Revista Delirje & Edukim Nr.8

EDITORIALIXheladin LekaPersonaliteti i muslimanit ......................................................... 2

Dr. AbdulMexhid Xhuma'aStudim rreth ndalimit të festimit të festave të të krishterëve ... 4

Shuajb RexhaUthman ibën el Afani (23 h ‐ 35 h) ............................................ 9

Izzudin RamadaniVlerat e sures el‐Ihlas .............................................................. 15

Fidan Xhelili Kapitulli i dytё nga parathёnia e Ibёn Maxhes ........................ 20

Bali Musli Sadiku Kontributi i sahabëve për ruajtjen e Sunnetit ......................... 24

Dr.Muhamed Ali FerkusVendimi rreth ushqimeve që përgaditen për festat e shpikura ................................................................................ 27

Zejd HaziriIslami nuk i ka bërë padrejtësi gruas ....................................... 30

Salih Ibën Taha AbdulVahidQёndrueshmёria në fe ............................................................. 33

Sabahudin SelimiImam Ebu Hanifetu en‐Nu’man ............................................... 39

AbdulAziz ibën Baz dhe Muhamed Salih el Uthejmin Thëniet e dijetarëve nё lidhje me festat e fundvitit ................. 42

Zejd HaziriStina e dimrit, stina e ibadetit dhe e agjërimit ........................ 44

PËRMBAJTJA

Kryeredaktor:Zejd Haziri

Anëtarët e revistës:Unejs MuratiFidan Xhelili

Xheladin LekaBashkëpunëtorët:

Adem AvdiuMuhamed Abdullahi

Sabahudin SelimiBali Sadiku

Lirim SadikuNamik Vehapi

Redaktor gjuhësor:Arian Koçi

Redaktor Teknik:Avni G. Gashi

Ballina/Dizajni:Avni G. Gashi

Boton:Shtëpia botuese

AtikGjilan, Republika e Kosovës

Tirazhi: 1000

Adresa: Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan

Republika e Kosovës Tel: 044 988 400

e‐mail:[email protected]

Ndihmo Revistën:Nr. i llog.: 1150‐138922‐0101‐09

ProCredit Bank of KosovoSwift Code: MBKORS22

Gjilan, Republika e Kosovës

Rrahja e një teme të tillë në gjendjenqë mbretëron te muslimanët ështëth u a jse një temë tabu dhe jo diçka

aktuale. Ajo duket si një çështje e cila qënd -r on në hava dhe akoma nuk e ka kohën tëzbresë në tokë, ngase, siç shihet, te të gjithëmu slimanët e sotëm apo te shumica e tyrenjë gjë e tille ka mbetur vetëm në fletët e hist -o risë, pasi nuk e kanë idenë se çfarë kihet përqëllim me termin personalitet i muslimanit.Allahu i Lartësuar personalitetin që duhet tëketë çdo musliman e ka rrumbullakosur mepërmbushjen e dy obligimeve: Obligimi i parë: Pasimi i urdhrit të Allahut dhe i të Dërguarittë Tij. Allahu i urdhëron muslimanët në shumëajete që të pasojnë Allahun dhe të Dërguarine Tij, ndërsa në disa ajete të tjera u tërheqvërejtjen muslimanëve që të marrin si shem-bull vetëm të Dërguarin e Tij, Muhamedinsal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Allahu thotë: “O ju që besuat, respektojeniAllahun dhe të Dërguarin e Tij e mos e bra -kt i sni atë, se ju po e dëgjoni (Kur'anin).”

Enfal 20 Dhe thotë: “Ju e kishit shembullinmë të lartë në të Dërguarin e Allahut…”Ahzab 21 Përveç kësaj çështjeje, e cila duhet të jetë engulitur në zemrën e çdo besimtari, Allahu iLartësuar i nxit muslimanët që ta përvetëso-jnë këtë personalitet dhe ta përkryejnë edhemë mirë duke treguar me fjalët dhe veprat etyre që e gjithë krenaria i takon Allahut së pa -ri, pastaj Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe besimtarëve. Allahu thotë në Kur’an:“...e tërë krenaria i takon Allahut, të Dër-guarit të Tij dhe besimtarëve, por hipokritëtkëtë nuk e dinë.” Munafikun 8 Mirëpo është për t’u çuditur që ky person-alitet i kërkuar nga çdo musliman nuk arri-het vetëm me pasimin e Allahut dhe tëDë r guarit të Tij, por ka edhe një obligimtjetër, që është kundërshtimi i jobesimtarëve.Nuk ka mundësi të jetë personaliteti i njëmuslimani i shkëlqyer përderisa ai u përngjanjobesimtarëve, qoftë me vepër apo me fjalë.ky është obligimi i dytë.Formimi i këtij personaliteti fillon atëherëkur muslimani e pason urdhrin e Allahut dhe

Editorial

PERSONALITETI I

MUSLIMANIT

2 Dëlirje&Edukim | D H J E T O R 2 0 0 9

Allahu i urdhëron muslimanët në shumë ajete që të pasojnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij,ndërsa në disa ajete të tjera u tërheq vërejtjen muslimanëve që të marrin si shembull vetëmtë Dërguarin e Tij, Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.

të të Dërguarit të Tij, kurse mbarimi kulmori tij është kur muslimani largohet nga çdovepër me të cilën u përngjan jobesimtarëve.Kështu ai bëhet i pavarur nga çdo lloj kulturee huaj, e tashme apo e kaluar, dhe nga çdolloj “pasimi i verbër” që ka sfiduar gjithëbotën muslimane, e sidomos vendin tonë.Përgjigjja ndaj urdhrave të Allahut dhe të tëDërguarit të Tij nënkupton edhe ndaliminnga përngjasimi me jobesimtarët, ngase ar-gumentet e Kur’anit dhe fjalët profetike etheksojnë këtë. Atëherë kur muslimani ipërgjigjet kësaj thirrjeje, ai ka pranuar të je-tojë jetën reale, të jetojë jetën e mirë, ashtusiç thotë Allahu: “O ju që besuat, përgjigjuni(thirrjes së) Allahut dhe të të Dërguarit kurai (i Dërguari) ju fton për atë që ju jepjetë...” Enfal 24 “Ju jep jetë” në këtë botë me rregullimin esaj, shijimin e gjërave të lejuara dhe largiminnga gjërat e ndaluara, të cilat në të njëjtënkohë janë edhe të dëmshme për shëndetinapo trupin, prandaj edhe veprimi i tyre tësjell shkatërrimin e trupit ose të shpirtit,ndërkohë që më e ëmbla e këtyre të dyjaveështë e hidhët!Kurse jeta e cila ju jepet juve dhe që është mëe këndshme se e kësaj bote, duke qenë seështë e përhershme, është jeta e botës tjetër,jeta e xhennetit. Ajo jetë nuk paramendohetdot, nuk parafytyrohet dot dhe është evështirë të kuptohet, por kuptimi i kësaj jetedhe i kënaqësisë së saj, pastaj edhe tregimipër këtë kënaqësi bëhet vetëm atëherë kur ekemi shijuar, prandaj ky shijim arrihet nësevërtet në këtë botë i jemi përgjigjur thirrjessë Allahut dhe të Dërguarit të Tij. Pra, nësekemi arritur të bindemi që kjo thirrje ështëjeta e vërtetë, atëherë kjo jetë e këndshmedhe kënaqësi shpirtërore, kjo mburrje dhekrenari e besimit, të shoqëron ty në këtëbotë, në varr dhe në botën tjetër, që është

pikësynimi i çdo njeriu të logjikshëm.Si rrjedhojë e gjithë asaj që përmenda, mëduhet të theksoj në fund që përparimi i mus-limanëve në fusha të ndryshme të botës, qof-shin ato praktike apo teorike, vjen atëherëkur ata i përgjigjen thirrjes së Allahut dhe tëtë Dërguarit të Tij e bashkë me këtë dukepasur një personalitet të pavarur, personalitettë ndërtuar në baza të shëndosha. Ky person-alitet për çdo musliman duhet të jetë rrjed-hojë e Islamit të pastër, në mënyrë që të jetëi përkryer dhe dobiprurës për të, për familjene tij dhe për mbarë shoqërinë.Prandaj, ju bëj thirrje të gjithë muslimanëveshqiptarë që ta formojnë këtë personalitet is-lamik, të mburren me të, t’i ftojnë të tjerëtnë të e pastaj të mos frikësohen ngase e kanëtë garantuar jetën e këndshme të kësaj botedhe udhëtimin drejt objektivit kryesor, kë-naqësisë së përjetshme të xhenetit. Allahu nabëftë prej banorëve të tij!

Në emër të redaksisë, Xheladin Leka

3Dëlirje&Edukim | D H J E T O R 2 0 0 9

Dëlirje&Edukim | D H J E T O R 2 0 0 94

STUDIM RRETH NDALIMIT

TË FESTIMIT TË

FESTAVE TË TË

KRISHTERËVEAta me të cilët është hidhëruar Allahu janë çifutët dhe të krishterët, ashtu siç thotë edheMuhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Çifutët janë ata me të cilët u hidhërua Allahu,ndërsa të krishterët janë të humburit.” E kjo pa dyshim që përfshin ndalesën e pasimit tëtyre dhe të festuarit e festave të tyre është pasim i tyre.

Ndër fatkeqësitë e mëdha që kanëgoditur këtë umet, duke sjellë lar -gi min e bereqetit dhe ardhjen e

hidhërimit, është përngjasimi i shumë bijvetë umetit me Ithtarët e Librit. Këtu futet për -n gjasimi në të gjitha sferat, duke filluar ngatraditat, adhurimet, edukata, morali dhebashkëpunimi me ta. Ky përngjasim më tepër u manifestua mekremtimin e festave dhe ahengjeve të tyre,posaçërisht të ditëlindjes së Isait alejhi selam,e cila përkon me ditën e 25-të të muajit dhje -t or, si dhe të festës së fundvitit apo Vitit tëRi, siç njihet te ne.Shumë muslimanë gjatë këtyre festave shpe-jtojnë të përgatisin ahengje dhe shfaqje meko ncerte. Ajo që e bën këtë gjë edhe më tërë ndë është organizimi i udhëtimeve për t’ikaluar këto festa në vendet e Perëndimit,duke iu bashkangjitur jomuslimanëve në kre -mtimin e këtyre festave, aq më shumë kurbëhen edhe shumë mëkate të tjera, si pirja ealkoolit dhe vepra të këqija e të ndaluara në

Islam.Ata që kërkonin përmirësime i ngritën zërate tyre, dijetarët e ndershëm dhanë fetva dukei këshilluar muslimanët të kenë kujdes ngafestimi i këtyre festave të mohueseve, dukepa sur parasysh ndikimin negativ në fenë eatij që merr pjesë në këto festa. Prej dijetarëveqë e ka trajtuar më mirë këtë çështje ështëhoxha i Islamit, Ibën Tejmije, Allahu e më -shi roftë, në librin e tij të çmuar e të rrallë nëllojin e vet, “Pasimi i rrugës së drejtë dhekundërshtimi i banorëve të zjarrit”, i cili kapërmendur argumentet e përgjithshme dhetë veçanta, duke bashkuar argumentet ngalibri i Allahut, nga Sunneti, fjalët e sahabëvedhe konsensusi i dijetarëve, argumente qërrallë herë shikojmë të tilla. Ky dijetar në atëlibër e shpjegon këtë çështje duke e qartësuarmirë hallallin dhe haramin.Më poshtë do mundohemi ta paraqesim nëpika të shkurtra me disa shtojca, se ndoshtaAllahu i liron të robëruarit pas përngjasimittë Ithtarëve të Librit.


E para: Argumente nga libri i AllahutAllahu në Kur’an thotë: “Udhëzona (përfor-cona) në rrugën e drejtë! Në rrugën e atyre,të cilët i begatove me të mira, jo në të atyreqë kundër vetes tërhoqën hidhërimin, e as nëtë atyre që e humbën veten!” Fatiha 6.Pjesa e argumentit nga ky ajet është urdhri iAllahut për muslimanët që të kërkojnë nëçdo namaz të tyre udhëzimin drejt rrugës sëatyre që Allahu u dha mirësi, Pejgamberëve,të sinqertëve, shehidëve dhe vepërmirëve.Muslimanët duhet të kërkojnë nga Allahu qët’i largojë nga rruga e atyre me të cilët Allahuështë i hidhëruar dhe nga rruga e të hum-burve. Ata me të cilët është hidhëruar Allahujanë çifutët dhe të krishterët, ashtu siç thotëedhe Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem:“Çifutët janë ata me të cilët u hidhërua Allahu,ndërsa të krishterët janë të humburit.”[1] E kjopa dyshim që përfshin ndalesën e pasimit tëtyre dhe të festuarit e festave të tyre ështëpasim i tyre.Allahu në Kur’an thotë: “Pastaj, Ne të vumëty në një rrugë të drejtë të fesë, pra ti ndiqeatë e mos ndiq dëshirat e atyre që nuk dinë.”Xhathije 8. Përmes kësaj, Allahu na tregoi see dërgoi Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem me sheriat dhe e urdhëroi ta pasojë atë,duke na ndaluar ne që të pasojmë rrugët ekota të atyre që nuk kanë njohuri. Këtu hynçdokush që kundërshton sheriatin e tij, qof-shin ata çifutë dhe të krishterë, por edhe tëtjerët dhe të kotat e tyre.Allahut gjithashtu thotë: “As çifutët e as tëkrishterët kurrë nuk do të jenë të kënaqur mety derisa ta pasosh fenë e tyre. Thuaju: “Ud-hëzimi i Allahut është udhëzim i drejtë. Enëse pasi të ka ardhur ty e vërteta shkon pas

mendimeve të tyre, nuk ka kush të të ndih-mojë e as të të mbrojë nga Allahu.” Bekare120Ky ajet ka kërcënime të rrepta për umetinnëse pason çifutët dhe të krishterët dhe se pa -simi i tyre në festat dhe ahengjet e fesë së tyrepa dyshim që është pasim i bindjeve të tyre.Allahu në Kur’an thotë: “O ju që besuat! Moszini miq as çifutët e as të krishterët. Ata janëmiq të njëri-tjetrit. E kush prej jush i miqë-son ata, ai është prej tyre. Vërtet Allahu nukvë në rrugë të drejtë popullin zullumqar.”Maide 51Dijetarët kanë thënë: “Miqësimi me ta ështëpërngjasim i tyre, kremtim i festave të tyre,për të cilat ata janë të urdhëruar të mos i fes-tojnë haptazi në vendet e muslimanëve. Enëse këtë veprim e bën muslimani bashkë meta, ai vetëm sa i ka ndihmuar ata në krem-timin haptazi të tyre.”[2]

Allahu në Kur’an thotë: “Edhe ata që nukdëshmojnë rrejshëm.” Furkan 72. Disa ngaselefët e kanë komentuar se qëllimi janë fes-tat e femohuesve, ashtu siç ka thënë EbuAlije, Muxhahidi, Ibën Sirini dhe Rrebi ibënEnes e shumë të tjerë, por që është transme-tuar edhe nga Ibën Abasi,[3] duke i cilësuarfestat e tyre gjëra të rrejshme dhe prezen-timin në të si dëshmitarë.Imam Ahmedi ka theksuar se nuk lejohet as-sesi prezenca në festat e çifutëve dhe të kr-ishterëve, duke u argumentuar po me këtëajet. Pjesë e argumentimit të fjalës së Allahutështë se Allahu ka lavdëruar besimtarët tëcilët adhurojnë Allahun e që largohen ngadë sh mia në këto festa, qoftë prezantimi, shi -ki mi apo dëgjimi i tyre. Si do të ishte çë sh tjapër ata muslimanë që u bashkohen atyre nëkëto festa?

______________[1] Është pjesë nga hadithi i gjatë që transmeton Tirmidhiu me nr. 2953 nga Adij ibën Hatimi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij. E ka saktësuar edhe Albaninë “Sahihun” e Tirmidhiut.[2] “Teshbih el Hasis bi ehlil Hamis”.[3] Shiko “Tefsiri Ibën Ebi Hatim” 15454, “Ed-durrel Menthur” 6/ 282, “Iktida Siratil Mustekim” 1/479, “Ahkamu ehlidh-Dhimeti” 1/156.


E dyta: Argumente nga hadithet e Muhameditsal-lAllahu alejhi ve sel-lemAbdullah ibën Umeri, Allahu qoftë i kënaqurprej tyre, thotë se Muhamedi sal-lAllahu ale-jhi ve sel-lem ka thënë: “Kush i përngjan njëpopulli, ai është prej tij.”[4] Ky hadith aludonpër ndalesën e përngjasimit në përgjithësidhe këtu futet edhe kremtimi i festave të tyre,pasi është pjesë e veprave të tyre, pjesë e fesësë tyre, logo e fesë së tyre të kotë.Enes ibën Maliku, Allahu qoftë i kënaqurprej tij, thotë: “Kur ka hyrë Muhamedi sal-l -Allahu alejhi ve sel-lem në Medinë, ata fes-tonin dy ditë. I pyeti se çfarë ishin këto dyditë dhe i thanë se këto ditë i kishim para Is-lamit. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lemtha: “Allahu ua zëvendësoi këto me dy festa tëtjera, festa e Kurban Bajramit dhe festa e FitërBajramit.”[5] Pjesa e argumentimit është seMuhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem nuki aprovoi ato dy festa të kohës së injorancës,duke mos i lejuar të luanin në ato festa ashtusiç e kishin zakon ata, mirëpo u tha se “All -ahu ua ndërroi me dy festa të tjera”. Ndërr -imi i diçkaje aludon për largimin e asaj që undërrua dhe nuk ka mundësi që të bashkohete ndërruara me atë që e ka ndërruar.Kur i pyeti për ato dy festat, iu përgjigjën seishin dy ditë në të cilat ata festonin në kohëne injorancës, por fjala “Allahu ua ndërroijuve” argumenton se ndalesa është bërë dukeua zëvendësuar me dy ditë në Islam. Sikur tëmos ishte për qëllim ndalesa, atëherë zëve n -dë simi do të ishte i pakuptimtë sepse atalegjitimitetin e dy ditëve festive islamike ekanë ditur dhe nuk do t'i kishin lënë për dyditë festive të injorancës.[6]

Aishja, Allahu qoftë e kënaqur prej saj, thotëse Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kathënë: “O Ebu Beker, çdo popull ka festa dhekjo është festa jonë.”[7]

Ky hadith na argumenton se çdo popull kafesta të veçanta të vetat. që i feston vetë, ndë -r sa muslimanët kanë festat e tyre dhe nuk ubashkohen të tjerët në to. E nëse kanë festatë veçanta çifutët apo të krishterët, ne nuk ubashkohemi atyre.Ebu Seid El-Hudrij transmeton se Muha m -edi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Dotë pasoni traditat e atyre që ishin para jush pël-lëmbë për pëllëmbë, krah pas krahu, saqë sikurata të kishin ndjekur vrimën e hardhucës, juedhe në këtë do t'i kishit pasuar ata.” Ne ithamë: “O i Dërguar i Allahut, ke për qëllimçifutët dhe të krishterët?” Tha: “Kë tjetër?!”[8]

Me këtë Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem na tregoi se umeti i tij do të pasojërrugën e çifutëve dhe të krishterëve në shpik-jet dhe tekat e tyre, duke i ndjekur ata në çdoçështje që Allahu e ka ndaluar dhe e ka qor-tuar, madje do të jenë të shumë të kujdes -shëm në atë përngjasim, që të jetë identik meveprat e tyre. Mirëpo ky hadith e qorton atëqë vepron ashtu dhe kjo është shenjë nga she -njat e pejgamberllëkut, mrekulli e të Dër-guarit të Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lemsepse e ka paralajmëruar këtë gjë dhe kandodhur.

E treta: Argumentet nga fjalët e selefitKemi thënie të shumta nga sahabët, të cilëte kanë ndaluar shkuarjen në festat dhe nëshfaqjet e jobesimtarëve. Umeri, Allahu qoftëi kënaqur prej tij, thotë: “Mos flisni në gjuhët

______________[4] Transmeton Ebi Davudi 4031, Ibën Tejmije në “Iktidaus Siratil Mustekim” 1/240, gjthashtu edhe në “Mexhmu el Fetava” 25/ 331. E ka bërë të mirëHafidhi në “Fet’h” 10/271, e ka saktësuar Hafidh el Iraki në “Tahrixh Ehadith el ihja” 1/342. E ka përmendur imam Albani në “Irvai” 1269. [5] Transmeton Ebu Davudi 1134, Nisai 1556. E ka saktësuar Hafidhi në “Fet’h” 2/442, gjithashtu edhe Albani në “Sahih Sunen”, ndërsa Ibën Tejmije në“Iktida” 1/486 thotë se është sipas kushteve të Muslimit.[6] “Iktida” 1/488.[7] Buhariu 909, Muslimi 892.[8] Transmeton Buhariu 3269, Muslimi 2669.


e huaja e as mos hyni me idhujtarët në kishate tyre gjatë festave të tyre, sepse pa dyshimqë hidhërimi zbret mbi ta.”[9]

Gjithashtu ka thënë: “Largohuni nga armiqtëe Allahut në festat e tyre.” Ky ishte Umeri, Allahu qoftë i kënaqur prejtij, i cili ndaloi nga të folurit me gjuhët e jo -besimtarëve dhe nga hyrja në kisha gjatë fes-tave të tyre. Por si është çështja me veprimine disa veprave të tyre apo e diçkaje që ështëpjesë e fesë së tyre?![10]

A nuk është më mëkat veprimi i punëve tëtyre sesa të flasësh në gjuhën e tyre? Apo anuk është më mëkat festimi i festave të tyresesa shkuarja tek ata në festat e tyre? Nëseatyre u zbret hidhërimi ditën e festës së tyrepër shkak të veprave të tyre, atëherë ai i cilimerr pjesë në ato vepra a nuk i është ekspo -zuar edhe ai atij hidhërimi? Pastaj fjala eUmerit: ”Largohuni nga armiqtë e Allahutnë festat e tyre”, a nuk e ndalon takimin meta dhe bashkimin me ta në këto festa? Sigur-isht që bërja e veprave që bëjnë ata në atofesta është edhe më e ndaluar.[11]

Abdullah ibën Amri, Allahu qoftë i kënaqurprej tij, ka thënë: “Kush ndërton në vendet ehuaja (domethënë vendet e kufrit) dukepraktikuar panairet dhe shfaqjet e tyre, dukeu përngjarë atyre deri në vdekje, do të ring-jallet me ta Ditën e Gjykimit.”[12]

Kjo nënkupton se këto veprime janë ndërmëkatet e mëdha që e fusin njeriun në xhe-hennem.

E katërta: Argumentet nga ixhmaja, konsensusii dijetarëve islamNga konsensusi i muslimanëve është seUmeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, u ka

vënë kusht Ithtarëve të Librit që të mos shfa -qin shenjat e tyre fetare në mesin e muslima -nëve, as festat apo diçka tjetër, duke thë në:“Mos të dalin ashtu si dalim ne në Fitër Ba-jram dhe Kurban Bajram e as mos të dalinnë festat e tyre gjithashtu.”Me këto kushte ishin të pajtimit edhe sa-habët dhe shumica e fukahave, siç e ka tre -guar Ibën Tejmije dhe nxënësi i tij IbënKajimi, Allahu i mëshiroftë të dy.Pra, nëse muslimanët ishin unanimë përpengimin e tyre nga shfaqja e shenjave të tyrefetare, atëherë si i lejohet një muslimani tabëjë vetë atë? Pa dyshim që kjo është më erëndë sesa shfaqja nga ana e jomuslimanëve.Dijetarët janë unanimë gjithashtu se ndalo-het prania në festat e jomuslimanëve dhe tëndihmuarit e tyre në to. Këtë e kanë dekla r -u ar edhe dijetarët e katër medhhebeve në li-brat e tyre.

E Pesta: Argumentet logjike1 - Në sheriatin islam kundërshtimi i jomus-limanëve është vendosmëri, në të gjitha kara -k teristikat e tyre, aq më shumë që festat janënga karakteristikat më specifike të tyre.2 - S'do mend se festat janë nga ligjet epërgjithshme me të cilat dallohet çdo umet,bazuar në fjalën e Allahut: “Secilit popull Nei dhamë ligj (fetar) që ata veprojnë sipas tij.”Haxh 67 Bashkimi i muslimanëve me të kr-ishterët në festat e tyre pa dyshim që ështëpjesëmarrje në simbolet e kota fetare të tyre.3 - Festat e tyre janë të shpikura në fenë e kr-ishterë dhe pa dyshim që prijësit e tyre njihenpër shpikje në fe. Allahu për ta thotë: “Ndë -r sa murgërinë ata vetë e shpikën. Ne atë nukua bëmë obligim atyre, mirëpo edhe pse

______________[9] Transmeton Abdurrezaku në “Musannefin” e tij 1/ 411, Bejhakiu në “Sunen el Kubra” 9/ 234. E ka saktësuar edhe Ibën Tejmije në “Iktida” 1/ 511 dheIbën Kajimi në “Ahkamu Ehlidh-Dhimmeh” 1/156.[10] Transmeton Bejhakiu në “El Kubra”, 9/234, gjithashtu edhe në “Shu’bel Iman”, 9385.[11] Kështu e ka thënë Ibën Tejmije në “Iktida”, 1/515.[12] Transmeton Bejhakiu në “El Kubra”, 9/234, gjithashtu e ka saktësuar në “Iktida” 1/513 dhe Ibën Kajimi në “Ahkamu ehlidh-Dhimeh” 1/157.


kishin për qëllim me të vetëm ta arrijnë kë-naqësinë e Allahut, ata nuk iu përmbajtënasaj si duhet përmbajtur.” Hadid 27. Sa tëshumta janë festat e tyre të shpikura dhe padyshim që çdo gjë e shpikur është në hum-bje. E dini se nëse muslimanët shpikin diçka,ajo është në humbje, pra ku po mbetet ajoqë shpikën ata të humburit?4 - Këto festa të shpikura kundërshtojnë atëqë Allahu e bëri legjitime nga festat eligjshme. E kur zemrat të mësohen me bidate (risi),nuk mbetet në atë zemër Sunneti dhe mirësiae tij.5 - Prania në festat e tyre është mundësi nëpërngjasimin me moralin dhe punët e tyre tëurryera, ngase përngjasimi në pikëpamje tëjashtme e obligon që një përngjasim të jetëedhe në pikëpamje të brendshme në mënyrëtë fshehtë dhe të ngadaltë. E kjo gjë ështëshumë e prekshme, prandaj parandalimi i sëkeqes është nga rregullat e dinit të pastër tëAllahut dhe është një e katërta pjesë e fesë.6 - Festimi i festave të tyre në mënyrë indi-rekte shfaq edhe dashurinë dhe miqësinëndaj tyre. Dashuria dhe mirësia ndaj tyre elëndon dhe mbulon imanin, Allahu nëKur’an thotë: “O ju që besuat! Mos zini miqas çifutët, e as të krishterët. Ata janë miq tënjëri-tjetrit. E kush prej jush i miqëson ata,ai është prej tyre. Vërtet Allahu nuk vë nërrugë të drejtë popullin zullumqar.” Maide517 - Prania në manifestime të tilla është kre-nari për ta, ngase dëshira e tyre është që t’ubashkëngjiten muslimanët në çështjet e dun-jasë së tyre. Ku po mbetet pasimi i tyre nëfenë e tyre?Kjo aludon se nuk i lejohet muslimanit tëshoqërohet në këto festa dhe se ky shoqërim

është përngjasim me ta, prandaj nuk lejohetpërngjasimi me ta e as përgjigjja ndaj ftesëssë tyre, duke mos i pranuar dhuratat prej tyredhe duke mos tregtuar asgjë që shkon në fe-stat e tyre.8 - Bashkëfestimi me ta në festat e tyrealudon për pëlqimin e asaj që ata veprojnë epa dyshim se ajo është e kotë dhe e nxirë.Këto ishin disa shfaqja të prishura nëbashkëfestimin dhe bashkimin në festat etyre, por pa dyshim që ka edhe të tjera.Nga ajo që u përmend më lart kuptuam sepërngjasimi me të tjerët, që është qëllimi i çi-futëve dhe i të krishterëve, është diçka e nda -luar. Gjithashtu është e ndaluar edhe sho q ë riminë ato festa, hyrja në kishat dhe faltoret etyre, pranimi dhe dërgimi i dhuratave nëkëto festa apo që kjo festë të merret si ditëpu shimi apo përgatitje të ushqimit të posa -çëm apo shpërndarjen e ëmbëlsirave dhe shu -më gjëra të tilla.Pasi paraqitëm këto argumente të qarta dhebindëse, a ka dyshim dikush që ka në zemrëne tij pakës iman, që këto vepra nuk janë tëndaluara?O ndryshues i zemrave! Forcoje zemrën timenë fenë tënde!Falënderimi i takon Zotit të botëve!

E shkëputur nga revista "El-Islah", nr. 6, fq. 27-36.Dr. AbdulMexhid Xhuma'a

Përshtati: Unejs Murati


UTHMANIBËN EL AFANI

23h35h

AbduRrahman ibën Aufi ka thënë: “Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: “Ebu Bekri është nëxhenet, Umeri është në xhenet, Uthmani është në xhenet …”

Ai është Uthmani ibën Afan ibën Ebil Asibën Umeje ibën Abdi Menaf ibën Kusajeibën Kilab el Kurashij el Emeuij, kalifi i

tretë i drejtë, i cili quhet ndryshe edhe Ebu Amrapo me pseudonimin e tij “Dhun-nurejni”, “Po -se duesi i dy dritave”. E mori këtë emër pasi ishtemartuar me dy vajzat e Profetit sal-lAllahu alejhive sel-lem. Në fillim u martua me Rukajen, e cilavdiq pas luftës së Bedrit, pastaj u martua meUmu Kulthumin, e cila vdiq gjatë jetës së Profetitsal-lAllahu alejhi ve sel-lem.

PRANIMI I ISLAMIT

Uthmani, Allahu qoftë i kënaqur prej tij,e pranoi Islamin në moshën 34-vjeçare.Ai është prej dhjetë të parëve që e pran-

uan Islamin dhe njëri prej dhjetë të përgëzuarveme xhenet. Islami i tij ishte si fryt i thirrjes së bërënga Ebu Bekri, i cili në fillim u bënte thirrje fshe-hurazi atyre te të cilët kishte besim. Ata që epranuan Islamin nga kjo thirrje e fshehtë ishin:Zubejr bin Auami, Uthman bin Afani, Talhaibën Ubejdullahu, Sad ibën ebi Uekasi, AbduR-rahman ibën Aufi, të cilët shkuan së bashku meEbu Bekrin te Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lemdhe dëgjuan prej tij pjesë nga Kur’ani, e njohëntë vërtetën e Islamit dhe që nga ajo ditë ishin

ndër besimtarët e parë muslimanë.

DISA HADITHE RRETH VLERËS DHECILËSIVE TË TIJ

Uthmani ishte njeri me natyrë të butë,shumë bujar dhe nuk kishte njeri më tëturpshëm se ai, saqë edhe Profeti sal-lAl-

lahu alejhi ve sel-lem turpërohej prej tij. 1. Ibën Umeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij,thotë: “Në kohën e Profetit nuk krahasonim ask -ë nd me Ebu Bekrin, pastaj me Umerin, pastaj meUthmanin, pastaj i linim shokët e Profetit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe nuk bënim dallimmes tyre.”[1]

2. Enesi, Allahu qoftë i kënaqure prej tij, thotëse Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lemu u ngjit nëUhud së bashku me Ebu Bekrin, Umerin dheUthmanin. Papritmas Uhudi u drodh. Profetisal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: “Qëndro, o Uh -ud, se mbi vete ke një Profet, një të sinqertë dhedy shehidë.”[2]

3. AbduRrahman ibën Aufi ka thënë: “Profetisal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: “Ebu Bekri ështënë xhenet, Umeri është në xhenet, Uthmaniështë në xhenet…”[3]

4. Enesi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, trans-meton se Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka

______________[1] Transmeton Buhariu, nr. 3697.[2] Transmeton Buhariu, nr. 3699.[3] Transmeton Ahmedi në “Fadailu es-sahabeh”, nr. 842, dhe Ibën Maxheh, nr. 133 dhe e saktësoi Albani.


thënë: “…njeriu më i turpshëm i umetit është Uth-mani…”[4]

5. Aishja, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, thotë:“Ishte Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i shtrirënë shtëpinë time dhe kishte zbuluar kërcinjtë ekëmbës apo kofshët e tij. Erdhi Ebu Bekri dhekërkoi për të hyrë. I dha leje dhe qëndroi në atëgjendje që ishte. Filluan bisedën dhe pas pakerdhi Umeri, i cili kërkoi leje për të hyrë. I dhaleje dhe qëndroi në të njëjtën gjendje. Vazhduanbisedën dhe pas pak erdhi Uthmani, i cili kërkoileje për të hyrë. Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-

lem qëndroi ulur, i drejtoi rrobat e tij, pastaj idha leje për të hyrë. Pasi mbaruan bisedën dhedolën, Aishja e pyeti Profetin sal-lAllahu alejhive sel-lem duke i thënë: “Hyri Ebu Bekri dhe tinuk lëvize dhe as nuk i dhe rëndësi (ndryshimit tëqëndrimit), pastaj hyri Umeri dhe ti nuk lëvize dheas nuk i dhe rëndësi, kur hyri Uthmani u ngriteulur dhe drejtove rrobat e tua.” Profeti sal-lAllahualejhi ve sel-lem tha: “E si të mos kem tu rp nga njëperson prej të cilit kanë turp engj ëjt?”[5]

6. Kab ibën Uxhrahi ka thënë: “Profeti sal-lAl-

lahu alejhi ve sel-lem na përmendi një fitne qëdo të ndodhte së afërmi. Aty pranë nesh kaloi njëburrë me kokën e mbuluar dhe Profeti sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem tha: “Ky njeri në atë kohë dotë jetë në të drejtën.” E kapa këtë person dhe iazbulova kokën, ai ishte Uthmani. U drejtova ngaProfeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe thashë:“Ky është?” Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lemtha: “Po, ai është.”[6]

7. Aishja ka thënë: “Profeti sal-lAllahu alejhi vesel-lem tha: “O Uthman, nëse Allahu ta ngarkonpërsipër këtë çështje (halifatin) dhe munafikët do të

dëshirojnë të ta heqin këtë këmishë, të cilën Allahuxheleshanuhu ta veshi, ti mos e hiq derisa të tako-hesh me mua (e përsëriti këtë tri herë).”[7]

8. Ibnu Umeri ka thënë: “Profeti sal-lAllahu ale-jhi ve sel-lem na përmendi një fitne dhe tha: “Dotë vritet ky person në këtë fitne padrejtësisht.” Ekishte fjalën për Uthmanin.”[8]

9. Aishja, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, kathënë: “Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në së-mundjen e tij tha: “Do të doja të kisha pranëndonjërin prej shokëve të mi.” Thamë: “O i Dër-

______________[4] Transmeton Ahmedi në “Fedailu es-sahabeh”, nr. 803, dhe Ibn Maxheh, nr. 154 dhe e saktësoi Albani.[5] Transmeton Muslimi, nr. 2401, dhe “Fet-hul Barij” 7/70.[6] Transmeton Tirmidhiu, nr. 3704, dhe e saktësoi atë. Të njëjtin gjykim ka edhe Albani.[7] Transmeton Ahmedi, 6/75; Tirmidhiu, nr. 3705, i cili tha hasen, ndërsa Albani e konsideroi të saktë.[8] Transmeton Ahmedi, 2/115, Tirmidhiu 3708 dhe tha hasen. Të njëjtin gjykim ka dhe Albani.


guari i Allahut, a ta thërrasim Ebu Bekrin?” Profetisal-lAllahu alejhi ve sel-lem heshti. Thamë: “A tathërrasim Umerin?” Përsëri heshti. Thamë: “A tathërrasim Uthmanin?” Tha: “Po”. Uthmani erdhi,u veçua me Profetin sal-lAllahu alejhi ve sel-lemdhe filloi të bisedonte. Gjatë bisedës fytyra e Uth-manit ndërroi. Shërbëtori i Uthmanit tregon seai ditën në të cilën u vra ka thënë: “Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka marrë prej meje njëzotim dhe unë do tì përmbahem atij zotimi. Do tëduroj.”[9]

10. Uthmani, Allahu qoftë i kënaqur prej tij,ishte prej shembujve më të rrallë që mund të gje-jmë për sa i përket sakrificës dhe dhënies sadakanë rrugën e Allahut. Transmeton Tirimidhiu ngaAbdu Rrahman ibën Semurah, i cili ka thënë:“Erdhi Uthmani te Profeti sal-lAllahu alejhi vesel-lem me një mijë dinarë, të cilat i hodhi nëprehrin e Profetit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem përtë përgatitur ushtrinë e vështirësisë. Thotë Ab-duRrahmani: “E pashë Profetin sal-lAllahu alejhive sel-lem duke i rrotulluar ata dinarë në prehrine tij dhe duke thënë: “Le të bëjë çfarë të dojë Uth-mani pas kësaj dite.” E përsëriti dy herë.”[10]

Uthmani ishte ai që hapi pusin e Rumes dhe ebëri sadaka për muslimanët, pasi dëgjoi fjalën eProfetit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Kush e happusin e Rumes, atij i takon xheneti.” (Buhariu)Në një prej viteve, të gjithë puset u thanë, përveçpusit të një çifuti. Ishte Uthmani ai që e bleu këtëpus me një çmim shumë të shtrenjtë dhe e bërisadaka për muslimanët, siç e fali pusin e Rumes.

MARRJA E HALIFATIT NË DORËZIMDHE BESATIMI I SAHABËVE

Kur e therën Umerin, Allahu qoftë i kë-naqur prej tij, disa muslimanë kërkuanprej tij që të zgjidhte një person të për-

shtatshëm për të marrë përsipër drejtimin e kalif -a tit. Umeri tha: “Unë nuk shoh më tëm e r i tueshëm për këtë çështje sesa këta personame të cilët ishte i kënaqur Profeti sal-lAllahu ale-jhi ve sel-lem kur vdiq”, dhe përmendi Aliun,

Uthmanin, Abdurrahman ibën Aufin, Sad ibënEbi Uekasin, Zubejr ibën Auamin dhe Talha ibënUbejdullahin. Umeri kërkoi prej tyre që të mbli -dheshin pas vdekjes së tij dhe të zgjidhnin njërinprej tyre si halif. Umeri tha: “E porosis atë që dojetë kalif pas meje që të sillet mirë me muhaxhirëte parë, t’ua njohë atyre vlerat që u takojnë, tì re-spektojë ata. Po ashtu e porosis të nderojë ensa -rët, ata që përgatitën vendbanimin e emigrimit,të pranohet e mira nga bamirësia e tyre dhe tëfalet gabimi i gabimtarit. Po ashtu e porosis të sil-let mirë me muslimanët nëpër kufij sepse ata janëmburoja e Islamit, mbledhësit e pasurive dhemllefi i armiqve, mos t’u merret atyre përveçsetepricës me miratimin e tyre. E porosis të silletmirë me beduinët arabë sepse ata janë origjina earabëve dhe baza e Islamit. T’u merret pasuria(zekati) të pasurve të tyre dhe t’u jepet të varfërvetë tyre. E porosis të ruajë besën e Allahut dhe tëDërguarit dhe ta përmbushë atë.[11] Pasi vdiq dheu varros Umeri, Allahu qoftë i kënaqur me të, umblodhën këta gjashtë persona dhe filluan disku-timet. Abdurrahmani tha: “Le t’ia caktojmë këtëçështje secili njërit prej ju të treve.” Zubejri tha:“Unë heq dorë dhe them t’ia caktojmë Aliut.”Talha tha: “Unë heq dorë dhe them t’ia caktojmëUthmanit.” Sadi tha: “Unë heq dorë dhe themt’ia caktojmë Abdurrahman bin Aufit.” Abdur-rahmani tha: “Kush prej jush tërhiqet dhe t’iacaktojmë tjetrit këtë përgjegjësi?” Të dy heshtën.Abdurrahmani tha: “A ma lini mua në dorë që tëzgjedh më të mirin prej jush me ndihmën e Al-lahut?” Të dy thanë: “Po.” Ai e mori secilin veç-mas dhe i tha: “Ti ke afërsi me Profetin dhepozitë në Islam, që edhe ti vetë e di. Të kërkoj nëemër të Allahut që nëse të zgjedh ty, të mbashdrejtësi, por nëse zgjedh tjetrin, do bindesh dhedo ta dëgjosh.” Pasi Abdurrahman ibën Aufi ukonsultua me Uthmanin dhe Aliun dhe pasimori premtimin e tyre që të binin dakord me zg-jedhjen që ai do të bënte, tha: “Ngrije dorën, oUthman!” Aty Abdurrahmani ishte i pari që iadha besën, më pas Aliu dhe të tjerët me radhë,[12]

duke rënë të gjithë dakord se me të vërtetë Uth-______________[9] Transmeton Ahmedi në “Fedailu es-sahabeh”, nr. 804, dhe Ibn Maxheh, nr. 113, dhe e saktësoi Albani.[10] Transmeton Ahmedi 5/63 me zinxhir të saktë, Tirmidhiu, nr. 3701, dhe e konsideroi hadith hasen. Të njëjtin gjykim ka edhe Albani.[11] “Fet-hul Barij” 7/78, hadithi nr. 3700.[12] “Fet-hul Barij” 7/79. hadithi nr. 3700.


mani e meritonte të ishte kalifi i tretë i musli-manëve.[13]

PUNËT MË TË RËNDËSISHME QË BËRIUTHMANI

Tubimi i Kuranit sipas leximit kurejshit

Me përhapjen e Islamit dhe zgjerimin etokave të çliruara, u futën në Islampopuj të shumtë dhe të ndryshëm

joarabë. Kjo gjë bëri që të frikësohen disa sahabëse mund të ndodhnin mosmarrëveshje në lexi -min e Kuranit apo mund të ndodhte ndryshim indonjë pjese të tij. Kjo gjë u vu re për herë të parënga Hudhejfeh bin el Jemani në çlirimin e Ar-menisë dhe Azerbajxhanit, ku ushtria përbëhejnga banorët e Shamit, të cilët e kishin leximin etyre sipas Mikdad bin el Esuedit dhe Ebu Derd -asë, dhe nga banorët e Irakut, të cilët kishin leximtjetër, sipas Ebu Musa el Esharij dhe Ibnu Mesu-dit. Ky ndryshim në lexim çoi në lindjen e mos-marrëveshjeve të ashpra mes dy palëve të ushtrisëdhe secila mendonte se pala tjetër ishte në gabim.Duke parë këtë, Hudhejfeja shkoi tek Uthmanidhe i propozoi që ta shuante këtë keqkuptim mesatyre që nuk e dinin se lejohet të lexohet Kur’anisipas shtatë dialekteve[14] (gju hëve) të arabëve.Uthmani, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, imblodhi sahabët dhe pasi u konsultua me ta, ar-riti në përfundimin se ishte më mirë që Kur’anitë shkruhej sipas një dialekti të vetëm dhe tëgjithë njerëzit kudo që ndodheshin të ecnin sipaskëtij leximi, me qëllim që të zhdukej mosmar-rëveshja mes muslimanëve në leximin e Kur’anit.Kur’ani që u grumbullua në kohën e Ebu Bekritgjendej tek Hafsa, vajza e Umerit, Allahu qoftë ikënaqur prej tij, prej së cilës kërkoi që t’ia silltekëtë Kur’an. Pasi e mori atë, e urdhëroi Zejd ibënThabitin, Abdullah ibën Zubejrin, Seid ibën elAsin dhe Abdurrahman ibën Harith ibën Hi -shamin që ta shkruanin Kur’anin duke u bazuar

në Kur’anin e Hafsës dhe u tha: “Nëse keni mo-spajtim rreth ndonjë ajeti, shkruajeni sipas di-alektit kurejsh sepse sipas asaj gjuhe ka zbritur.”Pastaj urdhëroi që të shumëfishohej ky Kur’andhe të shpërndahej në të gjitha vendet, që më pastë kopjohej prej tyre, kështu që dërgoi një nëSham, një në Egjipt, një në Basra, një në Kufe,një në Mekë dhe një e mbajti në Medinë.Gjithashtu urdhëroi që çdo Kur’an i ndryshëmnga ky të digjej, që të mos ngelte më vend përkeqkuptim.[15]Transmeton Ebu Bekr ibën EbiDaud es-Sixhistanij[16] nga Suejd bin Gafleh, seai ka thënë: “Më ka thënë mua Aliu në kohënkur Uthmani dogji mus’hafet dhe i bashkoinjerëzit në një të vetëm, se nëse nuk do e bënteai, do ta bëja unë pas tij.”

THEMELIMI PËR HERË TË PARË IFLOTËS MUSLIMANE

Valiu ose përgjegjësi i Shamit, Muavijeibën Ebi Sufjani, kërkoi leje nga Uth-mani për të formuar një flotë detare, e

cila do të shërbente për zmbrapsjen e sulmeve tëflotës bizante në brigjet e Shamit dhe të Egjiptit.Pasi mori lejen e kalifit, Muavija ngriti një flotëtë fortë dhe të përgatitur mirë, e cila bëri tëmundur çlirimin e ishujve të Qipros dhe Ro-dosit, të cilët iu nënshtruan xhizjes. Pas kësaj, nëvitin 34 hixhri flota muslimane u përball meflotën bizante, e cila ishte më e madhe në numërdhe më e përgatitur. Kjo betejë u zhvillua nëafërsi të Aleksandrisë dhe përfundoi me fitoren emuslimanëve,[17] duke u bërë kështu forcë domi -n u ese edhe në det. Profeti sal-lAllahu alejhi vesel-lem ka thënë: “Ushtria e parë që do të luftojënë det e meriton (xhenetin).”

ÇLIRIMET NË KOHËN E KALIFIT UTHMAN BIN AFANI, ALLAHU QOFTË I KË

NAQUR PREJ TIJ______________[13] Transmeton el-Lalekai në “Sherhu usulil itikad”, nr. 2553, se Abdurrahman bin Aufi ka thënë: “Jam konsultuar me të gjithë në lidhje me zgjedhjen ekalifit dhe të gjithë thoshin: “Uthmani është më i mirë se Aliu.” Në një transmetim tjetër të tij, nr. 2552, Abdurrahmani ka thënë: “Uallahi, nuk ia kamdhënë besën Uthmanit pa u konsultuar më parë edhe me fëmijët që mësonin Kuranin, të cilët thoshin: “Uthmani është më i mirë se Aliu.”[14] Këto dialekte janë: 1) dialekti i fisit Kurejsh; 2) dialekti i Jemenit; 3) dialekti i fisit Hudhejl; 4) dialekti i fisit Temim; 5) dialekti i fisit Heuazin; 6) di-alekti i fisit Kinaneh; 7)Dialekti i fisit Thekif.[15] Transmeton Buhariu, nr. 4987.[16] Në “el Mesahif ”, fq. 19, dhe “Sujutij” e Musned Alij, nr. 295.[17] Marrë nga libri “Tarihul islam ue uefejatul meshahir uel ealam ahdel hulefai rashidin”, fq. 420, të imam Dhehebiut.


aÇlirimi i tokave perëndimore dhe i Sudanit:Ushtritë muslimane në kohën e Uthmanit

përparuan deri në Sudan dhe në jug të Egjiptitduke i çliruar këto toka dhe duke e zgjeruarshtetin islam. Çlirimet muslimane vazhduanduke përfshirë të gjitha tokat perëndimore (Libi,Algjeri, Marok, Mauritani), derisa mbërritën nëbrigjet e Tunizisë, ku u ndeshën me forcat biza -nte duke i shkatërruar ato dhe duke i futur këtozona nën sundimin e halifatit islam.[18]

ÇLIRIMI I TOKAVE PERSE

bKufijtë e shtetit islam në kohën e Uthmanitu zgjeruan deri në detin Kazuin dhe musli-

manët vazhduan ta përzënë mbretin pers Jezdu -xh urd, derisa e vranë në atdheun e tij, Marvu(Irani i sotëm, në kufi me Afganistanit). Mevdekjen e mbretit pers pushoi së ekzistuarinjëherë e përgjithmonë perandoria perse.

SHEHIDLLËKU I UTHMANIT, ALLAHUQOFTË I KËNAQUR PREJ TIJ

Uthmani kishte vlera fisnike dhe moraletë larta, ishte i butë, i mëshirshëm,bujar, i dashur etj. Mirëpo këto cilësi

nuk i penguan munafikët dhe armiqtë e fesë is-lame që të thurnin plane dhe komplote për vras-jen e tij. Në krye të tyre ishte Abdullah bin Sebe,një çifut, armik i betuar i muslimanëve, i cili epranoi Islamin sa për sy e faqe në kohën e Uth-manit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij. Ky mu-nafik çifut udhëtonte nëpër tokat islame dukepërhapur shpifjet e tij, gjoja se Uthmani po bëntepadrejtësi, po i shtypte muslimanët, shtirej sikurgjendja ishte tepër e rënduar dhe se Aliu ishte aiqë e meritonte kalifatin në vend të Uthmanit,All ahu qoftë i kënaqur prej të dyve. Shpifjet ekëtij munafiku zunë vend në Kufe, Basra dheEgjipt, vende të cilat dërguan nga një delegacionnë Medinë për t’u marrë vesh me Uthmanin.Këto delegacione, të cilat kryesoheshin nga Ab-dullah bin Sebe, u takuan me Uthmanin dheAliun. Ata u sqaruan atyre se çdo gjë ishte në

rregull dhe se këto ishin shpifje dhe u premtuanatyre se do ndreqnin çdo parregullsi. Pasi mba -ruan misionin e tyre, delegacionet dolën ngaMedina për t’u kthyer në vendet e tyre. Abdullahibën Sebe, kur e pa këtë situatë, trilloi një letërtë cilën pretendonte se e dërgonte Uthmani përvaliun e Egjiptit dhe e urdhëronte që të vriste del-egacionin që po kthehej. Abdullah ibën Sebe edërgoi këtë letër me një korrier, i cili u sillej parae mbrapa delegacionit egjiptian, të cilët u shqetë-suan dhe e kapën këtë person duke i zbuluarletrën e fshehur. Pas kësaj ata u kthyen përsëri nëMedinë duke lajmëruar edhe delegacionet e tjeraqë të ktheheshin dhe rrethuan shtëpinë e Uth-manit duke mos e lejuar që të dalë jashtë. Me -gjithëse Uthmani u mundua t’ua shpjegonte tëvërtetën dhe tì bindte se ajo letër nuk ishte evërtetë, duke u kërkuar edhe verifikimin e saj, atanuk pranonin asnjë lloj sqarimi dhe u mjaftuanme thënien: “Allahu e ka lejuar gjakun tënd përkëtë veprim.” Ata e rrethuan dhe Uthmani qën-droi i rrethuar në shtëpinë e tij dyzet ditë. Në fill -im e lejonin që të dilte vetëm për namaze, pastajia ndaluan edhe namazet, përveç xhumasë, në tëcilën mbante edhe hutben. Kur vendosën ta pen-gonin edhe për namazin e xhumasë, filluan tagjuanin në hutbe me gurë të vegjël duke i thënë:“Zbrit, zbrit o plak!” Aty i morën shkopin e Pro-fetit që përdorte në hutbe dhe e thyen. Pas kësajia ndërprenë edhe ujin që i vinte në shtëpi. Kure pa këtë gjendje, Uthmani kërkoi një takim medrejtuesit e revoltës, duke u thënë: “Po ju pyes nëemër të Allahut dhe të Islamit, a e dini se kurProfeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem erdhi në Med-inë nuk kishte ujë të pijshëm, përveç pusit tëRumes, për të cilin Profeti sal-lAllahu alejhi vesel-lem tha: “Kush e blen pusin e Rumes dhe ebashkon kovën e tij me kovat e muslimanëve (ebën sadaka ujin e pusit), Allahu do t’ia zëvendë-sojë me një pus më të mirë në xhenet.” Unë ebleva atë, ndërsa ju sot më ndaloni mua që të piprej tij[19] dhe më lini të pi ujë të kripur?” Atathanë: “Po, ashtu është.” Uthmani, Allahu qoftëi kënaqur prej tij, tha: “Po ju pyes në emër të All -ahut dhe të Islamit, a e dini se kur xhamia nuk

______________[18] Marrë nga libri “Tarihul islam ue uefejatul meshahir uel ealam ahdel hulefai rashidin”, fq. 318, i imam Dhehebiut.[19] Transmeton Ahmedi 1/75, Tirmidhiu, nr. 3703, dhe Nesai 6/235.


mjaftonte më për njerëzit dhe Profeti sal-Allahualejhi ve sel-lem tha: “Kush e blen tokën e filanitqë t’ia shtojë xhamisë, Allahu xheleshanuhu do t’iazëvendësojë me më të mirë në xhenet”, unë e blevaatë me pasurinë time, kurse ju sot më ndaloni qëtë falem në të, qoftë dhe dy rekate?” Ata thanë:“Po, ashtu është.” Uthmani tha përsëri: “Po jupyes në emër të Allahu dhe të Islamit, a e dini seunë jam ai që përgatita ushtrinë e vështirësisë, përtë cilën Profeti tha: “Kush i përgatit ata, Allahudo t’ia falë atij mëkatet.” Ata thanë: “Po, ashtuështë.”[20] Tha: “Po ju pyes në emër të Allahutdhe të Islamit, a e dini se Profeti sal-lAllahu alejhive sel-lem ishte mbi mal së bashku me EbuBekrin, Umerin dhe mua, kur u trondit mali, tëcilin e goditi me këmbë dhe i tha: “Qëndro, se kembi vete një Profet, një të sinqertë dhe dy shehidë.”Ata thanë: “Po, ashtu është.” Atëherë Uthmanitha: “Allahu ekber! Pasha Zotin e Qabes, dësh-moni për mua se unë jam shehid (tri herë).”[21]

Sahabët ishin mbledhur rreth Uthmanit të gat-shëm për ta mbrojtur[22] dhe për të luftuar,mirëpo ai e dinte se sido që të shkonin punët, dovritej padrejtësisht, pasi kështu e kishte lajmëruarProfeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, prandaj nukdonte që të vritej askush për të dhe i urdhëroi tëgjithë sahabët që të shpërndaheshin nëpër shtë -pi të e tyre.[23] Një natë para se të vritej kishte ven-dosur të agjëronte të nesërmen. Aty nga fundi inatës pa në ëndërr Profetin sal-lAllahu alejhi vesel-lem duke i thënë: “A të kanë rrethuar, o Uth-man? A ta kanë ndaluar ujin, o Uthman? Nëse tidëshiron, mund të fitosh ndaj tyre ose të çelësh iftarkëtu tek ne”, dhe i dha një enë me ujë. Më pas

kur u zgjua, bashkëshortja e tij iu afrua dhe i solliujë që të pinte, por ai tha se ishte agjërueshëmdhe se Profeti i kishte ofruar ujë për iftar.[24]

Mëngjesin e asaj dite u futën munafikët nështëpinë e Uthmanit ndërkohë që ai po lexonteKur’an. Iu afrua një burrë egjiptian që quhejXhebleh nga fisi Benu Sedus, i cili e goditi meshpatë, mirëpo Uthmani u mbrojt me njërëndorë, të cilën ia këputi goditja e shpatës dherrodhi gjaku mbi ajetin kur’anor: “Allahu tëmjafton ty ndaj tyre.” (Bekare: 137)[25] Atëherëmus’hafi i ra nga dora dhe tha: “Uallahi, kjo ështëdora e parë e cila i ka shkruar suret e pjesës sështatë të Kur’anit”,[26] sepse siç dihet Uthmani kaqenë prej shkruesve të shpalljes, bile i pari që kashkruar drejtpërdrejt nga Profeti sal-lAllahu alejhive sel-lem. Erdhi gruaja e tij që ta mbronte nganjë goditje tjetër, e cila i këputi asaj gishtat edorës, dhe e mori Kuranin dhe e vendosi nëprehrin e saj dhe pas kësaj erdhi goditja vdek-jeprurëse, e cila e vrau Uthmanin, Allahu qoftë ikënaqur prej tij. Atëherë e shoqja e tij u hodhmbi të. Dikush prej tyre tha: “Allahu e vraftë këtëgrua! Sa të mëdha i ka të pasmet e saj.” Ajo tha:“Aty u binda se këta e bënë gjithë këtë vetëm përinteres dunjaje.”[27] Kjo ndodhi ditën e xhuma në18 Dhulhixhe të vitit 35 hixhri, duke zgjaturkështu kalifati i tij 12 vjet. Vdekja i erdhi Uth-manit në moshën 82-vjeçare.[28] Allahu e mëshi-roftë prijësin e muslimanëve, i cili u vrapadrejtësisht, dhe qoftë i kënaqur me të deri nëditën që do ta takojë!

Përgatiti: Shuajb Rexha

______________[20] Transmeton Ahmedi 1/70, Nesai 6/46, Ibn Ebi Asim, nr. 1303.[21] Transmeton Tirmidhiu, nr. 3703, dhe tha hasen. Të njejtin gjykim ka edhe Albani.[22] Transmeton Ahmedi në “Fedailu es-sahabeh”, nr. 763, nga Ibn Auni nga Nafiu, i cili tha: “Ibn Umeri e ka veshur dy herë këmishën e hekurt (ështëpërgatitur për luftë) ditën e vrasjes së Uthmanit.”[23] Transmeton el-Lalekai në “Sherhu usulil itikad” (7/ 1430), nr. 2568, nga Ebu Habibeh, se ai ka thënë: “Më dërgoi Zubejri tek Uthmani, kur ai ishte irrethuar. Shkova në një ditë të nxehtë verë. E gjeta të ulur në karrige dhe pranë tij qëndronin Husejn bin Alij, Ebu Hurejra, Abdullah bin Umeri, Abdullahbin Zubejri. I thashë: “Më ka dërguar te ti Zubejr bin Auami, i cili të dërgon selamet e tij dhe thotë: “Unë jam akoma nën urdhrat e tua dhe nuk kandryshuar asgjë tek unë, nuk e kam thyer besën e dhënë. Nëse dëshiron, vij te ti në shtëpi dhe jam përkrah teje. Fisi Beni Amr bin Auf më kanë premtuarse janë të gatshëm të mblidhen tek unë dhe të veprojnë si tì urdhëroj.” Uthmani, kur e dëgjoi mesazhin, tha: “Allahu ekber! Falënderimi i takon Allahutqë e ka ruajtur vëllanë tim nga kjo. Ktheja selamin prej meje dhe thuaji se nëse do jesh këtu, do jesh një nga të vrarët, ndaj qëndrimi yt atje ku je është mëi dashur për mua. Shpresoj që me ty Allahu të mbrojë nderin tim pas vdekjes time.” Më pas Uthmani tha: “Unë kërkoj vendosmërisht nga çdokush që mëbindet mua që të mos luftojë për mua.”[24] Të ngjashëm me këtë tekst e transmeton Ahmedi në “Fedailu es-sahabeh”, nr. 810, dhe el-Lalekai në “Sherhu usulil itikad”, nr. 2577, Hakimi 3/103 icili tha: “Isnadi është i saktë dhe ia miratoi Dhehebiu.”[25] Transmeton Ahmedi në “Fedailu es-sahabeh”. Nr. 766.[26] Nga sureja Kaf deri në fund.[27] Transmeton Ahmedi në “Fedailu es-sahabeh”, nr. 765.[28] “el Isabeh” 4/224 i Ibn Haxherit dhe Ahmedi në “Fedailu es-sahabeh”, nr. 778.


VLERAT E SURES

ELIHLASVlerat e kësaj sureje janë të shumta dhe përfitimi i dobive nga kjo është i çmuar e i dashur saqë imamët emedhenj si Darekutni dhe Ibën Kajjimi, Allahu i mëshiroftë, kanë thënë: Nuk janë transmetuar saktësishtaq thënie rreth vlerës së ndonjë kaptine, ashtu siç janë transmetuar për kaptinën "Kul Huvallahu ehad".

Allahu i Madhëruar e zbriti librin e Tijmadh ështor te Pejgamberi i nderuar sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, libër ky udhëzues,

mëshirë për njerëzimin, dritë, shërues e përgëzuesdhe kë shillues për ata që përkujtojnë. I madhi Zotkëtij libri i dhuroi atribute të çmuara, e dalloi mecilësi të mira e mahnitëse, të cilat argumentojnë seky libër është bazë dhe esencë për të gjitha shken-cat e dobishme si dhe orientues e udhëzues drejttë mirave në këtë jetë dhe në amshueshmëri.Surja el-Asër, edhe pse e shkurtër dhe me ajete jotë gjata, ngërthen njohjen për pasuesit e për-mirësimit dhe të besimit, dallimin e tyre nga pa-suesit e devijuar e të shkatërruar, e shprehur kjome terma të limitizuar, të cilët kanë realizuar atëqë kanë synuar, saqë Imam Shafiu rahimeullahthotë: “Sikur Allahu të zbriste vetëm këtë kaptinë,do t’u mjaftonte njerëzve.” Ndërsa ajeti nga surjaNahël: “Allahu ju urdhëron për drejtësi dhebamirësi”[1] ka bashkuar moralet e larta që pastro-jnë e pasurojnë shpirtrat si dhe është udhëzues përzemrat. Gjithashtu, ky ajet tërheq vërejtjen ngamëkatet e mëdha negative e shkatërruese për sh-pirtrat, kombet dhe popujt. Ndërsa surja Fatihanë vetvete ka përmbledhur dituri të shumta, njo-huri për gjëra të shfaqura dhe të brendshme, dobitë këndshme e të mrekullueshme si dhe baza tëpastra e të kristalta. Prej sureve të Kur’anit e cilaka përmbledhur shumicën e këtyre virtyteve dheqë veçohet nga të tjerat me shumë vlera është surjaIhlas. Ajo është shembull në vetvete për nga argu-mentimet e fuqishme që faktojnë e të njohin meKrijuesin e adhuruar, e shprehur me nocione tëkufizuara, të cilat ekspozojnë synimin e Thënësit.

Në situata të ndyshme hasim njerëz që e lexojnëme të madhe këtë praktikë dhe nga kjo praktikëata janë të rrallë e kjo, nga lehtësimi për memo-rizimin e saj, nga shprehjet e saj mahnitëse e ngakuptimet e saj madhështore. Prej tyre ka që i dinëkuptimet e saj dhe këta janë të paktë, por ka prejatyre që janë injorantë mbi të vërtetat, dobitë dhedallimet madh ështore të kësaj sureje e këta janëshumicë.Ajo që fakton për vlerën e kësaj kaptine është tëemërtuarit e saj me shumë emra dhe emrat e shu -mtë argumentojnë për pozitën e lartë të të emër-tuarës, kaptinë e cila numëron diku njëzet emra,të cilat derdhen në horizontet e tevhidit dhe njo-hjen e të drejtave dhe obligimeve që njerëzit kanëndaj Allahut, përmbajnë kritikën dhe kun -dërshtimin e idhujtarëve dhe statujave, si dhekundërshtimin e atyre që pretendojnë se ka dy zotaapo në trinitet, si dhe të të gjitha religjioneve tëkota.Prej emrave më të njohur të kësaj kaptine ështëemri:1. Ihlas dhe është emërtuar kështu për disa arsye:Leximi i saj është largim nga dënimi i Allahut apopastrimi i Allahut prej çdo të mete dhe rivali, apose kjo kaptinë është enkas për Allahun sepse në tënuk ka as urdhër e as ndalesë, si dhe është thënëse është emërtuar ihlas ngase me të e shfaq tev -hidin-moneteizmin e sinqertë për Allahun, ose selexuesi dhe recituesi përmes saj, fenë e tij e kakristalizuar dhe e ka reflektuar sinqerisht për Al-lahun e Lartësuar.2. Kul huvallahu eha. Për këtë imam Buhariurahimehullah e ka titulluar një kapitull në "Kolek-

______________[1] Nahël, 90.


sioni Autentik" të tij: Kapitulli – Vlera e kaptinës"Kul huvallahu ehad".3. Tevhid dhe Baza për arsye se tevhidi është bazëe të gjitha bazave të fesë.4. El marifeh për arsye se njohja e Allahut plotë-sohet duke e njohur gjithë atë përmbajtje që gjen-det në të.Pastaj: Tefrid, Texhrid, En Nexhatu, El Vilajeh, EnNisbetu, Es Samed, El Muav-vidheh, El Maniah,El Mudhekkireh, En Nur, El Iman, El Mukashk-isheh, El Meu'uleh, El Beraeh.Vlerat e kësaj sureje janë të shumta dhe përfitimii dobive nga kjo është i çmuar e i dashur saqëimamët e medhenj si Darekutni dhe Ibën Kajjimi,Allahu i mëshiroftë, kanë thënë: Nuk janë trans-metuar saktësisht aq thënie rreth vlerës së ndonjëkaptine, ashtu siç janë transmetuar për kaptinën"Kul Huvallahu ehad".Kjo kaptinë në vete ngërthen njohuri për Allahundhe përshkrimin e Tij, andaj kush dëshiron që tanjohë Zotin e vet, përshkrimin dhe atributet e Tij,le të lexojë këtë kaptinë. Tranmsetohet nga Ubejibën Keab radijAllahu anhu se ka thënë: Idhujtarëtju drejtuan Pejgamberit sall-Allahu alejhi ve sel-lem: "O Muhammed, na e përshkruaj neve Zotintënd". Atëherë (në lidhje me këtë pyetje) Allahu imadhëruar shpalli kaptinën "Kul Huvallahuehad".”[2]

Kjo kaptinë përmban përshkrimin e të Gjith-mëshirshmit dhe cilësimin e Tij, prandaj kush iaka mësyer përshkrimit të Krijuesit të tij ashtu siç itakon përsosshmërisë dhe madhërisë së Tij, kre-narisë dhe sundimit të Tij të pafund, atëherë le tëlexojë këtë kaptinë të nderuar. ransmetohet nëKoleksionin Autentik të Buhariut dhe Muslimitse Aisheja radijAllahu anha ka thënë: Pejgamberisal-lAllahu alejhi ve sel-lem e dërgoi njërin prej Sa-habëve udhëheqës në një ekspeditë luftarake dheai ua ka përfunduar namazin sahabëve me kapt-inën "Kul HuvAllahu ehad". Kur u kthyen ata iatreguan këtë Pejgamberit sal-lAlllahu alejhi ve sel-lem e ai ju tha: Pyeteni atë përse e praktikon këtë?Ata e pyetën atë e ai ju përgjigj: Sepse në të ështëpërshkrimi i të Gjithmëshirshmit, dhe për këtëunë e kam qef ta lexoj atë. Pejgamberi sal-lAllahualejhi ve sel-lem tha: Lajmëroje atë se Allahu e do atë. Ibnut-Tini thotë:Thënia e tij: se në të është përshkrimi i të Gji th ë -

mëshirshmit, do të thotë se në këtë kaptinë kaemra dhe cilësi të Tij, dhe emrat e Tij rrjedhin ngacilësitë e Tij".Nga vlerat e kësaj kaptine, gjithashtu: Kush e dokëtë kaptinë dhe e lexon në namaz, realizohetdashuria e Allahut për atë që e lexon, ashtu siç utregua në hadith “Lajmëroje atë se Allahu e do atë”dhe kjo argumenton se besimi e bindja e shën-doshë si dhe kuptimi i tevhidit-moneteizmit ështëprej shkaqeve më të mëdha në realizimin edashurisë së Allahut ndaj robërve të Tij.Gjithashtu, është argument se leximi i ajeteve qëposedojnë atributet e Allahut është e pëlqyer përdallim nga pasuesit e bidatit të cilët e urrejnë lex-imin e ajeteve me cilësi (të Zotit) tek njerëzit erëndomtë. Vërtet dashuria ndaj kësaj kaptine sjell detyrimishthyrjen në xhenet. Për këtë tregon Buhariu në Sahi-hun e tij dhe Tirmidhiu në Sunnenin e tij e trans-meton nga Enesi radijAllahu anhu se ka thënë: Kaqenë njëri prej ensarëve i cili ju është bërë imamnjerëzve në xhaminë e Kubasë dhe ai çdo herë qëka lexuar një kaptinë (pas fatihasë) para saj e kalexuar "kul huvallahu ehad", dhe kur e ka përfun-duar, ka filluar me kaptinë tjetër dhe këtë e kapërsëritur në çdo rekat. Atëherë sahabët i thanë:Ti (pas fatihasë) po e lexon kaptinën kul huval-lahu ehad dhe pastaj po lexon tjetër kaptinë! A nukpo të mjafton kjo? Ose lexoje vetëm këtë osetjetrën. Ai u përgjigj: Unë nuk e lë atë, nëse dëshi-roni të ju bëhem imam, unë e veproj këtë e nësenuk dëshironi atëherë unë ju lë, por ata këtë sahabie kanë njohur për më të mirin dhe nuk kanëdëshiruar që t’ju bëhet imam dikush tjetër. Kur juerdhi Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e in-formuan për këtë rast dhe ai tha: O njeri! Çfarë tëndalon që të veprosh me atë që të rekomandojnëshokët tuaj dhe çfarë të bën ty që të jesh kaq striktnë leximin e kësaj kaptine për çdo rekat? Ai upërgjigj: Unë e dua atë. Atëherë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i tha: Dashuria juaj ndajkësaj kaptine ju fut në xhennet.[3]

Transmetohet nga Ebu Hurejra radaijallahu anhuse ka thënë: Isha me Pejgamberin sal-lAllahu alejhive sel-lem dhe ai e dëgjoi një njeri duke lexuar kulhuvallahu ehad, e tha: I është bërë obligim. I thashë:e çfarë i është bërë obligim? Më tha: Xhenneti.[4] Tre-gon Muadh ibën Enes se Pejgamberi sal-Allahu alejhi

______________[2] Transmeton Ahmedi, Tirmidhiu dhe Hakimi me sened të mirë.[3] Transmeton Buhariu si nëntitull në Sahihun e tij 774 dhe Tirmidhiu në Sunnenin e tij 2901.[4] Transmeton Maliku 435, Tirmidhiu 2897 dhe Nesaiu 994 me sened autentik.


ve sel-lem ka thënë: Kush e lexon kaptinën "kul hu-vallahu ehad" dhjetë herë, Allahu ja ndërton një pal-lat në xhennet.[5]

Vërtet leximi i kësaj kaptine realizon faljen emëkateve. Tregohet se njëri prej sahabëve ka thënë:E kam shoqëruar Pejgamberin sal-lAllahu alejhi vesel-lem në një udhëtim dhe ai e dëgjoi një njeriduke lexuar kul huvallahu ehad dhe tha: Ky njerivetëm është larguar prej shirkut. Gjithashtu, dëgjoinjë tjetër duke lexuar kul huvallahu ehad e tha:Është i falur.[6]

Kjo kaptinë të mjafton për tu mbrojtur nga sherrisi dhe e ndalon atë. Është vërtetuar se Abdullahibën Hubejb ka thënë: Kemi dalë një natë me shipër ta kërkuar Pejgamberin sal-lAllahu alejhi vesel-lem që të na falë namazin neve dhe e takuam eai më tha: Thuaj! E unë nuk thashë asgjë. Pastajmë tha përsëri: Thuaj! E unë nuk thashë asgjë, pormë pas i thashë: O i Dërguari i Allahut, çfarë tëthem? U përgjigj: Thuaj kul huvallahu ehad, surenFelek dhe Nas nga tre herë atëherë kur fillon natadhe në mëngjes do të të mjaftojë ty për çdo gjë.[7]

Lutja me këtë sure është e pranuar. Transmetohetnga Abdullah ibën Burejde e ai nga babai i tij sePejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e kadëgjuar një njeri duke u falur e ai lutej duke thënë:O Allahu im! Unë të lutem Ty duke dëshmuar senuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Teje, Një iVetëm Absolut, në të Cilin mbështeten të gjithakrijesat. Ai as nuk lind e as nuk është i lindur sidhe askush nuk është i barabartë e i krahasueshëmme Të. Atëherë tha Pejgamberi sal-lAllahu alejhive sel-lem: Pasha Atë që shpirti im është në dorëne Tij, ky njeri e ka lutur Zotin me emrin e Tij mëtë madh që nëse Atij i kërkohet diçka me të, idhurohet, e nëse lutet me të, i pranohet.[8]

Nga Mehxhen ibnul-Edrea i cili tregon se Pejgam-beri sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka hyrë në xhamindërsa një njeri vetëm e përfundoi namazin dhenë uljen e fundit tha: "O Allahu im! Unë të lutem

Ty, që je Një i Vetëm e Absolut, që në tymbështeten të gjitha krijesat. Ai as nuk lind e asnuk është i lindur si dhe askush nuk është ibarabartë e i krahasueshëm me Të. Po të lutem qëtë më falësh mëkatet e mia, Ti vërtetë je Falës dheMëshirues i madh". Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha -treherë: Ai vetëm është falur, ai vetëm është falur, aivetëm është falur.[9] Sureja Ihlas në vete ngërthenkritika kundër jehudëve, nazaretianëve[10] dhe id-hujtarëve, dhe një herit është argument dhe shenjëe Allahut mbi krijesat e Tij saqë Sujutiu në El Iklilthotë: Në suren Ihlas ka kritikë ndaj Jehudëve,Nazaretianëve, Zjarrputistëve, Idhujtarëve, Mux-hessimëve,[11] Mushebbihëve,[12] kritikë ndaj idesësë Hululit dhe Itihadit[13] dhe kundër të gjitha re-ligjioneve të kota.Në këtë argumentohet ajo çfarë ka transmetuarBuhariu në sahihun e tij me sened nga Ebu Hure-jra radijallahu anhu e ky nga Pejgamberi sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem se Allahu ka thënë: Më kapërgënjeshtruar e ofenduar i biri i Ademit dhe ainuk është dashtë ta bëjë këtë. Sa i përket përgen-jështrimit të tij ndaj Meje është thënia e tij: (Zoti)nuk do të më ringjallë ashtu siç më krijoi e përMua nuk është më lehtë krijimi sesa ringjallja. Esa i përket ofendimit të tij ndaj Meje është thënia:E Allahu ka fëmijë e Unë jam një i vetëm e Abso-lut, që në Mua mbështeten të gjitha krijesat. Unëas nuk lind e as nuk jam i lindur si dhe askush nukështë i barabartë e i krahasueshëm me Mua.[14]

Sureja Ihlas është sureja më e mirë prej kaptinavetë Kur’anit. Si kjo nuk ka të ngjashme e as të kra-hasueshme në librat e zbritura nga Allahu tekPejgamberët alejhimus-selam. Këtë e sqaron tra - ns metimi i treguar tek Musnedi i Ahmedit ngaUkbetu ibën Amir që ka thënë: E takova Pejgam-berin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ai më këshilloie më tha: O Ukbetu ibën Amir! Bëj lidhjet tuajame atë që të ka bojkotuar, jepi atij që e ka ndaluar

______________[5] Transmeton Ahmedi 5/437 me sened hasen.[6] Transmeton Daremiu 3292 dhe Nesaiu nëAmelul-jvm vel-ejleh 704 me sened autentik.[7] Është i vërtetuar në Sunenin eEbu Davudit, Nesaiut dhe Tirmidhiut.[8] Transmeton Ebu Davudi 1493, Nesaiu në Kubra 4/ 394 -395, Tirmidhiu 3475, Ibën Maxhe 3857, Hakimi 1/ 684 dhe Ibën Hibbani 2383 me senedautentik.[9] Transmeton Ahmedi 18995 dhe Ebu Davudi 987.[10] Krishterët, por Allahu i quan Nasara sipas vendit ku është rritur Isau salAllahu alejhi ve selem, e ai është rritur në Nazaret dhe e drejtë është të quhenashtu siç i ka quajtur Allahu në Kur'an dhe Resulullahi salAllahu alejhi ve selem në Sunnet, pra Nasara - Nazaretistët e asesi me termin Krishterë që rrjedhnga emri Krisht, emër i Isait alejhi salatu ve selam sipas Ungjillit të ndryshuara. (sh.p) [11] Fraksion të cilët e trupëzojnë Zotin sipas perceptimeve dhe imagjinatës së tyre. (sh.p)[12] Fraksion të cilët e përgjasojnë Allahun me krijesat. (sh.p)[13] Hulul do të thotë që një gjë të unifikohet me tjetrën, ndërsa Itihad do të thotë që të bashkohen dy gjëra dhe të bëhen një. Hululi shpreh se Allahuështë manifestuar në robërit e Tij ndërsa Itihadi shpreh se e tërë krijatura është Allahu dhe nuk ka dallim mes krijaturës dhe Allahut. Shiko për këtë EtTevdihatul Xhelijeh Ala Sherhil Akidetit Tahavije 1/117 nga prof. dr. Muhammed ibën Abdurrahman el Humejjis (sh.p) [14] Transmeton Buhariu 4074.


veten për të të dhënë dhe fale atë që të ka bërëpadrejtësi. Tha (Sahabiu): Pastaj kam ardhur tekPejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ai më tha:O Ukbetu ibën Amir! Sundoje gjuhën tënde, qajpër mëkatet tuaja dhe zgjeroje shtëpinë tënde(hapi portat për të tjerët). Përsëri tha ky sahabi:Pastaj e takova Pejgamberin sal-lAllahu alejhi vesel-lem e më tha: O Ukbetu ibën Amir! A dëshironqë të ti mësoj disa kaptina që nuk kanë zbritur nëTevrat, Inxhil, Zebur dhe as në Furkan (Kur’an)si ato? Nuk duhet të vie nate e vetëm duhet t’i lex-osh e ato janë: "Kul huvallahu ehad", "kul eudhubi rab-bil felek" dhe "kul eudhu bi rab-bin-nas".Tha Ukbetu: Nuk më ka ardhur nata e unë vetëmi kam lexuar ato dhe për mua është obligim qëmos ti lë sepse për këtë më ka urdhëruar Pejgam-beri sal-lAllahu aljehi ve sel-lem.[15]

E prej vlerave më të mëdha të sures Ihlas që nukmund të krahasohet, afrohet dhe të barazohetasnjë sure tjetër në këtë vlerë, është, se sureja Ihlasvlen sa një e treta e Kur’anit, çka do të thotë se lex-uesi i saj arrin vlerën dhe shpërblimin sikur të atijqë ka lexuar dhjetë xhuza nga Kur’ani duke e diturse për çdo shkronjë në Kur’an ke shpërblim. Përkëtë janë transmetuar hadithe autentike që argu-mentojnë për këtë vlerë dhe shkalla e këtyre ha-ditheve ka arritur kategorinë e Mutevatirit[16] siçthotë Ibën Kajimi dhe dijetarë të tjerë. Buhariutransmeton hadithin nga Ebi Said el Hudriu radi-jallahu anhu se ka thënë: Një person dëgjoi njënjeri duke lexuar "kul huvallahu ehad" dhe epërsëriste dhe kur u zgjua personi i cili dëgjoi erdhitek Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe iatregoi këtë rast. Pejgamberi sal-lAllahu aljehi vesel-lem i tha: Pasha Atë në dorën e të Cilit ështëshpirti im, kjo kaptinë e ka vlerën e një të tretës sëKur’anit.[17] Gjithashtu, Buhariu transmeton ngaEbi Saidi se ka thënë: Pejgamberi sal-lAllahu alejhive sel-lem ju tha shokëve të tij: A e mundondikënd prej jush që ta lexojë një të tretën eKur’anit për një natë? I thanë: Kush mundet prejnesh ta bëjë këtë o i Dërguari i Allahut? Pejgam-beri sal-lAllahu alejhi ve sel-lem u tha: "Allahul-vahidus-Samed" është një e treta e Kur’anit.[18]

Gjithashtu, Muslimi transmeton nga Ebi Dardairadijallahu anhu se Pejgamberi salAllahu alejhi ve

selem ka thënë: A e mundon dikë nga ju që ta lex-ojë për çdo ditë një të tretën e Kur’anit? I thanë:Po. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve se-llem tha:Vërtet Allahu e ka ndarë Kur’anin në tre pjesë dhe"kul huvallahu ehad" është një e treta eKur’anit.[19] Kuptimi i këtyre haditheve është sekaptina Ihlas është sa një e treta e Kur’anit në sh-përblim jo në pjesë, sepse nuk do të thotë që tëbarazuarit në shpërblim është njëkohësishtbarazim edhe në pjesë dhe nga shembujt e këtijrregulli është ajo çfarë është vërtetuar nga Pejgam-beri sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: Kushthotë dhjetë herë "La ilahe il-lAllah, vahdehu lasherike leh, lehul mulku ve lehul hamdu ve huveala kul-li shejin kadir" është sikur të ketë liruarkatër shpirtëra nga bijtë e Ismailit.[20]

A e zëvendëson kjo lirimin e katër personave përatë që i është bërë obligim një gjë e tillë, e ai tëdeklarohet kjo është dhikri dhjetë herë i duasë sëlartpërmendur? Përgjigjja është: Assesi nuk ezëvendëson, e sa i përket barazimit në shpërblimkjo ekziston. Për këtë Hoxha i Islamit Ibën Tejmijeka thënë: Barazohet në shpërblim me një të tretëne Kur’anit dhe nuk do të thotë se obligon edhebarazimin në lloj dhe cilësi.Sa i përket shkakut që sureja Ihlas është krahasuarsa një e treta e Kur’anit në shpërblim dijetarët kanëdhënë përgjigjje të shumta dhe më e mira prej tyreështë: Vërtet Kur’ani diskuton tre lloj temash tëcilat janë: 1.Njohuri për Allahun. 2. Njohuritë përkrijesat e Tij dhe 3. Njohuri për vendimet legjisla-tive të Tij. Sa i përket njohurive për të madhin Zoti posedon sureja Ihlas, e kjo, çfarë ka të bëjë përnjohjen e Allahut, emrat dhe atributet e Tij si dhemohimin e të gjitha mangësive dhe të metave dhekjo është ajo që në vete ngërthen shkenca eTevhidit dhe kjo është më e ngritura prej këtyretri llojeve të njohurive Kur’anore dhe e cila ështënë kaptinën "Ihlas", e njohuritë tjera janë për kri-jesat e Tij si p.sh: Për kombet e kaluara, lajme përndodhi të tashme dhe për në të ardhmen apo njo-huri për vendimet si: Urdhërimet dhe ndalimet qëpërbëjnë ligjin sheriatik e reflektues në praktikë,si: falja e namazit, dhënia e zekatit dhe agjërimi iramazanit ndërsa ndalimet si: kamata, amoralitetietj. Për këtë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-

______________[15] Transmeton Ahmedi 17467 me sened autentik.[16] Shkalla më e lartë e hadithit autentik.[17] Transmeton Buhariu ne sahihun e tij 5014[18] Transmeton Buhariu në sahihun e tij 5015.[19] Transmeton Muslimi në sahihun e tij 811.[20] Transmeton Muslimi në sahihun e tij 2693.


lem i ka nxitur të tjerët që ta lexojnë në namazdhe në vende të tjera. Sa i përket namazit ai e kalexuar kaptinën "Ihlas" në rekatin e dytë në sun-netin e sabahut dhe ka thënë për këtë kaptinë dhepër kaptinën Kafirun: Sa të mira janë këto dykaptina.[21] E ka emërtuar Ibën Hibbani në Sahi-hun e tij një kapitull kështu: Vërtetimi i besimitpër atë që lexon kaptinën "Ihlas" në rekatet esabahut. Ai për këtë ka sjellë hadithe me sened tëtij deri tek Xhabir ibën Abdullah se një njeri kafalur dy rekate të sabahut dhe ka lexuar në rekatine parë "kul ja ejuhel kafirun" e tha PejgamberisalAllahu aljehi ve selem: Ky është një rob i cili eka njohur Zotin e tij. Dhe ai njeriu lexoi në rekatine dytë "kul huvallahu ehad", dhe tha Pejgamberisal-lAllahu alejhi ve sel-lem: Ky është robi i cili kabesuar në Zotin e tij.[22]

Ai sal-lAllahu alejhi ve se-lem ka lexuar suren"Ihlas" dhe "Kafirun" në sunnetin e akshamit pasfarzit, ashtu siç ka lexuar vetëm atë në namazin evitrit, e nganjëherë ja ka shtuar kaptinën "Kuleudhu bi rabil-felek" dhe "Kul eudhu birabin-nas". Hoxha i Islamit ka treguar për urtësinë nëlidhje me këtë ku thotë: Sunneti i sabahut ështëstartuesi i punës, ndërsa Vitri është përmbyllja esaj, dhe për këtë e ka falur sunnetin dhe vitrin mekaptinën "Ihlas" dhe këto dy namaze janë përm-bledhje e Tevhidul-ilmi vel amel, dhe tevhidul-Marifeti vel-iradeh, dhe Tevhidul I’tikadivel-kasdi.[23]

Gjithashtu, e ka lexuar kaptinën "Ihlas" bashkëme kaptinën "Kafirun" në dy rekatet e tavafit pasMekami Ibrahim alejhi selam, sinjal për tevhidinpër të cilin ka thirur dhe i ka vërtetuar shtyllat etij imami i pejgamberëve (Muhammedi) deri nëditën e gjykimit, sal-lAllahu aljehi ve sel-lem. Pejgamberi sal-lAllahu aljehi ve sel-lem pas për-fundimit të çdo namazi e ka lexuar kaptinën Ihlas,Felek dhe Nas gjithashtu në Dhikret e sabahut dhembrëmjes dhe kur është shtrirë në shtrat duke ibashkuar duart, ka lexuar në to suren Ihlas, Felekdhe Nas. Më pas ka fryrë në duar dhe e ka fërkuarme to gjithë trupin, e këtë e bënte tre herë. Kurishte i sëmurë i ka lexuar këto dhe ka fryrë në duardhe pastaj me to ka fshirë trupin duke shpresuarnë bereqetin e tyre.

Për shkak të gjitha këtyre vlerave, të mirave, ud-hëzimeve dhe dobive, Pejgamberi salAllahu alejhive selem e ka shpeshtuar leximin e kësaj sureje dhenë shumë punë e gjendje i ka lexuar ato. Ky ështëudhëzimi më ndriçimtar, rruga më e zgjedhur, tëcilën e kanë shtegtuar më të zgjedhurit e këtij um-meti, duke e lexuar me një lexueshmëri skajshmër-isht të saktë dhe duke e kuptuar me kuptueshmëritë vërtetë si dhe e kanë reflektuar në vepër meshëmbëllesën më të mirë. Gjithashtu këtë sure ekanë ngritur lart në një pozitë madhështore saqëajo nuk ka munguar në mendimet e tyre, gjuhët etyre, për herë e kanë marrë si shembull dhe argu-ment kundër kundërshtarëve. Vlen të potencohetnë lidhje me këtë atë që ka treguar Dhehebiu nëlibrin e tij Es-Sijeru nga Ahmed ibën Hamdun seka thënë: E kam parë Muhamed ibën Ismailin nëxhenazen e Said ibën Mervanit dhe Jahja edh-Dhuhelijut duke pyetur për emrat (e trans-metuesve), llagapet dhe për çështjet precise tëshkencës së hadithit, e Muhamed ibën Ismailipërgjigjej shpejt sikur shigjeta, sikur po e lexonte"Kul huvallahu ehad".Ebu Zurra’ është pyetur për një person që ështëbetuar me shkurorëzim se Ebu Zurra’ i ka memo-rizuar 200 mijë hadithe, a ka bërë mëkat (betuesi)?Ebu Zurra’ i tha: I kam memorizuar 200 mijë ha-dithe ashtu sikur njeriu ka memorizuar "Kul hu-vallahu ehad". Ndërsa në librin El Medhakirehqëndron 300 mijë hadithe.[24]

Kjo sure me gjithë këta emra, kuptime dhe vleraështë e vlefshme për çdo musliman dhe ai duhettë dhurojë orë të tëra nga jeta e tij për të kërkuartë mirat e kësaj kaptine, udhëzimin me dritën efuqishme të saj dhe gjithmonë të qëndrojë pranëthesareve të saj.O Allah, na jep begati me Kur’anin madhështor, nadhuro dobi nga çka në të prej ajeteve dhe përkuj-timeve plot urtësi; Ti je Mbykqyrës në këtë dhe iPushtetshëm për këtë si dhe paqa, shpëtimi dhe be-gatitë qofshin mbi të Dërguarin e Tij të ndershëm.

Shkëputur nga Revista "El-Islah" nr.6. Përpiloi: Izzudin Ramadani

Përshtati: Adem Avdiu

______________[21] Transmeton Ahmedi 26550.[22] Transmeton Ibën hibbani në sahihun e tij 2460.[23] Këto janë kategoritë e tevhidit që në vete ngërthejnë veçimin e Allahut në veprimet e Tij, emrat dhe atributet e tij si dhe veçimin e Allahut në ad-hurim. Respektivisht janë një lloj tjetër ndarje e tevhidit Rububije, tevhidit të El-Esmau ves-Sifat, dhe tevhidit të Adhurimit.(sh.p)[24] Shiko “Sijeru Ealamu Nubela” 13/68.


KAPITULLI I DYTË NGA PARATHËNIA E

IBN MAXHES

Në umetin islam u shfaqën njerëz të cilët refuzuan dhe kundërshtuan Sunnetin e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe pretenduan se pasojnë vetëm Kur'an in duke e quajtur veten "Kur'ani-jun” ose “Kur'an i stë", mirëpo në të vërtetë ata nuk janë tjetër vetëm se gënjeshtarë dhe përgënjeshtruestë Kur'anit...

HADITHI NR.12

Transmetohet nga El Mikdam ibën MeadijKeribe El Kindiu, se i Dërguari sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem ka thënë:

"Së shpejti do të vijë një kohë kur njeriu i mbë -shtetur në kolltukun e tij dëgjon një hadith nga ha-dithet e mia dhe thotë: “Mes nesh dhe jush ështëlibri i Allahut Az-ze ve xhel-le, ajo çka është në tëe lejuar e kemi lejuar, ndërsa atë që e kemi gjeturnë të të ndaluar e kemi nda lu ar!” A nuk është metë vërtetë e njëjtë ajo që e ka ndaluar i Dërguarisikurse ajo që ka ndalu ar Allahu?" (Sahih, auten-tik)

HADITHI NR. 13

Transmetohet nga Ubejdullah ibën EbiRafi', nga babai i tij, se i Dërguari sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem ka thënë:

"Të mos e gjej dikë nga ju të mbështetur në koll-tukun e tij, t'i vijë urdhri çka kam urdhëruar apoçka kam ndaluar, ndërsa ai të thotë: "Nuk e di, atëqë e kemi gjetur në librin e Allahut e paso j më."(Sahih, autentik)

Sqarim:Hadithin nr. 12 e transmeton imam Ahmedi (nr17194),[1] Ebu Davudi[2] (4593), Tirmidhiu (2664)[3]

dhe ka thënë: "Hadith hasen garib nga kjo rrugë."Ndërsa hadithin nr. 13 e transmeton imam Ahmedi(23876),[4] Ebu Davudi (4592),[5] Tirmidhiu (2663)[6]

dhe ka thënë: "Hadith hasen sahih."

KUPTIMI I PËRGJITHSHËM I KËTYREDY HADITHEVE

IDërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tërheqvërejtjen nga një gjë për të cilën Allahu kalajmëruar se do të ndodhë me disa persona

të umetit. Ajo gjë është refuzimi dhe kundërsh-timi i Sunnetit të Pejgamberit sal-lAllahu alejhive sel-lem me pretekst se mja fton të kapuritvetëm pas Kur'anit.Në hadithin e parë gjendja e mendjemadhësisëdhe e kundërshtimit tek këta persona përshkru -het me një person të ulur në kolltuk dhe pranëtij dikush i rrëfen diçka nga hadithet e Muha -medit sal-lAllahu alejhi ve sel-l em, ndërsa ai mekryeneçësi dhe m e n djemadhësi nuk e pranonhadithin e të Dërguarit duke thënë se mes neshdhe jush është të shikojmë vetëm në Kur'an; atëqë e gjejmë në Kur'an të qartë se është e lejuar

RESPEKTIMI MADHËRIMI I HADITHIT TËTËDËRGUARIT SALLALLAHU ALEJHI VE

SELLEM DHE ASHPËRSIA NDAJ ATYRE QËE KUNDËRSHTOJNËATË

______________[1] "Musned imam Ahmed" me verifikim të Shuajb Arnautit (28\429).[2] Sunen Ebu Davud, libri i Sunnetit, kapitulli mbi pasimin e Sunnetit (hadithi nr. 4604) me disa shtesa.[3] Xhami' Tirmidhi, libri i diturisë, kapitulli: “Çfarë është ndaluar të thuhet kur dëgjohet hadithi i të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem” (hadithi nr.2664).[4] "Musned imam Ahmed", me verifikim të Shuajb Arnautit (39\302).[5] Sunen Ebu Davud (hadithi nr. 4605).[6] Xhami' Tirmidhi (hadithi nr. 2663).


apo e ndaluar, themi se është ashtu, ndërsa ajoqë nuk është përmendur në Kur'an, por ështëpërmendur në hadithet e të Dërguarit sal-lAllahualejhi ve sel-lem, nuk e pranojmë atë.I Dërguari e kundërshton këtë dyshim djallëzorduke thënë se ajo që ka ardhur në Sunnetin e tij,qoftë e lejuar apo e ndaluar, duhet të pranohetashtu siç pranohet nga Kur'ani, sepse si Kur'aniashtu edhe Sunneti janë shpallje e Allahut tëMadhërishëm. Allahu tho të: "Dhe ai nuk flet ngamendja e tij. Ai (Kur’ani) nuk është tjetër pos sh-pallje që i shpallet." Nexhm 3-4Ajo që ka ndaluar i Dërguari në Sunnetin e tijështë sikurse ajo që ka ndaluar Allahu në Kur'an,sepse i Dërguari ia ka kumtuar um e tit të tij çdogjë që Allahu e ka lejuar apo ndaluar.

DOBITË NGA KËTO DY HADITHE

Fjala e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Së shpejti do të vijë një kohë…” Folja"jusheku" ka kuptimin se është afruar

koha kur do të dalin njerëz të tillë. Kjo është ngamrekullitë e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, sepse ashtu ndodhi. Në umetin islam ushfaqën njerëz të cilët refuzuan dhe kundërsh-tuan Sunnetin e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi vesel-lem dhe pretenduan se pasojnë vetëm Kur'an -in duke e quajtur veten "Kur'anijun” ose “Kur'a-n i stë", mirëpo në të vërtetë ata nuk janë tjetërvetëm se gënjeshtarë dhe përgënjeshtrues tëKur'anit sepse Allahu thotë në Kur'an: "Çka t’jujapë Pejgamberi, atë merreni, e çka t’ju ndalojë,përmbajuni." Hashr 7"Bindjuni Allahut dhe bindjuni të Dërguarit ekini kujdes (mos kundërshtoni)…" Maide 92"Thuaj: “Nëse e doni Allahun, atëherë ejani pasmeje që Allahu t’ju dojë…" Alu Imran 31Dhe siç transmeton Darimiu nga Jahja ibënKethiri: "Xhibrili i zbrsite të Dërguarit me Sun-netin (hadithin) ashtu siç i zbriste me Kur'a -

nin."[7]

Realiteti është se këta njerëz me këtë thirrje, dekinse punojnë vetëm me Kur'an, dëshirojnë tërealizojnë epshet dhe dëshirat e tyre. në mënyrëqë të bëjnë thirrje sa më lehtë në bidatet e tyre.Kjo është kështu sepse Ku r'ani, siç ka thënë Aliu,Allahu qoftë i kënaqur prej tij, është "Ham-malun lil vu xh uh”, pra i përgjithshëm dhe përm-ban në vetvete kuptime të shumta. Kur Aliu edërgoi Abdullah ibën Abasin që të polemizojë mehavarixhët, e këshilloi që t'u fliste me Sunnet dhejo me Kur'an,[8] sepse në Sunnet gjërat janë deta -j i zuar, si p.sh, detajet e namazit, agjërimit, ze k a -tit e pothuajse të gjitha adhurimet në Kur'anka në ardhur vetëm në mënyrë të përgjithshme,ndërsa Suneti është ai që i ka detajizuar ato.Pra, këta propagandues, se gjoja punojnë vetëmme Kur'an, janë vetëm gënjeshtarë dhe mash tr -u es të vetvetes, siç ka thënë Abdullah ibënMes'udi: "Ju do të shihni njerëz që pretendojnëse ju ftojnë të punoni me Kur'an, por ata në reali -tet Kur'anin e kanë hedhur pas shpinës. Merrunime dituri dhe largohuni nga gjërat e shpikuradhe kini kujdes nga të tepruarit në të shprehurdhe nga thellimi i tepërt. Kapuni pas "el Atik”,të vjetrës, asaj që ka kaluar”,[9] d.m.th. kapuni pastë parëve tuaj të mirë. Ata që refuzuan Sunnetin me logjikën e tyre undanë në dy grupe:a) Refuzimi i Sunnetit në tërësi duke mos pran-uar asgjë nga ai, ndërsa disa përjashtuan disa sun-nete praktike, si p.sh, detajet e namazit, zekatitetj. Qelizat e para të kësaj ideje u shfaqën ngafundi i kohës së sahabëve dhe ato mund t'i qua-jmë si qëndrime personale të disa personave tëdevijuar. Do të përme ndim vetëm një shembullsa për ilustrim. Transmetohet nga Hasan El Bas-riu, se Imran ibën Husajni (shok i të Dërguaritsal-lAllahu alejhi ve sel-lem) ishte ulur me shokëte tij. Atëherë njëri ndër të pranishmit i tha: “Mosna fol përveçse me Kur'an.” Imrani i tha: “Afro -

______________[7] “Sunen Ed-Darimij” (në parathënie, etheri nr. 607, fq. 474).[8] "El Itkan fi ulumil Kur'an”, te lloji i tridhjetë e nëntë, "Mearifet el vuxhuh ven-nedhair" (2\103). Imam Sujutiu këtë ether thotë se e ka transmetuarIbën Sa'di në "Tabekat", mirëpo në këtë libër nuk e kam gjetur këtë ether. Sidoqoftë ngjarja është e njohur, por të ngjashme me të janë edhe fjalët eOmerit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, siç e transmeton el-Lalikaij në "Sherh es-suneh" (1\123 nr. 203), ku thotë: "Do të vijnë njerëz që do t'ju polemizo-jnë me dyshime nga Kur'ani. Polemizoni me ta me sunnete sepse pasuesit e Sunnetit janë më të dijshëm mbi librin e Allahut." Të njëjtën fjalë ka thënëedhe Aliu, Allahu qoftë I kënaqur prej tij, siç e transmeton el-Lalikaij në "Sherh es-suneh". Po aty. [9] Sunen ed-Darimi në parathënie (nr. 143).


hu këtu.” Dhe i tha: "A e sheh ti dhe shokët e tuse nëse mbështetesh vetëm në Kur'an, a do tëkishe gjetur në të se namazi i drekës i ka katërrekate, i ikindisë katër dhe i akshamit tri regate,se duhet të lexosh me zë në dy rekatet e para?"[10]

Ka edhe raste të tjera, mirëpo siç duket ishinende të rralla dhe nuk ishin shndërruar në feno -men deri nga fundi i shekullit të dytë hixhri. Përsa i përket kësaj periudhe, nuk ka njohuri të boll-shme përveç asaj që ka përmendur imam Shafiunë librin e tij "El-Um", duke e emërtuar një ka-pitull me titullin "Kapitulli mbi ata që e refuzuanSunnetin në tërësi". Ai më pas vazhdoi t'ukundërpërgjigjet atyre.Rafiditë konsiderohen prej atyre që e kanë re-fuzuar Sunnetin në tërësi sepse nga bindjet e tyreështë gjykimi për sahabët se janë të dalë nga feja.Kjo do të thotë se çdo gjë që ka ardhur prej ntyre,për ta është e refuzuar. Dihet se rafiditët i akuzo-jnë sahabët edhe si gënjeshtarë e mashtrues nëkumtimin e shpalljes dhe se gjoja kanë fshehurnjë pjesë të Kur'a n it. Ndërsa ajo që quhet Sunnettek ta është një fe e re, të cilën e ka shpikur çifutiAbdullah bin Sebe'e, duke e përzier me je-hudizëm dhe Islam, që më vonë t'i vendosin disazinxhirë transmetimesh se gjoja janë nga trans-metimet e "Alu bejtit", familjes së të Dë r guaritsal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Mirëpo familja e tëDërguarit është e pastër nga ajo që kanë shpikurata, ashtu siç është i pastër ujku nga gjaku i Jusu-fit alejhi selam. Kjo ishte një pasqyrë e atyre që erefuzuan Sunnetin në kohët e kaluara, ndërsa nëkohën e tanishme, siç duket, kolonizimi perëndi-mor ende nuk e ka realizuar dominimin ndajbotës muslimane dhe përmes orientalistëve pomundohet të ngjallë idetë dhe grupimet devi-juese në mesin e muslimanëve. Këto ide dhegrupime kanë marrë fund e janë harruar prej ko-hësh. Ato i kishin shpikur paraardhësit e tyre çi-futë, të krishterë dhe zjarrputistë. Nga gjërat qëu munduan t'i ngjallin ishte edhe kjo për të cilën

po flasim, d.m.th. refuzimi i Sunnetit dhe tëmjaftuarit vetëm me Kur'an. Në fakt ata synojnërefuzimin e fesë në tërësi. Në Indi u shfaq njëshkollë që refuzoi Sunnetin në tërësi dhe në kryetë saj ishin Sejid Ahmed Han, Abdullah XhekrElvij, Ahmedudin El Amertserij dhe të tjerë. Mëpas erdhi Gulam Ahmed Bervijz duke formuarkështu një shoqatë me emrin "Ehlul Kur'ani - Pa-suesit e Kur'anit", duke botuar edhe një revistëmujore dhe një numër të madh librash në këtëkontekst.Ndërsa në tokat arabe thirrjen për refuzimin eSunnetit e kanë mbartur mbi supet e veta dygrupe.Grupi i parë:Ata që pretendojnë se janë pasuesit e shkollës "ElIslahije", e cila u formua në Egjipt në duart rMuhamed Abduhusë dhe hoxhës së tij, i quajtursi el Afganij. Idetë e kësaj shkolle përhapeshinpërmes dy mënyrave:a) Përmes revistës "El Menar", kryeredaktor i sëcilës ishte Muhamed Rashid Rida.[11] Në këtë re-vistë u botuan një varg artikujsh me titull "Islamiështë Kur'ani i vetëm", me autor dr. Tevfik Sid-kij.b) Përmes librit "Advaun alas-sunetil muha me -dije” ose “Dritë mbi Sunnetin pejgamberik", iautorit Ebu Rej-je.[12]

Grupi i dytë:Disa shkrimtarë, veprimtarë, autorë të disa li-brave po ashtu nga Egjipti, të cilët jetuan dhe uushqyen në duart e armiqve të Islamit nga radhëte orientalistëve çifutë dhe të krishterë në univer-sitetet e Francës, Gjermanisë e Anglisë, ku mend-jet e tyre ishin ushqyer me ide shkatërruese dhedevijuese të marra nga "hoxhollarët" e tyre ori-entalistë. Ata u kthyen në vendet muslimane sitë dërguar të armiqve të Allahut me qëllim që tëmbjellin dyshime dhe ide shkatërruese në mesine muslimanëve. Në krye të këtyre veprimtarëveishin Taha Husejn, Ahmed Emin dhe shumë të

______________[10] Transmeton Bejhekiu në hyrje të "Delail en-nubuve"(1\25), Hatib El Bagdadij në "El kifaje" (fq. 48), nga rrugë të ndryshme (marrë nga libri “Tedvines-suneh en-nebevije".[11] Shiko librin "Dirasat fil hadith en-nebevij" të dr Mustafa El Eadhamij (1\26-27), i cili përmend fjalën e profesor Es-Sibaijit, ku tregon se Rashid Ridanga fundi i jetës së tij është tërhequr nga këto mendime. Shiko "Es-sunetu ve mekanetuha fit-teshri' el islamij" (fq. 30).[12] Këtë libër e kanë kundërshtuar me shkrime shkencore shumë autorë. Ndër librat më të mirë që flet kundër këtij libri është "Es-sunetu ve mekanetuhafit-teshri' el islamij", me autor profesor Es-Sibaij dhe libri "El Envar el kashife", me autor dijetarin Abdurrahman el Mual-limij, Allahu e mëshiroftë (marrënga libri "Tedvin es-suneh en-nebevije".


tjerë.b) Refuzimi i Sunnetit pjesërisht, domethënë re-fuzimi i haditheve ahad[13]

Hadithi ahad u refuzua nga disa grupime të de-vijuara si:1. Mu'tezilitët, të cilët e refuzuan hadithin ahadnë ahkame (legjislacion) dhe akide (besim).2. Esh'aritët, të cilët e refuzuan hadithin ahadvetëm në çështje të akides.Ndërsa Ehlu Sunneti e pranon hadithin ahad sinë legjislacion ashtu edhe në besim.U zgjeruam në këtë çështjë duke parë rëndësinëe njohjes së saj dhe rrezikun që i kanoset hadithittë të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.

FJALA E TË DËRGUARIT SALLALLAHUALEJHI VE SELLEM

"…kur njeriu i mbështetur në kolltukun e tij thotë:“Mes nesh dhe jush është libri i Allahut..."(Shikolart citatin e hadithit nr. 12)Imam El Hatabij thotë: "Ka për qëllim pasuesite lukseve dhe të të mirave të kësaj bote, të cilëtdijen nuk e kanë kërkuar nga dijetarët e merituardhe nuk kanë udhëtuar për ta kërkuar atë, porkanë qëndruar në shtëpitë e tyre dhe duke qenëinjorantë, refuzojnë çdo hadith i cili u bie ndeshme epshet e tyre apo bie ndesh me drejtimin dhemendimet e hoxhës së tyre, të cilin e pasojnë ver-bërisht.E me këtë i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lemparalajmëron ata që kundërshtojn Sunnetit e tij,e që ato sunnete nuk janë për mendur në Ku r'an,ashtu siç bënë havarixhët dhe rafiditët, sepse atau munduan të mjaftohen vetëm me Kur'an dukelënë kështu anash sunnetet e të Dërguarit sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem, të cilat ishin sqaruese tëKur'anit. Në këtë mënyrë ata devijuan. Gjitha -shtu, ky hadith argumenton se hadithi nuk kanevojë t'i ekspozohet Kur'anit sepse hadithi, nësevërtetohet nga i Dërguari sa-lAllahu alejhi ve sel-lem, është argument në vete. Ndërsa hadithin qëe transmetojnë disa njerëz, ku thu het: "Nëse juvjen një hadith, paraqiteni tek Kur'ani. Nëse

është në pajtim me të, merreni e nëse e kundër-shton, lëreni atë", ky hadith është i kotë dhe nukka bazë, siç tregon Zekerija ibën Jahja Es-Saxhijnga Jahja ibën Meini, i cili ka thënë se këtë ha-dith e kanë vendosur zindikët.”[14] Me kaq për-fundon fjala e imam Hatabit.Ndërsa shprehja në hadith: "A nuk është me tëvërtetë e njëjtë ajo që e ka ndaluar i Dërguarisikurse ajo që e ka ndaluar Allahu?”Nga vetë teksti kuptojmë se Sunneti është i ng-jashëm me Kur'anin për nga obligueshmëria epasimit të tij dhe të vepruarit me të. Vijon…

Përgatiti: Fidan Xhelili

Literatura e konsultuar:1."Kur'ani Famëlartë", përkthimi i Sherif Ahmetit.2."Musned imam Ahmed", me verifikim të dijetaritshqiptar Shuajb Arnautit. Mueseseturr-rrisale-Bejrut,botimi i parë.3. “Sunen Ebu Davud", me verifikim të haditheve ngadijetari Muhamed Nasirudin Albani. Mektebet elmearif-Rijad, botimi i parë.4. "Sunen Ibën Maxheh", me verifikim të haditheve ngadijetari shqiptar Muhamed Nasirudin Albani, mepërkujdesje të dijetarit Mesh'hur ibën Hasen Al Selman.Mektebet el mearif-Rijad, botimi i parë.5. "Sunen Ed-Darimij", verifikues Husejn Selim EsedEd-Daranij. Darul mugnij-Rijad, botimi i parë.6. "Mealim es-sunen" Ebu Sulejman Hamed MuhamedEl Hat-tabij. Mektebetul-ilmije- Bejrut, botimi i dytë.7. "El Itkan fi ulumil Kur'an", Xhelaludin Es-Sujuti,Darul gad el-xhedid-Kajro, botimi i parë.8. "Avnul Meabud sherh Sunen Ebi Davud", MuhamedShems el Hak el Adhim Abadij, Darul kutub el ilmije-Bejrut, botimi i parë.9. "Tuhfetul Ahvedhij sherh Sunen Tirmidhi",Muhamed Abdurrahman El Mubarekfurij, Dar ihja et-turath el arabij –Bejrut, botimi i tretë.10. "Sherh Sunen Ibën Maxheh" nga imam Ebul Hasenel Hanefij, i njohur si imam Sindij, Darul mearife- Be-jrut, botimi i tretë.11. “Tedvin es-suneh en-nebevije", dr Muhamed ibënMetar Ez-Zehranij, Mektebet Dar El Minhaxh –Rijad,botimi i parë.12. "Dirasat fil hadith en-nebevij ve tarih tedvinihi", drMuhamed Mustafa el Eadhamij, el Mektebul Islamij.

______________[13] Hadith ahad është hadithi të cilin e transmeton një person apo një grup njerëzish qoftë edhe vetëm në një gjeneratë, por që nuk e arrin shkallënmutevatir. Ndërsa mutevatir është hadithi të cilin e transmetojnë grup njerëzish nga gjenerata në gjeneratë duke qenë e pamundur që ky grup njerëzish tëbien dakord që të gënjejnë.[14] "Mealim es-sunen" El Hat-tabij(4\298-299)


Kujdesi i sahabëve për Sunnetin e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ishte jashtëzakonisht i madh.Disa prej fiseve që ishin larg Medinës dërgonin njerëz që të mësonin dispozitat e Islamit prej Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, për t’u kthyer tek ata si mësues dhe udhërrëfyes nga ajo që kishin marrë prej të Dër-guarit të Allahut, saqë merrnin edhe rrugë shumë të larta vetëm e vetëm për ta pyetur atë për ndonjë çështjeaktuale që ka të bëjë me ta.

Sa ishte gjallë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi vesel-lem, sahabët dispozitat e fesë i mësonin dhei merrnin nga ai, qoftë prej fjalëve të tij ose ve -

prave atëherë kur e dinin se ajo që vepronte ai nukishte vetëm për të apo qoftë edhe prej pëlqimeve tëtij.I zbriste atij Kur'ani dhe ai e dinte komentimin e tij.Në shumicën e rasteve ajetet e Kur'anit zbrisnin nëmënyrë të përgjithësuar apo përmbledhëse dhe ai ikon kretizonte dhe i shpjegonte ato, si me shembulline urdhrit për faljen e namazit. Allahu na obligon mefaljen e tij duke mos i precizuar fare kohët e tyre, for-mën apo numrin e rekateve, po ashtu edhe me zeka -tin dhe disa obligime të tjera.E për këtë arsye ishte obligative dhe e patjetërsueshmepër sahabët që të kthehen te Pejgamberi salAll-llahualejhi ve selem dhe t’i mësojnë dispozitat e fesë menjë mënyrë të thuktë dhe të qartë.Allahu subhanehu ve teala na e bën të qartë pozitëne Pejgamberit, gjegjësisht Sunnetit të tij në raport meKur'anin, dhe se ai është sqarues i Kur'anit dhe i qël-limeve të tij. Allahu subhanehu ve teala thotë: "Ty tazbritëm Kur'anin që t'u shpjegosh njerëzve atë që uështë shpallur atyre, me shpresë se do ta studiojnë(Kur'anin).” Nahl 44Ashtu sikurse është edhe shpjegim dhe sqarim i asajpër të cilën njerëzit polemizojnë dhe kanë mospaj-time: "Ne nuk të shpallem ty për tjetër Kur'aninvetëm që t'u sqarosh atyre atë për çka u përçanë, e (ta

zbritëm) që të jetë udhëzim dhe mëshirë për njerëzitqë besojnë." Nahl 64Dhe e ka bërë obligim kthimin tek ai për çdo gjërreth së cilës kanë mospajtim: "Për Zotin tënd, jo atanuk janë besimtarë (të asaj që të zbritëm ty e as tëasaj para teje) derisa të mos zgjedhin ty për të gjykuarnë atë konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjykimit tënd)të mos ndiejnë pakënaqësi nga gjykimi yt dhe (derisa)të mos binden sinqerisht." Nisa 65 Dhe thotë: "…Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje,atëherë parashtrojeni atë tek Allahu (te libri i Tij) dhetek i Dërguari…" Nisa 59Pra, nga kjo kuptohet se për çështjet të cilat njerëzitnuk i njohin dhe kanë mospajtime, le të kthehen dhetë pyesin ata që i dinë ato. Duhen pyetur dijetarët seçfarë ka thënë Zoti ose Pejgamberi përkitazi mendonjë çështje, sepse burimi i çështjeve fetare ështëprej Zotit dhe Pejgamberit e nuk duhet të bazohemiapo mbështetemi në atë se çfarë thotë nga vetvetjadijetari. Mbështetja në thëniet dhe në qëndrimet ekujtdo qoftë, përveç Zotit e Pejgamberit, është tak-lid- imitim, e imitimi nuk është i lejuar.Imitimi i verbër i thënieve dhe sjelljeve të ndonjë per-soni kushdo qoftë, pa u bazuar në argumente, ështëshkak i besimeve të kota, është devijim i principevefetare dhe është degjenerim i një mase të mashtruar.[1]

Allahu subhanehu ve teala thotë: "Besimtarët janëvetëm ata që i besuan Allahut dhe të Dërguarit të Tijdhe kur janë me të (të Dërguarin) për ndonjë çështje

______________[1] Kur'an-i, përkthim me komentim në gjuhën shqipe nga Sherif ef. Ahmeti, Allahu e mëshiroftë, fq. 316.

KONTRIBUTI I SAHABËVE PËR RUAJTJEN E

S U N N E T I T


të përbashkët (të rëndësishme), nuk largohen pa ikërkuar leje atij. S'ka dyshim se ata që kërkojnë lejeprej teje, ata i besojnë Allahut dhe të Dërguarit të Tij.E kur të kërkojnë leje për ndonjë punë të tyre, lejo këtë duash dhe kërkoji falje Allahut për ata, se vërtetAllahu fal e është mëshirues." Nur 62E, kur Allahu e bëri prej domsdoshmërisë së besimitqë ata të mos largohen kur ishin me të pa i kërkuarleje atij, atëherë më parësore është të mos anojnë ngandonjë drejtim apo thënie përveçse me lejen e tij, eajo dihet në bazë të argumenteve të sakta se ai a e kalejuar apo ndaluar një gjë të tillë.Nga kjo e tëra kuptohet se ishte e patjetërsueshmepër sahabët që të ktheheshin te Pejgamberi sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem, në mënyrë që ai t'ua shpjegontedispozitat e fesë dhe gjërat e paqarta në të, të gjykojëmes tyre për problemet dhe mospajtimet që kishinmes vete.Sahabët ishin ata që i praktikonin urdhrat e Pejgam-berit sal-lAllahu alejhi ve sel-elm, e pasonin atë nëpunët dhe adhurimet e tij, e mësonin prej tij namazindhe formën e tij, duke u bazuar në fjalët e tij sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem: "Faluni ashtu sikur më shihnimua duke u falur…"[2]

E mësonin prej tij haxhin dhe dispozitat e tij, si prak-tikim i fjalës së Pejgamberit, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: "Merrini prej meje dispozitat e haxhit…"[3]

E ashtu edhe hidhërohej atëherë kur sahabët nuk ipraktikonin urdhrat ose veprat e tij, ashtu siç kishtendodhur në marrëveshjen e Hudejbijes, kur i urd-hëroi sahabët që t’i rruanin flokët dhe të liroheshinprej ihramit e ata nuk e vepruan një gjë të tillë,përderisa Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem iafilloi i pari.[4]

Pra, kishin arritur deri në atë shkallë saqë e pasoninatë në çdo gjë që vepronte ai, edhe nëse nuk e dininshkakun e saj, duke mos pyetur për të dhe urtësinë esaj.Transmeton Ebu Daudi me senedin e tij deri tek ebiSaid el Hudrij i cili thotë: "Përderisa Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem po falej me shokët e tij, izbathi nallanet e tij dhe i vendosi ato në të majtë. Kursahabët e panë një gjë të tillë i zbathën edhe ata. E

kur Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e përfun-doi namazin e tij, u tha: “Çfarë ju bëri që t’i zbathninallanet tuaja?”I thanë: “Të pamë ty, o i Dërguari i Allahut, kur izbathe nallanet e tua dhe atëherë edhe ne e vepruam njëgjë të tillë.”Atëherë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem u tha:“Më erdhi mua Xhibrili dhe më lajmëroi se në nallanete mia kishte diçka të papastër."[5]

Kujdesi i sahabëve për Sunnetin e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ishte jashtëzakonisht i madh.Disa prej fiseve që ishin larg Medinës dërgonin njerëzqë të mësonin dispozitat e Islamit prej Pejgamberitsal-lAllahu alejhi ve sel-lem, për t’u kthyer tek ata simësues dhe udhërrëfyes nga ajo që kishin marrë prejtë Dërguarit të Allahut, saqë merrnin edhe rrugëshumë të larta vetëm e vetëm për ta pyetur atë përndonjë çështje aktuale që ka të bëjë me ta.Transmeton imam Buhariu nga Ukbetu iben El-Harithi “se një grua e kishte lajmëruar atë, se ajo ikishte dhënë gji[6] atij dhe gruas së tij. Atëherë ai sëshpejti i hipi kafshës së tij (prej Mekës) për në Med-inë, derisa arriti tek Pejgamberi sal-lAllahu alejhi vesel-lem dhe e pyeti për dikë që martohet me një gruaduke mos e ditur se ajo është motra e tij prej qum ë -shti e më pas e lajmëroi gjithashtu se kush u kishtedhënë gji atyre të dyve. Atëherë Pejgamberi i tha: “Simund të jetë atëherë kur një gjë vetëm se ështëthënë?"[7]

Atëherë ai e prishi kurorën me të dhe ajo u martuame dikë tjetër.[8]

Edhe gratë i dhanë kontribut tejet të çmuar përhapjessë hadithit. Shpeshherë sahabët vinin në shtëpinë ePejgamberit dhe i pyesnin ato për gjërat që kanë tëbëjnë me marrëdhëniet bashkëshortore, ngase atokishin dituri në të.Edhe gratë e sahabëve shkonin tek Pejgamberi për tapyetur atë për çështjet e fesë së tyre dhe Pejgamberi iurdhëronte gratë e tij që t'ua mësonin atyre- grave tëshokëve të tij- atë që ka të bëjë me natyrën e femrës,si pastrimin prej cikleve mujore e kështu me radhë.Kjo sa i përket kontributit të sahabëve për ruajtjen eSunnetit të Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem

______________[2] Transmeton Buhariu, Kitabu el-Edhan, Babu el-Edhani li el-musafiri, nr:631 dhe te tjeret..shiko Nasbu err-Rrajeh te imam Zejlaiut, (2\165:2574).[3] Transmeton Muslimi,nr (1297), shiko.Nasbu err-rrajeti li ehadithi el-Hidajeti te imam ez-Zejlaii el-hanefij,(3\55:4189).[4] Shiko, " es Sunneh ve Mekanetuha fi teshrii el Islamij", fq. 70.[5] Transmeton Ebu Davudi, nr. 650.[6] Pra ishin motër e vëlla prej qumështi.[7] Transmeton Buhariu, nr. 79.


gjatë jetës së tij, mirëpo pas vdekjes së Pejgamberit ikushtuan kujdes të madh ruajtjes së haditheve dukepasur parasysh përgjegjësinë e madhe që kishin mbisupet e tyre, ngase Allahu subhanehu ve teala i kishtezgjedhur nga mesi i njerëzve për të shoqëruar më tëdashurin e Tij, Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-elm, dhe ai i kishte urdhëruar që të kumtonin nga aiqoftë edhe një ajet. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi vesel-lem thotë: “Kumtoni nga unë qoftë edhe njëajet..."[9]

Dihet se pas vdekjes së Pejgamberit sal-lAllahu alejhive sel-lem sahabët ishin shpërndarë nëpër vende tëndryshme për t'ua mësuar njerëzve fenë e Allahutsubhanehu ve teala. Që nga ajo kohë datojnë udhë-timet e para të sahabëve te njëri-tjetri për të mësuarndonjë hadith që nuk e kishte dëgjuar ndonjëri prejPejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem apo për tëpërforcuar atë që kishin dëgjuar prej tij.Udhëtimet e tyre janë të njohura me javë dhe muajtë tërë vetëm e vetëm për të dëgjuar një hadith. Trans-meton imam Buhariu dhe të tjerët, nga Xhabir IbënAbdillahu, i cili thotë: "Më kishte arritur një hadithnga njëri prej sahabëve të Muhamedit sal-lAllahu ale-jhi ve sel-lem, por unë nuk e kisha dëgjuar atë hadithmë parë. Atëherë bleva një deve dhe u nisa për nëSham, rrugë të cilën e bëra për një muaj. Kur arritanë Sham, dëgjova se atë hadith e dinte Abdullah ibënUnejs el-Ensarij, Allahu qoftë i kënaqur prej tij.Shkova tek ai dhe i thashë: “Kam ardhur të mësoj njëhadith të cilin e ke dëgjuar prej Pejgamberit sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem e u frikësova se mos po vdes unëose po vdes ti para se ta marr nga ti këtë hadith.”Atëherë Abdullah ibën Unejs el-Ensarij tha: “Kamdëgjuar Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ve sel-lemduke thënë: "Në Ditën e Gjykimit njerëzit do të ng-jallen të pabërë synet dhe të zhveshur…" Hadithi.[10]

Udhëtime të tilla janë të shumta, saqë edhe imamBuhariu këtyre udhëtimeve u ka kushtuar një kapitulltë tërin duke thënë: "Udhëtimet për kërkimin e di-turisë".Por duhet pasur parasysh se sahabët i kushtuan

rëndësi të madhe edhe nxënies së haditheve për-mendësh dhe përsëritjes së tyre me njëri-tjetrin dhepranonin vetëm ato hadithe që ishin të sakta dheishin të sigurt në to. Enesi, Allahu qoftë i kënaqurprej tij, thotë: “Sikur të mos frikësohesha prej gabi -meve, do t’u kisha treguar për shumë gjëra të cilat ikam dëgjuar dhe i ka thënë Pejgamberi sal-lAllahualejhi ve sel-lem. (Nuk ju lajmëroj për të gjitha atogjëra) Ngase kam dëgjuar Pejgamberin sal-lAllahualejhi ve sel-lem duke thënë: "Kush gënjen diçka përmua me bindje, le t'ia përgatisë vetes një karrige prejzjarri."Ibën Sirini thotë: “Enesi tregonte pak hadithe ngaPejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, por nëse tre-gonte diçka nga Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thoshte: “Ose siç ka thënë Pejgamberi sal-lAllahualejhi ve sel-lem."[11]

Kështu vepronte edhe ibn Mesudi.Esh-Shabiu tregon dhe thotë: "Kam shoqëruar ibënOmerin një vit dhe nuk kam dëgjuar prej tij ndonjëhadith të Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem."[12]

Transmetohet prej es-Saib ibën Jezidit, i cili thotë:"Kam shoqëruar Sad ibën Malikun prej Medinës derinë Mekë dhe nuk kam dëgjuar prej tij të ketë thënëndonjë hadith nga i Dërguari i Allahut."[13]

Nuk duhet kuptuar prej ethereve të cilat u për-mendën më lart se sahabët nuk kanë transmetuar ha-dithe, ngase një gjë e tillë është në kundërshtim meqë ne shohim dhe lexojmë sot, siç janë koleksionet ehadithit e kështu me radhë, por këto ethere duan tëthonë se ata nuk transmetonin diçka nga Pejgamberisal-lAllahu alejhi ve sel-lem vetëm atëherë kur ekërkonte nevoja apo prej dëshirës së kërkuesve të ha-dithit që t'u tregohet diçka nga hadithet e Pejgam-berit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe nuk duhetharruar se Enes ibën Maliku dhe ibën Omeri kanëqenë prej sahabëve të cilët kanë transmetuar më tepërhadithe prej Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Vijon

Përgatiti: Bali Musli Sadiku

______________[8] Shiko "esSunneh ve Mekanetuha fit-teshrij el-islamij", dr Mustafa.es-Sibai.[9] Transmeton Buhariu, nr. 3461.[10] Shiko. EsSunneh ve Mekanetuha fit-teshriij el-islamij,fq:90[11] Transmeton Darimiu ne sunenin e tij, Babu ittikai el hadithi annin-nebiji ve et-tethebbuti fihi,(1\67), bot. Medine me recensim tē Abdullah Hashimel-Jemanit.[12] Po aty, nr: 26.[13] Po aty, nr: 29.


Dije që Allahu i ka mohuar festat e injorancës dhe i zëvendësoi për muslimanët medy festa në të cilat ata bashkohen për namaz dhe përmendje të Allahut. Ato dy festajanë Fitër Bajrami dhe Kurban Bajrami.

PYETJA:

Jemi disa studentë në universitete dheinstitute. Ne banojmë në lagjet uni-versitare, kështu që përfitojmë nga

shë rbimet që na ofron universiteti gjatëgji thë vitit, si: vendi i fjetjes, ushqimi etj.Mi rëpo është bërë zakon që gjatë festave,qofshin ato festa shtetërore apo fetare,p.sh. festa e Vitit të Ri, bëhen disa përmi -rë sime në ushqim, pra dreka dhe darkaja në më mirë se në ditët e zakonshme dhegjëra të tjera. Mirëpo disa nga këta stu-dentë ranë në dilemë në lidhje me këtoushqime. A lejohet ngrënia e tyre (dukeqe në se këto ushqime ishin speciale nëkëto festa) apo jo? Mes studentëve patimo spajtime, disa e refuzonin ngrënien ekëtij ushqimi që përgatitej special për kë -to festa dhe disa të tjerë nuk shihnin di ç -ka të keqe në të, duke argumentuar qëst u denti në fjalë nuk ka për qëllim me ng -rë nien e këtij ushqimi festimin e kësaj fe -s te, por thjesht ai ha aty zakonisht, pasiai nuk ka ndonjë restorant tjetër në univ -e rsitet. Ju lutem na jepni përgjigje, Allahuju shpërbleftë!

PËRGJIGJJA:

Falënderimet i takojnë Allahut, Zo -tit të botëve. Përshëndetjet qofshinmbi atë të cilin Allahu e dërgoi

mëshirë për gjithë njerëzimin dhe mbifamiljen e tij, mbi shokët e tij dhe mbivë ll ezërit e tij deri në Ditën e Gjykimit,Dije që Allahu i ka mohuar festat e injor -a ncës dhe i zëvendësoi për muslimanëtme dy festa në të cilat ata bashkohen përna maz dhe përmendje të Allahut. Ato dyfesta janë Fitër Bajrami dhe Kurban Ba-jrami. Është vërtetuar që kur Pejgamberisal-lAllahu alejhi ve sel-lem shkoi në Me -dinë, vërejti që ensarët kishin dy ditë nëtë cilat luanin dhe i konsideronin si festa,pastaj Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: “Allahu i Lartësuar i zëvendësoikëto dy ditë tuajat me dy ditë më të mira,Fitër Bajramin dhe Kurban Bajramin.”[1]

Po ashtu, Allahu ligjëroi për muslimanëtqë të bashkohen për adhurim dhe për-mendje të Allahut në ditën e xhuma, nëditën e Arafatit dhe në ditët e Bajramit,ku rse çdo festë tjetër jashtë këtyre nuk le -ohet të festohet, siç është festa e lindjes së

VENDIMI RRETH USHQIMEVE

QË PËRGADITEN PËR

F E S T A T E S H P I K U R A

______________[1] Hadithin e ka konsideruar të saktë Shejh Albani në librin e tij “Es-sahihah” (2021).


Isait alejhi selam (Krishtlindja), festa eVitit të Ri, 8 Marsi, festa Jubel te çifutët,por edhe festat e shpitëve, siç janë: festa eGadirit, festa e Natës së Miraxhit, festa eAshureve, festa e ditës së parë të muajitShaban, festa e natës së mesme të tij, festae Rexhebit dhe nata e mesme e Rexhebitapo festimi i ditëlindjes së Muhameditsal-lAllahu alejhi ve sel-lem, siç bëjnë shi-itët dhe sufitë, apo festimi me rastin eVitit të Ri të muslimanëve dhe festat etjera të ngjashme. Po kështu nuk lejohetfestimi i festave të tjera, si: ditëlindja,festa e punëtorëve, e gruas, festa e ditur-isë, festa e fëmijës, festa e pemës dhe gjëratë tjera të ngjashme me këto, të cilatshumë prej muslimanëve i praktikojnëduke ecur kështu rrugës së armiqve të Al-lahut, si çifutët, të krishterët apo dhe tëtjerët. Këta muslimanë i pasuan ata në fe-stat e tyre, në moralin e tyre, në traditat etyre dhe në të gjitha pjesët e jetës.Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lemthotë: “Do t'i pasoni traditat e atyre qëishin para jush, pëllëmbë për pëllëmbë dhekrah për krah. Do t'i pasoni ata në qoftë sehyjnë edhe në vrimë të hardhucës.” Thanë:“O i Dërguari i Allahut, çifutët dhe të kr-ishterët?” Tha: “Po kë tjetër?”[2]

Është obligim pra lënia e çdo gjëje që Al-lahu nuk e ka konsideruar festë për nedhe lënia e çdo gjëje që i bashkëngjitetkësaj feste apo rrjedh nga ajo, si bashkiminë këto festa për mësime, ligjërata apoushqim ose organizmi i ahengjeve, ngase

“gjërat që rrjedhin nga një vepër kon-siderohen nga ajo vepër” dhe e njëjta dis-pozitë u jepet këtyre gjërave bazuar nërregullën që “çështja që është pjesë e njëgjëje merr dispozitën e vetë gjësë”.Shkaqet e ndalimit të këtyre festave mu -nd të rrumbullakohen në këto pika: E para: Këto festa janë nga gjërat e sh-pikura, ndërkohë që është vërtetuar ngaMuhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem seka thënë: “Ruajuni gjërave të shpikura,ngase çdo shpikje është bidat, çdo bidat tëçon në humbje dhe çdo humbje në zjarr.”[3]

“Gjërat më të këqija janë gjërat e shpikuranë fe dhe çdo shpikje të çon në humbje.”[4]

“Kush shpik në fenë tonë atë që nuk ështëprej saj, ajo është e refuzuar.”[5]

Dhe: “Kush punon një punë që nuk e kemipunuar ne, ajo është e refuzuar.”[6]

E dyta: Festimi i këtyre festave të sh-pikura është t’i paraprish Allahut dhe tëDërguarit të Tij duke i konsideruar disaditë të veçuara si festa, ndërkohë që she-riati nuk i ka konsideruar të tilla. Allahui Lartësuar thotë: ”O besimtarë, mos bëniasgjë para (se të orientoheni në udhëzimete) Zotit dhe të të Dërguarit të Tij, kinikujdes Allahun, se me të vërtetë Allahu idëgjon të gjitha dhe i di të gjitha.” Hux-hurate 1E treta: Festimi i këtyre festave ështëpërngjasim me çifutët, të krishterët dhejobesimtarët e tjerë në festat, traditat dhekulturën e tyre dhe kjo është një llojmiqësie me ta, kurse Allahu i Lartësuar

______________[2] Transmeton Buhariu (7320) dhe Muslimi (2669).[3] Hadithin e ka konsideruar të saktë Shejh Albani në “Es-sahihah” (2735).[4] Transmeton Muslimi (2042) nga Xhabiri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij.[5] Transmeton Buhariu (2697) dhe Muslimi (4589)[6] Transmeton Muslimi (4590) nga Aisheja, Allahu qoftë i kënaqur prej saj.


thotë: “O ju që besuat! Mos zini miq asjehuditë e as të krishterët. Ata janë miq tënjëri-tjetrit. E kush prej jush i miqësonata, ai është prej tyre. Vërtet Allahu nukvë në rrugë të drejtë popullin zullumqar.”Maide 51 Po ashtu Muhamedi sal-lAllahualejhi ve sel-lem thotë: “Kush i përngjannjë populli, ai është prej tij.”[7]

Prandaj pjesëmarrja në këto festa jo tëlejuara, duke u bashkuar në këto festa dheduke festuar, është pajtim me këto bidatedhe kënaqësi në atë që Allahu e kandaluar, kurse kryerja e urdhrave të Al-lahut dhe largimi nga ndalesat e Tij ështëshenjë e dashurisë së Allahut dhe të Dër-guarit të Tij. Allahu thotë: “Thuaj: “Nësee doni Allahun, atëherë ejani pas meje qëAllahu t'ju dojë, t'ju falë mëkatet tuaja,se Allahu është që fal shumë, mëshironshumë.” Alu Imran 31 Ibën Kethiri, Allahu e mëshiroftë, thotë:“Ky ajet fisnik është gjykatës për çdo per-son që pretendon se e do Allahun, pornuk është në rrugën e Muhamedit sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem. Ky person ështëgënjeshtar në këtë pretendim, përderisata pasojë sheriatin e Muhamedit sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem, fenë e Pejgamberitsal-lAllahu alejhi ve sel-lem, në të gjithafjalët dhe veprat e tij, ashtu siç ështëvërtetuar në “Sahihun” e Muslimit, se Pe-jgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kathënë: “Kush punon një punë që nuk ekemi punuar ne, ajo është e refuzuar.”[8]

Them: Në veprat e refuzuara (që u për-mendën në këtë hadith) futet edhe pjesë-

marrja e bukëpjekësve, e atyre që për-gatisin ëmbëlsira, e gjellëbërësve dhe etregtarëve që bëjnë tregti me mish tëbardhë apo mish gjeli, në mënyrë që t’ifestojnë këto festa të shpikura, ngase qëtë gjithë e ndihmojnë njëri-tjetrin në gjy-nahe dhe tejkalim të kufijve të Allahut.Allahu e ka ndaluar këtë bashkëpunimdhe ndihmesë në mes tyre në këto vepratë ndaluara duke thënë: “Ndihmohunimes vete me të mira dhe në të mbara, emosni në mëkate e armiqësi. Kini drojëdënimin e Allahut, se me të vërtetë Allahuështë ndëshkues i fortë.” Maide 2Lus Allahun e Madhëruar ta përmirësojëgjendjen e muslimanëve, t’i pastrojë zem-rat dhe veprat e tyre nga gjërat që kundër-shtojnë fenë e Tij të pastër dhe t’u mu n d-ësojë atyre të kapen pas Librit të Allahutdhe Sunnetit të Muhamedit sal-lAllahualejhi ve sel-lem dhe ta pasojnë rrugën emuslimanëve. Allahu është Ai që jep suk-sesi!

Në pyetje u përgjigj dr.Muhamed Ali Ferkus

Shkëputur nga revista “El-Islah” nr.6.

Përshtati me disa ndryshime dhe shkurtesa: Xheladin Leka

______________[7] E ka konsideruar të mirë Shejh Albani në librin e tij “Irvaul Galil” (1269).[8] “Tefsirul Kur’anil Adhim”(1/358) Ibën Kethiri.


Dije që Allahu i ka mohuar festat e injorancës dhe i zëvendësoi për muslimanët medy festa në të cilat ata bashkohen për namaz dhe përmendje të Allahut. Ato dy festajanë Fitër Bajrami dhe Kurban Bajrami.

ISLAMI NUK I KA BËRË

PADREJTËSI GRUAS

Nuk janë të rrallë zërat revoltues qëdëgjojmë të pretendojnë se Islamii ka cenuar të drejtat e gruas, se i

ka bërë padrejtësi asaj dhe nuk i ka dhënë lirifare, se ajo nuk është e barabartë me burrindhe shumë pretendime të tjera të sajuara ngaarmiqtë e Islamit. Nëse u hedhim një sy kë-tyre pretendimeve, do të vërejmë se ato ibëjnë dy kategori njerëzish.Grupi i parë janë injorantët e pagdhendur, tëcilët kanë dëgjuar njerëzit duke folur dhe indjekin ata duke u bërë altoparlanti i tyre.Ata kumtojnë fjalët e tyre dhe nuk kanë di-turi që i mbështet fjalët dhe pretendimet eparashtruara. Bile në pretendimet e tyre nukka asgjë tjetër përveç pëllitjes dhe nxjerrjesprej goje me nxitim të asaj që nuk e kanëpërvetësuar. Për fat të keq, nga ky grup janëmashtruar shumë njerëz, të cilët nuk e kanëkuptuar drejt fenë, posaçërisht gra me kul-turë joislame apo injorante imituese pa kur-rfarë udhëzimi.Ky grup njerëzish është i devijuar dhe bëhetshkas për devijimin e të tjerëve sepse janë in-jorantë, por njëkohësisht e injorojnë padijene tyre. Për ta vlen fjala e urtë:Nëse nuk e di që ti në realitet s'di,Atëherë kjo është injorancë mbi injorancë.Grupi i dytë përbëhet nga njerëz që trillojnëkurthe kundër Islamit dhe muslimanëve dhe

dëshirojnë t'ua prishin fenë dhe moralinpërmes degjenerimit të familjes. Të ndikuarnga armiqtë e Islamit, ata bëhen realizues tëprojekteve të tyre në luftimin e Islamit. Pra, këto dy lloje njerëzish nxjerrin zëra tëshëmtuar në çdo vend duke u munduar t’içojnë njerëzit në humbje. Nuk ka dyshim qënga fjalët e tyre janë mashtruar një pjesë emuslimanëve injorantë. Duke menduar se kyzë është në favor të tyre, ata i bashkëngjitënedhe zërin e tyre këtij zëri.Kësisoj gruaja muslimane u ndikua nga ai zëzullumqar kundër fesë, duke e akuzuar Is-lamin se kinse i ka bërë padrejtësi asaj, kurnë realitet ky Islam e ka ngritur imazhin e saj.Ah, sikur ta dinte dhe ta kuptonte! Por, mjer-isht, të pakta janë gratë tona që kuptojnë,përveç atyre që i ka mëshiruar Allahu, e sig-urisht që Allahu është Ndihmëtari!Prandaj, gruaja muslimane e kulturuar e kapër obligim që ta njohë fenë e saj, në mënyrëqë ta kuptojë vendimin e Islamit mbi gruandhe nderin që i ka bërë asaj Islami e jo të pa-sojë çdo thirrës të devijuar e devijues.Ajo e ka për obligim gjithashtu që t'u hedhënjë shikim zakoneve të të huajve, për shem-bull ligjeve franceze e të tjerë, që të kuptojëse çfarë qëndrimi kanë ato ligje ndaj gruas,në mënyrë që të mos e harrojë gjendjen egruas para Islamit, kur ajo ishte një mall i


pavlerë, kur kishte humbur çdo respekt dhevlerësim. Ajo do ta kuptojë se vetëm Islamiia ktheu nderin asaj.

E DREJTA QYTETARE E GRUASMUSLIMANE

Në fenë islame gruaja gëzon të drejta qytetareashtu si burri. Gruaja ka të drejta të plotaqytetare në shitblerje, në dhurimin e gjëravedhe në pranimin e tyre, në qiradhënie e nëhuazim, ka të drejtën e shfrytëzimit të pa-surisë së vet si dhe të gjitha të drejtat e tjeratë transaksioneve si mashkulli.

E DREJTA FETARE E GRUAS MUSLIMANE

Gruaja është e ngarkuar me të gjitha ad-hurimet njësoj si mashkulli. Ajo fal namazin,agjëron, jep zekatin, shkon në haxh dhe sh-përblehet për të gjitha adhurimet dhe nën-shtrimet ashtu siç shpërblehet edhe burri dheshpërblimi për të nuk është më i vogël sesashpërblimi i burrit. Duhet të kemi parasyshfaktin se Islami bile në disa raste ia ka lehtë-suar disa obligime për shkak të gjendjeve tësaj të veçanta, që janë të natyrës së çdo gru-aje, për shembull gruas me ciklin mujor ilejohet lënia e namazit dhe nuk ngarkohetme kompensimin e namazit pas largimit tëciklit mujor, sepse kompensimi i atij namazido të kishte qenë vështirësi dhe ngarkesë emadhe për të. Allahu thotë: "Ai ju ka zgjed-hur dhe nuk ju ka vënë asnjë barrë në fenëtuaj.” Haxh 78Ajo gjithashtu gjatë ciklit mujor është e liruaredhe nga agjërimi, mirëpo e ka për detyrëkompensimin kur të jetë e lirë, për arsye sekompensimi i agjërimit nuk ka vështirësi,ndryshe nga namazi. Të njëjtin trajtim ekanë edhe gratë lehonë.

GRUAJA MUSLIMANE ËSHTË E LIRËNË MARTESËN E SAJ

Islami i ka dhënë gruas të drejta të plota nëmartesë; ajo e zgjedh vetë burrin dhe nuk ilejohet kujdestarit të saj që ta martojë atë palejen e saj të qartë me shqiptim nëse është ve-jushë, pasi ajo e ka provuar më parë jetënbashkëshortore dhe nuk ka turp që tëpërgjigjet me "po" ose "jo". Kurse për lejene beqares mjafton heshtja e saj, kur i kërko-het leja. Pra, leja prej saj është e domos-doshme dhe nëse ndodh që prindi i saj efejon atë kur ajo është e papjekur, ajo ka tëdrejtë ta refuzojë këtë veprim kur të bëhet epjekur, apo të pranojë nëse do.Ky është vendimi i Islamit rreth martesës, nëbazë të fjalës së të Dërguarit alejhis-selam në“Sahihun” e Buhariut nga Ebu Hurejra, Al-lahu qoftë i kënaqur prej tij: "Vejusha nukmartohet derisa të kërkohet deklarata e pra-nimit nga ajo, kurse beqarja nuk martohetderisa të kërkohet leje prej saj. E, leja e sajështë edhe heshtja e saj."

TRASHËGIMIA E GRUAS NË ISLAMPretenduesit e të drejtave janë përqendruarshumë në këtë pikë dhe me mashtrimet etyre kanë arritur të devijojnë shumë musli-mane të pakujdesshme, pasi ua zbukuruanatyre idenë se kinse Islami e ka mbivlerësuarmashkullin ndaj femrës, duke i dhënë atijtrashëgimi më shumë sesa femrës, madje dy-fish më shumë. Cila është arsyeja?Përgjigjja është: Po, është e vërtetë që Islamii ka dhënë trashëgimi dyfishin e gruas, mirë -po nga kjo mënyrë e ndarjes së tra shëgimisënuk nënkuptohet se Islami e ka mbivlerësuarburrin ndaj gruas dhe nuk do të thotë se gru-aja është zhvlerësuar. Përkundrazi, ndarja etrashëgimisë në këtë mënyrë është dhënie edrejtë dhe korrekte sepse Islami e kangarkuar burrin që të kujdeset e të shpenzojë


për familjen, gruan dhe fëmijët, bile edhe përçdo nevojtar nga të afërmit. Islami nuk e kangarkuar gruan as për shpenzimet e saj, pasishpenzimet e saj janë de ty rim i burrit të saj,edhe nëse ndodh që ajo të jetë më e pasur seai, kurse para martesës shpenzimet e saj itakojnë familjes së saj.Atëherë, a do të kishte qenë e drejtë që t'ijepej gruas nga trashëgimia njësoj si ma shk -ullit i cili shpenzon për të, kurse ajo s'është engarkuar të shpenzojë asgjë?!Me siguri që çdo grua muslimane e drejtë dotë nxitonte në përgjigje para burrave dukethënë: Pa dyshim që nëse ndodh kjo, nuk dotë kishte qenë e drejtë për burrin, përkun-drazi, drejtësi është ajo që ka caktuar feja is-lame, e cila ka mbajtur drejtësi në këtëçështje edhe për burrin edhe për gruan dhepër këtë falënderimi i takon vetëm Allahut.

VENDIMI I ISLAMIT MBI UDHËTIMIN E GRUAS VETËM

Njëra prej çështjeve për të cilën flasin pre-tenduesit e lirisë së grave është edhe udhëtimii saj. Ata thonë: Islami nuk ia lejon asaj ud-hëtimin ashtu siç ia lejon burrit, qoftë edhepër kryerjen e obligimit të haxhit, pse?!Është e çuditshme puna e tyre se si e shtrem-bërojnë realitetin vetëm e vetëm që t'i huto-jnë njerëzit. Ata nënçmimin e konsiderojnërespekt, kurse respektimin nënçmim, tamamsi në këtë çështje. Fatkeqësisht, gruaja mus-limane injorante i përgjigjet thirrjes së çdothirrësi të devijuar për shkak se nuk e njehfenë e saj fare ose sepse ndonjëherë vepronme ndjenjat e saj. Në realitet, Islami nuk eka ndaluar gruan nga udhëtimi i lejuar,mirëpo ia ka kushtëzuar asaj udhëtimin e sajme një kusht. Dhe ky kusht në realitet ështërespekt për të dhe ruajtje e nderit të saj, pota kuptonin.Islami i ka vënë kusht gruas që në udhëtimin

e saj të jetë e shoqëruar nga burri i saj apondonjëri nga të afërmit e saj, që e kanëpërgjithmonë të ndaluar martesën me të, sipër shembull babai apo vëllai i saj, sepse këtajanë në gjendje të sakrifikojnë qoftë edheveten për ta ruajtur atë, nderin e saj, dhe"ujqit" mund të arrijnë tek ajo vetëm dukekaluar mbi kufomat e tyre. Gjithashtu, atajanë në shërbim të saj vazhdimisht gjatë ud-hëtimit kur të ketë nevojë për diçka që ështëjashtë mundësisë së saj. Mirëpo, a thua vallëky kusht i vënë nga Islami mund të kon-siderohet nënçmim i gruas apo është nderimi saj? Pa dyshim që ky pretendim është mi-zori! Kësaj pyetjeje le t’i përgjigjet vetë gruajamuslimane.Udhëtimin si udhëtim Islami nuk e ndalon,kështu që gruaja udhëton për në haxh, ud-hëton për tregti, për të vizituar familjen e saj,të afërmit e saj, udhëton për kërkimin e dijesdhe për arsye të tjera, përderisa plotësohet aikusht, domethënë prania e bashkëshortit apoe ndonjë mahremi tjetër me të.Ky, pra, është vendimi i Islamit për udhë-timin e gruas, o ju muslimanë, duke u mbë -shtetur në fjalën e të Dërguarit të Allahutsal-lAllahu alejhi ve sel-lem: "Një gruaje qëbeson në Allahun dhe Ditën e Gjykimit nuk ilejohet që të udhëtojë në udhëtim njëditor veçseduke qenë e shoqëruar me një burrë që ështëmahrem për të." Ky hadith ka edhe fjalë të tjera të shumta ngatransmetimet e ndryshme, dhe të gjitha tre-gojnë se Islami ia ka kushtëzuar gruas që nëudhëtimin e saj ta shoqërojë burri apondokush që e ka të ndaluar përgjithmonë tëmartohet me të, që quhet mahrem, dhe kjoështë respekt dhe nderim për të. E, suksesi vjen nga Allahu!

Përshtati: Zejd HaziriShkëputur nga këndi i "Familjes" i faqes elektronike të

Shoqatës për Shërbim të Sunnetit.


Kur njeriu beson Allahun dhe besimi i tij është i fortë, atëherë menjëherë ndryshon dheshndërrohet në një njeri që e ka frikë Allahun dhe në të njëjtën kohë bëhet më largpamësduke menduar kështu për diçka më madhështore...

QËNDRUESHMËRIA

NË FE

Para se njeriu të fitojë imanin, zemra etij e lakmon këtë botë dhe sheh vetëmtë mirat e kësaj bote duke e harruar

dhe lënë në tërësi botën tjetër, ahiretin, ngaseështë shkurtpamës. Kështu ishin njerëzit nëpërgjithësi para se të besonin, ishin kërkuese lakmues të kësaj bote, u besonin intrigavetë magjistarëve nën presionin e njerëzve qëkishin pushtet, siç ishte faraoni, e thoshin:“Kur erdhën magjistarët, i thanë faraonit:“Vërtet do të shpërblehemi, nëse dalimfitues?” Shuara 41“Për madhërinë e faraonit, me të vërtetë, Nedo të jemi fitues patjetër!” Shuara 44Kur njeriu beson Allahun dhe besimi i tijështë i fortë, atëherë menjëherë ndryshondhe shndërrohet në një njeri që e ka frikë Al-lahun dhe në të njëjtën kohë bëhet më larg-pamës duke menduar kështu për diçka mëmadhështore, fillon të përmallohet për xhen-netin ,për shoqërimin me të Dërguarin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe me shokët e tijdhe për tërë këtë ai ndryshon fjalët, sjelljetdhe qëllimet e tij. Kur kjo kishte ndodhur me magjistarët efaraonit, ata thanë:“...dhe thanë: “Ne besojmë në Zotin e botëve,Zotin e Musait dhe të Harunit!” Shuara 47-

48Ata u bënë kërkues të ahiretit dhe shikoninxhenetet e përjetshme të Allahut. Pasi be-suan, thanë:“Ne besojmë në Zotin tonë, që të na i falëgabimet dhe magjitë, për të cilat na ke de-tyruar ti.” Taha 73Dhe më pas: “O Zoti ynë, na jep durim tëmadh dhe bëna të vdesim muslimanë!” Ea’raf126.Robër të Allahut: Besimtari i vërtetë edhenëse ndahet në dysh me sharrë, apo i hiqetmishi nga trupi me krehër të hekurt apohudhet në zjarr ai përsëri mbetet besimtar ivërtetë dhe nuk largohet nga feja e tij. Ja tëshikojmë se si besimtarët para nesh ishin tëkapur për fenë e Allahut dhe të qëndrueshëme të palëkundshëm edhe pas sprovave tëshumta.Imam Muslimi në koleksionin e tij autentiktransmeton hadithin e Suhejbit, Allahu qoftëi kënaqur prej tij, se i Dërguari i Allahut kathënë: “Ishte një mbret para jush. Kishte njëmagjistar dhe kur magjistari u plak, i thambretit: “Unë jam plakur, prandaj më dërgonjë djalosh që t'ia mësoj sihrin (magjinë)”,dhe mbreti i dërgoi një djalosh për t'ia më-suar atë.”

Djaloshi dhe plaku i mençur


Robër të Allahut, kështu ishin mbretërit ehershëm dhe të sotmit, që gjykojnë jo meligjin e Allahut, por duke iu besuar magjis-tarëve në shumë punë të tyre. Kjo vepër ështëe ndaluar, haram, është vepër e njerëzve zul-lumqarë e të prishur.Allahu i Madhërishëm në suren Junus ajeti81 thotë: “Kur ata i hodhën, Musai tha:“Kjo që keni sjellë ju, është magji dhe vërtet,Allahu do ta shkatërrojë atë. Allahu, me sig-uri që do ta prishë punën e ngatërrestarëve.”Magjia është një gjë shkatërrimtare dhe shk -ak i ngatërresave në tokë dhe nuk lejohet qënjeriu të kërkojë apo të mbështetet në të, pasimagjistari është bashkëpunëtor i shejtanit,shejtanët janë gënjeshtarë dhe ndalohet qëmuslimani të bashkëpunojë me shejtanët.

Më pas i Dërguari i Allahut tha: “Dhe nërrugë –gjatë shkuarjes te magjistari- ishte njëplak i mençur, murg. Djaloshi u ul tek ai,dëgjoi fjalën e tij dhe u mahnit me të e mëpas sa herë që shkonte tek magjistari, kalontepranë plakut të mençur, qëndronte tek ai dhee dëgjonte. Kur shkonte te magjistari, ai fil-lonte ta rrihte. Për këtë i tregoi plakut. Plakui tha se nëse ke frikë nga magjistari, thuaj:“Më kanë vonuar familja.” E, nëse ke frikënga familja, thuaj: “Më ka vonuar magjis-tari.”

Magjistari dëshironte që ky djalosh të bëhejbashkëpunëtor i shejtanëve, por Allahu deshitë kundërtën. Ajo që do Allahu, bëhet, kurseajo që nuk do, s'ka mundësi të bëhet sepsezemrat e robërve janë në dorën e Tij dhe Aiudhëzon kë të dojë dhe largon nga rruga këtë dojë. Në këtë rast, djaloshin e udhëzoipranë gjithë të mirave dhe mirësive tëmbretit dhe të magjistarit.Më pas i Dërguari i Allahut tha: “Kurdjaloshi ishte në atë situatë, u shfaq një kaf-

shë në rrugë, e cila pengonte kalimin enjerëzve e atëherë djaloshi tha: “Sot do ta dise kush është në të vërtetën, kush është më imirë, magjistari apo plaku.” Djaloshi morinjë gur e tha: “O Zoti im, nëse udhëzimi iplakut është më i dashur për Ty sesa i magjis-tarit, vrite këtë kafshë, që të kalojnë kalim-tarët!” Djaloshi i gjuajti kafshës me gur dhee vrau. Kështu njerëzit kaluan. Më pas erdhite plaku dhe ia tregoi ndodhinë.”

Vëllezër të dashur! Kjo ishte një mrekulli përdjaloshin, që Allahu ua jep të dashurve tëTij. Allahu për ta në suren Junus thotë:“Pa dyshim, miqtë e Allahut nuk do të kenëarsye për t’u frikësuar dhe as për t’u dësh-përuar.” (Të tillë janë) ata që besojnë dhe që(i) frikësohen (Allahut).” Junus 62/63Më pas i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: “Murgu i tha: “O djalosh! Sot jebërë më i mirë se unë dhe do të sprovohesh.E, nëse sprovohesh, mos u trego për mua."

Robër të Allahut, dijeni se do sprovoheni nëkëtë botë. Allahu i Lartësuar në suren Anke-but thotë: “Vërtet mendojnë njerëzit, se dotë lihen të thonë “ne besojmë”, pa u vënë nëprovë?!” Ankebut 2

Në lidhje me këtë tregohet se një njeri e kapyetur imam Shafiun: "O Ebu Abdullah, cilinjeri është më i mirë, ai i cili sprovohet apoai që është i fortë në fe?” Imam Shafiu iaktheu: “Nuk mund të jetë i fortë përderisanuk sprovohet.” Sepse Allahu e sprovoiNuhun, Ibrahimin, Musain, Isain dhe mëpas Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lemdhe kur ata bënë durim, Allahu i bëri tëfortë dhe të qëndrueshëm.

I Dërguari i Allahut më pas tha: “Djaloshi ishëronte të verbërit nga lindja, ata që vuanin


nga sëmundjet e lëkurës dhe i shëronte tëgjitha sëmundjet e tjera. Kur për këtë dëgjoishoqëruesi i mbretit, i cili ishte i verbër, erdhitek djaloshi me dhurata dhe i tha: “Do të keshdhurata edhe më shumë se këto, nëse mëshëron!” Djaloshi i tha: “Unë nuk shërojaskënd, Allahu është Ai që shëron. E, nëse tie beson Allahun, do ta lus Atë që të të shë ro -jë.” Shoqëruesi i mbretit e besoi Allahun dheAllahu e shëroi.”

Vëllezër, shikojeni djaloshin, poseduesin e bes-imit të pastër e të sinqertë, shikojeni si nuk usprovua nga të mirat e kësaj bote kur iuofruan për shërimin e njeriut të mbretit. Dja -loshi nuk u sprovua sepse qëllimi i tij ishte qëtë përmirësonte besimin e njerëzve. Ai me fjalët e tij: “Unë nuk shëroj askënd, Al-lahu është Ai që shëron. E, nëse ti e beson Al-lahun, do ta lus Atë që të të shërojë", dontet’u thoshte të sëmurëve se shërimi i zemrësështë më primar sesa shërimi i trupit sepse meshërimin e zemrës shërohet trupi, kurse nësezemra sëmuret, i tërë trupi është i sëmurë.Kështu ndikon besimi te besimtari.

Më pas i Dërguari i Allahut tha: “U kthyeshoqëruesi te mbreti dhe u ul pranë tij, siç ekishte zakon të ulej. Mbreti i tha shoqëruesit:“Kush ta ktheu shikimin?” Shoqëruesi iaktheu: “Zoti im!” Mbreti tha: “Ti ke Zot tje -tër pos meje?” Shoqëruesi tha: “Zoti im dhe iyti është Allahu.” Më pas e mori mbreti dhefi lloi ta torturonte, derisa i tregoi për dja lo -shin.”

Robër të Allahut! Allahu këtij njeriu ia ktheushikimin dhe ai nisi t’i shikonte njerëzit për-reth, edhe djaloshin. Të shikuarit është dhu -n ti. Shoqëruesi ishte i verbër para se tabe sonte Zotin dhe kur e besoi, iu kthye shi -kimi dhe i pa njerëzit. Më pas erdhi te mbreti

dhe mbreti e pa fytyrën e tij që kishte ndry -shuar nga të shikuarit. Njeriut të verbër, kurAllahu ia kthen shikimin, i ndryshohet edhefytyra nga të shikuarit.

Kështu vepron imani tek besimtari. Shoqë ru -esi i mbretit më herët ishte pranë dunjasë,pranë të mirave që i ofronte mbreti, dukeqeshur e përqeshur, por kur ai besoi dhe shiki -mi iu kthye, iu përgjigj mbretit se Zoti im dhei yti është Allahu. Ai u torturua derisa tregoipër djaloshin, ndërsa më herët, para se të be -so nte Allahun, ishte shoqërues dhe këshilltari tij Tani po dënohej sepse besoi Allahun.

Më pas i Dërguari i Allahut tha: “Mbreti ekapi djaloshin dhe i tha: "O djalosh, ti ke njëmagji që shëron njerëzit që vuanin nga ver-bëria e lindur, lebroza, sëmundje lëkure dhebën shumë gjëra të tjera.” Djaloshi iu përgjigj:“Unë nuk shëroj njeri, por Allahu është Ai qëshëron!” E morën dhe filluan ta torturoninderisa u tregoi për murgun. E sollën murgunpranë mbretit dhe i thanë: “Lëre fenë tënde!”Murgu refuzoi dhe atëherë mbreti kërkoisharrën dhe ia vendosi në mes të kokës, dukeia ndarë kokën në dysh.”

Robër të Allahut!Shikoni qëndrimin e robit besimtar, i cili nuku lëkund aspak nga feja. E ndanë në dysh, athua pse? Sepse refuzoi të kthehet nga besimidhe rruga e Allahut, ndërsa shoqëruesit që iukthye shikimi e pa tërë ngjarjen e po ashtuedhe djaloshi i vogël e pa këtë ngjarje.

Më pas tha i Dërguari i Allahut: “Më pas esollën shoqëruesin e mbretit dhe i thanë:“Largohu nga besimi yt, por shoqëruesi refu-zoi ta mohonte Allahun!” Atëherë ai urdhëroiqë të pritet përgjysmë me sharrë dhe e ndanënë dysh.


Më pas i Dërguari i Allahut tha: “I thanëdjaloshit: “Largohu nga besimi yt”, por dja -lo shi refuzoi.”

Ky është besimi, kjo është bindja e çdo mus-limani të sinqertë në rrugën e Allahut, kyështë qëndrimi në besim sepse është gjëja mëe shtrejtë që posedon njeriu në këtë botë dheshënohet me ngjyrë ari në zemrën e besim-tarit.

Siç transmeton Buhariu në "Sahihun" e tijnga Habab ibën El Eret-ti, Allahu qoftë i kë-naqur prej tij, i cili ka thënë: "Një ditë, derisai Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ishtei shtrirë dhe e kishte vendosur kokën në njërrobë të tij nën hijen e Qabes, u afruampranë tij dhe u ankuam e i thamë: “A nuk dotë kërkosh që të triumfojmë? A nuk do të luteshpër ne?” Atëherë i Dërguari i tha:"Para jush,për shkak të besimit, e merrnin njeriun dhe ihapnin një gropë dhe e fusnin në të. Pastajvinin me sharrë, ia ndanin kokën në dysh dhee krihnin me krëhër të hekurt derisa ia nxirrninmishin nga trupi, por e tërë kjo nuk e thyentenga feja e tij. Pasha Allahun! Allahu do taplotësojë këtë fe derisa kalorësi do të udhëtojënga San'a e deri në Hadrameut nuk do t'ia ketëfrikën përveçse Allahut dhe ujkut për delet eveta, mirëpo ju po nguteni.” (TransmetonBuhariu, nr. 6943 dhe 3852)

Mbreti nuk e vrau djaloshin , por shiko seçfarë bëri me të. Më pas i Dërguari i Allahuttha: “Mbreti ia dha djaloshin disa ushtarëvetë tij dhe u tha: “Dërgojeni në filan kodër ekur të arrini në majë të saj, nëse kthehet ngafeja e tij, mirë, përndryshe hidheni ngakodra.” Ushtarët e morën djaloshin dhe kuru ngjitën në majë të kodrës, djaloshi filloi tëlutej: “O Allahu im! Më shpëto prej tyre meçdo gjë që dëshiron!” Kodra filloi të lëvizë

dhe ushtarët ranë nga maja e kodrës, ndërsadjaloshi erdhi shëndoshë te mbreti.”

Ky është besimi vëlla i dashur!O djalosh, pse nuk largohesh nga mbreti, psenuk i shmangesh së keqes? Ku po shkon? Athua çfarë dëshiron djaloshi, o robër të Al-lahut? Dëshiron pozitë te mbreti? Jo! A thuavallë dëshiron që të bëjë ndonjë trazirë e tëmarrë udhëheqjen e pushtetin nga mbreti?Jo! Ngase këto janë punë të kësaj bote, tëcilat i kërkon vetëm kërkuesi i kësaj bote, pordjaloshi dëshiron diçka tjetër, që do ta më-sojmë më pas.

I Dërguari i Allahut vazhdon e thotë:"Mbreti i tha: “Çfarë bënë shoqëruesit e tume ty?” Iu përgjigj: “Allahu më shpëtoi prejtyre!” Mbreti urdhëroi një grup tjetër që tamarrin dhe ta vendosin në anije e të shkojnënë mes të detit. E, nëse përsëri refuzon tëlargohet nga feja e tij, të hidhet nga anija nëmes të detit. Djaloshi filloi t'i lutej Allahut:“O Allahu im! Më shpëto prej tyre me çdogjë që dëshiron!” Anija u përmbys dhe u fun-dos, ndërsa djaloshi shpëtoi dhe erdhi tembreti dhe ai i tha: “Çfarë bënë shoqëruesite tu me ty?” Djaloshi iu përgjigj: “Allahu mëshpëtoi prej tyre!”

Robër të Allahut, askush nuk e di ushtrinë eAllahut përveç Tij!I Dërguari i Allahut një ditë iu drejtua IbënAbasit duke i thënë: “O djalosh: Ruaje Al-lahun, Allahu të ruan ty. Nëse kërkon diçka,kërko nga Allahu…” (Transmeton Tirmidhiu2043)Allahu është Ai që i mbron dhe i ruan robërite Tij besimtarë nga çdo e keqe e njerëzve dhee shejtanit.Më pas i Dërguari i Allahut tha: “Djaloshi itha mbretit: “Ti nuk mund të më vrasësh


mua përderisa nuk vepron atë që të themunë!” Mbreti tha: “Ç'është ajo?” Djaloshi itha: “T'i tubosh njerëzit në një shesh dhemua të më lidhësh në një dru lisi, pastaj mereshigjetën time nga çanta e saj, vendose nëhark e thuaj: “Me emrin e Allahut, Zotit tëdjaloshit”, dhe pastaj më gjuaj. Nëse vepronkështu, do të më vrasësh.”

Allahu ekber! Kush është duke urdhëruartani? Zakoni e do që mbreti të urdhëojë e t’inënshtrohen.Vëllezër të nderuar, shikojeni djaloshin, a poi kërkon mirësitë e kësaj bote? Jo! A po kë r -kon para? Jo! Ai po kërkon që fjala e Allahuttë jetë triumfuese dhe e para.Robër të Allahut! Mbreti ngrihet për ta për-fillur urdhrin e djaloshit e nëse nuk e respek-ton, s'ka mundësi ta vrasë djaloshin asnj ë- herë.Lajmi u përhap në të gjitha anët dhe njerëzite kuptuan urdhrin e djaloshit drejtuar mbre -tit dhe që të gjithë shkuan në atë arenë sepsedëshironin që të dinin e të shihnin me sytë etyre realitetin e ngjarjes.

Më pas i Dërguari i Allahut tha: “Mbreti igrumbulloi njerëzit në shesh dhe ndoqi ur-dhrin e djaloshit. Pasi e vendosi shigjetën nëhark, mbreti tha: “Me emrin e Allahut, Zotittë djaloshit!” I gjuajti dhe shigjeta e goditidja loshin mes qafës dhe veshit. Ai e vendosidorën e tij te plaga që mori dhe vdiq. Atëherëtë pranishmit thanë: “Ne besojmë Zotin edjaloshit!”Më pas, paria e mbretit erdhën te mbreti dhei thanë: “A e sheh se ndodhi ajo së cilës ifrikësoheshe? Njerëzit besuan Allahun.”Atëherë mbreti urdhëroi të hapen gropa tëmëdha dhe të ndizen zjarre e ata që nuk

ktheheshin nga besimi i Allahut, të hid-heshin në zjarr. Dhe kështu ndodhi, derisaerdhi një grua me fëmijën e saj dhe nukdonte që të hidhej në zjarr. Atëherë fëmija evogël i foli dhe i tha: “O nëna ime, ki durim,se ti je në të vërtetë.”[1]

Vëllezër të nderuar! Ky ishte imani, iman nëmoslëkundje nga feja, është sprovë që indodh çdo njeriu që beson Allahun dhe ftonnë pasimin e Sunnetit të të Dërguarit të Tij.Ky ishte një shembull nga Sunneti. Allahu iLartësuar na sjell shumë shembuj kur’anorëse kur besimtarët besojnë Allahun, atyre ubëhet zullum i paparë vetëm pse besuan Al-lahun e Lartësuar. Allahu i Lartësuar në surenBuruxh thotë:“Për qiellin me yjësi. Për ditën e premtuar.

Për dëshmitarin dhe për atë që dëshmohet!Mallkuar qofshin njerëzit e hendekut, zjarrit(të ushqyer) me lëndë djegëse kur rrinin ulurrreth tij duke dëshmuar atë që po i bënin bes-imtarëve. Ata i munduan besimtarët, vetëmpse këta i besuan Allahut, të Plotfuqishmit,të Denjit për çdo lavd, të Cilit i përket pu sh -te ti i qiejve dhe i Tokës dhe që është Dëshmi-tar i çdo gjëje. Pa dyshim, ata që i përndjekinbesimtarët dhe besimtaret e nuk pendohen, ipret dënimi i xhehenemit dhe dënimi medjegie. Kurse për ata, që besojnë dhe bëjnëvepra të mira, do të ketë kopshte, nëpër tëcilët rrjedhin lumenj. Kjo është fitorja mad-hështore.” Buruxh 1-11

Mësimet e hadithit

1Vëllezër të nderuar, vërtet besimi i besim-tarit të sinqertë është gjëja më e shtre njtë

që ai posedon, më e shtrenjtë se fëmijët, sepri ndërit dhe më e shtrejtë se pasuria. Më su -

______________[1] Transmeton Muslimi (14-293-5327).


am se si plaku i mençur dha jetën për hir tëAllahut dhe besimit që kishte në Zot. Poashtu shoqëruesi i mbretit dhe djaloshi dhanëjetën e tyre për hir të besimit në Allah, kurseshumë të tjerë që besuan Allahun u hodhënnë hendeqet e mbushura me zjarr, saqë edhegruaja me fëmijë të vogël në krahë bëri durimdhe u hodh në zjarr, ngase ishte në besim tësinqertë në Allahun e Lartësuar. Edhe pse idhimbsej jeta sepse kishte fëmijën në krah,fëmija që mbante në kraharor i tha: “O nënaime, ki durim se je në të vërtetën.”

2Thirrësi në rrugën e Allahut vdes vetëme vetëm që fjala e Allahut dhe thirrja në

besim të mbetet në mesin e njerëzve, siç pa -më shembullin e djaloshit, i cili vdiq nërrugën e Allahut vetëm e vetëm që thirrja etij te njerëzimi të jetë e pranishme. Ai vdiq,por të pranishmit besuan në Zotin edjaloshit, Allahun. Thirrësi i cili jep jetën nërrugën e Allahut është fitimtar në të dyjabotët. Nëse thirrësi vdes, thirrja e tij mbetetdhe qëndrimi i tij e shton besimin në zemrate besimtarëve deri në Ditën e Gjykimit.Kur vdiq i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, që të gjithë u mblodhën për vdekjen etij, mirëpo Ebu Bekri u ngrit e tha: "Ai i cilie ka adhurur Muhamedin, me të vërtetë Mu -ha medi ka vdekur, ndërsa kush e ka adhuruarAllahun, Allahu me të vërtetë është gjallë dhenuk vdes.” Pastaj lexoi fjalën e Allahut:“Muhamedi është vetëm i Dërguar, para tëcilit ka pasur edhe të Dërguar të tjerë. Nëseai vdes ose vritet, a mos do të ktheheni juprapa? Kushdo që kthehet prapa, nuk i bënkurrfarë dëmi Allahut. Dhe Allahu do t’i sh-përblejë falënderuesit.” Alu Imran 144

3Paralajmërimi nuk e ndryshon caktimin.Mbreti i paralajmëroi njerëzit se do t’i

vriste ata që besonin Allahun, mirëpo kjonuk i bëri dobi sepse Allahu kishte caktuarqë njerëzimi të besonte Zotin e djaloshit.

4Dënimi -shpërblimi- në Ditën e Gjy -kimit para Allahut është rezultat i veprës.

Ata që hapën hendekun, i hodhën në zjarrbesimtarët dhe i torturuan, do të dënohennga Allahu me zjarrin e xhehenemit.Allahu thotë për ta në suren Buruxh“Pa dyshim, ata që i përndjekin besimtarëtdhe besimtaret e nuk pendohen, i pret dën-imi i xhehenemit dhe dënimi me djegie.” Bu-ruxh 10

5Allahu është Ai që i përgjigjet lutjes sëbesimtarit kur ai lutet. Allahu iu përgjigj

lutjes së djaloshit që ta vriste kafshën me gur.Allahu iu përgjigj lutjes së djaloshit që ta sh-pëtonte prej hedhjes nga kodra. Allahu iupërgjigj lutjes së djaloshit që ta shpëtonte ngafundosja në det. Dhe kush ishte ai që iupërgjigj lutjes së Junusit kur ishte në barkune peshkut? Allahu iu përgjigj:“A ka më të mirë se Ai që i vjen në ndihmëne vo jtarit të këputur, kur i lutet Atij, që jualargon të keqen dhe ju bën juve trashëgimtarënë tokë?! Vallë, a ka krahas Allahut zot tje -tër?! Sa pak që reflektoni!” Nemël 62 O Allah, na bëj prej atyre që pendohemi tekTi me pendim të sinqertë para vdekjes!

Kjo hytbe është shkëputur nga përmbledhja e hytbeve"Ahsenul Bejan min mevakif ehli el-iman" të Salih bin

Taha Abdulvahidit.

Përshtati: Lirim Sadiku


Alij ibën Asimi, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Sikur të ishte peshuar dituria e Imam EbuHanifes me diturinë e moshatarëve të tij, do të kishte peshuar më shumë dituria e tij.”

Imam Ebu Hanifetu

en-Nu’man(Allahu e mëshiroftë!)

Imam Ebu Hanifja, Allahu e mëshiroftë,lindi në vitin 80 hixhri në qytetin e Ku -fës. Ai rridhte nga një familje e nder-

shme, besnike, e ditur dhe e pasur. Babai i tijishte një njeri i devotshëm dhe i shquar nëmesin e njerëzve për besnikëri. Ai ishte ngatregtarët më të mëdhenj të mëndafshit nëqytetin e Kufës. Ebu Hanifja që në fëmijërinëe tij e mësoi përmendësh Kuranin gjatë kohësqë ndihmonte babanë e tij në shitjen e më -ndafshit. Pas vdekjes së babait të tij, Ebu Ha -nifja e trashëgoi këtë tregti nga ai, pasi ish tefëmija i vetëm në familje dhe shembull përsinqeritet dhe ndershmëri. Pasi merrej metregti, nuk i ndiqte me rregull ligjëratat e di-jetarëve të Kufes. Ai vazhdoi kështu derisadeshi Allahu që të takohet me dijetarin efamshëm, Amir ibën Sherahil esh-Sha’bij, Al-lahu e mëshiroftë! Ebu Hanifja, Allahu emëshiroftë, thotë: “Kalova një ditë ngaSha’bi ju e ai ishte ulur. Më thirri e më tha:“Për ku je nisur?” Unë ia ktheva: “Po shkojnë treg”, dhe i përmenda mësuesin tim. Aimë tha: “Nuk pata për qëllim këtë, mirëpopata për qëllim shkuarjen te dijetaret”. Ithashë: “Unë nuk shkoj vazhdimisht tek ata.”Ai më tha: “Mos e bëj këtë, kërko dituri dhe

ndiqi ligjëratat e dijetareve, se unë shoh nëty zgjuarsi dhe zotësi.” Kjo fjalë zuri vend nëzemrën time dhe e lashë anash shkuarjen nëtreg dhe nga këtu fillova të merrem me di-turi[1].

NË KËRKIMIN E DITURISË

Shkenca e parë që ai filloi të mësonteishte gramatika e gjuhës arabe dhe mëpas filloi të merret me Apologjetikë.

Ishte i njohur për debatet me ateistët dhe tëhumburit nga rruga e drejtë. Ai përfitoishumë dhe u bë i njohur nga të gjithë. EbuHanifja shkoi në qytetin e Basras me shumëse njëzet herë për të debatuar dhe kundërsh-tuar disa dyshime që armiqtë e Islamit kishinshpikur. Ka debatuar me Xhehm ibn Saf-vanin derisa e ka mposhtur atë dhe e ka bërëtë heshtë. Debatonte me mu’tezilët dhehavarixhët derisa ua bënte të qarta të gjithaargumentet. Ka debatuar edhe me ekstrem-istët shiitë, derisa i la pa fjalë.Më pas, Ebu Hanifja, Allahu e mëshiroftë,filloi të merrej me shkencën e fikhut dukeshkuar te dijetari i famshëm Hammad ibënebi Sulejmani, Allahu e mëshiroftë, shejhu i

______________[1] Ahbar Ebi Hanife ve ashabihi, fq. 2.


fukahave të Kufës. U thellua aq shumë nëshkencën e fikut, saqë i interesonte çdoçështje në të. Ai vazhdoi t’i ndjekë mësimette shejhu i tij derisa ai vdiq në vitin 120hixhri. Sjellja që kishte ndaj shejhut të tijishte e çuditshme. E priste te shtëpia derisadilte për namaz dhe e shoqëronte rrugës përnë xhami apo diku tjetër. Kur falej, lutej përtë ashtu si lutej për prindërit e tij.Pas vdekjes së shejhut Hammad ibën ebiSulejman, Allahu e mëshiroftë, nxënësit e tijishin të pajtimit që Ebu Hanifja, Allahu emëshiroftë, të bëhej shejhu i tyre, pasi ishtemë i dalluari në mesin e tyre. Kështu, EbuHanifja me kalimin e kohës u bë shejhukryesor i shkollës së Kufës, që më vonë u bëe njohur si shkolla e mendimit. Ai u bë ima -mi i fukahave të Irakut. Autoriteti i tij çdoditë sa vinte e rritej, madje u bë i njohur edhejashtë vendit të tij. Ai është takuar me dije-tarët e kohës së tij në qytetin e Basras, Mekës,Medinës e më pas edhe në Bagdad, pasi ekishte ftuar kalifi Mensur. Përfitoi prej tyredhe ata përfituan prej tij. Në vendin ku ligjëronte mblidheshin dijetarëtë mëdhenj të hadithit dhe të fikut, si Abdul-lah el-Mubarek, Hafs ibën Gijathi, ImamEbu Jusufi, Imam Muhammedi etj.Ebu Hanifja, Allahu e mëshiroftë, u bë njo-hësi më i mirë i fikhut në vendin e tij dhekëtë e kanë dëshmuar shumë dijetarë. Alijibën Asimi, Allahu e mëshiroftë, ka thënë:“Sikur të ishte peshuar dituria e Imam EbuHanifes me diturinë e moshatarëve të tij, dotë kishte peshuar më shumë dituria e tij.”[2]

Hafs ibën Gijathi, Allahu e mëshiroftë, kathënë: “Fjalët e Ebu Hanifes në fikh janë më

të holla se qimja e flokut. I njollos ato vetëminjoranti.”[3]

Ibën Mubareku, Allahu e mëshiroftë, kathënë: “Ebu Hanifja ka qenë njeriu më iditur në fikh.”[4]

Xheriri ka thënë: “Më ka thënë Mugire, i ciliulej te Ebu Hanifja: “Mëso fikhun, se sikurIbrahim en-Nahai të ishte gjallë, do të ulej(në ligjëratat e Ebu Hanifes).”[5]

Imam Ebu Hanifja ishte i njohur në rrethine tij si njeriu më i devotshëm. Këtë e kanëdëshmuar shumë moshatarë të tij, që jetoninpranë tij. Ahmed ibën Jusufi tregon se e kadëgjuar Zaiden duke thënë: “Jam falur meEbu Hanifen në xhaminë e tij në namazin ejacisë. Të gjithë dolën nga xhamia, ndërsa ainuk e dinte se unë isha në xhami. Dëshirojata pyesja për një çështje duke mos më parëaskush. Mirëpo ai u ngrit (për namaz) dhekëndoi Kuran, derisa arriti te ajeti: “E Allahuna dhuroi të mira dhe na ruajti prej dënimittë erës (flakës) së nxehtë të zjarrit.”[6] Qën-drova në xhami duke e pritur (për ta pyetur),por ai nuk pushoi duke e përsëritur këtë ajetderisa u thirr ezani për namazin e sabahut.”[7]

Ibën Muhtar el-Hammani tregon se babai itij e kishte shoqëruar Ebu Hanifen për afronjë vit dhe kishte thënë: “Nuk e kam parëditën duke ngrënë (d.m.th. agjëronte), ndë -rsa natën vetëm duke u falur. Nuk fuste nëgo jën e tij asnjë kafshatë prej parave të tje -tërkujt, e falte namazin e sabahut me abdes-tin e fillimit të natës (jacisë) dhe e për fu n-donte këndimin e tërë Kuranit kur paraqitejagimi i parë, ndërsa kur paraqitej agimi i dytëfalte dy rekate. Tërë natën e tij e kalonte nëibadet.”[8]

______________[2] Sijer a’lam en-Nubela 11/488.[3] Sijer a’lam en-Nubela 11/488.[4] Sijer a’lam en-Nubela 11/489.[5] Sijer a’lam en-Nubela 11/489.[6] Tur: 27.[7] Et-Tabekatus-Sunnijje fi teragjumil-Hanefijje, fq. 32.[8] Ahbar ebi Hanife, fq. 42.


MËSUESIT E TIJ

Numri i tyre ishte shumë i madh.Disa historianë tregojnë se numrii tyre arrin deri në 4000. Ne po

përmendim vetëm disa prej tyre: 1) Hammad ibën ebi Sulejmani, Allahu emëshiroftë. Ky ishte shejhu me të cilin qën-droi më shumë, përafërsisht tetëmbëdhjetëvjet. Vdiq në vitin 120h në Kufë.2) Ata ibën ebi Rebah ishte nga dijetarët mëtë mëdhenj të tabiinëve. Vdiq në vitin 114hixhri, sipas mendimit më të saktë.3) Abdurr-Rrahman ibën Hurmuzi, vdiq nëvitin 117 në Egjipt.4) Amër ibën Dinar el-Mekki. Vdiq në vitin126 në Mekë.5) Adij ibën Thabit el-Ensari el-Kufi. Vdiqnë vitin 116 në Kufe.

NXËNËSIT E TIJ

Edhe nxënësit e tij ishin të shumtë,mirëpo ne do të përmendim vetëmdisa prej tyre :

1) Zufër ibën Hudhejl ibën Kajsi2) El-Kadi ebu Jusuf Ja’kub ibën ibrahim el-Ensari3) Hammad ibën ebi Hanife, djali i EbuHanife4) Muhammed ibën Haseni5) Nuh ibën ebi Merrjem i njohur si EbuAsametu el-Mervezij.Librat e tijNë kohën kur jetoi Ebu Hanifja, Allahu emëshiroftë, nuk ishte e njohur shkruarja e li-brave ashtu siç u bë e njohur më vonë apo siçnjihet në kohën tonë. Për këtë arsye librat eshkruar prej tij ishin të paktë. Ata janë:1) El-Fikhul-Ekber me transmetim të Ham-mad ibën ebi Hanifes2) El-Fikhul-Ekber me transmetim të Bel-

hiut3) El-A’lim ve-lmuteal-lim me transmetim tëebi Mukatil es-Semerkandit4) Risaletul-Imam ebi Hanifete ila Uthmanel-Betta5) El-Vasijje më transmetim të ebi Jusufit.

VDEKJA E TIJ

Ebu Hanifja, Allahu e mëshiroftë, vdiqashtu siç vdesin të sinqertit dhe she-hidët në vitin 150 hixhri në Bagdat.

Ne e lusim Allahun e Lartësuar me emrat eTij të bukur dhe me cilësitë e Tij të larta qëta mëshirojë këtë dijetar me mëshirën e Tijtë pafund, t’ia ngrejë shkallët e tij në xhennetdhe ta bashkojë me Pejgamberët, të sinqertët,me shehidët dhe të mirët, siç na ka treguarnë librin e Tij, ku thotë: “Kushdo që i bindetAllahut dhe të Dërguarit, do të jetë me ata tëcilëve Allahu u ka dhënë shumë dhu nti: mePejgamberët, me të sinqertët, me dë shmorëtdhe me të drejtët! Eh, sa shokë të mrekul-lueshëm janë këta!” Nisa 69

Literatura:1) Sijer A’alam en-Nubela – Shemsud-din ebu Abdall-llah Muhammed ibën Ahmed edh-Dhehebi.2) Imam Ebu Hanife bejne ehlul-fikhi ve ehlul-hadithSaad Ibën Abdall-llah.3) Tehdhibul-Kemal - Jusuf ibën Zek-ki Abdurr-Rrah-man ebul-Haxh-xhaxh el-Miz-zi.4) Ahbar Ebi Hanife ve es'habibi nga Es-Sajmerij.5) Et-Tabekat es-Sennije fi teragjumil-Hanefijje nga Tek-ijj el Gizzi.

Përgatiti: Sabahudin Selimi


Nuk i lejohet muslimanit dhe muslimanes shoqërimi i të krishterëve, hebrenjve apo i dikujt tjetërnga jomuslimanët në festat e tyre, por në të njëjtën kohë është obligim largimi nga këto gjërasepse ai që i përngjan një populli, ai është prej tyre...

Thëniet e dijetarëve

në lidhje me festat e

fundvititDijetari i nderuar Abdulaziz ibën Baz

(Allahu e mëshiroftë!)

Pyetje:Disa muslimanë i shoqërojnë të krishterët në fes-tat e tyre. Cila është këshilla juaj për ta?

Përgjigje: Nuk i lejohet muslimanit dhe muslimanesshoqërimi i të krishterëve, hebrenjve apo idikujt tjetër nga jomuslimanët në festat e tyre,por në të njëjtën kohë është obligim largiminga këto gjëra sepse ai që i përngjan një pop-ulli, ai është prej tyre, ndërsa i Dërguari sal-lAl-lahu alejhi ve sel-lem na ka paralajmëruar që tëmos u ngjajmë atyre dhe të mos edukohemime moralin e tyre, prandaj besimtari dhe besi -m tarja duhet të kenë kujdes nga kjo. Gji -thashtu nuk lejohet për ta që të kontribuojnënë këto festa me asgjë sepse ato janë festa qëkundërshtojnë Islamin dhe në këtë mënyrënuk lejohet pjesëmarrja në to dhe as ndihmesame pjesëtarët e këtyre festave me asgjë, as mendonjë dhuratë, si p.sh.: çaj, kafe apo diçkatjetër, dhurimi i ndonjë ene të çmuar etj., sepseAllahu i Madhërishëm thotë: “Ndihmohuni nëmirësi dhe devotshmëri e mos u ndihmoni nëmëkat e armiqësi dhe kini frikë Allahun sepseme të vërtetë Allahu është ndëshkues i rreptë.”Kurse pjesëmarrja me jobesimtarët në festat e

tyre është lloj ndihmese në mëkat dhearmiqësi.["Mexhmu' fetava ve mekalat mutenevia(6\405)"]Dijetari Muhamed ibën Salih el-Uthejmin, Al-lahu e mëshiroftë!

Pyetje:A lejohet urimi i jomuslimanëve për festën e Kr-ishtlindjes dhe si t'ia kthejmë nëse ata na urojnëpër të? A lejohet shkuarja në vendet ku e festojnëkëtë festë dhe a ka mëkat të veprohen nga musli-mani këto që u përmendën, mirëpo pa qëllim, sip.sh. t'i veprojë këto sa për sy e faqe ose nga turpi,nëse nuk merr pjesë, apo diçka tjetër nga shkaqet?A lejohet përngjasimi me ta në këto festa?

Përgjigje:Urimi i jomuslimanëve për festën e Krishtlind-jeve apo ndonjë festë tjetër nga festat e tyrefetare është e ndaluar unanimisht, siç e ka për-mendur këtë dijetari i madh Ibën Kajimi, All -ahu e mëshiroftë, në librin e tij "Ahkameh li dh-dhimeh", ku thotë: "Ndërsa urimi përdispozitat e veçanta të mosbesimit është endaluar unanimisht, si p.sh: urimi për festatdhe agjërimin e tyre, domethënë t'u thuhet:


"Urime për festën tuaj!" Nëse shpëton thënësii saj nga mosbesimi, ky veprim patjetër ështëndër të ndaluarit dhe është e njëjtë si t’i uroshpër nënshtrimin që i bën kryqit. Kjo është mëe rëndë tek Allahu sesa ta urosh dikë për pirjene alkoolit, për vrasjen e dikujt apo për kryerjene amoralitetit, ndërsa shumë muslimanë, te tëcilët feja nuk ka pozitë të lartë, veprojnë kështudhe nuk e dinë të keqen e atij veprimi. Kush euron dikë për mëkat, bidat apo kufr (mos-besim), vetëm se e ka ekspozuar veten për ur-rejtjen dhe hidhërimin e Allahut ndaj tij (dhekëtu përfundon fjala e tij).Urimi i jomuslimanëve për festat fetare të tyreështë e ndaluar për arsyet që përmendi IbënKajimi dhe urimi tregon në vetvete se personinë fjalë e pranon gjendjen në të cilën janë atadhe është i kënaqur me to, edhe pse ai nuk epranon mosbesimin për vete. Mirëpo është endaluar për muslimanin që të jetë i kënaqurme dispozitat e mosbesimit apo të urojë dikëtjetër me to, sepse Allahu i Madhërishëm nukështë i kënaqur me to.Allahu thotë: "Nëse ju nuk besoni, Allahu nukështë nevojtar për ju; megjithatë, Ai nuk ështëi kënaqur me mosbesimin e robërve të Vet, enëse jeni mirënjohës ndaj Tij, Ai e pëlqen atëpër ju." Zumer 7Dhe thotë: "Sot përsosa për ju fenë tuaj,plotësova ndaj jush dhuntinë Time, zgjodhapër ju islamin fe." Maide 3Urimi për festat e tyre është e ndaluar, pa marrëparasysh a janë shokë në punë apo jo. Nëse naurojnë për festat e tyre, u përgjigjemi që atonuk janë festat tona dhe se janë festa me të cilatnuk është i kënaqur Allahu i Madh ëruar, sepsefestat e tyre ose janë të shpikura në fenë e tyreose janë të ligjshme. Por edhe nëse janë tëligjshme, ato janë deroguar me ardhjen e fesëislame, me të cilën ka ardhur Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem për të gjithë njerëz-imin. Allahu thotë: "E kush kërkon fe tjetërpërveç fesë islame, atij kurrsesi nuk do t’i pra-nohet dhe ai në botën tjetër është nga të dësh-

përuarit." Alu Imran 85E të përgjigjurit në urimet e tyre për këto festaështë e ndaluar sepse kjo është edhe më emadhe se urimi i tyre parimisht, gjithashtuështë e ndaluar për muslimanët përngjasimi mejomuslimanët në përgatitjen e gazmendeve përshkak të kësaj feste apo ndërrimi i dhurataveapo edhe shpërndarja e ëmbëlsirave, ushqimitapo marrja pushim për këto festa, sepse Mu -ha medi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë:"Kush i përngjan një populli, ai është prej tyre."Hoxha i Islamit Ibën Tejmije në librin e tij "Ik-tidaus-siratil mustekim" thotë: "Përngja simime jomuslimanët në disa festa të tyre ngjallgëzim te ta në mosbesimin e tyre dhe ndodhqë t'u japë vullnet në shfrytëzimin e rastit dhemashtrimin e muslimanëve të dobët në besim(përfundon fjala e tij).Kush vepron diçka nga këto që u përmendën,ai është mëkatar, pa marrë parasysh a e ka bërëkëtë sa për sy e faqe apo nga dëshira e vet aponga turpi, që të mos ndahet prej tyre, apo edhepër çfarëdo arsyeje tjetër, sepse kjo vepër ështëtolerim në çështjet e fesë dhe shkak i forcimittë ambicieve të jomuslimanëve dhe shkak qëata të krenohen me fenë e tyre.Allahun e lusim që t'i bëjë krenarë muslimanëtme fenë e tyre, t'i forcojë në të dhe t'i bëjë nga -dhënjimtar ndaj të tjerëve! Ai(Allahu) është iPlotfuqishmi Krenari.["Mexhmu' fetava ve resail "autor Muhamedibën Salih el-Uthejmin Allahu e mëshiroftë,vëllimi 3, fq. 44]Të ngjashme me fjalët e këtyre dijetareve janëedhe fjalët e Komisionit të Përhershëm përStudime Shkencore dhe Fetva në Mbretërinë eArabisë Saudite (fetvaja me nr. 2540), gji tha -sh tu edhe fjalët e dijetarit Muhamed Ali Fer-kus, Allahu e ruajttë, dhe fetvaja e dijetaritAbdullah ibën Abdulaziz ibën Ahmed et-Tuve-jxhiri, Allahu e mëshiroftë.

Përshtati: Fidan XheliliAbdulAziz ibën Baz dhe Muhamed Salih el Uthejmin


Pejgamberi ynë për stinën e dimrit ka thënë: "Dimri është pranvera e besimtarit.’’Në një transmetim tjetër por jo autentik është sqaruar se pse dimri për besimtarinështë pranvera e tij, sepse "nata e saj zgjatet e ai ngrihet për na m az nafile, kurse ditae saj shkurtohet dhe ai e agjëron atë."

Stina e dimrit,

stina e ibadetit dhe e

agjërimit[1]

Imadhërishmi Allah me Urtësinë eTij të drejtë dhe afatgjate ia kabërë muslimanit të larmishëm që -

ndrimin në këtë botë - kohë pas kohe- me adhurime të ndryshme, në më -ny rë që t'ia thyejë atij monotoninë ekësaj dynjaje, e cila tek Allahu nuk kavlerë as sa krahët e një mize. Pa dyshimqë kjo njëherazi është rezultat imëshirës së Tij të madhe ndaj robërvetë Tij, për ata që kanë mendje e lo -gjikë. Çdo obligim, ndalesë dhe adh -urim që Ai ka caktuar për njeriunështë vetëm se në shërbim të tij, në tëmirën e tij, qoftë ajo e mirë e kësajbote apo e botës së pastajme. Një kohëgjatë së cilës Allahu e ka bërë të lar -mishme jetën e njeriut është edhe stinae dimrit, pasi Allahu në dimër ditën eka bërë të shkurtër, ndërsa natën të

gjatë. Dita e përshtatshme për agjërim,kurse nata për namaz nate, krenaria ebesimtarit, për lexim të Kur'anit, përmeditimin e tij, mundësi për pushimdhe kërkim dijeje. Gjithsesi, kjo stinëështë e mirëseardhur për besimtarinpas një vere të gjatë, të lodhshme, tëgjithë të preokupuar më shumë pasfurnizimit, punës së pandërprerë, viz-itave dhe çështjeve të tjera të kësajbote. Thamë se në stinën e dimrit dita ështëe përshtatshme për agjërim sepse ështëe shkurtër dhe e freskët, që nuk krijonetje dhe uri sikurse gjatë ditëve tëverës, ndërsa nata është gjithashtu epërshtatshme sepse njeriu ka kohëedhe të pushojë edhe të falë namaznate, por edhe të lexojë librin e All -ahut, të bëjë lutje dhe t’i drejtohet

______________[1] Ideja e kësaj teme është përvetësuar nga libri “Letaiful-Mearif ” i dijetarit të madh Ibën Rexheb el-Hanbeli, me ndryshime dhe përpilime nga përmbled-hësi dhe përshtatësi.


Zotit të tij për nevoja të ndryshme.Në ndryshim nga nata e shkurtërgjatë stinës së verës, kur për besim-tarin koha është më e ngushtë edhepër pushim edhe për namaz nate,sepse lo dhja gjatë ditës së verës ështëmë e madhe dhe falja e namazit tënatës gjatë netëve të verës kërkon për-pjekje më të madhe, sakrificë dheluftë më të madhe me vetveten dheshpirtin.Për këtë arsye, edhe Pejgamberi ynëpër stinën e dimrit ka thënë: "Dimriështë pranvera e besimtarit.’’ [2]

Në një transmetim tjetër por jo aut-entik është sqaruar se pse dimri përbesimtarin është pranvera e tij, sepse"nata e saj zgjatet e ai ngrihet për na -m az nafile, kurse dita e saj shkurtohetdhe ai e agjëron atë."[3]

Madje, agjërimin gjatë dimrit në ve -çanti, Ebu Hurejra, Allahun qoftë ikënaqur prej tij, e ka konsideruar si"plaçkë e ftohtë".[4] Kjo është trans-metuar edhe si fjalë e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në “Mu s- ne din”[5] e Imam Ahmedit dhe në“Su n enin”[6] e Tirmidhiut, mirëpo se -nedi i tij nuk është i saktë. Aty thuhetse Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Agjërimi gjatë dimritështë plaçkë e ftohtë."Pra, dimri për muslimanin konsi de -______________[2] Transmeton Ahmedi në “Musned” (3/75) dhe senedi i tij është hasen.[3] "Daiful-Xhami'is-Sagir” (3429).[4] "Letaiful-Mearif ”, Ibën Rexheb el-Hanbeli, fq. 558.[5] (4/335).[6] Hadithi nr. 797.


rohet si një lloj pranvere sepse arrihetshpërblimi i Allahut me pak mundsepse është plaçkë e ftohtë, përfitim ilehtë. Dita në dimër nuk është emundimshme për agjërim, koha e ab-stenimit nga ushqimi, pija dhe mar-rëdhëniet është shumë e shkurtër nëkrahasim me në verë. Është pranverësepse njeriu zakonisht i gëzohet pran-verës dhe e mirëpret atë shumë pas njëdimri të gjatë. Muslimanët e hershëme kanë mirë pri tur këtë stinë dhe i janëgëzuar asaj. Transmetohet nga Abdul-lah ibën Mesudi, Allahu qoftë i kë-naqur prej tij, se ka thënë: "Mirë se keardhur oj stinë e dimrit, që në të zbretbegatimi, në të zgjatet nata për namaznafile ndë rsa shkurtohet dita përagjërim". Kurse Hasen el-Basri, Allahue mëshiroftë, ka thënë: "Sa stinë evolitshme për besimtarin është dimri;nata e saj është e gjatë për namaz,kurse dita e saj për agjërim." NdërsaUbejd ibën Umejri, kur vinte dimri,thoshte: "O lexues të Kur'anit! Natajuaj për lexim u zgjat, prandaj lexoni,dhe dita juaj për agjërim u shkurtua,prandaj agjëroni!"Muslimanët e hershëm jo vetëm qëjanë gëzuar për ardhjen e stinës sëdimrit dhe i kanë uruar mirëseardhjen,por shpërblimin e namazit të natës nëkëtë stinë e kanë baraspeshuar me

agjërimin e ditëve të gjata të verës, saqëdisa prej tyre në agoninë e vdekjeskanë qarë për mungesën e kënaqësisësë këtyre dy punëve të mira.Muadh ibën Xhebelit, sahabit i cili enjihte më së miri hallallin dhe haraminnga të gjithë sahabët e tjerë, sipasdeklaratës së Pejgamberit tonë, kur iishte afruar agonia e vdekjes kishte fil-luar të qante dhe ata që ishin rreth tije pyetën se pse po qante. Ai u përgjigj:"Unë po qaj për etjen e agjërimit tëditëve të verës, për namazin e natës nëdimër dhe për uljen në gjunjë para di-jetarëve në tubimet e dijes."[7]

Kurse ibadetxhiu i madh, Muadadibën Jezid el-Ixhlij, thoshte: "Po tëmos kishin qenë tri gjëra: etja e agjë -rimit të ditëve të verës, namazi i natësnë dimër dhe kënaqësia e leximit tëgjatë në librin e Allahut, nuk e kishapasur dert sikur të kisha qenë ndonjëjeasub.”[8] [9]

S’do mend që namazi i natës gjatëdimrit është i vështirë për arsye senjeriun e kaplon përtacia e ngritjes ngashtrati dhe e marrjes së abdestit përshkak të të ftohtit. Mirëpo, nëse med-itojmë mbi disa fjalë të Pejgamberittonë në lidhje me shpërblimin e madhqë ka abdesti në kohë të ftohta apoedhe me ujë të nxehtë në vendet e nx-ehta,[10] do të shohim se këto e largojnë

______________[7] "Letaiful-mearif ”, Ibën Rexheb El-Hanbeli, fq. 559.[8] Mashkulli i bletës.[9] “Letaiful-mearif ”, fq. 559.[10] Në disa vende te nxehta gjatë verës edhe uji normal i cili rrjedh nga çeshmet është i nxehtë, sepse uji rrin mbi çati nëpër kanaçe andaj edhe gjatë verësnxehet nga dielli.


atë përtaci dhe e mundin të ftohtin qëmund ta ndiejë njeriu nga uji i ftohtëdhe kjo ia lehtëson atij arritjen e sëmirës së dimrit.Transmetohet nga Ebu Hurejra, Al-lahu qoftë i kënaqur prej tij, se Pe-jgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lemka thënë: “A t’ju tregoj për diçka, me tëcilën Allahu i fshin gabimet dhe i ngreshkallët?” Ata thanë: “Po, sigurisht, o iDërguar i Allahut.” Ai tha: “Marrja ab-dest gjatë vështirësive, të ecurit e shumtëdrejt xhamive dhe pri tja e namazit tëardhshëm pas një nam azi (të falur). Kynë realitet është xhihadi, ky në realitetështë xhih adi.”[11]

Nga Muadhi, Allahu qoftë i kënaqurprej tij, transmetohet se Pejgamberisal-lAllahu alejhi ve sel-lem njëherëkishte parë në ëndërr Zotin e tij dhe ika thënë: “O Muhammed! Për çfarëgarojnë melaiket?” Ai tha: “Për ngritjene shkallëve dhe gjërat që shlyejnëmëkatet.” Tha: “Gjërat që shlyejnë më -katet janë marrja e abdestit në vështirësi,të ecurit në këmbë për në namaze tëxhumasë në një transmetim: për namazeme xhemat dhe pritja e namazit pas njënamazi. Kush e bën këtë, do të jetojëmirë dhe do të vdesë mirë dhe gabimet etij do të jenë si ditën që ka lindur. Kurseshkallët ngrihen duke ushqyer njerëz,

duke përhapur selamin dhe me namaznate, kur njerëzit janë duke fjetur.”[12]

Te muslimanët e hershëm ato pengesaqë përmendëm në realitet nuk ishinpengesa fare, përkundrazi, ata ishinkalitur me to aq shumë. saqë në disaraste, kur u dukej si pengesë, ata e la -rgonin atë me përkujtimin e ndë sh ki -mit në ahiret dhe thoshin se ato pe n- gesa sigurisht që ishin më të lehta sesandëshkimi i xhehennemit.Imam Maliku, Allahu e mëshiroftë,rrëfen[13] për Safvan ibën Sulejmin se sigjatë netëve të dimrit falej në çati,kurse gjatë verës falej në brendi tështëpisë. Kështu ai e mbante vetenzgjuar me vapë dhe të ftohtë derisagdhinte mëngjesi dhe thoshte: “Kyështë mundi i Safvanit dhe ti, o Allah,di më mirë për të.” Atij i ënjteshinkëmbët nga namazi i natës aq shumë,saqë në këmbët e tij shfaqeshin damarëjeshil.Safvani dhe disa adhurues të mëdhenjgjatë netëve të dimrit faleshin vetëmme një rrobë për shkak që të ftohtët t’ipengonte nga gjumi. Disa prej tyre,kur koteshin në namaz, me vrap e hi -dhnin veten në ujë dhe thoshin: “Kjoështë më e lehtë sesa Sadidi i xhehen-nemit”. Ata’ el-Hurasani e kishte zakon t’i thë -rriste shokët e tij duke iu thënë: “Ngri-

______________[11] Transmeton Muslimi (251).[12] Transmeton Ahmedi (5/243), Tirmidhiu (3235) dhe thotë se hadithi është hasen sahih.[13] “Letaiful-mearif ”, Ibën Rexheb El-Hanbeli, fq. 562.


huni dhe merrni abdest që të faleni,sepse falja në këtë natë dhe agjërimi ikësaj dite është më e lehtë sesa pirja eSadidit dhe e copave të hekurit nesërnë xhehennem. Prandaj, nxitoni, nxi-toni, shpëtoni, shpëtoni!”[14]

Kjo pra është ajo që kërkohet ngamuslimani në këtë stinë dimri, secilisipas mundësisë së tij, pasi kjo stinëështë një shans i madh për çdo musli-man që të përfitojë shpërblime tëmëdha dhe t’i rezervojë për Ditën eGjykimit, ditën kur njeriut nuk i bëndobi as pasuria e as fëmijët, përveçveprave të mira dhe zemra e shën-doshë.Dhe në fund po ju sjellim një hadithtë rëndësishëm, që me të ta këshillo-jmë veten dhe ju lexues të nderuar, njëhadith që i ka bërë dobi edhe sahabittë madh, Abdullah ibën Umerit, Al-lahu qoftë i kënaqur prej tij, dhe metë kurrë nuk e ka lënë namazin e natës.Abdullahu, Allahu qoftë i kënaqur prejtij, kishte parë në një ëndërr sikur njënjeri e kishte marrë atë dhe e kishtedërguar deri te zjarri i xhehennemitdhe ai kishte parë aty shumë njerëz qëi njihte, të cilët kishin qenë të lidhurme zinxhir. Pastaj i kishte ardhur njëengjëll dhe i kishte thënë: “Nuk do tëfutesh në të sepse nuk je prej tyre.” Aipastaj këtë ëndërr ia kishte rrëfyer mo -

trës së vet Hafsas, e cila ia kishte rrë-fyer Pejgamberit sal-lAllahu alejhi vesel-lem dhe ai kishte thënë: “Sa njeri imirë do të ishte Abdullahu sikur të falejnatën!”. Pas kësaj Abdullah ibën Umerishumë pak flinte natën, sepse mëshumë falej.[15]

Allahun e Madhërishëm e lusim nëkëtë dimër të na e bëjë të mundshmeqë sa më shumë të bëjmë vepra tëmira, sa më shumë të agjërojmë e tëfalim namaz nate, Ai është që i dëgjonlutjet tona dhe u përgjigjet atyre!Amin!

Përgatiti: Zejd Haziri

______________[14] “Sifetus-Safve” (4/150-151).[15] Transmeton Buhariu (12/403) dhe Muslimi (2478, 2479).

Documents

Revista Delirje & Edukim Nr.8