SCHOLIA SELECTAI N

ES AI. XIII-XXXIX.

QU iE

venia ampl. ord. philos. upsal.

prieside

GUSTAVO KNÖSS. TH. DOCT.

LITT. ORIENTAL. PROF. REG. ET ORD.

i

pro gradu philosophico

p. p.

JOHANNES GUSTAVUS LUNDBERGHOLMIENS. STIP. THUN-

IN AUDIT. GUST. DIE II MAJ* MDCCCXXVII.

H. A. M. S.

P. XIV.

UPSALIJE,

ExCUDEBANT REQIJE ACADEMliE TYPOGRAPHI.

AD BS AI. XVII.* X—II. lOf

Oraculum hoc (XVII: i—it) contra Samariamatque Syrern Damascenam directum, sequentia ferecontinet. Damascus (v. i) et Samaria (v. 5) desola.buntur, quod dudum evenit traetibus trans Jordanem(v. 2). Perit gloria Ephraimi, ab hostibus adfecti cla-dibus, nec nisi parvulum servabitur (v. 4—6. 9), inpoena n neglecti Jehovse, et adplicationis ad exterasgentes (V. 10. 11). Demum sero, spretis idolis, Crea-torem atque tuteiam respiciet (v. 7. 8)«

Vere Esaianum esse hoc oraculam, tum ex ima-ginum dlctionumque similitudine patet, tum ex ratio-ne temporis, quod vix aliud esse potuit, quam oracu-li, quod VIII: 1. — IX: 6 continetur, ubi Reges E-phraimi atque Syriae Damascense, foedere juncti, Ju-daeam adgressi sunt, quare hic etiam eodem compre-henduntur oraculo, tum ubi demum Assyrii, ab Aha-so arcesiti, tractus trans Jordanem dudum vastaverant(v. 2), unde idenr brevi timendum erat Syriae atqueEphraimo.

14.

io6 ad esai. XVII: 12, 13.

12. vin, ut 1 Reg. XIII: 30, hic exprimrt mise-rationem atque dolorem ob multitudinem populorumperniciem populo Dei minitantium. —» Tumultus popu-Jorum cum strepitu aquarum comparatio fluminumveinundantium (V.III: 7) frequens est, vid. Jer. VI: 23.XLVI: 7. 8- XLVII: 2. Ps. LXV: 8- De utroque ad-hibentur verba n>on et nmp, praesertim cum de exer-citibus agitur, ut Dan. XI: 11 sqq. Arnos. II: 2. Hos.X: 14.

13. Prima verba hujus versus, a usquead pwah, desiderantur in 7 codd. hebr. et äpud Sy-rum. Repetuntur ibi quinque extrema versus praece-dentis vocabula, ornisso nomine regente undenon absonum erit suspieari, librarii cujusdain incuriåfuisse bis posita, praesertim cum rarissime deleanturejusmodi errata, sed signis modo notentur minusculis,quae facile effugiunt oculos. Certe hoc verisimilius,quam quod omissa fuerint utpote p;o superfluis habi-ta. Languida profecto apparent, praesertim cum sen-sus hic repetitus versu superiori bis dudum fuerit ex¬

pressus, neque stiio vere Esaiano conyenist ejusmodiprolixitas. Antiquissimum vero, si res ita se habet,hoc est erratum, cum LXX. dudum verba ista exhi-beant. Si genuina sunt, yel hic adest vestigiumrhythmi progredientis, quo versus praecedentis ex¬trema verba versu sequente repetuntur, qualis in car-mine Deboras Judic. V. atque in Psalmis quibusdamconspicitur. — de Deo, increpante, terrente, com-

ad esai. XVII: 13. 14. XVIII: r,

péscente atque ad silentium redigente sive elementa;ut Ps. CIV: 7. CVI: 9, sive populos, ut Ps. IX: 6.—-Pergitur in singuiari, t:, de hoste. — pn*»?*? utpirn>? XXII: 3, XXIII: 7 pro: in Ionginquum, procul,conf. ibifbo orientera versus Gen. XIII: 11. Ita veroin his expiieari pofcest jö/ ut proprie designet quietemin loco, quemadinodum in hvyya supra, nnhb infra,deinde vero etiam usurpetur, ut accusativus, ad quae-stionem : quo? quorsum? — Imago palece seu glumce, quasdissipatur, vanno agitata in areå plérumque super mok-tibus positå, frequentissima est, vid, XXIX: 5. Ps. I;4- XXXV: 5. Job XXI: 18.

14. Pariter de cito mutatis rebus Ps. XXX: 6, etvice verså Ps. XC: 6—Secundum XXXVII: 36prse-dictionem omnino secutus est eventus.

Cap. XVIII.

i. Lästum de clade a Deo promisså nuncium ad,fert Vätes omnibus populis (v. 3), In primis vero Ion-ginquo forti populo foederato in JEthiopiå. Intelligiturenim v. 1. 2. sine dubio populuc et regnum Tirhaftcs,quod praeter iEthiopiam comprehendit partem iEgy-pti. Secundum XXXVII: 9 Rex ejus cum Assyriisbellavitj soJåque adventus ejusdem famå territus inAssyriam rediit Sanherib. Juxta Sesostrem et Nebu«cadnezarem nominatur Rex Tirhaka a Megastheneapud Strabonem (XV: 1. §. 6. T. VL p. 8» ed, Sie-

AD B0AI. XVIII: ?•

benkees), utpote qui ad columnas usque Herculis per-rexerit, quo designari solent magni expugnatores at¬que bellatores longe celeberrimi: xccl roi Zéausqtv fxevrov hjyvTITtQV KOti TsoCgKOOVCC T OY hi&loTtOC toos EVQ(i)7ir\STFPQstå&p' NoißoKofyoaoqoV Jé tOY TfCC^CC XcthÅcCtOiS 8V$0Kt[XVmcocvTCit 'HgxxÅsa? fxoiKKov, Mti stos zqtåv lAclactrÄ? åevgo not) TeocfXMYcc cl<pméaBccu Ex comparatione fa-ctå inter dynastias Manethonis, a Julio Africano apudSyncellum (ubi Tccgtccf vocatus ig annos regnasse di-citur), et ab Eusebio in Cbronico (ubi Tctfcatos dictus20 annos regnasse fertur), conservatas, atque Hero-doturn et Diodorum, conficitur, ultimum eum fuissetrium Regum iEthiopicorum (Sabaco, Sevechus, Tarms),qur proxime ante Psammeticbum 40 et quod excurritannos in -fögypto regnaverunt, quorum non nisi pri-tnum eundemque $o annos regnantem nominat Hero-dotus. Sedes vero dynastiae eorum sine dubio fuitThebais, cum eodem tempore Sais atque Tanis fuerintsedes duarum aliarum, quae juxta hane dominstae sunt,dynastiarum, Annis extremis fuit dodecarchia, quåfinita in regnum, unde originem habuerunt, se iteruinreceperunt jEthiopes (Berod, II: 139). Ex quibus Ii-quefc, cur Esaias JEgypiwn et JEthiopiam Semper memo-ret ut aretissimo £bedere junctas (vid. in primis XX:3—5), quod etiam faciunt posteriores, indicium ambcitfae perstantis (Ezech, XXX: 4 *qq. Jer. XLVI: 8.9).JÉtbiopia yero nomen est principale, qoippe quod po-pulum indicafc Regemque, cujus erat dominium.— ni.nhic nihil aliud est, »c Simplex exclamatio, ut LV: x.

AD ESA i. XVIII: i.

Zacb. II: 10. — Variis qnidem interpretationibus ob-noxia fuit dictio tinöiå bacfgx; radix vero bbx} quamvistum significet obumbrare, obtegere, tum etiam tinnire, a t«tarnen non nisi posteriorem significationem admittitforma duplicata quse igitur hujus loci erit. Sei-Jicet verbum secundum Kamus (p- 14B2) adhibe-tur de tinuitu freni, et de sonitu campanse, hebr.de tinnitu aurium (2 Reg. XXI: 12}, conf. in syr. ^i Sam. III: ix, et jjV tinnitus acutus. Hin c

O, o

cymbala (conf. Lo, i£-L)V porro bxb% gryllus, locusta,i & y * ,

a Stridore alarum ita dicta, Deut. XXVIII: 42, conf.

sy. idem, a Jjo Stridnit, et bxbx JobXL: 31. ferramentum piscatorum tinniens. Similiteradbibetur verbum ysü de tinuitu metalli, auris, ala-rumque muscarum, culicum, cicadarum. Itaquest constr. Sxb:: est propr. sonitus, tinnitus, strepitus,Stridor, hinc instrumentum tinniens (Job 1. c.), ani-malculum stridens (Deut. I. c.), adeoque nostrum bxbx

strepitus alarum. — Alse vero, ut VIII: g, hicsi¬ne dubio belliese, quae adhibentur tropice de exeveitibus,adeo ut strepitus alarum nihil aliud sit, ac strepitus ar-morum exercituum, queoj eodem quoque verbo expri-munt Hebrsei. Imaginibus indulgenfci stylo orientaliconvenientis^imum est, quod velin particularibus ejus-modi tropo insistat. Quam si secuti fuerimus inter-pretationem, nulla opus erit hypothesi. Favet eidemgramraatica, favet usus linguae constans et analogia

HO AD ES AI. XVIII: I.

dictionis figuratae Veteris Testamenti. Erifc igifcur terrastrepeniiiim' alarum, imagine remotå , nihil aliud ac: terra,cujus exercituum alce tamultiiantur. — Qui per umbramexplicant, sive de montibus excelsis cogitent, iEthio-piam obumbrantibus, sive tropice sumant pro tuteia,hoc sensu: terra, sub cujus aiis Israel praesidium quo??ric (conf. XXX: a), sive demum de eo cogitent, quodterra ista sit dpcplanor, umbrosa utrimque, h. e. quodin Nubiå et .ZEthiopiå, ut in omnibus inter tropicosja-centibus tractibus, umbra altera anni parte cadat inmeridiem, alterå vero in septentrionem; his omnibusjure objici potest, quod nusquam alibi umbram signifi-cet forma duplicata hxbx, neque in reliquis dialectis oe-currat in hac significatione, nullam aliam, vi usus lin-guae, significationem admittens, quam stridoris atquetinnitus.Sunt denique, qui hx'ix de naviculå seil faselo,formam cymbali referente, explicent, alasque de-velis,

vid. ad XI: 14. LXX. hic: cvct) yrj? nbclxv Trreqvyes. Chald.habet: vae terrae, quo veniunt in navibus e terris Ion-ginquis, quorum vela extensa sunt, quemadmodumcum volat aquila. Umbram vero de velis idem expli-cat, pariter ac Kiinchi, qui adserit, hxhx dici.,propter plurimas ibi näves. Vela enim expansa, in-quit, similia sunt alis, navesque impellunt, ut avisalis volat. Vela quoque umbram faciunt. Nobis vero

magis placet prima explicationum allatarum, utpotesimplicior. — Trans flumina JEthiopice. Conf. Zeph, III :10 atque v. 7 oraculi nostri. h ubique signifieat

naves, has vero volare dici

AD ESAI. XVIII: I. 2. III

fram, nnmquam eis, nisi ab altera parte fluvii comnio-ranti dictio tribuatur, neque pro ad, jnxta (Vn*)adhiberi potest, qnemadmodum id Saad. per oIac* Jfreddidit; quatnvis commodius profecto esset, si ita bee¬ret id explicare. Mirum enirn videri posset, iEthio-piam dici träns flumina sua sitam, quod tarnen minimeabsonum est. Habesch reverå sita est träns maximumfluviorum suorum Astaboram (Ätbara), atque tränsNilura certo respectu eandem cingentem, adeo ut plusgeographice veri forte insit dictis Gen. II: 13, quamvulgo creditur. Prasterea v. 2. 7. describitur ipsa, deqnå hic mentio fit, terra, ut fluviis abundans. Respi-cit vero Vätes hoc loco iEthiopiam proprie dictam,quam ut valde remotam ipså dictione designare studet.

2. Ambo prima hujus versus mernbra cum prae-cedente versu aretissime connexa sunt. — nbu?n re-

spicit hic apte mascnlino junctum, cum terra di¬ctum sie pro populo, conf. IX: ig- XXXVII: ig. LXVI:g, Kimchi vero Regem iEthiopise respici vult. —de mari rubro intelligi potest (X: 26), vel de Nilo,qui etia 111 dicitur mare, vid. ad XIX: 5, atque hocpotius, cum naviculae junci nominentur, quae non in

villo, tantum in hoc adhiberi potuerunt. Videmustur, hunc Regem foedus iniisse cum Hebraeis ad ver¬sus communem hostem Assyrium. — ^3 navigiaex junco papyri plexa, quibus utebantur super Nilo,quin etiam in JEthiopia, secundum Heliodor. iEthiop.X, p, 460, ubi narratur, trajectum fuisse Astaboraui

112 AD ESAI. VIII: 2.

•xoföpelois ex xxAoipxv ite7toii]fxhois* quibus additur: e<zt éec£ufyofxoorxrcc rrjs d? vAijt evexcc, xad u%$gs 7rArJv ort du'ozr£ Kcci rqeis ct\$Qcts éx d\e%o\xs\>cG. Ceieritatis eorum etianifit mentio Job IX: 26, atque apud Klmchi in h. 1. quiinsuper addit, in Nubiå aquas rupibus atque scopuiisscatere, quibus rumpuntur aiia navigia, non vero expapyro facta et cera ohlita, quae evertuntur quidem*non franguntur. —- Aqn. Symm. Theod. recte: ev axevscißiß>Al8, d*cd cxevcmv 7lX7ivß\'Gcv, iv (rxeuecri 7*<X7rv£8 , LXX. ve-ro pro t-noi iV-Dn habent: J/T^cÅorV ßißXhxs, forte ibno le-gentes, a Süd complicare, ligare. •— lie, legati celerercet. sunt verba Prophetae ad legatos snos popuio istiJonginquo dicta Jehovae (v. 4) nunciaturos- Conf.Ezech. XXX: 9.— Epitheta sequentia, quorum sim-plicissima sunt Nqis et no^ns, designant populum istumlonginquum, Hebraeis nuper foederatum, ut validumatque tremendum. Conf. loca, ubi populus antea igno-tus a Prophetis prirnum describitur, ut Chaldaei Hab.I: 6 sqq., conf. Jer. IV: 5 sqq. V: 15. 16. VIII: 16.17. —• quhoo propr. durur, firinus, adeoque: robustus,lacer, validur. Latet enim notio ßrmitatir, roboris, inverbo qwo, prehendere. tenere, possidere,undequho possessio, vid. Kohel. II: 3firmare vino torpur meum. In syr. est Linduruit, inarab. X.firmus, validus fuit, unde Vit. Tim: 420:

robustur sorportm Junctae in alnsquoque verbis reperiuntur ambae significationes, ut inpin firmus, robustus fuit, valuit, Hiph. firmiter ap-prehendit et tenuit; jqn, fortis, robustus fuit, inchald. etiam tenuit, Aph, possedit, hebr. ]ön possessio.