SKELETALE FLIKKERGRAFIE

(BEEN FLIKKERGRAFIE)

DERDE JAAR MEDIESE

STUDENTE

CHIR DIAGNOSTIESE BLOK

NORMALE

VOLWASSE

BEENFLIKKERGRAM

INLEIDING

• SUBRAMANIAN het 99m Tc- gemerkte komplekse vir beenflikkergramme in 1971-1972 bekend gestel.

• Tans word METHILEEN DIFOSFONAAT (= MDP) gemerk met 99mTc, gebruik.

• 99mTc = 140KeV, maklik beskikbaar, lae bestralings dosis.

• Gee ook goeie been flikkergram beelde aangesien die laer bloed : weefsel verhouding, „n hoër been : weefsel verhouding tot gevolg het.

ANATOMY

MEGANISME VAN

OPNAME IN DIE BEEN:

REAGEER VIA DIE FOSFOR GROEP

EN DIE DIFOSFONAAT GROEP

ADSORBEER AAN DIE BEEN OPP.

DIT WORD DAN UITGERUIL VIR IONE IN DIE BEEN SELF

BEEN SOEKENDE RADIONUKLIEDE LOKALISEER OOK IN

SAGTEWEEFSEL EN WORD DEUR DIE NIERE UITGESKEI

DAAROM IS DIE NIERE EN BLAAS GEWOONLIK SIGBAAR OP „N

SKELETFLIKKERGRAM

• BEEN is DINAMIES en word dwarsdeur die lewe ge-hermoduleer.

i) ossifikasie selle = die osteoblaste(opbou)

ii)de-ossifikasie selle = is die osteoklaste(afbreek)

BEEN VORMING (osteogenese) en

BEEN AFBRAAK (been resorpsie)

- word deur HORMONE gekontroleer

- normaalweg bestaan balans tussen die

twee prosesse en is dit krities vir die

funksie en sterkte van die skelet

SIEKTE PROSESSE wat die balans versteur word sigbaar op „n flikkergram, weens die veranderding in die normale funksie.

• STRESS STIMULI is OOK belangrik in die modulering en her-modulering van been.

• DIE SKELETFLIKKERGRAM

i)TOON DIE METABOLIESE REAKSIE VAN DIE BEEN AAN tov DIE SIEKTE PROSES - bv neoplasties, inflammatories, traumaties ens.

ii)FUNKSIONELE VERANDERINGE wat ontstaan agv die siektes, vind baie gouer plaas as die Strukturele veranderinge

iii) Is baie meer sensitief vir veranderinge as gewone radiologiese studies .

iV)MAAR die bevindinge is egter baie meer NON-SPESIFIEK aangesien meeste siektes veranderinge veroorsaak in die

a)osteoblastiese aktiwiteite en die

b)skeletale vaskulariteit (bloedvloei)

• FAKTORE WAT DIE ADSORPSIE VAN

MDP MOLEKULE OP DIE BEEN OPP.

i)Been bloedvloei / vaskulariteit

ii)Been produksie/osteoblastiese

aktiwiteit/sel proliferasie

[Lokalisie van die been soekende radio-

nukliede hang af van bg 2 faktore]

VERHOOGDE OPNAME

“DONKERDER AREA‟S” **Ontstaan agv

i)Versnelde been produksie/selomset

ii)Verhoogde bloedvloei

Word genoem

OSTEOBLASTIESE letsels

Ontstaan agv verhoogde 99m-Tc –MDP konsentrasie in die been

AGV neoplastiese, inflammatoriese, metaboliese, en traumatiese letsels , ASOOK normaalweg in die GROEIPLATE van kinders

**

KINDER SKELET

SIMMETRIES VERHOOGDE

OPNAME IN DIE GROEIPLATE

??

?

VERLAAGDE OPNAME

“KOUE AREA‟S”

• Dit ontstaan agv

i)Ingekorte bloedvloei

ii)afbraak/verplasing van die been deur tumorselle, inflammatoriese massa of bestraling.

OSTEOLYTIESE LETSELS word gevorm

Sien dit as fokale area‟s met verlaagde opname

BV agv mieloom letsels , sekere tipes been mets, of die osteolitiese eosinofiele granuloom

SAGTEWEEFSEL OPNAME

• In „n normale skeletflikkergram wys die niere asook uriene uitskeiding in die blaas, op.

• Verhoogde opname in die niere dui op

swak nierfunksies

obstruktiewe uropatie

Sagteweefsel verkalkings of weefsel nekrose na brandwonde of bestraling van bv mamma ca, kan ook opwys.

Uriene kontaminasie

Opname in

mamma

Obstruktiewe uropatie

Verskillende tipes

skeletflikkergramme• I) DRIE FASE SKELETFLIKKERGRAM:

begin met die dinamiese vloeifase

bloedpoelfase volg 10 min na die inspuiting,

is die sagteweefsel fase

laat benige opname volg 2h00 post

inspuiting

24h00 na inspuiting kan „n 4de fase gebeeld word

DIE STUDIE GEE EKSTRA INLIGTING OOR „N LETSEL SE VASKULARITEIT EN MOONTLIKE SAGTEWEEFSEL AANTASTING

DRIE FASE SKELET

FLIKKERGRAM

VLOEI FASE

BLOEDPOEL

SAGTEWEEFSEL

FASE

LAAT BENIGE

FASE

• II) HEELLIGGAAM FLIKKERGRAMME:

Word 2h00 na die inspuiting gebeeld

Planare ant en post heelliggaam beelde word met die dubbelkop gamma kamera gebeeld

Hoofsaaklik om skeletale mets te soek

Aksiale en appendikulere skelet kan so gebeeld word

OF

III) HEEL LIGGAAM “SPOTS” word gedoen met oorvleueling van die beelde sodat geen patologie gemis word nie. Meestal met die enkelkop gamma kamera gebeeld.

heelliggaam “spots”

• IV) 360 GRADE TOMOGRAFIESE BEELDE/ SPECT

Kry drie dimensionele inligting ivm verdagte letsels.

(transvers, sagitaal and koronale beelde)

• V) VERGROTINGS BEELDE MET DIE PINHOLE KOLLIMATOR

Vergrotings beelde van „n klein letseltjie vir beter beeld resolusie

• VI)”SIT (met “stert” )OP KOLLIMATOR” BEELDE

Pasiente sit op die kollimator (tult sy lyf)

Onderskei tussen uriene in die blaas en die abnormale bene van die pelvis bv pubiese rami

360 O tomografiese beelding

SPECT

Pinhole beeld van „n

skafoied fraktuur

VERWORWE BEENSIEKTES

• NEOPLASTIES: i) benigne been tumore

ii)primere been tumore

iii) metastatiese been siektes

• TRAUMATIES: i) stress frakture/sport beserings

ii) okkulte frakture

• INFLAMMATORIES: i) sellulitis/osteomielitis

ii) diabetiese voete

iii) prostese evaluering

• METABOLIES: i)Paget‟s

ii) osteoperose

iii) RSD

iv) Fibrouse displasie

• DEGENERATIEF eg gewrig siektes: osteoartritis

rumatoide artritis

pseudo artrose

• VASKULERE ABNORMALITEITE: avaskulere nekrose/ Legg-

Perthe‟s

BENIGNE BEEN TUMORE

• TIPES:

i) siste

ii) ostoied osteome

iii) nie – osteogeniese fibrome

OSTOIED OSTEOME:

-erge nagtelike beenpyne

-jong volwasse mans(<30jr)

-pyn net verlig met aspiriene

Onderskei van stress frakture of genesende frakture

In femurs, werwels of tibia‟s

Skeletflikker handig in die post operatiewe opvolg van die pasiente om onvolledig verwyderde tumore op te spoor

OSTOIED OSTEOOM

PRIMERE

BEEN TUMORE

• TYPES: i) Osteogene sarkoom

ii) Ewing sarkoom

iii) chondro-sarkoom

iv)neuroblastoom in kinders

Waarde van die skeletflikkergram:

• Die prim tumor word gewoonlik met x-strale opgespoor

• Soek na skeletale mets

• Gebruik die 3 fase skeletflikkergram om die verhoogde vaskulariteit van die primere tumor aan te toon

• Longmets word ook op die flikkergram gesien

X-strale is ook NB

• 90% van die tumore kom in langbene voor

• Gereelde opvolg met die skeletflikkergram is nodig

Groot neuroblastoom in „n kind

METASTATIESE BEENSIEKTE

Ondersoek pasiente met bekende primere maligniteite bv

• Mamma, Long. Prostaat en Niere

• Twee tipes beenletsels nl

• a) Lities of osteopenies – vullings defekte (been afbraak >> been vorming) bv mieloom/medullere tiroied ca

b) Blastiese letsels met verhoogde opname van die RN(meestal)

80% in aksiale skelet

10% in skedel

10% in lang bene

DIE ROL VAN SKELET FLIKKERGRAMME

IN MALIGNITEITE

• i)help met die stadiering van die pasient se

siekte

• ii)die respons op terapie word opgevolg

• iii)bepaal risiko faktore vir ontstaan van mets

• iv) “flare respons” in eerste 6 maande van

behandeling word waargeneem – die

geaktiveerde osteoblast reaksie word

waargeneem in die genesings proses.

Onderskei rib frakture van

rib infiltrasie

Rib frakture

Rib infiltrasie/mets

FLIKKERGRAFIESE PATRONE

VAN METASTATIESE SIEKTE

• i) verskeie fokale letsels

• ii) enkel fokale letsel

• iii) diffuse aantasting van die skelet bv

superscan

• iv)koue/litiese letsels

• v)normale beeld

• vi)”flare respons” = tydelike verergering v letsels

na behandeling

• vii)sagte weefsel opname in die tumor self

SUPERSCAN

agv WYDVERSPREIDE SKELETALE

METASTASES• INTENS verhoogde opname

van MDP

Vind dwarsdeur die skelet plaas

Geen niere word gesien nie

Bykans geen agtergronds aktiwiteit is teenw nie

AGV:

i)Prostaat en mamma ca

ii)Sekondere hiperparatiroiedisme

iii) Minder alg oorsake bv

primere hiperparatiroiedisme

osteomalasie

Mielofibrose

BRONGUS CA

METABOLIESE BEENSIEKTE

• DIE HELE SKELET WORD GEAFFEKTEER DEUR ONGEBALANSEERDE BENIGE RESORPSIE/AFBRAAK EN BEEN PRODUKSIE

• TIPES: I) OSTEOPEROSE

II)HYPERTIROIEDISME, HYPERPARA-

TIROIEDISME, RENALE OSTEODISTROPIE,

OSTEOMALASIE / RAGITIS ens

III) PAGET‟S

IV) RSD = REFLEKS SIMPATIESE DISTROFIE

V) FIBROUSE DISPLASIE

ELKEEN VAN DIE SPESIFIEKE SIEKTES HET „N SPESIFIEKE VERSPREIDINGS PATROON VAN DIE RADIO-NUKLIED

OSTEOPEROSE

werwelkollaps

Diffuus verlaagde opname

PAGET SE SIEKTE

ALP VLAKKE

ONDERSKEI VAN

SKELETALE

METS

RSD

VOOR BEHANDELING

RSD (NA BEHANDELING)

INFEKSIES

• AKUTE BEENINFEKSIES WORD GEASSOSIEER MET:

• a) Versnelde/verhoogde been metabolisme verhoogde vaskulariteit en sel omset

• b) Verhoogde konsentrasie van die radionuklied in die letsels .

• Die beenflikkergram is binne 24h00 positief - lank voor enige veranderinge op die X-straal sigbaar is. (10-14 dae voor die x-straal veranderinge)

• Beelde bly steeds positief tydens die herstel fase

• Voorbeelde van infeksies:

osteomielitis sellulitis

diskitis infeksie van „n los prostese

diabetiese voet

DISKITIS

VASKULêRE SIEKTE

• Die bloedvoorsiening van been kan nadelig beskadig/beinvloed word deur verskeie faktore of patologiese prosesse: bv trauma, metaboliese abnormaliteite, vet embolisme, steroied terapie, vaskulitis and hematologiese probleme.

• Al bg kan ASEPTIESE NEKROSE veroorsaak.

• VROEG: verlaagde opname van aktiwiteit op flikkergram

• LAAT: nuwe been word gevorm met her-vaskularisasie en dit veroorsaak verhoogde opname op die been flikkergram

• Affekteer veral die Femurkop of die Hoof Femorale epifise in Legg Perthe se siekte asook die scafoied indien daar „n fraktuur is.

• ASEPTIESE NEKROSE VAN DIE FEMURKOP: die diagnose moet gemaak word voor ‘n heupvervanging gedoen kan word)

• VROEE OPSPORING IS BAIE BELANGRIK!!

-veanderinge vat maande voor dit op X-strale sigbaar is

-sien verlaagde opname agv been nekrose in die femurkop

- later is daar verhoogde opname agv her vaskularisasie van die geaffekteerde gebied

-DOEN OOK BEENMURG BEELDINGS: = „n fotopeniese/litiese letsel in die femurnek dui op vaskulere inkorting.

• BEEN INFARKSIE EN OSTEO-NEKROSE:

-HOE DIE BEENFLIKKERGRAM LYK WORD BEPAAL DEUR DIE TYDPERK WAT DIE ABN TEENW IS bv

- NUWE INFARKSIE: fotopeniese/litiese letsel

-TYDENS DIE HERSTEL FASE: verhoogde opname op die infarksielyn/grens

LEGG –PERTHE SIEKTE: (seuns van 5-9 jaar)

- osteochondrose met nekrose van die femorale epifise agv besering en vaskulere inkorting van die femurkop se bloedvloei

- verlaagde opname in die femorale epifise met verhoogde opname in in die asetabulum agv geassosieerde sinovitis

(pinhole beelde is belangrik)

DEGENERATIEWE GEWRIG SIEKTE

(ARTRITIS)• ALLE ARTRITIS TIPES VEROORSAAK VERHOOGDE OPNAME

VAN DIE RN IN DIE BENE VAN DIE AANGETASDE GEWRIGTE

–> sinovitis met verhoogde bloedvloei OF

direkte been betrokkenheid

Kan nie onderskei tussen die verskillende tipes artritisse nie, maar spesifieke patrone van gewrigs aantasting kan dui op sekere tipes.

Normale gewrigte is gewoonlik simmetries aangetas

Kinders se epifisies toon hoër peri-artikulere opname as in

volwassenes s‟n

Skouers en sterno-klavikulere gewrigte van bv regshandiges, toon gewoonlik normaalweg hoër opname ivm die anderkant.

TIPES:

i) osteo-artritis

ii) rheumatoiede arthritis and rheumatoiede variante bv ankyloserende spondilitis

iii) pseudo-artrosis

Osteo-artritis• Nie-inflammatoriese vernietiging van gewigdraende

gewrigs oppervlaktes en distale gewriggies van die hande en voete.

• Meeste pasiente (veral die ouer as 40jr) toon gewrigs veranderinge in een of meer gewrigsbene.

• Hoofsaaklik in die heupe, werwels, kniee, hande voete, SI gewrigte en skouers.

• Tipe veranderinge sluit oa in:

= subchondrale her-modullering

= sist formasie

= erosie van die gewrigs kraakbeen

= osteofiet vorming (spoor vorming in werwels)

ARTRITIS BEELDE

Rumatoide artritis• Is „n inflammatoriese reaksie van die sinoviale membrane en die

geassosieerde hipervaskulariteit van die gewrigs kapsel, tendon skede en die bursa van die gewrig.

• Verhoogde bloedvloei na die naasliggende bene

• later ook sub-kondrale en peri-artikulêre been erosie en hermodullering.

• Betrek gewoonlik die hande, kniee, voete, servikale werwels , TM gewrigte

• SI gewrigs profiele kan getrek word om te help met die diagnose van sakro-ileitis

Pseudo-artrhosis-verhoogde opname 6 maande post spinale fusie, dui op pseudo-

artrose

-SPECT beelde van die aangetasde dele is baie van waarde om die spes diagnose te kan maak.

TRAUMA ( sport beserings, stress

frakture en okkulte frakture)

• STRESS FRAKTURE: 4 STADIUM IS OP FLIKKERGRAM SIGBAAR VOOR X-STRALE

ENIGE VERANDERINGE TOON

a)Benigne hipertrofie van oorgebruik = been hermodulering vind plaas met kortikale verdikking (gering nie-homogene opname)

b)peri-ostitis/ shintz plintz = is muskulo – tendineuse beserings geassosieer met pyn langs die spieraansluitings gebiede op die tibia of fibula

=> liniere letsels langs die post tibiale oppervlakte

c) vroee stress frakture = intens verhoogde opname in slegs een korteks van die geaffekteerde been.

d) Volledige stress frakture = intens verhoogde opname in beide kortikale oppervlaktes van die aangetasde been.

STRESS FRAKTURE

ONDERBEEN PYNE

• Is „N BAIE ALGEMENE

KLAGTE in atlete, dansers en

skaatsers

• Belangrik om die regte

diagnose te maak.

• Onderskei tussen slegs

sagteweegsel aantasting en

benige betrokkenheid.

Positiewe

beenflikker

Negatiewe

beenflikker

artritis Arteriele

Betrokken-

heid

Shins plintz Komparteme

nt sindroom

Stress # „e spier

hernia

Benigne

oorgebruik

Tendinitis

FRAKTURE

• OKKULTE FRAKTURE:Beenflikker raak + binne 7-24h00 nadat die fraktuur

opgedoen is

Binne 2 dae is 100% van die okkulte #‟e sigbaar op die been flikker

Binne 72h00 is verhoogde opname sigbaar in die fraktuur area

In ouer persone kan dit effe later sigbaar raak, bv eers na 5 dae post trauma

Kan skeletflikkergrafie ook gebruik waar kinder mishandeling vermoed word!!

• Toon verskeie letsels in verskillende stadium van besering aan.

• GENEESDE FRAKTURE

Herstel van „n fraktuur begin binne 24h00 na die trauma

Genesing word gesien as „n area van intens verhoogde

opname

Die verhoogde opname bereik sy piek eers na „n paar

maande

Na 6-9 maande begin die verhoogde opname afneem en

60-80% van ongekompliseerde frakture sal normale

opname toon binne 1 jaar.

Strukturele abnormaliteite en post traumatiese artritis is

die redes vir verlengde verhoogde opname in die

beserings gebied.

Vorige MVO

Toon geneesde frakture

360 o grade tomografiese beeldings

(SPECT)• WORD GEBRUIK VIR

i) Avaskulere nekrose van die femurkop

ii) Heupe

iii) Kniee

iv) TM gewrigte

v) Laer rugpyn

Verbeter die “anatomiese” posisie van die letsel, en verwyder alle oorliggende weefsel en verminder attenuasie, kan beter beoordeling van die letsels doen

Planare beeld

Tomografiese beelde-

3 dimensioneel