Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Α΄ Γυμνασίου

Θεματική ενότητα:

Θέατρο

Τίτλος:

«Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Θεσσαλονίκη 2011

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι .Ν. ΚΑΖΑΖΗΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασηςΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣΥπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας λογοτεχνίας: Βασίλης ΒασιλειάδηςΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ http :// www . greeklanguage . gr Καραμαούνα 1 – Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, ΘεσσαλονίκηΤηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 2 από 19

Περιεχόμενα

Ταυτότητα Σεναρίου 4

Εισαγωγή 4

Σκοποθεσία 6

Δεξιότητες 6

Αξιοποίηση των ΤΠΕ 7

Κείμενα 8

Μεθόδευση της διδασκαλίας 11

Αναλυτική περιγραφή των φάσεων υλοποίησης του σεναρίου 12

Α΄ φάση: Πριν από την ανάγνωση 12

Β΄ Φάση: Ανάγνωση 14

Γ΄ Φάση: Μετά την ανάγνωση 16

Αξιολόγηση 17

Φύλλα Εργασίας 17

Άλλες εκδοχές - Κριτική 18

Βιβλιογραφία για τον εκπαιδευτικό 19

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 3 από 19

Ταυτότητα Σεναρίου

Tίτλος: Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…

Τάξη: A΄ Γυμνασίου

Δημιουργός: Δέσποινα Παπαδοπούλου

Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική λογοτεχνία

Συμβατότητα με το νέο ΠΣ: Προβλέπεται διδακτική ενότητα με αυτό το θέμα στην

A΄ Γυμνασίου

Είδος διδακτικής πρακτικής: project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, μετωπική

διδασκαλία

Προτεινόμενη διάρκεια: 12 ώρες

Δοκιμάστηκε στο σχολείο ή όχι: Πρόκειται για παραδειγματικό σενάριο που

προορίζεται για πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση στη διδακτική πράξη στο πλαίσιο

του Ψηφιακού Σχολείου

Μπορεί να εφαρμοστεί στην τυπική ή/και στην ημιτυπική / άτυπη εκπαίδευση:

Το συγκεκριμένο σενάριο σχεδιάστηκε με γνώμονα την τυπική εκπαίδευση.

Εισαγωγή

Στην άσχημη οικονομική συγκυρία που βιώνουμε όλοι οι Έλληνες, βλέπουμε την

εικόνα της Ελλάδας (και των Ελλήνων) να διαμορφώνεται με όρους οικονομικούς: η

σύγχρονη Ελλάδα παρουσιάζεται ως η χώρα-παράδειγμα προς αποφυγή και οι

Έλληνες ως τα παράσιτα που ζουν εις βάρος των σκληρά εργαζόμενων λαών της

Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το απογοητευτικό ελληνικό παρόν συγκρίνεται με το λαμπρό

και ένδοξο παρελθόν της αρχαίας Ελλάδας και δίνει λαβή για σατιρικά σχόλια στα

Ευρωπαϊκά έντυπα μέσα ενημέρωσης· κάποια από αυτά, όπως τα περίφημα

εξώφυλλα της Αφροδίτης της Μήλου στο περιοδικό Focus, προκάλεσαν τις έντονες

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 4 από 19

αντιδράσεις του πολιτικού και πνευματικού κόσμου για την κακογουστιά και την

κακοήθειά τους.

Οι μαθητές μας βιώνουν αυτήν την πραγματικότητα, ενημερώνονται και

σίγουρα προβληματίζονται. Όντας μάλιστα σε μια ηλικία που διαμορφώνουν την

αυτογνωσία και την αυτοεκτίμησή τους αναπόφευκτα επηρεάζονται στη συγκρότηση

της συλλογικής και ατομικής ταυτότητάς τους.

Με αυτή την επικαιρότητα κατά νου, προσεγγίζουμε τη θεματική ενότητα

«Εικόνες της Ελλάδας στην ποίηση» επιλέγοντας ποιητικά κείμενα που κάνουν

αναφορές στα «περασμένα μεγαλεία» σε αντιπαραβολή με μια πραγματικότητα που

δεν είναι αντάξιά τους. Οι εικόνες της Ελλάδας στα ποιήματα που μελετάμε

εστιάζουν στη σύγκριση του υπαρκτού με το ιδεατό, όπως αυτό νοείται από τον

ποιητή. Τα ποιήματα που επιλέγουμε προέρχονται κυρίως από τον 19ο αι. και τις

πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. Είναι τα χρόνια που οι Έλληνες αγωνίζονται για την

ύπαρξη, τη συγκρότηση και την επέκταση του κράτους τους. Η ποίηση της περιόδου

αυτής συντελεί στην εθνική συγκρότηση δίνοντας έμφαση στο στοιχείο της

«ελληνικότητας» και αναγνωρίζει στον Έλληνα το δικαίωμα του κληρονόμου του

αρχαίου πολιτισμού.

Μέρος της εθνικής συνεκτικής κουλτούρας η λογοτεχνία συμβάλλει στη

συγκρότηση της συλλογικής ταυτότητας και στη συνειδητοποίηση των όρων με τους

οποίους γίνεται κάτι τέτοιο. Το συγκεκριμένο σενάριο θα δώσει την ευκαιρία στους

μαθητές να προβληματιστούν και για την ιδεολογική λειτουργία της τέχνης και να

καταλάβουν πως η λογοτεχνία ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένες ανάγκες στο πλαίσιο

μιας ιστορικής επικαιρότητας και ταυτόχρονα αποτυπώνει το διαχρονικά επίκαιρο.

Συμμεριζόμαστε τις πιθανές επιφυλάξεις για το κατά πόσο θα μπορούσε να

θέσει κανείς τόσο ευαίσθητα ζητήματα σε παιδιά της Α΄ Γυμνασίου, καταθέτουμε

ωστόσο την πρότασή μας έχοντας υπάρξει και οι ίδιοι αποδέκτες των

προβληματισμών, που εκθέσαμε παραπάνω, από τους μαθητές μας. Σημειώνουμε

βεβαίως το αυτονόητο: ο εκπαιδευτικός οφείλει κατά την πραγμάτευση του θέματος

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 5 από 19

να αποφύγει τόσο την εθνική προπαγάνδα όσο και τον κλονισμό της εθνικής

ταυτότητας των μαθητών.

Σκοποθεσία

Με τη διδασκαλία επιδιώκουμε οι μαθητές:

Να απολαύσουν ποιητικά κείμενα της ελληνικής και της μεταφρασμένης στα

ελληνικά λογοτεχνίας, στα οποία αναδεικνύεται η εικόνα της Ελλάδας σε

σχέση με το λαμπρό (συνήθως αρχαίο) παρελθόν της.

Να εξοικειωθούν με τη γλώσσα των κειμένων του 19ου αι., ώστε να μην

αποτρέπονται εξαιτίας της από την προσέγγιση έργων της εποχής.

Να προσδιορίσουν πώς αποτυπώνεται η εικόνα του λαμπρού παρελθόντος σε

σύγκριση με το άδοξο παρόν στην ελληνική και ξένη ποίηση του 19ου και 20ού

αι. και να μπορούν να εξηγήσουν με όρους ιστορικότητας τη συγκεκριμένη

εικόνα της Ελλάδας και των Ελλήνων.

Να εντοπίσουν ποια στοιχεία της ελληνικής ιστορίας (αρχαίας ή νεότερης)

προβάλλονται και με ποια συγκεκριμένη κατάσταση του παρόντος

αντιπαραβάλλονται.

Να συνειδητοποιήσουν τον ρόλο που έπαιξε στη διαμόρφωση της ελληνικής

εθνικής ταυτότητας η λογοτεχνική αναφορά στο λαμπρό αρχαιοελληνικό

παρελθόν.

Να συγκρίνουν τη δική τους «εικόνα» της Ελλάδας με αυτή των ποιητών.

Να επισημάνουν τα χαρακτηριστικά και τις αξίες των Ελλήνων (σε

συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους) και να διερευνήσουν τις στερεοτυπικές

αντιλήψεις για τους Έλληνες και την Ελλάδα, όπως αυτές παρουσιάζονται

στην ποίηση.

Δεξιότητες

Με την ολοκλήρωση της διδασκαλίας αναμένεται οι μαθητές να είναι σε θέση:

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 6 από 19

Να αναζητούν και να συλλέγουν πληροφορίες από κείμενα, εικόνες,

προφορικές μαρτυρίες για τα θέματα που μελετούν.

Να αναγνωρίζουν τον ρόλο της λογοτεχνίας στη διαμόρφωση της εικόνας ενός

τόπου κι ενός λαού.

Να αναγνωρίζουν τον ρόλο της λογοτεχνίας στη διαμόρφωση της εθνικής

ταυτότητας και άρα στη συγκρότηση ενός κράτους (του ελληνικού στην

περίπτωσή μας).

Να αντιλαμβάνονται τον διαφορετικό τρόπο λογοτεχνικής αποτύπωσης μιας

πραγματικότητας σε συσχετισμό με την ιστορικότητα των κειμένων.

Να συγκρίνουν τις εικόνες της Ελλάδας στην ποίηση με τη σημερινή

πραγματικότητα.

Να συνδυάζουν λόγο και εικόνα στην παρουσίαση των εργασιών τους.

Να μετουσιώνουν καλλιτεχνικά τα συναισθήματα που τους προκαλεί η τέχνη

(ένα λογοτεχνικό κείμενο, ένας πίνακας ζωγραφικής, μια φωτογραφία, ένα

τραγούδι, μια ταινία).

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Κατά την εφαρμογή του σεναρίου οι μαθητές:

Αναζητούν πληροφορίες στο διαδίκτυο.

Εντοπίζουν σελίδες με κείμενα και καλύπτουν πιθανές ελλείψεις σε έντυπες

πηγές.

Αξιολογούν και αξιοποιούν τις πληροφορίες που συγκεντρώνουν.

Παράγουν λόγο και υλικό με τα μέσα που προσφέρει η τεχνολογία (χρήση

PowerPoint για την παρουσίαση των συμπερασμάτων από τις δραστηριότητες με τις

οποίες ασχολούνται, αξιοποίηση του Word-Art για την ψηφιακή δημιουργία του

ποιητικού χάρτη της Ελλάδας).

Κοινοποιούν το έργο τους στην ιστοσελίδα του σχολείου (η στο blog του

τμήματος), για να αξιοποιηθεί και από άλλους.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 7 από 19

Επικοινωνούν μεταξύ τους και ανταλλάσουν απόψεις για τις εργασίες τους (μέσω

του blog που μπορεί να δημιουργηθεί για τον σκοπό αυτό και μέσω e-mail στο

Σχολικό Δίκτυο).

Κείμενα

1) Από τα κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γυμνασίου ή Λυκείου όλων των τάξεων:

ΚΝΛ Β΄ Γυμνασίου

Ανδρέας Κάλβος, «Εις Σάμον», (σ. 77-78)

ΚΝΛ Γ΄ Γυμνασίου

Ανώνυμος, «Ο Ρωσαγγλογάλλος» (σ. 33-35)

Λόρδος Μπάυρον, «Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ» (σ. 41-44)

Κωστής Παλαμάς, «Ίαμβοι και ανάπαιστοι 28,37 » (σ. 115-116), «Ύμνος στον

Παρθενώνα» (σ. 117-119)

Γιώργος Σεφέρης, «Με τον τρόπο του Γ. Σ.», (σ.169-171)

Οδυσσέας Ελύτης, « Το Άξιον Εστί , Τα Πάθη Ε΄» (σ. 183-185)

Γιάννης Ρίτσος, «Αρχαίο θέατρο» (σ. 188-189)

ΚΝΛ Β΄ Λυκείου

Γιάννης Ρίτσος, «Ο τόπος μας» (σ. 237-238).

2) Παράλληλα κείμενα

Ποιήματα από την προεπαναστατική περίοδο 1

Ανωνύμου, «Εις την Ελλάδαν», Άνθη Ευλαβείας. Στο Ποιητική Ανθολογία, επιμ. Λ.

Πολίτης, τ. Δ, 13-14. Αθήνα: Δωδώνη, (1977) [1965].

1 Η γλώσσα, κυρίως στα ποιήματα της προεπαναστατικής περιόδου, πιθανότατα θα δυσκολέψει τους μικρούς μαθητές. Για τον λόγο αυτό ίσως θα ήταν σκόπιμο ο εκπαιδευτικός να προβλέψει μια διδακτική ώρα μόνο για την ανάγνωση των κειμένων και τη γλωσσική εξομάλυνση στο σχολείο.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 8 από 19

[Από τον «αντιποιητικό» 18. αι. για έναν πρώτο προβληματισμό πάνω στο θέμα της

«αμάραντης ελληνικής σοφίας»]

Ρήγας Βελεστινλής, Θούριος. Στο Ποιητική Ανθολογία, επιμ. Λ. Πολίτης, τ. Δ, 27-29.

Αθήνα: Δωδώνη, (1977) [1965].

[Στα ανθολογούμενα αποσπάσματα του επαναστατικού ποιήματος υπάρχουν

ελάχιστες νύξεις για το παρελθόν, καθώς η έμφαση δίνεται στο ανελεύθερο παρόν.]

Θεόδωρος Ορφανίδης, «Η τιτλομανία». Στο Ποιητική Ανθολογία, επιμ. Λ. Πολίτης, τ.

Δ, 125-126. Αθήνα: Δωδώνη, (1977) [1965].

[Σατιρικό σχόλιο στη μανία προβολής και κοινωνικής καταξίωσης μέσω τίτλων

ευγενείας, που χαρακτηρίζει τους «ετερόχθονες», σε αντίθεση με τις αξίες των

προπατόρων και τον σεβασμό στο μέτρο και την ισοτιμία.]

Από τον Αγώνα έως τη γενιά του 1880

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, «Ο Λαός», Φωτεινός. Στο Ποιητική Ανθολογία, επιμ. Λ.

Πολίτης, τ. Ε΄, 183-184. Αθήνα: Δωδώνη, (1977) [1965].

[Μια έμμεση πρόταση από την τέχνη της εποχής για τη στάση του ελληνικού λαού

(και διαχρονικά)]

Γιάλμαρ Γκούλμπεργκ, «Σούνιο». Στο ΚΝΛ Β΄ Γυμνασίου, 255. Αθήνα: ΟΕΔΒ, 1986.

[Όπως και στην περίπτωση του Μπάυρον, η Ελλάδα μέσα από τα μάτια ενός ξένου

φιλέλληνα]

Λόρδος Μπάιρον, «Τα νησιά της Ελλάδας». Στο Παλιοί Σκοποί (από ξένες γλώσσες),

Μτφρ. Α. Εφταλιώτης, 81-85. Αθήνα: Εστία, 1909.

Διονύσιος Σολωμός, Ύμνος εις την ελευθερίαν. Αθήνα: Libro, 2009.

[Οι στροφές 83-87 να διαβαστούν ως απάντηση στο ποίημα του Μπάυρον «Τα νησιά

της Ελλάδος». Ο «διάλογος» μεταξύ των ποιημάτων πολύ ενδιαφέρων και για

δραματοποίηση.]

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 9 από 19

Γιώργος Σουρής, «Ρωμιός». Στο Η ελληνική ποίηση, επιμ. Μ.Γ. Μερακλής, τ. 3, 413.

Αθήνα: Σοκόλης, 1977.

[Σατιρικό και τόσο επίκαιρο, σα να αφορά στον σύγχρονο Έλληνα]

Από τη γενιά του 1880 έως τη γενιά του 1930

Λορέντζος Μαβίλης, «Πατρίδα» [Μάννα μου Ελλάδα…]. Τα Ποιήματα, 52. Αθήνα:

Νεοελληνική Βιβλιοθήκη- Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1992.

Κωστής Παλαμάς, «Πατρίδες». Στο Ποιητική Ανθολογία, επιμ. Λ. Πολίτης, τ. ΣΤ΄,

54-56. Αθήνα: Δωδώνη, (1977) [1965].

[Στα σονέτα που ανθολογούνται ταξιδεύουμε στον χώρο και στον χρόνο, στις

πατρίδες του ποιητή (Πάτρα, Μεσολόγγι, Αθήνα, Κέρκυρα, γενικά στη «βασίλισσα

Ελλάδα»)· ο ποιητής ταυτίζεται με την πρωταρχική ουσία τους ξαναβρίσκοντας την

«πρώτη και στερνή ευτυχία». Το 6ο σονέτο, όπου γίνεται αναφορά στη «διπρόσωπη

εικόνα» της Ελλάδας δίνει εξαιρετικές ιδέες για δραματοποίηση.]

Κωστής Παλαμάς, «Ο θάνατος των αρχαίων», Ο Δωδεκάλογος του γύφτου. Στο

Ποιητική Ανθολογία, επιμ. Λ. Πολίτης, τ. ΣΤ΄, 69. Αθήνα: Δωδώνη, (1977) [1965].

[Αναφορά στους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, που είναι η αθάνατη περιουσία της

ανθρωπότητας.]

Κωστής Παλαμάς, «Προφητικός», Ο Δωδεκάλογος του γύφτου. Στο Ποιητική

Ανθολογία, επιμ. Λ. Πολίτης, τ. ΣΤ΄, 71-72. Αθήνα: Δωδώνη, (1977) [1965].

[Σε πολλά σημεία μοιάζει με αναφορά στη σύγχρονη πραγματικότητα. Ο ποιητής

πιστεύει στην ανάσταση με θεϊκή παρέμβαση.]

Από τη γενιά του 1930 και τη σύγχρονη ποίηση

Μιχάλης Γκανάς, «Η Ελλάδα που λες», «Πατρίδα βουρκωμένη». Ακάθιστος Δείπνος,

8. Αθήνα: Καστανιώτης, 1994.

[Η πιο σύγχρονη εικόνα της Ελλάδας στην τέχνη].

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 10 από 19

Οδυσσέας Ελύτης, ΣΤ΄[«Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ…], Ζ΄ [«Ήρθαν ντυμένοι

φίλοι…»], Η΄ [Γύρισα τα μάτια…]. Το Άξιον Εστί, Αθήνα: Ίκαρος, 2001.

Οδυσσέας Ελύτης, «Το τρελοβάπορο». Ο ήλιος ο ηλιάτορας. Αθήνα: Ίκαρος, 1971.

Γιάννης Ρίτσος, «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις». Στο Ποιητική Ανθολογία, επιμ. Λ.

Πολίτης, τ. Η΄, 86. Αθήνα: Δωδώνη, (1977) [1965].

[Ωραίο και για δραματοποίηση].

3) Εκπαιδευτικό υλικό

Ιστοσελίδες

Βικιπαίδεια, ΠΟ.Θ.Ε.Γ : Για βιογραφία και εργογραφία ποιητών.

Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού: Ελληνική Ιστορία

Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα: Ηλεκτρονικά λεξικά για τη γλωσσική εξομάλυνση

των κειμένων του 19ου αι.

Ψηφιακό Σχολείο: Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου, Τα

κολάζ του Ελύτη.

Μεθόδευση της διδασκαλίας

Στην α΄ φάση εισάγουμε τους μαθητές μας στο θέμα που θα πραγματευτούμε

αξιοποιώντας τα βιώματά τους και «βλέπουμε» την εικόνα της Ελλάδας με τα μάτια

των νέων της εποχής μας. Βρίσκουμε στο διαδίκτυο εικόνες της σύγχρονης Ελλάδας

στα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης· οι μαθητές εκφράζουν και καταγράφουν τις

εντυπώσεις τους. Δίνουμε κίνητρα ανάγνωσης ακούγοντας μελοποιημένη ποίηση.

Διαβάζουμε στην τάξη επιλεγμένα κείμενα από αυτά των σχολικών εγχειριδίων και

εντοπίζουμε τα επιμέρους θέματα που θα μελετήσουμε. Οι μαθητές εργάζονται

ατομικά και στην ολομέλεια.

Στη β΄ φάση, χωρισμένοι σε τέσσερις ομάδες, οι μαθητές μελετούν τα ποιήματα

που προτείνονται, χωρισμένα με κριτήριο χρονολογικό. Όλες οι ομάδες κάνουν την

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 11 από 19

ίδια εργασία όσον αφορά στην προσέγγιση των κειμένων. Στην παρουσίαση των

ομαδικών εργασιών αφιερώνεται ειδική ενότητα δραματοποίησης κάποιου από τα

κείμενα (προτείνεται η δραματοποίηση με τη μορφή των «παγωμένων εικόνων»).

Στη γ΄ φάση οι μαθητές παραμένουν χωρισμένοι στις ομάδες τους και κάνουν

τον ποιητικό χάρτη της Ελλάδας. Σε άλλη δραστηριότητα συγκεντρώνουν τις

«εικόνες» των συμμαθητών τους για την Ελλάδα και ανθολογούν στην ολομέλεια τις

πιο ενδιαφέρουσες δημιουργώντας την «Εικόνα της Ελλάδας με τα μάτια του

σχολείου μας». Τέλος, δουλεύοντας ατομικά, αποτυπώνουν επιγραμματικά αλλά και

αναλυτικότερα τη δική τους εικόνα για την Ελλάδα.

Αναλυτική περιγραφή των φάσεων υλοποίησης του σεναρίου

Α΄ φάση: Πριν από την ανάγνωση

(περίπου 3 διδακτικές ώρες)

1η ώρα (της α΄ φάσης)

Για να εξασφαλίσουμε τη συμμετοχή και το ενδιαφέρον των μαθητών για το θέμα,

αξιοποιούμε την τεχνική του καταιγισμού ιδεών, δηλαδή ζητάμε να πει ο καθένας μια

λέξη ή φράση που του έρχεται στο νου για την Ελλάδα και καταγράφουμε σχετικά.

Χωρίζουμε σε κατηγορίες όσα έχουν ειπωθεί (π.χ. παρόν, ιστορία, αξίες, τρόπος ζωής

κλπ.). Προσπαθούμε να συνθέσουμε τις απαντήσεις και να εξηγήσουμε γιατί

σκεφτήκαμε τη συγκεκριμένη λέξη. Με βάση τα όσα έχουν ειπωθεί δημιουργούμε

την εικόνα της Ελλάδας με τα μάτια των νέων της εποχής μας.

Αναθέτουμε ως ατομική εργασία την οπτικοποίηση αυτής της εικόνας με την

τεχνική του κολάζ ή με όποιον άλλο τρόπο επιλέξουν οι μαθητές· οι εργασίες μπορεί

να γίνουν και ψηφιακά. Αν κρίνουμε πως οι μαθητές χρειάζονται βοήθεια στην

υλοποίηση αυτής της δραστηριότητας, δείχνουμε κάποια από τα κολάζ του Ελύτη2

2 Καλύτερα να επιλέξει ο εκπαιδευτικός και να προετοιμάσει συγκεκριμένα κολλάζ, παρά να επιτρέψει την ελεύθερη αναζήτηση, γιατί ως γνωστόν κάποια από τα έργα του Ελύτη είναι πολύ προκλητικά για τους μικρούς μαθητές.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 12 από 19

που βρίσκουμε στο διαδίκτυο και προσπαθούμε να κάνουμε το αντίστροφο, δηλαδή

να βρούμε τις έννοιες στις οποίες το κολάζ δίνει οπτική υπόσταση.

2η ώρα (της α΄ φάσης)

Δείχνουμε στους μαθητές το εξώφυλλο του περιοδικού Focus με την Αφροδίτη της

Μήλου-ζητιάνα3. Οι μαθητές μαντεύουν σε ποια χώρα αναφέρεται το περιοδικό και

ποιες έννοιες-χαρακτηριστικά της χώρας αυτής απεικονίζει το συγκεκριμένο

εξώφυλλο. Με τη συνδρομή του καθηγητή των γερμανικών μεταφράζουμε τα σχόλια

στο εξώφυλλο και δίνουμε μια δική μας λεζάντα (ως εκδότες του περιοδικού). Οι

μαθητές μιλούν για τα συναισθήματα που τους προκαλεί η συγκεκριμένη εικόνα της

Ελλάδας και τα αποτυπώνουν δίνοντας μια νέα λεζάντα στην εικόνα ως Έλληνες

αναγνώστες του περιοδικού.

3η ώρα (της α΄ φάσης)

Για να κινητοποιηθούν συναισθηματικά οι μαθητές και να ενδιαφερθούν για τις

διαστάσεις του θέματος, ακούμε τραγούδια όπως τα «Αχ Ελλάδα σ’ αγαπώ» (Β.

Αλαγιάννη, Μ. Ρασούλης, Ν. Παπάζογλου), «Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα» (Στ.

Ξαρχάκος, Ν. Γκάτσος)· αξίζει να μείνουμε στο τραγούδι «Στο μεταξύ η Ελλάδα

ταξιδεύει» σε μουσική και στίχους του Γιώργου Ανδρέου (τα παραπάνω τραγούδια

μπορεί εύκολα να εντοπιστούν και στο διαδίκτυο). Διαβάζουμε στην τάξη το ποίημα

του Γ. Σεφέρη, «Με τον τρόπο του Γ. Σ.» από τους στίχους του οποίου είναι

εμπνευσμένο το τραγούδι του Γ. Ανδρέου και σχολιάζουμε πώς αποτυπώνεται στη

μουσική το κοινό αίσθημα για την εκάστοτε πολιτική, κοινωνική, οικονομική

επικαιρότητα.

Αναλύουμε το ποίημα του Σεφέρη δίνοντας έμφαση σε στοιχεία, που θα

ζητήσουμε από τους μαθητές μας να επισημάνουν και στα υπόλοιπα κείμενα που θα

μελετήσουν στην επόμενη φάση του project (σχετικά με το πώς καταγράφεται στο

3 Και πάλι δεν επιτρέπουμε την ελεύθερη αναζήτηση στο διαδίκτυο, προκειμένου να αποφύγουμε το άλλο γνωστό εξώφυλλο του ίδιου περιοδικού με τη γνωστή προσβλητική χειρονομία, που μπορεί να προκαλέσει απρόβλεπτες αντιδράσεις.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 13 από 19

ποίημα το ιστορικό, μυθολογικό/αρχαιοελληνικό παρελθόν, το παρόν της Ελλάδας, τα

συναισθήματα του ποιητή, οι προτροπές προς τους συγχρόνους του). Οι μαθητές

εργάζονται σε δυάδες.

Διαβάζουμε συγκριτικά και το ποίημα του Οδ. Ελύτη, «Το τρελοβάπορο»· οι

μαθητές αναμένεται να παρατηρήσουν την ομοιότητα στην παρομοίωση της Ελλάδας

με πλοίο που ταξιδεύει και τη βασική διαφορά ανάμεσα στην πιο αισιόδοξη

προσέγγιση στο ποίημα του Ελύτη από τη μια και στην φορτισμένη από αρνητικά

προαισθήματα για το μέλλον προσέγγιση στο ποίημα του Σεφέρη από την άλλη. Ως

ατομική εργασία για το σπίτι μπορούμε να αναθέσουμε στους μαθητές να επιλέξουν

από τα δύο ποιήματα αυτό με το οποίο περισσότερο συμφωνούν και να ζωγραφίσουν

την Ελλάδα, όπως αυτή απεικονίζεται στο ποίημα.

Β΄ Φάση: Ανάγνωση

(περίπου 6 διδακτικές ώρες)

Η τάξη, χωρισμένη σε ομάδες, μελετά τα κείμενα των σχολικών εγχειριδίων και τα

παράλληλα κείμενα, χωρισμένα με κριτήριο χρονολογικό (όπως παρουσιάζονται

παραπάνω, στην ενότητα Κείμενα).

Κάθε ομάδα:

Την 1 η ώρα (της β΄ φάσης):

Διαβάζει τα ποιήματα και με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού επιχειρεί τη

γλωσσική εξομάλυνσή τους (εδώ είναι πολύτιμη η αναφορά στα ηλεκτρονικά

λεξικά της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα).

Αναζητεί στο διαδίκτυο πληροφορίες σχετικά με το ιστορικό πλαίσιο των

ποιημάτων και τη βιογραφία του λογοτέχνη.

Τη 2 η ώρα (της β΄ φάσης) οι ομάδες μελετούν κάθε ποίημα και εντοπίζουν:

τις γεωγραφικές αναφορές

τις μυθολογικές, ιστορικές αναφορές

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 14 από 19

τις αναφορές του ποιήματος σε πρόσωπα, πράγματα, αξίες του

παρελθόντος και του (ποιητικού) παρόντος.

Επίσης σημειώνουν:

τα συναισθήματα του ποιητή και τη στάση του απέναντι στο παρελθόν και

το παρόν της Ελλάδας

τις προτροπές του ποιητή προς τους συγχρόνους του.

Τέλος οι ομάδες:

Καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους σε έναν πίνακα, όπου σε ξεχωριστές

στήλες σημειώνεται ο δημιουργός και ο τίτλος του ποιήματος, οι ιστορικές

αναφορές, οι αναφορές στη σύγχρονη του ποιήματος πραγματικότητα, τα

συναισθήματα του ποιητή, οι προτροπές του για το μέλλον.

Την 3 η ώρα (της β΄ φάσης) κάθε ομάδα ανακεφαλαιώνει και

Όπου είναι δυνατό, καταγράφει λέξεις ή φράσεις των ποιημάτων που αναφέρονται:

- στο ιστορικό/μυθολογικό/αρχαιοελληνικό παρελθόν

- στο παρόν της Ελλάδας (την εποχή δημιουργίας του ποιήματος)

- στα συναισθήματα του ποιητή

- στις προτροπές προς τους συγχρόνους του ποιητή.

Επιχειρεί να ερμηνεύσει με ιστορικούς όρους τη στάση, τα συναισθήματα,

τις προτροπές του ποιητή.

Επιλέγει στίχους ποιημάτων που θα μπορούσαν να αφορούν και στη

σύγχρονή μας πραγματικότητα.

Την 4 η ώρα (της β΄ φάσης) κάθε ομάδα:

Επιλέγει ένα από τα κείμενα που μελετά και θεωρεί ότι «ταιριάζει»

περισσότερο στην εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας και ετοιμάζει μια ψηφιακή

παρουσίαση (PowerPoint) για το ποίημα αυτό: συνδυάζει τους στίχους του

ποιήματος με εικόνες (πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες) και μουσική (αν το

ποίημα είναι μελοποιημένο, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη μελοποίηση).

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 15 από 19

Η 5 η και 6 η ώρα (της β΄ φάσης) διατίθενται για την παρουσίαση των εργασιών των

ομάδων. Κάθε ομάδα παρουσιάζει την εργασία της σε 10 λεπτά και για τα επόμενα 10

λεπτά δέχεται τα σχόλια και τις παρατηρήσεις των άλλων ομάδων.

Γ΄ Φάση: Μετά την ανάγνωση

(περίπου 3 διδακτικές ώρες)

Για καθεμιά από τις προτάσεις που ακολουθούν μπορεί διατεθεί μία διδακτική ώρα:

Ο ποιητικός χάρτης της Ελλάδας

Οι μαθητές βρίσκουν στο Διαδίκτυο χάρτη της Ελλάδας· κυρίως μας ενδιαφέρει το

περίγραμμα της χώρας. Οι μαθητές σημειώνουν στο «εσωτερικό» του χάρτη τις

φράσεις που κατέγραψαν από τα ποιήματα που μελέτησαν στη β΄ φάση, φροντίζοντας

να μην ξεφεύγουν από το περίγραμμα. Στην «ψηφιακή» εκδοχή της εργασίας οι

μαθητές θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το Word-Art. Οι υπάρχουσες από την

προηγούμενη φάση ομάδες συνεργάζονται ώστε η καθεμιά να αναλάβει

συγκεκριμένη περιοχή του χάρτη. «Ο ποιητικός χάρτης της Ελλάδας» μπορεί να

αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου, να τυπωθεί και να τοποθετηθεί σαν αφίσα

στην αίθουσα του τμήματος.

Λεύκωμα του σχολείου – χάρτης: Η Ελλάδα με τα μάτια του σχολείου μας

Οι μαθητές ζητούν από συμμαθητές και καθηγητές του σχολείου να συμπληρώσουν

(ανώνυμα ή επώνυμα ή ψευδώνυμα, όπως επιλέξει ο καθένας) το λεύκωμα

παρουσιάζοντας την εικόνα τους για την Ελλάδα ή απαντώντας σε ερώτηση σχετική

με το θέμα (π.χ.: «Τι είν’ η πατρίδα μας;»). Οι μαθητές μελετούν τις απαντήσεις στην

ολομέλεια της τάξης και ανθολογούν αυτές που θεωρούν πιο ενδιαφέρουσες,

δημιουργώντας με τον τρόπο που εργάστηκαν στην παραπάνω δραστηριότητα έναν

δεύτερο χάρτη της Ελλάδας. «Η Ελλάδα με τα μάτια του σχολείου μας» μπορεί να

αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου, να τυπωθεί και να τοποθετηθεί σαν αφίσα

στην αίθουσα του τμήματος.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 16 από 19

«…όπου κι αν ταξιδέψω η Ελλάδα με …»

Οι μαθητές συμπληρώνουν ατομικά τον στίχο και γράφουν μια σύντομη παράγραφο

εξηγώντας το συναίσθημα που βιώνουν.

Αξιολόγηση

Οι μαθητές αξιολογούνται:

για τις ατομικές εργασίες τους (στην α΄ και γ΄ φάση)

για τη συμμετοχή τους στις ομαδικές εργασίες, την καλή συνεργασία με

τους συμμαθητές τους και τη συμβολή τους στο παραγόμενο αποτέλεσμα (στη

β΄ και γ΄ φάση)

για τον προφορικό και γραπτό τους λόγο

για τη δημιουργικότητα και την πρωτοτυπία των εργασιών τους

για την ποιότητα των κειμένων που παράγουν στη γ΄ φάση

για την ικανότητά τους να αναζητούν, να διαχειρίζονται και να αξιοποιούν

το υλικό που αντλούν από το διαδίκτυο

για την ικανότητά τους να κατανοούν τους διαφορετικούς τρόπους με τους

οποίους αποτυπώνεται λογοτεχνικά η εικόνα της Ελλάδας σε συσχετισμό και με

την ιστορικότητα των κειμένων

για την ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται τον ρόλο της λογοτεχνίας στη

διαμόρφωση της συλλογικής ταυτότητας ενός λαού.

Φύλλα Εργασίας

Φύλλα εργασίας δεν παρατίθενται καθώς το σενάριο προϋποθέτει ελευθερία

κινήσεων, όσο το δυνατόν μικρότερη δέσμευση, ενώ παροτρύνει τους εκπαιδευτικούς

να φτιάξουν δικές τους δραστηριότητες, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις

δυνατότητες της τάξης, και να αγνοήσουν από τις υπάρχουσες όσες θεωρούν ότι για

κάποιο λόγο δεν τους εξυπηρετούν.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 17 από 19

Άλλες εκδοχές - Κριτική

Κατά τη 2 η ώρα της α΄ φάσης υλοποίησης του project, αντί των δραστηριοτήτων με

αφορμή το εξώφυλλο του Focus, μπορούμε να δούμε σκίτσα σε ξένα περιοδικά, που

σατιρίζουν την οικονομική κατάσταση-κρίση της σύγχρονης Ελλάδας και να τα

σχολιάσουμε με τους μαθητές

Κατά την 4 η ώρα της β΄ φάσης υλοποίησης του project, κάθε ομάδα θα

μπορούσε να επιλέξει ένα από τα κείμενα που μελετά για δραματοποίηση, με όποια

τεχνική τα μέλη της ομάδας θεωρούν πρόσφορη. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να

προτείνει τις «παγωμένες εικόνες»· στην περίπτωση αυτή οι μαθητές θα μπορούσαν

να ασχοληθούν και με περισσότερα από ένα κείμενα και να συνδυάσουν τις

«παγωμένες εικόνες» με ανάγνωση του κειμένου (ολόκληρου ή του αποσπάσματος

που δραματοποιούν) και κατάλληλη μουσική υπόκρουση.

Κατά την 1 η ώρα της γ΄ φάσης υλοποίησης του project, οι μαθητές δουλεύοντας

ατομικά θα μπορούσαν να σημειώσουν πάνω στο περίγραμμα του χάρτη της Ελλάδας

τις φράσεις που κατέγραψαν από τα ποιήματα που μελέτησαν στις ομάδες τους κατά

τη β΄ φάση. Το τελικό αποτέλεσμα θα θυμίζει τα σχηματικά ποιήματα του

Απολλιναίρ. Αν προτιμούν οι μαθητές, μπορούν να διαλέξουν και ολόκληρο ποίημα ή

κάποια στροφή ενός ποιήματος και να την αντιγράψουν πάνω στο περίγραμμα του

χάρτη. «Οι ποιητικοί χάρτες της Ελλάδας» που θα προκύψουν μπορεί να αναρτηθούν

στην ιστοσελίδα του σχολείου, να τυπωθούν και να τοποθετηθούν σαν αφίσα στην

αίθουσα του τμήματος ή σε άλλους χώρους του σχολείου.

Το παραδειγματικό αυτό σενάριο προορίζεται για πιλοτική εφαρμογή στο

πλαίσιο του Ψηφιακού Σχολείου και δίνει έμφαση στην ομαδική και συνεργατική

διδασκαλία ενεργοποιώντας κατά το δυνατό τη δημιουργική έκφραση των μαθητών.

Βιβλιογραφία για τον εκπαιδευτικό

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 18 από 19

Αποστολίδου, Β. 1999. Λογοτεχνία κι Ιδεολογία: το ζήτημα των αξιών κατά τη

διδασκαλία της λογοτεχνίας. Στο Λογοτεχνία και Εκπαίδευση, επιμ. Β. Αποστολίδου

& Ε. Χοντολίδου. Αθήνα: Τυπωθήτω–Γιώργος Δαρδανός.

Κατσαρίδου, Μ. 2011. Η μέθοδος της δραματοποίησης στη διδασκαλία της

λογοτεχνίας. Διδακτορική διατριβή, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης,

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

http://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/26147

Λεοντή, Α. 1998. Τοπογραφίες του Ελληνισμού. Χαρτογραφώντας την πατρίδα. Αθήνα:

Scripta.

Τζιόβας, Δ. 1989. Οι Μεταμορφώσεις του εθνισμού και το ιδεολόγημα της

ελληνικότητας στο μεσοπόλεμο. Αθήνα: Οδυσσέας.

Τσαούσης, Δ. Γ. 1983. Ελληνισμός και Ελληνικότητα. Το πρόβλημα της

νεοελληνικής ταυτότητας. Στο Ελληνισμός και Ελληνικότητα. Ιδεολογικοί και

Βιωματικοί Άξονες της Νεοελληνικής Κοινωνίας, επιμ. Δ. Γ. Τσαούση. Αθήνα: Εστία.

* Τα κείμενα ακολουθούν τη νέα σχολική Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α΄, Β΄,

Γ΄ Γυμνασίου   (Σ. Χατζησαββίδης σε συνεργασία με Αθ. Χατζησαββίδου, ΟΕΔΒ 2007). 

** Για πρακτικούς λόγους, η χρήση του αρσενικού γραμματικού γένους θεωρείται ότι

συμπεριλαμβάνει και το θηλυκό.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας,

Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Α΄ Γυμνασίου «Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να λες…»

Σελίδα 19 από 19