Tai Lieu Ly Thuyet Mach

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    1/204

    HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG

    L THUYT MCH

    (Dng cho sinh vin ho to i hc txa)

    Lu hnh ni b

    H NI - 2006

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    2/204

    HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG

    L THUYT MCH

    Bin son : ThS. NGUYN QUC DINH

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    3/204

    LI GII THIU

    L thuyt mch l mt trong s cc mn csca k thut in t, vin thng, tng

    ho, nhm cung cp cho sinh vin kh nng nghin cu cc mch tng t, ng thi n lc s l thuyt phn tch cc mch s. Vi ngha l mt mn hc nghin cu cc hthng to v bin i tn hiu, ni dung csl thuyt mch (basic circuits theory) ch yui su vo cc phng php biu din, phn tch, tnh ton v tng hp cc h thng in tov bin i tn hiu da trn m hnh cc cc thng s & cc phn t hp thnh in hnh.

    Tp bi ging ny ch yu cp ti l thuyt cc phng php biu din v phn tchmch kinh in, da trn cc loi phn t mch tng t, tuyn tnh c thng s tp trung, cth l:

    - Cc phn t & mng hai cc: Hai cc thng, c hoc khng c qun tnh nh phnt thun tr, thun dung, thun cm v cc mch cng hng; hai cc tch cc nh cc ngunin p & ngun dng in l tng.

    -Cc phn t & mng bn cc: Bn cc tng h thng cha RLC hoc bin p ltng; bn cc tch cc nh cc ngun ph thuc (ngun c iu khin), transistor, mchkhuch i thut ton...

    Cng c nghin cu l thuyt mch l nhng cng c ton hc nh phng trnh viphn, phng trnh ma trn, php bin i Laplace, bin i Fourier... Cc cng c, khinim & nh lut vt l.

    Mi chng ca tp bi ging ny gm bn phn: Phn gii thiu nu cc vn chyu ca chng, phn ni dung cp mt cch chi tit cc vn cng vi cc th dminh ha, phn tng hp ni dung h thng ha nhng im ch yu, v phn cui cng ara cc cu hi v bi tp rn luyn k nng. Chng I cp n cc khi nim, cc thng scbn ca l thuyt mch, ng thi gip sinh vin c mt cch nhn tng quan nhng vn m mn hc ny quan tm. Chng II nghin cu mi quan h gia cc thng s trngthi ca mch in, cc nh lut v cc phng php cbn phn tch mch in. Chng

    III i su vo nghin cu phng php phn tch cc qu trnh qu trong mch. ChngIV trnh by cc cch biu din hm mch v phng php vc tuyn tn s ca hm

    mch. Chng V cp ti l thuyt mng bn cc v ng dng trong nghin cu mt s h

    thng. Cui cng l mt s ph lc, cc thut ng vit tt v ti liu tham kho cho cng vicbin son.

    Mc d c rt nhiu c gng nhng cng khng th trnh khi nhng sai st. Xin chn

    thnh cm n cc kin ng gp ca bn c v ng nghip.

    Ngi bin son

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    4/204

    THUT NGVIT TT

    AC (Alternating Current) ch dng xoay chiu.

    ADC (Analog Digital Converter) b chuyn i tng t -s.

    DC (Direct Current) ch dng mt chiu.

    FT (Fourier transform) bin i Fourier

    KTT B khuch i thut ton.

    LT (Laplace transform) bin i Laplace.

    M4C Mng bn cc.

    NIC (Negative Impedance Converter) b bin i trkhng m.

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    5/204

    Chng 1: Cc khi nim v nguyn l cbn ca l thuyt mch

    5

    CHNG 1

    CC KHI NIM V NGUYN L CBN CA LTHUYT MCH

    GII THIU

    Chng ny cp n cc khi nim, cc thng s v cc nguyn l cbn nht ca lthuyt mch truyn thng. ng thi, a ra cch nhn tng quan nhng vn m mn hc nyquan tm cng vi cc phng php v cc loi cng c cn thit tip cn v gii quyt cc vn. C th l:

    Tho lun quan im h thng v cc mch in x l tn hiu.

    Tho lun cc loi thng s tc ng v thng ca mch di gc nng lng.

    Cch chuyn m hnh mch in t min thi gian sang min tn s v ngc li. Cc thng s ca mch trong min tn s.

    ng dng min tn s trong phn tch mch, so snh vi vic phn tch mch trong minthi gian.

    NI DUNG

    1.1 KHI NIM TN HIU V MCH IN

    Tn hiu

    Tn hiu l dng biu hin vt l ca thng tin. Th d, mt trong nhng biu hin vt l cacc tn hiu ting ni (speech), m nhc (music), hoc hnh nh (image) c th l in p v dngin trong cc mch in. V mt ton hc, tn hiu c biu din chnh xc hoc gn ng bihm ca cc bin c lp.

    Xt di gc thi gian, mc d trong cc ti liu l khng ging nhau, nhng trong tiliu ny chng ta s thng nht v mt nh ngha cho mt s loi tn hiu ch yu lin quan nhai khi nim lin tc v ri rc.

    Tn hiu lin tc

    Khi nim tn hiu lin tc l cch gi thng thng ca loi tn hiu lin tc vmt thigian.N cn c gi l tn hiu tng t. Mt tn hiu x(t) c gi l lin tc v mt thi giankhi min xc nh ca bin thi gian t l lin tc.

    Hnh 1.1 m t mt s dng tn hiu lin tc v mt thi gian, trong : Hnh 1.1a m tmt tn hiu bt k; tn hiu ting ni l mt th din hnh v dng tn hiu ny. Hnh 1.1b mt dng tn hiu iu ha. Hnh 1.1c m t mt dy xung ch nht tun hon. Hnh 1.1d m t tnhiu dng hm bc nhy n v, k hiu l u(t) hoc 1(t):

    =

    =

    =

    Rc th mch in khng thi xng c. Nu Ra = 0 th iu kin s l Rb =

    Rd v mch tr thnh i xng v mt hnh hc. Cn nu Rc = Ra th Rd = v mch cng trthnh i xng v mt hnh hc.

    - nh l Bartlett - Brune

    Ni dung: Bn cc i xng v mt hnh hc bao gicng c th thay th bng s cu tngng ( cn gi l hnh X, hnh 5-19). Trkhng ZI bng trkhng vo ca na bn cc i xng

    khi ngn mch cc dy dn ni hai na bn cc v cun dy th cp ca bin p 1:1, cn i vi

    cc dy dn cho v bin p 1: -1 th phi hmch. Trkhng ZII bng trkhng vo ca na bncc i xng khi hmch cc dy dn ni hai na bn cc v cun dy th cp ca bin p 1:1,

    cn i vi cc dy dn cho v bin p 1: -1 th phi ngn mch.

    U21U

    ZI

    ZIIZII

    ZBIB

    Mng bncc i xng

    I1 I2

    1 2

    124

    U U

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    127/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Ni dung nh l Bartlett-Brune c minh ho trn hnh 5-20:

    1/2

    bncc ixng

    ZI

    1/2

    bncc ixng

    ZII

    Hnh 5-20: Minh ha cch tnh cc trkhng ca s cu

    Trong nh l trn chng ta thy s c mt ca bin p, y l mt trong s cc phn t bn cc

    cbn ca mch in. Bin p l tng theo nh ngha l mt bn cc c cch in mt chiu

    gia ca vo v ca ra v c h phng trnh c trng:

    U n U

    In

    I

    2 1

    2 1

    1=

    =

    .

    (5-48)

    M hnh bin p l tng minh ho trn hnh 5-21a. B phn ch yu ca bin p thc gm hai

    cun dy ghp h cm vi nhau, nu b qua in trca cc cun dy th bin p c v nhhnh 5-21b (n l t s vng dy gia cun th cp v scp)

    1:n

    U2

    I2I1

    U1

    1:n

    U2

    I1I1

    U1

    Hnh 5-21bHnh 5-21a

    i vi bin p l tng ta c:

    Nu n=1 th : (5-49)U U

    I I

    2

    2 1

    =

    =

    1

    125

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    128/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Nu n=-1 th: (5-50)U U

    I I

    2

    2 1

    =

    =

    1

    Vy bin p 1:1 tng ng vi bn cc c hai dy dn song song hnh 5-22a, cn bin p 1:-1

    tng ng vi bn cc c hai dy dn cho nhau nh hnh 5-22b.

    U2

    I1 I2I2I1

    U1U2U1

    Hnh 5-22bHnh 5-22a

    U2

    I2I1

    U1

    ZI

    ZIIZII

    ZIHnh 5-23

    By gi ta s xt ti quan h gia cc thng s

    trong s cu ca bn cc i xng. Nh ta

    bit, i vi bn cc i xng ch cn xc nh

    hai thng s, chng hn hai thng s l z11 v

    z12. Trong s tng ng cu ca bn cci xng (hnh 5-23) ta c:

    zU

    IZ Z

    I

    I II11

    1

    1 02

    1

    2= = +

    =

    ( ) (5-51)

    zU

    IZ Z

    I

    II I12

    1

    2 01

    1

    2= =

    =

    ( ) (5-52)

    Nh vy suy ra mi quan h ngc li:

    ZI = z11 - z12 (5-53)

    ZII = z11 + z12 (5-54)

    Sau y ta xt mt th d vng dng ca nh l Bartlett-Brune.

    Th d 5-4: Hy xc nh cc thng s zij ca mch in hnh 5-24a.

    Gii: Theo kt qu tnh c t cc th d trc, ta bit mt s cch gii:

    -Cch 1: Tch mch in trn thnh hai mng bn cc thnh phn mc ni tip-ni tip vi nhau.Xc nh cc thng s zij ca cc bn cc thnh phn, sau tng hp li thnh cc thng s zij

    ca bn cc.

    -Cch 2: Xc nh cc zij trc tip theo nh ngha trong h phng trnh trkhng c tnh cabn cc.

    zR R R R R R

    R R11

    1 2

    1

    2

    2= 1

    + + +

    +

    ( ) ( )

    z

    R R R R

    R R12

    2

    2 1

    1

    2

    2=

    + +

    +

    ( )

    126

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    129/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    -By gi ta s dng cch dng nh l Bartlett-Brune gii bi tp ny. Trc ht ta bi

    ly mt na bn cc (hnh 5-24b), sau tnh ZI v ZII:

    Z Z

    RR

    RR

    R.R

    R RI Vngm= =

    +=

    +

    1

    1

    1

    1

    2

    2

    2

    RI1 I2

    R1

    R

    U2U1 R2

    Hnh 5-24a

    R

    R1/2R1/2

    R

    ZV 2R2 2R2

    Hnh 5-24b

    Z Z R R II Vhm= = + 2 2

    z Z ZR.R

    R RR R

    R R R R R R

    R RI II11

    1

    1

    2

    1 2

    1

    1

    2

    1

    2 22

    2

    2= + =

    ++ + = 1

    + + +

    +( ) [ ]

    ( ) ( )

    z Z Z R R R.R

    R RII I12 2

    1

    1

    1

    2

    1

    22

    2= = +

    +=( ) [ ]

    R R R R

    R R

    2

    2 1

    1

    2

    2

    + +

    +

    ( )

    Vy kt qu ny hon ton trng vi kt qucch trn.

    5.1.6 Bn cc c tiTrong mc ny ta s cp ti cc thng

    s ca bn cc khi ni bn cc vo gia

    ngun v ti (hnh 5-25). Gi s Z1 l tr

    khng ca ngun tn hiu ca 1, cn Z2

    l tr khng ca ti ca 2 ca M4C,

    trong :

    Z2

    Z1

    E U2

    Mng bncc c ti

    Hnh 5.25

    U1

    I1 I2

    Z1 =R1+jX1

    Z2 =R2+jX2

    a. Trkhng vo M4C:

    Trkhng vo ca ca 1:

    22221

    12211

    222

    211

    1

    11

    aZa

    aZa

    Zz

    zZz

    I

    UZV +

    +=

    +

    +== (5-55)

    Trkhng vo ca ca 2:

    11121

    12122

    111

    122

    2

    22

    aZa

    aZa

    Zz

    zZz

    I

    UZV

    +=

    +

    +== (5-56)

    Trng hp ring khi ca 2 b ngn mch hoc hmch th trkhng vo ca 1:

    127

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    130/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    22

    121

    a

    aZ nmV =

    21

    111

    a

    aZ hmV = (5-57)

    Tng t nh vy, khi ca 1 b ngn mch hoc hmch th trkhng vo ca 2:

    11

    122

    a

    aZ nmV =

    21

    222

    a

    aZ hmV = (5-58)

    b. Hm truyn tin p ca M4C:

    2112222111

    2122

    .))((

    .)(

    zzZzZz

    zZ

    E

    UpK

    ++== (5-59)

    Trng hp ring: khi Z1=0, ta c:

    222

    21

    12211

    2

    211222211

    212

    1

    2

    /1.)(

    .)(

    Zy

    y

    aZa

    Z

    zzZzz

    zZ

    U

    UpKu +

    =

    =+

    == (5-60)

    Th d 5-5: Cho M4C nh hnh v 5.26a

    R1

    C U2U1

    Hnh 5.26a

    R2

    + Xc nh cc thng s aij ca M4C.

    + Vnh tnh c tuyn bin ca hm truyn t

    in p)(

    )()(

    1

    2

    jU

    jUjT = khi u ra M4C c Zt=R2.

    + Nhn xt tnh cht ca mch (i vi tn s).

    Gii:

    Theo nh ngha, d dng tnh c ma trn thng s truyn t:

    +

    ++

    =1

    1][

    2

    1

    2

    2121

    RpC

    RR

    CpRRRR

    A

    /T(j)/

    R2/(2R1+R2)

    0

    Hnh 5.26b

    Hm truyn t in p c tnh theo biu thc:

    CRjRRR

    R

    aZa

    ZjT

    t

    t

    2121

    2

    1211 2

    )(

    ++

    =

    =

    c tuyn bin nh tnh nh hnh v 5.26b.

    Nhn xt: y l mch lc thng thp, vng tn

    s thp tn hiu vo v ra ng pha, vng tn s

    cao tn hiu ra chm pha so vi tn hiu vo mt

    gc /2.

    c. Hstruyn t, lng truyn t ca bn cc

    Nu t ngun l tng ta c th ly c cng sut ln bt k, th vi ngun khng l tng c

    th d dng chng minh cng sut tc dng ln nht ti c th nhn c l:

    128

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    131/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    PE

    R0

    2

    14=

    .(5-61)

    Cng sut tiu th trn ti u ra M4C c tnh theo cng thc:

    2

    2

    2

    2 R

    UP = (5-62)

    -H struyn tca bn cc theo nh ngha i vi mch thng:

    2 0

    2

    =P

    P>1 (5-63)

    T c th rt ra: = =P

    P

    E

    U

    R

    R

    0

    2 2

    2

    12

    C th vit li biu thc trn theo hm ca tn s phc p:

    1

    2

    22)(

    R

    R

    U

    Ep

    = (5-64)

    H s truyn t tnh theo cng thc trn ch dng cho cc mch thng, c trng cho mch

    in tng qut ngi ta phi s dng thm biu thc ca hm truyn t in p nu mc

    trc.

    Ta c th vit li h s truyn t cho mch in tng qut:

    ( )( ). ( ) .

    . . .p

    z R z R z z

    z R R=

    + + 11 1 22 2 12 21

    21 1 22 (5-65)

    Nh vy h s truyn t v hm truyn t in p t l nghch vi nhau. Trong cc mch

    khuych i v tch cc th K(j) ln hn 1, cn trong cc mch thng th (j) ln hn 1. Hs truyn t l mt hm phc v c th biu din theo bt k loi thng s no ca bn cc da

    theo bng quan h gia cc thng s.

    Xt ring i vi trng hp bn cc i xng, trong trng hp R1 = R2:

    ( )( ).(

    ( ).

    pZ R Z R

    Z Z R

    I II

    II I

    =)+ +

    (5-66)

    - Lng truyn tc vit di dng lgarit t nhin ca h s truyn t:

    g j a( ) ln ln .arg( ) ( ) ( ) jb = = + = + (5-67)

    trong a( ) ln = gi l suy gim, o bng Npe (Nu tnh theo xiben th

    a( ) . log , = 20 dB); cn b() = arg() gi l dch pha, o bng rad.

    d. Cc thng ssng (cc thng sc tnh) ca M4C

    Trc ht ta xt ti khi nim phi hp trkhng trong l thuyt ng dy, khi c ngun tcng in p E vi ni tr trong l Zic mc vo ti c trkhng Zt (hnh 5-27a) . c s

    129

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    132/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    phi hp trkhng m bo khng c s phn x tn hiu th phi tho mn iu kin: Zt =Zi, khi

    cng sut trn ti s l:

    PE R

    R X

    i

    i i

    0

    2

    2 24=

    +

    .

    ( ) Zi

    ZtE

    Hnh 5-27a

    (vi Zi =Ri + jXi ).v h s phn x khi PHTK s l:

    rZ Z

    Z Z

    t i

    t i

    =

    += 0

    Z20

    Z10

    Zv2=Z20Zv1=Z10E

    Hnh 5-27b

    M4C

    By gi ta xt mng hai ca nh hnh 5-27b.

    c s phi hp trn c hai ca (tc khng

    c phn x) th cn phi c hai iu kin:

    -Vi ti ca 2 l Z20 th trkhng vo ca

    1 phi l Z10,

    -Vi ti ca 1 l Z10 th trkhng vo ca

    2 phi l Z20.

    Ni mt cch khc, iu kin c s phi hp trkhng c hai ca l:

    (5-68)

    =

    =

    202

    10

    ZZ

    ZZi

    trong Z10 gi l trkhng sng ca ca 1 v tnh theo cng thc:

    Za a

    a a10

    11 12

    21 22

    =.

    .(5-69)

    v Z20 gi l trkhng sng ca ca 2 v tnh theo cng thc:

    Za a

    a a20

    22 12

    21 11

    =.

    .(5-70)

    Khi Bn cc c phi hp trkhng c hai ca th h s truyn t c gi l h s truynt sngv k hiu l 0:

    011 10 22 20 12 21

    21 10 202=

    + + ( ).( ) .

    . . .

    z Z z Z z z

    z Z Z (5-71)

    hay 012 10 22 20 11 21 10 20

    10 20

    12 21 11 222

    =+ + +

    = +a Z a Z a a Z Z

    Z Za a a a

    . . . .

    . .. . (5-72)

    Lng truyn t lc ny s l lng truyn t sng:

    ( )g a a a a j a0 0 12 21 11 22 0 0 0 0= = + = + = +ln ln ln .arg( ) jb (5-73)

    130

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    133/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    trong : a 0 = ln 0 gi l suy gim sng, o bng Npe.

    b0 = arg(0) gi l dch pha sng, o bng rad.

    e. Mi quan hgia cc loi thng sca bn cc:

    Z Z ZV ngm V hm10 1 1= . ; Z Z ZV ngm V hm20 2 2= . (5-74)

    thgZ

    Z

    Z

    Z

    V ngm

    V hm

    V ngm

    V hm

    0

    1

    1

    2

    2

    = = (5-75)

    Trong ZV1ngm: trkhng vo ca ca 1 khi ngn mch ca 2.

    ZV1hm: trkhng vo ca ca 1 khi hmch ca 2.

    ZV2ngm: trkhng vo ca ca 2 khi ngn mch ca 1.

    ZV2hm: trkhng vo ca ca 2 khi hmch ca 1.

    Cc thng s sng Z10, Z20, g0 hon ton xc nh bn cc tuyn tnh c thng s tp trung, th

    ng v tng h. T cc thng s sng ta c:

    zZ

    thg11

    10

    0

    = yZ thg

    11

    10 0

    1= 0

    20

    1011 .chg

    Z

    Za =

    0

    2010

    12

    .

    shg

    ZZz =

    02010

    12..

    1

    shgZZy = 0201012 .. shgZZa = (5-76)

    zZ

    thg22 20

    0= y Z thg22 20 0

    1

    = 02010

    21 ..

    1shg

    ZZa =

    0

    10

    2022 .chg

    Z

    Za =

    f. Cc thng ssng ca M4Ci xng

    Nu l bn cc i xng vi s tng ng l

    mch cu (hnh 5-28), khi : ZI

    ZIIZII

    ZIHnh 5-28

    Z Z Z ZV hm V hm I II1 2 12

    = = +( )

    Z ZZ Z

    Z ZV ngm V ngm

    I II

    I I

    1 2 2= = +.

    .

    I

    T suy ra trkhng sngc tnh:

    21

    1202010 .

    a

    aZZZZZ III ==== (5-77)

    Nu cc trkhng ca mch cu l cc phn ti ngu, ngha l:

    Z Z R constI II = =02

    131

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    134/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    khi Z0 = R0, trkhng sng ca mch cu trong trng hp ny khng ph thuc vo tn s.

    H struyn t sngca mch cu c tnh theo cng thc:

    0DXI I II II I II

    II I I II

    Z Z Z Z Z Z

    Z Z Z Z=

    + +

    ( . ).( .

    ( ). .

    )(5-78)

    t qZ

    Z

    I

    II

    = (5-79)

    Khi : 01

    1DX

    q

    q=

    +

    (5-80)

    Mt khc, trong M4C i xng c phi hp trkhng, Z10 = ZV1, do :

    2

    1

    210

    20

    2

    02

    .2 U

    U

    U

    E

    Z

    Z

    U

    EDX

    === (5-81)

    ng thi lng truyn t sng c xc nh theo biu thc:

    DXDXDXDX bjaU

    Uj

    U

    U

    U

    Ug 00

    2

    1

    2

    1

    2

    100 .)arg(.lnlnln +=+===

    (5-82)

    Th d 5-6: Xc nh cc thng s sng ca mch in hnh 5-29.

    Gii: Ta xc nh cc trkhng vo ca 1:XL2=2XL1=1

    XC=3U2U1

    Hnh 5-29

    ZV1ngm=jXL1 nt [jXL2 // (-jXC)] = 7j

    ZV1hm=jXL1 nt (-jXC) = -2j

    Vy trkhng sng ca 1 l:

    Z Z ZV ngm V hm10 1 1= . = 14 .

    Tng ti vi ca 2:

    ZV2ngm=jXL2 nt [jXL1 // (-jXC)] =7

    2

    j

    ZV2hm

    =jXL2

    nt (-jXC) = -j

    Vy trkhng sng ca 2 l:

    Z Z ZV ngm V hm20 2 2= . =7

    2

    Lng truyn t sng ca mch c tnh theo cng thc:

    thgZ

    Z

    Z

    Z

    V ngm

    V hm

    V ngm

    V hm

    0

    1

    1

    2

    2

    = = = =7

    23 5j , .

    132

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    135/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Th d 5-7: Cho mt bn cc i xng c trkhng sng Z0 = 1000, lng truyn t sng

    g0 12

    = +

    j , trkhng ti Zt = 1000. Bn cc mc vo ngun c Em =100V, in trtrong ca

    ngun l 1000. Hy tnh in p v dng in ca 2.

    Gii: Theo bi, Zt = Zi= Z0 , nh vy bn cc i xng ny c phi hp trkhng c haica. Theo l thuyt phn tch ta c:

    gU

    Ujb j0

    1

    2

    0 12

    = + = +ln

    Vy ln lnU

    U

    E

    U

    1

    2 221= = suy ra U

    E

    eV2

    2

    50

    2 718 5= = =

    . ,,

    v b U U0 1 2 2= =

    suy ra

    U E2 2

    =

    Vy ta c U ej

    2218 5=

    , . )

    (V

    Th d 5-8: Cho M4C nh hnh 5-30, cho bit R = 1n v chun, C = 1 n v chun.

    a. Xc nh cc thng s sng ca M4C.

    b. Tnh h s truyn t (p) khi mc M4C trn vo ngun v ti vi cc gi tr Ri = Rt = R0 = 1n v chun.

    Gii:

    a. y l bn cc i xng, nn c th p dng nh l Bartlett-Brune a v bn cc hnh X

    vi cc thng s:C C

    R R

    R/22CU2U1

    Hnh 5-30

    ZI =[ C // R ]=1

    1p +

    ZII =[(C nt R) // (C nt R)] =p

    p

    + 12

    Vy trkhng sng ca bn cc l:

    Z Z Z Z ZI II10 20 0= = = . =1

    2p

    H s truyn t sng c tnh theo cng thc:

    01

    1DX

    q

    q=

    +

    =p p

    p p

    + +

    +

    1 2

    1 2(trong q

    Z

    Z

    I

    II

    = )

    b. Trong trng hp ny khng cn s phi hp trkhng nn h s truyn t ca mch c

    tnh theo cng thc:

    ( )( ).( )

    ( ).

    ( ).(p

    Z R Z R

    Z Z R

    p p

    p

    I II

    II I

    =)+ +

    =

    + +

    +0 0

    02

    2 3 1

    1

    133

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    136/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    By gita bin i (p) v dng cha cc thnh phn chun:

    ( )( ).( )

    .

    ( )(/

    )

    pp p

    p

    p p

    p=

    + +

    +=

    + +

    +

    2 3 1

    12

    12

    11 3

    12 2

    c tuyn (j) trong trng hp ny gm c mt thnh phn tng ng vi h s k, hai thnhphn ng vi im khng nm trn trc -, v mt thnh phn tng ng vi im cc l cpnghim phc lin hp nm trn trc o.

    5.2 MNG BN CC TUYN TNH KHNG TNG H

    Tr li h phng trnh c trng ca bn cc tuyn tnh, khng cha ngun tc ng c lp

    gm c hai phng trnh tuyn tnh, thun nht:

    a11U1 + a12U2 + b11I1 + b12I2 = 0

    a21U1 + a22U2 + b21I1 + b22I2 = 0

    T hai phng trnh trn ta c th lp nn 6 h phng trnh c tnh. Mi mt h phng trnh

    c tnh ca bn cc tng ng vi mt tp thng sc tnh. Trong phn trc ta nghin cu

    cc h phng trnh c tnh ca bn cc vi gi thit v s tng h ca mch in. By gita

    s xt gc tng qut hn, tc l trong mch c th tn ti cc phn t khng tng h. Lc

    ny cc iu kin tng h:

    z z g y

    a h

    12 21 12 21

    211

    = = =

    = =

    g y

    h b = -1

    21 12

    12

    s khng c tho mn, nh vy mch tng ng ca bn cc khng tng h cn phi xcnh bi bn phn t (tng ng vi bn thng s). a s cc mch khng tng h l tch cc,

    do trong phn ny cng s xt mt s phn t tch cc.

    5.2.1 Cc ngun c iu khin

    Bn cc khng tng h cn c bn phn t biu din, trong c t nht mt phn t khngtng h. C mt loi phn t khng tng h, tch cc c nhc ti trong chng I, l

    ngun iu khin. c trng ca ngun iu khin l cc thng s ca n chu siu khin bi

    mch ngoi V bn thn n cng l mt bn cc khng tng h. C th n c chia thnh:-Ngun p c iu khin bng p (A-A), hnh 5-31a. Sc in ng ca ngun Eng lin h vi

    in p iu khin U1 theo cng thc:

    Eng =kU1 (5-83)

    -Ngun p c iu khin bng dng (A-D), hnh 5-31b. Trong sc in ng ca ngun Eng

    lin h vi dng in iu khin I1 theo cng thc:

    Eng =rI1 (5-84)

    -Ngun dng c iu khin bng p (D-A), hnh 5-31c. Trong dng in ngun Ing lin h

    vi in p iu khin U1 theo cng thc:

    Ing =gU1 (5-85)

    134

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    137/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    -Ngun dng c iu khin bng dng (D-D), hnh 5-31d. Dng in ngun Ing lin h vi

    dng iu khin I1 theo cng thc:

    Ing =I1 (5-86)

    5.2.2 Cc s tng ng ca mng bn cc khng tng h, tch cc

    Tt c cc loi M4C khng tng h, tch cc u c th biu din tng ng c cha nguniu khin. Ta s biu din s tng ng ca bn cc vi s c mt ca ngun iu khin.

    a. S tngng gm hai trkhng v hai ngun iu khin

    I2I1

    U2y11 y22

    I12U2 I21U1U1

    Hnh 5-32b

    I2I1

    U2rI1U1

    A-D

    I2I1

    U2kU1U1

    A-A

    I2I1

    U2gU1U1

    D-A

    I2I1

    U2I1U1

    D-D

    Hnh 5-31 M hnh ha cc ngun c iu khin

    Nu xut pht t h phng trnh trkhng:I2I1

    U2

    Z11 Z22

    Z12I2 Z21I1

    U1

    Hnh 5-32a

    U z I z I

    U z I z I

    1 11 1 12 2

    2 21 1 22

    = +

    = + 2

    2

    ta s biu din c s tng ng ca

    bn cc nh hnh 5-32a.

    Nu xut pht t h phng trnh dn np:

    I y U y U

    I y U y U

    1 11 1 12 2

    2 21 1 22

    = +

    = +

    th s tng ng ca bn cc s biu din

    c nh hnh 5-32b.

    Tng t nh vy cng c th biu din

    mng bn cc khng tng h theo h

    phng trnh hn hp H nh hnh 5-32c.

    I2I1

    U2

    h11

    h22h12U2

    h B21BUB1B

    U1

    135Hnh 5.32c

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    138/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    b. S tngng gm ba trkhng v mt ngun iu khin

    Cc s c thc thnh lp t cc s chun hnh T v hnh bng cch gn ni tipngun in p iu khin vo mt trong ba nhnh ca s hnh T, hoc mc song song ngun

    dng iu khin vo mt trong ba nhnh ca s hnh . Nh vy s c rt nhiu cc trng hpc th, nhng trong thc t thng gp l cc s hnh 5-33, tng ng vi cc h phng trnh

    trkhng v dn np:

    U z I z I z I

    U z I z I z I z I

    1 11 1 12 2 12 1

    2 21 1 22 2 12 1 12

    = +

    = + 2 2

    2

    I y U y U y U

    I y U y U y U y U

    1 11 1 12 2 12 1

    2 21 1 22 2 12 1 12

    = +

    = +

    Hnh 5-33

    Z11-Z12I1 I2

    U2

    Theo cc s trn, nu z12 = z21 hoc y12 = y21 th cc s ny li trv dng bn cc tng h bit. Sau y ta xt mt s phn t phn tng h, tch cc.

    5.2.3 Mt s bn cc khng tng h, tch cc thng gp:

    a. B bin i trkhng m (NIC)

    K hiu ca b bin i trkhng m nh hnh 5-34. H phng trnh c trng ca NIC l h

    phng trnh hn hp:

    (5-87)U kU

    I kI

    1

    2 1

    =

    =

    -Nu k = 1, ta s c: U UI I

    1 2

    2 1

    ==

    U1Z12

    Z22-Z12

    (Z21-Z12)I1 (y21-y12)U1

    y22+y12

    I1 I2

    y11+y12U2U1

    -y12

    INIC

    k=1

    I1 I2

    U1 U2

    Hnh 5-34

    UNIC

    k= -1

    I1 I2

    U1 U2

    136

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    139/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    theo quy c v du ca bn cc, in p hai ca s cng chiu cn dng in hai ca s

    ngc chiu, phn t NIC trong trng hp ny c k hiu l INIC.

    -Nu k = -1, ta c:U U

    I I

    1 2

    2 1

    =

    =

    trng hp ny in p hai ca s ngc chiu cn dng in hai ca s cng chiu, phn tNIC vi k=-1 c k hiu l UNIC.

    T ta rt ra: [ ] ,Hk

    kNIC =

    0

    0[ ]

    /

    /G

    k

    kNIC =

    0 1

    1 0

    i vi NIC cc h phng trnh trkhng v dn np khng c ngha.

    Trkhng vo ca 1 khi mc ti ca 2:

    ZU

    I

    kU

    I

    k ZV11

    1

    2 2

    2

    2= = = . t (5-88)

    Nh vy NIC ng vai tr l mch bin i trkhng m. Chng hn nu ti l dung khng th

    u vo tng ng l dung khng m.

    b. Transistor -ICIE

    B

    CE

    Hnh 5-35

    IB

    Transistorc coi l mt bn cc tch cc. Hnh 5-35 lk hiu chiu dng in trong transistor PNP. Dng

    Emitterc phn phi gia Base v Collector, tho mn

    h thc:

    >

    ==

    =

    ==

    11

    )1(

    998,098,0

    B

    C

    EB

    E

    C

    I

    I

    II

    I

    I

    (5-89)

    Dng Emitter ch yu c xc nh bi in p UBE , ngoi ra cn ph thuc vo in pCollector, t dng IC cng ph thuc mt t vo in p UCE.

    -T cc tnh cht , c th c nhiu cch biu din s tng ng ca transistor, ty thucvo tng iu kin lm vic c th (tuyn tnh/ phi tuyn, tn s cng tc, hay cch mc mch) vyu cu tnh ton m ngi ta s dng s tng ng thch hp. min tn hiu nh, tn s

    thp, ngi ta hay dng s tng ng hn hp H vi hai ngun iu khin ( ni trn),

    hoc dng s tng ng vt l vi mt ngun iu khin nh hnh v 5-36a.

    rECE

    I1=IE I2=-IC

    U2U1 rB

    B

    rC

    IE

    rECE

    I1=IE I2=-IC

    U2U1 rB

    B

    rC

    rmIE

    137Hnh 5-36a Hnh 5-36b

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    140/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Trong s ny c ngun dng ph thuc IE . Cc in trtrn s l cc in trvi phn ca

    cc thnh phn dng xoay chiu c bin nhm bo on lm vic tuyn tnh v c xcnh bi h cc c tuyn ca transistor. in trrE c gi tr vi m n vi chc m, rB khong

    vi trm m, trong khi r

    B

    C c gi tr cao (t hng trm kn vi M). Ngun dng cng c

    thc thay th bi ngun p nh hnh 5-36b, vi eng= rC.IE = rm.IE, trong rm = .rC.

    Tu theo cch chn u vo v u ra, c th c ba loi mch khuch i transistor:

    -S bazchung (hnh 5-37a). Di y l

    ma trn trkhng ca transistor tng ng vitrng hp ny:

    rECE

    B

    I1=IE I2=-IC

    U2U1

    rB

    rC

    rmIE

    Hnh 5-37a

    [Z]r r r

    r r r r BCE B B

    B M B C

    = ++ +

    rBCB

    E

    I1 I2

    U2U1 rE

    rC

    rmIE

    Hnh 5-37b

    -S Emitter chung (hnh 5-37b). Di y

    l ma trn trkhng ca transistor tng ng

    vi trng hp ny:

    [ ]Zr r r

    r r r r r EC

    E B E

    E M E C M

    =+

    +

    -S collector chung (hnh 5-37c). Di y l

    ma trn trkhng ca transistor tng ng:rB

    EB

    C

    I1 I2

    U2U1

    rE

    rC

    rmIE

    Hnh 5-37c

    [ ]Z r r r r r r r r

    CC

    C B C M

    C E C M

    = + +

    Trong thc t, ty vo ch phn cc

    bng cc ngun mt chiu, transistor c th

    c ng dng lm cc mch kha,

    mch khuch i, mch bin i tn s...

    Trong hnh 5-38 l mt th d mch khuchi tn hiu s dng transistor mc Emitter

    +E

    C3

    0

    R4R2

    C2

    1n

    C1

    R1

    Q1

    UrRt

    R3

    Uv

    138Hnh 5-38: mch khuch i mc E chung

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    141/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    chung ghp RC. Vic la chn cc gi tr linh kin bn ngoi m bo sao cho transistor lm vic

    trong min khuch i.

    Cc ng dng c th ca transistor sc nghin cu chi tit trong cc hc phn k tip.

    c. Mch khuch i thut ton:Mch khuch i thut ton l mt trong nhng bn cc khng tng h, tch cc in hnh. Tn

    gi ca mch l dng ch nhng mch khuch i lin tc a nng c ni trc tip vi nhau,

    c h s khuch i ln, trkhng vo ln v trkhng ra nh, v vi cc mch phn hi khc

    nhau th mch khuch i thut ton s thc hin nhng chc nng khc nhau. K hiu v c

    tuyn vng hl tng ca mch c v trn hnh 5-39.

    Ura

    AU0

    U-U0U0

    Hnh 5-39: K hiu v c tuyn truyn t ca KTT

    I2

    UU2UraI1

    U1

    +

    A

    _

    P

    N

    ch tuyn tnh, mch khuch i vi h s khuch i A>0 s cho in p u ra:U A U A U Ura = = . ( ) 2 1 (5-90)

    Nu U1 = 0 th Ura = A.U2 ngha l in p ra ng pha vi in p vo, do u vo (+) c

    gi l u vo khng o pha (P).

    Nu U2 = 0 th Ura = -A.U1 ngha l in p ra ngc pha vi in p vo, do u vo (-)

    c gi l u vo o pha (N).

    Mch khuch i thut ton s l l tng khi h s khuch i A bng , dng in cc u

    vo bng khng, trkhng vo l , trkhng ra bng khng. Trong thc t h s khuch i camch l mt s hu hn, ng thi ph thuc vo tn s. M hnh ca mch thc t m t trong

    hnh 5-40, trong c tuyn tn s ca A c th coi nh c dng gn ng:

    139

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    142/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    A pA

    p( ) =

    +

    0

    0

    1

    (5-91)

    A.(UP UN)

    P

    N

    Ura

    Zra

    Zvao

    20lgA,dB

    Am

    C0

    Hnh 5-40: M hnh tng ng KTT v c tuyn tn s hm truyn t ca n

    Mch khuch i thut ton c rt nhiu cc ng dng trong thc t cch tuyn tnh v phi

    tuyn nh cc b so snh, khuch i cc thut ton x l, lc tch cc, dao ng...

    gi cho mch lm vic min tuyn tnh th ngi ta phi tm cch gim mc in p vo (U)sao cho in p ra khng vt qua ngng bo ha dng VH hoc bo ha m VL. iu ny c

    th thc hin c nhcc vng hi tip m trong mch.

    Th d 5-9: Hy xt chc nng ca mch inhnh 5-41a. Z2

    Hnh 5-41a

    Z1I1N

    U=0UVUra

    _

    +

    Gii:

    Nu coi KTT l l tng v lm vic trong

    min tuyn tnh th ta c:

    U = 0

    v khi im N c gi l im t o.

    Dng in vo: IU

    Z

    U

    Z

    V r

    1

    1 2

    = = a

    T ta rt ra: UZ

    Z Ura V=

    2

    1; K p

    Z

    Z( ) = 2

    1

    -Nu Z1, Z2 l thun trth chc nng ca mch l khuch i o pha.

    -Nu thay Z1 l thun tr, Z2 l thun dung khi hm truyn t ca mch:

    K ppCR

    ( ) = 1

    Ngha l mch trn thc hin chc nng ca mch tch phn. Trong min tn s mch ng vai trl b lc thng thp tch cc bc 1.

    -Nu thay Z1 l thun dung, Z2 l thun trth:

    K p pR ( ) = C

    140

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    143/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Ngha l mch trn thc hin chc nng ca mch vi phn. Trong min tn s mch ng vai tr

    l b lc thng cao tch cc bc 1.

    Th d 5-10: Hy xc nh hm truyn t in p ca mch in hnh 5-41b, coi KTT l ltng v lm vic trong min tuyn tnh.

    Hnh 5-41b

    Z2Z1

    N

    U=0

    UVUra

    +

    _

    I

    Gii:

    Dng in chy trong nhnh hi tip:

    211 ZZ

    U

    Z

    UI raV

    +==

    Hm truyn t ca mch l:

    1

    21)(Z

    Z

    U

    UpK

    V

    ra +==

    Nh vy, bng vic thay i tnh cht ca nhnh hi tip m mch c th thc hin c cc thutton ng dng khc nhau. l mt vi th d v tnh a nng ca loi linh kin ny

    nghin cu su hn v cc ng dng ca mch khuch i thut ton v transistor, c bit l

    cc thng s ca mch tng ng trong mi cch mc, hc sinh cn c thm trong cc gio

    trnh v cc ti liu tham kho ca cc hc phn k tip.

    5.3 MNG BN CC C PHN HI

    Mng bn cc c phn hi l mt dng kt cu ph bin ca cc h thng mch. Trong mt

    phn tn hiu ra sc a quay v khng chu vo. M hnh tng qut ca mng bn cc c

    phn hi nh hnh v 5-42:

    Gi

    thit: M4C ban u c h s truyn t h:

    Mng bn ccK

    Khu h.tip

    YX

    Xht

    Xv

    Hnh 5-42: M hnh tng qut M4C c phn hi

    VX

    YK

    = (5-92)

    Khu phn hi c h s hi tip:

    Y

    Xht

    = (5-93)

    141

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    144/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Nh vy, h thng kn (c phn hi) s c h s truyn t mi:

    .1 K

    K

    X

    YKht

    == (5-94)

    Trong trng hp hi tip m (tn hiu hi tip lm suy yu tn hiu vo), khi 11 >

    K , tr

    s hm truyn t ca h kn s nh hn so vi h h.

    Trong trng hp hi tip dng (tn hiu hi ti p lm tng cng tn hiu vo), khi

    11 >

    K , khi tr s hm truyn t ca h kn s ch ph thuc vo khu hi tip. thng l trng hp hi tip m su.

    Nu xt ti kt cu v cc thng s tham gia, ngi ta chia hi tip thnh cc loi sau:

    +Hi tip ni tip in p: tn hiu hi tip ni tip vi tn hiu vo v t l vi in p u ra. M

    hnh ca n c minh ha nh hnh 5.43a.

    +Hi tip ni tip dng in: tn hiu hi tip ni tip vi tn hiu vo v t l vi dng in u

    ra. M hnh ca n c minh ha nh hnh 5.43b.

    I1

    U1

    K

    I2

    I1

    U2U1

    I2

    Iht

    Uht U2

    I2

    U2

    Hnh 5.43a

    K

    I2

    I1

    U2U1

    I2

    Iht

    Uht U2

    I2

    U2

    I1

    U1

    Hnh 5.43b

    +Hi tip song song in p: tn hiu hi tip song song vi tn hiu vo v t l vi in p ura. M hnh ca n c minh ha nh hnh 5.43c.

    K

    I2

    I1

    U2U1

    I2

    Iht

    Uht U2

    I1

    U1

    I2

    U2

    Hnh 5.43d

    K

    I2

    I1

    U2

    U1

    I2

    Iht

    Uht U2

    I2

    U2

    Hnh 5.43c

    I1

    U1

    142

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    145/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    +Hi tip song song dng in: tn hiu hi tip song song vi tn hiu vo v t l vi dng inu ra. M hnh ca n c minh ha nh hnh 5.43d.

    5.4 MT SNG DNG L THUYT MNG BN CC

    Ni dung chnh phn ny l nhng ng dng da trn l thuyt ca mng bn cc, c bit i suvo cc ng dng ca mng bn cc thng v tng h.

    5.4.1 Mng bn cc suy gim

    Mng bn cc suy gim c thnh ngha mt cch tng qut l cc mch chia in p chnh xc

    m khng lm thay i ni trtrong Ri ca ngun. Mch suy gim phi tho mn cc yu cu sau:

    -Mch suy gim phi l bn cc i xng vi trkhng c tnh bng in trtrong ca ngun.

    -Kt cu n gin v tnh ton d dng, ng thi khng yu cu dch pha gia tc ng vo v

    p ra, ngha l truyn t c tnh:

    g = a >0 (5-95)

    p ng c yu cu ny th cc phn t ca b suy gim phi l cc thun tr. Cc phn t

    ca b suy gim c tnh ton theo cc s chun ca bn cc nh sau:

    a. S hnh T(hnh 5-44a):

    RR

    sha

    i

    3 = (5-96)R2I1 I2R1

    U2U1 R3

    Hnh 5-44a

    R R Rtha

    Rsha

    i1 2= = i (5-97)

    b. S hnh (hnh 5-44b):

    GR shai

    3

    1= (5-98)

    G2

    I1 I2

    G1 U2U1

    G3

    Hnh 5-44b

    G GR tha R shai i

    1 21 1= = (5-99)

    Th d 5-11: Hy tnh mch suy gim lm vic vi ngun c in trtrong l Ri=600, suy gimc tnh l 2,75 Npe.

    Gii: Theo cc iu kin ca bi ton:

    Ri = 600 ; a = 2,75Npe.Vy cc phn t ca mch suy gim theo s hnh T l:

    143

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    146/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    RR

    sha sh

    i3

    600

    2 7577= = =

    , ;

    R RR

    tha

    R

    sha th sh

    i i1 2

    600

    2 75

    600

    2 75522= = = =

    , ,

    Tng t bn c th tnh cc phn t ca mch suy gim theo s hnh .

    5.4.2 Mng bn cc phi hp trkhng

    Khc vi bn cc suy gim, nhim v ca bn cc phi hp trkhng l kt hp vi ngun lm thay i ni tr trong (Ri1) ca ngun thnh gi tr mi (Ri2), hoc ngc li, bin i tr

    khng ti thnh trkhng ngun. Do c im ch yu ca bn cc phi hp trkhng l tnh

    khng i xng. Ngoi ra, yu cu khi kt hp vi ngun th truyn t c tnh ca n l thun

    o:

    g = jb (5-100)

    Vi cc yu cu ny, cc phn t ca b phi hp trkhng c tnh ton theo cc s chunca bn cc nh sau:

    a. S hnh T(hnh 5-45a):

    Z jR R

    b

    i1 i

    3

    2= .

    sin(5-101)

    Z2I1 I2Z1

    U2U1 Z3

    Hnh 5-45a

    Z jR R

    b

    R

    tgb

    i i i

    1

    1 2 1= (sin

    ) (5-102)

    Z jR R

    b

    R

    tgb

    i i i

    2

    1 2 2= (sin

    ) (5-103)

    b. S hnh (hnh 5-45b):

    Y jR R bi i

    3

    1 2

    1=

    sin(5-104)

    Y2

    I1 I2

    Y1 U2U1

    Y3

    Hnh 5-45b

    Y jR R b R tgbi i i

    1

    1 2 1

    1 1= (

    sin) (5-105)

    Y jR R b R tgbi i i

    2

    1 2 2

    1= (

    sin)

    1(5-106)

    Th d 5-12: Hy tnh mch phi hp trkhng gia ngun c in tr trong l 5000 v ti

    75. Gi sin p in p ra chm pha hn in p vo 450.

    Gii: Theo cc iu kin ca bi ton ta c:

    Ri1 =5000; Ri2 =75; b = /4 [rad/s].

    Vy cc phn t ca mch phi hp trkhng theo s hnh T l:

    144

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    147/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Z jR R

    bj j

    i i

    3

    1 2 5000 75

    2 2866= = =

    .

    sin

    .

    /

    Z jR R

    b

    R

    tgbj j

    i i i

    1

    1 2 1 5000 75

    2 2

    5000

    14134= = = (

    sin) (

    .

    /)

    Z jR R

    b

    R

    tgbj j

    i i i

    2

    1 2 2 5000 75

    2 2

    75

    1791= = =(

    sin) (

    .

    /)

    Tng t bn c th tnh cc phn t ca mch phi hp theo s hnh .

    5.4.3 Mch lc thng LC loi k

    a. Khi nim chung

    Mi mch c cha cc phn tin khng sao cho trkhng ca n ph thuc vo tn su c

    th coi nh c tnh cht chn lc i vi tn s. Mt cch nh tnh c thnh ngha mch lc tn

    s l nhng mch cho nhng dao ng c tn s nm trong mt hay mt s khong nht nh (gil di thng) i qua v chn cc dao ng c tn s nm trong nhng khong cn li (gi l di

    chn). V mt kt cu, mch lc tn s l tng l mt bn cc c suy gim c tnh tho mn:

    =

    chandaitrong

    thongdaigtron0)(a (5-107)

    Hay ni mt cch khc, h s truyn t in p ca mch lc tn s tho mn:

    ==

    chandaitrong0

    thongdaigtron1)(

    1

    2

    U

    UK (5-108)

    c tnh tn s K( ) ca mch lc l tng biu th trong

    hnh 5-46. Vi mch lc th ng, tnh cht chn lc l

    tng ch c thc hin khi cc phn t xy dng nn

    mch l thun khng, ng thi ti phi hp trong di thng

    l thun tr. Chng ta s xt cc mch lc m s ca n

    c dng hnh ci thang nh hnh 5-47a, kt cu ny gip cho

    mch lc lm vic n nh do n c s dng rt rng

    ri trong thc t.

    /K()/

    1

    2

    1 di thng

    Hnh 5-46

    Za Za Za

    Zb ZbZbZb

    T

    Hnh 5-47a

    phn tch mt mch lc phc tp, thng dng phng php ct thnh nhng on nhngin theo cc s hnh T hoc hnh , hnh thun hoc hnh ngc (hnh 5-47b) kt ni vinhau theo kiu dy chuyn.

    145

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    148/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Za/2Za/2

    Zb 2Zb 2Zb

    Za Za/2

    2Zb

    Za/2

    2Zb

    Hnh 5-47b

    Cc s hnh T v hnh thng c s dng nghin cu v mt l thuyt mch lc. Ccthng sc tnh ca hai loi s ny c tnh theo cc cng thc:

    a

    bad

    Z

    ZZTZ

    41

    2)( += (5-109)

    a

    bbd

    Z

    ZZZ

    41

    12)(

    +

    = (5-110)

    a

    b

    a

    b

    T

    Z

    Z

    Z

    Z

    gth2

    1

    41

    ,+

    +

    = (5-111)

    b. iu kin di thng ca mch lc

    Vi kt cu cc phn t to thnh Za, Zb cho, cn xc nh iu kin v di thng (hay dichn) ca mch lc. Trong di thng ta phi c:

    a

    g jb

    =

    =

    0

    Rt ra hai iu kin trong di thng:

    Th nht: Cc phn t Za, Zb l thun khng.

    Th hai: v)(TZd )(dZ phi thun tr.

    v iu kin ny s tng ng vi:

    a

    b

    Z

    Z41 hay 0

    41

    b

    a

    Z

    Z(5-112)

    y l iu kin di thng ca mch lc c kt cu hnh ci thang.

    Ti tn sc ca mch lc, ta s c:

    1)(

    )(4 =

    ca

    cb

    Z

    Z

    (5-113)

    c. Mch lc loi k

    Mch lc loi k l loi mch lc thun khng ni trn c cc phn t tho mn iu kin:

    146

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    149/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Za.Zb = k2 (5-114)

    (trong k l mt hng s thc)

    tho mn iu kin trn, n gin nht l chn cc nhnh Za, Zb l cc phn t thun khng m

    trkhng c tnh cht ngc nhau. Sau y ta xt c th loi mch lc ny.

    d. Cu trc ca mch lc loi k- Mch lc thng thp:

    Za = jLa ;b

    bCj

    Z

    1= (5-115)

    La/2 La/2

    Cb

    La

    Cb/2Cb/2

    Hnh 5-48

    Hnh 5-48 m t mt mt lc hnh T v hnh ca mch lc thng thp.

    Tn s ct ca mch lc c xc nh theo cng thc:

    14

    )(

    )(4

    2==

    baca

    cb

    CLZ

    Z

    Rt raba

    c CL

    2

    = (5-116)

    - Mch lc thng cao:

    a

    aCj

    Z

    1= ; Zb = jLb (5-117)

    Hnh 5-49 m t mt lc hnh T v hnh ca mch lc.

    2Ca Ca2Ca

    2Lb2LbLb

    Hnh 5-49

    Tn s ct ca mch lc c xc nh theo cng thc:

    14)(

    )(4 2 == ab

    ca

    cb CLZ

    Z

    Rt ra

    ab

    cCL2

    1= (5-118)

    147

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    150/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    - Mch lc thng di:

    )1

    (a

    aaC

    LjZ

    = ;)

    1(

    1

    b

    b

    b

    LCj

    Z

    = (5-119)

    tho mn iu kin ca mch lc loi k, cn c:

    0

    11==

    bbaa CLCL(5-120)

    Hnh 5-50 m t s mch lc.

    Ca

    Tn s ct ca mch lc c xc nh theo cng thc:

    2

    0

    0

    4

    )(

    )(4

    =

    ab

    baa

    b

    CL

    CLZ

    Z

    tb

    a

    a

    b

    C

    C

    L

    Lp == (5-121)

    Rt ra ppc 1(02,1 += (5-122)

    Di thng ca mch lc thng di: c1c2

    V ta c quan h sau:

    ==

    =

    pCL ba

    cc

    cc

    012

    2

    021

    22

    (5-123)

    - Mch lc chn di:

    )1

    (

    1

    a

    a

    a

    LCj

    Z

    = ; )1

    (b

    bbC

    LjZ

    = (5-124)

    Tng t tho mn iu kin ca mch lc loi k, cn c thm iu kin:

    011 ==

    bbaa CLCL(5-125)

    CbCb Cb

    La

    Hnh 5-50

    Lb

    LaCa

    LbLb

    148

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    151/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Hnh 5-51 m t s mch lc chn di.

    Tn s ct ca mch lc c xc nh theo cng thc:

    2

    0

    0

    4)(

    )(4

    =

    ba

    ab

    a

    b

    CL

    CL

    Z

    Z

    Cng tb

    a

    a

    b

    C

    C

    L

    Lp == ; v

    pp

    16

    1' = (5-126)

    Rt ra''

    02,1 1( ppc += (5-127)

    Di thng ca mch lc thng di c hai khong: c1 ; c2

    V ta cng c quan h:

    ==

    =

    '

    012

    2

    021

    22

    1p

    CL abcc

    cc

    (5-128)

    e. Tnh cht ca mch lc loi k

    Ta s xt trkhng c tnh v truyn t c tnh ca tng loi mch lc.

    - i vi mch lc thng thp

    * Xt trkhng c tnh ca mt lc hnh T (hnh 5-52a):

    2

    2

    12

    412

    )( ca

    a

    bad

    LjZZZTZ =+=

    -Trong di chn ( > c): Z(T) mang tnh in cm.

    Cb

    Hnh 5-51

    Lb

    Cb Cb

    Lb

    LaLa

    CaCa

    Lb

    La/2 La/2

    Cb

    Hnh 5-52a

    -Trong di thng ( < c): Z(T) mang tnh in tr vc tnh theo cng thc: Z (T)

    L

    C

    a

    b

    R()

    c0

    Hnh 5-52b

    )(1.)(2

    2

    R

    C

    LTZ

    cb

    ad ==

    S ph thuc ca Z(T) theo tn sc biu th tronghnh 5-52 b.

    149

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    152/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    * Xt trkhng c tnh ca mt lc hnh (hnh 5-53a):

    2

    2

    1

    12

    41

    12)(

    cb

    a

    b

    bdCj

    Z

    ZZZ

    =

    +

    = La

    Cb/2Cb/2

    Hnh 5-53a-Trong di chn ( > c): Z() mang tnh in dung.

    -Trong di thng ( < c): Z() mang tnh in tr vc tnh theo cng thc:

    Z ()

    L

    C

    a

    b

    R()

    c0

    Hnh 5-53b

    )(

    1

    1.)(

    2

    2

    R

    C

    LZ

    c

    b

    ad =

    =

    S ph thuc ca Z() theo tn sc biu th trong

    hnh 5-53 b.

    * By gita xt sang truyn t c tnh:

    -Trong di thng ( < c): suy gim c tnh a =0, khi:

    2

    2

    2

    2

    ,

    21

    1

    .

    c

    c

    T tgbjgth

    == hay

    2

    2

    2

    2

    21

    1

    c

    c

    tgb

    =

    -Trong di chn ( > c): in p trn ca ra gim nh mt cch ng k sao cho lc khngcn ti s dch pha gia n vi in p vo. Ngi ta quy c l b gi nguyn gi tr ca n

    ti c, sao cho sang di chn tgb =0 v thg=tha. Khi :

    (b)

    (a)

    aTT, bTT

    c0

    Hnh 5-54

    2

    2

    2

    2

    21

    1

    c

    c

    artha

    =

    Hnh 5-54 biu din s ph thuc ca a v btheo tn s trong cc di khc nhau.

    - i vi mch lc thng cao

    * Xt trkhng c tnh ca mt lc hnh T (hnh 5-55a):

    2

    2

    12

    141

    2)(

    caa

    bad

    CjZ

    ZZTZ

    =+= 2Ca2Ca

    Lb

    Hnh 5-55a

    -Trong di chn ( < c): Z(T) mang tnh in dung.

    150

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    153/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    -Trong di thng ( > c): Z(T) mang tnh in trv c tnh theo cng thc:

    )(1.)(2

    2

    R

    C

    LTZ c

    a

    bd ==

    Z (T)

    LCa

    b

    R()

    c0

    Hnh 5-55b

    S ph thuc ca Zd(T) theo tn s c biu thtrong hnh 5-55 b.

    * Xt trkhng c tnh ca mt lc hnh (hnh 5-56a):

    2

    2

    1

    12

    41

    12)(

    c

    b

    a

    b

    bd Lj

    Z

    ZZZ

    =

    +

    =

    -Trong di chn ( < c): Z() mang tnh in cm. Ca

    2Lb2Lb

    Hnh 5-56aZ ()

    L

    C

    b

    a

    R()

    c0

    Hnh 5-56b

    -Trong di thng ( > c): Z() mang tnh in trv c tnh theo cng thc:

    )(

    1

    1.)(

    2

    2

    R

    C

    LZ

    ca

    bd =

    =

    S ph thuc ca Zd() theo tn s c biu thtrong hnh 5-56 b.

    * By gita xt sang truyn t c tnh:

    -Trong di thng ( > c): suy gim c tnh a =0, khi :

    2

    2

    2

    2

    ,

    21

    1

    .

    c

    c

    T tgbjgth

    == hay

    2

    2

    2

    2

    21

    1

    c

    ctgb

    =

    -Trong di chn ( < c): ngi ta cng quy c b gi nguyn gi tr ca n ti c, sao cho sangdi chn tgb =0 v thg= tha. Khi :

    (b)

    (a)

    -

    aTC, bTC

    c0

    Hnh 5-57

    2

    2

    2

    2

    21

    1

    c

    cartha

    =

    Hnh 5-57 biu din s ph thuc ca a v b theo tn s trong cc di khc nhau.

    - i vi mch lc thng di

    151

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    154/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Xt mt lc hnh T v hnh ca mch lc thng di (hnh 5-58):

    Hnh 5-58

    CbLb

    La/2La/2 2Ca2Ca

    Cb /2 Cb/22Lb

    LaCa

    2Lb

    Do vic tnh ton kh phc tp, nn y khng thc hin tnh ton trc tip m ch da vo tnhcht tng ng ca n i vi cc mch lc thng thp v thng cao trn cc on tn s khc

    nhau. C th l:

    -Trn on > 0 : nhnh Za mang tnh in cm, cn Zb mang tnh cht in dung, do mchlc thng di s tng ng nh mt mch lc thng thp.

    Hnh 5-59a

    L

    C

    a

    b

    Z (T)

    R()

    c20c10

    thng thpthng cao

    L

    C

    a

    b

    Z ()

    R()

    c20c10

    thng thpthng cao

    -Trn on < 0 : nhnh Za mang tnh in dung, cn Zb mang tnh cht in cm, do mchlc thng di s tng ng nh mt mch lc thng cao. Hnh v 5-59 biu din s ph thucca cc thng sc tnh ca mch lc thng di theo cc di tn s khc nhau.

    Hnh 5-59b

    (b)(a)

    -

    aTD, bTD

    0 c2c10

    Thng cao Thng thp

    - i vi mch lc chn di

    Xt mt lc hnh T v hnh ca mch lc chn di (hnh 5-60):

    152

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    155/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Cb

    La/2La/2

    2Ca2Ca

    Lb

    Hnh 5-60

    Cb/2 Cb/2

    2Lb

    La

    Ca

    2Lb

    Tng t nh mch lc thng di, da vo tnh cht tng ng ca mch lc chn di i vi

    cc mch lc thng thp v thng cao trn cc on tn s khc nhau. C th l:

    -Trn on > 0 : nhnh Za mang tnh in dung, cn Zb mang tnh cht in cm, do mchlc chn di s tng ng nh mt mch lc thng cao.

    -Trn on < 0 : nhnh Za mang tnh in cm, cn Zb mang tnh cht in dung, do mchlc chn di s tng ng nh mt mch lc thng thp.

    Hnh v 5-61 biu din s ph thuc ca cc thng sc tnh ca mch lc chn di theo cc ditn s khc nhau.

    Hnh 5-61a

    Z (T)

    L

    C

    a

    b

    R()R()

    0 c2c10

    Thng caoThng thp

    Z ()

    L

    C

    a

    b

    R()

    0 c2c10

    Thng caoThng thp

    R()

    (a)

    (a)

    (b)

    aCD, bCD

    c1

    c200

    Hnh 5-61b

    (b)-

    Thng thp Thng cao

    153

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    156/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Trn y ta xt cc tnh cht ca b lc loi k, trong cc thng sc tnh c nh ngha

    da vo iu kin phi hp trkhng c hai ca. Nhng iu kin ny li rt kh thc hin, bi

    v thng thng trkhng ti v ni khng ca ngun c gi tr l thun trcnh, hay nu c

    ph thuc tn s th cng theo quy lut ring ca n. Trong khi trkhng c tnh ca mch

    lc loi K cho d c tnh cht thun trtrong di thng nhng vn b ph thuc kh nhiu vo tn

    s. V vy nhc im ca loi b lc ny l trkhng c tnh v s truyn t tn hiu bnhhng nhiu bi tn s.

    Th d 5-13: Tnh cc phn t ca mch lcthng th p loi k c di thng t 0 n 1000Hz,

    tr khng c tnh u di thng l 600. V

    khu T v ca mch lc.

    La=19mH

    Cb/226,5nF

    Cb/226,5nF

    La/2

    9,5mH9,5mH

    La/2

    Cb=53nF

    Hnh 5-62

    Gii: Theo cc gi thit ta c:

    f

    L C

    ZL

    C

    c

    a b

    a

    b

    = =

    = =

    11000

    0 600

    d ( )

    Rt ra

    C n

    L m

    b

    a

    = =

    = =

    1

    6 1053

    6 1019

    6

    2

    . .

    .

    F

    H

    Cc s mt lc thng thp c vhnh 5-625.4.4 Mch lc thng LC loi m

    khc phc nhc im ca b lc loi k, ngi ta ci tin mt bc v mt kt cu t

    c cht lng cao hn. Cc mch lc c gi l mch lc m.

    a. Cc phng php xy dng b lc loi m

    xy dng b lc m, ngi ta dng cc phng php chuyn t b lc loi k.

    - Chuyn ni tip: Bao gm cc bc nh sau:

    +Chn khu cbn hnh T v tnh ton da vo trkhng ca nhnh.+Gi li mt phn trn nhnh ni tip, sao cho trkhng ca n trthnh:

    aa ZmZ .' = (vi m

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    157/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    a

    ba

    Z

    ZZ 41

    2+

    a

    ba

    mZ

    ZmZ '41

    2+= (5-131)

    Rt ram

    ZZ

    m

    mZ bab +

    =

    4

    1 2'(5-132)

    Za/2Za/2

    Zb

    Za/2 = mZa/2Za

    /2 = mZa/2

    Zb

    Hnh 5-63

    Z Zd T d TK M( ) ( )=

    Khu lc m c xy dng bng cch ny gi l khu lc m ni tip. N cng c kt cu hnh T.

    Hnh 5-63 m t qu trnh chuyn ni tip va trnh by trn.

    - Chuyn song song: Bao gm cc bc nh sau:

    +Chn khu cbn hnh v tnh ton da vo dn np ca nhnh.

    +Gi li mt phn trn nhnh song song, sao cho dn np ca n trthnh:

    bb YmY .' = (vi m

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    158/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Khu lc M c xy dng bng cch ny gi l khu lc M song song. N cng c kt cu hnh

    . Hnh 5-64 m t qu trnh chuyn song song va trnh by trn.

    b. Cc tnh cht ca mch lc loi m

    Trong phn trn ta xt cch xy dng mch lc loi M t mch lc loi K, trong cn ch

    rng iu kin cn bng trkhng c tnh ca cc khu loi K v loi M s lm cho hai loimch lc s c cng di thng. Tuy nhin iu cha th hin nhng ci thin ca mch lc loi

    M so vi mch lc loi K mt cch thuyt phc. By gita hy xt ti cc thng sc tnh ca

    mch lc M theo mt cnh nhn khc, trc ht l trkhng c tnh ca mt lc hnh trongcch chuyn ni tip (hnh 5-65).

    Hnh 5-65

    Za Za Za

    Zb ZbZbZb

    ZbZb

    Zb

    Zb

    Za=mZa

    '

    '

    2

    '

    '

    ''

    41

    1).

    4

    1(2

    41

    12

    a

    b

    ba

    a

    b

    bd

    Z

    Zm

    ZZ

    m

    m

    Z

    ZZZ

    M

    +

    +

    =

    +

    =)(

    trong nu ch n iu kin cn bng trkhng c tnh ta s c:

    +

    +

    =

    +

    +

    =b

    a

    a

    b

    b

    a

    b

    bad

    Z

    Zm

    Z

    Z

    Z

    Z

    Z

    m

    m

    ZZ

    m

    mZ

    M

    4

    11

    41

    2

    41

    ).4

    1(2

    22'

    )(

    hay

    +=

    b

    add

    Z

    ZmZZ

    KM

    4

    11

    2

    )(

    '

    )( (5-137)

    Kt qu trn ni ln rng, trkhng c tnh ca b lc loi M trong cch chuyn ni tip cn ph

    thuc h s m. iu ny ch ra kh nng, nu chn m thch hp c th lm cho Zd(M) t ph thuc

    vo tn s nht.

    i vi trkhng c tnh ca mt lc hnh T trong cch chuyn song song (hnh 5-66) ta cng

    c:

    Yb Yb

    Ya

    Yb Yb

    Ya YaYa

    YbYb

    Ya

    Yb

    T T

    156Hnh 5-66

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    159/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    '

    '

    2'

    '

    ''

    ''

    )

    ' 4

    1.)

    4

    1(2

    14

    12

    14

    12 b

    a

    ab

    b

    a

    aa

    ba

    d Y

    Y

    m

    YY

    m

    mY

    Y

    YZ

    ZZ

    Z ++=+=+=M(T

    hay

    a

    ba

    b

    a

    b

    a

    ab

    d

    Y

    YmY

    Y

    Y

    m

    Y

    Y

    m

    YY

    m

    mZ

    .4

    11

    1.

    2

    41

    41

    .

    )4

    1(2

    122

    )'

    +

    +

    =

    +

    +

    =M(T

    tc l

    a

    b

    Tdd

    Y

    YmZZ

    K

    .4

    11

    1.

    2)()

    '

    +

    =M(T (5-138)

    Kt qu trn cng ni ln rng, trkhng c tnh ca b lc loi M trong cch chuyn song song

    ph thuc h s m.

    C th ta xt b lc thng thp, c cc trkhng xut pht t loi K:

    Za = jLa;b

    bCj

    Z

    1=

    -Theo cch chuyn ni tip s c b lc loi M,

    tng ng:

    Z ()

    L

    C

    a

    b

    m=1(loi K)

    m=0,6

    m=0,4

    R()

    c0

    Hnh 5-67a

    +

    =

    =

    b

    ab

    aa

    mCjL

    m

    mjZ

    mLjZ

    1

    4

    1 2'

    '

    ]).1(1.[

    1

    1.

    2

    2

    2

    2

    2)

    '

    c

    c

    b

    a mC

    LZd

    =M(

    Hnh 5-67a l th biu din s ph thuc ca trkhng c tnh mt lc hnh mch lc thngthp ni tip theo gi tr ca m.

    -Theo cch chuyn song song s c b lc loi M,

    tng ng: Z (T)

    L

    C

    a

    b

    m=0,4

    m=0,6

    R() m=1

    c0

    Hnh 5-67b

    =

    +

    =

    bb

    a

    ba

    mCjY

    mLjC

    m

    mjY

    '

    2' 1

    4

    1

    157

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    160/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    ]).1(1[

    1.1.

    2

    22

    2

    2

    )'

    c

    cb

    ad

    mC

    LZ

    =M(T

    Hnh 5-67b l th biu din s ph thuc ca trkhng c tnh mt lc hnh T mch lc thng

    thp song song theo m.Nh vy, nu chn m=0,6 th s cc khng c tnh ca cc mt lc nu trn s t ph thc vo tn

    s nht. i vi mch lc thng cao cng c kt qu tng t.

    By gita xt ti truyn t c tnh (g) ca mch lc loi M, trong ch yu xt n suy gim

    c tnh (a). Khu lc M phc tp hn khu lc K, do trn cc nhnh ni tip v song song ca

    mch lc c th xy ra cng hng lm hmch Ya hoc ngn mch Zb. Khi suy gim c

    tnh s ln v cng, v vy cc tn s cng hng ny c gi . Chng l nghim ca ccphng trnh

    04

    12

    ' =+=mYY

    mmY aba

    hoc 04

    1 2' =+

    =m

    ZZ

    m

    mZ bab

    Hay l 114 2

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    161/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Nhn xt:

    Trong khong tn s gia c v , suy gim c tnh tng t 0 n . Do dc ca c

    tuyn ph thuc vo b rng ca khong (c, ), m b rng ny li ph thuc vo m, t ta cth chn dc ca c tuyn mt cch tu theo m. y l mt u im ln ca mch lc M so

    vi mch lc K. Tuy nhin khi i su vo di chn th suy gim c tnh li gim kh nh. y l

    nhc im ca b lc M so vi b lc loi K.

    5.4.5 B lc thng LC y

    a. Nguyn tc thit kchung

    Nguyn tc tnh ton mt b lc l phi m bo cc yu cu k thut, sao cho cht lng ca n

    cng t ti l tng cng tt. Ni mt cch c th:

    Khu M

    m

    Za/Zb/

    Khu K

    Za/Zb/

    c

    1/2 khu

    M,

    PHTK

    m=0,6

    Z

    a / Z

    b

    1/2 khu

    M,

    PHTK

    m=0,6

    Z

    a / Z

    b

    Zd(T,) Zd(T,) Zd(T,)

    Ri

    Rt

    Zd(,T)

    E

    Hnh 5-69: B lc Lc y

    Zd(,T)

    -Suy gim c tnh (a) phi hon ton trit tiu trong di thng v rt ln trong ton b di chn.

    -B lc phi c phi hp trkhng tt vi ngun v ti.

    Trong thc t, p ng y cc yu cu k thut, thng phi xy dng cc b lc phc tp

    gm nhiu khu khc nhau v c cc tnh cht b xung cho nhau. Nhn chung mt b lc nh vy

    phi c hai khu khng i xng hai u lm nhim v phi hp trkhng vi ngun v ti, v

    mt s khu lc i xng loi M hoc K (hnh T hoc hnh ) ni vi nhau theo kiu dy chuyn(hnh 5-69). Sau y ta i su vo cc khu trong b lc:

    Khu lc M (i xng) c a vo m bo ra khi di thng suy gim c tnh tng rt

    nhanh. Do c tnh cng i su vo di chn th suy gim c tnh ca n cng tng, do Khu

    lc K (i xng) c a vo trc khu lc M khc phc nhc im v s gim ca suy

    gim c tnh khi i su vo di chn ca khu lc M. Nh vy m bo cc khu ny c cng

    di thng v s phi hp trkhng th khu M sc thc hin bng cch chuyn t khu Ktheo cch chuyn tng ng. H s m do tn s suy gim v cng quyt nh.

    159

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    162/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Hai khu 1/2 M (khng i xng): c t hai u b lc phi hp trkhng gia b lc

    vi ngun v ti. Do bn thn nhim v phi hp trkhng dn n n phi c tnh khng i

    xng. Mt khc va m bo phi hp vi ngun v ti, ng thi va m bo phi hp u

    ni n vi cc khu K v khu M pha trong b lc mt cch bnh thng, ngi ta to ra cc

    khu ny bng cch: to ra khu M t khu lc K theo cch chuyn tng ng, vi h s m=0,6,

    sau bi khu M va to trn ch gi li mt na. Vi h s m=0,6 th trkhng c tnhca vo v ca ra ca b lc sm bo thun trv n nh, m bo s phi hp trkhng

    vi ngun v ti.

    Vic ghp ni cc khu trong b lc sao cho nhn t ngoi vo c trkhng c tnh Z()=Ri=Rt

    trong trng hp chuyn ni tip (hnh 5-70a) v Z(T)=Ri=Rt trong trng hp chuyn song song

    (hnh 5-70b).

    }Z b' {2Z b" }2Z b"

    Z a'

    2

    Z a'

    2

    Z a"

    2

    Z a

    2

    Z a

    2

    Z a"

    2

    Ri

    Rt

    E

    Hnh 5-70a

    Zb

    Z()Z

    () Z(T) Z(T) Z(T)

    Ri

    Rt

    E

    Hnh 5-70b

    2Ya 2YaY

    a

    Ya

    Yb /2 b/2Yb/2Yb/2Yb /2 Yb/2

    Z(T)Z

    (T) Z() Z() Z()

    b. Cch tnh ton b lc y

    Thng thng cc s liu sau y sc cho trc: Di thng (tn s ct), trkhng c tnh

    trong di thng, in trtrong ca ngun v in trti, tn s suy gim v cng, cc yu cu v

    suy gim c tnh v phi h p tr khng ... u tin vic tnh ton khu K sc thc hin

    trc, sau mi chuyn sang tnh ton cc khu M. Sau y l cc cng vic tnh ton cn thittrn cc loi b lc:

    1. B lc thng thp:

    - Khu lc K:

    =

    =

    =

    ===

    c

    b

    c

    ba

    c

    ti

    b

    a

    RC

    R

    CL

    RRRC

    L

    2

    2L

    2

    a

    160

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    163/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    -Cc khu lc M:

    =2

    c2

    2-1=m

    1

    m

    c

    (Vi khu 1/2M th m = 0,6)

    Hnh 5-71 l cu trc ca cc khu (K, M v 1/2M) ca b lc thng thp y trong cc trng

    hp chuyn ni tip v chuyn song song.

    Nu chuyn ni tip:

    =

    =

    =

    bb

    ab

    aa

    mCC

    Lm

    mL

    mLL

    '

    2'

    '

    4

    1

    La/2 La/2

    Cb

    Hnh 5- 71a

    La/2La

    /2

    LbCb

    La/2

    2Lb

    Cb/2

    Nu chuyn song song:

    =

    =

    =

    ba

    aa

    bb

    C

    m

    mC

    mLL

    mCC

    4

    1 2'

    '

    '

    La

    Cb/2Cb/2

    Hnh 5-71b

    La

    Ca

    Cb/2Cb

    /2

    La/2

    Cb/2

    2Ca

    2. B lc thng cao:

    - Khu lc K:

    =

    =

    =

    ===

    c

    a

    c

    ab

    c

    ti

    a

    b

    RC

    R

    CL

    RRRC

    L

    2

    1

    2L

    2

    1

    b

    -Cc khu lc M:c

    c m 2

    22 -1=m1

    =

    (Vi khu 1/2M th m = 0,6)

    Hnh 5-72 l cu trc ca cc khu (K, M v 1/2M) ca b lc thng cao y trong trng hp

    chuyn ni tip v chuyn song song.

    161

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    164/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Nu chuyn ni tip:

    =

    =

    =

    m

    CC

    Cm

    mC

    m

    LL

    aa

    ab

    bb

    '

    2

    '

    '

    1

    4

    2Ca 2Ca

    Lb

    2C 2Ca

    C

    L

    2Ca

    Cb/2

    2Lb

    Hnh 5-72a

    Nu chuyn song song:

    =

    =

    =

    m

    CC

    LmmL

    m

    LL

    aa

    ba

    bb

    '

    2

    '

    '

    14

    Ca

    2Lb2Lb 2Lb

    2Lb

    La

    Ca

    2Lb

    La/2

    2Ca

    Hnh 5-72b

    3. B lc thng di:

    - Khu lc K:bbaa

    ccCLCL

    11. 21

    2

    0 ===

    ba

    ccCL

    212 =

    RRRCL

    CL

    ti

    a

    b

    b

    a ====

    Rt ra21

    12a

    12 2C

    2

    cc

    cc

    cc

    aR

    RL

    =

    =

    )(

    2C

    2

    )(

    12

    b

    21

    12

    cccc

    ccb

    R

    RL

    =

    =

    -Cc khu lc M:2

    12

    212

    11

    12

    mmCL

    cc

    ba

    =

    =

    162

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    165/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    rt ra2

    12

    12 )(1

    =

    ccm

    (Vi khu 1/2M th m = 0,6)

    Nu chuyn ni tip:

    m

    CmLL aaa ==

    '

    a

    ' C

    bb

    b mCm

    LL == 'b1

    '

    1 C

    aab Cm

    mL

    m

    mL

    2

    '

    b2

    2'

    21

    4C

    4

    1

    =

    =

    Trong hnh 5-73a minh ho cch chuyn ni tip khu lc thng di .

    Hnh 5-73a

    CbLb

    La/2La/2 2Ca2Ca

    Cb1

    Cb2

    La/2La

    /2 2Ca2Ca

    Lb1

    Lb2

    Nu chuyn song song:

    m

    CmLL aaa ==

    '

    a1

    '

    1 C

    bb

    b mCm

    LL == 'b

    ' C

    bba Lm

    m

    Cm

    m

    C 2'

    a2

    2'

    2 1

    4

    L4

    1

    =

    =

    Trong hnh 5-73b minh ho cch chuyn song song khu lc thng di.

    163

    Cb/2 Cb/22Lb

    LaCa

    2Lb

    Cb/2 Cb

    /22Lb

    Ca2

    Ca1

    2Lb

    La2

    La1

    Hnh 5-73b

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    166/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    4. B lc chn di:

    - Khu lc K:bbaa

    ccCLCL

    11. 21

    2

    0 ===

    ab

    ccCL2

    112 =

    RRRC

    L

    C

    Lti

    a

    b

    b

    a ====

    Rt ra21

    12b

    12

    )(2C

    )(2 cc

    cc

    cc

    bR

    RL

    =

    =

    )(2

    1

    C

    )(2

    12a

    21

    12

    cccc

    cc

    a R

    R

    L

    =

    =

    -Cc khu lc M: 2122

    12 1)(12

    1mm

    CLcc

    ab

    ==

    rt ra2

    12

    12 )(1cc

    m

    =

    (Vi khu 1/2M th m = 0,6)

    Nu chuyn ni tip:

    aa

    a mLm

    CC == 'a

    ' L

    m

    LmCC bbb ==

    '

    b1

    '

    1 L

    aab Lm

    mC

    m

    mC

    4

    1L

    1

    4 2'b22

    '

    2

    =

    =

    Trong hnh 5-74a minh ho cch chuyn ni tip khu lc chn di.

    Cb

    La/2La/2

    2Ca2Ca

    Lb

    Hnh 5-74a

    Cb1

    Cb2

    La/2La

    /2

    2Ca2Ca

    Lb1

    Lb2

    164

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    167/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Nu chuyn song song:

    aa

    a mLm

    CC == 'a1

    '

    1 L

    m

    LmCC bbb =='

    b

    ' L

    bba Cm

    mL

    m

    mL

    4

    1C

    1

    4 2'a22

    '

    2

    =

    =

    Trong hnh 5-74b minh ho cch chuyn song song khu lc chn di.

    Cb/2 Cb/2

    2Lb

    La

    Ca

    2Lb L

    Cb/2 Cb

    /2

    2Lb

    La1

    Ca1

    Ca2

    2Lb

    a

    Hnh 5-74b

    La2

    5.4.6 Mch lc tch cc

    vng tn s thp, loi mch lc thng LC thng khng thch hp cho cc ng dng thc t

    v s cng knh ca cc phn t trong mch v phm cht ca mch b suy gim kh nhiu, thay

    vo l cc loi mch lc tch cc RC dng KTT.

    a. Khi nim chung:

    Hm truyn t tng qut ca mch lc tch cc RC c dng:

    n

    m

    ppaa

    ppbbpK

    +++

    +++=

    1-n

    1-n10

    m

    1-m

    1-m10

    pa+...

    b+pb...)( , (n m) (5-140)

    Bc ca mch lc l bc ln nht ca mu s (n). Thng thng n c quyt nh bi s lngin dung C trong cc vng hi tip ca mch. i vi mch lc tch cc RC, thng khi hm

    mch c bc cng cao th nhy ca cc i lng c trng ca mch i vi phn t tch cc

    cng tng mnh, sc ca c tuyn tn s cng tin dn n l tng.

    Trong l thuyt tng hp mch, phng php thng dng xy dng mch lc tch cc RC l

    phng php phn tch a thc v mc dy chuyn cc khu bc mt v bc 2. Gi s t hm

    mch K(p) l phn thc hu t, khi c th phn tch ra thnh tch:

    )().()().(

    )().(

    ..)(

    )(

    )( 12

    2

    0 pKpFcpbpp

    cpbpp

    pkpD

    pN

    pKj j

    jjj

    i i

    iii

    r

    =+++

    +++

    ==

    (5-141)

    165

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    168/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    -u tin tch ra hm F(p) c th thc hin bng mch thng RC. Trong cc im cc ca

    F(p) phi l thc:

    F pP p

    Q p

    P p

    p jj

    ( )( )

    ( )

    ( )

    ( )= =

    +

    Trong Q(p) cha cc nghim thc l im cc thc ca K(p). Cn P(p) cha mt phn ccnghim ca N(p), v bc ca P(p) nh hn hoc bng bc ca Q(p). Khi F(p) c thc thc

    hin bng cc phng php tng hp mch thng. Nu P(p) ch cha cc im khng thc th

    c th thc hin bng mch hnh ci thang.

    -Cn li K1(p) l t hp cc hm truyn bc hai v sc thc hin bng cc khu bc hai (cha

    cc phn t tch cc) vi u im c in trra rt nh.

    b. Khu lc tch cc RC bc 2:

    Khu lc bc hai c mt ngha c bit quan trng v l khu cbn tng hp cc hm

    bc cao bt k. Tng qut, khu lc bc hai tng ng vi hm truyn in p:

    2

    10

    2

    210 b)(ppaa

    ppbbpKu ++

    ++= (5-142)

    Hm mch ny hon ton c th thc hin c bng mch KTT vi cc vng phn hi v mchRC. Mch phn hi ca KTT c th l mt vng hoc nhiu vng.

    M4C(a)

    Mch phnhi(b)

    C

    I1b

    I2a _

    U1 U2+

    Hnh 5-75: Khu lc c mt

    -Khu dng phn hi mt vng: Hnh 5-75 m t mt khu tch cc RC c mt vng phn hi

    m dng KTT; (a) l mch thng RC; (b) l mch phn hi.

    vn hn hi

    Vit li hm truyn di dng:

    )(

    )()(

    pD

    pNkpKu = (5-143)

    Trong h s ca s hng bc cao nht N(p) v D(p) bng 1; D(p) l a thc Hurwitz c cc

    nghim na mt phng tri; N(p) khng c nghim trn trc dng c th thc hin mchin c dy t chung. d dng thc hin hm mch bng khu mch bc hai, ngi ta thng

    chn mt a thc ph P(p) c cc nghim thc, khng dng v bc i (tng qut, i = max bc N,

    bc D) -1; C th chn bc i cao hn, nhng khi s linh kin s tng ln), sao cho:

    )(

    )()(

    )(

    )()()(

    2

    1

    pP

    pDk

    pP

    pNk

    pDpNkpKu == (1)

    166

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    169/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Theo h phng trnh dn np ca mch a ta c:

    I2a= y21aU1 + y22aUC = y21aU1 (do C l im t o, UC =0 )

    Theo h phng trnh dn np ca mch b ta c:

    I1b = y11bUC + y12bU2 = y12bU2

    Ch rng I1b = -I2a; v i vi mch thng tuyn tnh y12b=y21b, nn:

    K pU

    U

    y

    yu

    a

    b

    ( ) = = 2

    1

    21

    21

    (2)

    T (1) v (2) ta rt ra:

    y kN p

    P pa21 1= .

    ( )

    ( ); y k

    D p

    P pb21 2=

    ( )

    ( );

    k

    kk1

    2

    = (5-144)

    Nh vy mch a l s thc hin y21a. Mch b l s thc hin y21b. Cn k1 v k2 l cc hng s

    sc tm ra khi thc hin mch RC. Cn y21a v y21b phi l cc hm cho php ca mch thng RC. R rng tu thuc vo vic la chn a thc P(p) ta c th c rt nhiu mch RC thc

    hin hm truyn t trn. Vic chn mch no l ti u c da theo mt quan im thit k no.

    -Khu c phn hi nhiu vng: S hnh 5-76 l mt th d khu bc hai c thc hin vinhiu vng phn hi.

    Tu theo vic la chn cc phn t Y1, Y2,...,Y5 ta c th thc hin c hm mch K(p) c cc

    chc nng mch khc nhau nh lc thng thp, thng cao, thng di, chn di ... Tuy nhin cu

    trc ny khng thc hin c hm phn thc hu t bt k.

    Y5Y4

    Y1Y2

    Y3

    _

    U1 U2+

    Hnh 5-76: Khu lc c phnhi nhiu vng

    Th d 5-14:

    Xc nh chc nng ca mch in hnh 5-77a.

    Gi thit vi mch l l tng v lm vic chtuyn tnh.

    -E

    +E-

    +RU1 UB2

    C

    C

    Hnh 5-77a

    R

    R

    167

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    170/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    Gii:

    Tnh hm truyn t: Lp phng trnh trng thi ti cc nt theo nh lut Kirchhoff I, t rtra:

    + Trong min p:

    22)()()(

    222

    1

    2

    ++==

    RCppCRRCp

    pUpUpT

    )( jT

    1/2

    0 0

    Hnh 5-77b

    + Trong min :

    jRCCR

    RCjjT

    22)(

    222 +=

    Gi tr bin :

    2222222 4)2()(

    CRCR

    RCjT

    += , ti

    RC

    20 = th

    2

    1max)( =jT .

    thnh tnh c dng nh hnh 5-77b. Nh vy y l khu lc tch cc thng di bc 2.

    TNG HP NI DUNG CHNG V

    c trng cho M4C c th dng cc loi thng s Z, Y, A, B, G, H. Mi loi gm c 4thng s. Vi mng bn cc tng h ta ch cn xc nh 3 thng s.

    Cc thng sc tnh ( cc thng s sng) cng hon ton c trng cho M4C chPHTK ti cc ca ca M4C.

    Da vo cc thng sc trng ca M4C cng vi ch ca ngun v ti, ta hon ton cth xc nh c cc tnh cht truyn t tn hiu t ngun ti ti thng qua M4C.

    Khi phn tch , ngi ta thng trin khai cc M4C thnh cc s tng ng. Mng

    tng h thng thng dng s tng ng hnh T, hnh (hoc hnh cu vi M4Ci xng). Mng khng tng h tch cc th vic trin khai thnh cc s tng ng kh

    a dng, ty thuc vo iu kin lm vic v di tn cng tc cng vi cc khuyn co ca

    nh sn xut.

    Cc h thng phc tp chnh l s ghp ni ca nhiu khu li m thnh. Trong tn hiu u ra c thc t chc quay trvu vo nhm thay i cc tnh cht truyn t tn hiu

    ca mch hoc to ra cc hiu ng c bit cho mch hoc xy dng nn cc mch to daong.

    Tt c cc h thng to v bin i tn hiu u c th phn tch v tng hp da trn l thuytmng bn cc.

    CU HI V BI TP CHNG V

    5.1 Mng bn cc c cha diode l loi M4C:

    a. Thng. c. Khng tng h

    168

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    171/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    b. Tng h. d. Khng tng h, tch cc.

    5.2 Mng bn cc c cha transistor l loi M4C:

    a. Thng. c. Khng tng h

    b. Tng h. d. Khng tng h, tch cc.

    5.3 Transistor l loi M4C:

    a. Thng. c. Khng tng h

    b. Tng h. d. Khng tng h, tch cc.

    5.4 Mt mng bn cc tuyn tnh, bt bin, tng h tha mn:

    a. y12= y21 c. z12= z21

    b. a=-1 d. C 3 phng n trn u ng

    5.5 Cng thc no di y ng vi M4C c ghp t n M4C n gin theo cch ghp nitip- song song?

    a. c.1

    n

    k

    k

    YY= =

    = 1

    n

    k

    k

    ZZ= =

    =

    b.1

    n

    k

    k

    HH= =

    = d.1

    n

    k

    k

    AA= =

    =

    5.6 Cng thc no di y ng vi M4C c ghp t n M4C n gin theo cch ghp nitip-ni tip

    a. c.1

    n

    kk

    YY= == 1n

    k

    kZZ= ==

    b.1

    n

    k

    k

    HH= =

    = d.1

    n

    k

    k

    AA= =

    =

    5.7 Mng bn cc tuyn tnh, tng h, thng c th khai trin thnh s tng ng:

    a. Hnh T c. Hnh cu

    b. Hnh d. C ba phng n u sai

    5.8 Mng bn cc tuyn tnh, tng h, thng v i xng c th khai trin thnh s tng

    ng:

    a. Hnh T c. Hnh cu

    b. Hnh d. C ba phng n u ng

    5.9 Mng bn cc i xng v s tng ng hnh cu c mi quan h:

    a.11 12

    11 12

    I

    II

    Z Z Z

    Z Z Z

    =

    = +b.

    ( )

    ( )

    11

    12

    1

    2

    1

    2

    I II

    II I

    Z Z Z

    Z Z Z

    = +

    =

    c. C hai phng n trn u ng

    169

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    172/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    5.10 Cc trkhng sng ca M4C c thc tnh theo cng thc:

    a.10 2 2

    20 1 1

    v ngm v hm

    v ngm v hm

    Z Z Z

    Z Z Z

    =

    = c.

    10 1 2

    20 2 1

    v ngm v hm

    v ngm v hm

    Z Z Z

    Z Z Z

    =

    =

    b.10 1 1

    20 2 2

    v ngm v hm

    v ngm v hm

    Z Z Z

    Z Z Z = =

    d.10 1 2

    20 1 2

    v ngm v ngm

    v hm v hm

    Z Z Z

    Z Z Z = =

    5.11 Trkhng sng ca mng bn cc i xng c thc tnh theo mch tng ng cu:

    a.0 10 20

    /I II Z Z Z Z Z = = = c. 0 10 20 I II Z Z Z Z Z = = =

    b.0 10 20 I II Z Z Z Z Z = = = + d. 0 10 20 I II Z Z Z Z Z = = =

    5.12 Xt mt ngun pht c ni trthun Zng=R0 v mt ti thun trZt= R0 . Khi :

    a. cng sut trn ti t cc i.

    b. khng c s phn x tn hiu t ti v ngun.

    c. khng cn thm khu phi hp trkhng gia ngun v ti.

    d. tt c cc iu trn u ng.

    5.13 Khi tn s tn hiu vo mch lc thng thp tng, in p li ra s:

    a. Gim c. Gi nguyn.

    b. Tng d. Gn bng in p li vo.

    5.14 lc ly di tn Audio (t 0 kHz n 20 kHz) v loi b cc tn s khc, phi s dng loimch lc no ?

    a. Thng th p. c. Thng di.

    b. Thng cao. d. Chn di.

    5.15 V mt kt cu, mch in c hi tip ni tip dng in ph hp vi kiu ghp no?

    a. ghp ni ti p-song song c. ghp song song-song song

    b. ghp ni tip-ni ti p d. ghp song song-ni tip

    5.16 Cho mng bn cc nh hnh v 5-78. Hy xc nh cc thng s hn hp Hij ca mng bncc

    R1

    R2U1 U2

    I1 I2

    Hnh 5-78

    170

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    173/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    5.17 Hy xc nh s tng ng hnh T ca mng bn cc nh hnh v 5-79.

    R1M

    U1 U2L2L1

    **

    Hnh 5-79

    R2

    5.18 Cho mng bn cc nh hnh v 5-80. Xc nh iu kin ca Zng v Zt c s phi hp trkhng trn c hai ca ca M4C.

    Z1

    U2U1

    Hnh 5-80

    Z2

    R

    C U2U1

    Hnh 5-81

    2R

    5.19 Cho bn cc nh hnh 5-81:

    a. Xc nh cc thng s yij ca M4C.

    b. V nh tnh c tuyn bin v c tuyn pha ca hm truyn t in p

    )(

    )()(

    1

    2

    jU

    jUjT = khi u ra M4C c Zt=2R.

    c. Nhn xt tnh cht ca mch (i vi tn s).

    5.20 Cho mng bn cc nh hnh 5-82:

    L

    U2U1

    Hnh 5-82

    2R

    Ra. Xc nh cc thng s aij ca M4C.

    b. Vnh tnh c tuyn bin v c tuyn pha ca

    hm truyn t in p)(

    )()(

    1

    2

    jU

    jUjT = khi u ra

    M4C c Zt=2R.

    c. Nhn xt tnh cht ca mch (i vi tn s).

    R

    5.21 Cho bn cc nh hnh 5-83:

    L 2R UB2BUB1B

    Hnh 5-83

    171

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    174/204

    Chng 5: Mng bn cc v ng dng

    a. Xc nh cc thng s yij ca M4C.

    b. V nh tnh c tuyn bin v c tuyn pha ca hm truyn t in p

    )(

    )()(

    1

    2

    jU

    jUjT = khi u ra M4C c Zt=2R.

    c. Nhn xt tnh cht ca mch (i vi tn s).

    5.22 Thit k mch lc thng di loi k bit trkhng c tnh ti tn s trung tm bng 10k,di thng ca mch nm trong khong (10 - 12)kHz.

    5.23 Tnh cc phn t ca mch lc thng di M vi cc s liu: Z(0)=600, fc1=10kHz,

    fc2=12kHz, f1=9,5kHz, f2=12,8kHz.

    172

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    175/204

    Hng dn tr li

    HNG DN TR LI

    CHNG 1: CC KHI NIM V NGUYN L CBN

    1.1 M hnh ton hc ca mch in trong min thi gian c thc trng bi:

    b. Mt h phng trnh vi phn hoc sai phn.

    1.2 Hiu qu khi chuyn mt mch in analog t min thi gian sang min tn s l:

    d. s thay th h phng trnh vi phn bng mt h phng trnh i s.

    1.3 Trkhng ca phn t thun dung l :

    b)1

    C CZ jX j C

    = =

    1.4 Trkhng ca phn t thun cm l :

    c) L LZ j L jX = = 1.5 Dn np ca phn t thun dung l :

    b) C CY j C jB= =

    1.6 Dn np ca phn t thun cm l :

    d)1

    L LY jj L

    = = B

    1.7 Trkhng tng ng ca on mch hnh 1.45.

    a. Z=1-j5

    1.8 Trkhng tng ng ca on mch hnh 1.46.

    d. Y=5-j5 (S)

    1.9 S tng ng ca on mch c trkhng Z= 2+j2 l hnh 1.47.b.

    1.10 S tng ng ca on mch c trkhng Z =3-j2 l hnh 1.48.a.

    1.11 S tng ng ca on mch c dn np Y=2+j5 (S) l hnh 1.49.b.

    1.12 S tng ng ca on mch c dn np Y=3-j5 (S) l hnh 1.50.a.

    1.13iu kin phi hp cng sut tc dng trn ti t cc i l:

    d. Trkhng ti bng lin hp ca trkhng ngun (Zt =Rng-jXng ).

    1.14 Trong mch in RLC ni tip, nu UL ln hn UC th:

    a. Mch c tnh cm khng.

    1.15 Ti im cng hng ca mch cng hng RLC ni tip:

    c. Mch c tnh thun tr, dng vi p l ng pha.

    1.16 H s phm cht Q ca mch cng hng RLC ni tip c th tng bng cch:b. Gim R.

    172

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    176/204

    Hng dn tr li

    1.17 Trkhng ca mch RLC song song ti tn s cng hng l

    b. Cc i v thun tr.

    1.18 Mch in hnh 1.51 c (nhiu nht):

    d. 3 nt, 5 nhnh

    1.19 Trkhng tng ng ca mch: jZtd 33 =

    -Bin phc dng in trong mch:oj

    m eI15.

    2

    1=

    -in p trn Z1:oj

    m eU30

    1

    =

    -in p trn Z2:oj

    m eU30

    2 2=

    1.5 2

    Hnh 6-1

    1s 1s 1s 1s

    1.20 a.

    )30sin(26)(1o

    ttu =

    )15sin(3)(1o

    tti +=

    )60sin(22

    3)(2

    otti +=

    )30sin(22

    3)(3

    otti =

    b. S tng ng chi tit theo cc tham s c dng nh hnh 6-1.

    c. Cng sut tc dng:

    P = U.I cos = 9W.

    1.21 a.

    )60sin(26)(1ottu +=

    i1(t) =2.sin(t + 15o)

    i2(t) =4/3.sin(t + 15o)

    i3(t) =2/3.sin(t + 15o)

    b. S tng ng chi tit theo cc tham s c dng nh hnh 6-2, n v l .

    r=1

    XC=3

    XL=5

    Hnh 6-2

    XC=6

    r=3 r=6

    0,5

    Hnh 6-3

    0,5s

    0,5s

    0.5s

    0,5s

    1,5

    c. Cng sut tc dng:

    P = U.I cos = 6W.

    1.22 a.

    )30sin(22)( ottu =

    )15sin(34)( otti +=

    173

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    177/204

    Hng dn tr li

    )30sin(23

    2)(1

    otti =

    )60sin(23

    2)(2

    otti +=

    b. S tng ng chi tit theo cc tham s c dng nh hnh 6-3.c. Cng sut tc dng:

    P = U.I cos = 4/3W.

    CHNG II: CC PHNG PHP CBN PHN TCH MCH IN

    2.1 Trong mt mch vng khp kn, tng i s cc st p trn cc nhnh:

    d. bng khng.

    2.2 Nu in p ngun cung cp v st p ca hai phn t bit, st p ca phn t th ba:

    c. c th xc nh c bng cch p dng nh lut Kirchhoff vin p.

    2.3 Nu tnh ton ca bn cho thy tng i s cc st p trong mt mch vng l khc khng th:

    d. tnh ton ca bn cha ng

    2.4 Cschnh ca phng php dng in vng da vo :

    c. nh lut Kirchhoff vin p

    2.5 Nu khi gii mch in thu c dng trong mt nhnh c gi tr m th:

    a. Chiu ban u ca n l khng ng.

    2.6 Khi phn tch mt mch in c Nn nt v Nnh nhnh bng phng php in p nt, th sphng trnh to ra l:

    b. Nn-1 phng trnh c lp

    2.7 Khi phn tch mch in tuyn tnh p dng nguyn l xp chng, th:

    b. Ln lt ch gi li mt ngun, cc ngun cn li cn c loi b.

    2.8 Csphn tch mch bng phng php ngun tng ng da vo :

    a. nh l Thevenine- Norton

    2.9 Trong mch hnh 2.25, in p ri trn R2.

    d. 10 Vdc

    2.10 Phng trnh khng ng i vi mch in hnh 2.26:

    d. IR2 = I1+I2

    2.11 Cc biu thc dng in vng cho mch:

    ( )

    ( )1 1 3 2 3 1

    1 3 2 2 3 2

    V V

    V V

    I R R I R E

    I R I R R E

    + =

    + + =

    2.12

    174

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    178/204

    Hng dn tr li

    a. H phng trnh:

    -Xt vng 1: IV1(R1+ZL1+ZC) - IV2.ZC = E1.

    -Xt vng 2: -IV1ZC + IV2(R2+ZL2+ZC) =-E2.

    b. Dng trong cc nhnh:

    IL1 = IV1.

    IL2 = IV2.

    IC = IV1 IV2

    2.13 Dng in trn cc nhnh theo phng php dng in vng:

    1

    2

    3

    1

    2

    1 2

    4

    3

    1

    R V

    R V

    R V V

    I I A

    I I A

    I I I

    = =

    = =

    = = A

    2.14 Cc biu thc dng in vng:

    ( ) ( )

    ( ) (

    1 1 1 2 1

    1 2 2 2

    V L C V C M

    V C M V L C ) 2

    I R jX jX I jX jX E

    I jX jX I R jX jX E

    + + =

    + + =

    2.15 Cc phng trnh vng:

    1 1 1 2 1

    1 2 2 2

    1 1

    1 1

    V V

    V V 2

    I R j L I E j C j C

    I I R j L E j C j C

    + + + =

    + + + =

    2.16 Dng in trong cc nhnh bng phng php in p nt

    -PTrnh in p nt:

    UA(G1+G2+G3) = Ing1-Ing2

    -Thay s tnh c:

    UA = -1V.

    -Vy ta c:

    I1=0,2A.

    I2=0,25A.

    I3=0,05A.

    2.17 Cc phng trnh nt:

    1

    1 1

    2

    2 3

    1 1 1 1

    1 1 1 1

    A B

    L C C

    A B

    C C

    EU U

    2

    R jX jX jX R

    EU U

    jX R R jX

    + + =

    + + + = R

    175

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    179/204

    Hng dn tr li

    2.18: Cc phng trnh nt:

    1

    1 2 2 2 2

    4

    2 2 4 2 2

    1 1 1

    1 1 1

    A B n

    ng

    A B

    U U IR R j L R j L

    EU U j C

    4

    g

    R j L R R j L R

    + = + +

    + + +

    + +

    =

    2.19 Et v Rt ca ngun tng ng:

    Et= 5V; Rt = 5 Ohm.

    2.20: Trkhng tng ng ca mch Thevenine:

    Rt= R1// R2 // R3

    2.21 Tnh dng in IR4 theo phng php ngun tng ng:

    Nu tnh theo thevenine khi :

    =

    =

    7

    12

    7

    36

    tdAB

    hmAB

    Z

    VU

    Vy theo s tng ng Thevenine ta c:

    ARZ

    UI

    tdAB

    hmABR

    13

    18

    )27

    12(7

    36

    4

    4 =+

    =+

    =

    Kt qu tng t nu ta trin khai theo Norton.

    2.22 Trkhng tng ng Rt ca mch Thevenine.

    Rt= 1250

    2.23 Tnh dng in iR2 bng nguyn l xp chng:

    Khi Ing1 tc ng (Eng4 b ngn mch): dng in trn R2 tnh c l 2A (chiu t A sang B).

    Khi Eng4 tc ng (Ing1 b hmch): dng in trn R2 l 0,5A (chiu t B sang A).

    Tng hp: dng in trn R2 l 1,5A (chiu t A sang B).

    CHNG III: HIN TNG QU TRONG CC MCH RLC

    3.1. Khi mi im cc ca hm mch F(p) nm bn na tri mt phng phc (khng bao hm trco), p ng f(t) s:

    a. hi t v 0 khi t.

    3.2. Khi mi im cc ca hm mch F(p) nm bn na tri mt phng phc, cng lm nm trntrc o, p ng f(t) s:

    d. khng tin n v hn khi t.

    3.3. Khi tn ti im cc ca hm mch F(p) nm bn na phi mt phng phc, p ng f(t) s:

    176

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    180/204

    Hng dn tr li

    d. tin n v hn khi t.

    3.4. Lut ng ngt ca cc phn t qun tnh c pht biu :

    b. Trong cun dy khng c t bin dng in, trong tin khng c t bin in p,k c ti thi im ng ngt mch.

    3.5. Hm gc UC(t) nu bit nh ca n:

    b.31 1( )

    6 2

    t

    CU t e= +

    3.6. Hm gc iL(t) nu bit nh ca n l:

    b.2 3( ) 2 3 2t tLi t e te e

    = + + 3t

    3.7 Xc nh uC(t):

    -iu kin u:

    UC(0) =90V.

    -Ngt kho K, vit phng trnh cho mch:

    )0(.)(

    )().1

    (11

    CC UCR

    pEpUpC

    R+=+

    Kt qu tm c:

    44

    6

    10.5

    10100

    )10.5(

    10.590)(

    +=

    +

    +=

    pppp

    ppUC

    -Chuyn v min thi gian:

    t

    C etU410.510100)( =

    3.8 Xc nh uC(t) ?

    -iu kin u:

    UC(0) =60V.

    -ng kho K. S dng cc phng hc tm nh ca p ng. Kt qu tm c:

    )6

    10(

    10.560)(4

    4

    +

    +=

    pp

    ppUC

    -Chuyn v min thi gian:

    t

    C etU6

    104

    3030)(

    +=

    3.9 Xc nh uC(t):

    -iu kin u:

    UC(0) =100V.

    -ng kho K. S dng cc phng hc tm nh ca p ng. Kt qu tm c:

    177

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    181/204

    Hng dn tr li

    18

    10

    1090)(

    6

    +

    +=

    pp

    pUC

    -Chuyn v min thi gian:

    tC etU

    18

    106

    1090)( +=

    3.10 Xc nh uC(t):

    -iu kin u:

    UC(0) =3V.

    -Ngt kho K. S dng cc phng hc tm nh ca p ng. Kt qu tm c:

    15

    10

    36)(

    4

    +

    =

    p

    ppUC

    -Chuyn v min thi gian:

    t

    C etU15

    104

    36)(

    =

    3.11 Xc nh uC(t):

    -iu kin u:

    UC(0) =5V.

    -Ngt kho K. S dng cc phng hc tm nh ca p ng. Kt qu tm c:

    5

    10

    510)(

    7

    +

    =

    pp

    pUC

    -Chuyn v min thi gian:

    t

    C etU5

    107

    510)(

    =

    3.12 Xc nh iL(t):

    -iu kin u:

    IL(0) =0,5A.

    -Ngt kho K. S dng cc phng hc tm nh ca p ng. Kt qu tm c:

    410

    6/13/2)(

    +=

    pppIL

    -Chuyn v min thi gian:

    tL etI

    410

    61

    32)( =

    3.13 Xc nh iL(t):

    178

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    182/204

    Hng dn tr li

    -iu kin u:

    IL(0) =0,5A.

    -Ngt kho K. Lp phng trnh cho mch. Kt qu tm c:

    4

    10

    5,0)(

    +

    =p

    pIL

    -Chuyn v min thi gian:

    t

    L etI410

    2

    1)( =

    3.14 Xc nh iL(t):

    -iu kin u:

    IL(0) =1A.

    -Ngt kho K. S dng cc phng hc tm nh ca p ng. Kt qu tm c:

    410

    4/14/3)(

    ++=

    pppIL

    -Chuyn v min thi gian:

    t

    L etI410

    4

    1

    4

    3)( +=

    3.15 Xc nh iL(t):

    -iu kin u:

    IL(0) =3A.

    -Ngt kho K. S dng cc phng php hc tm nh ca p ng. Kt qu tm c:

    410

    21)(

    ++=

    pppIL

    -Chuyn v min thi gian:

    t

    L etI41021)( +=

    3.16 Xc nh uC(t):

    -iu kin u:

    UC(0) =20V.

    -ng kho K. S dng phng php in p nt hc tm nh ca p ng. Kt qu tmc:

    55

    5

    10

    515

    )10(

    10.1520)(

    ++=

    ++

    =pppp

    ppUC

    -Chuyn v min thi gian:

    179

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    183/204

    Hng dn tr li

    t

    C etU510515)( +=

    3.17. Gi thit h khng c nng lng ban u, tc uC(0-)=0:

    2

    0

    2

    0.1

    /1)().()(

    ++==

    p

    CRp

    CpXpHpU

    Bin i Laplace ngc ta c p ng ra l:

    +

    +=

    t

    RCte

    CRC

    tut

    RC000

    1

    0

    22

    2

    0

    sin1

    cos

    )1

    (

    1)(

    3.18

    a. Xc nh dng in i(t) sinh ra trong mch v in p UC(t).

    - Trong khong )8.0(;0 x mst x =

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    184/204

    Hng dn tr li

    i(t)[mA]

    t(ms)

    20

    -20

    Hnh 6-4b

    b. Khi phm cht ca mch tng ln 5 ln, lc qu trnh qu ca mch s b ko di hn sovi trng hp xt trn. iu ny lm cho trong cc khong tn ti v trng ca chu k xung,hin tng xy ra trong mch cha t n xc lp, do p ng ca chu k trc s ko dichng ln p ng ca chu k sau, lm mo dng tn hiu mt cch ng k.

    3.19

    a. Xc nh dng in i(t) sinh ra trong mch v in p UC(t).

    - Trong khong )2(0 x mst x =

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    185/204

    Hng dn tr li

    b. Mch b lch cng hng:

    +Trong giai on 0 xt

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    186/204

    Hng dn tr li

    2

    2

    21

    1)(

    ii

    pppH

    ++

    = , vi v 0

  • 8/9/2019 Tai Lieu Ly Thuyet Mach

    187/204

    Hng dn tr li

    Nhn xt: Mch lc thng cao. Vng tn s cao tn hiu vo v ra ng pha, vng tn s thp

    tn hiu ra nhanh pha so vi tn hiu vo mt gc /2.

    CHNG V: MNG BN CC VNG DNG

    5.1 Mng bn cc c cha diode l loi M4C:

    c. Khng tng h

    5.2 Mng bn cc c cha transistor l loi M4C:

    c. Khng tng h

    5.3 Transistor l loi M4C:

    d. Khng tng h, tch cc.

    5.4 Mt mng bn cc tuyn tnh, bt bin, tng h tha mn:

    d. C 3 phng n.

    5.5 Vi M4C c ghp t n M4C n gin theo cch ghp ni tip- song song:

    b.1

    n

    k

    k

    HH= =

    =

    5.6 Vi M4C c ghp t n M4C n gin theo cch ghp ni tip-ni tip:

    c.1

    n

    k

    k

    ZZ= =

    =

    5.7 Mng bn cc tuyn tnh, tng h, thng c th khai trin thnh s tng ng:

    a. Hnh T

    5.8 Mng bn cc tuyn tnh, tng h, thng v i xng c th khai trin theo:

    d. C ba phng n.

    5.9 Vi mng bn cc i xng v s tng ng hnh cu:

    c. C hai phng n trn u ng

    5.10 Cc trkhng sng ca M4C c thc tnh theo cng thc:

    b.10 1 1

    20 2 2

    v ngm v hm

    v ngm v hm

    Z Z Z

    Z Z Z

    =

    =

    5.11 Trkhng sng ca mng bn cc i xng c thc tnh theo mch tng ng cu:

    c.0 10