ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพในผปวยทม

ภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา The Outcomes of Health Promotion Program

for Diabetic Retinopathy Patients

อารย ธวชวฒนานนท

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

พ.ศ. 2557 ลขสทธของมหาวทยาลยครสเตยน

วทยานพนธ เรอง

ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ไดรบการพจารณาอนมตใหเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ วนท 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 .…………….…………………………

นางสาวอารย ธวชวฒนานนท ผวจย

…………….………………………… อาจารย ดร.ไพศาล จนทรงษ วท.บ. (สถต) กจ.ม. (การจดการ) บธ.ม. (การตลาด) ปร.ด. (การจดการ) ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ

…………….………………………… ผชวยศาสตราจารย ดร.ศากล ชางไม วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (พยาบาลศาสตร) Ph.D. (Health Science) กรรมการสอบวทยานพนธ

…………….………………………… รองศาสตราจารย ดร. ศศมา กสมา ณ อยธยา วท.บ. (พยาบาล) ภ.ม. (สรรวทยา) ปร.ด (เภสชศาสตรชวภาพ) กรรมการสอบวทยานพนธ

…………….………………………… อาจารย ดร.เสาวนย กานตเดชารกษ ค.บ. (พยาบาลศกษา) ค.ม. (การบรหารการพยาบาล) ค.ด. (การอดมศกษา) คณบดบณฑตวทยาลย

……….………………………… รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. ประธานกรรมการก ากบมาตรฐานการศกษา หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

วทยานพนธ

เรอง

ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา

.…………….…………………………

นางสาวอารย ธวชวฒนานนท ผวจย

…………….………………………… ผชวยศาสตราจารย ดร.ศากล ชางไม วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (พยาบาลศาสตร) Ph.D. (Health Science) ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

……….………………………… รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

…………….………………………… อาจารย ดร.เสาวนย กานตเดชารกษ ค.บ. (พยาบาลศกษา) ค.ม. (การบรหารการพยาบาล) ค.ด. (การอดมศกษา) คณบดบณฑตวทยาลย

……….………………………… รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. ประธานกรรมการบรหารหลกสตร หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงได ดวยผวจยไดรบความกรณาจาก ผชวยศาสตราจารย ดร. รองศาสตราจารยสมพนธ หญชระนนทน อาจารย ดร.ไพศาล จนทรงษ และรองศาสตราจารย ดร. า คณะกรรมการสอบวทยานพนธ ทไดใหขอเสนอแนะความคดเหนตางๆ รวมท งใหก าลงใจตลอดระยะเวลาในการท าวทยานพนธ ผวจยรสกซาบซง และขอขอบพระคณในความกรณาของอาจารยทกทานเปนอยางยง ขอขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร. เดชา ท าด แพทยหญงอมาภรณ จตวฒนรตน นายแพทยคงศกด ตงตรงเบญจศล คณนตยา ทาวปราบภย และคณเสาวลกษณ คณทว ผทรงคณวฒทใหความกรณาในการตรวจสอบเครองมอส าหรบการวจย

ขอขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารยสปราณ แตงวงษ อาจารยอรวรรณ สมบรณจนทร อาจารยกลสรา เฟองมะนะกล เจาหนาทบณฑตวทยาลยทกทานทตรวจแกไขและปรบปรงขอบกพรองตางๆ และเปนก าลงใจใหโดยตลอด ขอขอบพระคณ ผอ านวยการโรงพยาบาลกระทมแบน หวหนากลมการพยาบาล หวหนาแผนกผปวยนอกเฉพาะทางตา พยาบาล เจาหนาท ทใหความรวมมอในการวจย อนญาตการเกบขอมลในสวนทเกยวของกบวทยานพนธ อ านวยความสะดวกดานสถานท

ขอขอบพระคณ ผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ทใหขอมลและมารบบรการไดตรงตามเวลาทก าหนดนดหมายไว

ขอขอบพระคณพๆในหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต และหลกสตรปรชญาดษฎบณฑตทกทานทใหการชวยเหลอและเปนก าลงใจเสมอมา

ทายทสดขอขอบพระคณ บดา มารดา พนองครอบครวธวชวฒนานนท ทเปนก าลงใจ ใหการชวยเหลอ สงเสรมสนบสนน จนประสบความส าเรจในการศกษา และทขาดไมได คอ ขอกราบขอบพระคณมหาวทยาลยครสเตยนทใหการสนบสนนเปนอยางดตลอดระยะเวลาการศกษา วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยบคคลหลายฝาย ซงไมอาจกลาวนามไดครบทกทาน และแมไมไดเอยนามถงผวจยรสกซาบซงและขอขอบพระคณเปนอยางยง คณประโยชนอนเกดจากการวจยครงนขอมอบแดบพการ คณาจารย และผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาทกทาน

552008 : สาขาวชา: การพยาบาลผใหญ; พย.ม. (การพยาบาลผใหญ) ค าส าคญ : การสงเสรมสขภาพ / ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา อารย ธวชวฒนานนท : ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา (The Outcomes of Health Promotion Program of Diabetic Retinopathy Patients) คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ : ผชวยศาสตราจารย ดร. ศากล ชางไม, Ph.D., รองศาสตราจารยสมพนธ หญชระนนทน, M.S., 125 หนา การวจยครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง (Quasi - experimental group) ชนดศกษาแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง (Two – group pretest – posttest design) เพอศกษาผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย โดยใชกรอบแนวคดการสงเสรมสขภาพของ เพนเดอร กลมตวอยางคอผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาจ านวน 60 คน แบงเปนกลมทดลอง 30 คน และกลมควบคม 30 คน เครองมอทใชในการวจยประกอบดวยแบบบนทกและแบบสอบถาม 3 สวน ไดแกสวนท 1 ขอมลสวนบคคล สวนท 2 แบบสอบถามความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และสวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานและเบาหวานขนจอประสาทตาและตรวจสอบความเชอมนแบบวดโดยใชคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค มคาเทากบ 0.82 วเคราะหขอมลดวยคาสถตเชงพรรณนาและเปรยบเทยบความความรและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพระยะหลงศกษาระหวางกลมทดลองและกลมควบคมดวยสถต Mann-Whitney u test และเปรยบเทยบความรและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในกลมทดลองระหวางกอนไดรบโปรแกรมและหลงไดรบโปรแกรม ดวยสถต Wilcoxon Singed – Rank test ผวจยด าเนนการทดลองเปนรายกลม กลมละ 5 รายตอสปดาห เกบขอมลระหวางเดอน มถนายน พ.ศ.2556 ถงเดอน ตลาคม พ.ศ.2556 ผลการวจยพบวา ภายหลงทดลองในกลมทดลองมคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพมากกวากอนทดลอง (p – value < 0.05) พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ เมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในระยะหลงทดลอง พบวากลมทดลองมคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ มากกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p – value < 0.05) และภายหลงทดลองในกลมทดลองมคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ มากกวากอนทดลอง (p – value < 0.05) และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในระยะหลงทดลอง พบวากลมทดลองมคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ มากกวากลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถต (p – value < 0.05) ผลการวจยครงนแสดงใหเหนวาโปรแกรมสงเสรมสขภาพมผลตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ควรมการศกษาในกลมตวอยางทมจ านวนมากขนและเพมระยะเวลาในการตดตามผลลพธอยางตอเนองในระยะยาวตอไป

552008 : MAJOR : Master Adult Nursing; M.N.S. (Adult Nursing) KEYWORDS : HEALTH PROMOTION / DIABETIC RETINOPATHY PATIEN Aree Tawatwattananan: The Outcomes of Health Promotion Program for Diabetic Retinopathy Patient at a Secondary Level Hospital in Samutsakhon Province. Thesis Advisors: Asst. Prof. Dr. Sakul Changmai, Ph.D., Assoc. Prof. Sompan Hinjiranan, M.S., 125 pages. This research was a quasi-experiment with two-groups with pretest-posttest design. It aimed at studying the outcomes of the health promotion program in enhancing knowledge and establishing health promoting behaviors of diabetic retinopathy patients. The research was based on Pender's health promotion model. The subjects of the research, 60 patients who had mild non-proliferative diabetic retinopathy, They were divided into two groups: 30 for experimental group and another 30 for controlled group. The tools used in the research were a record form and a three-part questionnaire, which was composed of; part 1: personal information, part 2: the questionnaire of health promotion knowledge and part 3: the questionnaire of health promoting behaviors relating to diabetes and diabetic retinopathy. Cronbach's Alpha was used to test coefficient of reliability which showed that it was at 0.82. The experimental group received the health promoting program which put an emphasis on relevant activities establishing concepts relating to perception and emotion involved with the behaviors. The researcher conducted the experimental group with five patients in a group each week starting from June 2013 to October 2013. The data were analyzed using Wilcoxon Singed-Rank test. The experimental and controlled groups' knowledge on health promotion and health promoting behaviors was compared after the program. Descriptive statistics was applied for data analysis and Mann-Whitney U test was used to compare means. The results showed that after the program the mean score of the experimental group's knowledge on health promotion was higher than that taken before the experiment (p – value < 0.05). Comparing the two groups after the experiment, it was found that the mean score of the experimental group's knowledge on health promotion was statistically and significantly higher than that of the controlled group (p – value < 0.05), moreover, the mean score of the experimental group's health promoting behaviors was statistically significantly higher than that of the controlled group (p – value < 0.05). The results has health promotion program for knowledge and behavior of health promotion of diabetic retinopathy patients. However, there should be a continuously monitor.

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ………………………………………………………………………….... ค บทคดยอภาษาไทย…………………………………………………………………………… ง บทคดยอภาษาองกฤษ………………………………………………………………………... จ สารบญ……………………………………………………………………………………….. ฉ สารบญตาราง………………………………………………………………………………… ซ สารบญแผนภม………………………………………………………………………………. ฌ สารบญแผนภาพ……………………………………………………………………………... ญ บทท 1 บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา…………………………………………… 1 ค าถามของการวจย………………………………………………………………… 3 วตถประสงคของการวจย…………………………………………………….......... 3 สมมตฐานของการวจย……………………………………………………….......... 3 ขอบเขตของการวจย……………………………………………………………….. 4 กรอบแนวคดของการวจย………………………………………………………...... 5 นยามตวแปร……………………………………………………………………….. 6 บทท 2 โรคเบาหวานและภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา………...……………………… 7 แนวคดและทฤษฎการสงเสรมสขภาพ…………………………………………….. 22 โปรแกรมการสงเสรมสขภาพของเพนเดอรในผปวยเบาหวานทม

ภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา…….……………………………………………..

28 บทท 3 วธด าเนนการวจย รปแบบการวจย…………………………………………………………………….. 35 สถานททใชในการเกบขอมล………………………………………………………. 36 ประชากรและกลมตวอยาง………………………………………………………… 37 เครองมอทใชในการวจย…………………………………………………………… 38

สารบญ (ตอ)

หนา

การหาคณภาพของเครองมอ…………………………………………………... 40 การเกบรวบรวมขอมล………………………………………………………… 41 การพทกษสทธกลมตวอยาง…………………………………………………... 47 การวเคราะหขอมล……………………………………………………………. 47 บทท 4 ผลการวจย…………………………………………………………………….. 49 บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ.................................................. สรปผลการวจย 60 อภปราย 61 ขอเสนอแนะ 67 บรรณานกรม ........................................................................................................................ 69 ภาคผนวก ก รายนามผทรงคณวฒ………………..………………………………………. 74 ข เอกสารชแจงผเขารวมวจย………………………………………………….. 76 ค หนงสอแสดงเจตนายนยอมเขารวมวจย…………………………………….. 80 ง เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมล……………………………………………. 83 จ ผลการตรวจสอบคณภาพเครองมอ…………………………………………. 92 ฉ แผนการสอนสขศกษา……………………………………………………… 101 ช คมอสงเสรมสขภาพส าหรบผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวาน

ขนจอประสาทตา……………………………………………………………

117 ซ ผลการทดสอบการกระจายตวของขอมล…………………………………… 127 ประวตผวจย………………………………………………………………………………… 130

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ระยะเวลาทเหมาะสมในการตรวจหา DR…………………………………….. 20 2 ระดบของจอประสาทตาทผดปกตและการตดตามการรกษา………………….. 20 3 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษา และ

อาชพ………………………………………………………………………….

50 4 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตาม รอบเอว สวนสง น าหนก และ

ดชนมวลการ.......................................................................................................

51 5 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามระยะเวลาการเปนโรค คาระดบ

ฮโมโกบลทมน าตาลเกาะ คาระดบน าตาลในกระแสเลอด และคาความดนโลหต………………………………………………………………………….

52 6 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามไขมนในหลอดเลอด HDL

ไขมนในหลอดเลอด LDL ไตรกเซอไรต และคอเลสเตอรอล…………………

54 7 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามโรคประจ าตวรวม และยาท

ไดรบ…………………………………………………………………………..

55 8 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และ

คะแนนพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ในระยะกอนศกษา ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม….…………………………………………………………....

56 9 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและ

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ กอนและหลงศกษาในกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการสงเสรมสขภาพ………………………………………………….

57 10 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และ

พฤตกรรมการสงเสรม กอนและหลงศกษาในกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต………………………………………………………………………

58 11 ความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ใน

ระยะหลงศกษาระหวางกลมทดลองและกลมควบคม…….…………………...

59

สารบญแผนภม

แผนภมท หนา

1 กรอบแนวคดการวจย…………………………………………………………. 5 2 แบบจ าลองการสงเสรมสขภาพฉบบปรบปรง

(Health Promotion Revised)…………………………………………………..

25 3 รปแบบการวจย………………………………………………………………... 35 4 แสดงขนตอนการด าเนนการวจย……………………………………………… 46

สารบญแผนภาพ

ภาพท หนา

1 แสดงลกษณะของ dot , blot ………………………………………………… 8 2 แสดงลกษณะของ Hard exudate ……………...……………………………. 9 3 แสดงลกษณะของ Cotton- wool spot ……………………………………….. 9 4 แสดง FHS ขนาดเลกเนองจากเปนเลอดทออกในชน Nerve fiber เลอดจงม

ลกษณะยาวร…………………………………………………………………..

10 5 แสดง Venous bleeding ลกศรแสดงบรเวณทมการคอดของเสนเลอด………. 10 6 แสดง IRMA รปเลกแสดงภาพขยายจากกรอบสเหลยม ลกศรแสดงแนวของ

IRMA…………………………………………………………………………

11 7 แสดง NVD ในภาพม NVD หลายเสนกระจายเกอบรอบ Optic disc………… 11 8 แสดง NVD ทเปนมากกวาภาพใหญดานบนมเสนเลอดขนาดไมสม าเสมอคด

เคยวจ านวนมาก New Vessel Elsewhere (NVE หรอ Neovascularization elsewhere)…………………………………………………………………….

12 9 แสดงเสนเลอด NVE มขนาดไมสม าเสมอคดเคยวในภาพนมลกษณะเปนบวง

(Loop) รวมดวย……………………………………………………………….

12 10 แสดง Preretinal hemorrhage ในภาพแสดงลกศรลอมรอบบรเวณดงกลาว

สงเกตวารปรางของเลอดเปนรปเรอ สวนบนของเลอดขนานกบพน………….

13 11 แสดง Pre retinal hemorrhage ขนาดเลกมลกษณะเฉพาะดานบนของเลอด

ขนานกบพนเชนเดยวกน……………………………………………………..

13 12 แสดง Vitreous hemorrhage ขอบเขตของเลอดไมชดเจนบดบงสวนของ

Retina ทอยดานหลงเมอเปรยบเทยบกบ Pre retinal hemorrhageจะไมมสวนดานบนของเลอดทเปนระดบขนานกบพน…………………………………….

14 13 แสดง Fibrous proliferation ลกษณะเปนพงผดสขาวบงอยหนาตอ Retina

ขอบเขตไมชดเจน Note : ในภาพนม NVD และ NVE รวมดวย………………

14 14 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา No DR………………………………. 15 15 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา Mild NPDR………………………… 15

สารบญแผนภาพ (ตอ)

ภาพท หนา

16 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา Moderate NPDR…………………….. 16 17 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา Moderate NPDR…………………….. 16 18 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา Moderate NPDR……………………. 17 19 แสดงการแบงพนทของ Retina………………………………………………. 17 20 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา Severe NPDR 5. PDR……………….. 18 21 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา PDR…………………………………. 19 22

แสดงขนตอนการด าเนนการวจย ……………………………………………... 47

บทท 1

บทน ำ

ควำมส ำคญของปญหำ ปจจบนทวโลกใหความส าคญกบการจดการโรคไมตดตอเรอรงเปนมากขนเนองจากสภาวะความเปนอยและวถชวตทเปลยนไป ท าใหผปวยกลมนมจ านวนเพมมากขน จากรายงานสถตสขภาพทวโลกป 2555 ขององคการอนามยโลก พบวา 1 ใน 10 ของประชาชนในวยผใหญปวยเปนโรคเบาหวาน (WHO, 2012) สงผลท าใหเกดภาวะแทรกซอนตางๆ ตามมา ทงเฉยบพลนและเรอรงซงกอใหเกดความพการและตายกอนวยอนควร และสงผลกระทบตอการด ารงชวต ภาวะเศรษฐกจ ของผปวยและครอบครว รวมทงประเทศชาต และในปจจบนคาดการณวาทวโลกมผปวยเบาหวานเขาจอประสาทตา (Diabetic retinopathy) อยประมาณ 93 ลานคน และประมาณ 28 ลานคน เปนเบาหวานเขาจอประสาทตาชนดรนแรง สวนประเทศไทยมผปวยเบาหวานเขาจอประสาทตา อยประมาณรอยละ 23.70 ทสงผลตอการสญเสยการมองเหน (สถาบนวจยและประเมนเทคโนโลยทางการแพทย, 2554) ภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาเปนโรคทมความผดปกตเกยวกบการมระดบน าตาลในกระแสเลอดสง ท าใหเกดภาวะแทรกซอนทางตาและเปนสาเหตทส าคญทท าใหตาบอด(วณชา ชนกองแกว และอภชาต สงดาวณช, 2546: 209) พยาธสภาพทเกดขนในระยะแรกจะพบวามสวนของเสนเลอดฝอยทโปงพองออกมาท าใหเหนเปนลกษณะจดสแดงขนาดเลก (Micro aneurysm/ dot – blot hemorrhage) จดอยในระดบ เบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย (Mild NPDR, Mild Non – Proliferative Diabetic Retinopathy) ท าใหเกดอาการตามว เหนเงาด าคลายหยากไยลอยไปมา และเมอจดรบภาพ (Macula) ไดรบผลกระทบท าใหการมองเหนลดลง (ภฤศ หาญอตสาหะ, 2556: 5-6) ดงนน การน ายทธศาสตรท 3 ทมงเนนการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค ควบคมโรค และคมครอง ( แผนพฒนาสขภาพแหงชาตในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ป พ.ศ. 2555–2559: 34) มาเปนการด าเนนงานเชงรกผนวกกบการใชทฤษฎการ

2

สงเสรมสขภาพของ เพนเดอรมาประยกตเปนโปรแกรมสงเสรมสขภาพ เพนเดอรกลาวไววาการทจะก าหนดกจกรรมการสงเสรมสขภาพ ทงทางดานรางกาย

จตใจ และสงคมไดนน ตองเกดจากความคาดหวงตอผลลพธของการปฏบตพฤตกรรม (Outcome expectancies) การใหคณคาความคาดหวง และความคาดหวงในความสามารถของตนเอง (Self – efficacy expectancies) สะทอนใหเหนถงความสมพนธเชงเหตผลระหวางลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคล(Individual characteristics and experiences) ประกอบไปดวย1)พฤตกรรมทเกยวของ (Prior related behavior) และปจจยสวนบคคล (Personal factors) 2) ความคดและอารมณตอพฤตกรรม (Behavior – specific cognition and affect) ไดแก การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรม (Perceived benefits of action) การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรม (Perceived barriers to action) การรบรความสามารถของตนเอง (Perceived self-efficacy) ความรสกทมตอพฤตกรรม (Activity-related affect) อทธพลระหวางบคคล (Interpersonal influences) และ อทธพลจากสถานการณ (Situational influences) 3) พฤตกรรมผลลพธ (Behavioral outcome) จงท าใหผปวยเกดความมงมนในการด าเนนการท ากจกรรม เพอควบคมระดบน าตาลในเลอด (HbA1C) คาระดบความดนโลหต ไขมนในหลอดเลอด คอเลสเตอรอล (Cholesterol) และดชนมวลกาย (BMI) ไดอยางเหมาะสม การดแลผ ปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยทผานมาน น โรงพยาบาลกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร ใหบรการถายภาพจอประสาทตา (Fundus camera) ในปงบประมาณ, 2555 มจ านวนสถตผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย พบวามจ านวนทงหมด 130 คน (แผนกเวชระเบยนโรงพยาบาลกระทมแบน,2555) ในผปวยกลมดงกลาวนไดรบการ อานผลถายภาพจอประสาทตา โดยจกษแพทยแลวพบวาระดบความรนแรงของภาวะเบาหวานขน จอประสาทตาอยในระดบเลกนอย (Mild NPDR) (Mild Non – Proliferative Diabetic Retinopathy) - PDR (Proliferative Diabetic Retinopathy) มจ านวน 49 คน คดเปนรอยละ 37.69 และในปงบประมาณ 2556 – มนาคม 2557 พบวามจ านวนมากขนจ านวน 230 คน คดเปนรอยละ 16.08 ซงในปงบประมาณ 2555 ซงผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยในกลมนตองไดรบการสงตอไปโรงพยาบาลเมตตาประชารกษเพอท าการรกษาโดยการท าเลเซอรหรอผาตด และเมอตรวจสอบจากประวตขอมลของผปวยในกลมนยอนหลงโดยการสมจ านวน 20 คน พบวาไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอด (HbA1C) คาระดบความดนโลหต ไขมนในหลอดเลอด คอเลสเตอรอล (Cholesterol) และดชนมวลกาย (BMI) ไดอยางเหมาะสม

จากปญหาดงกลาวทเกดขนกบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยประกอบกบโรงพยาบาลไดมนโยบายขยายหนวยงานเพอดแลผปวยสาขาโรคทางตาโดยเฉพาะ จง

3

ท าใหผวจยเกดความสนใจทจะปองกนไมใหระดบความรนแรงของโรคเบาหวานจากระดบเลกนอยไปสระดบรนแรง ดงนนผวจยจงไดสรางโปรแกรมสงเสรมสขภาพขน เพอใหผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยมการรบรถงประโยชนของการปฏบต รบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรม รบรความสามารถของตนเอง และความรสกทมตอพฤตกรรมในการควบคมระดบน าตาลในเลอด ความดนโลหต ระดบไขมนในหลอดเลอด คลอเลสเตอรอล ดชนมวลกาย ทเหมาะสม อกทงยงท าใหเกดความรและมพฤตกรรมการปฏบตตนทถกตอง เกดความรสกมนใจ ไมเกดความวตกกงวล เครยด สญเสยคาใชจายในการเดนทางและรายไดหาเลยงชพ ลดการสญเสยคาใชจายในองคกร ซงผลทไดจากการศกษาครงนจะน าไปสการพจารณาเปนแนวทางการสงเสรมสขภาพในผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนประสาทตาระดบเลกนอยตอไป ค ำถำมของกำรวจย ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา เปนอยางไร วตถประสงคกำรวจย เพอศกษาผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา สมมตฐำนกำรวจย 1. ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาหลงไดรบการดแลตามโปรแกรมสงเสรมสขภาพมคะแนนเฉลยความรมากกวากอนไดรบโปรแกรมและมากกวากลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต 2. ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาหลงไดรบการดแลตามโปรแกรมมคะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพมากกวากอนไดรบโปรแกรมและมากกวากลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต

4

ขอบเขตกำรวจย การวจยครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง (Quasi - experimental group) ชนดศกษาแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง (Two – group pretest – posttest design) โดยมวตถประสงคเพอศกษาผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ในโรงพยาบาลกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร ระยะเวลาในการด าเนนการวจย ระหวางเดอนมถนายน ถงเดอนตลาคม พ.ศ. 2556 กรอบแนวคดในกำรวจย การวจยครงนใชแบบจ าลองการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร (Pender, 2011) โดยน ามาประยกตสรางโปรแกรมสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยในโรงพยาบาลกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร เพนเดอรกลาวไววาการทจะก าหนดกจกรรมการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยทงทางดานรางกาย จตใจ และสงคมไดน น เ กดจากความคาดหวงตอผลลพธของการปฏบตพฤตกรรม (Outcome expectancies) การใหคณคาความคาดหวง และความคาดหวงในความสามารถของตนเอง (Self – efficacy expectancies) สะทอนใหเหนถงความสมพนธเชงเหตผลระหวางลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคล (Individual characteristics and experiences) ประกอบไปดวย 1) พฤตกรรมทเกยวของ ( Prior related behavior ) และปจจยสวนบคคล (Personal factors) 2) ความคดและอารมณตอพฤตกรรม (Behavior – specific cognition and affect) ไดแก การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรม (Perceived benefits of action การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรม (Perceived barriers to action)การรบรความสามารถของตนเอง (Perceived self-efficacy) ความรสกทมตอพฤตกรรม (Activity-related affect)อทธพลระหวางบคคล (Interpersonal influences) และ อทธพลจากสถานการณ (Situational influences) 3) พฤตกรรมผลลพธ (Behavioral outcome) จากแนวคดทกลาวมาสามารถสรปความสมพนธระหวางตวแปรทศกษาในกรอบแนวคดดงแสดงในแผนภมท 1

5

แผนภมท 1 กรอบแนวคดในกำรวจย สรางขนตามกรอบแนวคดการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร

(Pender’s Health Promotion Model, 2011)

ผปวยทมภาวะเบาหวาน

ขนจอประสาทตา

ควำมรเกยวกบกำรสงเสรมสขภำพ - ความรเกยวกบโรคเบาหวาน - ความรดานโภชนาการ - ความรดานการออกก าลงกาย - ความรดานการจดการความเครยด - ความรดานการดแลตาและการมองเหน

พฤตกรรมสงเสรมสขภำพดำนกำรดแลสขภำพทเกยวกบภำวะเบำหวำน

ขนจอประสำทตำ - ดานโภชนาการ - ดานการออกก าลงกาย - ดานการจดการความเครยด - ดานการดแลตาและการมองเหน

โปรแกรมสงเสรมสขภำพ - การรบรประโยชนของการปฏบต - การขจดอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรม - การรบรความสามารถของตนเอง - การสงเสรมความรสกดทมตอพฤตกรรม

6

นยำมตวแปร ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยระดบเลกนอย (Mild Non – Proliferative Diabetic Retinopathy : Mild NPDR) หมายถง ผปวยเบาหวานทไดรบการถายภาพจอประสาทตา (Fundus camera) และอานผลโดยจกษแพทยแลวพบความผดปกตอยในระดบ 2 คอ Micro aneurysm หรอ dot / blot hemorrhage เพยงอยางเดยว โปรแกรมสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย หมายถง กระบวนการของกจกรรมทางการพยาบาลทเกยวกบการใหความร และการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการดแลสขภาพทเกยวกบภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา เกยวกบโรคเบาหวาน โภชนาการ การออกก าลงกาย การจดการความเครยด และการดแลตาและการมองเหน เพอใหเกด 1. การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ เกยวกบโรคเบาหวาน โภชนาการ การออกก าลงกาย การจดการความเครยด และการดแลตาและการมองเหน 2. การขจดอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเกยวกบโภชนาการ การออกก าลงกาย การจดการความเครยด และการดแลตาและการมองเหน ทคดวาเปนปญหาตอการปฏบตกจวตรประจ าวน และสามารถแกปญหาไดอยางเหมาะสม 3. การรบรความสามารถของตนเอง เปนความเขาใจของตนเองเกยวกบการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในดานโภชนาการ การออกก าลงกาย การจดการความเครยด และการดแลตาและการมองเหน 4. การสงเสรมความรสกดทมตอพฤตกรรม เปนการแสดงความชนชมเมอสามารถปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในดานโภชนาการ การออกก าลงกาย การจดการความเครยด และการดแลตาและการมองเหนไดอยางถกตอง ผลลพธของโปรแกรมสงเสรมสขภาพ หมายถง ผลของความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพดานการดแลสขภาพ ประกอบไปดวยความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพเกยวกบการสงเสรมสขภาพ หมายถง การมความรเกยวกบโรคเบาหวาน โภชนาการ การออกก าลงกาย การจดการความเครยด และการดแลตาและการมองเหน

7

บทท 2

วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรองผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ในโรงพยาบาลระดบทตยภม จงหวดสมทรสาคร เปนการวจยกงทดลอง (Quasi - Experimental group) เพอศกษาทดลองการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพของ เพนเดอร โดยศกษาความเปลยนแปลงในผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาทเกดขน ซงผวจยไดท าการศกษา แนวคดทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ ในดานตางๆ ดงน 1.โรคเบาหวานและภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา (Diabetic retinopathy) 2. แนวคดและทฤษฎการสงเสรมสขภาพ (Health Promotion) 3.โปรแกรมการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย โรคเบาหวานและภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา (Diabetic retinopathy) เบาหวาน (Diabetes Mellitus) เปนโรคทมความผดปกตเกยวกบการมระดบน าตาลในเลอดสง ท าใหเกดภาวะแทรกซอนของรางกายตามมาในหลายระบบ อาทเชน โรคหลอดเลอด หวใจตบ ไตวาย เบาหวานขนจอประสาทตา แผลทเทา เปนตน ในปจจบนพบภาวะเบาหวานขนจอประสาทตามากขนเรอยๆ และเปนปญหาส าคญทวโลก เบาหวานท าใหเกดภาวะแทรกซอนทางตาหลายอยาง เชน ผวกระจกตาหลดลอก ตอหน ตอกระจก ปลายประสาทเสอมเปนตน แตภาวะแทรกซอนทเปนสาเหตของตาบอดทส าคญคอ ภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา (Diabetic retinopathy ) (วณชา ชนกองแกว และอภชาต สงคาลวณช, 2546: 117)

8

พยาธสภาพของภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ทพบไดมหลายอยางดงตอไปน 1. Micro aneurysm และ Dot – Blot hemorrhage micro aneurysm (ยอวา MA ) คอ สวน

ของเสนเลอดฝอยทโปงพองออกท าใหเหนเปนลกษณะจดสแดงขนาดเลก Dot – Blot hemorrhage เปนค าทเรยกรวมระหวาง Dot hemorrhage กบ Blot hemorrhage โดยทงสองอยางคอ การทมเสนเลอดออกภายในชนของจอประสาทตาเหมอนกน แตแตกตางกนทขนาด โดย Dot hemorrhage มขนาดเลกกวา และอาจเลกเทากบ micro aneurysm สวน Blot hemorrhage จะมขนาดใหญกวาแตรปรางยงคงมรปรางกลมและขอบเขตชดเจน ในทางปฏบตเราแยกพยาธสภาพทง 3 ออกจากกนไดยาก จงอาจเรยกรวมกนไปเลยวา Micro aneurysm / Dot – Blot hemorrhage ไดแก

1.1 TIP: Dot แปลวา จด, Blot แปลวา รอยหมกหยด

ภาพท 1 แสดงลกษณะของ Dot , Blot (ทมา http : //www. Eye.go.th./)

1.2 Hard exudate เปนรอยของสารจ าพวกไขมนทรวออกจากเสนเลอดทผดปกตมา

ขงอยในชนจอประสาทตามลกษณะสเหลองเขม ดเปนเงา รปรางไมแนนอน มกพบหลายจดขนาด

เลกใหญไมเทากนและมกอยรวมกนเปนกลม

9

ภาพท 2 แสดงลกษณะของ Hard exudate (ทมา http : //www. Eye.go.th./)

1.3 Cotton – wool spot เปนรอยการขาดเลอดของบรเวณชนในของจอประสาทตา

(Nerve fiber layer) ลกษณะเปนบรเวณสขาว ขอบเขตเบลอไมชดเจนคลายกบกอนส าล ขนาด

คอนขางใหญ มกพบอยเดยวๆ ไมรวมกลม

ภาพท 3 แสดงลกษณะของ Cotton- wool spot (ทมา http : //www. Eye.go.th./)

1.4 Flame – shaped hemorrhage เปนเลอดออกในจอประสาทตาอกชนดหนง

ต าแหนงทเลอดออกนนอยชนในของจอประสาทตา (Nerve fiber layer) ซงเปนคนละชนกบ Dot – Blot hemorrhage ลกษณะสแดงคอนขางใหญ ขอบเขตเบลอไมชดเจน รปรางคลายเปลวไฟมกอยเดยวๆไมคอยรวมกนเปนกลม

10

ภาพท 4 แสดง FHS ขนาดเลกเนองจากเปนเลอดทออกในชน Nerve fiber เลอดจงมลกษณะยาวร (ทมา http : //www. Eye.go.th./)

1.5 Venous bleeding คอ การทเสนเลอดด า (Retinal vein) มลกษณะโปงพองออก

และคอดเขาสลบกนไปดคลายกบสายสรอยลกปด

ภาพท 5 แสดง Venous bleeding ลกศรแสดงบรเวณทมการคอดของเสนเลอด

(http : //www.Noblind.org / index.pht.com.) 1.6 IRMA ยอมาจาก Intra retinal micro vascular abnormalities เปนเสนเลอด

ผดปกตทมาเชอมตอระหวางเสนเลอดแดงยอย (Retinal arteriole ทแตกแขนงมาจาก Retinal artery) กบเสนเลอดด ายอย (Retinal venueทแตกแขนงมาจาก Retinal vein) ลกษณะเปนเสนเลอดขนาดเลก

11

หยก คดเคยว เชอมระหวาง Retinal arterioles กบRetinal venule และอยเนอของจอประสาทตา ดงนน ตองไมมลกษณะวาเสนเลอด IRMA น ทอดขามเสนเลอดอน ถาทอดขามเสนเลอดอนจะถอวาเปน new vessel ไมใช IRMAสงเกตวามการเชอมตอระหวาง Arteriole กบ Venule ลกษณะเสนเลอดคดเคยวและไมมการทอดขามเสนเลอดอน

ภาพท 6 แสดง IRMA รปเลกแสดงภาพขยายจากกรอบสเหลยม ลกศรแสดงแนวของ IRMA

(http : //www.Noblind.org / index.pht.com.)

1.7 New vessel (neovascularization) เปนเสนเลอดใหมอยางผดปกตของจอประสาทตา แบงยอยเปนอก 2 แบบตามต าแหนงทพบ New vessel at disc (NVD หรอ neovascularization at optic disc) เปนเสนเลอดงอกใหมผดปกตทบน optic disc หรออยหางท optic disc เปนระยะทางไมเกนเสนผานศนยกลางของ optic disc ลกษณะของเสนเลอดจะงอ คดเคยว และแตกแขนง

ภาพท 7 แสดง NVD ในภาพม NVD หลายเสนกระจายเกอบรอบ optic disc

(http : //www.Noblind.org / index.pht.com.)

12

ภาพท 8 แสดง NVD ทเปนมากกวาภาพใหญดานบนมเสนเลอดขนาดไมสม าเสมอคดเคยว จ านวนมากNew vessel elsewhere (NVE หรอ Neovascularization elsewhere)

(http : //www.Noblind.org / index.pht.com.)

เปนเสนเลอดงอกใหมผดปกตทบรเวณต าแหนงอนของจอประสาทตาทไมใช NVD ลกษณะของเสนเลอดจะงอ คดเคยว และแตกแขนง ทอดอยเหนอระดบของจอประสาทตา ถาพบทอดอยบนสวนประกอบปกตของจอประสาทตา เชน เสนเลอดทผดปกตชวยยนยนไดวาเปน NVD

ภาพท 9 แสดงเสนเลอด NVE มขนาดไมสม าเสมอคดเคยว ในภาพนมลกษณะเปนบวง (Loop) รวมดวย (http : //www.Noblind.org / index.pht.com.)

13

1.8 Pre retinal hemorrhage เปนเสนเลอดทออกมาอยบรเวณหนาตอจอประสาทตา อยหนาจอประสาทตาจงบดบงสวนประปอบอนๆของจอประสาทตาทอยดานหลงตอบรเวณทมเลอดออก มสแดง สวนบนสดของเลอดจะมลกษณะเปนระดบน าท าใหดเหมอนรปเรอ( Boat shape )

ภาพท 10 แสดง Preretinal hemorrhage ในภาพแสดงลกศรลอมรอบบรเวณดงกลาว สงเกตวารปรางของเลอดเปนรปเรอ สวนบนของเลอดขนานกบพน

(http : //www.Noblind.org / index.pht.com.)

ภาพท 11 แสดง Pre retinal hemorrhage ขนาดเลกมลกษณะเฉพาะ ดานบนของเลอดขนานกบพนเชนเดยวกน

(http : //www.Noblind.org / index.pht.com.)

1.9 Vitreous hemorrhage เปนเสนเลอดทออกแลวเขาไปอยในน าวนตา มสแดง ขอบเขตไมชดเจนและบดบงสวนประกอบอนๆ ของจอประสาทตาทอยดานหลงตอเลอดน

14

ภาพท 12 แสดง Vitreous hemorrhage ขอบเขตของเลอดไมชดเจนบดบงสวนของ

Retina ทอยดานหลงเมอเปรยบเทยบกบ Pre retinal hemorrhage จะไมมสวนดานบนของเลอดทเปนระดบขนานกบพน

(http : //www.Noblind.org / index.pht.com.)

1.10 Fibrous proliferation เปนเนอเยอพงผดสขาวทอดตวอยหนาจอประสาทตา อาจพบมเสนเลอดอยในพงผดนได มกพบต าแหนง Optic disc และตามเสนเลอดของจอประสาทตา (Retinal vessel) ขนาดใหญ

ภาพท 13 แสดง Fibrous proliferation ลกษณะเปนพงผดสขาวบงอยหนาตอ Retina ขอบเขตไมชดเจน Note : ในภาพนม NVD และ NVE รวมดวย

(http : //www.Noblind.org / index.pht.com.)

15

ระดบของเบาหวานขนจอประสาทตา ภาวะเบาหวานเขาจอประสาทสามารถแบงระดบตางๆ (Grade) โดยอาศยพยาธสภาพ

ตางๆ ตามบทความดานบน โดยแบงเปน 5 ระดบ เรยงตามความเบาไปหาหนก ดงน 1. No DR คอ ไมมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา เราจะไมพบวามพยาธสภาพตางๆของภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา

ภาพท 14 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา No DR (http : //www. Eye.go.th./)

2. Mild NPDR (Mild non – proliferative diabetic retinopathy) เปนภาวะเบาหวานขน

จอประสาทตาขนนอย โดยจะพบความผดปกต คอ Micro aneurysm หรอ Dot / Blot hemorrhage เพยงอยางเดยว

ภาพท 15 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา Mild NPDR (http : //www. Eye.go.th./)

16

3. Moderate NPDR (Moderate non proliferative diabetic retinopathy) เปนภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาขนปานกลาง จะพบความผดปกตทเพมจาก Mild NPDR ไดแก Hard exudates (HE) Flame shape hemorrhage (FSH) Cotton wool spot (CWS) โดยแคพบเพยงอนใดอนหนงกถอเปน Moderate NPDR ไดแลว

ภาพท 16 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา Moderate NPDR (http : //www. Eye.go.th./)

ภาพท 17 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา Moderate NPDR (http : //www. Eye.go.th./)

17

ภาพท 18 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา Moderate NPDR (http : //www. Eye.go.th./)

4. Severe NPDR เปนภาวะเบาหวานขนจอประสารทตาขนรนแรง วนจฉยจากการมขอ

ใดขอหนงตอไปนม micro aneurysm/Dot-Blot hemorrhage กระจายอยท วจอประสารทตา โดยเมอแบงจอประสาทตาเปน4 สวน (4 Quadrant) ตามรปและพบวาในแตละสวนม Micro aneurysm / Dot – Blot hemorrhage มากกวาหรอเทากบ 20 จด

ภาพท 19 แสดงการแบงพนทของ Retina (http : //www. Eye.go.th./)

18

การแบงพนทของRetina เปน 4 สวน โดยม จดกงกลางอยท Fovea ในแตละสวนจะตองม MA/ Dot- Blot hemorrhage มากกวา หรอเทากบ 20 จด

เบาหวานททราบวาเปนมากอนการตงครรภ 4.1 พบ Venous bleeding อยอยางนอย 2 Quadrants (การแบงสวนเหมอนขอแรก) 4.2 พบม IRMA (1 quadrant) Note: ค าวา “กฎ 4-2-1”: 4 Quadrant ของ MA / Dot – Blot hemorrhage ของ venous

bleeding และ 1 quadrant ของ IRMA

ภาพท 20 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา Severe NPDR 5. PDR

(http : //www. Eye.go.th./) 5. PDR (Proliferative diabetic retinopathy) เปนภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาทม

เสนเลอดงอกใหม โดยจะพบ มเสนเลอดงอกใหม ไดแก NVD หรอ NVE หรอพบการมเลอดออกหนาจอประสาทตา (Pre retinal hemorrhage หรอ Vitreous hemorrhage) หรอพบ Fibrous proliferation

19

ภาพท 21 แสดงภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา PDR (http : //www. Eye.go.th./)

การพจารณาความรนแรงของเบาหวานทขนจอประสาทตามากนอยเพยงใด มกขนอย

กบปจจยตางๆดงน (วณชา ชนกองแกวและอภชาต สงคาลวณช, 2546) 1. ระยะเวลาทเปนเบาหวาน ยงเปนเบาหวานมานาน ยงมโอกาสพบมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาไดบอยและรนแรงมากขน 2. การคมระดบน าตาล ยงคมไดด ยงลดโอกาสเกดและลดความรนแรงของภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา 3. การมไตวายจากเบาหวาน เปนตวบงชวานาจะมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาดวยเชนกน การรกษาโรคไตมสวนชวยใหภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาดขน 4. ความดนโลหตสงอาจท าใหเกดความผดปกตของหลอดเลอดของจอตา ซ าเตมภาวะภาวะเบาหวานขนจอประสาทตามากยงขน 5. การมไขมนในเลอดสง การรกษาภาวะไขมนในเลอดสงอาจชวยลดการรวของไขมนสะสมทจอตาได 6. ผหญงทมเบาหวานและมการตงครรภ อาจท าใหเกดภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาได หรอท าใหภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาทมอยแลวรนแรงมากขนได

อาการของการเกดเบาหวานขนจอประสาทตา เบาหวานขนจอประสาทตาในระยะแรกๆ จะไมมอาการ แตถาเปนมากขนมกท าใหม

อาการตามว เหนเงาด าคลายหยากไยลอยไปมา บางรายเหนภาพบดเบยว หรอมมานมาบง แตบางรายกอาจไมมอาการเลยแมจะมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาอยางรนแรง การตรวจตาโดยจกษแพทยเทานนจงจะทราบวามภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา

20

ตารางท 1 ระยะเวลาทเหมาะสมในการตรวจหา DR

อายเมอเรมเปนเบาหวาน ควรตรวจตาครงแรกเมอ ตรวจประจ า 0 – 30 ป ภายใน 5 ป หลงวนจฉย ปละครง 31 ป เมอวนจฉยเบาหวาน ปละครง ตงครรภ กอนตงครรภหรอtrimester แรก ทก 3 เดอน

ตารางท 2 ระดบของจอตาทผดปกตและการตดตามการรกษา

ระดบของจอตาทผดปกต การตดตามการรกษา Normal or rare micro aneurysms ทกป Mild NPDR ทก 9 เดอน Moderate NPDR ทก 6 เดอน Severe NPDR ทก 4 เดอน CSME ทก 2- 4 เดอน PDR ทก 2- 3 เดอน

การรกษาการเกดภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา แบงการรกษาไดเปน ดงน(วณชา ชน

กองแกวและอภชาต สงคาลวณช, 2546: 165 - 166) 1. การรกษาโดยเลเซอร (Laser photocoagulation) มดวยกน 3 วธ คอ

1.1 Pan retinal (Scatter) photocoagulation ส าหรบผปวยในระยะ PDR เพอปองกนหรอยบย งเสนเลอดผดปกตทงอกใหมบนจอตา (Neovascularization on retina surface) หรอ เสนเลอดผดปกตทงอกใหมบนมานตา (Neovascularization on iris ; NVI) ส าหรบระยะ Severe NPDR พจารณาใหการรกษาในกรณทการตรวจตดตามล าบาก หรอ การควบคมเบาหวานไมด หรอมการคกคามของเบาหวานทจอตาอยางรวดเรว 1.2 Focal laser photocoagulation ส าหรบรกษา Microaneurysm ทมการรวซมเฉพาะท

1.3 Grid photocoagulation ส าหรบการรกษาทมการรวซมแบบกระจาย (Diffuse capillary leakage)ในกรณทรกษาแลวไมไดผล แพทยอาจพจารณาใหการรกษาดวยเลเซอรเพมเตมไดตามความเหมาะสม เชน ในกรณตอไปน หรอกรณอนๆ ตามทแพทยเหนสมควร

21

1.3.1 เสนเลอดผดปกตงอกใหมไมฝอหายไป (No regression) 1.3.2 เสนเลอดผดปกตงอกใหมมจ านวนเพมขน(Increase neovascularization) 1.3.3 เลอดออกในน าวนตาเพมขน(New vitreous hemorrhage) 1.3.4 มเสนเลอดผดปกตงอกใหมเกดในทใหม(New area of neovascularization)

2. การรกษาโดยใชความเยนจจอตา (Cryoretinopexy) พจารณาใชในกรณทตวกลางไมใสพอ เชน มกระจกตา เลนสตาขน หรอ มเลอดออกในน าวนตาจนไมสามารถใหการรกษาดวยแสงเลเซอรได 3.การรกษาโดยการฉดยาเขาในน าว นตาเ ชน การใชยาในกลม Anti-vascular enDothelial growth factor (Anti – VEGF) หรอสเตยรอยด 4. การรกษาโดยการผาตดมขอบงชในการพจารณาใหการรกษาโดยการผาตดจอตาและน าวนตา ดงตอไปน 4.1 Non – resorbing vitreous opacities 4.2 Traction retinal detachment threatening or involving the macula 4.3 Combined rhegmatogenous and traction retinal detachment 4.4 Progressive fibro- proliferative diabetic retinopathy

ขอบงชอนๆ ทอาจพจารณาท าผาตดทเคยมรายงานไว 1. Severe progressive fibrovascular proliferation 2. Anterior hyaloidal fibrovascular proliferation

3. Red blood cell- induced (erythrocytic) glaucoma 4. Anterior segment neovascularization with media opacities preventing photocoagulation 5. Macular edema associated with contraction of premacular cortical vitreous 6. Dense premacular (subhyaloid) hemorrhage 7. Cataract and vitreous hemorrhage precluding a view of posterior segment complication (ศกดชย วงศกตตรกษ และกตตชย อครพพฒนกล, 2551: 245-256) ในผปวยบางราย ภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาอาจกอใหเกดโรคแทรกอนๆ โดยเฉพาะตอหนทเกดจากเสนเลอดงอกใหม (Neovascularization glaucoma, NVG) ซงมพยากรณโรคเกยวกบการฟนฟสภาพการมองเหนไมด การรกษาตอหนทมความรนแรงมากแบบน อาจหวงฟนฟการมองเหน หรอหวงเพยงรกษาบรรเทาอาการปวดทรมานเทานน

22

การรกษา NVG อาจใชยาลดความดนตา การใชเลเซอร การผาตดตา หรอการฉดยาเขาในน าวนตา หรอใชหลายวธรวมกนขนกบสภาพจอตา, ความรนแรงของตอหน และระดบการมองเหนของตานนๆ

การปองกนการเกดภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาพบไดบอยในปจจบน และเพมมากขนเรอยๆ เปนโรค

ทรายแรงถงขนตาบอดได จ าเปนอยางยงทจะตองมการประสานงานกนเปนทมในการรกษา ระหวางผปวยเบาหวาน อายรแพทย และจกษแพทย ตลอดจนแพทยทมสวนเกยวของ เชน แพทยโรคหวใจ โรคไต และศลยแพทย (ถามแผลทเทา) ผปวยทเปนเบาหวานจ าเปนตองไดรบการตรวจตาเปนระยะ อยางนอยปละ 1 ครง หรอบอยกวา ตามความรนแรงของภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา รบไปพบจกษแพทยทนททมอาการผดปกตเกยวกบการมองเหนผปวยจะตองควบคมระดบน าตาล ความดนโลหต และไขมน ใหอยในระดบทเหมาะสม ควรออกก าลงกายอยางสม าเสมอ และหลกเลยงการสบบหรโดยเดดขาด เนองจากการควบคมระดบน าตาลในเลอดมความส าคญอยางมากตอการด าเนนของโรคในระยะยาว การตรวจน าตาลในกระแสเลอดเปนการตรวจหาน าตาลในขณะนนและมการแปรปรวนไดมาก ในปจจบนมการตรวจหา Hemoglobin A1C ซงเปนการตรวจคาเฉลยของน าตาลในระยะ 2-3 เดอนทผานมา คาปกตของคนทไมเปนเบาหวานอยท 5 มลลกรมเปอรเซนต ผปวยเบาหวานทควบคมไดดควรอยต ากวา 7 มลลกรมเปอรเซนต หากคา Hemoglobin A1C มากกวา 8 มลลกรมเปอรเซนต จะตองเปลยนแปลงการรกษา เชน ยา การควบคมอาหาร การออกก าลงกาย ความเครยด

แนวคดและทฤษฎการสงเสรมสขภาพ (Health Promotion)

องคการอนามยโลก(WHO, 2009X) กลาววา การสงเสรมสขภาพ คอ กระบวนการเพมความสามารถของคนในการควบคมและพฒนาสขภาพของตนเองในการทจะบรรลสขภาวะทสมบรณทงรางกาย จตใจ และสงคม ปจเจกบคคลหรอกลมคนจะตองมความสามารถทจะบงบอกและตระหนกถงความมงมาดปรารถนาของตนเองทจะตอบสนองความตองการตางๆ ของตนเองและสามารถทจะปรบเปลยนหรอปรบตนใหเขากบสงแวดลอม

เพนเดอร (Pender, 1996) ใหความหมายของการสงเสรมสขภาพ (Health Promotion) วาเปนกจกรรมตางๆ ทยกระดบและเพมความสามารถในการดแลสขภาพของบคคลใหมสขภาพด (Well-being) และมผลกระทบโดยตรงตอการเพมระดบความผาสกเพอน าไปสสขภาพดของบคคล

23

ครอบครว ชมชน และสงคม (Healthy People) เนนพฤตกรรมของบคคลทปฏบตเพอสงเสรมสขภาพด จากความหมายทกลาวมา สามารถสรปไดวา การสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย หมายถง เปนกระบวนการของกจกรรมตางๆ ในการเพมสมรรถนะความร ความสามารถของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยใหสามารถดแลสขภาพของตนเองใหดขนทงกาย จตใจ และสงคมเพอใหเกดความผาสกและน าไปสคณภาพชวตทด กลยทธและกจกรรมการสงเสรมสขภาพ มสาระส าคญ 3 ประการ กลาวคอ 1. การชน าดานสขภาพ (Advocacy) สขภาพเปนทรพยากรส าคญประการหนงของการพฒนาทางเศรษฐกจ สงคม และสวนบคคล รวมทงเปนมตทส าคญประการหนงของคณภาพชวต ปจจยตางๆ ทงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม สงแวดลอม พฤตกรรม และชววทยา สามารถมผลทงทางสนบสนนและทางบนทอนตอสขภาพ กจกรรมสรางเสรมสขภาพมงทจะชวยใหเงอนไขเหลานเปนไปในทางสนบสนนโดยการชน าเรองสขภาพ

2. การเพมความสามารถ (Enabling) ใหทกคนบรรลถงศกยภาพสงสดดานสขภาพ การเสรมสรางสขภาพมงไปทการบรรลความเสมอภาคทางสขภาพ การกระท าเพอสงเสรมสขภาพมจดมงหมายเพอลดขอแตกตางทางสภาวะสขภาพในปจจบน และสรางความมนใจวาทกคนมโอกาสเขาถงทรพยากรตางๆ ทเทาเทยมกน เพอเพมความสามารถของบคคลใหมสขภาพทดสดเทาทเขาจะท าได ซงรวมถงการมรากฐานทมนคงภายใตสงแวดลอมทเอออ านวย การเขาถงขอมลขาวสาร ทกษะการด ารงชวต และโอกาสในการตดสนใจเลอกทางเลอกทถกสขลกษณะ คนเราไมวาชายหรอหญงจะไมบรรลถงศกยภาพดานสขภาพทดทสดไดถาเขาสามารถควบคมปจจยตางๆ ซงเปนตวก าหนดสภาวะสขภาพของตนเอง

3. การไกลเกลย (Mediating) ระหวางกลมผลประโยชนทแตกตางกนในสงคมเพอจดมงหมายดานสขภาพ ปจจยก าหนดและความคาดหวงเกยวกบสขภาพไมอาจใหความมนใจไดโดยองคกรในภาคสขภาพโดยล าพงเทานน ทส าคญยงไปกวานน คอ งานสงเสรมสขภาพจ าเปนตองอาศยกจกรรมอนเกดจากความรวมมออยางใกลชดของทกฝายทเกยวของไมวาจะเปนรฐบาล องคกรภาคอาสาสมคร องคกรภาคสงคม และเศรษฐกจอนๆ องคกรเอกชน องคกรภาคทองถน ภาคอตสาหกรรม สอมวลชน คนทกเพศทกวย และสาขาอาชพจะมสวนเกยวของทงในระดบปจเจกบคคล ครอบครว และชมชน กลมวชาชพ และกลมสงคมอนๆ รวมบคคลดานสขภาพมหนาทหลกเปนตวกลางดานสขภาพไกลเกลยกลมผลประโยชนทแตกตางกนสงคมเพอจดมงหมายดานสขภาพ(พสมย จนทวมล 2541: 56-62)

24

จากกลยทธและกจกรรมการสงเสรมสขภาพทกลาวมา สามารถสรปไดวา การทจะท าใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยสามารถดแลสขภาพของตนเองใหดขนไดนนตองใชกลยทธและกจกรรมการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย โดยผวจยเปนผสอนผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยใหสามารถดแลสขภาพตนเองไดอยางถกตองทงทางดานรางกาย จตใจ และสงคม ไดแก การใหความร เพมความสามารถพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ เรอง ความรเกยวกบโรคเบาหวานความรดานโภชนาการ ความรดานการออกก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน เพอสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอด ความดนโลหต ไขมนในหลอดเลอด (ไขมนในหลอเลอด HDL ไขมนหลอดเลอด LDL ไตรกเซอรไรต คอเลสเตอรอล) และดชนมวลกาย ไดเหมาะสม

รปแบบการจ าลองสงเสรมสขภาพของเพนเดอร (Pender Health Promotion Model) ฉบบปรบปรง 2011

แบบจ าลองการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร (Pender , 2011:4) มพนฐานมาจากแนวคดดานการคดรซงประกอบดวย ความคาดหวงตอผลลพธของการปฏบตพฤตกรรม (Outcome expectancies) จากการใหทฤษฎการใหคณคาความคาดหวง และความคาดหวงในความสามารถของตนเอง (Self – efficacy expectancies) จากทฤษฎเรยนรทางปญญาสงคม นอกจากนการพฒนาแบบจ าลองการสงเสรมสขภาพไดพฒนามาจากการสงเคราะหผลการวจยตางๆ ทเกดจากการทดสอบแบบจ าลองโดยการศกษาตวแปรหรอมโนทศนยอยๆ ในแบบจ าลองซงแบบจ าลองทไดปรบปรงในป ค.ศ. 2006 นสามารถสะทอนใหเหนถงความสมพนธเชงเหตผลระหวางมโนทศนตางๆ ทสามารถอธบายปรากฏการณทเกยวกบปจจยทท าใหบคคลเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ รวมทงแนวทางในการสรางสมมตฐานส าหรบการน าไปทดสอบหรอการท าวจยตลอดจนผสมผสานผลงานวจยตางๆทเกยวของกบมโนทศนในแบบจ าลองการสงเสรมสขภาพ ดงภาพประกอบท 1

25

ภาพภมท 2 แบบจ าลองการสงเสรมสขภาพฉบบปรบปรง(Health Promotion Revised) (ทมา Pender, 2011: 3-4)

ลกษณะเฉพาะและ

ประสบการณของบคคล ความคดและอารมณ

ตอพฤตกรรม

พฤตกรรมผลลพธ

การรบร

ความสามารถของ

ตนเอง

การรบรผลประโยชน

ของการปฏบต

การรบรอปสรรคใน

การปฏบตพฤตกรรม

ความรสกทมตอ

พฤตกรรม

พฤตกรรม

ทเกยวของ

กบการ

สงเสรม

สขภาพ

ความจ าเปนและ

ทางเลอกอน

ทเกดขน

ความมงมนท

จะปฏบต

พฤตกรรม

พฤตกรรม

สงเสรม

สขภาพ

อทธพลระหวางบคคล

(ครอบครว เพอน ทมสขภาพ

บรรทดฐาน ตวแบบ)

อทธพลจากสถานการณ

ปจจยสวนบคคล

- ดานชววทยา

- ดานจตวทยา

- ดานสงคมวฒนธรรม

26

มโนทศนหลกของแบบจ าลอง มโนทศนหลกของแบบจ าลองสงเสรมสขภาพ ดงภาพประกอบท 1 ประกอบดวย 3

มโนทศนหลก ไดแก ลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคล ความคดและอารมณตอพฤตกรรม และพฤตกรรมผลลพธ โดยอธบายปจจยทมความส าคญหรอมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ (Pender, 2011) ดงน

1. ลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคล (Individual characteristics and experiences) ประกอบไปดวยพฤตกรรมทเกยวของ (Prior related behavior) ปจจยสวนบคคล (Personal factors) ไดแก ปจจยดานชววทยา ไดแก อาย ดชนมวลกาย สภาวะวยรน สภาวะหมดระด ความจปอด ความแขงแรงของรางกาย ความกระฉบกระเฉง และความสมดลของรางกาย ปจจยดานจตวทยา ไดแก ความมคณคาในตนเอง แรงจงใจในตนเอง การรบรภาวะสขภาพของตนเอง และปจจยดานสงคมวฒนธรรม ไดแก สญชาต ชาตพนธวรรณนา วฒนธรรม การศกษา และสถานะทางสงคมเศรษฐกจโดยปจจยสวนบคคลดงกลาวมอทธพล

2. ความคดและอารมณตอพฤตกรรม (Behavior – specific cognition and affect) เปนมโนทศนหลกในการสรางกลยทธ/กจกรรมพยาบาล เพอสรางแรงจงใจใหบคคลมการพฒนาหรอปรบเปลยนพฤตกรรมของตนเอง มโนทศนหลกน ประกอบดวยมโนทศนยอยทงหมด 5 มโนทศน ดงน 2.1 การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรม (Perceived benefits of action )เปนความเชอของบคคลโดยคาดหวงประโยชนทจะไดรบภายหลงการปฏบตพฤตกรรมสขภาพ อาจจะเปนทงประโยชนภายนอกและภายใน ยกตวอยางเชน ประโยชนจากภายใน เชน การเพมความตนตว หรอการลดความรสกเมอยลา สวนประโยชนจากภายนอกนน เชน การไดรบรางวลเงนทอง หรอความเปนไปไดของการมปฏสมพนธทางสงคมทเกดจากผลของการปฏบตพฤตกรรม ในระยะแรกนนประโยชนจากภายนอกจะเปนทรบรมากกวา แตประโยชนภายในนนจะสงผลใหเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมอยางตอเนองมากกวา ขนาดของความคาดหวงและความสมพนธชวคราวของประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมนน 2.2 การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรม (Perceived barriers to action) เปนความเชอหรอการรบรถงสงขดขวางทท าใหบคคลไมสามารถปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ซงอปสรรคดงกลาวประกอบดวย อปสรรคภายในและภายนอกของบคคล อปสรรคภายใน ไดแก ความขเกยจ ความไมร ไมมเวลา ไมพงพอใจ ถาตองปฏบตพฤตกรรมและความเขาใจผดเกยวกบพฤตกรรม เปนตน อปสรรคภายนอก ไดแก สถานภาพทางเศรษฐกจ ขาดแคลนสงเอออ านวยในการปฏบตพฤตกรรม เชน คาใชจายสง การรบรวายาก สภาพอากาศ และความไมสะดวก เปนตน

27

2.3 การรบรความสามารถของตนเอง (Perceived self-efficacy) การรบรความสามารถของตนเอง หมายถง ความเชอมนของบคคลเกยวกบความสามารถของตนเองในการบรหารจดการและกระท าพฤตกรรมใดๆ ภายใตอปสรรคหรอสภาวะตางๆในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ 2.4 ความรสกทมตอพฤตกรรม (Activity-related affect) เปนความรสกในทางบวกหรอลบทเกดขนกอน ระหวาง และหลงการปฏบตพฤตกรรม การตอบสนองความรสกนอาจมนอย ปานกลาง หรอ มาก 2.5 อทธพลระหวางบคคล (Interpersonal influences) เปนพฤตกรรม ความเชอ หรอทศนคตของคนอนทมอทธพลตอความคดของบคคล ไดแก ครอบครว (พอ แม พ นอง) เพอน และบคลากรทางสขภาพ 2.6 อทธพลจากสถานการณ (Situational influences) เปนการรบรและความคดของบคคลเกยวกบสถานการณหรอบรบททสามารถเออหรอขดขวางการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ อทธพลสถานการณทมตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ หมายความรวมถง การรบรเงอนไขทมาสนบสนน ความตองการ และความราบรนสขสบายของสภาพแวดลอมในการปฏบตพฤตกรรม 3. พฤตกรรมผลลพธ (Behavioral outcome) การเกดพฤตกรรมผลลพธ ประกอบดวย 3 อยาง ไดแก 3.1 ความมงมนทจะปฏบตพฤตกรรม (Commitment to a plan of actions) เปนกระบวนการคดรทประกอบดวยความตงใจทจรงจงทจะกระท าพฤตกรรมซงสอดคลองกบเวลา บคคล สถานท โดยอาจท ารวมกบผอน 3.2 ความจ าเปนและทางเลอกอนทเกดขน(Immediate Competing Demands and Preferences) เปนเหตการณทเกดขนและมความสมพนธกบบคคลปฏบตหรอไมปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพได 3.3 พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ (Health-Promoting Behavior) เปนตวบงชโดยตรงตอการผลลพธทางสขภาพทประสบผลส าเรจ

จากรปแบบการจ าลองสงเสรมสขภาพของเพนเดอร ทกลาวมา สามารถสรปไดวา การทจะก าหนดกจกรรมการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ทงทางดานรางกาย จตใจ และสงคมไดนน บคลากรทมสขภาพตองค านงถงปจจยสวนบคคลทเกยวกบภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาทสงผลใหมอาการตามว ไดแก อาย เพศ อาชพ ระดบการศกษา ระดบน าตาลในเลอด คาความดนโลหต คาไขมนในหลอดเลอด คอเลสเตอรอล ดชนมวลกาย และตองสรางแรงจงใจกอนเพอใหผปวยเกดความคาดหวงในสขภาพของตนเองวาเมอไดท ากจกรรมสงเสรมสขภาพแลวตนเองจะมสขภาพดขน โดยใชกลยทธและกจกรรมการสงเสรมสขภาพ

28

ในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย โดยผวจยเปนผสอนผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยใหสามารถดแลสขภาพตนเองไดอยางถกตองทงทางดานรางกาย จตใจ และสงคม ไดแก การใหความร การเพมความสามารถในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ เรองความรเกยวกบโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน เพอสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอด ความดนโลหต ไขมนในหลอดเลอด คอเลสเตอรอลและดชนมวลกายไดเหมาะสมรวมกบการสงเสรมใหมการรบรประโยชนของการปฏบตซงเปนผลดทเกดจากการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทถกตอง การรบรและการจดการกบอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมอนเปนการขจดสงทไมเอออ านวยหรอสงทขดขวางตอการสงเสรมสขภาพ และมผลทางลบตอการปฏบต การรบรความสามารถของตนเองท าใหมความมนใจวาตนเองมความสามารถทจะปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และการสงเสรมความรสกทดทมตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในการปฏบตตนใหประสบความส าเรจ โดยใชคมอเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพส าหรบผปวยโรคเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาทดดแปลงมาจากความรเรองเบาหวานฉบบสมบรณ (เทพ หมะทองค า, 2550) และชดความรเรองการดแลตนส าหรบผปวยเบาหวาน (สมจต หนเจรญกล, 2551) รวมทงกระตนการท าก กรรมทงดานรางกายและอารมณ พรอมทงเปดโอกาสใหซกถามหากมขอสงสย ตามไมทนหรอตองการดการสาธตซ า กจกรรมดงกลาว อยางสอดคลองกบวถชวต สภาพแวดลอมของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยทเปนอย เพอท าใหเกดความรสกมนใจ ทจะปฏบตตามค าแนะน าของบคลากรทมสขภาพ และผลลพธทออกมาท าใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย มแนวโนม และความมงมน ตงใจทจะปฏบตกจกรรมการสงเสรมสขภาพของตนเองไดอยางเหมาะสม สามารถปรบภาวะสขภาพ เพมความสามารถในการท าหนาทของรางกาย และการมคณภาพชวตทดขน

โปรแกรมการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพนนมอยหลายแนวทาง ทงการประยกตแนวคดและทฤษฎนนมอยมากมาย ทฤษฎสงเสรมสขภาพของเพนเดอร (Pender, 2011) เปนแนวทางหนงทพยาบาลนยมใชกนอยางมาก โดยมแนวคดวาพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพจะเกดขนไดนนมปจจยเกยวของ ซบซอนหลากหลายปจจยทจะตองประเมนตงแตคณลกษณะของบคคลและประสบการณของบคคล ซงเปนสวนทตองใหความส าคญและประเมนในเบองตน และการคดรและอารมณทจ าเพาะตอพฤตกรรมนนเปนปจจยส าคญทตองคนหาและพฒนาใหเปนแรงเสรมตอการเกดความมงมนในการกระท า ปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ซงผลลพธของพฤตกรรมจะท าใหเกดความมงมนทจะ

29

ด าเนนตามกจกรรมทก าหนด ฉะนนเมอเกดความเจบปวย ทฤษฎสงเสรมสขภาพของเพนเดอรจงเปนทฤษฎทางการพยาบาลทเหมาะสมในการน ามาเปนแนวทางการพยาบาลเพอวเคราะหหาปจจยทจะน ามาสการออกแบบกจกรรมสงเสรมสขภาพตอไป

ส าหรบในประเทศไทยพบวา มการศกษาเกยวกบการสงเสรมสขภาพผปวยเบาหวานหลายงาน เชน การศกษาของ เพญศร พงษประภาพนธ และคณะ (2553, 50-54) ศกษาเรองรปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวานในชมชนวดปรณาวาส เพอศกษาการดแลสขภาพตนเองของผปวยเบาหวานและสงเคราะหรปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวาน กลมตวอยางเปนผปวยเบาหวานในชมชนวดปรณาวาส 20 คน ผลการวจยพบวากอนเขารวมโครงการวจย ผปวยรบรวาโรคเบาหวานเกดจากกรรมพนธ เปนโรคเรอรงและมความเกยวของกบพฤตกรรมการดแลตนเอง ไดแก ดานการควบคมอาหาร เชน งดอาหารหวานไมได ไมมการออกก าลงกายเปนประจ า รบประทานยาไมตรงเวลา หรอลมรบประทานยา นอกจากนยงพบวาผปวยสวนใหญมความเครยดสง มภาวะบบคนและความขดแยงในวถชวต ไดรบการสนบสนนทางลบในครอบครว และมขอจ ากดดานสขภาพ สวนผลการสงเคราะหรปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวานในชมชนวดปรณาวาส ม 4 องคประกอบ คอ 1) ปจจยเกยวกบตวบคคลเอง 2) อทธพลจากกลมอางอง 3) อทธพลจากสถานการณ 4) ความจ าเปนและทางเลอกอน ซงทง 4 องคประกอบนสอดคลองกบแบบจ าลองการสงเสรมสขภาพ ภายหลงการสนสดโครงการพบวา พฤตกรรมการดแลตนเองในการสงเสรมสขภาพผปวยเบาหวานดขนทกดาน มการควบคมอาหารไดถกตอง มการออกก าลงกายสม าเสมอ รบประทานยาตามแพทยสงอยางเครงครด และสามารถเผชญกบสภาวะเครยดไดอยางมประสทธภาพมากขน เนนความเปนหนสวนรวมระหวางผปวย ญาต และพยาบาล ภายใตบรรยากาศการดแลแบบองครวม

นอกจากนนดวงสมร นลตานนท (2553, 112-117) ไดวจยเรองผลของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพ โดยประยกตใชทฤษฎความสามารถแหงการปฏบตตนและกระบวนการกลมรวมกบแรงสนบสนนทางสงคม ในผปวยเบาหวานชนดท 2 ในโรงพยาบาลเอราวณ อ าเภอเอราวณ จงหวดเลย จ านวนกลมตวอยาง 70 คน ผลการวจยพบวา หลงการทดลอง กลมทดลองมคาเฉลยคะแนน และคาเฉลยความแตกตางของคะแนนดานความรเกยวกบโรคเบาหวาน การรบรความสามารถของตนเอง ความคาดหวงในการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน การปฏบตตวในการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน การจดการความเครยดของผปวยเบาหวาน มคะแนนเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < 0.01) และภายหลงการทดลองกลมทดลองมระดบน าตาลในเลอดลดลงมากกวากอนทดลองและลดลงมากกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < 0.01) สวนการศกษาของสภชชา โลหตไทย (2553, 55-60) พบวา กลมตวอยางซงเปนญาตสายตรง

30

ของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทไดรบโปรแกรมสงเสรมสขภาพเพอปองกนโรคเบาหวานและภาวะแทรกซอนตางๆ มการรบรความเชอดานสขภาพเกยวกบ ความรเรองโรคเบาหวาน การรบประทานอาหารทเหมาะสมและอาหารแลกเปลยน รวมถงการออกก าลงกาย และการจดการความเครยด โดยรวมมพฤตกรรมปองกนโรคเบาหวานระยะหลงทดลองสงกวากอนทดลองอยางมนยส าคญทางสถต (p<.001) และสงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการปองกนโรคเบาหวานไดอยางเหมาะสม ดกวากอนทดลองและดกวากลมควบคมทไมไดรบโปรแกรมสรางเสรมสขภาพเพอปองกนโรคเบาหวาน ซงจากงานวจยนแสดงใหเหนถงประสทธภาพของโปรแกรมสรางเสรมสขภาพไดเปนอยางด และกงกาญจน สทธขนแกว (2555, 135-138) ไดศกษาเรอง ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทรกษาดวยยาฉดอนซลนรวมกบยารบประทาน พบวา ความสมพนธระหวางระดบน าตาลในเลอด ภาวะแทรกซอน การรบรประโยชนในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การรบรสมรรถนะแหงตนในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ การสนบสนนทางสงคม และอทธพลดานสถานการณกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพหลงการทดลองมความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < .05) นอกจากนนดวงสมร นลตานนท (2553, 112-117) ไดศกษาเรองผลของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพ โดยประยกตใชทฤษฎความสามารถแหงการปฏบตตนและกระบวนการกลมรวมกบแรงสนบสนนทางสงคม ในผปวยเบาหวานชนดท 2 ในโรงพยาบาลเอราวณ อ าเภอเอราวณ จงหวดเลย พบวา หลงการทดลอง กลมทดลองมคาเฉลยคะแนน และคาเฉลยความแตกตางของคะแนนดานความรเกยวกบโรคเบาหวาน การรบรความสามารถของตนเอง ความคาดหวงในการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน การปฏบตตวในการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน การจดการความเครยดของผปวยเบาหวาน มคะแนนเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < .01) และภายหลงการทดลองกลมทดลองมระดบน าตาลในเลอดลดลงมากกวากอนทดลองและลดลงมากกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < 0.01)

จากการศกษาและการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของและการเรยนรในทฤษฎภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ท าใหเหนวาโปรแกรมสงเสรมสขภาพสามารถชวยสงเสรมใหเกดผลลพธทดแกผปวย ดงน นผวจยจงพฒนาโปรแกรมสงเสรมสขภาพขนเพอใหผปวยมความรและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทดขน สามารถปองกนการเกดภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาทมระดบรนแรงมากขนไดอยางเหมาะสม ดงนนผวจยจงประยกตใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพและเทคนคทชวยใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยเกดการเรยนร เนอหาของโปรแกรมประกอบไปดวยรายละเอยดดงตอไปน

31

1. ใหความรในเรองโรคเบาหวานขนจอประสาทตาในเรองความรเกยวกบโรคเบาหวาน ดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน และประยกตใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพในดาน 1.1 การรบรประโยชนของการปฏบตตนทถกตอง 1.2 การขจดอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรม 1.3 การรบรความสามารถของตนเอง 1.4 ความรสกทมตอพฤตกรรม 2. การใชเทคนคทชวยใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยเกดการเรยนรและมความสามารถในการเรยนรไดดขน และจะมการเรยนรทดยงขนถาผใหความรมความรและความเขาใจในการเปลยนแปลงของกระบวนการการประมวลสารสนเทศในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ใชเทคนคและวธการทเหมาะสม เทคนคทชวยใหเกดการเรยนรไดดขน (Miller, 2009: 69-71) มหลายวธ ดงน 2.1 ใหเวลาในการเรยนรมากขน 2.2 เนอหาความรทใหควรเปนเรองทนาสนใจ 2.3 ปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพ เชน แสง เสยง ความชดเจนของสอใหสอดคลองกบสภาพการเรยนร 2.4 เตรยมอปกรณอนๆ ทชวยในการเรยนร เชน แวนตา เครองขยายเสยง เปนตน 2.5ใชวธทอง ฟง หรอการอานทวนเนอหาหรอขอความนนซ าๆ (Rehearsal) ซงม 2 ลกษณะดงน 2.5.1 การทวนซ า (Maintenance Rehearsal) เปนการทวนซ าเพอชวยใหการจ าขอมลทตองการจะจ าภายในชวงเวลาใดเวลาหนง เชน การทองจ าหมายเลขโทรศพท ทองจ าประเภทนใชความหมายในการจ าแตไมเกยวกบการจ าระยะยาว 2.5.2 การทวนซ าดวยความเขาใจ (Elaborative Rehearsal) หรอการจ าแบบใชความคด เปนการจ าโดยเชอมโยงขอมลใหมเขากบขอมลทมอยเดมในความจ าระยะยาว โดยวธการนจะมการเชอมโยงไปยงความจ าระยะยาว และน ามาเกบไวในความจ าระยะสน นนคอการน าความรทเกบไวมาใชในการเรยนร 2.6ใชความสมพนธระหวางค าพดกบจงหวะทสอดคลองกน เปนเทคนคในการสะสมความจ าระยะยาว และน ามาเกบไวในความจ าระยะสน โดยการน าขอมลใหมมาสรางเปนท านอง จงหวะ หรอรหส ใหเกดการคลองจองกน

32

2.7 แบงเรองทตองจ าออกเปนตอนสนๆเพราะการอานหรอการทบทวนเนอหาทมเนอหามากๆ จะท าใหจ ายาก ซงถาบคคลจ ากลมค าขนาดใหญมกจะลมค าชวงกลางๆ จ าไดแตค าชวงตนและชวงทาย แตถาแบงเนอหาออกเปนตอนสนๆ จะท าใหจ าไดดขน ดงรายละเอยดตอไปน สปดาหท 1 : กจกรรม 1 ครงๆ ละ 45 – 60 นาท โดยจดกจกรรมในโรงพยาบาล วตถประสงคทวไป 1.เพอใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยเกดความคนเคย และเหนความส าคญในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน 2.เพอใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยไดรบประสบการณทางออมจากการสงเกตจากผอนทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา 3.เพอใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยมประสบการณตรงในการท ากจกรรมการออกก าลงกาย 4.เพอทบทวนความรและกระตนการปฏบตตนของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย

วตถประสงคเฉพาะ 1.เพอสงเสรมการรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรงของการไมควบคมอาหาร การ

ออกก าลงกาย การจดการความเครยด และการดแลตาและการมองเหน รวมทงสงเสรมการรบรประโยชนและการขจดอปสรรคของดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหนทถกตอง

2.เพอสงเสรมการรบรปจจยชกน าใหเกดการปฏบตและปจจยรวม 3.เพอสงเสรมการรบรความสามารถตนเองเกยวกบดานโภชนาการ ดานการออกก าลง

กาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน สปดาหท 2: กจกรรม 1 ครงๆ ละ 5 – 10 นาท โทรศพทตดตามเยยม 1 ครง วตถประสงคทวไป 1. เพอเปนการสนบสนนใหคนเคยกบสถานการณตางๆ ทตองเผชญการผอนคลายและ

การแสดงออกถงความรสก 2. เพอใหเกดแรงจงใจในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการ

ความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน

33

วตถประสงคเฉพาะ เพอตดตามและประเมนผลการควบคมดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการ

จดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน สปดาหท 3: กจกรรม 1 ครงๆ ละ 5 – 10 นาท โทรศพทตดตามเยยม 1 ครง วตถประสงคทวไป 1. เพอทบทวนความรและกระตนดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการ

ความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน 2.เพอเกดแรงจงใจในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด

และดานการดแลตาและการมองเหน วตถประสงคเฉพาะ เพอตดตามและประเมนผลดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการ

ความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน สปดาหท 4: กจกรรม 1 ครงๆ ละ 45 – 60 นาท โดยจดกจกรรมในโรงพยาบาล วตถประสงคทวไป เพอทบทวนความรและเสรมความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมการ

สงเสรมสขภาพในเรองความรโรคเบาหวาน ดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน รวมทงประเมนความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพเกยวกบความรโรคเบาหวาน ดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน หลงเขารวมโปรแกรมสงเสรมสขภาพ

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ พบวาโปรแกรมการสงเสรมสขภาพนสามารถน ามาสรางเปนแผนการสงเสรมพฤตกรรมการปฏบตตนส าหรบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ซงก าหนดรปแบบกจกรรมการพยาบาลพรอมใหความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ เรองโรคเบาหวาน ดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน วธการคอ ใหผปวยเรยนรจากประสบการณของตนเองและของผอน ในเรองโรคเบาหวาน โภชนาการ การออกก าลงกาย การจดการความเครยด และการดแลตาและการมองเหน พรอมทงยงมคมอเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพส าหรบผปวยโรคเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาใหศกษาภาพพรอมประกอบค าบรรยาย ไดฝกทกษะการออกก าลงกาย ไดรบฟงค าพดชกจงโนมนาวใหก าลงใจ โดยใหพดคยถงผลดพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพดานการดแลสขภาพทเกยวกบโรคเบาหวานขนจอประสาทตา ในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหนอยางเหมาะสม ใหระบายความรสก ปญหาอปสรรคในการปฏบตตนรวมทงรวมแกไขปญหาทพบ

34

เพอใหเกดการรบรดานสขภาพ มความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทถกตอง กจกรรมดงกลาวจะท าใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยมความรและมพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพอยางถกตองและเหมาะสม อนจะน าไปสการลดการสญเสยคาใชจายในองคกร อกทงผปวยสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอด ความดนโลหต ไขมนในหลอดเลอด(ไขมนในหลอดเลอด HDL ไขมนในหลอดเลอด LDL ไตรกเซอรไรต คอเลสเตอรอล) และดชนมวลกายได ไม เ กดความวตกกงวล เครยด สญเ สยคาใชจ ายในการเ ดนทางและรายไดหา เ ลยง ชพ

บทท 3

วธด ำเนนกำรวจย

การวจยครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง (Quasi - experimental group) ชนดศกษาแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง (Two – group pretest – posttest design) โดยมวตถประสงคเพอศกษา ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ท าการเกบขอมลทแผนกผปวยนอกเฉพาะทางตา โรงพยาบาลกระทมแบน อ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร โดยมรปแบบการวจย ดงตอไปน

กลมทดลอง O1 X O2 กลมควบคม O3 O4

แผนภมท 3 รปแบบการวจย

รปแบบกำรวจย สญลกษณทใชในการทดสอบ O1 O3 หมายถง การเกบขอมลกอนไดรบโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา โดยกลมควบคมและกลมทดลอง ด า เ นนเกบขอมลในสปดาห ท 1 ดวยแบบสอบถาม 3 ชด ประกอบไปดวย แบบสอบถามขอมลสวนบคคล และแบบสอบถามความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และแบบสอบถามการปฏบตพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ

36

O2 O4 หมายถง การเกบขอมลหลงไดรบโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา โดยกลมควบคมด าเนนเกบขอมลในสปดาหท 1- 4 กลมทดลองด าเนนเกบขอมลในสปดาหท 1- 4 ดวยแบบสอบถาม 3 ชด ประกอบดวย 1) ขอมลสวนบคคล 2) แบบสอบถามความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ ซงดดแปลงมาจากแบบประเมนแนวปฏบตการทางการพยาบาลส าหรบผปวยทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 (พรพมล ทนกจ เกษมณ พงคะสน และกนกพร ไพศาลสจารกล, 2553) และการดแลผปวยเบาหวานขนจอประสาทตา (วดทศนโรงพยาบาลเมตตาประชารกษ) ครอบคลมเนอหาในเรองความรโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออกก าลงกายความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน 3) แบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานและเบาหวานขนจอประสาทตา ซงดดแปลงมาจากแบบประเมนแนวปฏบตการทางการพยาบาลส าหรบผปวยทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 (พรพมล ทนกจ เกษมณ พงคะสน และกนกพร ไพศาลสจารกล, 2553) ครอบคลมเนอหาในเรองดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน X หมายถง โปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา

สถำนททใชในกำรเกบขอมล

สถานทในการวจยครงน คอ โอพดเฉพาะทางจกษ โรงพยาบาลกระทมแบน อ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร เปดใหบรการในวนองคาร เวลา 8.00 – 16.00 น. และทกวนจนทร วนพธและวนศกร เวลา 16.00 - 21.00 น. มหวหนากลมงานบรการทางการแพทยและอายรกรรม ควบคมก ากบ จ านวน 1 คน พยาบาลวชาชพทผานการอบรมหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทางเวชปฏบตทางตา 1 คน และพยาบาลเทคนค 1 คน อตราผปวยทมารบบรการเฉลย 100 คน ตอวน และในจ านวนนจะมผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตามารบการรกษาพยาบาลรวมดวยเฉลยวนละ 20 คน ตอวนโดยทวไปการจดรปแบบการใหบรการของคลนก เปนการใหบรการแบบจดเดยวเบดเสรจ (One stop service) ผปวยจะไดรบการตรวจสญญาณชพ ชงน าหนก วดสายตา ถายภาพดจอประสาทตาในรายใหม และการมาตรวจตามนดในรายเกา

37

ประชำกรและกลมตวอยำง ประชำกร ประชากรทศกษา คอ ผปวยเบาหวานทไดรบคดกรอง โดยการถายภาพจอประสาทตา และไดรบการอานผลถายภาพจอประสาทตา โดยจกษแพทยแลวพบวาผดปกตมจดเลอดออก ระดบเลกนอย มจ านวน 60 ราย กลมตวอยำง การก าหนดกลมตวอยางผวจยใชเกณฑโพลทและฮงเกอร (Polit&Hungler, 1999: 267-268) ทก าหนดกลมตวอยางไดตามสตร Power Analysis คอ ใชการเปดตารางคาอ านาจในการทดสอบ (Power analysis) ดวยสถตสหสมพนธของเพยรสนของโพลทและฮงเกอร โดยก าหนดระดบความเชอมน 95% อ านาจการทดสอบ (power of test) เทากบ .80 และขนาดอทธพลของตวแปร (Effect size) เทากบ .84 จากนนจงเปดตาราง Yamane จากกลมประชากร จ านวน 130 ราย ไดขนาดกลมตวอยางจ านวน 60 ราย และไดคดเลอกกลมตวอยางตามคณสมบตทก าหนด เปนกลมควบคม 30 ราย และกลมทดลอง 30 ราย โดยใชวธการสมแบบงายโดยการจบฉลากแบบไมคนทจากกลมประชากรทก าหนด ในชวงสปดาหแรก โดยในการคดเลอกกลมน เปนผปวยเบาหวานทไดรบการคดกรองภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาโดยการถายภาพจอประสาทตา และไดรบการอานผลถายภาพจอประสาทตาโดยจกษแพทยแลวพบวาผดปกต มจดเลอดออกระดบเลกนอย จ านวน 60 ราย โดยไดก าหนดคณสมบต ดงน 1. มระยะเวลาในการเปนเบาหวานมากกวา 5 ป 2. เปนผปวยทภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย (Mild NPDR) คอ พบมจดเลอดออกระดบเลกนอย 3. มความสามารถในการรบร สอสารหรออาน เขยนภาษาไทยไดด ไมมปญหาการไดยน ไมเปนโรคจตหรอโรคประสาท และไมมภาวะสมองเสอม มเลขหมายโทรศพททสามารถตดตอได ยนดใหความรวมมอในการท าวจยครงนตลอดชวงการศกษา การสมภาษณ และการตดตามเยยม เกณฑในการคดกลมตวอยางออกจากการวจย (Exclusion criteria) คอระหวางท าการวจย ผปวยทภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย มภาวะแทรกซอนจนไมสามารถเขารวมการวจยได เชน มภาวะหมดสตจากภาวะน าตาลในกระแสเลอดสง ภาวะหวใจลมเหลว ตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาล หรอไมยนยอมด าเนนการวจยตอไป

38

เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการวจยม 2 ประเภท ไดแก เครองมอทใชในการทดลอง และเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลโดยมรายละเอยด ดงน เครองมอทใชในกำรทดลอง เครองมอทใชในการทดลอง คอ โปรแกรมสงเสรมสขภาพดานการรบร ซงเปนรปแบบการท ากจกรรมอยางเปนระบบและมขนตอนโดยท าตามกรอบแนวคดของ Pender (2011) ด าเนนการเปนรายกลม กลมละ 5 ราย ใชระยะเวลา 4 สปดาห โดยสปดาหท 1 ด าเนนการทโอพดเฉพาะทางจกษ กจกรรมประกอบไปดวย การใหความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ ไดแก ความรเกยวกบโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออกก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหนรวมทงสงเสรมการรบรตามแบบแผนสงเสรมสขภาพของเพนเดอร (2011) ในดานตางๆ ไดแก การรบรประโยชนของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทถกตอง การรบรและการจดการกบอปสรรคของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอยางเหมาะสม การรบรความสามารถของตนเองของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และความรสกทมตอของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ อกท งยงมคมอเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพส าหรบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา โดยดดแปลงมาจากความรเรองเบาหวานฉบบสมบรณ (เทพ หมะทองค า, 2550) และชดความรเรองการดแลตนเองส าหรบผปวยเบาหวาน (สมจต หนเจรญกล,2551) เพอใหศกษาภาพพรอมประกอบค าบรรยายไปดวย สวนสปดาหท 2 และ 3 จะตดตามเยยมทางโทรศพทในเรองความรเกยวกบโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออกก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน สปดาหละ 1 ครง และในสปดาหท 4 จะประเมนความร และพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในดานดงกลาวอกครง พรอมเสรมสรางความรความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในเรองความร ซงเปนเอกสารทประกอบไปดวยเนอหา และภาพประกอบ โดยผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ สออนเตอรเนต และประยกตใชเพอเปนสอในการใหความร ประกอบค าแนะน า และเอกสารนจะมอบใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา

1. เครองมอทใชในกำรรวบรวมขอมล แบงออกเปน 3 สวน คอ สวนท 1 ขอมลสวนบคคล ประกอบดวย ขอมลเกยวกบเพศ อาย รอบเอว น าหนก สวนสง ดชนมวลกาย ระดบการศกษา อาชพ ระยะเวลาในการเปนโรคเบาหวาน ยาเบาหวานทไดรบ ระยะเวลาในการเปนโรคเบาหวาน ระดบน าตาลในเลอด (FBS) คาระดบฮโมโกลบลทมน าตาลมา

39

เกาะ (HbA1C) คาความดนโลหต คาไขมนในหลอดเลอด (LDL, HDL, Triglyceride, Total cholesteral) โรคประจ าตวอนๆ และยาทไดรบในปจจบน สวนท 2 แบบสอบถามความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ ซงดดแปลงมาจากแบบประเมนแนวปฏบตทางการพยาบาลส าหรบผปวยทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 (พรพมล ทนกจ เกษมณ พงคะสน และกนกพร ไพศาลสจารกล, 2553) และการดแลผปวยเบาหวานขนจอประสาทตา(วดทศนโรงพยาบาลเมตตาประชารกษ) ประกอบไปดวย ขอค าถามจ านวน 30 ขอ ครอบคลมเนอหาในเรองความรโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออกก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน แบบสอบถามนไดผานการตรวจสอบตรงตามเนอหา โดยค าตอบจะแบงเปน 3 ตวเลอก คอ ถก ผด และไมทราบ โดยมเกณฑใหคะแนน ส าหรบขอทเปนค าตอบทถก ถาตอบถกได 1 คะแนน ถาตอบผดได 0 คะแนน ส าหรบขอทเปนค าตอบทผด ถาตอบถกได 0 คะแนน ถาตอบผดได 1 คะแนน การแปลผลคะแนนของความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพในแตละดาน โดยใชคา รอยละ และมเกณฑในแปลผล 2 ระดบ คอ ส าหรบขอค าถามทเปนขอถก ส าหรบขอทเปนค าตอบทผด รอยละ 1 - 69.99 = ตอบผด รอยละ 1 – 69.99 = ตอบถก รอยละ 70 – 100 = ตอบถก รอยละ 70 – 100 = ตอบผด สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานและเบาหวานขนจอประสาทตา ซงดดแปลงมาจากแบบประเมนแนวปฏบตการทางการพยาบาลส าหรบผปวยทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 (พรพมล ทนกจ เกษมณ พงคะสน และกนกพร ไพศาลสจารกล, 2553) ประกอบไปดวย ขอค าถามจ านวน 15 ขอ ครอบคลมเนอหาในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน ลกษณะการตอบเปนแบบ Rating scale ทมตวเลอก 5 ระดบ ตงแตปฏบตนอยทสด (1 คะแนน)จนถงปฏบตมากทสด (5 คะแนน) โดยค าตอบจะแบงเปน 5 ระดบ ดงน ระดบคะแนน 5 หมายถง ปฏบตมากทสด ระดบคะแนน 4 หมายถง ปฏบตมาก ระดบคะแนน 3 หมายถง ปฏบตปานกลาง ระดบคะแนน 2 หมายถง ปฏบตนอย

40

ระดบคะแนน 1 หมายถง ปฏบตนอยทสด การแปรผลเพอวดพฤตกรรมการปฏบตตนเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ท าโดยแปลงคาคะแนนทวดระดบพฤตกรรมการปฏบตตน และน าคะแนนรวมของขอค าถามในแตละดานเปนคาระดบ และก าหนดเกณฑทใชในการจดระดบพฤตกรรมการปฏบตตน โดยใชเกณฑคะแนนอนตรภาคชน (Class Interval) คอ

พสย = คะแนนสงสด – คะแนนต าสด จ านวนชน = 5 – 1 = 0.80 5

ดงนนคาระดบพฤตกรรมการปฏบตตน เพอพจารณาในการตความหมายเปนดงน ปฏบตมากทสด = 1.00 – 1.80 ปฏบตมาก = 1.81 – 2.60 ปฏบตปานกลาง = 2.61 – 3.40 ปฏบตนอย = 3.41 – 4.20 ปฏบตนอยทสด = 4.21 – 5.00

กำรหำคณภำพของเครองมอ ผวจยน าเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลไดแกแบบสอบถามความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และแบบสอบถามพฤตกรรมเกยวกบการสงเสรมสขภาพไดผานการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาโดยผทรงคณวฒ จ านวน 5 ทาน มคาดชนความตรง (IOC) .78 และคาดชนความเทยง (CVI) .89 ตามล าดบ จากนนจงน าแบบสอบถามไปทดลองใชกบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ระดบเลกนอย ทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 ราย จากนนไดหาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม ความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ โดยน ามาวเคราะหหาความเชอมนดวยวธคเดอร-รชารดสน 20 เทากบ .590 สวนแบบประเมนเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพท น ามาวเคราะหหาความเชอมนดวยวธสมประสทธอลฟาครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) เทากบ .752

41

กำรเกบรวบรวมขอมล

ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา แบงขนตอนของการด าเนนการเปน 2 ขนตอน ดงน ขนเตรยมกำร 1. ผวจยน าหนงสอขอความอนเคราะหในการเกบขอมลท าการวจย และเอกสารรบรองจรยธรรมการวจยในมนษยจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน ถงผอ านวยการโรงพยาบาลกระทมแบน เพอขออนญาตท าการวจยและการเกบรวบรวมขอมล 2. ผวจยเขาพบหวหนากลมการพยาบาล และหวหนาโอพดเฉพาะทางจกษ ชแจงวตถประสงคการวจย วธการด าเนนการวจย และขอความรวมมอในการวจย 3. ผวจยส ารวจผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย และวางแผนคดเลอกกลมตวอยางตามคณสมบตทก าหนด ขนด ำเนนกำร 1. เมอผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยทมลกษณะตามเกณฑทก าหนดไวเขามารบการรกษาทโรงพยาบาลกระทมแบนในวนทมโอพดเฉพาะทางจกษ ตงแตเวลา 7.00 – 8.30 น. ผวจยไดน าเขากลมทดลองเปนรายกลมแลวด าเนนการตามโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ จ านวน 5 ราย ตอสปดาห 2. หลงจากนนในเวลา 12.30 – 13.30 น. ผวจยจงด าเนนการกบกลมควบคมโดยในวนทมโอพดเฉพาะทางจกษ เมอผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยทมลกษณะตามเกณฑทก าหนดไวแลวด าเนนการทดลองและใหการพยาบาลตามปกตเปนรายกลม จ านวน 5 ราย ตอสปดาห กลมควบคม ผวจยด าเนนการวจยเปนรายกลม กลมละ 5 ราย ตอสปดาห ทโอพดเฉพาะทางจกษ โรงพยาบาลกระทมแบน มขนตอนดงน สปดำหท 1 (ใชเวลา 45-60 นาท) ผวจยแนะน าตนเอง ชแจงวตถประสงคการวจย ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล และขอความรวมมอในการวจย เกบรวบรวมขอมลพรอมทงพทกษสทธผเขารวมวจย ขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถามโดยใชแบบสอบถามขอมลสวนบคคล แบบสอบถามความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และแบบประเมนพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานขนจอประสาทตา โดยกลมควบคมไดรบการพยาบาลตามปกต พรอมทงนดหมายเปนรายกลมในสปดาหท 4

42

สปดำหท 4 (ใชเวลา45-60นาท) ผวจยพบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยทหองตรวจ โอพดเฉพาะทางจกษ โรงพยาบาลกระทมแบน และเกบรวบรวมขอมลหลงการทดลอง โดยใชแบบสอบถามแบบสอบถามในชดเดยวกน ภายหลงการรวบรวมขอมลเสรจสน เพอเปนการพทกษสทธของผเขารวมการวจย ผวจยด าเนนการสรางเสรมความรและความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเชนเดยวกบกลมทดลองพรอมทงแจกคมอสงเสรมพฤตกรรมการปฏบตตนส าหรบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา พดคยใหก าลงใจและยตสมพนธภาพ กลมทดลอง ผวจยด าเนนการวจยเปนรายกลม กลมละ 5 รายตอสปดาห ทโอพดเฉพาะทางจกษ โรงพยาบาลกระทมแบน โดยมขนตอนดงน สปดำหท 1 ครงท 1 (ใชเวลา 45-60 นาท) 1. ผวจยแนะน าตนเอง ชแจงวตถประสงคการวจย ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล และขอความรวมมอในการวจย เกบรวบรวมขอมลพรอมทงพทกษสทธผเขารวมวจย ขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถามโดยใชแบบสอบถามความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพการเปนเบาหวานขนจอประสาทตา 2. ผวจยด าเนนการวจยเปนรายกลมทหองตรวจ แผนกเฉพาะทางจกษ โรงพยาบาลกระทมแบน โดยจดกจกรรมดงน 2.1 กจกรรมสรางสมพนธภาพ โดยผวจยแนะน าตนเอง และพดคยเพอใหผปวยเหนความส าคญของการปฏบตตวทถกตอง เหมาะสมเมอมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาและเพอลดสงเราทางอารมณ 2.2 กจกรรมสนทนา ผวจยพดคยสอบถามผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ประเมนการรบรประโยชนของการปฏบตซงเปนผลดทเกดจากการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทถกตอง การรบรและการจดการกบอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมอนเปนการขจดสงทไมเอออ านวยหรอสงทขดขวางตอการสงเสรมสขภาพ และมผลทางลบตอการปฏบต การรบรความสามารถของตนเองท าใหมความมนใจวาตนเองมความสามารถทจะปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และการสงเสรมความรสกทดทมตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในการปฏบตตนโดยแลกเปลยนประสบการณเดม และเปดโอกาสใหรวมแสดงการรบรกอนเขารวมกจกรรม 2.3 ผวจยใหความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพเรองโรคเบาหวานและเบาหวานขนจอประสาทตา ความรดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน ประกอบคมอเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพส าหรบผปวยโรคเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา มงเนนใหเกดการรบรประโยชนของการปฏบต

43

ตนทถกตอง ชวยแนะน าเพอขจดอปสรรคในการปฏบต รบรความสามารถของตนเอง และสงเสรมความรสกดทมตอพฤตกรรม 2.4 เปดโอกาสใหผปวยไดพดคย ซกถามหากมปญหาหรอระบายความรสกหากมขอสงสย และเสรมสรางแรงจงใจดวยการใหก าลงใจและชมเชยเมอปฏบตไดถกตอง รวมทงสอบถามความร และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในเรองดงกลาว 3. ผวจยเปนผสอนในเรองความรเกยวกบโรคเบาหวาน พฤตกรรมสงเสรมสขภาพในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน รวมทงใหศกษาจากคมอเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพส าหรบผปวยโรคเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา เนอหาประกอบไปดวย ความรเกยวกบโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ หลกการควบคมอาหารส าหรบผปวยเบาหวานขนจอประสาทตา ตารางตวอยางเมนอาหารและอาหารแลกเปลยนทเหมาะส าหรบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ความรดานการออกก าลงกาย ว ธการออกก าลงกายทถกตอง ประโยชนของการออกก าลงกาย ภาวะแทรกซอนจากการไมออกก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน ไดแกโรคเบาหวานขนจอประสาทตา ชนดของโรคเบาหวานขนจอประสาทตา หลกการและเปาหมายการดแลรกษา โรคเบาหวานขนจอประสาทตา 4. ใชแนวทางการเรยนรจากประสบการณของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยแตละคนในการปฏบตตวในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหนมาเปนตวแบบแลกเปลยนเรยนรระหวางกน 5. การไดรบประสบการณจากการประสบความส าเรจของตนเอง จะท าใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยรบรถงการประสบผลส าเรจจากการกระท าโดยการฝกปฏบตกจกรรมไปพรอมกบการสาธต ซงจะเปนการสาธต การฝกปฏบตเกยวกบการออกก าลงกาย โดยดจากตวแบบและคมอเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพส าหรบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา 6. เปดโอกาสใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยไดพดคย ซกถามหรอระบายความรสก รวมทงแสดงความคดเหน 7. กจกรรมการสนทนา ผวจยเปดโอกาสใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยซกถามปญหาหรอขอสงสยจากคมอเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพส าหรบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา และผวจยเปนผตอบค าถาม

44

8. ผวจยรวมวเคราะหและอปสรรคของการปรบเปลยนพฤตกรรมทท าใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ไมสามารถปฏบตตนตามค าแนะน าได รวมเปนทปรกษาในการแกไขปญหาทเกดขน ใหขอมลเพมเตม กระตนใหเกดการปฏบตอยางตอเนอง และใหก าลงใจ สปดำหท 2 (ใชเวลา5-10 นาท) ผวจยเยยมผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยทางโทรศพทตดตามเยยม 5 รายตอสปดาห เนนการกระตนดานรางกายและอารมณเพอเปนการสนบสนนใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยคนเคยกบสถานการณตางๆ ทตองเผชญ การผอนคลาย และการแสดงออกถงความรสกโดยจดกจกรรม ดงน 1.ตดตามเยยมทางโทรศพท เปนการกระตนเตอนทางโทรศพทในเรองการปฏบตตนในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยดและดานการดแลตาและการมองเหน 1.1 กจกรรมสนทนา โดยผวจยซกถามถงการปฏบตตนทผานมา ปญหาและอปสรรคในการปฏบตทไมสามารถปฏบตได และรวมหาวธการแกไขปญหา ขจดอปสรรคใหไมสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยดและดานการดแลตาและการมองเหนไดถกตอง เหมาะสม เปดโอกาสใหกลมตวอยางพดคย ซกถามปญหาหากมขอสงสยจากคมอสงเสรมพฤตกรรมการปฏบตตนส าหรบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา 1.2 ประเมนถงการรบรความเสยงของการปฏบตตนไมถกตอง การรบรประโยชนของการปฏบตตนทถกตอง การขจดอปสรรคของการปฏบตตน รวมถงการปฏบตตนในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยดและดานการดแลตาและการมองเหน ทถกตองและเหมาะสม เพอเปนแนวทางในการวางแผนการดแล 1.3 กรณผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยสามารถมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพไดอยางถกตอง ผวจยชนชมและชกจงใหพดถงวธการทท าใหสามารถท าได กรณทไมมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพได ผวจยจะกระท าการอธบายประกอบคมอเพมเพอเปนการทบทวนความรอกครงหนง จากนนผวจยจะพดใหก าลงใจวาผปวยสามารถท าไดและใหผปวยมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพไดจนท าไดถกตอง 2. นดหมายในกจกรรมครงตอไป สปดำหท 3 (ใชเวลา 5-10 นาท) ผวจยเยยมผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยทางโทรศพทตดตามเยยม 5 รายตอสปดาห เนนการกระตนดานรางกายและอารมณเพอเปนการสนบสนนใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาคนเคยกบสถานการณตางๆ ทตองเผชญ การผอนคลาย และการแสดงออกถงความรสกโดยจดกจกรรมเชนเดยวกบสปดาหท 2

45

และใหทบทวนสงทไดเรยนรจากการเขารวมโปรแกรมสงเสรมสขภาพเรองการรบรภาวะสขภาพของตนเองปญหาและอปสรรคในการปฏบตทไมสามารถปฏบตได และรวมหาวธการแกไขปญหา ขจดอปสรรคใหสามารถมพฤตกรรมการปฏบตตน รบรประโยชนของการปฏบตทถกตอง รบรความสามารถของตนเอง และความรสกทมตอพฤตกรรม รวมถงการปฏบตตนในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยดและดานการดแลตาและการมองเหน ทถกตองและเหมาะสม พรอมทงชกจงดวยค าพดใหมาตรวจตามนด และนดหมายในวนทท ากจกรรมครงตอไป สปดำหท 4 (ใชเวลา 45-60 นาท) ผวจยพบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยทหองตรวจ แผนกเฉพาะทางจกษ โรงพยาบาลกระทมแบน และเกบรวบรวมขอมลหลงการทดลอง โดยใชแบบสอบถามความรและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานขนจอประสาทตา จดกจกรรมดงกลาวในชดเดม รวมกบใหผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย สาทตยอนกลบการมพฤตกรรมการออกก าลงกาย และยตสมพนธภาพ การด าเนนการวจยสามารถสรปไดดงภาพ ดงน

46

แผนภมท 4 แสดงขนตอนการด าเนนการวจย

กลมทดลอง 30 ราย

กลมควบคม 30 ราย

สปดำหท 1 การเกบรวบรวมขอมล (Pre- Test) โดยใช 1. แบบสมภาษณขอมลสวนบคคล 2. แบบสอบถามความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพในความรเรองโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน 3.แบบสอบถามพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานและเบาหวานขนจอประสาทตา ดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน จดกจกรรมดงน 1. สรางสมพนธภาพ ประเมนการรบร และประสบการเดมของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย 2. ใหความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพในเรองโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหนมงเนน การสงเสรมความรสกดทมตอพฤตกรรม การขจดอปสรรคใหสามารถมพฤตกรรมการปฏบตตน การรบรประโยชนของการปฏบตทถกตอง การรบรความสามารถของตนเอง พรอมทงแจกคมอ เปดโอกาสใหซกถาม ระบายความรสก 3.แลกเปลยนเรยนรในกลมดวยกนเอง และฝกปฏบตใหไดประสบการณความส าเรจดวยตนเองรวมท งเสรมสรางการรบรในสมรรถนะของตนเอง วเคราะหปญหาและอปสรรคของการปฏบตตนในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน สปดำหท 2 (เยยมทางโทรศพท 5-10 นาท) ตดตามเยยมทางโทรศพท 5 รายตอสปดาห ทบทวนความรจากสปดาหท 1 เนนการกระตนดานรางกายและอารมณ ประเมนความรและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ชนชมในกรณทท าถกตอง ทบทวนอกครงในกรณทท าไมถก สปดำหท 3 (เยยมทางโทรศพท 5-10 นาท) ตดตามเยยมทางโทรศพท 5 รายตอสปดาห ทบทวนความรจากสปดาหท 1วเคราะหปญหา และอปสรรครวมหาแนวทางแกไข ท ากจกรรมเชนเดยวกบสปดาหท 2 สปดำหท 4 ประเมนความร ความเขาใจ สรางเสรมและทบทวนสงทปฏบตหลงจากเขารวมโปรแกรม พดคยใหก าลงใจและการเกบรวบรวมขอมล (Post- Test) โดยใชแบบสอบถามความรและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในชดเดยวกน หลงจากเกบรวบรวมขอมลเรยบรอยแลว ผวจยเสรมสรางความรเกยวกบการปฏบตตนในการควบคมอาหาร การออกก าลงกาย การจดการความเครยด พดคยใหก าลงใจ พรอมแจกคมอ และยตการทดลอง

สปดำหท 1 การเกบรวบรวมขอมล(Pre- Test) โดยใช 1. แบบสมภาษณขอมลสวนบคคล 2. แบบสอบถามความรเกยวกบการสง เส รม สขภาพในความ ร เ ร องโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออก าลงความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน 3.แบบสอบถามพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานและเบาหวานขนจอประสาทตา ดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน

สปดำหท 4 การเกบรวบรวมขอมล (Post- Test) โดยใช 1. แบบสอบถามความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพในความรเรองโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน 2.แบบประเมนพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานและเบาหวานขนจอประสาทตา ดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน หลงจากเกบรวบรวมขอมลเรยบรอยแลว ผวจยเสรมสรางความรโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน พดคยใหก าลงใจ และแจกคมอเชนเดยวกบกลมทดลอง และยตการทดลอง

3 สปดาห

47

กำรพทกษสทธกลมตวอยำง การวจยครงน ผวจยไดค านงถงสทธมนษยชนของกลมตวอยางเปนส าคญ จงไดด าเนนการตามขนตอนการพทกษสทธจากคณะกรรมการพจารณาการวจยในมนษยมหาวทยาลย ครสเตยน และไดท าการพทกษสทธผเขารวมโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ในโรงพยาบาลกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร โดยท าเอกสารชแจงถง วตถประสงค ขนตอนการเกบขอมล และโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการปฏบตตนในผปวยทมภาวะเบาหวานขน จอประสาทตาพรอมทงขอความรวมมอผปวยเขารวมการวจยดวยความสมครใจ โดยไมมการบงคบ กลมตวอยางมสทธทจะถอนตวออกจากการวจยไดตลอดระยะเวลาของกระบวนการวจย โดยไมจ าเปนตองอธบายเหตผล อกทงไมมผลใดๆตอกลมตวอยางในการดแลรกษา การใหบรการทไดรบ และยนดใหขอมลเหมอนเดม ขอมลทกอยางทผวจยไดรบจะถอเปนความลบ ผวจยจะขอน ามาใชตามวตถประสงคในการวจยครงนเทานน และน าเสนอผลการวจยในภาพรวม เมอกลมตวอยางยนยอมเขารวมการวจย ใหลงนามในเอกสารยนยอมแลว จงด าเนนการท าวจย กำรวเครำะหขอมล

ผวจยรวบรวมและตรวจสอบความสมบรณของขอมลทใหไดครบถวนตามแบบสมภาษณทก าหนดไว ทงกอนและหลงการทดลอง น ามาวเคราะห โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป และสถตทใชในการวเคราะหขอมลมดงน สวนท 1 ขอมลทวไป ประกอบดวย ขอมลเกยวกบเพศ อาย รอบเอว น าหนก สวนสง ดชนมวลกาย ระดบการศกษา อาชพ ระยะเวลาในการเปนโรคเบาหวาน ยาเบาหวานทไดรบ ระยะเวลาในการเปนโรคเบาหวาน ระดบน าตาลในเลอด (FBS) คาระดบฮโมโกบลทมน าตาลมา เกาะ(HbA1C) คาความดนโลหต คาไขมนในหลอดเลอด (LDL, HDL, Triglyceride, Total cholesteral) โรคประจ าตวอนๆ และยาทไดรบในปจจบน โดยใชหา รอยละ และ Chi – Square สวนท 2 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ในระยะกอนทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม โดยใชสถต Mann – Whitney U – test สวนท 3 เปรยบเทยบคาเฉลยความร และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ระยะกอนและหลงการไดรบโปรแกรมการสงเสรมสขภาพ ในกลมทดลองและกลมควบคมโดยใชสถต Wilcoxon Singed – Rank test

48

สวนท 4 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ในระยะหลงทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม โดยใชสถต Mann – Whitney U – test

49

บทท 4

ผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง (Quasi experimental research)ชนดศกษาแบบสองกลมวดกอนและหลงการทดลอง (Two – group pre test – post test design) แบงเปนกลมทดลองไดรบโปรแกรมสงเสรมสขภาพและกลมควบคม โดยมวตถประสงคเพอศกษา ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาในโรงพยาบาลกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร โดยเปรยบเทยบความรและพฤตกรรมกอนและหลงการทดลองในกลมเดยวกน และเปรยบเทยบความรและพฤตกรรมกอนและหลงการทดลองระหวางกลม ณ แผนกผปวยนอกเฉพาะทางจกษ โรงพยาบาลกระทมแบน อ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาครโดยไมจ ากดเพศ อาย ระยะเวลาในการเปนเบาหวานมากกวา 5 ป และไดรบการอานผลถายภาพจอประสาทตาโดยจกษแพทยพบมจดเลอดออกเพยงเลกนอย เปนผมสตสมปชญญะด สามารถสอสารเขาใจไดด อานออก เขยนได และยนดเขารวมงานวจย โดยท าการเกบขอมลระหวางเดอนมถนายน พ.ศ. 2556 ถงเดอนกนยายน พ.ศ. 2556 ผวจยไดน าเสนอผลการวจย ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง สวนท 2 เปรยบเทยบความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ในระยะกอนศกษาระหวางกลมทดลองและกลมควบคม สวนท 3 เปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ระยะกอนและหลงการไดรบโปรแกรมการสงเสรมสขภาพ ในกลมทดลองและกลมควบคม สวนท 4 เปรยบเทยบความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ในระยะหลงศกษาระหวางกลมทดลองและกลมควบคม

50

สวนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง ตารางท 3 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตาม เพศ อาย และระดบการศกษา (n = 60)

ลกษณะของกลมตวอยาง กลมทดลอง กลมควบคม

P-value จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน(คน)

รอยละ

เพศ .069 .793 ชาย 13 43.30 12 40.00 หญง 17 56.70 18 60.00 อาย .867 .648 41 – 50 ป 11 36.70 7 23.30

51 – 60 ป 13 43.30 14 46.70

61 – 70 ป 5 16.70 2 6.70

มากกวา 71ป 1 3.30 2 6.70

ระดบการศกษา 1.418 .701

ไมไดเรยน 2 6.70 1 3.30

ประถมศกษา 19 63.30 20 66.70

มธยมศกษา 8 26.70 9 30.00

อนปรญญา 1 3.30 0 0.00

จากตารางท 3 พบวา กลมทดลองเปนเพศหญง จ านวน 17 ราย คดเปนรอยละ 56.70 มอายระหวาง 51-60 ป จ านวน 13 ราย คดเปนรอยละ 43.-30 ระดบการศกษาชนประถมศกษา จ านวน 19 ราย คดเปนรอยละ 63.30 กลมควบคมเปนเพศหญง จ านวน 18 ราย คดเปนรอยละ 60.00 มอายระหวาง 51-60 ป จ านวน 14 ราย คดเปนรอยละ 46.70 ระดบการศกษาชนประถมศกษา จ านวน 20 ราย เมอท า การเปรยบเทยบความแตกตางของขอมลทวไปของกลมตวอยางทงสองกลมทอาจมความเกยวของกบ ผลการวจยดวยสถตไคสแควร ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ผลการวเคราะหพบวาทงกลมทดลองและ กลมควบคมไมมความแตกตางกนในขอมลดงกลาว

51

ตารางท 4 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตาม อาชพ รอบเอว สวนสง และน าหนก (n = 60)

ลกษณะของกลมตวอยาง กลมทดลอง กลมควบคม

P-value จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน(คน)

รอยละ

อาชพ 2.724 .605

เกษตรกร 8 26.70 13 43.30

รบจาง 10 33.30 10 33.30

คาขาย 8 26.70 4 13.30

พอบาน – แมบาน 3 10.00 2 6.70

ขาราชการ/รฐวสาหกจ 1 3.30 1 3.30

รอบเอว 1.222 .543

81 – 100 เซนตเมตร 22 73.30 23 76.70 101 – 120 เซนตเมตร 7 23.30 6 20.00 121 – 140 เซนตเมตร 1 3.30 1 3.30 น าหนก 3.591 .309 ต ากวา 80 กโลกรม 22 73.30 26 86.70

81 – 90 กโลกรม 2 6.70 2 6.70

91 – 100 กโลกรม 3 10.00 1 3.30

มากกวา 101 กโลกรม 3 10.00 1 3.30

จากตารางท 4 พบวา กลมทดลอง มอาชพรบจาง จ านวน 10 ราย คดเปนรอยละ 33.30รอบเอวระหวาง 81 – 100 เซนตเมตร จ านวน 22 ราย คดเปนรอยละ 73.30 น าหนก ต ากวา 80 กโลกรม จ านวน 22 ราย คดเปนรอยละ73. กลมควบคม มอาชพเกษตรกรจ านวน 13 รายคดเปนรอยละ 43.30 รอบเอวระหวาง 81- 100 เซนตเมตร จ านวน 23 ราย คดเปนรอยละ 76.70 น าหนก ต ากวา 80 กโลกรม จ านวน 22 ราย คดเปนรอยละ 73.30 เมอท าการเปรยบเทยบความแตกตางของขอมลทวไปของกลมตวอยางทงสองกลมทอาจมความเกยวของกบผลการวจยดวยสถตไคสแควร ไดแก อาชพ รอบเอว และ น าหนก และดชนมวลกาย

52

ตารางท 5 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามดชนมวลกาย ระยะเวลาการเปนโรค คาระดบ ฮโมโกลบลทมน าตาลเกาะ คาระดบน าตาลในเลอด และคาความดนโลหต

ลกษณะของกลมตวอยาง กลมทดลอง กลมควบคม

P-value

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน(คน)

รอยละ

ดชนมวลกาย .7440 .685 11 – 20 กโลกรม/ม2 5 16.70 1 3.30

21 – 30 กโลกร./ม2 25 83.30 25 83.30

มากกวา 31 กโลกรม/ม2 0 0.00 4 13.30 ระยะเวลาการเปนโรค 1.431 .489

5 – 10 ป 25 83.30 20 66.70 มากกวา 10 ป 5 16.70 10 33.30 คาระดบ ฮโมโกลบลทมน าตาลเกาะ .741 .389 5 – 7 เปอรเซนต 12 40.00 21 70.00

8- 10 เปอรเซนต 16 53.30 5 16.70

มากกวา 10 เปอรเซนต 2 6.70 4 13.30

คาระดบน าตาลในเลอด 4.711 .452 71 – 150 มก./ดล. 14 46.70 17 56.70

151 – 230 มก./ดล. 15 50.00 11 36.70

231 – 310 มก./ดล. 1 3.30 2 6.70 คาความดนโลหต 120/70 – 120/90 mm.Hg. 7 23.30 7 23.30

130/70 – 130/90 mm.Hg. 4 13.30 6 20.00

140/70 – 140/90 mm.Hg. 8 26.70 4 13.30

150/70 – 150/90 mm.Hg. 7 23.30 6 20.00

53

ตารางท 5 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามดชนมวลกาย ระยะเวลาการเปนโรค คาระดบ ฮโมโกลบลทมน าตาลเกาะ คาระดบน าตาลในเลอด และคาความดนโลหต (ตอ)

ลกษณะของกลมตวอยาง กลมทดลอง กลมควบคม

จ านวน(คน) รอยละ จ านวน(คน) รอยละ คาความดนโลหต 120/70 – 120/90 mm.Hg. 7 23.30 7 23.30

130/70 – 130/90 mm.Hg. 4 13.30 6 20.00

140/70 – 140/90 mm.Hg. 8 26.70 4 13.30

150/70 – 150/90 mm.Hg. 7 23.30 6 20.00

160/70 – 160/90 mm.Hg. 1 3.30 3 10.00

170/70 – 170/90 mm.Hg. 2 6.70 3 10.00

>180/70 – 180/90 mm.Hg. 1 3.30 1 3.30

จากตารางท 5 พบวา กลมทดลอง มดชนมวลกายอยในชวง 21-30 กโลกรมตอก าลงเมตร จ านวน 25 ราย คดเปนรอยละ 83.30 ระยะเวลาในการเปนโรคเบาหวาน อยระหวาง 5 – 10 ป จ านวน 25 ราย คดเปนรอยละ 83.30 คาระดบฮโมโกลบลทมน าตาลเกาะ อยระหวาง 8- 10 เปอรเซนต จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ53.30 คาระดบน าตาลในเลอด อยระหวาง 151-230 มลลกรมตอเดซลตร จ านวน 15 ราย คดเปนรอยละ 50.00 คาความดนโลหต อยในชวง 140/70-140/90 มลลเมตรปรอท จ านวน 8 ราย คดเปนรอยละ 26.70 กลมควบคม มดชนมวลกายอยในชวง 21-30 กโลกรมตอก าลงเมตร จ านวน 25 ราย คดเปนรอยละ 83.30 ระยะเวลาในการเปนโรคเบาหวาน อยระหวาง 5-10 ป จ านวน 20 ราย คดเปนรอยละ 66.70 คาระดบฮโมโกบลทมน าตาลเกาะ อยระหวาง 5-7 เปอรเซนต จ านวน 21 ราย คดเปนรอยละ 70.00 คาระดบน าตาลในเลอด อยระหวาง 71-150 มลลกรมตอเดซลตรจ านวน 17 ราย คดเปนรอยละ 56.70 คาความดนโลหต อยในชวง 120/70 – 120/90 มลลเมตรปรอท จ านวน 7 ราย คดเปนรอยละ 23.30 เมอท าการเปรยบเทยบความแตกตางของขอมลทวไปของกลมตวอยางทงสองกลม ทอาจมความเกยวของกบผลการวจยดวยสถตไคสแควร ไดแก ดชนมวลกาย ระยะเวลาการเปนโรค คาระดบฮโมโกลบลทมน าตาลมาเกาะ และคาระดบน าตาลในเลอด ผลการวเคราะหพบวาทงกลมทดลองและกลมควบคมไมมความแตกตางกนในขอมลทวไปดงกลาว

54

ตารางท 6 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามไขมนในหลอดเลอด HDL ไขมนในหลอดเลอด LDL ไตรกเซอไรต และคอเลสเตอรอล

ลกษณะของกลมตวอยาง กลมทดลอง กลมควบคม

P-value

จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน(คน)

รอยละ

ไขมนในหลอดเลอด HDL 1.444 .486

40 มก./ดล. 13 43.30 16 53.60 41 – 50 มก./ดล. 9 30.0 4 13.30

มากกวา51 มก./ดล. 6 26.70 10 33.30 ไขมนในหลอดเลอด LDL 5.859 .210 20 – 70 มก./ดล. 5 16.70 11 36.70

71 – 120 มก./ดล. 12 40.00 11 36.70

121 – 170 มก./ดล. 12 40.00 6 20.00

มากกวา 170 มก./ดล. 1 3.30 2 6.70

ไตรกเซอไรต 1.887 .757

101 – 200 มก./ดล. 22 73.30 21 70.00

201 – 300 มก./ดล. 5 16.70 5 16.70

มากกวา 300 มก./ดล. 3 10.00 4 26.70

คอเลสเตอ รอล 1.431 .489

90 – 150 มก./ดล. 10 33.30 10 33.30 151 – 210 มก./ดล. 11 36.70 11 36.70 มากกวา 211 มก./ดล. 9 30.00 9 30.00 จากตารางท 6 พบวา กลมทดลอง มไขมนในหลอดเลอด HDL อยระหวาง 31 – 40 มลลกรมตอเดซลตร จ านวน 13 ราย คดเปนรอยละ 43.30 ไขมนในหลอดเลอด LDL อยระหวาง 71 – 120 มลลกรม ตอเดซลตร และ 121-170 มลลกรมตอเดซลตร จ านวน 12 ราย คดเปนรอยละ 40.00ไตรกเซอไรต อย ระหวาง 101-200 มลลกรมตอเดซลตร จ านวน 22 ราย คดเปนรอยละ73.30 มลลกรมตอเดซลตร และ

55

คอเลสเตอรอล อยระหวาง 151 – 210 มลลกรมตอเดซลตร จ านวน 11 ราย คดเปนรอยละ 36.70 กลมควบคมมไขมนในหลอดเลอด HDL อยระหวาง 31-40 มลลกรมตอเดซลตร จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 53.33 ไขมนในหลอดเลอด LDL อยระหวาง 20 – 70มลลกรมตอเดซลตร และ 71 – 120 มลลกรมตอเดซลตร จ านวน 11 ราย คดเปนรอยละ 36.70 ไตรกเซอไรต อยระหวาง 101-200 มลลกรม ตอเดซลตร จ านวน 21 ราย คดเปนรอยละ 70.00 และคอเลสเตอรอล อยระหวาง 151-210 มลลกรมตอ เดซลตร จ านวน 11 ราย คดเปนรอยละ 36.70 เมอท าการเปรยบเทยบความแตกตางของขอมลทวไปของ กลมตวอยางทงสองกลมทอาจมความเกยวของกบผลการวจยดวยสถตไคสแควร ไดแก ไขมนในหลอด เลอด HDL ไขมนในหลอดเลอด LDL ไตรกเซอไรต และคอเลสเตอรอล ผลการวเคราะหพบวาทงกลม ทดลองและกลมควบคมไมมความแตกตางกนในขอมลทวไปดงกลาว ตารางท 7 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามโรคประจ าตวรวม และยาทไดรบ

ลกษณะของกลมตวอยาง กลมทดลอง กลมควบคม

P-value จ านวน (คน)

รอยละ จ านวน(คน)

รอยละ

โรคประจ าตวรวม ไมมโรคประจ าตว 5 16.70 5 16.70 ความดนโลหตสง 8 26.70 5 26.70 หวใจ 12 40.00 11 36.70 ไตวายเรอรง 1 3.30 1 3.30 อวน 7 23.30 8 26.70 ไขมนในหลอดเลอด 14 46.70 16 53.30

ยาทไดรบ

ไมมโรคประจ าตว 5 16.70 5 16.70

ความดนโลหตสง 8 26.70 5 26.70

หวใจ 12 40.00 11 36.70

ไตวายเรอรง 1 3.30 1 3.30

อวน 7 23.30 8 26.70

ไขมนในหลอดเลอด 14 46.70 16 53.30

56

จากตารางท 7 พบวา กลมทดลอง มโรคประจ าตวทเปนรวมในโรคไขมนในหลอดเลอด จ านวน 14 ราย คดเปนรอยละ 46.70 และยาทไดรบอยในกลมไขมนในหลอดเลอด จ านวน 14 ราย คดเปนรอยละ 46.70 กลมควบคมมมโรคประจ าตวทเปนรวมในโรคไขมนในหลอดเลอด จ านวน 16 ราย คดเปน รอยละ 53.33 และยาทไดรบอยในกลมไขมนในหลอดเลอด จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 53.33 สวนท 2 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ในระยะกอนทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ตารางท 8 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ในระยะกอนทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ผลลพธ กลมทดลอง กลมควบคม Z p-value

Mean Rank

Q.D. Mean Rank

Q.D.

ความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ

31.16

32.13

16.75

.50

28.72

28.32

11.51

.44

.633

.866

.185

.193

จากตารางท 8 ผลการศกษาพบวา ในระยะกอนทดลองเมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม พบวาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p- value <0.05 )โดยในกลมทดลอง มคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ เทากบ 31.16 สวนเบยงเบน มาตรฐาน 16.75 และกลมควบคม มคาเฉลยเทากบ 28.72 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 11.51 เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพของทงสองกลมโดยใชสถต Mann- Whitney U-test พบวาไมแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต (Z=.633; p–value =.185) ส าหรบระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรม สขภาพในกลมทดลองมคาเฉลยเทากบ 32.13 สวนเบยงเบนมาตรฐาน .50 และกลมควบคมมคาเฉลยเทากบ 28.32 สวนเบยงเบนมาตรฐาน .44 เมอเปรยบเทยบระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ของทงสองกลมโดยใชสถตเดยวกน พบวาไมแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต (Z= .866; p–value =.193) เชนเดยวกน

57

สวนท 3 การเปรยบเทยบคาเฉลยความรและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ระยะกอนและหลงการไดรบโปรแกรมกลมทดลองและกลมควบคม ตารางท 9 เปรยบเทยบคาเฉลยความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ระยะกอนและหลงการทดลอง ในกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการสงเสรมสขภาพ ผลลพธ กอนศกษา หลงศกษา Z p-value Mean

Rank Q.D. Mean

Rank Q.D.

ความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ

31.16

32.13

16.75

.50

39.12

39.36

4.98

.32

3.41

2.23

.000*

.001*

จากตารางท 9 ผลการศกษา คะแนนเฉลยความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ เมอจดคะแนนใหอยในชวงระดบ 0 – 1 พบวา มคาเฉลยคะแนนเฉลยความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพในระยะกอนทดลองในกลมทดลอง เทากบ 31.16 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 16.75 หลงทดลองมคาคะแนนเฉลยเทากบ 39.12 สวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ 4.98 โดยใชสถต Wilcoxon Singed- Rank test ในการทดสอบ พบวา ภายหลงทดลองในกลมทดลองมคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ มากกวากอนทดลอง (Z= 3.41; p – value = 000) ส าหรบคะแนนคาเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพเมอจดคะแนนใหอยในชวงระดบ 0 – 5 พบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในระยะกอนทดลอง ในกลมทดลอง เทากบ 32.13 สวนเบยงเบนมาตรฐาน .50 หลงทดลองมคาเฉลยเทากบ 39.36 สวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ .32 โดยใชสถตเดยวกนในการทดสอบ พบวา ภายหลงทดลองในกลมทดลองมคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพมากกวากอนทดลอง (Z= 2.23; p – value =.001)

58

ตารางท 10 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและพฤตกรรมการสงเสรม กอนและหลงทดลองในกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต ผลลพธ กอนศกษา หลงศกษา Z p-value Mean

Rank Q.D. Mean

Rank Q.D.

ความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ

28.72

28.32

11.51

.44

28.75

28.21

10.98

.15

1.18

.825

.198

.409

จากตารางท 10 ผลการศกษา คะแนนเฉลยความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ เมอจดคะแนนใหอยในชวงระดบ 0 – 1 พบวา มคาคะแนนเฉลยความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพในระยะกอนทดลองในกลมควบคม เทากบ 28.72 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 11.51 หลงทดลองมคาเฉลยเทากบ 28.75 สวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ 10.98 โดยใชสถต Wilcoxon Singed – Rank test ในการทดสอบ พบวา ภายหลงทดลองในกลมควบคม มคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ ไมแตกตาง (Z= 1.18 ;p – value;=.198) ส าหรบคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพเมอจดคะแนนใหอยในชวงระดบ 0 – 5 พบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในระยะกอนทดลอง ในกลมควบคม เทากบ 28.32 สวนเบยงเบนมาตรฐาน .44 หลงทดลองมคาเฉลยเทากบ 28.21 สวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ .15 โดยใชสถตเดยวกนในการทดสอบ พบวา ภายหลงทดลองในกลมควบคมมคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพไมแตกตางกน (Z= 825; p – value =.409)

59

สวนท 4 เปรยบเทยบความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ในระยะหลงทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ตารางท 11 ความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ในระยะหลงทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ผลลพธ กลมทดลอง กลมควบคม Z p-value Mean

Rank Q.D. Mean

Rank Q.D.

ความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ

39.12 4.98

28.45 10.98

1.903 .000*

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ

39.36 .32 28.21 .15 1.666 .000*

จากตารางท 11 ผลการศกษาพบวา ในระยะหลงทดลองเมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ระหวาง กลมทดลองและกลมควบคม พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p – value < 0.05) โดยในกลมทดลอง มคาคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพมคาเฉลยเทากบ 39.12 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 4.98 และกลมควบคม มคาเฉลยเทากบ 28.45 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 10.98 เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรเ กยวกบการสงเสรมสขภาพของท งสองกลมโดยใชสถต Mann – Whitney U – test พบวาแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต (Z= 1.903; p–value =.000) ส าหรบระดบคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในกลมทดลอง มคาเฉลยเทากบ 39.36 สวนเบยงเบนมาตรฐาน .32 และกลมควบคมมคาเฉลยเทากบ 28.21 สวนเบยงเบนมาตรฐาน .15 เมอเปรยบเทยบระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ของทงสองกลมโดยใชสถตเดยวกนในการทดสอบ พบวาแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต (Z= 1.666; p–value =.000) เชนเดยวกน

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจยครงน เปนการศกษาผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาในโรงพยาบาลระดบ ทตยภม จงหวดสมทรสาคร เปนการวจยกงทดลอง (Quasi- experimental research) ผวจยไดอภปรายผลการวจยได ดงตอไปน สรปผลการวจย การวจยนเปนการวจยกงทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขน จอประสาทตา แบงเปนกลมทดลอง 30 คน และกลมควบคม 30 คน โดยโปรแกรมทผวจยสรางขนตามกรอบแนวคดการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร สามารถสรปผลการวจยได ดงน 1. ภายหลงทดลองพบวา มคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ มากกวากอนทดลอง (Z= 3.41 p- value =.000) (ดงตารางท 11) และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและควบคมในระยะหลงทดลอง พบวาแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต (Z=1.903; p-value =.000) ในกลมทดลอง 2. ภายหลงทดลองพบวา มคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ มากกวากอนทดลอง (Z=2.23; p- value =.001) (ดงตารางท 11) และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและควบคม ในระยะหลงทดลอง พบวาแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต (Z= 1.666; p–value =.000)ในกลมทดลอง

61

อภปรายผล ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย สวนใหญเปนเพศหญงอายมากกวา 51 ป ระดบการศกษาชนประถมศกษา ประกอบอาชพรบจาง มรอบเอวระหวาง 81 – 100 เซนตเมตร น าหนกต ากวา 80 กโลกรม ดชนมวลกายอยในชวง 21-30 กโลกรมตอก าลงเมตร มระยะการเปนโรคเบาหวานมากกวา 5 ป ประกอบกบการมคาระดบฮโมโกบลทมน าตาลเกาะสงมากกวา 7 เปอรเซนต คาระดบน าตาลในเลอดมากกวา 70 มลลกรมเปอรเซนต- 110 มลลกรมเปอรเซนต และไขมนในหลอดเลอด HDL มากกวา 31 มลลกรมตอเดซลตร ไขมนในหลอดเลอด LDL มากกวา 70 มลลกรมตอเดซลตร ไตรกเซอไรต มากกวา 101 มลลกรมตอเดซลตร คอเลสเตอรอล มากกวา 151 มลลกรมตอเดซลตร รวมทงการมโรคประจ าตวอนรวม โดยเฉพาะโรคไขมนในหลอดเลอด ลกษณะขอมลทวไปเหลาน เปนปจจยทมผลตอภาวะเบาหวานขนจอประสาทตามากยงขน ซงสอดคลองกบงานวจย ของอนพจน สมภพสกล และคณะ (2554: 139-142) ทไดศกษา ความชกและปจจยเสยงทมความสมพนธกบภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ทพบวา HbA1C มากกวา 7 เปอรเซนต CHO มากกวา 200 มลลกรมตอเดซลตร ระยะเวลาการเปนเบาหวาน 5-10 ป พบ 2 เทา สวนระยะเวลา การเปนเบาหวาน มากกวา 10 ป พบ 3 เทา และถาเปนเบาหวาน นอยกวา 5 ป จะไมพบเบาหวานขนจอ ประสาทตาและพบในเพศหญงเปนเบาหวานขนจอประสาทตา มากกวา เพศชาย และงานวจยของขวญเรอน วรเตชะ (2553: 114-119)ทไดศกษาปจจยทางเมตาบอลกทมผลตอภาวะจอประสาทตาเสอมของผปวยเบาหวานชนดท 2โรงพยาบาลเพชรบรณ ทพบวาผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมภาวะจอประสาทตา เสอม เปนเพศหญง มากกวา เพศชายและมอายมากกวา 60 ป มระยะเวลาการเปนเบาหวานมากกวา 5 ป มโอกาสเกดภาวะจอประสาทตาเสอมเปน 2 เทาและ HbA1C มากกวา 7 เปอรเซนต LDL ระดบสง(>100มลลกรมตอเดซลตร) ระดบไตรกลเซอไรค มากกวา 100 มลลกรมตอเดซลตร รวมถงดชนมวลกาย (BMI) ทอยในระดบอวนและอวนมาก มผลตอผปวยเบาหวานมภาวะขนจอประสาทตาทสามารถควบคม HbA1C, LDL, BMI ได และงานวจยของกรองทพ มตรวงษา (2553: 25-31) ทไดศกษา อบตการณการเกดเบาหวานขนจอประสาทตาของผปวยเบาหวานในจงหวดมกดาหาร พ.ศ.2553 ทพบวา ระยะเวลาในการเปนเบาหวาน มากกวา 15 ป เปนภาวะเบาหวานเขาจอประสาทตาทมเสนเลอดงอกใหม (PDR) พบในหญง มากกวา ชาย มอาย มากกวา 50 ปขนไป สวนใหญเปนกลมทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา (NPDR) และ กลมทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา มพยาธสภาพของโรค (DR) และในการศกษาครง นพบวาผปวยทมโรคอนรวมกบเบาหวานมโอกาสเสยงทจะพบDRไดสงกวาผทไมมโรครวม และงานวจยของโยธน จนดาหลวง (2554:157-159) ไดศกษาถงปจจยทมผลตอภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาในผปวยเบาหวานเขตเทศบาลเมองตาก พบวาผปวยเบาหวานในเขต

62

เทศบาลเมองตากมารบการตรวจคดกรอง 309 คน ไดรบการวนจฉยวามภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา 126 คน รอยละ 40.8 มลลกรมตอเดซลตร เปนระยะภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ระดบปานกลาง (moderate NPDR or moderate nonproliferative diabetic retinopathy) เปนหญงมากกวา ชาย อายเฉลย มากกวา 60 ป ดชนมวลกาย (BMI) มากกวา 23.00-24.99 มภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา และระดบน าตาลในเลอดกลมไมสามารถควบคมเบาหวานได มภาวะเบาหวานขนจอประสาทตามากกวา กลมทควบคมเบาหวานได ส าหรบการใชยาทงกนและฉด มภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา มากกวา กนหรอฉดอยางเดยว ดงน นจากผลการศกษาดงกลาว เหนไดวา 1) โอกาสของการมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยนน พบในเพศหญงมากกวาเพศชาย การมภาวะน าหนกเกน รวมถงระยะการเปนโรคเบาหวานมากกวา 5 ป คาระดบฮโมโกบลทมน าตาลเกาะสงมากกวา 7 เปอรเซนต มคาระดบน าตาลในเลอดมากกวา 70 มลลกรมเปอรเซนต – 110 มลลกรมเปอรเซนต ไขมนในหลอดเลอด HDL มากกวา 31 มลลกรมตอเดซลตร ไขมนในหลอดเลอด LDL มากกวา 70 มลลกรมตอเดซลตร ไตรกเซอไรต มากกวา 101 มลลกรมตอเดซลตร และมคอเลสเตอรอล มากกวา 151 มลลกรม ตอเดซลตร ดงน นจงตองมการสงเสรมสขภาพในเรองความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ เนองจากถาผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยไมตระหนกและเหนประโยชนในการสงเสรมสขภาพของตนเองแลวนนสงทจะตามมาคอจะยงเพมความเสยงของภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาสงขนหลายเทาจนตาบอด และท าใหยากตอการดแลรกษาไดดเทาทควร 2) ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย จะมโรคอนรวมดวย ไดแกโรคความดนโลหตสง โรคไขมนในเลอดสง โรคหวใจขาดเลอด โรคไตวายเรอรง สงผลใหทราบถงแนวโนมในปจจบนและอนาคตโดยเฉพาะโรคไขมนในหลอดเลอดวามความเสยงตอการมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบทมากขนและภาวะแทรกซอนอนเพมมากขนทงกลมควบคมและกลมทดลอง ทงนเมอผวจยท าการทดสอบความแตกตางของคณลกษณะของกลมตวอยางทงสองกลมดวยสถตไคสแควร พบวาไมมความแตกตางกน จงท าการทดสอบสมมตฐานของการวจย ซงสอดคลองกบงานวจยของ มงคลชย แกวเอยม (2550: 115-122) ท าการทดสอบดวยสถตไคสแควพบวา เพศ อาย สถานภาพสมรส ระยะเวลาททราบวาเปนโรคเบาหวาน และภาวะแทรกซอนทตางกนจะมพฤตกรรมการดแลตนเองไมแตกตางกน

63

วตถประสงคของการวจย เพอศกษาผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทา จากผลการศกษา สามารถอภปรายผลตามสมมตฐานทตงไวดงน สมมตฐานท 1 ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยระดบเลกนอยหลงไดรบการดแลตามโปรแกรมสงเสรมสขภาพมคะแนนเฉลยความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพมากกวากอนไดรบโปรแกรมและมากกวากลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต ผลการศกษา พบวา ภายหลงทดลองในกลมทดลองมคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ มากกวากอนทดลอง (Z= -3.41; p – value = .000) (ดงตารางท 9) และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและควบคมในระยะหลงทดลอง พบวาแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต (Z= 1.903; p–value = .000) (ดงตารางท 11) ซงสนบสนนสมมตฐาน ขอท 1 ผลการศกษาอธบายไดวาการเปลยนแปลงทเกดขน เปนผลมาจากการทกลมตวอยางในกลมทดลองไดรบความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ ครอบคลมเนอหาในเรองความรโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออกก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยดและความรดาน การดแลตาและการมองเหน โดยการบรรยาย สาธต การฝกปฏบต รวมถงการใชสอวดทศน และคมอการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยทใหกลมตวอยางเกบไว ใชเมอกลบไปบาน รวมทงเปดโอกาสใหกลมตวอยางซกถามและแสดงขอคดเหน การใหความรมงเนนเนอหาเพอการสงเสรมใหเกดการรบรประโยชนของการปฏบตซงเปนผลดทเกดจากการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทถกตอง การจดการกบอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมอนเปนการขจดสงทไมเอออ านวยหรอสงทขดขวางตอการสงเสรมสขภาพ และมผลทางลบตอการปฏบต การรบรความสามารถของตนเองท าใหมความมนใจวาตนเองมความสามารถทจะปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และการสงเสรมความรสกทดทมตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในการปฏบตตน ซงผลจากการใหความรดงกลาว ท าใหในระยะหลงการทดลองกลมตวอยางในกลมทดลองมการเปลยนแปลงเหนความส าคญในเรองโภชนาการ การออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหนทเหมาะสมกบโรครบรถงโอกาสเสยง และความรนแรงของพฤตกรรมในการรบประทานอาหารทไมเหมาะสม รบรประโยชนในการปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร และลดอปสรรคเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรมรบประทานอาหาร การออกก าลงกายดวยยางยด และการเดนทเหมาะสม การจดการความเครยดดวยการผอนคลายโดยวธการฝกหายใจ การใชเทคนคหวเราะบ าบด รวมถงการดแลตาและการมองเหนทถกตอง ในการปองกนโรคเบาหวานขนจอประสาทตา ดกวากอนทดลอง ซงเมอกลมตวอยางมความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพดขนกสงผลใหกลมตวอยาง

64

ในกลมทดลองมความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพมากกวากอนทดลองและกลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < 0.01) จากผลการศกษาจะเหนไดวาเปนไปตามสมมตฐาน ขอท 1 ทตงไว ซงสอดคลองกบแนวคดการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร (Pender, 2011: 4) ซงมพนฐานมาจากแนวคดดานการคดรซงประกอบดวยความคาดหวงตอผลลพธของการปฏบตพฤตกรรม (Outcome expectancies) จากการใหทฤษฎการใหคณคาความคาดหวง และความคาดหวงในความสามารถของตนเอง (Self – efficacy expectancies) สามารถสะทอนใหเหนถงความสมพนธเชงเหตผลในพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ และสอดคลองกบ เบคเคอรและไมแมน (Becker and Maiman, 1974:348) ไดอธบายถงปจจยทเกยวของกบความเชอดานสขภาพ โดยสรปไดวา บคคลจะมพฤตกรรมหลกเลยงจากการเปนโรคไดนน จะตองมความเชอ (การรบร ความคาดหวง) เกยวกบ 1) การรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรค 2)การรบรตอความรนแรงของโรค 3) การรบรประโยชน อปสรรคของการปฏบตเพอปองกนโรค และการปฏบตพฤตกรรม รวมถงแรงจงใจและปจจยรวมทท าใหเกดความคาดหวง อกทงยงสอดคลองกบการศกษาของ สภชชา โลหตไทย (2553: 55-60) ทพบวา กลมตวอยางซงเปนญาตสายตรงของผปวยเบาหวานชนดท 2 ทไดรบโปรแกรมสงเสรมสขภาพเพอปองกนโรคเบาหวานและภาวะแทรกซอนตางๆ มคะแนนเฉลยการรบรความเชอดานสขภาพเกยวกบ ความรเรองโรคเบาหวาน การรบประทานอาหารทเหมาะสมและอาหารแลกเปลยนรวมถงการออกก าลงกายและการจดการความเครยด โดยรวมมความร เกยวกบการปองกนโรคเบาหวานระยะหลงทดลองสงกวากอนทดลองอยางมนยส าคญทางสถต (p<.001) และดกวากลมควบคมทไมไดรบโปรแกรมสรางเสรมสขภาพเพอปองกนโรคเบาหวาน และกลมตวอยางคดวา ความรในโปรแกรมสงเสรมสขภาพสามารถน าไปปรบเปลยนพฤตกรรมในชวตประจ าวนไดมากทสด นอกจากนนดวงสมร นลตานนท (2553: 112-117) ไดศกษาเรองผลของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพ โดยประยกตใชทฤษฎความสามารถแหงการปฏบตตนและกระบวนการกลมรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในผปวยเบาหวานชนดท 2 ในโรงพยาบาลเอราวณ อ าเภอเอราวณ จงหวดเลย พบวา หลงการทดลอง กลมทดลองมคาเฉลยคะแนนและคาเฉลยความแตกตางของคะแนนดานความรเกยวกบโรคเบาหวาน การรบรความสามารถของตนเอง ความคาดหวงในการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน การปฏบตตวในการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน การจดการความเครยดของผปวยเบาหวาน มคะแนนเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต(p-value <.01) และภายหลงการทดลองกลมทดลองมระดบน าตาลในเลอดลดลงมากกวากอนทดลองและลดลงมากกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < 0.01) อยางไรกตามในการศกษาครงน เนองจากกลมตวอยางเปนผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยระดบเลกนอยซงสงผลใหมอาการตามว ดงนนผวจยจงใชเทคนคและวธการ

65

ของมลเลอร (Miller,2009: 69-71) เพอชวยใหกลมตวอยางเกดการเรยนรไดมากขนประกอบไปกบการบรรยาย สาธต การฝกปฏบต รวมถงการใชสอวดทศน และคมอการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยในการใหความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ นอกจากนยงมการกระตนเตอนโดยการโทรศพทเพอกระตนเตอน ตดตามและประเมนผล จากการจดกจกรรมดงกลาวสงผลใหหลงทดลอง กลมตวอยางในกลมทดลองมความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและมพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพมากกวากอนทดลองและกลมควบคมซงสอดคลองกบเบคเกอร (Becker (1974: 55 - 59) ทพบวา นอกจากผปวยจะมการรบรความเชอดานสขภาพแลว การปฏบตอาจยงไมเกด ตองอาศยสงชกน าใหมการปฏบต เชน การไดรบค าแนะน าจากบคคลอน การสงจดหมายกระตนเตอน ซงถอเปนปจจยทมผลตอแนวโนมในการปฏบตพฤตกรรมในการปองกนโรค สมมตฐานท 2 ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยหลงไดรบการดแลตามโปรแกรมมคะแนนเฉลยพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพมากกวากอนไดรบโปรแกรมและมากกวากลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต ผลการศกษา พบวา ภายหลงทดลองในกลมทดลองมคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ มากกวากอนทดลอง (Z= 2.23; p – value=.001) (ดงตารางท 9) และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและควบคมในระยะหลงทดลอง พบวาแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต (Z= 1.666; P–value =.000) (ดงตารางท 11) ซงสนบสนนสมมตฐาน ขอท 2 ผลการศกษาอธบายไดวาการเปลยนแปลงทเกดขน เปนผลมาจากการทกลมตวอยางในกลมทดลองหลงไดรบความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และเกดการรบรประโยชนของการปฏบตซงเปนผลดทเกดจากการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทถกตอง การจดการกบอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมอนเปนการขจดสงทไมเอออ านวยหรอสงทขดขวางตอการสงเสรมสขภาพ และมผลทางลบตอการปฏบต การรบรความสามารถของตนเองท าใหมความมนใจวาตนเองมความสามารถทจะปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ และการสงเสรมความรสกทดทมตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในการปฏบตตน ซงเมอกลมตวอยางมพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทดขนจงสงผลใหกลมตวอยางในกลมทดลองมพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทมากกวากอนทดลองและกลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p-value < 0.01) จากผลการศกษาจะเหนไดวาเปนไปตามสมมตฐาน ขอท 2 ทตงไว ซงสอดคลองกบแนวคดการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร (Pender, 2011: 4) ซงมพนฐานมาจากแนวคดดานการคดรซงอธบายปรากฏการณทเกยวกบปจจยทท าใหบคคลเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ โดยมพนฐานมาจากการใหคณคาความคาดหวง และความคาดหวงในความสามารถของตนเอง (Self–

66

efficacy expectancies) จะสะทอนใหเหนถงความสมพนธเชงเหตผลทพบวาพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ อกทงยงสอดคลองกบการศกษาของ สภชชา โลหตไทย (2553:55-60) ทพบวา กลมตวอยางซงเปนญาตสายตรงของผปวยเบาหวานชนดท 2 หลงไดรบความรเรองโรคเบาหวาน การรบประทานอาหารทเหมาะสมและอาหารแลกเปลยน รวมถงการออกก าลงกาย และการจดการความเครยด โดยรวม มพฤตกรรมปองกนโรคเบาหวานระยะหลงทดลองสงกวากอนทดลองอยางมนยส าคญทางสถต (p<.001) และสงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการปองกนโรคเบาหวานไดอยางเหมาะสม ดกวากอนทดลองและดกวากลมควบคมทไมไดรบโปรแกรมสรางเสรมสขภาพเพอปองกนโรคเบาหวาน นอกจากนนยงสอดคลองกบงานวจยของ เพญศร พงษประภาพนธและคณะ (2553: 50-54) ศกษาการดแลสขภาพตนเองของผปวยเบาหวาน 20 คน เกยวกบความรโรคเบาหวานเกดจากกรรมพนธ และพฤตกรรมการดแลตนเอง ไดแก ดานการควบคมอาหาร การออกก าลงกาย การรบประทานยา และการจดการความเครยด กบรปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวม วาม 4 องคประกอบทมความสมพนธกน ไดแก 1) ปจจยเกยวกบตวบคคลเอง 2) อทธพลจากกลมอางอง 3) อทธพลจากสถานการณ และ 4) ความจ าเปนและทางเลอกอน ซงทง 4 องคประกอบนสอดคลองกบแบบจ าลองการสงเสรมสขภาพและ ภายหลงการทดลอง พบวา ผปวยเบาหวานมพฤตกรรมการดแลตนเองในการสงเสรมสขภาพผปวยเบาหวานดขนทกดาน สามารถควบคมอาหารไดถกตอง ออกก าลงกายสม าเสมอ รบประทานยาตามแพทยสงอยางเครงครด และสามารถเผชญกบสภาวะเครยดไดอยางมประสทธภาพมากขน โดยเนนความเปนหนสวนรวมระหวางผปวย ญาต และพยาบาล ภายใตบรรยากาศการดแลแบบองครวม และสอดคลองกบงานวจยของ มยรา อนทรบตร (2550: 107-113) ทศกษาการรบรและการปฏบตดานการควบคมอาหารของผปวยโรคเบาหวาน ประเภทท 2 จ านวน 171 คน พบวาการรบรดานการควบคมอาหาร การปฏบตการควบคมอาหาร พลงงาน สารอาหารทผปวยโรคเบาหวานไดรบจากการบรโภคอาหาร และภาวะโภชนาการของผปวย ถาผปวยมการรบรดงกลาวนอย จะสงผลใหการปฏบตดานการควบคมอาหารเปนไปอยางไมเหมาะสมตอการควบคมโรคเบาหวานและผปวยทบรโภคอาหารไมไดสดสวน พลงงานทไดรบมากกวาครงหนงจะท าใหมภาวะโภชนาการเกนและอวน อกทงยงสอดคลองกบงานวจยของ วาสนา บญมณ (2554: 87-93) ศกษาผลของโปรแกรมสรางเสรมสขภาพตอพฤตกรรมการออกก าลงกายและการบรโภคอาหารในกลมเสยงโรคเบาหวาน พบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมดานการออกก าลงกาย และการบรโภคอาหารในกลมทดลองดกวาหลงทดลองอยางมนยส าคญทางสถต(p>0.05)และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคม คะแนนเฉลยพฤตกรรมดานการออกก าลงกาย และการบรโภคอาหาร มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p>0.05) จากผลการวจยดงกลาว สามารถอธบายไดวา การเกดพฤตกรรมผลลพธทถกตอง เหมาะสมไดนนตองเกดจากการรบรประโยชน รวมทงการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมทงภายในและภายนอก ท าใหเกดการเพม

67

ความตนตว หรอการลดความรสกเมอยลา ความเครยดทางอารมณ สวนประโยชนภายนอกไดแก การมสขภาพสมบรณแขงแรง ซงประโยชนทงภายในและภายนอกจะสงผลใหเกดแรงจงใจ มความมงมนตงใจจรงและมความรสกทางบวกในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพอยางตอเนอง ผลจากการสงเกตและสมภาษณ พบวา ภายหลงทดลอง กลมตวอยางมพฤตกรรมการรบประทานอาหารทเหมาะสม ทงในดานประเภทและปรมาณของอาหาร กลมตวอยางสามารถน าความรเกยวกบอาหารแลกเปลยนมาใชในการเลอกรบประทานอาหารไดอยางเหมาะสม เชน ถารบประทานบะหม กจะลดปรมาณขาวลง กลมตวอยางยงกลาววา การรบประทานอาหารแลกเปลยนเปนสงทมประโยชน ท าใหตองระมดระวงเกยวกบการรบประทานอาหาร เชน กรณมอกอนหนานรบประทานอาหารมากเกนไป กจะมการจ ากดอาหารในมอตอไป และตองระวงอาหารประเภททอดตางๆ อกทงการไดรบความรเกยวกบการรบประทานเนอสตว ท าใหกลมตวอยางรบประทานเนอปลาและผกมากขนกวากอนทดลอง และมการอานฉลากโภชนาการกอนเลอกซออาหารเปนตน ส าหรบพฤตกรรมการออกก าลงกาย สวนใหญบอกวา การท างานกถอวาเปนการออกก าลงกายแลว เชน ท าสวน เดนขายของ ยนท างาน เปนตน ซงอาจไมจ าเปนตองออกก าลงกายประเภทกฬาเพมขนอก แตเมอไดรบความรเกยวกบการออกก าลงกายดวยยางยด กเกดความสนใจและน ากลบไปออกก าลงกายดวยยางยดตอในขณะอยบานและจะท าในชวงตอนเชาหลงรบประทานอาหารเชาเสรจแลวประมาณ 15-30 นาทตอวน สวนการจดการความเครยด สวนใหญบอกวา จะออกไปเดนเลน สวดมนต นงสมาธ แตหลงจากไดรบความรเกยวกบการจดการความเครยดดวยการหวเราะบ าบด แลวคดวาการคดบวก หวเราะทกวน ท าใหผอนคลายมากยงขน ส าหรบการดแลตาและการมองเหน สวนใหญใหความสนใจ ซกถามถงอาการทจะสงเกตไดดวยตนเองวามภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา การปองกน และการรกษา ผลการประเมนทไดจากการสงเกต กลมตวอยางพงพอใจในโปรแกรมสงเสรมสขภาพในเรองความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพทจดท า ขอเสนอแนะ จากการศกษาผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ผวจยมขอเสนอแนะ ดงน

68

ดานนโยบาย 1. น าเสนอเพอจดท าโครงการสงเสรมสขภาพส าหรบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยในอ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาครใหสามารถชะลอและปองกนการด าเนนโรคไมใหลกลามมากยงขนไมเกดการสญเสยการมองเหน ดานการปฏบตการพยาบาล 1. ควรใหการพยาบาลในการสงเสรมสขภาพแกผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยแบบเชงรกโดยการใหความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพในเรอง ความรเรองโรคเบาหวานทเนนการออกก าลงกาย โภชนบ าบด การจดการความเครยด การดแลตาและการมองเหน โดยการใชแบบจ าลอง การยกตวอยาง และการฝกปฏบต ซงการใหความรดงกลาวมผลในการเพมการรบรความเชอดานสขภาพและมผลใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมไดอยางเหมาะสม และผลการวจยนสามารถน าไปเปนแนวทางในการฝกอบรมบคลากรในทมสขภาพ และอาสาสมครประจ าหมบานเกยวกบการใหความรและการปรบเปลยนพฤตกรรมในการสงเสรมสขภาพในชมชนเพอไมใหเกดการสญเสยการมองเหน 2. ควรใหความส าคญกบโครงการสงเสรมสขภาพในผปวยทภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ดานการวจย 1. ควรมการศกษาวจยเกยวกบการเปลยนแปลงพฤตกรรมเพอการสงเสรมสขภาพและตดตามประเมนความเสยง โดยการถายภาพจอประสาทตา การวดรอบเอว น าหนก ดชนมวลกาย ระดบฮโมโกลบลทมน าตาลเกาะสง ระดบน าตาลในเลอด ไขมนในหลอดเลอด(LDL, HDL, Triglyceride, Total cholesteral) อยางตอเนอง 2. ควรตดตามประเมนผลโครงการสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย โดยมการก าหนดตวชวดแตละขนตอน 3. ใชเปนแนวทางในการฝกอบรมบคลากรในทมสขภาพเพอปองกนเบาหวานขนจอประสาทตาในระดบรนแรงมากขน 4. ควรมการศกษากลมตวอยางทมจ านวนมากขนและเพมระยะเวลาในการตดตามประเมนผลอยางตอเนองในระยะยาวตอไป

69

บรรณานกรม ภาษาไทย กงกาญจน สทธขนแกว. (2555). ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผ ปวย

เบาหวานชนดท 2 ทรกษาดวยยาฉดอนซลนรวมกบยารบประทาน. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กรองทพ มตรวงษา. (2553). อบตการณการเกดเบาหวานขนจอประสาทตาของผ ปวยเบาหวานในจงหวดมกดาหาร. ศนยจกษ โรงพยาบาลมกดาหาร จงหวดมกดาหาร.

กองออกก าลงกายเพอสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2552). การเดนนไซรมใชธรรมดา. กรงเทพมหานคร: องคการสงเคราะหทหารผานศก

ขวญเรอน วรเตชะ. (2553). ปจจยทางเมตตาบอลกทมผลตอภาวะจอประสาทตาเสอมของผ ปวยเบาหวานชนดท 2 โรงพยาบาลเพชรบรณ. วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสาธารณสขศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

คณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนพฒนาสขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข. (2555). แผนพฒนาสขภาพแหงชาตในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ปพ.ศ. 2555 – 2559.โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชปภมถ กรงเทพมหานคร.

เจรญ กระบวนรตน . (2549) . ยางยดชวต พชตโรค . เขา ถงเ มอวนท 9 มนาคม 2556 จาก http://pr.ku.ac.th/pr_news/headnews/stick.htm

แผนกเวชระเบยนโรงพยาบาลกระทมแบน.(2556). สถตจ านวนของผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนประสาทตาทไดรบการตรวจจากอายรแพทยมาคดกรอง เพอคดกรองภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาโดยการถายภาพจอประสาท ตา โรงพยาบาลกระทมแบน ตลาคม พ.ศ.2554 – กนยายน พ.ศ. 2555.

ภฤศ หาญอตสาหะ. (2556). เอกสารการเรยนการสอนเวชปฏบตเฉพาะทางตา.คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม.

ดวงสมร นลตานนท. (2553). ผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพ โดยประยกตใชทฤษฎความสามารถ แหงตน และ กระบวนการกลมรวมกบแรงสนบสนนทางสงคม ในผปวยเบาหวานชนดท 2 ในโรงพยาบาลเอราวณ อ าเภอเอราวณ จงหวดเลย. วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตร

70

มหาบณฑต สาขาวชาการบรหารสาธารณสข บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. เทพ หมะทองค า. (2550). ความรเรองเบาหวานฉบบสมบรณ. กรงเทพมหานคร: วทยพฒน. เทเวศร พรยะพฤนท และคณะ. (2542). การเสรมสรางคณภาพชวต. เขาถงเมอวนท 9 มนาคม 2556

จาก http://www.swu.ac.th/royal/book6/b6ct2.html ชศกด เวชแพศย. (2551). สรรวทยาของการออกก าลงกายในผสงอายใน บรรล ศรพานช (บก.). การออกก าลงกายเพอสขภาพส าหรบผสงอาย (พมพครงท 8). กรงเทพมหานคร: หมอชาวบาน. ชมรมหวเราะบ าบดแหงประเทศไทย. (2005-2009). หวเราะดอยางไร. เขาถงเมอวนท 10 มนาคม 2556 จาก http://lclub.igetweb.com/ ประเวศ วะส. (2541). บนเสนทางใหมการสงเสรมสขภาพอภวฒนชวตและสงคม . พมพครงท 2.

กรงเทพมหานคร.ส านกพมพหมอชาวบาน. ปณธาน หลอเลศวทย. (2541). การจดตงองคกรระดบชาตเพอการสงเสรมสขภาพในประเทศไทย .

พมพครงท 2 ส านกงานปฏรประบบสขภาพ นนทบร. ปยะนช รกพาณชย. (2542). หนงสอชดการดแลและรกษากลมโรคไมตดตอดานพฤตกรรมและวถ ชวต (พมพครงท 1). กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. พสมย จนทวมล. (2541). นยามศพทสงเสรมสขภาพ. พมพครงท 2. โครงการต ารา นนทบร:

ส านกพมพสถาบนระบบสาธารณสข เพญศร พงษประภาพนธ และคณะ. (2553). การพฒนารปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของ

ผปวยเบาหวานในชมชนวดปรณาวาส. รายงานวจย. สาขาวชาการพยาบาลศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพธนบร.

พรพมล ทนกจ และ กนกพร ไพศาลสจารกล. (2553). แนวปฏบตการจดการทางการพยาบาลส าหรบผทเปนโรคเบาหวานชนดท 2. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

มยรา อนทรบตร. (2550). การรบรและการปฏบตดานการควบคมอาหารของผ ปวยโรคเบาหวาน ประเภทท 2. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

มงคลชย แกวเอยม. (2550). การรบรและพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน ต าบลหนองกลางนา อ าเภอเมอง จงหวดราชบร. รายงานวจย. โปรแกรมสขศกษา วทยานพนธคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

โยธน จนดาหลวง. (2554). ปจจยทมผลตอภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาในผปวยเบาหวานของเขตเทศบาลเมองตาก. ศนยแพทยศาสตรศกษาชนคลนก ภาควชาจกษวทยา โรงพยาบาล

71

สมเดจพระเจาตากสนมหาราช. วณชา ชนกองแกว และอภชาต สงคาลวณช. (2546). จกษวทยา.พมพครงท 5. ส านกพมพวฒนา

อนเตอรพรนท จ ากด. วาสนา บญมณ. (2554). ผลของโปรแกรมสรางเสรมสขภาพตอพฤตกรรมการออกก าลงกายและการ

บรโภคอาหารในกล มเสยงโรคเบาหวาน .วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

วฑรย องประพนธ. (2541). นโยบายสาธารณะเพอสขภาพ. พมพครงท 2. โครงการต ารา นนทบร. ส านกพมพสถาบนวจยระบบสาธารณสข.

วชย เอกพลากร. (2551). รายงานการส ารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ. 2551. ส านกพมพเดอะ กราฟโก ซสเตมส.

วภาพร สทธศาสตร และสชาดา สวนนม. (2550). พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผสงอายในชมชน เขตความรบผดชอบของสถานอนามยบานเสาหน ต าบลวดพรก อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก. วทยาลยบรมราชชนน พทธชนราช สถาบนพระบรมราชชนก ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข.

วลลภ ปยะมโนธรรม และจตรา ดษฎเมธา. (2550). หวเราะบ าบด. กรงเทพมหานคร: ใกลหมอ. สถาบนวจยและประเมนเทคโนโลยทางการแพทย. (2554). เอกสารขอมลโรคเบาหวานและโรค

ความดนโลหตสง. สมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทย. (2551). แนวทางเวชปฏบตส าหรบโรคเบาหวาน.พ.ศ. 2551.

กรงเทพมหานคร: รงศลปการพมพ. สภชชา โลหตไทย. (2553). ผลของโปรแกรมสรางเสรมสขภาพตอการรบร แบบแผนความเชอดาน

สขภาพและพฤตกรรมการปองกนโรคเบาหวานในญาตสายตรงของผ ทเปนโรคเบาหวานชนดท 2. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล

สมจต หนเจรญกล. (2551). ชดความรเรองการดแลตนส าหรบผปวยเบาหวาน. กรงเทพมหานคร: จดทอง. ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2555). แผนพฒนาสขภาพ

แหงชาตในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ป พ.ศ. 2555–2559, http://bps.ops.moph.go.th, เขาถงเมอวนท12 เมษายน 2556.

ส านกพฒนาวชาการแพทย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. (2548). แนวทางเวชปฏบต แนวทางการคดกรองและการดแลรกษาจอประสาทตาผดปกตจากเบาหวาน . ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด การพมพ.

สวนจกษรกษาสวนจตรลดา. (2555). http : //www. Eye.go.th./เขาถงเมอวนท 13 กมภาพนธ 2556.

72

ศรลกษณ กจศรไพศาล. (2545). การพยาบาลผ รบบรการทผดปรกตทางตา. พมพครงท 1.กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ศกดชย วงศกตตรกษ และกตตชย อครพพฒนกล. (2551). ต าราพยาบาลเวชปฏบตทางตา. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: พมพด กรงเทพ.

อนพจน สมภพสกล และคณะ. (2555). ความชกและปจจยเสยงทมความสมพนธกบภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา. คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร.

ภาษาองกฤษ American Diabetes Association. (2008). Standard of Medical Care in Diabetes-2008. Diabetes

Care, 31(Supplement 1). 2008: S12-S54. Retrieved. 12 เมษายน 2556. from www. http:// jama network.

Becker. (1974). A theoretical and empirical analysis. Journal of Political Economy, University of Chicago Press, 82(6), 1063-93, (Nov.-Dec). Retrieved. 12 เมษายน 2556. from www. http:// lib.uchicago.edu/e/busecon/ecofac/Becker.html.

Becker & Maiman. (1974). The Health Belief Model and personal health behavior , Health Education Monographs. (HBM ).2, 324-508. Bice, T.W. Retrieved 20 พฤศจกายน 2556. from www.utwente.nl/cw/theorieenoverzicht/theory/health_belief_model/.

Lutz, C.A & Przytulski, K. R. (1997). Nutrition and Diet Theraphy. Philadelphia: F.A.DavisCompany. edition. Philadelphia, F.A. Davis Company;. Retrieved 20 พฤศจกายน 2556. from www. JISSN/Fulltex/Evaluation.

Miller, D.J. (2009). Nursing for Wellness in Older Adults. Lippincott Williams and Wilkins Publisher. Retrieved 20 พฤศจกายน 2556. from www.worldcat.org/.../nursing-for-wellness-in-older-adults/.

Pender, N. J. (1996). The health promotion model. In A. M. Tomey & M. R. Alligood (Eds.), Nursing theorists and their work (4 ed., pp. 529-537). St. Louis: Mosby. 30 Retrieved 20 พฤศจกายน 2556. from www. jama network.

Pender, N.J., Murdaugh, C.L., Parson, M.A. (2011). The Health Promotion Model Manual. University of Michigan. Retrieved. 12 เมษายน 2556. from www. http://nursing. Umich. Edu/faculty – staff/nola – j pender.

73

Polit, D.F., & Hungler, B.P. (1999). Nursing Research Principles and Methods (ed.).Philadelphia: Lippincott. Retrieved 20 พฤศจกายน 2556, From www.buu.ac.th/dems/files/52910019/.

Prevening diabetic blindness project. Retrieved 13 กมภาพนธ 2556, from http : //www.Noblind.or index.pht.com.

WHO. (2009). Milestones in Health Promotion : Statement from global conferences. Would Health Organization. Retrieved 12 เมษายน 2556, from www heapro.oxfordjounals.org/content/26/ suppl_2/ii173. full Text (HTML).

WHO. (2012). รายงานสถตสขภาพทวโลกป 2 5 5 5 . www.who.int/gho/publ ications/world_health_ world_health_statistics/2012/en/ เขาถงเมอวนท 12 เมษายน 2556.

ภาคผนวก

74

ภาคผนวก ก รายนามผทรงคณวฒ

75

รายนามผทรงคณวฒ

ผชวยศาสตราจารย ดร. เดชา ท าด อาจารยประจ า คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม

พญ. อมาภรณ จตวฒนรตน นายแพทยช านาญการสาขาจกษวทยาจอตา และวนตา และหวหนาศนยแพทยศาสตร โรงพยาบาลเมตตาประชารกษ

นายแพทย คงศกด ตงตรงเบญจศล นายแพทยช านาญการสาขาอายรศาสตร โรงพยาบาลกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร

นางเสาวลกษณ คณทว พยาบาลวชาชพช านาญการ งานการพยาบาลผปวยนอกจกษ โรงพยาบาลเมตตาประชารกษ

นางสาวนตยา ทาวปราบภย พยาบาลวชาชพช านาญการ งานผปวยใน โรงพยาบาลนภาลย จงหวดสมทรสงคราม

76

ภาคผนวก ข เอกสารชแจงผเขารวมวจย

77

เอกสารชแจงผเขารวมการวจย (Participant Information Sheet)

ในเอกสารนอาจมขอความททานอานแลวยงไมเขาใจ โปรดสอบถามหวหนาโครงการวจย หรอผแทนใหชวยอธบายจนกวาจะเขาใจด ทานอาจจะขอเอกสารนกลบไปอานทบานเพอปรกษาหารอกบญาตพนอง เพอนสนท แพทย ประจ าตวของทาน หรอแพทยทานอน เพอชวยในการตดสนใจเขารวมการวจย

ชอโครงการ ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ชอผวจย นางสาวอารย ธวชวฒนานนท สถานทวจย โรงพยาบาลกระทมแบน สถานท ท า ง าน โ ร งพย าบาลกระ ทมแบน เบอ ร โทรศพท 034-844430 ต อ 5420 ห รอ

089 - 9184842 ผใหทน - โครงการวจยนท าขนเพอ ศกษาผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ประโยชนทคาดวาจะไดรบคอ 1. ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ในอ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร สามารถชะลอและปองกนการด าเนนโรคไมใหลกลามมากยงขนไมเกดการสญเสยการมองเหนเมอใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพ 2. บคลากรทมสขภาพมรปแบบในการพฒนาสรางเสรมสขภาพและพฒนาคณภาพชวตของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย โดยใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพของเพนเดอร

78

3. สงเสรมความสามารถของบคลากรทมสขภาพและผปวยเบาหวานในการดแลสขภาพของผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอย ของโรงพยาบาลกระทมแบนใหมคณภาพชวตทด (Well-being) ทานไดรบเชญใหเขารวมการวจยนเพราะ ทานคอผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา การวจยครงนจดท าขนเพอศกษาผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพและพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบเลกนอยจะมผเขารวมการวจยนทงสนประมาณ 60 คน ระยะเวลาทจะท าวจยทงสน 2 เดอน เมอทานเขารวมการวจยแลว สงททานจะตองปฏบต คอ การตอบแบบสอบถามททานไดรบ หากมขอของใจทจะสอบถามเ กยวกบการวจยสามารถตดตอไดท นางสาวอารย ธวชวฒนานนท หอผปวยพเศษ โรงพยาบาลกระทมแบน เบอรเบอรโทรศพท 034 - 844430ตอ 5420 หรอ 089 - 9184842 ขอมลสวนตวของผเขารวมการวจยจะถกเกบรกษาไว ไมเปดเผยตอสาธารณะเปนรายบคคล แตจะรายงานผลการวจยเปนขอมลสวนรวม ขอมลของผเขารวมการวจยเปนรายบคคลอาจมคณะบคคลบางกลมเขามาตรวจสอบได เชน ผใหทนวจย สถาบน หรอองคกรของรฐทมหนาทตรวจสอบ, คณะกรรมการจรยธรรมฯ เปนตน ผเขารวมการวจยมสทธถอนตวออกจากโครงการวจยเมอใดกได โดยไมตองแจงใหทราบลวงหนา และการใหเขารวมการวจยหรอถอนตวออกจากโครงการวจยนจะไมมผลกระทบตอการบรการและการรกษาทสมควรจะไดรบแตการใด หากทานไมไดรบการปฏบตทไดระบไวในเอกสารชแจงน ทานจะสามารถแจงใหประธานคณะกรรมการจรยธรรมฯทราบไดท ส านกงานคณะกรรมการพจารณาการศกษาวจยในคน โรงพยาบาลนครปฐม เบอรโทร 1145 ขาพเจาไดอานรายละเอยดในเอกสารนครบถวนแลว

ลงชอ.............................................. (.............................................)

วนท..............................

หมายเหต : หากผเขารวมวจยเปนผเยาว (อายต ากวา 18 ป บรบรณ) และเอกสารชแจงนท าให ผปกครอง/ผแทนโดยชอบธรรมเปนผอาน ใหเปลยนสรรพนาม “ทาน” เปน “เดกในปกครองของ

ทาน” ตามต าแหนงทเหมาะสม

79

ภาคผนวก ค หนงสอแสดงเจตนายนยอมเขารวมการวจย

80

วนท................เดอน..............................พ.ศ. ..................... ขาพเจา.............................................อาย.............ป อาศยอยบานเลขท...................................... ถนน...................................ต าบล............................อ าเภอ................................................................... จงหวด.......................รหสไปรษณย..................โทรศพท................................................................... ขอแสดงเจตนายนยอมเขารวมโครงการวจย(1) เรอง ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา โดยขาพเจาไดรบทราบรายละเอยดเกยวกบทมาและจดมงหมายในการท าวจยรายละเอยดขนตอนตาง ๆ ทจะตองปฏบตหรอไดรบการปฏบต ประโยชนทคาดวาจะไดรบของการวจยและความเสยงทอาจจะเกดขนจากการเขารวมการวจย รวมทงแนวทางปองกนและแกไขหากเกดอนตรายขน คาตอบแทนทจะไดรบ คาใชจายทขาพเจาจะตองรบผดชอบจายเอง,โดยไดอานขอความทมรายละเอยดอยในเอกสารชแจงผเขารวมการวจยโดยตลอด อกทงยงไดรบค าอธบายและตอบขอสงสยจากหวหนาโครงการวจยเปนทเรยบรอยแลว ขาพเจาจงสมครเขารวมในโครงการวจยน (2) หากขาพเจามขอของใจเกยวกบขนตอนของการวจย หรอหากเกดผลขางเคยงทไมพงประสงคจากการวจยขนกบขาพเจา (*) ขาพเจาจะสามารถตดตอกบนางสาวอารย ธวชวฒนานนท หอผปวยพเศษ โรงพยาบาลกระทมแบน เบอรเบอรโทรศพท 034 - 844430ตอ 5420 หรอ 089 – 9184842 ขาพเจาไดทราบถงสทธทขาพเจาจะไดรบขอมลเพมเตมทงทางดานประโยชนและโทษจากการเขารวมการวจย และสามารถถอนตวหรองดเขารวมการวจยไดทกเมอ โดยจะไมมผลกระทบตอการบรการและการรกษาพยาบาลทขาพเจาจะไดรบตอไปในอนาคต และยนยอมใหผวจยใชขอมลสวนตวของขาพเจาทไดรบจากการวจย แตจะไมเผยแพรตอสาธารณะเปนรายบคคล โดยจะน าเสนอเปนขอมลโดยรวมจากการวจยเทานน

ขาพเจาไดเขาใจขอความในเอกสารชแจงผเขารวมการวจย และหนงสอแสดงเจตนายนยอมนโดยตลอดแลว จงลงลายมอชอไว ลงชอ....................................ผเขารวมการวจย/ผแทนโดยชอบธรรม/วนท.......................................(............................................................) ลงชอ..............................ผใหขอมลและขอความยนยอม/หวหนาโครงการวจย/วนท..........................(...........................................................)

หนงสอแสดงเจตนายนยอมเขารวมการวจย

81

ในกรณผเขารวมการวจยอานหนงสอไมออก ผทอานขอความทงหมดแทนผเขารวมการวจยคอ.....................................................จงไดลงลายชอไวเปนพยาน ลงชอ.........................................................พยาน/วนท........................ ...............................(.........................................................)

82

ภาคผนวก ง เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมล

83

เครองมอทใชในการวจย

แบบสอบถามผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา (Mild NPDR) หรอ (Mild Non – Proliferative Diabetic retinopathy) ค าชแจง เนองดวยขาพเจานางสาวอารย ธวชวฒนานนท นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน ก าลงท าศกษาวจยเรอง “ผลลพธของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ” ขาพเจาใครขอความรวมมอจากทานในการตอบแบบสอบถาม โดยขอใหตอบทกขอตรงกบความรสกและความเปนจรงของทาน แบบสอบถามนผวจยจะเกบไวเปนความลบ และจะไมมผลกระทบใดๆ ตอทาน ขอมลทไดจะเสนอเปนภาพรวม และจะน าไปเปนรปแบบในการพฒนาสรางเสรมสขภาพและพฒนาคณภาพชวตของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา สงเสรมความสามารถในการดแลสขภาพของตนเอง และสามารถชะลอและปองกนการด าเนนโรคไมใหลกลามมากยงขนไมเกดการสญเสยการมองเหนทถกตองเหมาะสมตอไป

ขอขอบคณในความรวมมอ นางสาวอารย ธวชวฒนานนท

นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

84

สวนท 1 ขอมลสวนบคคล ใหใสเครองหมาย ถก (√ ) ลงในชอง ( ) ทตรงกบความเปนจรง 1. เพศ 1.( ) ชาย 2.( ) หญง 2. อาย................ป รอบเอว................ซม. 3. น าหนก................กก. สวนสง................ซม. ดชนมวลกาย............กก. /ม 4. ระดบการศกษา 1. ( ) ไมไดเรยน 2. ( )ประถมศกษา

3. ( ) มธยมศกษา 4. ( ) อนปรญญา 5. ( ) ปรญญาตร 6. ( ) สงกวาปรญญาตร

5. อาชพ 1. ( ) เกษตรกร 2. ( ) รบจาง 3. ( ) คาขาย ระบ.......... 4. ( ) พอบาน-แมบาน 5. ( ) ขาราชการ/รฐวสาหกจ 6. ( ) อนๆระบ..................

5. ทานเปนโรคเบาหวานมาเปนเวลา............ป 6. คาระดบฮโมโกบลทมน าตาลเกาะ............เปอรเซนต 7. คาความดนโลหต …………….มลลเมตรปรอท 8. คาไขมนในหลอดเลอด1. LDL ........................................ 2.HDL ........................................ 3.Triglyceride.............................. 4.Total cholesterol......................... 10.โรคประจ าตวอนๆ ไดแก................................................................................................................ 11. ยาทไดรบในปจจบน 1..........................................วธและขนาดทไดรบ....................................... 2..........................................วธและขนาดทไดรบ........................................ 3..........................................วธและขนาดทไดรบ........................................ 4..........................................วธและขนาดทไดรบ....................................... 5..........................................วธและขนาดทไดรบ......................................

85

สวนท 2 แบบสอบถาม ความรเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ส าหรบผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา

ค าชแจง: แบบสอบถามนเปนแบบประเมนความรเรองความรโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการ ความรดานการออกก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน ประกอบดวยขอค าถามจ านวนทงสน 30 ขอ ขอใหทานท าเครองหมาย ถก (√ ) ในชองทตรงกบค าตอบของทานมากทสด ขอใหทานตอบค าถามตามความเปนจรง และจะไมมผลตอการรกษาททานไดรบในปจจบน

ตวอยางเชน

ความรเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

ถก ผด ไมทราบ

1. ผทเปนเบาหวานไมควรรบประทานอาหารจบจบ

√

จากตวอยางนแสดงวาทานมความเขาใจวาผทเปนเบาหวานไมควรรบประทานอาหารจบจบ ขอค าถาม

ความรเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ถก ผด ไมทราบ

ความรโรคเบาหวาน

1. การทมอาย 40 ปขนไปท าใหเสยงตอการเปนโรคเบาหวาน

2. การออกก าลงกายชวยปองกนโรคเบาหวาน

3. ความเครยดเปนสาเหตหนงทเสยงตอการเปนโรคเบาหวาน

4. โรคเบาหวานทควบคมระดบน าตาลไมไดอาจท าใหเกด

ภาวะแทรกซอนทตา ไต และเทา

5. การปฏบตตวเพอควบคมระดบน าตาลมวตถประสงคเพอใหระดบ

น าตาลในเลอดกอนอาหารเชาอยในชวง 80-130 มก.

86

ความรเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ถก ผด ไมทราบ 6. การควบคมระดบน าตาลในเลอดใหอยในระดบปกตได มสวนชวย

ชะลอการเกดโรคแทรกซอนทเกดจากโรคเบาหวาน เชน อมพาต ไตวาย

เรอรง และ จอประสาทตาเสอม เปนตน

7. การควบคมระดบน าตาลสามารถท าไดโดยการปฏบตตามวธการ

ตอไปนเพยงวธการใดวธการหนงไดแก การควบคมอาหาร การออก

ก าลงกาย การควบคมอารมณและการจดการความเครยด การรบประทาน

ยา

8. การรกษาน าหนกตวใหอยในเกณฑมาตรฐานคอ ไมอวนหรอผอม

จนเกนไปมสวนชวยใหการควบคมระดบน าตาลดขน

การควบคมอาหาร

9. ผทเปนเบาหวานสามารถรบประทานอาหารระหวางมอไดครงละ 1

สวน เชน สม 1 ผล กลวยน าวา 1 ลก เปนตน

10. ผทเปนเบาหวานควรงดหรอหลกเลยงอาหารทมรสเคมหรออาหาร

หมกดอง

11. ในแตละวนควรรบประทานอาหารใหครบทกหม คอ อาหารประเภท

เนอสตว นม ผก ผลไม แปง และไขมน

12. ผทเปนเบาหวานควรจ ากดการรบประทานอาหารประเภทแปงเพราะ

ท าใหระดบน าตาลสงได

13.ผทเปนเบาหวานควรรบประทานอาหารทมเสนใยสง เชน ขาวกลอง

ผกใบเขยว ธญพชตางๆ ทกมอเพอชวยลดระดบน าตาล

14. ผทเปนเบาหวานควรงดการดมเครองดมทมแอลกอฮอล เชน เหลา

เบยร ไวน ยาดองเหลา

15. เตาห ถวเหลอง ถวเขยว นมถวเหลอง เปนอาหารทผเปนเบาหวาน

สามารถรบประทานทดแทนอาหารประเภทเนอสตวได

87

ความรเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ถก ผด ไมทราบ

16. ผทเปนเบาหวานควรหลกเลยงการรบประทานอาหารไขมน และ

อาหารประเภททอดหรอผด ไดแก แคบหม หนงเปด หนงไก ขาวมนไก

ขาวขาหม แกงใสกะท หอยทอด กลวยทอด ปาทองโก เปนตน

17.ผเปนเบาหวานควรใชน ามนพชหรอน ามนมะพราวในการปรงอาหาร

เพราะเปนไขมนอมตว

การออกก าลงกาย

18. การออกก าลงกายทเหมาะสมกบผทเปนเบาหวานคอ การออกก าลง

กายทท าอยางตอเนองสม าเสมอ ไมขาดตอน

19. การท างานบานและการท างานทตอเนองกนนานมากกวาครงชวโมง

เชน ท าสวน ท าไร การปลกตนไม นบวาเปนการออกก าลงกายทเพยงพอ

แลว

20. การออกก าลงกายจะชวยท าใหควบคมน าหนกตวได และชวยลด

ภาวะดอตออนซลนทกลามเนอดวย เปนผลท าใหควบคมระดบน าตาล

ไดด

21. การออกก าลงกายควรปฏบตเปนประจ าอยางนอย 30 นาทตอครง

และสปดาหละ 3-4 ครง

22. การออกก าลงกายทผเปนเบาหวานสามารถท าได คอ วงเหยาะ ๆ เดน

เรว ถบจกรยาน เตนแอโรบค ร ามวยจน เปนตน

23. ผทเปนเบาหวานไมควรออกก าลงกายหลงตนนอนตอนเชาหรอกอน

รบประทานอาหารเยน

24. ผทเปนเบาหวานกอนออกก าลงกายควรปรกษาแพทยกอน

25. ขณะออกก าลงกายเมอมอาการผดปกตเชน หนามด ใจสน เจบหนาอกควรหยดพกทนท

88

ความรเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ถก ผด ไมทราบ

การจดการความเครยด 26. การท าจตใจใหสบาย ไมโมโห หรอหงดหงดงาย จ าเปนมากส าหรบผ ทเปนเบาหวาน เนองจากความเครยดท าใหระดบน าตาลในเลอดสงขน

27. เมอเกดความเครยดอาจใชวธอานหนงสอ ฟงเพลง ดโทรทศน ปลกตนไม ไปเทยวหรอปฏบตกจกรรมทางศาสนาเพอชวยผอนคลายความเครยด

28. ภาวะเครยดท าใหมการหลงฮอรโมน ท าใหระดบน าตาลในเลอดสงขนได

29.วธการจดการกบความเครยดทเหมาะสมอกวธหนง คอ การระบายความรสกกบคนใกลชดและไวใจได

30. การนอนหลบพกผอนถอวาเปนการจดการความเครยดรปแบบหนง สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานขนจอประสาทตา ค าชแจง: แบบสอบถามนเปนแบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตตนประกอบไปดวย ขอค าถามจ านวน 15 ขอ ครอบคลมเนอหาในดานโภชนาการ ดานการออกก าลงกาย ดานการจดการความเครยด และดานการดแลตาและการมองเหน ขอใหทานท าเครองหมาย ถก (√ ) ในชองทตรงกบค าตอบของทานมากทสด ขอใหทานตอบค าถามตามความเปนจรง และจะไมมผลตอการรกษาททานไดรบในปจจบนโดยค าตอบจะแบงเปน 5 ระดบ ดงน

5 หมายถง ปฏบตมากทสด 4 หมายถง ปฏบตมาก 3 หมายถง ปฏบตปานกลาง 2 หมายถง ปฏบตนอย 1 หมายถง ปฏบตนอยทสด

89

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ พฤตกรรมการปฏบต

5 4 3 2 1

ดานโภชนาการ

1. ในแตละวนทานรบประทานอาหารไดครบทงแปง เนอสตว ไขมน

และผก

2. ทานควบคมการรบประทานอาหารในแตละวนใหมปรมาณและ

พลงงานใกลเคยงกน

3. ทานรบประทานอาหารตรงเวลาวนละ 3 มอ

4. ทานควบคมการรบประทานอาหารและผลไมทมรสจด เชน ขนน

นอยหนา ทเรยน มะมวงสก รวมถงขนมตาง เชน ตะโก กลวยบวดช

โดยการงดรบประทานหรอชมไมเกน 1- 2 ค าปกตในแตละวน

5. ทานควบคมการรบประทานอาหารคาว/หวานทมไขมน เชน ปลา

ทอด ไขทอด หมแหนม ปลาหมก ตมเครอง (ใน) ปาทองโก มะพราว

ขาวเมาคลก ขาวผด ผดไท ขนมไขนกกระทา ฯลฯ โดยการ โดยการ

รบประทานอาหารไมเกน 1- 2 ค าปกต ในแตละวน

ดานการออกก าลงกาย

6. ทานปรกษาแพทยหรอผรกอนเลอกวธออกก าลงกาย

7. นอกเหนอจากการท างานบานและงานประจ าแลวทานไดมการออก

ก าลงกายดวย

8. ทานออกก าลงกายอยางนอยสปดาหละ 3-5 ครง ครงละ 30-45 นาท ดานการจดการความเครยด 9. ทานใชวธจดการกบความเครยดดวยการการเกบความเครยดไวกบ

ตวเอง ไมบอกใคร

90

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ พฤตกรรมการปฏบต

5 4 3 2 1 10. ทานปรกษาผทไววางใจไดเมอมความเครยด หรอความกงวลใจ

11. ทานมกสบบหรหรอดมสราเมอไมสบายใจ

ดานการดแลตาและการมองเหน

12. ทานควบคมระดบน าตาลในเลอด ความดนโลหต และไขมน ใหอย

ระดบปกตอยางสม าเสมอ เพอปองกนไมใหเบาหวานขนจอประสาทตา

13. ทานมาตรวจตาอยางละเอยดกบจกษแพทยอยางนอยปละ 1-2 ครง

และถาพบวาเบาหวานขนตาแลว ตองกลบไปตรวจทกครงตามแพทยนด

14. เมอมอาการตามว ทานไปพบจกษแพทยทนท

15. ทานออกก าลงกายสม าเสมอ และกนอาหารใหถกสขลกษณะ

91

ภาคผนวก จ ผลการตรวจสอบคณภาพเครองมอ

92

คาดชนความสอดคลอง (Item-Objective Congruence Index: IOC)

แบบสอบถาม ความรเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ส าหรบผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา

ขอค าถาม ผเชยวชาญคนท IOC

=∑R/n 1 2 3 4 5

ความรโรคเบาหวาน

1. การทมอาย 40 ปขนไปท าใหเสยงตอการเปนโรคเบาหวาน

+1 +1 +1 0 +1 0.6

2. การออกก าลงกายชวยปองกนโรคเบาหวาน +1 +1 0 +1 +1 0.8

3. ความเครยดเปนสาเหตหนงทเสยงตอการเปนโรคเบาหวาน

+1 0 +1 +1 +1 0.8

4. การเปนโรคเบาหวานทควบคมระดบน าตาลไมไดอาจท าใหเกดภาวะแทรกซอนทตา ไต และเทา

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

5. การปฏบตตวเพอควบคมระดบน าตาลมวตถประสงคเพอใหระดบน าตาลในเลอดกอนอาหารเชาอยในชวง 80-130 มก.

+1 +1 0 +1 +1 0.8

6. การปฏบตตวเพอควบคมระดบน าตาลในเลอดใหอยในระดบปกต มสวนชวยชะลอการเกดโรคแทรกซอนทเกดจากโรคเบาหวาน เชน อมพาต ไตวายเรอรง และ จอประสาทตาเสอม เปนตน

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

7. การควบคมระดบน าตาลสามารถท าไดโดยการปฏบตตามวธการ ตอไปนเพยงวธการใดวธการหนง

+1 0 +1 0 +1 0.6

8. การรกษาน าหนกตวใหอยในเกณฑมาตรฐานคอ ไมอวนหรอผอมจนเกนไปมสวนชวยใหการควบคมระดบน าตาลดขน

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

93

ขอค าถาม ผเชยวชาญคนท IOC

=∑R/n 1 2 3 4 5

การควบคมอาหาร

9. ผทเปนเบาหวานสามารถรบประทานอาหารระหวางมอไดครงละ 1 สวน เชน สม 1 ผล กลวยน าวา 1 ลก เปนตน

0 +1 +1 0 +1 0.6

10. ผทเปนเบาหวานควรงดหรอหลกเลยงอาหารทมรสเคมหรออาหารหมกดอง

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

11. ในแตละวนควรรบประทานอาหารใหครบทกหม คอ อาหารประเภทเนอสตว นม ผก ผลไม แปง และไขมน

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

12. ผทเปนเบาหวานควรจ ากดการรบประทานอาหารประเภทแปงเพราะท าใหระดบน าตาลสงได

0 +1 +1 +1 +1 0.8

13. ผทเปนเบาหวานควรรบประทานอาหารทมเสนใยสง เชน ขาวกลอง ผกใบเขยว ธญพชตาง ๆ ทกมอเพอชวยลดระดบน าตาล

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

14. ผทเปนเบาหวานควรงดการดมเครองดมทมแอลกอฮอล เชนเหลา เบยร ไวน ยาดองเหลา

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

15. เตาห ถวเหลอง ถวเขยว นมถวเหลอง เปนอาหารทผ เ ปนเบาหวานสามารถรบประทานทดแทนอาหารประเภทเนอสตวได

+1 +1 +1 0 +1 0.8

16. ผทเปนเบาหวานควรหลกเลยงการรบประทานอาหารไขมน และอาหารประเภททอดหรอผด ไดแก แคบหม หนงเปด หนงไก ขาวมนไก ขาวขาหม แกงใสกะท หอยทอด กลวยทอด ปาทองโก เปนตน

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

17.ผเปนเบาหวานควรใชน ามนพชหรอน ามนมะพราวในการปรงอาหารเพราะเปนไขมนอมตว

0 +1 +1 0 +1 0.6

94

ขอค าถาม ผเชยวชาญคนท IOC

=∑R/n 1 2 3 4 5

การออกก าลงกาย

18. การออกก าลงกายท เหมาะสมกบผ ท เ ปนเบาหวานคอ การออกก าลงกายทท าอยางตอเนองสม าเสมอ ไมขาดตอน

+1 +1 +1 0 +1 0.8

19. การท างานบานและการท างานทตอเนองกนนานมากกวาครงชวโมง เชน ท าสวน ท าไร การปลกตนไม นบวาเปนการออกก าลงกายทเพยงพอแลว

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

20. การออกก าลงกายจะชวยท าใหควบคมน าหนกตวได และชวยลดภาวะดอตออนซลนทกลามเนอดวย เปนผลท าใหควบคมระดบน าตาลไดด

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

21.การออกก าลงกายควรปฏบตเปนประจ าอยางนอย 30 นาทตอครง และสปดาหละ 3-4 ครง

+1 +1 0 +1 +1 1.0

22. การออกก าลงกายของผทเปนเบาหวานสามารถท าได ไดแก วงเหยาะ ๆ เดนเรว ถบจกรยาน เตนแอโรบค ร ามวยจน เปนตน

+1 +1 +1 0 0 0.6

23. ผทเปนเบาหวานไมควรออกก าลงกายหลงตนนอนตอนเชาหรอกอนรบประทานอาหารเยน

+1 +1 +1 0 0 0.6

24. ผทเปนเบาหวานกอนออกก าลงกายควรปรกษาแพทยกอน

+1 +1 +1 +1 0 0.8

25. ขณะออกก าลงกายเมอมอาการผดปกตเชน หนามด ใจสน เจบหนาอกควรหยดพกทนท

-1 +1 +1 0 +1 0.8

การจดการความเครยด

26. การท าจตใจใหสบาย ไมโมโหหรอหงดหงดงาย จ าเปนมากส าหรบผทเปนเบาหวาน เนองจากความเครยดท าใหระดบน าตาลในเลอดสงขน

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

95

ขอค าถาม ผเชยวชาญคนท IOC

=∑R/n 1 2 3 4 5

27. เมอเกดความเครยดอาจใชวธอานหนงสอ ฟงเพลง ดโทรทศน ปลกตนไม ไปเทยวหรอปฏบตกจกรรมทางศาสนาเพอชวยผอนคลายความเครยด

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

28. ภาวะเครยดท าใหมการหลงฮอรโมน ท าใหระดบน าตาลในเลอดสงขนได

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

29.วธการจดการกบความเครยดทเหมาะสมอกวธหนง คอ การระบายความรสกกบคนใกลชดและไวใจได

0 +1 +1 0 +1 0.6

30. การนอนหลบพกผอนถอวาเปนการจดการความเครยดรปแบบหนง

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

แบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานขนจอประสาทตา

ขอค าถาม ผเชยวชาญคนท IOC

=∑R/n 1 2 3 4 5

ดานโภชนาการ

31. ในแตละวนทานรบประทานอาหารไดครบทงแปง เนอสตว ไขมน และผก

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

32. ทานควบคมการรบประทานอาหารในแตละวนใหมปรมาณและพลงงานใกลเคยงกน

0 +1 +1 +1 +1 0.8

33. ทานรบประทานอาหารตรงเวลาวนละ 3 มอ +1 +1 +1 +1 +1 1.0

34. ทานควบคมการรบประทานอาหารและผลไมทมรสจด เชน ขนน นอยหนา ทเรยน มะมวงสก รวมถงขนมตาง เชน ตะโก กลวยบวดช โดยการงดรบประทานหรอชมไมเกน 1- 2 ค าปกตในแตละวน

+1 +1 +1 0 +1 0.8

96

ขอค าถาม ผเชยวชาญคนท IOC

=∑R/n 1 2 3 4 5

35. ทานควบคมการรบประทานอาหารคาว/หวานทมไขมน เชน ปลาทอด ไขทอด หมแหนม ปลาหมก ตมเครอง (ใน) ปาทองโก มะพราว ขาวเมาคลก ขาวผด ผดไท ขนมไขนกกระทา ฯลฯ โดยการ โดยการรบประทานอาหารไมเกน 1- 2 ค าปกต ในแตละวน

+1 +1 +1 0 +1 0.8

ดานการออกก าลงกาย

36. ทานปรกษาแพทยหรอผรกอนเลอกวธออกก าลงกาย

+1 +1 +1 0 +1 0.8

37. นอกเหนอจากการท างานบานและงานประจ าแลวทานไดมการออกก าลงกายดวย

+1 +1 +1 0 +1 1.0

38. ทานออกก าลงกายอยางนอยสปดาหละ 3-5ครง ครงละ 30-45 นาท

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

ดานการจดการความเครยด

39. วธการจดการกบความเครยดทเหมาะสมอกวธหนง คอ การเกบความเครยดไวกบตวเอง ไมบอกใคร

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

40. ท า น จ ะ ป ร ก ษ า ผ ท ไ วว า ง ใ จ ไ ด เ ม อ มความเครยด กงวลใจ

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

41. ทานมกสบบหรหรอดมสราเมอไมสบายใจ +1 +1 +1 0 0 0.6 ดานการดแลตาและการมองเหน 42. ทานควบคมระดบน าตาลในเลอด ความดนโลหต และไขมน ใหอยระดบปกตอยางสม าเสมอ เพอปองกนไมใหเบาหวานขนจอประสาทตา

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

43. ทานมาตรวจตาอยางละเอยดกบจกษแพทยอยางนอยปละ 1-2 ครง และถาพบวาเบาหวานขนตาแลว ตองกลบไปตรวจทกครงตามแพทยนด

+1 +1 +1 0 +1 0.8

97

ขอค าถาม ผเชยวชาญคนท IOC

=∑R/n 1 2 3 4 5

44. ถามถามอาการตามว ควรไปพบจกษแพทยทนท

+1 +1 +1 0 +1 0.8

45. ทานออกก าลงกายสม าเสมอ และกนอาหารใหถกสขลกษณะ

+1 +1 +1 +1 +1 1.0

คา IOC เทากบ .7

ดชนความเทยงตรง(Content Validity Index: CVI) ความรเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ส าหรบผปวยเบาหวานทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา

ขอ ระดบความคดเหนของผเชยวชาญ

คนท 1 คนท 2 คนท 3 คนท 4 คนท 5 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

1 √ √ √ √ √ 2 √ √ √ √ √

3 √ √ √ √ √

4 √ √ √ √ √

5 √ √ √ √ √

6 √ √ √ √ √

7 √ √ √ √ √

8 √ √ √ √ √

9 √ √ √ √ √

10 √ √ √ √ √

11 √ √ √ √ √

12 √ √ √ √ √

13 √ √ √ √ √

98

ขอ

ระดบความคดเหนของผเชยวชาญ คนท 1 คนท 2 คนท 3 คนท 4 คนท 5

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 14 √ √ √ √ √ 15 √ √ √ √ √ 16 √ √ √ √ √ 17 √ √ √ √ √ 18 √ √ √ √ √ 19 √ √ √ √ √ 20 √ √ √ √ √ 21 √ √ √ √ √ 22 √ √ √ √ √ 23 √ √ √ √ √ 24 √ √ √ √ √ 25 √ √ √ √ √ 26 √ √ √ √ √ 27 √ √ √ √ √ 28 √ √ √ √ √ 29 √ √ √ √ √ 30 √ √ √ √ √

99

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทเกยวกบการเปนเบาหวานขนจอประสาทตา ขอ ระดบความคดเหนของผเชยวชาญ

คนท 1 คนท 2 คนท 3 คนท 4 คนท 5 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

31 √ √ √ √ √ 32 √ √ √ √ √

33 √ √ √ √ √

34 √ √ √ √ √

35 √ √ √ √ √

36 √ √ √ √ √

37 √ √ √ √ √

38 √ √ √ √ √

39 √ √ √ √ √

40 √ √ √ √ √

41 √ √ √ √ √

42 √ √ √ √ √

43 √ √ √ √ √

44 √ √ √ √ √

45 √ √ √ √ √

จากตารางผเชยวชาญทกคนมความเหน 3–4 คะแนน ไดแก ขอ 31, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40 , 42, 43 , 44, 45, รวม 40 ขอ CVI = 40 = 0.88 45

100

ภาคผนวก ฉ แผนการสอนสขศกษา

101

แผนการใหความรเรองพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ“ความรเรองโรคเบาหวาน” จดท าโดย นางสาว อารย ธวชวฒนานนท สาขาการพยาบาลผใหญขนสง

หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยครสเตยน กลมตวอยาง ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบ Mild NPDR ระยะเวลา 15 นาท วตถประสงค ขอบเขตเนอหา ความรเรองโรคเบาหวาน

1. บทน า 2. ความหมายของโรคเบาหวาน 3. สาเหตของการเกดโรคเบาหวาน 4. ขนตอนการเกดโรคเบาหวาน 5. ปจจยเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน 6. อาการของโรคเบาหวาน 7. ภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน 8. หลกการรกษาและปองกนโรคเบาหวาน

เอกสารอางอง เทพ หมะทองค า. (2550). ความรเรองเบาหวาน ฉบบสมบรณ.กรงเทพมหานคร: วทยพฒน. สมจต หนเจรญกล. (2550). ชดความรเพอการดแลตนเองส าหรบผ เปนเบาหวาน.กรงเทพมหานคร:

จดทอง. สมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทย. (2551). แนวทางเวชปฏบตส าหรบโรคเบาหวาน. พ.ศ. 2551.

กรงเทพฯ: รงศลปการพมพ. American Diabetes Association. (2008). Standard of Medical Care in Diabetes-2008. Diabetes

Care, 31(Supplement 1). 2008: S12-S54. Retrieved. 12 เมษายน 2556. from www. http:// jama network.

102

วตถประสงค เชง

พฤตกรรม

เนอหา

กจกรรม การสอน และสอ อปกรณ

การประเมนผล

วธการ/เกณฑการประเมน

ผลการประเมน

1. เพอเปนการกระ ตนให ผ ฟ ง เ ก ดความสนใจในเรองทจะสอน 2. เพอใหผฟงท ร า บ ถ งคว ามหมายข อ งโรคเบาหวาน

น าเขาสบทเรยน เบาหวานเปนปญหาสขภาพทส าคญและมแนวโนมเพมขนอ ย า ง ต อ เ น อ ง ก อ ใ ห เ ก ดภาวะแทรกซอนตางๆ มากมาย มผลกระทบตอท ง ผ ท เ ปนโรคเบาหวาน เปนภาระในการดแลองคนในครอบครว สงคม และการสญเสยทางเศรษฐกจองประเทศ ความหมายของโรคเบาหวาน เ ปนภาวะท รางกายมระดบน าตาลในเลอดสงกวาปกตเ นองจากรางกายมฮอรโมนอน ซ ลนไ ม เพ ย งพอท า ใหรางกายไมสามารถน าน าตาลใน เ ลอดไปใชไดตามปกต อนซลนเปนฮอรโมนทสรางและหลงจากเซลลของตบออน ท าหนาทเปนตวน าพาน าตาลกลโคสเขาสเนอเยอตางๆของรางกายเพอเผลาผลาญพลงงานใชในการด ารงชวต ถาปรมาณอนซลนไมเพยงพอ รางกายใช

-แนะน าตวแ ล ะ ก ล า วทกทายผฟง -แ จ ก แ บ บการประเมนความรเรองโรคเบาหวาน กอนสอน -บรรยายเขาสเนอเรอง -ซกถาม - บรรยาย - ภาพพลก - สอวดทศน

บรรยายและน า เ ข า สบทเรยน -ใ ห ญ า ตป ร ะ เ ม นความรกอนเ ข า สบทเรยน -ส ง เ ก ตความสนใจ -ส ง เ ก ตความสนใจ และใหตอบค าถาม เ ปดโอกาสใหซกถ ามขอสงสย - สามารถตอบค าถามไดมากกวา รอยละ 90

103

วตถประสงค เชงพฤตกรรม

เนอหา

กจกรรมการสอน และสอ อปกรณ

การประเมนผล

วธการ/เกณฑการประเมน

ผลการประเมน

3. เพอใหผฟงทราบถงสาเหตข อ งโรคเบาหวาน

น าตาลไมไดท าใหมระดบน าตาลในเลอดสงคาปกตของระดบน าตาลในเลอดคอ 70-99 มก./ดล. สาเหตของการเกดโรคเบาหวาน ท าไม...คนเปนเบาหวานจงเพมขนอยางรวดเรว สาเหตส าคญ 1. พนธกรรม โรคเบาหวานเปนโรคทถายทอดทางพนธกรรม ดงนนเมอมอตราการเพมขนของประชากรทมมากขน สงผลใหพบผเปนเบาหวานมากขนตามไปดวย 2. คนอายยน ความกาวหนาของเทคโนโลยและการแพทยสงผลใหประชากรมอายยนมากยงขนในชวง 3. ปทผานมามผสงอายเพมมากขนเกอบเทาตวจงพบผทเปนเบาหวานมากขนดวย

- บรรยาย - ภาพพลก - สอวดทศน

-สงเกตความสนใจ และใหตอบค าถาม เปดโอกาสใหซกถามขอสงสย - สามารถตอบค าถามไดมากกวา รอยละ 90

104

แผนการสอน เรองพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ“ความรเรองโภชนาการ” จดท าโดย นางสาว อารย ธวชวฒนานนท สาขาวชาการพยาบาลผใหญ

หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยครสเตยน กลมตวอยาง ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ระดบ Mild NPDR ระยะเวลา 15 นาท วตถประสงค

1. เพอสงเสรมใหกลมตวอยาง เกดการเรยนรความเสยง ความรนแรง ของพฤตกรรมในการรบประทานอาหารทไมเหมาะสม 2. เพอใหกลมตวอยางรบรประโยชนในการปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหารทเหมาะสมในการปองกนโรคเบาหวาน 3. เพอสงเสรมใหกลมตวอยางลดอปสรรคเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรมรบประทานอาหารใหเหมาะสม ขอบเขตเนอหา

1. โภชนาการส าหรบคนไทย 2. อาหารแลกเปลยน

เอกสารอางอง ปยะนช รกพาณชย. (2542). หนงสอชดการดแลและรกษากลมโรคไมตดตอดานพฤตกรรมและวถ ชวต(พมพครงท 1). กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. สมจต หนเจรญกล. (2551). ชดความรเรองการดแลตนส าหรบผปวยเบาหวาน. กรงเทพมหานคร: จด

ทอง. Lutz, C.A & Przytulski, K. R. (1997). Nutrition and Diet Theraphy. Philadelphia: F.A.

DavisCompany. edition. Philadelphia, F.A. Davis Company;. Retrieved 20 พฤศจกายน 2556. from www. JISSN/Fulltex/Evaluation.

105

วตถประสงค เชงพฤตกรรม

เนอหา

กจกรรมการสอน และสอ อปกรณ

การประเมนผล

วธการ/เกณฑการประเมน

ผลการประ เมน

1.เพอเปนการก ร ะ ต น ใ หผปวยเกดความสนใจในเรองทจะสอน 2. เพอใหผปวยท ร า บ ถ งโ ภ ช น า ก า รส าหรบคนไทย

น าเขาสบทเรยน โภชนบ าบด คอ การบ าบดโดยใชอาหารรวมกบการรกษาของแพทย เพอใหเกดผลทตามมาไ ด แ ก ก ร ณ ร ก ษ า ต ว ใ นโรงพยาบาลชวยใหผปวยฟนตวเรวขนและลดระยะเวลาการรกษาตวในโรงพยาบาล ลดการใ ช ย า แ ล ะ ค า ใ ช จ า ย ล ดภาวะแทรกซอนทจะเกดขน ลดอตราการ เ กดโรค และการเสยชวตโดยโรคเรอรงตางๆ และ เพ ม คณภาพชวตใหแ กผปวย ซงก าหนดโดย แพทย นกโภชนาการ พย าบาล และบคลากรทางการแพทยอนๆ โภชนาการส าหรบคนไทย ขอปฏบตการกนอาหารเพอส ข ภ า พ ท ด ข อ ง คน ไท ย 9 ประการ 1. กนอาหารครบ 5 หม แตละหมใหหลาหลายและหมนดแลน าหนกตว 2. กนขาวเปนอาหารหลก สลบกบอาหารประเภทแปงเปนบาง

-แนะน าตวและก ล า วทกทายผฟง -แจกแบบก า รป ร ะ เ ม นความรเรองโภชนาการ กอนสอน -บ ร ร ย า ยเ ข า ส เ น อเรอง -ซกถาม - บรรยาย - ภาพพลก

บรรยายและน า เ ข า สบทเรยน -ป ร ะ เ ม นความรกอนเ ข า สบทเรยน -ส ง เ ก ตความสนใจ -ส ง เ ก ตความสนใจ และใหตอบค าถาม เ ปดโอกาสใหซ กถ ามขอสงสย

106

วตถประสงค เชงพฤตกรรม

เนอหา

กจกรรมการสอน และสอ อปกรณ

การประเมนผล

วธการ/เกณฑการประเมน

ผลการประ เมน

3. เพอใหผปวยท ร า บ ถ งหลกการเลอดซ อ อ า ห า รสขภาพ

มอ 3. กนพชผกใหมากๆ และกนผลไมเปนประจ า

4. กนปลา เนอสตวไมตดมน ไข และถวเมลดแหง 5. ดมนมใหเหมาะสมตามวย 6.กนอาหารทมไขมนแตพอควร 7. หลกเลยงการกนอาหารรสหวานจดและเคมจด 8. กนอาหารทสะอาด ปราศจากการปนเปอน 9. งดหรอลดเครองดมทมแอลกอฮอล

หลกการเลอกซออาหารสขภาพ ห ล ก ก า ร เ ล อ ก ซ อ อ า ห า รส าเรจรปในบรรจภณฑ เชน ใสกลอง ขวด หรอถง ควรเลอกอาหารทผานการรบรองของส า น ก ง า น คณะก ร ร ม ก า รควบคมอาหารและยา (อย.) และอานฉลากก ากบอาหาร เพ อเปรยบเทยบปรมาณสารอาหารทเปนประโยชนตอการควบคม

- บรรยาย - ภาพพลก

-ส ง เ ก ตความสนใจ และใหตอบค าถาม เ ปดโอกาสใหซ กถ ามขอสงสย

107

แผนการสอนเรองพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ“ความรเรองการออกก าลงกาย” จดท าโดย นางสาว อารย ธวชวฒนานนท สาขาวชาการพยาบาลผใหญ

หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยครสเตยน กลมตวอยาง ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ระดบ Mild NPDR ระยะเวลา 15 นาท วตถประสงค

1. เพอสงเสรมใหกลมตวอยางรบรถงประโยชนของการออกก าลงกายเพอปองกนโรคเบาหวาน

2. เพอสงเสรมใหกลมตวอยางลดอปสรรคในการออกก าลงกายใหเหมาะสมกบชวตประจ าวน ขอบเขตเนอหา

1. ประโยชนของการออกก าลงกาย 2. การออกก าลงกายทเหมาะสม 3. การออกก าลงกายดวยยางยด 4. การออกก าลงกายโดยการเดน

เอกสารอางอง กองออกก าลงกายเพอสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2552). การเดนนไซรมใช

ธรรมดา. กรงเทพมหานคร: องคการสงเคราะหทหาผานศก. เจรญ กระบวนรตน . (2549). ยางยดชวต พชตโรค . เขาถงเ มอวนท 9 มนาคม 2556 จาก

http://pr.ku.ac.th/pr_news/headnews/stick.htm ชศกด เวชแพศย. (2551). สรรวทยาของการออกก าลงกายในผสงอายใน บรรล ศรพานช (บก.). การออกก าลงกายเพอสขภาพส าหรบผ สงอาย (พมพครงท 8). กรงเทพมหานคร: หมอ

ชาวบาน. เทเวศร พรยะพฤนท และคณะ. (2542) การเสรมสรางคณภาพชวต. เขาถงเมอวนท 9 มนาคม 2556 จาก http://www.swu.ac.th/royal/book6/b6ct2.html ปยะนช รกพาณชย. (2542). หนงสอชดการดแลรกษากลมโรคไมตดตอดานพฤตกรรมและวถชวต (พมพครงท 1). กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

108

วตถประสงค เชงพฤตกรรม

เนอหา

กจกรรมการสอน และสอ อปกรณ

การประเมนผล

วธการ/เกณฑการประเมน

ผลการประ เมน

1.เพอเปนการก ร ะ ต น ใ หผปวยเกดความสนใจในเรองทจะสอน

น าเขาสบทเรยน ผทไมมโรคภยไขเจบการออกก าลงกายอยางเหมาะสมและสม าเสมอเปนประจ าจะท าใหแขงแรงและสขภาพด ส าหรบผปวยเบาหวาน การออกก าลงกายเปนองคประกอบหนงทจ า เ ป น ใ น ก า ร ค ว บ ค มโรคเบาหวาน ประโยชนของการออกก าลงกาย การออกก าลงกายเปนการใชกลามเ นอท า กจกรรม มการเคลอนไหวของกระดกและขอตอรางกายตองใชพลงงานจากสารอาหาร โดยเฉพาะน าตาลและไขมน การสลายของสารดงกลาวตองอาศยการท างานของระบบหายใจ หวใจ และหลอดเลอดเพอจายออกซเจนรวมกบระดบฮอรโมนอนซลน อพเนฟรน และแคทธคอลามน ท าใหระดบน าตาลในเ ลอดลดลงได ถาออกก าลงกายอยางสม าเสมอ นอกจากนการออก

-แนะน าตวและก ล า วทกทายผฟง -แจกแบบก า รป ร ะ เ ม นความรเรองก า ร อ อก า ล ง ก า ย กอนสอน -บ ร ร ย า ยเ ข า ส เ น อเรอง -ซกถาม - บรรยาย - ภาพพลก

-บ ร ร ย า ยและน าเขาสบทเรยน -ป ร ะ เ ม นความรกอนเ ข า สบทเรยน -ส ง เ ก ตความสนใจ -ส ง เ ก ตความสนใจ และใหตอบค าถาม เ ปดโอกาสใหซ กถ ามขอสงสย

109

วตถประสงค เชงพฤตกรรม

เนอหา

กจกรรมการสอน และสอ อปกรณ

การประเมนผล

วธการ/เกณฑการประเมน

ผลการประ เมน

ก าลงกายยงมประโยชนคอ 1. เพมพนสมรรถภาพของหวใจและหลอดเลอด - กลามเนอหวใจแขงแรงขน หดรดตวไดแรงมากขน ท าใหจ านวนเลอดทบบออกมาจากหวใจแตละครง

เพ ม ขน และจ านวนเ ลอด ทสงออกจากหวใจตอนาทเพมขน - คลนไฟฟาหวใจสม าเสมอดขน - ลดไขมนไตรกลเซอไรดในหลอดเลอด เพมไขมนชนดด ปองกนและยบย งการเกาะของไขมนบรเวณหลอดเลอด - ลดความเสยงตอโรคความดนโลหตสง - ท าใหออกซเจนไปเลยงเนอเยอสวนตางๆ ของรางกายไดมากขนรวมทงสมองดวย - เพมการไหลเวยนหลอดเลอดสวนปลาย เชน บรเวณแขนและขา 2. ผลตอระบบกลามเนอและโครงราง

110

แผนการสอนเรองพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ“ความรเรองการจดการความเครยด” จดท าโดย นางสาว อารย ธวชวฒนานนท สาขาวชาการพยาบาลผใหญ

หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยครสเตยน กลมตวอยาง ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ระดบ Mild NPDR ระยะเวลา 15 นาท วตถประสงค

1. เพอใหกลมตวอยางเกดการรบรความเสยงและความรนแรงของความเครยดในการเกดโรคเบาหวาน 2. เพอใหกลมตวอยางรบรประโยชนของการผอนคลายความเครยดเพอปองกนโรคเบาหวาน

ขอบเขตเนอหา 1. ความเครยดคออะไร 2. ปจจยทท าใหเกดความเครยด 3. ผลกระทบของความเครยด 4. การปฏบตตนเมอเผชญความเครยด 5. การหายใจเพอความเครยด 6. หวเราะบ าบด

เอกสารอางอง ชมรมหวเราะบ าบดแหงประเทศไทย. (2005-2009). หวเราะดอยางไร. เขาถงเมอวนท 10 มนาคม 2556 จาก http://lclub.igetweb.com/ ปยะนช รกพาณชย. (2542). หนงสอชดการดแลและรกษากลมโรคไมตดตอดานพฤตกรรมและวถ ชวต(พมพครงท 1). กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. วลลภ ปยะมโนธรรมและจตรา ดษฎเมธา. (2550). หวเราะบ าบด. กรงเทพฯ : ใกลหมอ.

111

วตถประสงค เชงพฤตกรรม

เนอหา

กจกรรมการสอน และสอ อปกรณ

การประเมนผล

วธการ/เกณฑการประเมน

ผลการประ เมน

1.เพอเปนการก ร ะ ต น ใ หผปวยเกดความสนใจในเรองทจะสอน

น าเขาสบทเรยน การพยายามจดการความเครยดเมอมความเครยดระดบรนแรงเปนการท า ทยากถงยากมาก นอกจ าก น ค ว าม เ ค ร ย ด ยงกอใหเกดการตอบสนองของระบบประสาทอตโนมตซงเปนระบบทอย เหนอการควบคมของอ านาจจตใจ ดงนน คนทกคนควรเรยนรว ธการจดการความเครยด และใชหรอฝกทกสถานการณในชวตประจ าวน เพอลดปฏกรยาการตอบสนองตอความเครยด ความเครยดคออะไร ความเครยด คอความรสกไมสบายกาย ไมสบายใจ หรอไมสบายทงกายหรอใจเกดขนเมอเผชญกบเหตการณ หรอปญหาทส าคญกบตวเอง ความเครยดสามารถเกดไดทกแหงทกเวลาอาจจะเกดจากสาเหตภายนอกเชน การยายบาน การเปลยนงาน ความเจบปวย การหยาราง ภาวะวางงานความสมพนธกบ

-แนะน าตวและกลาวทกทายผฟง -แจกแบบการประเมนความรการจดการความเครยด กอนสอน -บรรยายเขาสเนอเรอง -ซกถาม - สาธต - บรรยาย - สาธต

บรรยายและน าเขาสบทเรยน ใหญาตประเมนความรกอนเขาสบทเรยน -สงเกตความสนใจ -สงเกตความสนใจ และใหตอบค าถาม เปดโอกาสใหซกถามขอสงสย

112

วตถประสงค เชงพฤตกรรม

เนอหา

กจกรรมการสอน และสอ อปกรณ

การประเมนผล

วธการ/เกณฑการประเมน

ผลการประ เมน

3. เพอใหผปวยทราบถงปจจยท ท า ใ ห เ ก ดความเครยด

เพอน ครอบครว หรออาจจะเกดจากภายในตนเอง เชนความตองการเรยนด ความตองการเปนหนงหรอความเจบปวยความเครยดเปนระบบเตอนภยของรางกายใหเตรยมพรอมทกระท า ส งใด สงห นง การ มความเครยดนอยเกนไปและมากเกนไปไมเปนผลดตอสขภาพ ปจจยทท าใหเกดความเครยด 1.ดานจตใจ ลกษณะเปนคนกงวล ตนเตนงาย ขโมโห ใจนอย 2.ทางรางกายโดย ภาวะเครยดท าใหมการเปลยนแปลงของฮอ รโมน มผลท า ให ระดบน า ต า ล ใน เส น เ ล อด ส ง ข น ก อ ใ ห เ ก ด โ ร ค เ บ า ห ว า น นอกจากนความเครยด ยงมผลตอการเจบปวยท าใหรางกาย ขาดอาหารได 3.สงคมและสงแวดลอม เชนการแขงขนในการท างาน เงนไมพอใช ฝนตก รถตด แดดรอน มลพษในอากาศ การทตองพด

- บรรยาย - สาธต

-ส ง เ ก ตความสนใจ และใหตอบค าถาม เ ปดโอกาสใหซ กถ ามขอสงสย

113

แผนการสอนเรองพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ “ภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา”

จดท าโดย นางสาว อารย ธวชวฒนานนท สาขาวชาการพยาบาลผใหญ หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยครสเตยน

กลมตวอยาง ผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาระดบ Mild NPDR ระยะเวลา 15 นาท วตถประสงค เพอใหผปวยมความรเรองการดแลตาและการมองเหนเมอมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ขอบเขตเนอหา การดแลตาและการมองเหนเมอมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา

1. บทน า 2. สาเหตของโรคเบาหวานขนจอรบภาพ 3. โรคตาทเกดจากเบาหวาน 4. อาการของโรคเบาหวานขนจอประสาทตา 5. วธการรกษาโรคเบาหวานขนจอประสาทตา 6. วธการปองกนไมใหเกดโรคได 7.ระยะเวลาทเหมาะสมในการตรวจหาเบาหวานเขาจอประสาทตา

เอกสารอางอง ศกดชย วงศกตตรกษและกตตชย อครพพฒนกล. ( 2551). ต าราพยาบาลเวชปฏบตทางตา. พมพครง

ท1. กรงเทพมหานคร: พมพด กรงเทพ. ศรลกษณ กจศรไพศาล. (2545). การพยาบาลผ รบบรการทผดปรกตทางตา . พมพครงท 1.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

114

วตถประสงค เชงพฤตกรรม

เนอหา

กจกรรมการสอน และสอ อปกรณ

การประเมนผล

วธการ/เกณฑการประเมน

ผลการประเมน

1.เพอเปนการก ร ะ ต น ใ หผปวยเกดความสนใจในเรองทจะสอน 2. เพอใหผปวยทราบถงสาเหตของโรค

น าเขาสบทเรยน เ บ า ห ว า น ข น ต า ( Diabetic Retinopathy) เ ปนโรคแทรกซอนของเบาหวานทควบคมไมอย จะลกลามไปทตา และจะท าใหเกดอนตราย ต งแตตามว เหนภาพซอน มองภาพแคบลง ไปจนถงมองไมเหนไปเลย อาจท าใหสญเสยการมองเหนโดยเปนผลมาจากจอประสาทตาเสอม สถตในประเทศสหรฐอเมรกาพบราวรอยละ 35-40 ในประเทศไทยพบไดประมาณรอยละ 20-25 สาเหตของโรคเบาหวานขนจอรบภาพ เกดจากการท าลายของเสนเลอดทเลยงจอรบภาพ เบาหวานขนจอรบภาพพบบอยทสด และเปนสาเหตของตาบอดอนดบหนง เสนเลอดทเลยงจอรบภาพจะบวม และรว ท าใหจอรบภาพบวม และเ กด เสนเ ลอดงอกผดปกตทจอรบภาพ ท าใหม

-แนะน าตวและกลาวทกทายผฟง -แจกแบบการประเมนความรเบาหวานขนจอประสาทตา กอนสอน -บรรยายเขาสเนอเรอง -สอวดทศน -ซกถาม - บรรยาย - ภาพพลก -สอวดทศน

บ ร ร ย า ยและน าเขาสบทเรยน -ประ เ มนค ว า ม รกอนเขาสบทเรยน -ส ง เ ก ตค ว า มสนใจ -ส ง เ ก ตค ว า มสนใจ แ ล ะ ใ หต อ บค าถาม เ ป ดโอกาสใหซกถาม

115

วตถประสงค เชงพฤตกรรม

เนอหา

กจกรรมการสอน และสอ อปกรณ

การประเมนผล

วธการ/เกณฑการประเมน

ผลการประเมน

3. เพอใหผปวยทราบถงโรคตาทเกดจากเบาหวาน

เลอดออกในลกตา เนองจากเสนเลอดเหลานเปราะและแตกงาย

โรคตาทเกดจากเบาหวาน กลมโรคตาทเกดจากเบาหวาน ถอเปนภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน ซงมความรนแรงตงแตท าใหตามว จนถงตาบอด ประกอบดวย 1.เบาหวานขนจอรบภาพ เกดจากการท าลายของเสนเลอดทเลยงจอรบภาพ เบาหวานขนจอรบภาพพบบอยทสด และเปนสาเหตของตาบอดอนดบหนง เสนเลอดทเลยงจอรบภาพจะบวม และรว ท าใหจอรบภาพบวมและ เ กด เสน เ ลอดงอกผดปกตทจอรบภาพ ท าใหมเลอดออกในลกตา เนองจากเสนเลอดเหลานเปราะและแตกงาย 2. ตอกระจก เกดจากเลนสแกวตาเปลยนสภาพจากใสเปนขน โอกาสเกดตอกระจกของผปวยโรคเบาหวานสงกวาตาคนทไมเปนเบาหวานถง 2 เทาและตอกระจกกเปนตงแตอาย

- บรรยาย - ภาพพลก -สอวดทศน

-ส ง เ ก ตค ว า มสนใจ แ ล ะ ใ หต อ บค าถาม เ ป ดโอกาสใหซกถามขอสงสย

116

ภาคผนวก ช คมอสงเสรมสขภาพส าหรบผปวยเบาหวานทม

ภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา

117

คมอสงเสรมสขภาพ

(ส าหรบผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา)

ผทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาและครอบครว ถามความตงใจในการดแลรกษาสขภาพ

ดวยตนเองอยางตอเนอง จะลดชวยลดภาวะแทรกซอนมคณภาพชวตทด

และอยในสงคมอยางปกตสขได

118

เรยบเรยงโดย อารย ธวชวฒนานนท

นกศกษาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยครสเตยน

119

ค าน า คมอสงเสรมสขภาพในผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตาเลมน มเนอหาเกยวกบ ความรเรองโรคเบาหวาน ความรดานโภชนาการความรดานการออกก าลงกาย ความรดานการจดการความเครยด และความรดานการดแลตาและการมองเหน และมทกษะตางๆทส าคญและจ าเปนส าหรบสงเสรมพฤตกรรมทเหมาะสมในการดแลตนเอง จดท าขน เพอชะลอและปองกนการด าเนนโรคเบาหวานขนจอประสาทตาไมใหลกลามมากยงขน ไมเกดการสญเสยการมองเหน พฒนาคณภาพชวตใหส การมคณภาพชวตทด

อารย ธวชวฒนานนท นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

มหาวทยาลยครสเตยน

120

บรรณานกรม ภาษาไทย กองออกก าลงกายเพอสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2552). การเดนนไซรมใช

ธรรมดา.กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหาผานศก. เจรญ กระบวนรตน . (2549). ยางยดชวต พชตโรค . เขาถงเ มอวนท 9 มนาคม 2556 จาก

http://pr.ku.ac.th/pr_news/headnews/stick.htm เทพ หมะทองค า. (2550) ,ความรเรองเบาหวานฉบบสมบรณ. กรงเทพ:วทยพฒน. เทเวศร พรยะพฤนทและคณะ. (2542) การเสรมสรางคณภาพชวต. เขาถงเมอวนท 9 มนาคม 2556

จาก http://www.swu.ac.th/royal/book6/b6ct2.html ชศกด เวชแพศย. (2551). สรรวทยาของการออกก าลงกายในผสงอายใน บรรล .ศรพานช (บก.).การ

ออกก าลงกายเพอสขภาพส าหรบผสงอาย(พมพครงท 8). กรงเทพฯ: หมอชาวบาน. ชมรมหวเราะบ าบดแหงประเทศไทย. (2005-2009). หวเราะดอยางไร. เขาถงเมอวนท 10 มนาคม

2556 จาก http://lclub.igetweb.com/ ปยะนช รกพาณชย. (2542). หนงสอชดการดแลและรกษากลมโรคไตไมตดตอดานพฤตกรรมและ

วถชวต (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. วลลภ ปยะมโนธรรมและจตรา ดษฎเมธา. (2550). หวเราะบ าบด. กรงเทพฯ : ใกลหมอ. สมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทย. (2551). แนวทางเวชปฏบตส าหรบโรคเบาหวาน.พ.ศ. 2551.

กรงเทพฯ: รงศลปการพมพ. สมจต หนเจรญกล. (2551).ชดความรเรองการดแลตนส าหรบผปวยเบาหวาน. กรงเทพฯ: จดทอง. ศรลกษณ กจศรไพศาล. (2545) .การพยาบาลผ รบบรการทผดปรกตทางตา. พมพครงท1.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. ศกดชย วงศกตตรกษและกตตชย อครพพฒนกล. ( 2551). ต าราพยาบาลเวชปฏบตทางตา. พมพครง

ท1.กรงเทพมหานคร:พมพท พมพด กรงเทพ. ภาษาองกฤษ American Diabetes Association.(2008). Standard of Medical Care in Diabetes-2008.Diabetes

Care, 31(Supplement 1).

121

Lutz, C.A &Przytulski, K. R. (1997). Nutrition and Diet Theraphy.Philadelphia: F.A.DavisCompany

Miller DJ. (2009) Conceptualization and theoretical perspectives for effective practice,16-17 December .

122

ภาคผนวก ช ผลการทดสอบการกระจายตวของขอมล

123

ผลการทดสอบการกระจายตวของขอมล คะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผปวยทมภาวะเบาหวานขนจอประสาทตา ระดบเลกนอย ระหวางกลมทดลองกบกลมควบคมภายหลงการศกษา ดวยสถตทดสอบแมนน วทนย ย เทสท (Mann-Whitney U test) เนองจากหลงการทดสอบการกระจายของขอมลโดยใชสถตโกลโมโกรอฟ สไมนอฟ (Kolmogorov–Smirnov)พบวา การกระจายของขอมลไมเปนโคงปกต คะแนนความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพ

124

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ

125

ประวตผวจย ชอ นางสาว อารย ธวชวฒนานนท วน เดอน ป เกด 16 มกราคม 2517 สถานทเกด จงหวดสมทรสาคร ประวตการศกษา

มธยมศกษา โรงเรยนมธยมวดหนองแขม จงหวดกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2535 พยาบาลศาสตร ระดบตน วทยาลยบรมราชชนน ชลบร พ.ศ. 2537 พยาบาลศาสตรบณฑต ร จงหวดนครปฐม พ.ศ. 2545 ปรญญาโทการบรหารและนโยบายสวสดการสงคม มหาวทยาลยธรรมศาสตร จงหวดกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2551 การพยาบาลเฉพาะทาง สาขาการพยาบาลจกษ พ.ศ. 2555 พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยครสเตยน จงหวดนครปฐม พ.ศ. 2557

ประวตการท างาน

พยาบาลวชาชพ ระดบช านาญการ โรงพยาบาลกระทมแบน จ.สมทรสาคร ตงแต พ.ศ. 2537 ถง ปจจบน