MƠ ĐÂU

1. Ly do chon đê tai

Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã để lại cho toàn Đảng, toàn dân ta một bản Di chúc vô cùng quý báu. Di chúc được công bố ngay sau khi Bác qua đời và đã trở thành một nguồn cổ vũ lớn đối với toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiến lên giành thắng lợi trong sự nghiệp giải phóng tổ quốc, thống nhất đất nước và đưa nước nhà vững bước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Song do hoàn cảnh lịch sử lúc bấy giờ mà có một số điều chưa được công bố. Nhân dịp kỷ niệm 20 năm ngày Bác qua đời và chuẩn bị kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Bác, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VI) thấy có trách nhiệm thông báo đến toàn Đảng, toàn dân một số vấn đề liên quan đến Di chúc của Bác và ngày Bác qua đời. Tư khi bản di chúc của người được công bố một cách đây đủ thi đã có rất nhiều hoc giả nhà nghiến của đã có rất nhiều các bài báo cáo nghiên cưu về nội dung và giá trị di chúc của người và ngày nay sau 40 thực hiện di chúc của người chúng ta càng thấy ro những giá trị quí báu do bản di chúc để lại cho toàn thể dân tộc việt nam chung ta ngày nay và bản di chúc đã được moi người moi tâng lớp trong xã hội ta biết đến và đều coi nó là tài sản vô giá của dân tộc, của quốc gia. Chúng em những người thuộc thế hệ tre việt nam, (những người mà theo chủ tịch hồ chí minh là những người có thể xây dựng và phát triển đất nước trở lên hùng mạnh sánh ngang với các cường quốc năm trên thế giới.) Cũng muốn bày to những hiểu biết về nội dung và giá trị của bản di chúc để tư đó phấn đấu làm theo bản di chúc và phấn đấu hoc tâp lao động xây dựng đất nước ngày cang giàu mạnh và ấm lo hạnh phúc như lời bác mong muốn khi bác con sống.

2. Much đich va nôi dung cua đê tai

Thông qua đề tài này chúng em rất muốn tim hiểu, làm ro nội dung và giá trị của bản di chúc hồ chí minh để có thể lĩnh hội và làm theo những giá trị của bản di chúc góp phân vào công cuộc xây dựng và đổi mới đất nước đưa đất nước ta ngày càng phát đổi mới và phát triển. Qua đề tài này chung tôi cũng muốn góp phân nho be những sự hiểu biết của minh vào việc tim hiểu và làm ro thêm nội dung và giá trị của bản di chúc.

3. Y nghia cua đê tai

Thông việc tim hiểu nội dung và ý nghĩa của bản di chúc đã giúp thêm cho chúng em thêm phân nào hiểu biết về tư tưởng vĩ đại của chủ tịch Hồ Chí Minh và thôi thúc chúng em phải cố gắng miệt mài hoc tâp và noi theo gương bác và cố gắng hết sưc minh thực hiện những gi tốt đep mà người mong muốn thế hệ tre đạt được trong tương lai.

Đối với xã hội di chúc của bác có giá trị quý báu cho moi người sống và làm việc theo gương của người để cùng nhau chung tay xay dựng một nước việt nam ngày càng giàu mạnh văn minh và âm lo hạnh phúc.

4. Kêt câu cua đê tai:

1

Đề tài gồm 3 phân: phân mở đâu, phân nội dung và phân kết luân

Phân nội dung gồm 2 chương:

Chương 1: Nội dung của bản di chúc

Chương 2: Giá trị của bản di chúc

5. Lơi cam ơn

Trước khi được bắt đâu đề tài của minh xin cho em được bày to long cảm ơn tới các thây, cô thuộc bộ môn TƯ TƯƠNG HÔ CHI MINH khoa MAC-LÊNIN trường đại hoc BACH KHOA HA NÔI đã hết long, hết sưc giảng dạy cho sinh viên trường đại hoc bách khoa hà nội chúng em trong suất thời gian qua và đăc biệt qua đây xin cho em được bày to long cảm ơn chân thành đến cô PHAM MAI DUYÊN là người đã trực tiếp giảng dây và hướng dân chúng em thực hiện đề tài này, cô đã đem hết những kiến thưc quý báu của minh để truyền đạt cho chúng em trong suốt thời gian cô lên lớp, tuy thời gian lên lớp của cô không dài nhưng những giờ lên lớp của cô đã đem lại chúng em những buổi hoc quý báu không thể quên cho môi sinh viên chúng em.

Cuối cùng em xin được chân thành cảm ơn các thây cô một lân nữa.

Sinh viên thực hiện đề tài:

Bùi Văn Tĩnh

TBĐ-ĐT2-K51

2

NÔI DUNG

CHƯƠNG 1: NÔI DUNG CUA BAN DI CHUC CUA CHU TICH HÔ CHI MINH

1.1 Sơ qua vê nôi dung cua ban di chuc

1.1.1 Vê tai liệu gốc Di chuc cua Chu tịch Hồ Chi Minh

- Năm 1965, Bác viết bản Di chúc gồm ba trang, do chính Bác đánh máy, ở cuối đề ngày 15-5-1965. Đây là bản Di chúc hoàn chỉnh, có chữ ký của Bác và bên cạnh có chữ ký của đồng chí Lê Duẩn, Bí thư thư nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng hồi bấy giờ.

- Năm 1968, Bác viết bổ sung thêm một số đoạn, gồm 6 trang viết tay.

Trong đó, Bác viết lại đoạn mở đâu và đoạn nói “về việc riêng” đã viết trong bản năm 1965 và viết thêm một số đoạn. Đó là những đoạn nói về những công việc cân làm sau khi cuộc chống Mỹ, cưu nước của nhân dân ta hoàn toàn thắng lợi, như: chỉnh đốn lại Đảng, chăm sóc đời sống của các tâng lớp nhân dân, miễn thuế nông nghiệp một năm cho các hợp tác xã nông nghiệp, xây dựng lại thành phố và làng mạc, khôi phục và phát triển kinh tế, văn hóa, củng cố quốc phong, chuẩn bị thống nhất đất nước. Trong đó đoạn viết về chỉnh đốn lại Đảng và chăm sóc đối với thương binh, Bác viết rồi lại gạch cheo; đoạn nói về xây dựng lại đất nước, phát triển kinh tế, văn hóa, chuẩn bị thống nhất đất nước, Bác gạch doc ở bên trái ngoài lề.

- Ngày 10-5-1969, Bác viết lại toàn bộ đoạn mở đâu Di chúc, gồm một trang viết tay.

- Các năm 1966, 1967 Bác không có những bản viết riêng.

1.1.2. Vê ban Di chuc đã được công bố chinh thức tháng 9-1969 sau khi Chu tịch Hồ Chi Minh qua đơi 

Hội nghị bất thường của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa III) hop chiều ngày 3-9-1969 đã giao cho Bộ Chính trị trách nhiệm công bố Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bản Di chúc được công bố chính thưc chủ yếu dựa theo bản Bác viết năm 1965, trong đó có một số đoạn được bổ sung hoăc thay thế bằng những đoạn tương ưng Bác viết năm 1968 và năm 1969. Cụ thể cơ cấu của bản Di chúc đã công bố chính thưc như sau:

- Đoạn mở đầu lấy nguyên văn toàn bộ đoạn mở đâu Bác viết năm 1969, thay cho đoạn mở đâu Bác viết năm 1965. Bút tích của Bác về đoạn này đã được chụp lại và công bố đây đủ năm 1969.

- Phần giữa, tư đoạn nói về Đảng đến hết đoạn nói về phong trào cộng sản thế giới và nguyên văn bản Bác viết năm 1965.

- Đoạn “về việc riêng”, năm 1965 Bác dặn dò vê việc tang va viêt vê hỏa táng, dặn để lại môt phần tro, xương cho miên Nam; năm 1968, Bác viêt lại đoạn nay dặn để tro vao ba hôp sanh, cho Bắc, Trung, Nam mỗi miên môt hôp. Ngoài ra con viết bổ sung một đoạn nói về cuộc đời của bản thân như sau:

3

“Suốt đời tôi hết long hết sưc phục vụ tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Nay dù phải tư biệt thế giới này, tôi không có điều gi phải hối hân, chỉ tiếc là tiếc rằng không được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa”.

Bản Di chúc đã công bố lấy nguyên văn đoạn Bác viết về bản thân năm 1968, trừ đoạn nói vê hỏa táng.

- Đoạn cuối, tư chữ “Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tinh thân yêu...” cho đến hết là nguyên văn đoạn Bác viết năm 1965. Về đoạn này, năm 1968 và năm 1969 Bác không sửa lại hoăc viết thêm.

- Trong bản Di chúc đã công bố, các đoạn đều lấy nguyên văn bản gốc, chỉ có một câu có sửa lại. Bản năm 1965 Bác viết: “Cuộc kháng chiến chống Mỹ có thể sẽ keo dài mấy năm nữa”; bản công bố chính thưc sửa lại là: “Cuộc kháng chiến chống Mỹ có thể con keo dài”. 

1.1.3. Bô Chinh trị Ban Châp hanh Trung ương (Khóa VI) khẳng định ban Di chúc đã công bố bao đam trung thanh với ban gốc cua Chu tịch Hồ Chi Minh 

- Việc chon bản Di chúc Bác viết năm 1965 để công bố chính thưc là đúng đắn, vi đây là bản duy nhất được viết hoàn chỉnh, có chữ ký của Bác và bên cạnh có chữ ký chưng kiến của đồng chí Lê Duẩn, Bí thư thư nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng lúc bấy giờ.

- Lấy đoạn mở đâu Bác viết năm 1969 thay cho đoạn mở đâu Bác viết năm 1965 là hoàn toàn hợp lý vi Bác qua đời năm 1969, và nội dung bản viết năm 1969 cũng phong phú hơn.

- Đoạn “về việc riêng”, bổ sung thêm phân Bác viết năm 1968 vào bản Bác viết năm 1965 là rất cân thiết, để phản ánh được cuộc đời đep đẽ, trong sáng, vi dân vi nước của Bác.

Sở dĩ trước đây chưa công bố đoạn Bác viết về yêu câu hoa táng là vi thể theo nguyện vong và tinh cảm của nhân dân, Bô Chinh trị Ban Châp hanh Trung ương Đang (khóa III) thây cần thiêt phai giữ gìn lâu dai thi hai cua Bác để sau này đồng bào cả nước, nhất là đồng bào miền Nam, bè bạn quốc tế có điều kiện tới viếng Bác, thể hiện tinh cảm sâu đâm đối với Bác. Chính vi lẽ đó mà chúng ta đã xin phep Bác về điểm này được làm khác với lời Bác dăn.

- Việc chưa công bố một số đoạn viết thêm năm 1968 về những việc cân làm sau khi cuộc chống Mỹ, cưu nước giành được thắng lợi hoàn toàn, đó là vi năm 1969 khi Bác qua đời, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cưu nước con đang gay go, ác liệt, chúng ta chưa giành được thắng lợi cuối cùng, nên việc công bố những đoạn văn nói trên lúc ấy là chưa thích hợp.

Măt khác, có một số câu Bác viết rồi lại xóa, hinh như Bác đang cân nhắc, chưa coi là đã xong hẳn, chưa thât ro ý Bác là thế nào. Vi vây sau khi Bác qua đời chưa thể đưa vào bản Di chúc công bố chính thưc bấy giờ.

4

- Khi Bác mất, cuộc kháng chiến con đang diễn ra rất khó khăn và ác liệt, vi vây Bộ Chính trị đã quyết định sửa lại mấy chữ trong câu sau đây của Bác: “Cuộc kháng chiến chống Mỹ có thể sẽ keo dài mấy năm nữa” thành “Cuộc kháng chiến chống Mỹ có thể con keo dài”.

- Về việc miễn thuế nông nghiệp một năm cho các hợp tác xã nông nghiệp, trước đây chưa có điều kiện thực hiện. Nay măc dù tinh hinh kinh tế - xã hội nước ta vân con nhiều khó khăn, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VI) thấy cân có kế hoạch thực hiện điều mong muốn ấy của Bác. Bộ Chính trị giao cho Hội đồng Bộ trưởng trinh Quốc hội thực hiện việc này.

Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa III) dự định đến một thời điểm thích hợp sẽ công bố những điều chưa được công bố trong các bản viết Di chúc của Bác. Nay, nhân dịp chuẩn bị kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa VI) quyết định công bố toàn bộ các bản viết Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 

1.1.4. Vê ngay mât cua Chu tịch Hồ Chi Minh

Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời lúc 9 giơ 47 phut ngay 2 tháng 9 năm 1969, ngày Quốc khánh của nước ta. Để ngày Bác mất không trùng với ngày vui lớn của cả dân tộc, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa III) đã quyêt định công bố Chu tịch Hồ Chi Minh mât vao luc 9 giơ 47 phut ngay 3-9-1969. Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VI) cho rằng nay cân công bố lại đúng ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời.

Nhân dịp này, Bộ Chính trị yêu câu các tổ chưc đảng, các cán bộ, đảng viên và nhân dân ta căn cư vào Di chúc của Bác và lời thề thiêng liêng của chúng ta mà đồng chí Lê Duẩn, Bí thư thư nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa III) thay măt toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đã hưa với Bác để kiểm tra lại những việc chúng ta đang làm, phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lân thư VI của Đảng và những nhiệm vụ công tác trước mắt, tưc là làm tốt những điều Bác Hồ đã căn dăn để thoa long mong ước của Bác và xưng đáng với Bác.

Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta!

Sống, chiến đấu, lao động và hoc tâp theo gương Bác Hồ vĩ đại!

T/M BÔ CHINH TRI

Tổng Bi thưNguyễn Văn Linh

(Theo thông báo số 151-TB/TW ngày 19/8/1989 của Bộ Chính trị)

 

             

5

1.2. Nôi dung cua ban di chuc

DI CHUC CUA CHU TICH HÔ CHI MINH VIẾT NGÀY 15-5-1965

CÓ CHỮ KY CUA TỔNG BI THƯ LÊ DUẨN:

VIỆT NAM DÂN CHU CÔNG HOÀĐôc lập - Tự do - Hạnh phuc-------------------------

Tuyệt đối bí mật Nhân dịp mừng 75 tuổi

Người làm thơ rất nổi tiếng, ở Trung Quốc đời nhà Đường là cụ Đô Phủ có câu thơ rằng “nhân sinh thất thâp cổ lai hy”. Nghĩa là: Người tho 70, xưa nay hiếm.

Nǎm nay, tôi đã 75 tuổi. Tinh thân vân sáng suốt, thân thể vân mạnh khoe. Tuy vây, tôi cũng đã là lớp người “xưa nay hiếm”.

Ai đoán biết tôi sẽ sống và phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng mấy năm mấy tháng nữa?

Vi vây, tôi để lại mấy lời này, chỉ nói tóm tắt vài việc thôi. Phong khi tôi sẽ đi găp cụ Các Mác, cụ Lênin và các vị cách mạng đàn anh khác, thi đồng bào cả nước và đồng chí trong Đảng khoi cảm thấy đột ngột.

Trước hết nói về Đảng - Nhờ đoàn kết chăt chẽ, một long một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc, cho nên tư ngày thành lâp đến nay, Đảng ta đã đoàn kết, tổ chưc và lãnh đạo nhân dân ta hǎng hái đấu tranh tiến tư thắng lợi này đến thắng lợi khác.

Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta. Các đồng chí tư Trung ương đến các chi bộ cân giữ gin sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gin con ngươi của mắt minh.

Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng. Phải có tinh đồng chí thương yêu lân nhau.

Đảng ta là một Đảng câm quyền. Môi đảng viên và cán bộ phải thực sự thấm nhuân đạo đức cách mạng, thât sự cân kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gin Đảng ta thât trong sạch, phải xưng đáng là người lãnh đạo, là người đây tớ thât trung thành của nhân dân.

6

Đoàn viên thanh niên ta nói chung là tốt, moi việc đều hằng hái xung phong, không ngại khó khǎn, có chí tiến thủ. Đảng cân phải chǎm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho ho, đào tạo ho thành những người thưa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vưa "hồng" vưa "chuyên".

Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trong và rất cân thiết.

Nhân dân lao động ta ở miền xuôi cũng như ở miền núi, đã bao đời chịu đựng gian khổ, bị chế độ phong kiến và thực dân áp bưc bóc lột, lại kinh qua nhiều nǎm chiến tranh.

Tuy vây, nhân dân ta rất anh hùng, dũng cảm, hǎng hái, cân cù. Tư ngày có Đảng, nhân dân ta luôn luôn đi theo Đảng, rất trung thành với Đảng.

Đảng cân phải có kế hoạch thât tốt để phát triển kinh tế và vǎn hóa, nhằm không ngưng nâng cao đời sống của nhân dân.

Cuộc kháng chiến chống Mỹ có thể keo dài mấy năm nữa. Đồng bào ta có thể phải hy sinh nhiều của nhiều người. Dù sao, chúng ta phải quyết tâm đánh giăc Mỹ đến thắng lợi hoàn toàn.

Còn non, còn nước, còn người,

Thắng giặc Mỹ, ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay!

Dù khó khǎn gian khổ đến mấy, nhân dân ta nhất định sẽ hoàn toàn thắng lợi. Đế quốc Mỹ nhất định phải cút khoi nước ta. Tổ quốc ta nhất định sẽ thống nhất. Đồng bào Nam, Bắc nhất định sẽ sum hop một nhà. Nước ta sẽ có vinh dự lớn là một nước nho mà đã anh dũng đánh thắng hai đế quốc to - là Pháp và Mỹ; và đã góp phân xưng đáng vào phong trào giải phóng dân tộc.

Về phong trào cộng sản thế giới - là một người suốt đời phục vụ cách mạng, tôi càng tự hào với sự lớn mạnh của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế bao nhiêu, thi tôi càng đau long bấy nhiêu vi sự bất hoà hiện nay giữa các đảng anh em!

Tôi mong rằng Đảng ta sẽ ra sưc hoạt động, góp phân đắc lực vào việc khôi phục lại khối đoàn kết giữa các đảng anh em trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa quốc tế vô sản, có lý có tinh.

Tôi tin chắc rằng các đảng anh em và các nước anh em nhất định sẽ phải đoàn kết lại.

*

7

* *

Về việc riêng - Sau khi tôi đã qua đời, chớ nên tổ chưc đám đinh, lãng phí ngày giờ và tiền bạc của nhân dân.

Tôi yêu câu thi hài tôi được đốt đi, nói chữ là “hoa táng”. Tôi mong rằng cách “hoa táng” dân dân sẽ được phổ biến. Vi như thế đối với người sống đã tốt về măt vệ sinh, lại không tốn đất. Bao giờ ta có nhiều điện, thi “điện táng” càng tốt hơn.

Tro xương thi tim một quả đồi mà chôn. Gân Tam Đảo và Ba Vi như hinh có nhiều đồi tốt. Trên mộ, nên xây 1 cái nhà giản đơn, rộng rãi, chắc chắn, mát me để những người đến thăm viếng có chô nghỉ ngơi.

Nên có kế hoạch trồng cây trên đồi. Ai đến thăm thi trồng một cây làm kỷ niệm. Trồng cây nào phải tốt cây ấy. Lâu ngày, cây nhiều thành rưng, sẽ tốt cho phong cảnh và lợi cho nông nghiệp.

Nếu tôi qua đời trước ngày nước ta được thống nhất, thi nên gửi một ít tro xương cho đồng bào miền Nam.

Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tinh thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng.

Tôi cũng gửi lời chào thân ái đến các đồng chí, các bâu bạn, và các cháu thanh niên, nhi đồng quốc tế.

Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoà binh, thống nhất, độc lâp, dân chủ và giàu mạnh, và góp phân xưng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới.

Hà nội, ngày 15 tháng 5 nǎm 1965Hồ Chí Minh

 

8

CHƯƠNG 2: GIA TRI VÀ Y NGHIA CUA BAN DI CHUC

2.1-Những tư tương trong Di chuc va nôi dung bao trum. Khẳng định va dự báo, đê xuât

Tư tưởng chủ đạo và bao trùm trong vân là tư tưởng: Không có gi quý hơn độc lâp – tự do, Hoa binh- Thống nhất, Dân chủ và Dân giàu nước mạnh, tất cả vi sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, gỉải phóng con người, vi hạnh phúc của con người. Nghĩa là Di chúc thấm đượm tư tưởng và triết lý của Hồ Chí Minh về chủ nghĩa nhân văn VN- Hồ Chí Minh, nhưng được thể hiện bằng văn bản có tính Di chúc và nói về những việc cụ thể chung cho Đảng, cho Dân và cho môi người VN ta và cả đời riêng của Người.

Có thể tóm tắt mấy ý chính tư Di chúc (qua các bản viết tư năm 1965 đến 1968) như sau:

- Vấn đề quyết tâm giành thắng lợi hoàn toàn trong thời kỳ cuối cùng của cuôc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, để đạt được mục tiêu độc lập dân tộc, hòa bình, thống nhất đất nước.

- Vấn đề phải có kế hoạch chu đáo, chủ động (“tránh bị động, thiếu sót, sai lầm”) khắc phục hậu quả chiến tranh trên các lĩnh vực kinh tế xã hội; tình thương và trách nhiệm con người và các tầng lớp xã hội (thư tháng 5/1968).

- Vấn đề kế hoạch phát triển về kinh tế xã hội, sinh thái, xây dựng lại quê hương đất nước nhằm phục vụ con người, nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân.

- Vấn đề mục tiêu và động lực cách mạng và phát triển: độc lập – tự do, Hòa bình- Thống nhất, Dân chủ và giàu mạnh,

- Vấn đề cái cách, đổi mới, chống trì trệ, bảo thủ, hư hong và mở rộng dân chủ,

- Vấn đề Đảng cầm quyền (chỉnh đốn lại Đảng). Đạo đức cách mạng của người cán bộ đảng viên.

- Vấn đề đoàn kết trong Đảng, trong nhân dân và đoàn kết quốc tế, niềm tin ở sức mạnh của nhân dân..

- Vấn đề xây dựng lực lượng cách mạng cho đời sau.

9

- Vấn đề phong trào cộng sản thế giới và việc cảm ơn nhân dân các nươc giúp đỡ cuộc khàng chiến của VN. Vấn đề đền ơn đáp nghĩa những người đã hy sunh, thương binh, gia đình có công với cách mạng.

- Vấn đề quan niệm về cuộc sống và cái chết, với việc ứng xư với chính thi hài của Người và việc riêng, vấn đề văn hóa đối với người đã khuất.

Như vây là có 10 vấn đề mà Hồ Chí Minh đề câp trong Di chúc, toát lên tinh thân duy vât nhân văn và tinh thân đổi mới - phát triển.

Những nội dung quan trong ấy là hết sưc căn bản thể hiện tinh thân nhân văn và sự phát triển liên quan tói số phân và sự nghiệp của dân tộc, của nhân dân, của Đảng và môi người VN ta. Hồ Chí Minh quan tâm đến những vấn đề mà Người trăn trở nhiều và cốt yếu đối với cách mạng. Dù gắn với thời điểm lịch sử cuối cuộc chiến tranh và sau chiến tranh nhưng nhiều vấn đề có ý nghĩa chiến lược lâu dài.

Trong những nội dung ấy có nội dung mang tính khẳng định và có nội dung mang tính dự báo. Như, khẳng định cuộc kháng chiến nhất định sẽ giành thắng lợi hoàn toàn; và dự báo là chỉ mấy năm nữa. Hoăc có những dự báo và đề xuất như về trước hết phải chỉnh đốn Đảng, hoăc vấn đề miễn thuế nông nghiệp cho nông dân- khoan thư sưc dân, vấn đề cải cách giáo dục, vấn đề chống bảo thủ, hư hong, dự cảm về đổi mới…

2.2- Những băn khoăn

Băn khoăn thư nhất là tại sao Hồ Chí Minh không nhắc đến nhà nước, cải cách nhà nước mà chỉ nói chỉnh đốn Đảng. Đảng câm quyền thi liên quan nhiều đến nhà nước, chỉnh đốn Đảng câm quyền là tiền đề để chỉnh đối nhà nước, nhưng thât ra chưa phải trực tiếp là vấn đề nhà nước, hoăc lúc ấy vấn đề cải cách nhà nước chưa đăt ra.

Băn khoăn thư hai là nói phát triển kinh tế, nhưng theo hướng và mô hinh như thế nào? Vân như mô hinh thời tâp trung, bao cấp chăng? Đúng là lúc này Người chưa thể thấy được những vấn đề mà chỉ đến thời Đổi mới, Đảng và nhân dân ta mới nhân thưc ra, cái gi lạc hâu và cái gi phải thay đổi và vươn tới trong lĩnh vực kinh tế, lĩnh vực nhà nước.

Băn khoăn thư ba là Ta thấy Hồ Chí Minh nêu lên vấn đề điện táng, hoa táng và tự minh muốn thực hiện điều đó sau khi mất, phải chăng ngoài ý nghĩa sinh thái và tiết kiệm tiền bạc, phải chăng con là Người muốn nêu gương, trong khi tâp quán này con hạn chế ở nước ta. Nhưng chúng ta không theo ý Bác mà lại thực hiện hinh thưc ướp di hài và làm lăng, với lý do riêng và có ý nghĩa riêng của nó. Thế thi hiện nay, chúng ta thực hiện chủ trương nhân rộng hinh thưc hoa táng/ điện táng như thế nào?

Băn khoăn thư tư: Trong khi nói về xây dựng nước VN mới ngoài mục tiêu hoa binh, thống nhất Hồ Chí Minh chỉ nhấn mạnh xây dựng Dân chủ và Giàu mạnh. Con các mục

10

tiêu khác như Tự do, Hạnh phúc thi không thấy Di chúc nhắc tới. Vây thi dân chủ và tự do phải chăng là đồng nhất? Ta hay nói tự do dân chủ. Trong trường hợp này, tự do như quyền công dân lthi nó gắn liền với dân chủ. Nhưng quyền tự do độc lâp của dân tộc và tự do cá nhân trong bản thân ho thi nó là tự do chư không đơn giản chỉ thuộc phạm trù dân chủ như là quyền công dân. Do vây không chỉ là quyền dân tộc, quyền công dân mà con là quyền làm người, như quyền sống, quyền tự do, quyền mưu câu hạnh phúc. Cho nên không chỉ là dân chủ, công bằng mà con là tự do hạnh phúc là những mục tiêu lớn của cách mạng xã hội chủ nghĩa, của chế độ mới do cách mạng ấy tạo ra và phát triển.

- Về hạnh phúc thi trong tư tưởng Hồ Chí Minh thường được đề câp tới. Nó là một mục tiêu lớn không chỉ hạnh phúc cá nhân, gia đinh như trong văn kiện Đảng đại hội X khi nói về con người, mà ngày nay con có phạm trù hạnh phúc xã hội, hạnh phúc quốc gia, như xây dựng nền kinh tế hạnh phúc, xây dựng xã hội hạnh phúc. Giàu mạnh là cân nhưng chưa đủ mà con là tự do và hạnh phúc.

- Về dân chủ, ngày nay ta hay nói phát huy dân chủ XHCN, nhưng Hồ Chí Minh rất nhấn mạnh thực hành dân chủ rộng rãi, hoăc mở rộng dân chủ. Hơn nữa nếu không tiếp tục xây dựng, phát triển nền dân chủ mới theo hướng xã hội chủ nghĩa thi không thể nói phát huy và khó mà có được dân chủ XHCN, vi nền dân chủ ở VN con hạn chế và thấp, nhiều cơ chế chưa thích hợp.

Về những “hạn chế” nói trên, có thể giải thích rằng, Hồ Chí Minh chỉ nhấn mạnh những mục tiêu cốt loi nhất chăng?

- Cân nêu thêm một đề nữa là so với bản Di chúc mà BCH TW công bố chính thưc với các bản bổ sung của Hồ Chí Minh thi thấy con sót vấn đề gi quan trong nhất. phải nó rằng bản Di chúc công bố chính thưc đã bổ sung và sắp xếp theo lôgích và đảm bảo các ý tư chính của Hồ Chí Minh rất thuyết phục. Nhưng có 4 ý quan trong đang bị bo sót hay chưa chú ý:

1) là vấn đề chỉnh đốn lại Đảng (đây là vấn đề quan trọng bậc nhất);2) bo thuế nông nghiêp một năm cho nông dân; 3) vấn đề đấu tranh chống lại nhũng gì cũ kỹ, hư hong, trong đó chú ý vấn đề sưa dổi chế độ giáo dục, tạo ra những cái mới tốt tươi, và phải dưạ vào sức mạnh nhân dân mới có thể giải quyết được. 4) vấn đề Hồ Chí Minh nói về hoa táng và chôn cất như thế nào;

Có thể lúc ấy, những vấn đề này công bố chưa thích hợp, hoăc chúng ta chưa thấy hết ý nghĩa thực tiễn của nó, hoăc có nhân thưc khác.

Dâu sao thi tất cả những vấn đề đó đã được công khái trong thời kỳ đổi mới (HCM toàn tâp, tâp 12) và được Trung ương giải thích.

11

2.3- Góc nhìn chu nghia duy vật nhân văn va y nghia ly luận

Chủ nghĩa duy vât nhân văn là lý luân triết hoc tổng quát, hoàn chỉnh nghiên cưu nguồn gốc, bản chất, cơ cấu, hoạt động của con người và sự nghiệp giải phóng, phát triển con người, khắc phúc những quan niệm duy tâm, phiến diện, siêu hinh và duy vât tâm thường, phản nhân văn về con người và sự nghiệp giải phóng phát triển con người tự do, toàn diện.

Tư tưởng Hồ Chí Minh hay nội dung trong Di chúc là sự quan tâm tới con người, tin tưởng ở con người, cá nhân, tâng lớp, giai cấp mà cả dân tộc, toàn dân với tinh thương, lẽ phải và trách nhiệm, nhất là vấn đề dân sinh sau thời kỳ chiến tranh với nhiều hâu quả năng nề…, của một Đảng câm quyền, của những người cộng sản.

- Muốn vây phải phát triển kinh tế và văn hóa xã hội, nâng cao đời sống của nhân dân cả về vât chất và tinh thân. Nghĩa là độc lâp dân tộc phải vươn tới nội dung mới: tự do, dân chủ, giàu mạnh, công bằng và hạnh phúc cho moi người.

- Để thực hiện nhiệm vụ đó phải đoàn kết tư trong Đảng ra ngoài xã hội, đoàn kết quốc tế, phải dựa vào sưc mạnh nhân dân, thực hiện (thực hành) dân chủ rộng rãi; phải cả�i cách, đổi mới chống sự tri trệ, bảo thủ, hư hong và mở rộng tư do và dân chủ, phải xây dựng con người mới, lực lượng cách mạnh, nhất là thế hệ tre, phát triển và phát huy nhân tố con người.

- Đó là một sự thay đổi có tính cách mạng lâu dài, sau khi hoàn thành cách mạng giải phóng dân tộc, phải tiếp tục cách mạng dân chủ nhân dân và cách mạng xã hội chủ nghĩa, vưa dổi mới, cải cách và phát triển, quá độ và rút ngắn, tưng bước tiến lên chủ nghĩa xã hội.

- Môi người chủ động phát huy năng lực của minh, vưa cải tạo xã hội vưa cải tạo bản thân minh, vưa qua thực tiễn vưa qua giáo dục và tự giáo dục cả về chân - thiện - thể- mỹ.

- Sống là cống hiến, hiến thân, phấn đấu vi sự nghiệp độc lâp, thống nhất của dân tộc, dân chủ và giàu mạnh của quốc gia và hạnh phúc của đồng bào. Chết là thanh thản trở về với thiên nhiên, với ông bà tổ tiên và các vị tiền bối cách mạng, và để lại tinh thương yêu cho thế hệ tre và tinh thân, trí tuệ, đạo đưc cho dân cho nước, tạo nên nguyên khí quốc gia, hồn thiêng sông núi, tiếp tục sống mãi với non sông đất nước, góp phân thúc đẩy sự nghiệp cách mạng tiến lên. Đúng là “Sống là cho và chết cũng là cho” (Tố Hữu).

Tinh thân ấy là tinh thân của chủ nghĩa duy vât nhân văn, và nó có ý nghĩa cả về lý luân và thực tiễn dài lâu trong sự nghiệp cách mạng và phát triển của dân tộc ta. Nói cách khác, đó là “tiếp cân nhân văn” (GS VS Phạm Minh Hạc) tất nhiên không chỉ trong lĩnh vực giáo dục đào tạo mà là đối với sự phát triển nói chung.

12

2.4- Vân đê thực hiện Di chuc

Như nói ở trên, việc nhân thưc và công bố tron ven Di chúc cũng là phải có thời gian, có khi do hoàn cảnh lịch sử chưa cho phep, hay nhân thưc chưa thống nhất.

Chưa thấy ro hay chưa thống nhất: 1) là vấn đề chỉnh đốn lại Đảng;2) bo thuế nông nghiệp một năm cho nông dân; 3) vấn đề đấu tranh chống lại nhũng gì cũ kỷ, hư hong, trong đó chú ý vấn đề “sưa đổi chế độ giáo dục”, tạo ra những cái mới tốt tươi, và nhất thiết phải dưạ vào sức mạnh nhân dân. 4) vấn đề Hồ Chí Minh nói về hoa táng và chôn cất như thế nào. Riêng vấn đề cuối cùng này thi BCT có quyết định khác. Nhưng đây là vấn đề Hồ Chí Minh suy nghĩ rất kỹ và nhắc lại ít nhất là 2 lân và nói khá tỉ mỉ. Tuy nhiên con cháu của Bác mà cụ thể là BCT, vi nhiều lý do đã chon một cách khác cũng rất có ý nghĩa.

40 năm thực hiện Di chúc cũng là một chăng đường không ngắn. Trong thời kỳ này chúng ta đã giành được 2 thắng lợi có tâm chiến lược và có ý nghĩa lịch sử to lớn là kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cưu nước và sự nghiệp đổi mới. Nhưng trong thời kỳ sau chiến tranh cũng đã phạm nhiều sai lâm duy ý chí và giáo điều. Trong thời kỳ đổi mới cũng có lúc chân chạp, diể lỡ cơ hội phát triển và cũng có những nhược đểm sai lâm và sai sót, chưa thât sự dựa vào phương pháp luân khoa hoc và biện chưng, chưa thât sự dựa vào dân, thực hiện và phát huy dân chủ, phát huy nội lực để giải quyết vấn đề.

Trong một cuộc hội thảo về Di chúc gân đây có ý kiến cho rằng, chúng ta chưa thực hiện nghiêm túc Di chúc của Hồ Chí Minh. Điều này có măt đúng, nhưng nếu cho rằng chúng ta thực hiện ngược Di chúc thi phải bàn thêm. Có lẽ ý kiến này muốn nói về việc chúng ta không hoa táng Bác, hay thực hiện châm miễn thiếu nông nghiệp cho nông dân, châm đỉnh đốn Đảng… Điều này là một thực tế, nhưng không nên/ không thể nói rằng thực hiện ngược lại mà nên hiệu thực hiện có phân khác đi và thực hiện châm, có măt thiếu nghiêm túc.

Tất nhiên, cân hiểu rằng thực hiện Di chúc là một quá trinh, với các mưc độ khác nhau. Trên net lớn là chúng ta đã thực hiện tưng nhiệm vụ mà HCM nhắc nhở trong Di chúc và có nhiều măt sáng tạo do hoàn cảnh mới mà trước đó HCM cũng không thể hinh dung ra và nhắc tới, nhất là về đường lối và sự nghiệp đổi mới.

Quả là nhiều vấn đề mới, nhiều vấn đề phưc tạp trong bối cảnh thực huện kinh tế thị trường, đô thị hóa và công nghiệp hóa, hiện đại hóa cũng như hội nhâp quốc tế mà thời Hồ Chí Minh chưa thể hinh dung và dự báo. Ngay vấn đề tham nhũng thi thời trước chỉ là tham ô nho và chưa thât sự phổ biến, rộng lớn, mang tính hệ thống, chùm dây, kiểu mafia, đây thế lực, rất phưc tạp như bây giờ.

Cân nhấn mạnh vào sự gương mâu, đề ra và thực thi chính sách đúng, cân có những thể

13

chế, cơ chế thích hợp và thực hiện nghiêm chinh nhưng cũng cân lưu ý cơ sở, điều kiện khách quan, của quá trinh phát triển cho phep và có thể đến mưc nào.

Qua nội dung cơ bản của Di chúc, chúng ta thấy nổi lên 2 loại quan điểm chính như: 1) về gắn độc lập dân tộc, dân chủ với việc chấn hưng, đổi mới, chống trí trệ, bảo thủ nhằm phát triển đất nước bền vững theo con đường xã hội chủ nghĩa; 2) quan điểm nhân dân, nhân văn, quan tâm đến số phận con người và phát huy cao độ tính chủ động của con người, dựa vào nhân dân, đoàn kết, nhất là trong đảng để cùng phát triển…

Tư đó, căn cư vào tinh hinh hiện nay, cân tâp trung giải quyết một số vấn dề như tiếp tục chỉnh đốn, đổi mói Đảng, nhất là: 1) về chống tham nhũng, củng cố và xây dựng đạo đưc cách mạng nhất là trong đội ngũ cán bộ các cấp; 2) về đổi mới phương thưc lãnh đạo và câm quyền của Đảng; 3) mở rộng dân chủ, đăc biệt trong công tác cán bộ, tạo cơ chế thât sự phát hiện và sử dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao; 4) tăng cường giám sát và phản biện xã hội…

Hoăc 5) tâp trong giải quyết các vấn đề của nông dân, công nhân lao động, nhất là các vấn đề an sinh xã hội, công bằng xã hội, trong quá trinh phát triển, tránh gạt ho khoi lợi ích của sự tăng trưởng kinh tế, tránh bất ổn và thiệt thoi cho ho đang rất nóng bong hiện nay; 6) kiên quyết cải cách giáo dục một cách cơ bản, toàn diện nhắm vào mục tiêu phát huy cao nhất năng lực, trí tuệ và nhân cách của con người, tạo nên nguồn nhân lực đáp ưng nhu câu phát triển nhanh và năng động ngày nay, vv và vv…

"Đây là một cuộc chiến đấu chống lại những gi đã cũ kỹ hư hong, để tạo ra những cái mới me tốt tươi. Để giành lấy thắng lợi trong cuộc chiến đấu khổng lồ này cân động viên toàn dân, tổ chưc và giáo dục toàn dân, dựa vào lực lượng vĩ đại của toàn dân".

Đúng là hiểu ro và thực hiện triệt để những tư tưởng của Hồ Chí Minh không phải dễ.

Chẳng hạn, hiện nay, dư luân và các nhà khoa hoc nêu vấn đề: thế nào là phát huy sưc mạnh của nhân dân, dựa vào sưc mạnh của nhân dân, sưc mạnh dân chủ? Phải chăng sưc mạnh đó chỉ là sưc mạnh hành động thực tiễn mà con là, trước hết là sưc mạnh trí tuệ, ý chí, cảm xúc thông qua giám sát, phản biện xã hội, dư luân quân chúng, là dân ý, là dân chủ tham dự trong cả quyết sách và cả trong công tác cán bộ (tuyển chon, bâu cử, bổ nhiệm, đánh giá). Không có xã hội dân sự phát triển có thực sự phát huy được sưc mạnh ấy hay không, có dân chủ thât sự hay không?

Dân chúng nêu vấn đề: chính quyền của chúng ta có thât sự của dân, do dân vi dân và có thât sự thực hiện Di chúc, tư tưởng Hồ Chí Minh hay không, khi trong chính sách, luât pháp và các dự án con nhiếu bất câp, sơ hở châm được sửa đổi để cho những ke cơ hội trục lợi trong chính quyền lấy đất của dân và để ho đi đến bân cùng, nếu con “nhe trên năng dưới”, không nghiêm trị ho triệt để, binh đẳng. Không thể “vơ đũa cả nắm”, nhưng không thể thoa mãn với cách giải quyết hiện nay.

14

Quả thât là khi đào sâu vào tưng vấn đề, chúng ta thấy con nhiều bài toán chưa có lời giải thoa đáng.

Như vây, là cân tiếp tục nghiên cưu sâu và rà soát lại các tư tưởng quan trong trong Di chúc nói riêng và tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung để triệt để vân dụng sáng tạo và phát triển trong thời kỳ mới…

2.5. Bốn mươi năm - sức sống cua ban di chuc

Đất nước đang bước vào năm thư bốn mươi kể tư khi công bố Bản Di chúc lịch sử của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1969 – 2009). 

Bốn mươi năm trước, ngày 2 tháng 9 năm 1969, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cưu nước bước vào giai đoạn quyết liệt nhất, Bác Hồ kính yêu của dân tộc ra đi. Trong một ngày đau thương, hàng chục vạn đồng bào tụ hop trên Quảng trường Ba Đinh lịch sử, cùng hàng chục triệu người Việt Nam tư moi phương trời, miền Bắc và miền Nam, trong và ngoài nước, khóc lăng, thành kính đón nhân tưng dong, tưng chữ trong Di Chúc Người gửi lại.   

Bốn mươi năm qua, những lời căn dăn, những điều mong muốn của Bác luôn hiện diện và là kim chỉ nam trên môi chăng đường phát triển của dân tộc. Bản di chúc đó mãi mãi vân là tấm gương chiếu roi cho các lớp hâu thế trên môi đoạn thác ghềnh của lịch sử. 

Vi vây, những ngày tháng của năm 2009 đây ý nghĩa này chính là thời điểm thích hợp để thế hệ kế tục sự nghiệp của Người hôm nay “ôn cố tri tân”, nhớ lại những điều Bác viết, nhân lên những thành công đã đạt được, nhân ro hơn những yếu kem, những trở lực cản bước đường đi lên của đất nước hiện nay. Đó là cách làm đúng đắn nhất, thiết thực nhất to long tôn kính Bác Hồ kính yêu. Trước khi tư giã coi đời, điều mong muốn thiết tha, nôi niềm canh cánh, khắc khoải trong trái tim nhà ái quốc vĩ đại là: miền nam chưa giải phóng, đất nước con chia hai, đồng bào hai miền đang chịu bao nhiêu chết chóc đau thương. Người viết: “Dù khó khăn đến mấy, chúng ta phải quyết tâm đánh giăc Mỹ đến thắng lợi hoàn toàn, Tổ quốc thống nhất, đồng bào sum hop một nhà”. 

Rất tiếc, Bác đã không sống thêm mấy năm nữa để chưng kiến sự nghiệp to lớn do Người tổ chưc, lãnh đạo và suốt đời dâng hiến, nhưng sự nghiệp ấy đã được hoàn thành tron ven trong mùa Xuân lịch sử năm 1975.

Thắng lợi của sự nghiệp giành độc lâp và thống nhất giang sơn là thắng lợi có ý nghĩa lịch sử vĩ đại, đáp lại được niềm mong ước cao nhất của Người trước lúc ra đi. Sự kiện hiển hách đó của Tổ quốc Việt Nam gắn liền với tên tuổi Chủ tịch Hồ Chí Minh, sống mãi với thời gian trong lời ca bất hủ - “Như có Bác Hồ trong mùa Xuân đại thắng. Việt Nam…Hồ Chí Minh, Việt Nam…Hồ Chí Minh”. 

15

Trước khi tư giã coi đời, dù cả nước đang trải qua cuộc chiến tranh vô cùng khốc liệt, Bác Hồ vân đăt niềm tin vững chắc vào tương lai tươi sáng của dân tộc, vân ấp ủ những ước mơ, dự định và quyết tâm đưa đất nước ta tiến lên “sánh vai với năm châu bốn biển”. Bác viết: “Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoa binh, thống nhất, độc lâp, dân chủ và giàu mạnh…”. 

Tư năm 1975 đến nay, chúng ta đã có 35 năm để xây dựng và phát triển đất nước, thực hiện điều mong muốn nói trên của Bác. Tuy vây, trong thực tế, chỉ có được hơn hai mươi năm gân đây, đất nước mới có được con đường đi lên đúng đắn - đổi mới và mở cửa hội nhâp quốc tế. Chính nhờ đó, nhân dân ta mới có thời cơ đồng long đồng sưc xây dựng cuộc sống mới, phát triển đất nước “đạt được những thành tựu to lớn trên con đường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” .  

Tuy vây, quá trinh phát triển đó đáng lẽ ra có thể nhanh hơn nhiều, bộ măt đất nước ta đáng lẽ phải biến đổi nhiều hơn, khoảng cách so với thế giới và nhiều nước trong khu vực lẽ ra đã được rút ngắn chư không cách xa như bây giờ, nếu như chúng ta xóa bo mạnh mẽ hơn những lực cản của tư duy lôi thời, những tàn dư của cơ chế quản lý cũ kỹ con rơi rớt lại, một số chính sách kinh tế, xã hội, sử dụng con người… không thích hợp. Và đăc biệt, nếu như chúng ta không lãng phí đến cả 10 năm trong men say chiến thắng, để đất nước tri trệ trong cơ chế quan liêu bao cấp toan đẩy nền kinh tế đất nước đến bờ vực thẳm.  

Dù sao, đưng dây tư vấp ngã bao giờ cũng thu lượm được những bài hoc lớn. Ơ đây, bài hoc về vai tro lãnh đạo có ý nghĩa vô cùng quan trong, nếu không nói là quyết định. Và càng ngày chúng ta càng thấm thía chiều sâu của bản di chúc Bác để lại, tâm cao của tư tưởng Hồ Chí Minh. 

Quả vây, trước khi tư giã coi đời, Bác kính yêu đã không quên căn dăn: “Đảng ta là một đảng câm quyền. Môi đảng viên và cán bộ phải thât sự thấm nhuân đạo đưc cách mạng, thât sự cân kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gin Đảng ta thât trong sạch, phải xưng đáng là người lãnh đạo, là người đây tớ trung thành của nhân dân”. Môi lân ôn lại những lời dăn đó chính là một dịp tự soi minh trước gương, tự răn minh, vươn lên hoàn thành sư mệnh lịch sử và nhân dân giao phó. Vi vây, 5 năm trước, nhớ lời trăn trối trên đây của Bác, Đảng đã công khai tự kiểm điểm: “Chúng ta con chưa làm được hoăc chưa làm đây đủ nhiều điều Bác Hồ căn dăn”.(*) Đã đánh giá thẳng thắn: “Bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhân, chúng ta con không ít yếu kem và khuyết điểm, cả trong hai lĩnh vực quan trong nhất là phát triển kinh tế và xây dựng, chỉnh đốn Đảng”(*). Đồng thời, cũng nghiêm túc đề ra những việc cấp bách: “Đảng ta, Nhà nước ta, tư Trung ương đến các địa phương và cơ sở, phải nghiêm túc nhin nhân những yếu kem và khuyết điểm để ra sưc khắc phục”(*).

Bước vào những ngày xuân sắc đâu tiên của năm 2009 lịch sử, năm Bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh tron 40 tuổi, 80 triệu người dân Việt Nam càng mong moi, chờ đợi

16

quyết tâm trên của Đảng trở thành hiện thực trong cuộc sống.  

Mong Đảng ta, Nhà nước ta thực sự “trong sạch…xưng đáng là người lãnh đạo, là người đây tớ trung thành của nhân dân” và hội tụ được long tin moi người dân.

Mong những chủ trương chính sách và thể chế luôn đổi mới có thể xóa tan những hoài nghi, đủ lực hấp dân hội tụ long tin moi tâng lớp nhân dân, tâp hợp và tổ chưc triệu triệu con người Việt Nam sát vai nhau trong cuộc hành trinh đưa “đất nước ta ra khoi tinh trạng kem phát triển, nâng cao ro rệt đời sống vât chất và tinh thân của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại”.  

Mùa Xuân là mùa của những ước mơ tốt đep nhất. Với sưc sống bất diệt của bản di chúc thiêng liêng của Bác, moi công dân Việt Nam đều ước mong nhin thấy viễn cảnh đó của đất nước và có quyền hy vong moi điều Người căn dăn được thực hiện tron ven.

2.6. Đang công san việt nam sau 40 năm thực hiện theo lơi di chuc cua bác

Năm nay, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tổ chưc trong thể kỷ niệm lân thư 64 Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và 40 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây là những sự kiện lịch sử trong đại của đất nước ta.

Mùa thu năm 1945, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đưng đâu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước đã nhất tề đưng lên tiến hành thắng lợi Cách mạng Tháng Tám, đánh đổ chế độ thực dân, phong kiến, giải phóng nhân dân khoi kiếp lâm than, lâp nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà, mở ra kỷ nguyên phát triển mới của đất nước và dân tộc ta. Cách mạng Tháng Tám và việc thành lâp Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hoa, nay là Cộng hoa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đi vào lịch sử dân tộc ta như một trang chói loi, là thắng lợi của khát vong tự do, độc lâp, của tinh thân tự chủ, sáng tạo, của sự đoàn kết, thống nhất ý chí và hành động giữa Đảng với nhân dân.

Tổng kết những thành quả đấu tranh cách mạng của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX, Đảng ta khẳng định: Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 và việc thành lâp Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hoa có ý nghĩa lịch sử và thời đại. Đây là kết quả tổng hợp của các phong trào cách mạng liên tục diễn ra trong 15 năm sau ngày thành lâp Đảng, tư cao trào Xô-viết Nghệ Tĩnh, cuộc vân động dân chủ 1936 - 1939 đến phong trào giải phóng dân tộc 1939 - 1945, măc dù cách mạng có lúc bị dim trong máu lửa. Chế độ thuộc địa nửa phong kiến ở nước ta bị xóa bo, một kỷ nguyên mới mở ra, kỷ nguyên độc lâp dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Thắng lợi rực rỡ của cách mạng Việt Nam chưng minh hùng hồn những bài hoc mang tâm chân lý mà Đảng ta đã nêu lên :

17

Một là, trong thời đại ngày nay, độc lâp dân tộc phải gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Độc lâp dân tộc là nền tảng để đi lên chủ nghĩa xã hội và chỉ có chủ nghĩa xã hội mới củng cố vững chắc và phát huy thành quả của độc lâp dân tộc, đưa đất nước tiến lên giàu mạnh, nhân dân ấm no, hạnh phúc.

Hai là, sự nghiệp cách mạng là của nhân dân, do nhân dân và vi nhân dân. Chính nhân dân là người làm nên thắng lợi lịch sử.

Ba là, không ngưng củng cố và tăng cường đoàn kết : đoàn kết toàn Đảng, đoàn kết toàn dân, đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế.

Bốn là, thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong thời đại ngày nay là kết quả của sự kết hợp đúng đắn sưc mạnh của dân tộc đã được lịch sử đấu tranh quât cường hàng nghin năm hun đúc nên với sưc mạnh của thời đại.

Năm là, sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam là nhân tố hàng đâu bảo đảm thắng lợi của cách mạng nước ta.

Thành quả vĩ đại và những bài hoc lịch sử vô giá của Cách mạng tháng Tám và việc thành lâp Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hoa trở thành hành trang, thành động lực thúc đẩy toàn dân và toàn quân ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, tiến hành các cuộc kháng chiến trường kỳ, gian khổ trong suốt 30 năm, đánh thắng các thế lực thực dân, đế quốc xâm lược; thực hiện thống nhất nước nhà, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Đó cũng là hành trang và động lực cổ vũ nhân dân ta tiếp tục giành những thắng lợi to lớn hơn nữa trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay.

Chủ tịch Hồ Chí Minh là con người của những quyết định lịch sử. Những quyết định của Người đã tạo nên những thay đổi có tính chất bước ngoăt của cách mạng Việt Nam.

Tư lúc ra đi tim đường cưu nước (năm 1911) cho đến lúc về coi vĩnh hằng (năm 1969), suốt sáu thâp niên hoạt động không ngưng nghỉ, một long một dạ phục vụ Tổ quốc và nhân dân, Người đã để lại cho dân tộc ta một sự nghiệp vĩ đại và một di sản tinh thân vô giá. Thực tiễn cách mạng tư lúc Đảng ta ra đời đến nay đã khẳng định: Cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng và cách mạng Việt Nam, là tài sản tinh thân to lớn của Đảng và dân tộc ta, mãi mãi soi đường cho cuộc đấu tranh của nhân dân ta giành thắng lợi.Hai mươi bốn năm sau ngày đoc Tuyên ngôn Độc lâp khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà, ngày 2/9/1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi vào coi vĩnh hằng và để lại cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta một bản Di chúc thiêng liêng, bất hủ.

Di chúc là bản tổng kết thực tiễn kinh nghiệm lãnh đạo cách mạng và phương hướng phát triển của dân tộc, đồng thời thể hiện cô đong nhân cách của vị lãnh tụ, Anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam, nhà văn hoá kiệt xuất Hồ Chí Minh. Di chúc kết tinh những giá

18

trị lịch sử, văn hoá, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong đó môi chữ, môi câu, môi đoạn văn được viết ra đều là kết quả của sự suy ngâm, chắt loc sâu sắc tư tưởng, tinh cảm và trí tuệ của Người, là một chương trinh hành động trong đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng lại đất nước sau khi nước nhà thống nhất. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: "Cuộc chống Mỹ, cưu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hy sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn". Người tin tưởng rằng đến ngày chiến thắng, dân tộc ta sẽ xây dựng lại đất nước đàng hoàng hơn, to đep hơn.

Thấu hiểu những gian khổ của nhân dân ta trong cách mạng và kháng chiến, Người căn dăn Đảng phải có kế hoạch thât tốt để phát triển kinh tế, văn hoá nhằm không ngưng nâng cao đời sống của nhân dân.

Người đăc biệt quan tâm đến vấn đề xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Người nói: "Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta. Các đồng chí tư Trung ương đến các chi bộ phải giữ gin sự đoàn kết, nhất trí của Đảng như giữ gin con ngươi của mắt minh. Trong Đảng, phải thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê binh và phê binh... Phải có tinh đồng chí thương yêu lân nhau".

Người nhắc nhủ: "Đảng ta là một đảng câm quyền. Môi đảng viên và cán bộ phải thât sự thấm nhuân đạo đưc cách mạng, thât sự cân kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gin Đảng ta thât trong sạch, phải xưng đáng là người lãnh đạo, là người đây tớ thât trung thành của nhân dân".

Bác Hồ đăt tron niềm tin vào sưc mạnh và vai tro quyết định của quân chúng nhân dân trong xây dựng và phát triển đất nước. Bác căn dăn Đảng phải chăm lo giáo dục đạo đưc cách mạng, đào tạo thanh niên thành những người kế tục sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội "vưa hồng vưa chuyên". Phải coi việc đào tạo, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là nhiệm vụ rất quan trong và rất cân thiết.

Bác căn dăn Đảng phải không ngưng chăm lo cải thiện và nâng cao đời sống, khoan thư sưc dân, bảo đảm việc làm, hoc tâp, thực hiện tốt các chính sách xã hội đối với tưng đối tượng : thương binh; liệt sĩ; gia đinh thương binh, liệt sĩ; những người tre tuổi đã tham gia kháng chiến; phụ nữ; các nạn nhân của chế độ cũ... Làm như vây là để tất cả moi người có điều kiện phát huy hết năng lực của minh trong công cuộc kiến thiết, bảo vệ Tổ quốc.Di chúc thể hiện tinh thương yêu bao la của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với tất cả moi người, tư môi người dân Việt Nam cho đến những bạn bè trên thế giới. Tư trái tim minh, Bác viết: "Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tinh thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng. Tôi cũng gửi lời chào thân ái đến các đồng chí, các bâu bạn, và các cháu thanh niên, nhi đồng quốc tế".

19

Kết thúc bản Di chúc, Bác nói đến điều mong muốn cuối cùng: "Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoà binh, thống nhất, độc lâp, dân chủ và giàu mạnh, và góp phân xưng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới".

Khắc sâu những lời thề trong Điếu văn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng ta do đồng chí Bí thư thư nhất Lê Duẩn tuyên đoc trước anh linh của Người, 40 năm qua, nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đã đoàn kết một long, đem hết tinh thân và nghị lực, vượt qua khó khăn, thách thưc, đạt được nhiều thành tựu trên các lĩnh vực theo di huấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta gương cao ngon cờ độc lâp dân tộc, quyết chiến, quyết thắng, đã anh dũng tiến lên, đánh bại cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ. Bằng một cuộc tổng tiến công và nổi dây chưa tưng có, quân và dân ta đã làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975, hoàn toàn giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, hoàn thành cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân trong cả nước.

Thắng lợi của sự nghiệp chống Mỹ, cưu nước mở ra một thời kỳ mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đảng ta, qua các kỳ Đại hội, tư Đại hội IV (năm 1976) đến Đại hội X (năm 2006) đã không ngưng tim toi, khám phá con đường đi lên nhằm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, "xây dựng đất nước ta đàng hoàng hơn, to đep hơn", như Bác Hồ mong muốn. Công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo tư Đại hội VI (năm 1986) đến nay là một công trinh sáng tạo lớn. Trải qua hơn 20 năm phấn đấu bền bỉ, phải vượt qua biết bao khó khăn thử thách, dù trong hoàn cảnh thời cơ và nguy cơ đan xen nhau, có lúc nguy cơ lấn át cả thời cơ, công cuộc đổi mới đã giành được những thắng lợi to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Bộ măt đất nước có sự thay đổi cơ bản và toàn diện. Kinh tế tăng trưởng khá nhanh, sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được đẩy mạnh. Đời sống nhân dân được cải thiện ro rệt. Hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết toàn dân tộc được củng cố và tăng cường. Chính trị - xã hội ổn định. Quốc phong và an ninh được giữ vững. Vị thế nước ta trên trường quốc tế không ngưng được nâng cao, sưc mạnh tổng hợp của quốc gia đã tăng lên rất nhiều, tạo ra thế mới và lực mới để đất nước tiếp tục đi lên với triển vong tốt đep. Đó là những thành tựu rất đáng tự hào mà hôm nay Đảng, Nhà nước và nhân dân ta xin được kính báo trước anh linh Bác.

Song, nước ta hiện nay vân là một nước có tiềm lực kinh tế, công nghệ hạn chế, năng lực cạnh tranh chưa cao; khoảng cách phát triển giữa nước ta và các nước trong khu vực và trên thế giới con lớn. Kinh tế nước ta có bước phát triển nhanh nhưng chưa vững chắc, nhiều vấn đề xã hội con rất bưc xúc. Thực trạng đó đang đăt ra cho chúng ta những trách nhiệm năng nề, đoi hoi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta phải phát huy hơn nữa sưc mạnh của toàn dân tộc, tân dụng các cơ hội để vượt qua thách thưc, xây dựng ý chí tự cường dân tộc, động viên moi người vươn lên làm giàu chính đáng cho minh, cho cộng đồng và toàn xã hội, quyết tâm thực hiện bằng được mục tiêu xây dựng một xã hội "dân

20

giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh", đưa nước ta vững bước tiến lên chủ nghĩa xã hội.

Trong khi lãnh đạo toàn diện công cuộc đổi mới, Đảng ta đã dành sự chú trong đăc biệt đến công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xác định đây là nhiệm vụ then chốt, là điều kiện có tính quyết định để bảo đảm thắng lợi sự nghiệp cách mạng. Những kết quả bước đâu quan trong trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã góp phân nâng cao năng lực lãnh đạo, sưc chiến đấu của Đảng, đ ược thể hiện bằng việc thực hành ngày càng tốt hơn dân chủ trong Đảng và trong xã hội, thúc đẩy việc phát triển kinh tế, văn hoá và xã hội, nâng cao tính tích cực của nhân tố con ng ười. Cuộc đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí đã có chuyển biến tích cực, hoạt động tự phê binh và phê binh trong Đảng tư Trung ương đến các chi bộ có những kết quả nhất định. Vào những lúc khó khăn hay khi thuân lợi, Đảng đều chỉ đạo tăng c ường công tác tư  tư ởng, lý luân nhằm khẳng định những vấn đề có tính nguyên tắc của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục đường lối, chính sách của Đảng, đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ chế độ. Thông qua những thành tựu và cả những bài hoc thực tiễn của sự nghiệp đổi mới, Đảng ta kịp thời bổ sung, điều chỉnh bước đi phù hợp với sự phát triển. Đó là cơ sở quan trong nhằm bảo đảm sự thống nhất về tư tưởng trong Đảng và sự đồng thuân của xã hội.

Tuy nhiên, trước những biến động phưc tạp của tinh hinh thế giới, sự tác động của măt trái cơ chế thị trường, đã và đang có một bộ phân không nho cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng, chính trị và đạo đưc, phai nhạt lý tưởng, mất cảnh giác, giảm sút ý chí chiến đấu, kem ý thưc tổ chưc kỷ luât, tha hoá về lối sống, quan liêu, xa rời quân chúng. Một số đảng bộ, chi bộ vân con tinh trạng mất dân chủ, hoạt động tự phê binh và phê binh con năng hinh thưc, để cho chủ nghĩa cá nhân chi phối, nội bộ mất đoàn kết, làm suy giảm long tin của nhân dân đối với Đảng. Đây là một nguy cơ tiềm tàng của Đảng câm quyền, đoi hoi Đảng phải tiếp tục thực hành những biện pháp đồng bộ, có hiệu quả nhằm khắc phục và loại trư, bảo đảm Đảng ta thât trong sạch, vững mạnh.

Đối với lớp tre, thực hiện Di chúc của Bác, Đảng ta đã đề câp nghiêm túc công tác giáo dục, bồi dưỡng, chăm sóc thanh niên và thiếu niên, coi thanh niên là lực l ượng xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đăt vấn đề thanh niên ở vị trí trung tâm trong chiến l ược phát huy nhân tố và nguồn lực con ng ười. Đảng quan tâm chỉ đạo xây dựng tổ chưc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chưc, xưng đáng là cánh tay đắc lực và đội hâu bị tin cây của Đảng.

Trong quan hệ với bên ngoài, Đảng và Nhà nước ta đã thực thi đường lối và chính sách đối ngoại độc lâp, tự chủ, rộng mở, đa phương hoá, đa dạng hoá các quan hệ quốc tế, chủ động và tích cực hội nhâp kinh tế quốc tế, đồng thời, mở rộng quan hệ quốc tế trên các lĩnh vực khác. Việt Nam là bạn, đối tác tin cây của các nước trong cộng đồng quốc tế, tham gia tích cực vào tiến trinh hợp tác quốc tế và khu vực. Mục tiêu của chúng ta là : "Giữ vững môi trường hoà binh, tạo các điều kiện quốc tế thuân lợi cho công cuộc đổi

21

mới, đẩy mạnh và phát triển kinh tế - xã hội, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời góp phân tích cực vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân thế giới vi hoà binh, độc lâp dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội".

Thực hiện đường lối và chính sách đối ngoại đúng đắn ấy, chúng ta đã đạt được những thành tựu quan trong, thể hiện không chỉ ở bước trưởng thành và sự phát triển nhanh của quá trinh hội nhâp quốc tế trên nhiều lĩnh vực, mà con ở cả việc nâng cao không ngưng vai tro, vị thế và tiếng nói của nước ta trên thế giới và khu vực. Đó là điều mà cộng đồng quốc tế thực long ghi nhân và có sự đánh giá công bằng.

Sự nghiệp đổi mới trong những năm tới có nhiều thời cơ, thuân lợi, đồng thời cũng đưng trước không ít khó khăn, thách thưc. Bên cạnh những thành tựu to lớn đã giành được trong gân một phân tư thế kỷ đổi mới, chúng ta đang phải đối măt với tinh trạng kinh tế phát triển thấp, lại đang trong giai đoạn suy giảm và thiếu ổn định; bộ máy quản lý nhà nước và hệ thống chính trị con chưa thât tinh giản, hiệu quả, hiệu lực chưa cao; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, thiếu trách nhiệm, coi thường kỷ cương, phep nước và các tệ nạn xã hội khác đang gây bưc xúc trong xã hội. Trên thế giới và khu vực, tinh hinh con tiếp tục có nhiều diễn biến phưc tạp, khó lường. Quá trinh toàn câu hoá và hội nhâp quốc tế tiếp tục được đẩy mạnh; hoà binh, hợp tác và phát triển vân là xu thế lớn. Nhưng chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, hoạt động can thiệp lât đổ, chủ nghĩa khủng bố… đang là mối đe doạ đối với nhiều quốc gia, dân tộc. Cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn câu cho đến nay vân chưa có hồi kết.

Lúc này hơn lúc nào hết, chúng ta phải nhân biết thât ro và đánh giá thât đúng tinh hinh, đâu là khó khăn, thách thưc, đâu là thuân lợi, thời cơ. Những khó khăn và thách thưc mà chúng ta phải đối măt hiện nay không thể so sánh với những khó khăn và thách thưc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cưu nước mà Bác Hồ nói tới khi viết Di chúc. Những thuân lợi và thời cơ mà đất nước có được ngày hôm nay cũng lớn hơn nhiều so với những thuân lợi và thời cơ trong những năm tháng chiến tranh ác liệt trước kia. Đưng trước tinh hinh đó, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta nhất định đoàn kết một long, kiên định con đường cách mạng : Giữ vững mục tiêu độc lâp dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại, sánh vai cùng các nước tiên tiến trên thế giới.

Bốn mươi năm đã qua, Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh vân sáng ngời tính thời sự, có sưc sống mãnh liệt và giá trị trường tồn.

Tiếp tục hoc tâp và thực hiện Di chúc thiêng liêng của Bác, nhiệm vụ trước mắt của chúng ta là bằng những việc làm thiết thực, hưởng ưng cuộc vân động "Hoc tâp và làm theo tấm gương đạo đưc Hồ Chí Minh", môi cán bộ, đảng viên hãy hoàn thành tốt nhiệm vụ của minh, biến quyết tâm thành hành động, thành chất lượng và hiệu quả công việc, góp phân thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội toàn quốc lân thư X của Đảng.

22

23

KẾT LUÂN

Giá trị của bản di chúc của bác là tài sản vô giá cho toàn dân tộc ta trong suốt 40 năm qua và là tâm gướng sáng cho toàn dân tộc ta soi vào và làm theo những gi bác căn dăn trước lúc bác đi xa và bản di chúc cũng luôn thôi thúc môi người dân chúng ta ngày càng phấn đấu cố gắng trong hoc tâp, lao động để cố gắng hết minh xây dựng đất nước ta ngày càng giàu mạnh văn minh và moi người dân ta đều được hưởng ấm lo hạnh phúc.Mong muốn tâm huyết và vĩ đại nhất suốt cuộc đời bác là mong cho dân ta được độc lâp tự do, ấm lo và hạnh phúc chắc có lẽ bản di chúc của người cũng hướng tớ một mong muốn tuột bâc này.

24

TÀI LIỆU THAM KHAO

1. Đường cách mệnh, nguyễn ái quốc 1927.2. Các văn kiện đại hội đảng toàn quốc đảng cộng sản việt nam lân thư VII, VIII, IX, X.3. Hướng dân hoc tâp tư tưởng hồ chí minh, Tác giả: GS. Phan Ngoc Liên, Nhà xuất bản: Đại hoc Sư phạm4. Giáo trinh tư tưởng hồ chí minh. Bộ giáo dục và đào tạo. Nxb chính trị quốc gia, hà nội 2005.5. Báo điện tử vietnamnet.6. Hồ Chí Minh   – Wikipedia tiếng Việt7. http://vovnews.vn/Home/Di-chuc-cua-Chu-tich-Ho-Chi-Minh-ket-tinh-nhung-gia-tri-lich-su-van-hoa-tu-tuong-cua-Nguoi/20099/120723.vov

8.http://www.hochiminhcity.gov.vn/left/tin_tuc/hoc_lam_theo_bac/mlfolder.2008-12-25.0161882356/mlnews.2008-12-25.74221909789. http://hanoi.vnn.vn/chuyen_de/9905/dichuc.html10. http://vietbao.vn/Phong-su/Di-chuc-cua-Chu-tich-Ho-Chi-Minh-la-tai-san-vo-gia/80108113/265/

25