วชา 2201 – 2105 การบญชกจการพเศษ

ระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) 2 ประเภทวชาพาณชยกรรม สาขาวชาการบญช

จำานวน 3 หนวยกต เวลา 3 คาบ/สปดาห จำานวนคาบรวม 54 คาบ

จดประสงครายวชากกกกกกกกเพอใหกกกกกกกก 1. มความเขาใจหลกการ กระบวนการปฏบตงานบญชของกจการพเศษประเภทสถานศกษาเอกชน สถานพยาบาล มลนธ สมาคม สโมสร ผประกอบอาชพอสระ และเกษตรกรกกกกกกกก 2. มทกษะการปฏบตงานบญชของกจการพเศษ ลกษณะตาง ๆ และสามารถประยกตใชในการดำารงชวตประจำาวนกกกกกกกก 3. มกจนสย มระเบยบ ละเอยดรอบคอบ ซอสตย และมเจตคตทดตอวชาชพบญช

สมรรถนะรายวชากกกกกกกก 1. แสดงความรเกยวกบหลกการและวธการบญช สำาหรบกจการพเศษประเภทสถานศกษาเอกชน สถานพยาบาล มลนธ สมาคม สโมสร ผประกอบอาชพอสระ และเกษตรกรกกกกกกกก 2. ปฏบตงานบญชของกจการพเศษประเภทสถานศกษาเอกชน สถานพยาบาล มลนธ สมาคม สโมสร ผประกอบอาชพอสระ และเกษตรกร

คำาอธบายรายวชากกกกกกกกศกษาและปฏบตเกยวกบการบญชของกจการพเศษ

1

ประเภทสถานศกษาเอกชน สถานพยาบาล มลนธ สมาคม สโมสร เกษตรกร ผประกอบอาชพอสระและนำาเสนองบการเงน

คำานำา

เอกสารประกอบการเรยน วชา 2201 - 2105 การบญชกจการพเศษ ไดเรยบเรยงขนตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2556 ของสำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ซงเนอหาวชาตรงตามจดประสงครายวชา สมรรถนะรายวชา และคำาอธบายรายวชา ทมงเนนใหผเรยนมสมรรถนะรายวชา มการจดกจกรรมการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ โดยฝกใหผเรยนปฏบตจรงและมความคดรเร มสรางสรรค สามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพตรงตามสาขาวชาชพทเรยน โดยเนอหาในเลม ประกอบดวย ความรทวไปเกยวกบกจการพเศษ การบญชเกยวกบสถานศกษาเอกชน การบญชเกยวกบสถานพยาบาล การบญชเกยวกบมลนธ การบญชเกยวกบสมาคม การบญชเกยวกบสโมสร การบญชเกยวกบเกษตรกร และการบญชเกยวกบผประกอบอาชพอสระกกกกกกกกขอขอบคณทานผอำานวยการบญศกด ตงเกยรตกำาจาย ผอำานวยการวทยาลยเกษตรและเทคโนโลยนครศรธรรมราช รองผอำานวยการทกฝาย คณะคร เจาหนาททเกยวของและนกเรยน นกศกษา ตลอดจนครอบครวทชวยสงเสรม สนบสนน ใหขอชแนะ ใหกำาลงใจ ขอบคณเจาของหนงสอ ตำารา และเอกสารทไดนำามาอางอง จนทำาใหเอกสารประกอบการเรยนเลมนสมบรณและสำาเรจลลวงดวยด

2

กกกกกกกกหวงเปนอยางยงวา เอกสารประกอบการเรยน วชา 2201 – 2105 การบญชกจการพเศษ จะเปนประโยชนแกครผสอน ผเรยน และผทสนใจศกษาทจะนำาไปใชปฏบตไดเปนอยางด หากมขอเสนอแนะประการใดผเรยบเรยงนอมรบดวยความยนดยง เพอจะไดทำาการปรบปรง แกไขฉบบนใหมความถกตอง สมบรณมากยงขน ซงจะไดนำาเอกสารประกอบการเรยนดงกลาวไปใชในการพฒนาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพตอไป

นางสจรา สายนาค ตำาแหนง ครวทยฐานะ คร

ชำานาญการพเศษ วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยนครศรธรรมราช

สารบญ

หนวย/เรอง หนาหนวยท 1 การบญชเกยวกบสถานศกษาเอกชนกกกกกกกกสาระสำาคญ ...............................................................................................

1

กกกกกกกกสาระการเรยนร .........................................................................................

1

กกกกกกกกผลการเรยนรทคาดหวง ......................................................................

1

3

......กกกกกกกกความหมายของสถานศกษาเอกชน ...........................................................

4

กกกกกกกกการจดตงสถานศกษาเอกชน .....................................................................

4

กกกกกกกกวตถประสงคในการจดทำาบญชของสถานศกษาเอกชน ............................

18

กกกกกกกกประเภทบญชของสถานศกษาเอกชน ........................................................

18

กกกกกกกกเอกสารประกอบการบนทกบญช ..............................................................

23

กกกกกกกกสมดบญชทใชในการบนทกบญช ............................................................

27

กกกกกกกกการบนทกบญชของสถานศกษาเอกชน ....................................................

27

กกกกกกกกการจดทำารายงานของสถานศกษาเอกชน ..................................................

57

กกกกกกกกวงจรบญชของสถานศกษาเอกชน ……………………………………….

65

กกกกกกกกการทำาประมาณการรายรบ รายจาย – ........................................................

66

กกกกกกกกการทำารายงานเงนสดและเงนฝากธนาคารคงเหลอประจำาวน ...................

68

กกกกกกกกการใชโปรแกรมบญชสำาเรจรป .................................................................

70

กกกกกกกกการเลกกจการและการชำาระบญช .............................................................

70

กกกกกกกกศพทบญช ..................................................................................................

4

กกกกกกกกสรปทายหนวย ..........................................................................................

76

กกกกกกกกแบบฝกหด ................................................................................................กกกกกกกกเอกสารอางอง ...........................................................................................หนวยท 2 การบญชเกยวกบสถานพยาบาลกกกกกกกกสาระสำาคญ ...............................................................................................กกกกกกกกสาระการเรยนร ........................................................................................

80

กกกกกกกกผลการเรยนรทคาดหวง ............................................................................

80

กกกกกกกกความหมายของสถานพยาบาล ..................................................................กกกกกกกกประเภทของสถานพยาบาล .......................................................................กกกกกกกกการขอรบใบอนญาตใหประกอบกจการสถานพยาบาล ............................กกกกกกกกแบบฟอรมทเกยวของกบการประกอบกจการสถานพยาบาล ....................กกกกกกกกชอสถานพยาบาล ......................................................................

5

................กกกกกกกกสมดทะเบยนสถานพยาบาลและทะเบยนคนไข ........................................กกกกกกกกระบบบญชของสถานพยาบาล ..................................................................กกกกกกกกประเภทบญชของสถานพยาบาล ...............................................................กกกกกกกกกองทนของสถานพยาบาล ........................................................................กกกกกกกกการจดทำาบญชของสถานพยาบาล .............................................................กกกกกกกกสมดบญชทใชในสถานพยาบาล ...............................................................กกกกกกกกงบการเงนของสถานพยาบาล ....................................................................กกกกกกกกศพทบญช ..................................................................................................กกกกกกกกสรปทายหนวย ..........................................................................................กกกกกกกกแบบฝกหด ................................................................................................กกกกกกกกเอกสารอางอง ...........................................................................................หนวยท 3 การบญชเกยวกบมลนธกกกกกกกกสาระสำาคญ ......................................................................

81

6

.........................กกกกกกกกสาระการเรยนร ........................................................................................

81

กกกกกกกกผลการเรยนรทคาดหวง ............................................................................

81

กกกกกกกกความหมายของมลนธ ................................................................................

83

กกกกกกกกลกษณะของมลนธ ....................................................................................

83

กกกกกกกกวตถประสงคในการทำาบญชของมลนธ .....................................................กกกกกกกกประเภทบญชของมลนธ ............................................................................กกกกกกกกสมดบญชทใชในการบนทกบญช .............................................................กกกกกกกกการบนทกบญชของมลนธ ........................................................................กกกกกกกกงบประมาณรายรบ รายจาย – ....................................................................กกกกกกกกงบการเงน .................................................................................................กกกกกกกกศพทบญช ..................................................................................................

7

กกกกกกกกสรปทายหนวย ..........................................................................................กกกกกกกกแบบฝกหด ................................................................................................กกกกกกกกเอกสารอางอง ...........................................................................................หนวยท 4 การบญชเกยวกบสโมสรและสมาคมกกกกกกกกสาระสำาคญ ...............................................................................................

86

กกกกกกกกสาระการเรยนร ........................................................................................

86

กกกกกกกกผลการเรยนรทคาดหวง ............................................................................

86

กกกกกกกกความหมายของสโมสรและสมาคม ..........................................................

88

กกกกกกกกสมาชกของสโมสรและสมาคม .................................................................

89

กกกกกกกกทะเบยนสมาชก .........................................................................................

91

กกกกกกกกวตถประสงคในการทำาบญชของสโมสรและสมาคม ................................

94

กกกกกกกกประเภทบญชของสโมสรและสมาคม .......................................................

95

8

กกกกกกกกสมดบญชทใช ...........................................................................................

97

กกกกกกกกการบนทกบญช .........................................................................................

97

กกกกกกกกงบประมาณรายรบ รายจาย – ....................................................................

99

กกกกกกกกงบการเงน .................................................................................................

100

กกกกกกกกศพทบญช ..................................................................................................กกกกกกกกสรปทายหนวย ..........................................................................................

114

กกกกกกกกแบบฝกหด ................................................................................................

115

กกกกกกกกเอกสารอางอง ...........................................................................................หนวยท 5 การบญชเกยวกบเกษตรกรกกกกกกกกสาระสำาคญ ...............................................................................................

118

กกกกกกกกสาระการเรยนร ........................................................................................

118

กกกกกกกกผลการเรยนรทคาดหวง 118

9

......................................................................

......กกกกกกกกความหมายของเกษตรกร ..........................................................................

120

กกกกกกกกประเภทของเกษตรกร ...............................................................................

121

กกกกกกกกวตถประสงคในการทำาบญชของเกษตรกร ................................................

121

กกกกกกกกหนวยงานทเกยวของกบเกษตรกร ............................................................

121

กกกกกกกกการวางแผนประกอบอาชพ .......................................................................

123

กกกกกกกกการคำานวณกำาไรขาดทนจากการประกอบอาชพ .......................................

124

กกกกกกกกสมดบญช ระบบบญชและประเภทบญชสำาหรบเกษตรกร ......................

134

กกกกกกกกวงจรบญชสำาหรบเกษตรกร ......................................................................

140

กกกกกกกกการบนทกรายการปรบปรง .......................................................................

141

กกกกกกกกการบนทกรายการปดบญช ........................................................................

142

กกกกกกกกงบการเงน .................................................................................................

145

กกกกกกกกศพทบญช

10

......................................................................

............................กกกกกกกกสรปทายหนวย ..........................................................................................

154

กกกกกกกกแบบฝกหด ................................................................................................

155

กกกกกกกกเอกสารอางอง ...........................................................................................หนวยท 6 การบญชเกยวกบผประกอบอาชพอสระกกกกกกกกสาระสำาคญ ...............................................................................................

157

กกกกกกกกสาระการเรยนร .........................................................................................

157

กกกกกกกกผลการเรยนรทคาดหวง .............................................................................

157

กกกกกกกกความหมายของผประกอบอาชพอสระ ......................................................

159

กกกกกกกกวตถประสงคในการทำาบญชของผประกอบอาชพอสระ ...........................

170

กกกกกกกกประเภทบญชของผประกอบอาชพอสระ ..................................................

170

กกกกกกกกสมดบญชทใช ...........................................................................................

177

กกกกกกกกการบนทกบญช 177

11

......................................................................

...................กกกกกกกกการบนทกรายการปรบปรง .......................................................................

185

กกกกกกกกงบการเงน .................................................................................................

185

กกกกกกกกรายงานเงนสดรบ จาย – ............................................................................

191

กกกกกกกกศพทบญช ..................................................................................................กกกกกกกกสรปทายหนวย ..........................................................................................

199

กกกกกกกกแบบฝกหด ................................................................................................

200

กกกกกกกกเอกสารอางอง ...........................................................................................บรรณานกรม ...............................................................................................................

204

12

คำาชแจงการใชเอกสารประกอบการเรยนรหสวชา 2201 – 2105 วชาการบญชกจการพเศษ หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2556

1. เอกสารประกอบการเรยน วชา 2201 – 2105 การบญชกจการพเศษ ใชในการประกอบแผนการจดการเรยนร สำาหรบผเรยนหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ ประเภทวชาพาณชยกรรม สาขาวชาการบญช มเนอหาทงหมด จำานวน 8 หนวยการเรยนร ดงน

หนวยท 1 ความรทวไปเกยวกบกจการพเศษหนวยท 2 การบญชเกยวกบสถานศกษาเอกชนหนวยท 3 การบญชเกยวกบสถานพยาบาลหนวยท 4 การบญชเกยวกบมลนธ หนวยท 5 การบญชเกยวกบสมาคมหนวยท 6 การบญชเกยวกบสโมสรหนวยท 7 การบญชเกยวกบเกษตรกรหนวยท 8 การบญชเกยวกบผประกอบอาชพอสระ

2. ในเอกสารประกอบการเรยนแตละหนวยการเรยนร ประกอบดวย สาระการเรยนร ผลการเรยนรทคาดหวง เนอหาสาระ แบบฝกหด เอกสารอางอง และบรรณานกรม

3. ในการเรยนการสอน ตองจดทำาสำาเนาเอกสารประกอบการเรยนใหผเรยนทกคน เพอใชประกอบการเรยน นำาไปอานเพอเตรยมตวลวงหนากอนการเรยน หรอเพอการทบทวนหนวยการเรยนรทไดเรยนผานมาแลว

4. กอนทำาการสอน ครผสอนตองใหผเรยนทำาแบบทดสอบ เพอใชวดพนฐานความร ความเขาใจเกยวกบการเรยนวชา 2201 – 2105 การบญชกจการพเศษ

13

5. ในขณะททำาการเรยนการสอน ครผสอนกำาหนดใหผเรยนทำาแบบฝกหดใหครอบคลมทกผลการเรยนรทคาดหวง จะทำาใหผเรยนมความเขาใจและเกดทกษะมากยงขน

6. หลงจากเรยนจบหนวยการเรยนรแตละหนวย ครผสอนจะตองมอบหมายใหผเรยนทำาแบบฝกหด และแบบทดสอบ เพอวดผลสมฤทธทางการเรยน จะทำาใหผเรยนมโอกาสประเมนผลการเรยนของตนเอง และทำาใหผเรยนทราบผลการเรยนของตนเอง

หนวยท 1ความรทวไปเกยวกบกจการพเศษ

สาระสำาคญ

กกกกกกกกกจการพเศษ เปนการศกษาความรและการปฏบตงานบญชเกยวกบหลกการและวธการบญช สำาหรบกจการประเภทสถานศกษาเอกชน สถานพยาบาล มลนธ สมาคม สโมสร เกษตรกร และผประกอบอาชพอสระ รวมถงการนำาเสนองบการเงน

สาระการเรยนร

กกกกกกกก 1. ความหมายของธรกจบรการกกกกกกกก 2. ประเภทของธรกจบรการกกกกกกกก 3. คณลกษณะทสำาคญของธรกจบรการกกกกกกกก 4. ความหมายขององคกรไมแสวงหาผลกำาไรกกกกกกกก 5. คณลกษณะทสำาคญขององคกรไมแสวงหาผลกำาไรกกกกกกกก 6. หลกบญชทเกยวกบองคกรไมแสวงหาผลกำาไร

14

1. ความหมายของธรกจบรการ

กกกกกกกกธรกจบรการ (Service business) หมายถง การประกอบธรกจทเกยวของกบกจกรรมทอำานวยความสะดวก เพอตอบสนองความตองการของผรบบรการใหเกดความพงพอใจได ธรกจบรการไดมบทบาทสำาคญตอการดำารงชวตประจำาวนของคนมาก และในปจจบนผรบบรการตองการบรการทด สะดวก รวดเรว และงายดาย ทำาใหมการแขงขนกนมากเพอสรางความพงพอใจสงสดใหผรบบรการ

2. ประเภทของธรกจบรการ

กกกกกกกกการจำาแนกประเภทของธรกจบรการตามสงทเกยวของหลก แบงออกได 4 กลม ดงน

สาระสำาคญ

กกกกกกกกกจการพเศษ เปนการศกษาความรและการปฏบตงานบญชเกยวกบหลกการและวธการบญช สำาหรบกจการประเภทสถานศกษาเอกชน สถานพยาบาล มลนธ สมาคม สโมสร เกษตรกร และผประกอบอาชพอสระ รวมถงการนำาเสนองบการเงน

สาระการเรยนร

กกกกกกกก 1. ความหมายของธรกจบรการกกกกกกกก 2. ประเภทของธรกจบรการกกกกกกกก 3. คณลกษณะทสำาคญของธรกจบรการกกกกกกกก 4. ความหมายขององคกรไมแสวงหาผลกำาไรกกกกกกกก 5. คณลกษณะทสำาคญขององคกรไมแสวงหาผลกำาไรกกกกกกกก 6. หลกบญชทเกยวกบองคกรไมแสวงหาผลกำาไร

กกกกกกกก 3. อธบายคณลกษณะทสำาคญของธรกจบรการไดกกกกกกกก 4. อธบายความหมายขององคกรไมแสวงหาผลกำาไรไดกกกกกกกก 5. อธบายคณลกษณะทสำาคญขององคกรไมแสวงหาผลกำาไรไดกกกกกกกก 6. ระบหลกบญชทเกยวกบองคกรไมแสวงหาผลกำาไรได

15

กกกกกกกก 1. การจำาแนกประเภทธรกจบรการทตวบคคลเปนหลก เปนรปแบบการบรการทลกคาตองเขารวมในกระบวนการใหบรการนน ๆ ไดแกกกกกกกกกกก 1.1 การขนสงผโดยสาร เชน บรการรถประจำาทาง รถไฟฟา รถไฟ สายการบน เปนตนกกกกกกกกกก 1.2 การทองเทยว เชน โรงแรม ภตตาคาร บรษทนำาเทยว ผบ บาร เปนตนกกกกกกกกกก 1.3 การดแลรกษาสขภาพ เชน บรการนวด บรการสปา สถานออกกำาลงกาย สนามกฬา เปนตนกกกกกกกกกก 1.4 การบรการเสรมความงาม เชน บรการทำาผม ตดผม แตงหนา บรการเสรมสวยแบบครบวงจร เปนตนกกกกกกกกกก 1.5 การบรการทพกอาศย เชน คอนโดมเนยม เซอรวสอพารทเมนต เปนตน กกกกกกกกกก 1.6 การรกษาพยาบาล เชน โรงพยาบาล เนอรสเซอร สถานกายภาพบำาบด คลนกทำาฟน เปนตนกกกกกกกก 2. การจำาแนกประเภทธรกจทสนคาเปนหลก เปนรปแบบการบรการทผซอบรการเปนเจาของสนคาทนำาไปขอรบบรการจากผขายบรการนน ๆ เชนกกกกกกกกกก 2.1 การขนสงสนคา เชน บรการขนสงทางบก ทางนำา ทางอากาศ รวมทงบรการเกบรกษาสนคา เปนตนกกกกกกกกกก 2.2 การซอมบำารงสนคา เชน บรการซอมรถยนต ซอมเครองคอมพวเตอร ซอมเครองใชไฟฟา เปนตนกกกกกกกกกก 2.3 การทำาความสะอาด เชน สำานกงาน อาคาร เปนตนกกกกกกกกกก 2.4 การซกรดหรอซกแหง เชน เสอผา ผาปทนอน เปนตนกกกกกกกกกก 2.5 การตกแตงและดแลรกษาสวนหยอม

16

การบรการไมสามารถจบตองได

กกกกกกกกกก 2.6 การจดจำาหนายสนคาในธรกจคาปลกกกกกกกกก 3. การจำาแนกประเภทธรกจบรการความคดเปนหลก เปนรปแบบการบรการทเกยวของกบปฏกรยาตอบสนองตอความคดของบคคล กานนำาเสนอความคด เชนกกกกกกกกกก 3.1 การโฆษณา ประชาสมพนธกกกกกกกกกก 3.2 การแสดงศลปะและบนเทง เชน ภาพยนตร โชวประเภทตาง ๆ การแสดงคอนเสรต เปนตนกกกกกกกกกก 3.3 การใหคำาปรกษา เชน บรการปรกษาดานกฎหมาย ดานจดระบบคอมพวเตอร เปนตนกกกกกกกกกก 3.4 การศกษา เชน โรงเรยนสอนหนงสอ โรงเรยนสอนภาษา โรงเรยนกวดวชา มหาวทยาลย เปนตนกกกกกกกก 4. การจำาแนกประเภทธรกจบรการททรพยสนเปนหลก ทรพยสนอาจจบตองไดหรอไมได เชนกกกกกกกกกก 4.1 การธนาคาร เชน การรบฝากเงน การใหสนเชอ การลงทนในหลกทรพย เปนตนกกกกกกกกกก 4.2 การรบทำาบญชกกกกกกกกกก 4.3 การประกนภยกกกกกกกกกก 4.4 การประมวลผลขอมล

3. คณลกษณะทสำาคญของธรกจบรการ

กกกกกกกกธรกจบรการมลกษณะสำาคญทเปนเอกลกษณไมเหมอนธรกจอน 4 ประการ ไดแก

17

การบรการไมสามารถแบงแยกได

0

การบรการไมสามารถเกบรกษาได

การบรการมความแตกตางกน

กก

ภาพท 1.1 ลกษณะของธรกจบรการ

4. ความหมายขององคกรไมแสวงหาผลกำาไร

กกกกกกกกองคกรไมแสวงหาผลกำาไร หมายถง องคกรทประกอบการโดยไมมงหากำาไร องคกรทไมแสวงหากำาไรไมใชองคกรภาครฐ เปนองคกรทมจดประสงคเฉพาะ มสถานะถกตองตามกฎหมาย วตถประสงคเนนทการสนบสนนใหสาธารณะชนดขน สนบสนนการจางงานและการคนหาปญหาทกดดนสงคม มสทธขอความชวยเหลอจากรฐบาล สนบสนนใหไดรบการยกเวนภาษ5. คณลกษณะทสำาคญขององคกรไมแสวงหาผลกำาไร

กกกกกกกกขอบเขตและลกษณะขององคกรไมแสวงหาผลกำาไร ประกอบดวย

ลกษณะของธรกจบรการ

18

กกกกกกกก 1. การจดองคกร (Organized) หมายถง การจดโครงสรางองคกรใหถกตองตามระเบยบขอบงคบของกฎหมายโดยจดทะเบยนใหถกตอง หรอยอมรบแบบเปนทางการ เนนทคณสมบตการเปนองคกรถาวรและมกฎระเบยบ มการประชมแบบเปนทางการ มสมาชก และมการตดสนใจทรบฟงความคดเหนและปฏบตตามระเบยบขอบงคบกกกกกกกก 2. ความเปนองคกรเอกชน (Private) หมายถง องคกรแยกภาครฐ นอกจากอาจไดรบเงนสนบสนนจากรฐบาลกกกกกกกก 3. ไมแจกจายผลกำาไร (Not – profit – distributing) หมายถง ไมมจดประสงคในการทำาการคาและไมแจกจายผลกำาไรไปยงผบรหาร ผถอหน หรอผจดการ แตจะมสวนเกนของรายไดทสงกวาคาใชจายโอนไปงวดตอไป และนำามาใชตามวตถประสงคขององคกรทกำาหนดไวกกกกกกกก 4. ดำาเนนการดวยตวเอง (Self – governing) หมายถง มระบบการบรหารจดการองคกร มอำานาจการบงคบบญชาดวยตนเอง และควบคมองคกรใหไปในทศทางทกำาหนดกกกกกกกก 5. อาสาสมคร (Voluntary) หมายถง สมาชกหรอผรวมงานทไมมอำานาจสงการในเรองใด ๆ ในองคกร

6. หลกบญชทเกยวกบองคกรไมแสวงหาผลกำาไร

กกกกกกกกจดประสงคทางบญชมลกษณะทเกยวของกบการตดสนใ จ (Relevance) ส า ม า ร ถ เ ข า ใ จ ไ ด (Understandability) สามารถเปรยบเทยบได (Comparability) โดยงบการเงนจะให ขอมลเบองตนเนนไปทหนวยงานกจการทงหมดใหตรงกบความตองการของผใชภายนอก การรายงานทางการเงนโดยปฏบตตามมาตรฐานการบญชกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะของสภาวชาชพ

19

บญชแหงประเทศไทย และการปฏบตตามมาตรฐานการบญชของส ห ร ฐ อ เ ม ร ก า FASB Statement SFAS N0.116 Contributions เรองเงนบรจาค และ FASB Statement SFAS N0.117 Financial Statement Display เรองการนำาเสนองบการเงนขององคกรไมแสวงหากำาไร สวนการปฏบตทางบญชเรองอน ๆ ยงคงนำามาตรฐานบญชของไทยทเกยวของมาใชปฏบตเชนเดยวกบการจดทำาบญชธรกจเพอแสวงหาผลกำาไรทวไป

7. หลกการเบองตนในการบนทกบญชองคกรไมแสวงหากำาไร

กกกกกกกกหมวดบญช ขององคกรไมแสวงหากำาไร ประกอบดวยกกกกกกกก 1. สนทรพย หมายถง สงของทงหมดทมมลคาทองคกรนนเปนเจาของ เชน เงนสด เงนลงทน ยานพาหนะ อาคาร ทดน เครองจกร อปกรณสำานกงาน เครองใชสำานกงาน เปนตนกกกกกกกก 2. หนสน หมายถง องคกรนนไปกยมและมภาระผกพนทตองจาย เชน เงนกยม ตวเงนจาย สญญาเชาซอ เปนตนกกกกกกกก 3. กองทนสะสม หมายถง สวนทองคกรไดรบโดยคำานวณจากการนำารายไดหกดวยคาใชจายของแตละป นำามาสะสมไวในปบญชกกกกกกกก 4. รายได หมายถง รายไดจากการใหบรการและรายไดจากแหลงอน เชน ดอกเบยรบจากการลงทน การรบเงนบรจาคจากบคคลธรรมดา บรษทหรอองคกรธรกจ และจากมลนธการกศลตาง ๆ

20

กำาหนดอาชพใหเหมาะสมกบตนเองโดยคำานงถงความตองการ

ความถนดและสนทรพยทมอย

กำาหนดอาชพใหเหมาะสมกบตนเองโดยคำานงถงความตองการ

ความถนดและสนทรพยทมอย

กำาหนดอาชพใหเหมาะสมกบตนเองโดยคำานงถงความตองการ

ความถนดและสนทรพยทมอย

สนทรพย = หนสน + กองทนสะสม

กกกกกกกก 5. คาใชจาย หมายถง ตนทนทเกดจากความสมพนธกบการไดมาซงรายได เชน เงนเดอน คาเชา คาวสดสนเปลอง คาสาธารณปโภค คาเดนทางในการตรวจสอบ คาสวสดการและผลประโยชนพนกงาน เปนตน

กกกกกกกกสมการบญช องคกรไมแสวงหากำาไรซงมสมการสนทรพยเทากบหนสนบวกกองทนสะสม สามารถแทนคาโดยใชสตรดงน

กกกกกกกกเกณฑคงคาง (Accrual Basis) การใชเกณฑคงคางในการจดทำางบการเงน องคกรทไมแสวงหากำาไรอาจเลอกทำาการบนทกบญชตามเกณฑคงคาง ตอนสนงวดจะมรายการคาบางรายการทยงไมไดจาย หรอมภาระผกพนทจะตองจายในงวดตอไป โดยภาระผกพนแหงหนไดเกดขนแลว นอกจากนนยงมรายการรายไดคางรบ ณ วนสนงวดทไมไดบนทกบญช

กกกกกกกกแหลงทมาของเอกสารในการบนทกบญช (Source document) หมายถง การจดทำาใหไดมาซงหลกฐานของแตละรายการคา ณ วนทรายการคาเกดขน จะตองมเอกสารสำาหรบรายการคาแตละรายการ เชน

รายการคา เอกสารเงนสดรบ ใบเสรจรบเงน

ใบสำาคญรบเงน

21

ใบนำาฝากธนาคารเงนสดจาย ใบเสรจรบเงน

ใบสำาคญจายเงนสำาเนาเชคทจาย

ขายเงนเชอ ใบสำาคญคางรบใบสงของ

ซอเงนเชอ ใบสำาคญคางจายใบสงของ

สงคน รบคน สวนลด ปรบปรงบญช

ใบสำาคญทวไป

8. งบการเงนของกจการทไมแสวงหาผลกำาไร

กกกกกกกกงบการเงน (Financial statement) ของกจการทไมแสวงหาผลกำาไร แบงออกเปน 3 งบ คอกกกกกกกก 1. งบรายรบรายจาย (Statement of receipts and payments)กกกกกกกก 2. งบรายไดและคาใชจาย (Statement of income and expenditure)กกกกกกกก 3. งบแสดงฐานะการเงน กกกกกกกก 4. งบแสดงการเปลยนแปลงเงนกองทน

กกกกกกกกงบรายรบรายจาย กกกกกกกกงบรายรบรายจายเปนรายงานทแสดงถงเงนทรบและเงนทจาย ซงไดขอมลมาจากบญชเงนสดและเงนฝากธนาคาร กรณมลนธไมมรายการคางรบ คางจาย รบลวงหนา และจายลวงหนา รายการปรบปรง และคาเสอมราคา รายการทปรากฏในงบรายรบรายจายอาจเทากบรายการทปรากฏในงบรายไดและคาใชจาย รายรบ

22

รายจายเกดขนจากการดำาเนนงานเทานน ไมรวมรายรบจากการกเงน รายจายในการซอสนทรพย การโอนเงนระหวางธนาคาร

เงนสดและเงนฝากธนาคารคงเหลอปลายงวด

=เงนสดและเงนฝากธนาคารคงเหลอตนงวด + รายรบระหวางงวด รายจายระหวางงวด–

กกกกกกกกรายรบ หมายถง รายการรบเงนสดและเงนฝากธนาคารทกประเภทกกกกกกกกรายจาย หมายถง รายการจายเงนสดและเงนฝากธนาคารทกประเภท

กกกกกกกกงบรายไดและคาใชจาย (Statement of income and expenditure)กกกกกกกกเปนรายงานทแสดงถงรายไดและคาใชจายอนเปนผลการดำาเนนงานของกจการ เปนรายไดและคาใชจายตามเกณฑคงคาง ตามหลกการเปรยบเทยบรายไดกบคาใชจาย ดงนนในวนสนงวดบญชอาจจำาเปนตองมการปรบปรงบญช เพอใหรายไดและคาใชจายเปนของทงงวดทถกตองตามเกณฑ การสรปผลการดำาเนนงานโอนเขาบญชเงนกองทน ดงน

กกกกกกกกกกกกกกกำาไรสทธ

=กกกกรายไดสงกวาคาใชจาย

กกกกกกกกกกกกกกขาดทนสทธ

=กกกกคาใชจายสงกวารายได

กกกกกกกกงบแสดงฐานะการเงน

23

กกกกกกกกเปนรายงานทแสดงถงฐานะการเงนของกจการ ประกอบดวย

สนทรพย =หนสน + เงนกองทน

กกกกกกกกงบแสดงการเปลยนแปลงเงนกองทนกกกกกกกกเปนงบการเงนทแสดงการเปลยนแปลงเงนกงทนในระหวางงวดบญช งบแสดงการเปลยนแปลงเงนกองทน ประกอบดวย

เงนกองทนตนงวด xx

บวก (หก) รายไดสงกวาคาใชจาย หรอ คาใชจายสงกวารายได

xx

เงนกองทนปลายงวด xx

9. วงจรบญชสำาหรบองคกรไมแสวงหากำาไร

กกกกกกกกการบนทกบญชขององคกรไมแสวงหากำาไร มลำาดบขนตอนสามารถนำามาสรปไดดงภาพท 1.3

บนทกรายการใน

บญชแยกประเภท

24

ภาพท 1.3 ขนตอนการทำาบญชขององคกรไมแสวงหากำาไรสรปทายหนวย

กกกกกกกกกจการพเศษ องคกรทประกอบการโดยไมมงหากำาไร ซงมขอบเขตและลกษณะของบญชกจการพเศษ ประกอบดวย การจดองคกร ความเปนองคกรเอกชน ไมแจกจายผลกำาไร ดำาเนนการดวยตวเอง อาสาสมคร จดประสงคทางบญชมลกษณะทเกยวของกบการตดสนใจ สามารถเขาใจ สามารถเปรยบเทยบได โดยงบการเงนจะใหขอมลเบองตนเนนไปทหนวยงานกจการทงหมดใหตรงกบความตองการของผใชภายนอก การรายงานทางการเงนโดยปฏบตตามมาตรฐานการบญชกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะของสภาวชาชพบญชแหงประเทศไทย และการปฏบตตามมาตรฐานการบญชของสหรฐอเมรกา FASB Statement SFAS N0.116 Contributions เรองเงนบรจาค และ FASB Statement SFAS N0.117 Financial Statement Display เรอง

งบทดลอง

งบรายรบและราย

งบรายไดและคา

งบแสดงฐานะ

25

การนำาเสนองบการเงนขององคกรไมแสวงหากำาไร สวนการปฏบตทางบญชเรองอน ๆ ยงคงนำามาตรฐานบญชของไทยทเกยวของมาใชปฏบตเชนเดยวกบการจดทำาบญชธรกจเพอแสวงหาผลกำาไรทวไป หมวดบญช ประกอบดวย สนทรพย หนสน กองทนสะสม รายได คาใชจาย สมการบญช คำานวณโดย สนทรพย เทากบหนสนบวกกองทนสะสม เกณฑคงคาง องคกรทไมแสวงหากำาไรอาจเลอกทำาการบนทกบญชตามเกณฑคงคาง ตอนสนงวดจะมรายการคาบางรายการทยงไมไดจาย หรอมภาระผกพนทจะตองจายในงวดตอไป โดยภาระผกพนแหงหนไดเกดขนแลว นอกจากนนยงมรายการรายไดคางรบ ณ วนสนงวดทไมไดบนทกบญช แหลงทมาของเอกสารในการบนทกบญช หมายถง การจดทำาใหไดมาซงหลกฐานของแตละรายการคา ณ วนทรายการคาเกดขน จะตองมเอกสารสำาหรบรายการคาแตละรายการ

แบบฝกหด

หนวยท 1 ความรทวไปเกยวกบกจการพเศษ

จงตอบคำาถามตอไปน

26

กกกกกกกก 1.1 จงอธบายความหมายของธรกจบรการ พอสงเขป

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

กกกกกกกก 1.2 ธรกจบรการแบงออกเปนกประเภท อะไรบาง

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

กกกกกกกก 1.3 เขยนสรปเกยวกบคณลกษณะทสำาคญของธรกจบรการ

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

กกกกกกกก 1.4 จงอธบายอธบายความหมายขององคกรไมแสวงหาผลกำาไร

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

27

กกกกกกกก 1.5 จงอธบายคณลกษณะทสำาคญขององคกรไมแสวงหาผลกำาไร

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

กกกกกกกก 1.6 ระบหลกบญชทเกยวกบองคกรไมแสวงหาผลกำาไร

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

กกกกกกกก 1.7 จงอธบายหลกการเบองตนในการบนทกบญชองคกรไมแสวงหากำาไร

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

กกกกกกกก 1.8 จงเขยนวงจรบญชสำาหรบมลนธ

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

28

แบบประเมนแบบฝกหดรหสวชา .................................

วชา .......................................................

หนวยท ...................................

เรอง ......................................................

ชอ - สกล ...............................................................................

................. เลขท ..........................

29

คณภาพ เกณฑการประเมนดมาก (4)

เนอหาครบ ถกตอง สมบรณ สะอาด ตรงตอเวลา

ด (3)

เนอหาครบ ถกตอง ไมสมบรณ สะอาด ไมตรงตอเวลา

ปานกลาง (2)

เนอหาครบ ถกตอง สมบรณ ไมสะอาด ไมตรงตอเวลา

พอใช (1)

เนอหาครบ ถกตอง ไมสมบรณ ไมสะอาด ไมตรงตอเวลา

ตองปรบปรง (0)

เนอหาไมครบ ไมถกตอง ไมสมบรณ ไมสะอาด ไมตรงตอเวลา

สรปเกณฑทได

ดมาก ด ปานกลาง พอใช ตองปรบปรง

เกณฑการใหคะแนน คะแนนรวม (8 ขอ x ระดบคณภาพ 4) = 32 คะแนน ÷ 3.20 คะแนนเตม = 10 คะแนน คะแนนทได

= ..................................

ความเหน ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................

30

........................................................(...................................................)

ผประเมน.......... / .................. / ...........

เอกสารอางอง

ศศวมล มอำาพล. 2551. ทฤษฎการบญช เลมท 2. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : อนโฟไมนง.

31