Download pdf - Ho bieu chanh no doi - quyen nhi

Ð i 1 www.hobieuchanh.com

1

i Bi u Chánh

Quy n nhìX

NHI U TI N THÌ CAO

Theo i kim-ti n, thì ti n b c là quí h n các h nh t t, n m trên các tánh cao h tth y. D u h i tr c mình làm nh ng chuy n b t nh n, b t ngh a, hay là mình làm nh ng

u x -ti t, ô-danh h mình có nhi u ti n r i, mình nhà cao, mình ng i xe t t, thìthiên-h bái qu , b , kính tr ng, ph c tùng, ng i ta không c n xét tra cái ph ng-ch c c a mình dùng mà làm ra ti n, mà ng i ta c ng không c n dòm ngó cái tâm tánh

a mình coi cao hay là th p.

Nh sanh nh m cái i nh v y, nh g p dàn-trí nh v y, nên cô Hai Ph c làm b ni Mái Chín Ngánh h n m t n m r i, bây gi cô có cà rá h t xoàn, cô có bông tai h t

xoàn, cô có dây chuy n h t xoàn, cô có vòng nh n h t xoàn, trong nhà c h c-h , tt th ng c t b c ngàn, h b c ra kh i c a thì leo lên xe h i, ch ng có cu c vui nào mà

cô thi u m t, t nhiên h t th y thiên-h t sang chí hèn u kính tr ng cô, ch ng có ng inào tính tìm lai l ch c a cô, hay là dám xét coi cô làm th nào mà cô có xe h i, có h txoàn, có b c ngàn, có t t nh v y. Mà ng i ta sao không kính tr ng cô cho c. Côã có ti n b c nhi u, l i vì ti n b c cô làm ra không m t, b i v y cô xài ti n b c r ng rãim. H ai n quuyên ti n ng cúng hay giúp dân b th y thiên tai hay là h a ho n, thì

cô vui lòng u luôn luôn, khi cô giúp 5 ng, khi cô giúp 10 ng n u có m y “Bà l n”n thân i quyên, thì cô giúp n m b y ch c ho c m t tr m cô không ti c. Cách cô c s

nh v y t nhiên k nghèo hèn u kính m n cô, còn ng i sang tr ng thì khen ng i cô, trên cho t i d i ng cho cô Hai Ph c là ng i nh n c.

ã v y mà cô còn mua t t c các th nh t-báo tu n báo h t, mua mà b ng,ch không coi. Ba Có có c n-r n, thì cô nói mua ng giúp cho nhà h c-th c khai thôngdân trí d n d n t n hao chút ít c ng ch ng h i gì, mà cô l i có l i nhi u, m i vi c cô làmnh v y u khen ng i cô, ph m-giá c a cô càng thêm cao, l i c quen v i b c có h cth c n a.

t êm có H i T ng t t ch c cu c hát t i Thành ph hí vi n Saigon l y ti ncho h i mua t làm ngh a a, Cô Hai Ph c c thi p m i i coi hát, nên n c m t i r i,cô cùng Ba Có trang m h n hoi, m c áo qu n thi t p, eo h t xoàn th , r i lên xe

i mà i xu ng r p hát.

http://www.hobieuchanh.com


2

Tuy còn h n n a gi ng h n a m i khai di n, nh ng mà tr c r p hát xe h i, xekéo chen nhau u ch t, nam thanh n tú ua nhau mua gi y vô c a p-d u1 .

Xe h i c a cô Hai Ph c v a ng ng, s p ph nh y xu ng m c a xe, cô Hai Ph cth ng th ng leo xu ng, ai th y i xe t t, b n áo màu, h t xoàn nhi u, m t có duyên, s cthì p thì c ng chong m t, day u mà ngó. Ba Có mua hai cái gi y th ng h ng, r i chem d t nhau vô c a, i t i âu àn ông con trai th y u ngó Cô Hai Ph c mà tr m tr .Ch em ng i yên ch r i m i ngó thiên-h ch i, ng i thì x u-qu c mà l i d i ph n thoason, k thì già chát mà còn n m c lòe-l t, coi b vúc-v c t ng ai c ng mu n mình, rà

t láo liên dòm m y ch ph n .

Hai ch em ng coi thiên h mà bàn-lu n th tình, thình lình cô Hai Ph c kéo tayBa Có mà nói r ng: “Ý! Ch Ba, có thím tôi i coi hát kìa”.

Ba Có h i “ âu? Thím nào?“- Thím c a tôi là bà Ph ó.- âu?- ó, thím ng i vô kìa, thím i v i ba a con c a thím ó.

Cô Hai l y tay mà ch , Thi t qu bà Ph Hàm Ph m Gia T ng th ng th ng i vô v iba a con, Liên Hoa i tr c, Gia T ng và Gia Trinh i gi a, bà i sau chót h t. Có

t th y xâm-xâm i ngay l i ch cô Hai Ph c ng i, r i kêu bà Ph ch 3 cái gh ó vànói r ng: “Th a bà, ba cái gh n y c a bà mua ây.”

Cô Hai Ph c ngó Ba Có và c i mà r ng : “Mua gi y ng i g n mình n a ch ! Làmsao?” Ba Có áp r ng: “Ng i g n thì nói chuy n ch i, có sao âu mà ng i”.

Liên Hoa t i tr c, dòm th y cô Hai Ph c ch ng h ng nên ng kh ng l i. Cô HaiPh c c i và nói r ng: “Chào cô Hai, cô i coi hát n a sao? Có chú i hay không?” BàPh T ng i t i. Cô Hai Ph c ng d y, ch p tay xá bà mà chào r ng: “B m, thím i coihát. B m, có chú tôi i hay không?”

Bà Ph b èn khí chóa m t, l i b cô Hai Ph c m trang theo b c sang tr ng, nênbà không nhìn c, bà ng d d mà không bi t ai mà tr l i.

Cô Hai Ph c c i mà nói r ng: “Cháu là con Ph c ây, thím quên cháu hay sao?”Bà Ph ch ng-h ng, không k p ki m m t l i khôn khéo mà áp, l i nói r ng : “Tr i i,

y hay sao? Bây gi coi l o c, có dè âu”.Cô Hai Ph c c i mà nói r ng: “M i thím ng i. M y n m nay chú thím m nh gi i

há? N m nay cô hai l n i, hai c u c ng v y”. Cô l i v vai Gia Trinh mà h i r ng:“C u nh tôi hôn, c u ba?” Gia Trinh g c u mà áp: “Tôi nh l m ch . H i m i vô tôith y thì tôi bi t li n”.

1 d p di u



3

Bà Ph ng i cái gh d a bên cô Hai Ph c, Liên Hoa ng i k ó, còn hai c u nhng i chung m t cái k ó n a. Bây gi bà Ph ã nh tâm l i c r i, nên bà h i cô HaiPh c r ng:

- Bây gi cháu âu?- B m, Saigon ây, cháu mi t trên kho n.- nhà ai tr n?- B m, cháu nhà cháu, ch nhà ai.- Cháu có ch ng hay ch a?- B m, cháu có ch ng h n m t n m r i.- V y hay sao, thím có hay âu. Có ch ng g n ây, sao không xu ng thím mà

ch i? Ch ng c a cháu làm vi c s nào v y?- B m, ch ng c a cháu làm vi c nhà, ch không có làm s nào h t. Th y có ti m

a, ti m g , có lò g ch, nh làm ngh th u khóan, i u giá lãnh c t nhà, ho c b t c uy thôi.

- Cha ch , giàu l m m i làm ngh th u khóan c ch .- B m, có v n làm n v y thôi, ch không giàu gì l m.- Có lò g ch, có ti m c a thì giàu r i, còn i gi ng gì n a. B t nh n quá, g n

ây mà không xu ng th m ch i ch . Quan Ph nhà nh c nh cháu hoài. B a nào xu ngch i nghe hôn.

- D , cháu xu ng s chú r y quá.- Gi ng gì mà r y?- H i tr c chú ánh chú i cháu, n u cháu léo hánh t i n a, cháu s chú r y

ch .- i chuy n x a nh c l i làm gì. H i tr c ng gi n ng r y v y thôi, ng không

có c ch p âu.- B m thím, m y n m nay chú tôi m nh gi i th nào?- , ng m nh.- Sao, chú tôi không i coi hát ch i?- ng ít a hát x ng l m. Cháu không bi t ý ng hay sao? ng vui v i cái èn

mâm thu c, ch ng không bi t vui vi c chi n a h t.Bà Ph ngó ôi bông tai, ngó b cà rá, ngó cái m ay ng c a cô Hai Ph c, th y

xoàn h t nào h t n y tr u-tr u nh t là b h t nh n ôi bông tai l n và chi u h n h t c abà thì bà kiêng n trong lòng, nên bà mu n h i t i duyên c làm sao cô g p ch ng giàunh v y, mà r i bà không dám m mi ng.

Cô Hai Ph c day qua h i Ba Có r ng:- Ng i ta vô ch t r p r i, mà h còn i gi ng gì n a, nên không ch u kh i s hát,

ch Ba há.



4

- B ch a t i gi , nên h ch a hát ch .Có hai v ch ng c a ông H i ng Thành ph vô, g p cô hai Ph c thì chào h i

ng r , b coi thân thi t l m. Bà Ph th y cô Hai Ph c quen bi t v i b c thân- hào, thìbà l i càng thêm kiêng n h n n a, Bà Ph h i nh cô Hai r ng:

- Cháu có quen v i bà H i ng ó hay sao?- B m, bà h i ng ó là ch em b n c a cháu, i h i v i nhau hoài.- H i gì?- B m, m y h i ph c thi n.- Cha! Cháu có vô m y h i ó hay sao?- B m, m y bà theo r hoài, nên cháu vô h i ng lo giúp m y k nghèo nàn, tàn

t, làm ph c chút nh v y mà.- N u v y thì bây gi cháu sang tr ng l m.- B m, thiên h làm sao, mình c ng làm b y theo v i h cho vui, ch không sang

tr ng gì.- Còn cô nào ng i m t bên cháu ó, mà nãy gi cháu nói chuy n hoài v y?- Thím h i ch Ba cháu ây ph i hôn? B m, ch c a cháu?- H ? Ch c a cháu hay sao? Cháu không có ch mà.- Ch em b n dì.- C âu?- C ng Saigon ây. H i chú thím i cháu ó, nh ch em cháu v ch nuôi,

i sau m i g cháu l y ch ng. Cháu mang n ch lung l m.- V y hay sao?Bà Ph nghe chuy n nh v y, mà bà không h th n, bà l i mu n làm quen v i Ba

Có, nên ngó Ba Có mà chào r ng: “Chào cô. Té ra cô là ch c a cháu tôi ây, mà tôikhông bi t ch ”.

Ba Có g c u và c i, ch không nói chi h tCô Hai Ph c nói v i Ba Có r ng: “Bà ây là Bà Ph trong C u Kho, thím dâu

a em”.Ba Có c i mà nói r ng: “B m bà l n, em có nghe danh ti ng c a bà t lâu, ti c vì

em không có d p g p c bà l n, nên nãy gi em không bi t mà chào bà l n. V y xin bàn tha l i cho em.”

Bà Ph áp r ng: “Không. Cô có l i gì âu. Không bi t mà chào h i sao c.Thôi, té ra c ng là bà con, ch ch ng ph i xa l chi. B a nào r nh i v i con Hai ây vàonhà tôi ch i”.

Bà nói t i ó thì b n hát kéo màn khai di n. êm nay hát tu ng Ph ng Ki u-Lýáng, hát l p m con Ph ng Ki u ùm u t i nhà H -Phát g p Lý áng b òn, hai bên tình cùng nhau r i th nguy n vàng á. Cô Hai Ph c th y thân ph n c a Ph ng Ki u



5

hèn h ch ng khác nào thân ph n c a cô ngày tr c, thì cô m i lòng, nên r ng r ng n ct. Cô li c coi thì th y Bà Ph , Liên Hoa v i Gia T ng h n h nh th ng, duy cót mình Gia Trinh không vui, nó th y v ch ng H Phát khinh b c m con Ph ng Ki u

thì nó kêu bà Ph mà nói r ng: “V ch ng H Phát x u quá má há, Ph ng Ki u là cháumà coi b nó không th ng ch ”. Bà Ph ã không bi t h mà bà l i nói r ng: “ , hai vch ng th ng cha ó b y quá. Sau con Ph ng Ki u nó làm hoàng h u ây r i m i bi t m c

ch ”.n khuya vãng hát, cô Hai Ph c v i Ba Có i v i m y m con bà Ph mà ra c a

t l t. Bà Ph kêu xe kéo mà v C u Kho. Cô Hai Ph c bèn th y v y h i r ng:- a ! Thím không có xe h i hay sao?- Có xe nhà, mà không có s p ph . Hôm tr c th ng s p ph phá xe, ng gi n

ng i nó, r i h m nay ch a m n a khác c m bánh, nên i âu ph i i xe kéo b tti n h t s c.

- Cháu có xe s n ây. Thôi thím v i m y c u và cô lên xe cháu r i cháu a v .Xe cháu l n, t i 7 ch ng i nên i .

- Cháu có xe h i hay sao?- D có.- Cháu a m t công cháu l m.Ba Có h t mà áp r ng: “B m bà l n có m t công âu. a bà m t chút r i ch em

tôi v không tr gì. bà l n i xe kéo b t ti n l m”.Ch ta và nói và ngo c s p ph em xe l i. Bà Ph th y cái xe thùng ki ng l n i

mà l i m i tinh, thì bà khen th m và càng kiêng n cô Hai Ph c thêm n a. S p ph nh yxu ng m c a, v n èn trong mui sáng tr ng. Cô Hai Ph c và Ba Có m i m con bà Phlên xe, b n ng i l n ng i phía sau, Hai a nh ng i phía tr c.

Bà Ph th y ni m2 xe bao n xám, ch ch n lót n , có bình c m bông th ngi, coi ra có v sang tr ng vô cùng thì bà h i cô Hai Ph c r ng:

- Xe n y c a ch ng cháu hay là c a ai?- B m, không. Xe riêng c a cháu i ch i ch . Ch ng cháu i làm công vi c, th y

có hai ba cái xe khác n a.- Cha ch ! S m xe h i nhi u d v y hay sao?- Ph i s m mà i ch sao.- N u v y thì ch ng cháu giàu l n l m.Cô Hai c i và ch ch cho s p ph ng ng. M y m con bà Ph leo xu ng, r i bà

i ch em cô Hai Ph c ghé u ng n c ch i m t chút r i s v . Cô Hai Ph c áp r ng:- B m khuya r i; n u cháu ghé s nói chuy n làm m t gi c ng c a chú.

2 n m



6

- ng ch a ng âu. Bây gi ng th c ng hút hà r m, ch ph i ng s m nh h itr c. B a nay tôi i coi hát ây, ng l i ph i th c coi nhà mà ch ch

ng nói lang cang3 thì th y trong nhà ph t èn khí sáng lòa, c a m r ng ra,ông ph T ng i ra sân và h i r ng: “Ch ! Xe h i âu mà v ó v y!”

Bà Ph không tr l i v i ông, bà l i nói v i Hai Ph c và Ba Có r ng: “Kia kìa,ng còn th c ó th y hôn? i vô u ng n c ch i m t chút r i s v .”

Ba Có th y bà ân c n, bèn nói v i cô Hai Ph c r ng: “Không nên cho bà l nbi u lâu. S n có quan l n th c kia, v y em nên vô mà th m quan l n m t chút”

y ng i d t nhau i vô, g p ông Ph i ra, ông h i r ng: “Xe c a ai a bà vó?”

Bà Ph áp r ng:- Xe c a con Hai.- Con Hai nào?- Con Hai Ph c- Con Hai Ph c nào?- Con Hai Ph c là cháu c a mình, ông quên r i hay sao?Ông Ph còn ú , thì cô Hai b c t i ch p tay xá ông và nói r ng: “B m chú m nh

gi i, cháu ây, chú quên hay sao?”Ông Ph ch ng-h ng, không bi t l i chi mà nói. Bà Ph m i vô nhà. èn khí chói

sáng, ông Ph th y rõ cô Hai Ph c, th y cô y ph c àng hoàng, trang- m p- , khôngph i nh con Ph c b n ti n h i tr c, thì ông ng n ng , ch l y con m t ngó cô, chkhông nói c

Bà Ph c i mà áp r ng:- Ông coi cháu bây gi t t quá th y hôn?- …- Nó có ch ng giàu có l n, có lò g ch, có ti m c a, có xe h i n m ba cái, sung

ng bi t ch ng nào.- … v y h .- Ch sao. Nó ch i b i v i bà n y bà kia, sang tr ng úng b c.- V y hBà Ph m i khách ng i r i kêu a bi u em n c u ng. Bây gi ông Ph nh

tâm l i, ông m i h i cô Hai Ph c r ng:- Cháu có ch ng âu bây gi ?- B m, cháu bên trên phía Kho n

3 lang bang



7

- Cháu có ch ng giàu có t t , y là nh ph c c c a ông bà. V y cháu ph i ti nn, ng có b t tr c thiên h lãng phí không t t.

- Cháu cám n chú.- Cháu có con hay ch a?- B m ch a.Ông Ph châu mày không dám h i thêm n a.

Ba Có v i Hai Ph c u ng n c r i bèn t gi mà v . V ch ng ông Ph a ra xevà c n d n h có r nh là ch y xu ng th m ch i.

Xe ch y r i, v ch ng ông Ph tr vô nhà, bà nói r ng: “Ngày mình ánh i nói, mình có dè bây gi nó c nh v y âu. Nó g p tôi trong r p hát, nó h i tôi, thi t tôi

c c h t s c”.

Ông Ph áp r ng: “M c c n i gì? N u nó bi t suy xét thì nó mang n mình l m.Nh mình i nó nên ngày nay nó m i c nh v y ó”.

Bà g c u nói r ng: “Ông nói ph i l m. Có l nó ngh nh v y ó, nên coi b nó khôngphi n mình”.



8

XIC THANG TH NHÌ

Cô Hai Ph c nh ti n b c c a Mái Chín Ngánh mà cô c nh p theo h ng ng igiàu sang. Ch ng nh ng cô t i lui th m ông Ph T ng, thì v ch ng ông Ph T ng tr ngãi mà thôi, mà v ch ng ông Ph l i c ng th ng d t con lên nhà cô mà ch i, còn Liên

Hoa n m nay ã l n r i thì th ng i ch i xe, ho c i coi hát v i cô, kêu cô b ng “Chhai” nghe ng t x t, ch không ph i khinh khi m ng ch i cô nh h i tr c v y n a.

i lui ch i vài n m, mà v ch ng ông Ph , vì h “cái c ch ” “ph b n” c a mìnhngày tr c, nên ch ng bao gi dám h i th m t i vi c cô Ph c ch a , cho bi t coi h i ócô sanh trai hay là gái, và a nh bây gi âu. Mà cô Hai Ph c c ng y nh l i c a BaCó d n, cô ch ng h nói t i chuy n y.

t bu i chi u, cô Hai Ph c i xe h i l i nhà ông Ph r c cô Liên Hoa i ch i.Cô nghe tin c u Hai Hùng h c bên Pháp ã thi u b ng C nh n Lu t Khoa và c u ãxu ng tàu mà v , trong n m m i ngày n a c u s t i Saigon.

Trót n m n m r i cô ã quên c u Hai Hùng, nay thình lình cô nghe c u v g n t ithì trong lòng b i h i, n m ng i không an. Cô còn oán cái thói en b c c a c u ch ng?Hay là b p l a tình len-lúc nhen-nhúm ngày x a n bây gi mà nó c ng ng m ng m cònngúng? Cô b i h i mà cô không bi t trong hai l y t i l nào.

êm y là th n m, nh m êm cô i coi hát bóng, mà n c m t i r i cô dã d i,không ch u s a so n trang m gì ng i coi hát. Ba Có th y ng h treo trên vách ãch 8 gi r i, mà cô Hai Ph c mãi còn b n mát, n m trên gh xích- u thì ch ta h i

ng:- B a nay là êm em i coi hát bóng mà. Em quên hay sao?- Em nh l m ch . Mà b a nay sao em không mu n i coi xem hát bóng.- Sao v y?- T i sao em không bi t mà sao em không mu n i coi hát.Cô n m lúc-l c cái gh , m t ngó ng n èn khí trân trân m t h i, r i vùng nói v i

Ba Có r ng:- Em m i nghe nói c u Hai bên Tây v g n t i a, Ch Ba.- C u Hai nào?- C u Hai Hùng là ng i h i tr c l y em có ch a r i tr n b i qua Tây mà h c

ó.- ! Th ng kh n n n ó mà nh c t i làm gì. H i tr c mình nghèo, nên tính v

nó ng ki m xu, ch bây gi mình c n gì nó. Nó v thây k nó ch .- Nghe nói c u thi u c -nh n, ch không ph i ch i âu.



9

- C -nh n c nhéo gì c ng v y, h ng i có cái óc hèn h khi p nh c, thì dù h ccho nhi u, làm quan cho l n, c -ch c ng hèn h khi p-nh c hoài, ch gì. ó th y

m l m.- Không bi t ch ng h i tr c c u còn nh tu i, l i h c ít, nên c u không bi t ph i

qu y. Bây gi c u l n r i, c u h c gi i, có l c u i tánh ch .- Th g ng v i qu , h già ch ng nào càng cay ch ng n y. Con ng i c ng v y,

thái- hèn h l n ch ng n y. Em có th y th ng ng mà nó thành con h c c bao gi ?u em b t nó em ng tr c bàn th Th n ng ng c ng là ng ng, ch thành h c âuc.

- Ng ng hay là h t c ng v y, em s c u v ây c u ki m em mà òi con c a c u,i em không bi t làm sao ch .

- Khéo lo d hôn!- Không lo sao c. C u thông th o lu t, c u h i mình không bi t âu mà tr l i

ch .- C u có h i thì em ng nói gì h t. Em bi u c u h i qua ây, ng c u l t t i ây

qua nói lu t v i c u cho c u bi t.- Nh c u có h i em nói th ng nh ch t, c hay không?- c. Mà em c u h i qua, ng qua nói chuy n v i c u cho vui mà.Cô Hai Ph c n m suy ngh m t h i n a, r i h i r ng:- Ch Ba, nh c u Hai v ây, c u t i ch u l i r i c u xin c i em mà chu c cái

qu y h i tr c, em ph i tr l i làm sao?- Em h i k c c quá! Bao gi mà có chuy n nh v y. Trông th mà em còn

th ng th ng ó l m hay sao mà em c m nó c i em?Cô Hai Ph c n m nín khe, không tr l i.Ba Có thu ra mà nói r ng: “Qua s em còn ph i nguy v cái tay th ng m ó

a cho mà coi!”Cô Hai Ph c c ng không tr l i.Cách ch ng 10 ngày sau, cô vô nhà ông Ph T ng mà ch i, cô g p c u Hai Hùng,

u bi t cô nên c u b -ng , nh ng mà c u làm l , không dám h i.Bà Ph bây gi bà yêu và tr ng cô Hai Ph c l m, bà mu n khoe cô, mà c ng

mu n phui-pha chuy n c cho r i, nên bà h i c u Hai Hùng r ng : “ th ng Hai bi t côy là ai.?”

u Hai làm b l láo áp r ng:- Cháu i lâu quá nên cháu quên.- Cô Hai Ph c ó a. H i tr c cô nuôi nó, lúc cháu ây mà i h c có nó. Cháu

nh hôn?- Th a, cháu nh r i. Bây gi cô Hai l n nên trông l .



10

Cô Hai Ph c c i mà nói r ng: “C u thi u c -nh n r i c u làm l v i em ch i,ch em có quên c u âu”.

y l i nói y g m các ý trách v i cái ý còn dan-díu. Bà Ph s k nói qua,ng i áp l i, r i lòi tình t c không t t, nên bà h t mà nói v i c u Hai r ng:

- Con Hai bây gi có ch ng giàu l m, nó có xe h i, có nhà t t , ch không ph inh h i nh v y âu.

- c v y thì tôi c ng m ng cho cô.Cô Hai Ph c c i mà nói r ng: “Cám n c u. Tôi c ng m ng cho c u h c thành

công”.Câu chuy n ch có bao nhiêu ó mà thôi, mà c ng cho c u Hai th y cô Hai ã

không oán h n mà ý l i không quên c u.Cô Hai Ph c v nhà cô t thi t cho Ba Có nghe r ng cô có g p c u Hai Hùng. Cô

nói r ng:- C u g p em mà c u làm m t l ch .- Sao em không nh c chuy n x a cho c u nh ?- Có chú thím c a em ó, em nh c chuy n c coi sao c?- C u có h i th m con c a c u hôn?- Không.- C u i Tây r i c u quên chuy n An Nam h t. khi nào qua g p r i qua s nh c

cho c u nh .n m t tháng nay Mái Chín Ngành ít t i lui n a. H i tr c m i ngày m i ghé,

bây gi c tu n l m i ghé m t l n, mà ghé m t lát r i i, không chà l t n c m, khôngvui c i h n-h nh x a n a. Tuy v y mà ti n b c c ng cho cô Hai Ph c n xài nhth ng.

t êm cô Hai Ph c i ch i v , cô bu n trong b ng nên ng không c, cô bèn nh t trình ra mà c. Cô th y có m t bài báo nói r ng: M t ng i khách trú tên Mai-

Ngân kêu Mái Chín Ngành, làm ngh th u khoán Cholon, g t g m nhi u hãng mà muach u xi m ng, mua ch u s t, l i còn g t nhà b ng mà vay b c c th y trên 200 ngàn. Vàitháng nay không tr n cho h ng và nhà b ng nào h t. M y hãng vào n n i TòaTh ng-mãi mà ki n. Tòa xét s sách thì th y Mái chín Ngành làm nhi u vi c gian l n,nên lên án bu c t i sang t theo phép Th ng-mãi. Tòa ch a k p b t mà giam thì MáiChín Ngành s t i nên ã tr n i âu m t. Theo tin c a s C nh sát thì có l Mái ChínNgành tr n lên Cao miên, r i lén qua Xiêm La ng quá giang tàu mà v Trung Qu c.Nhà chuyên trách còn ng t p nã, mà ch a bi t k ph m bây gi âu.

Cô Hai Ph c c ch a h t bài nh t trình thì r i cô m hôi, cô kêu Ba Có mànói l i cho ch ta hay. Ba Có ch c l i l c u mà than r ng: “Xuôi x o quá! Làm vi c gìmà m c n n n i ph i tr n l n. ây r i ch em mình m i làm sao ây?”

Cô Hai châu mày nói r ng:



11

- Th y nguy mà th y không nói tr c cho mình hay ch . V y mà hôm u thángth y còn phát ti n cho em xài nh th ng. Ai mà dè.

- B i không ph i t i mình mà nó nguy, nên nó có trách mình c âu.- Th y m c n n n c ng t i em m t m ch .- T i sao? M i tháng nó t n v i mình ch ng 500 ng b c ch bao nhiêu. M y

m c ng l i nó nhi u l m là 20 ngàn. Nó mua xe h i, mua h t xoàn cho em ch ng 10ngàn n a thì t n hao t i 30 ngàn, có ph i nhi u âu.

- Ba ch c ngàn còn gì n a!- i! Mà chuy n r i thì thôi, h i nào mà tính. Bây gi mình ph i lo ph n mình ây.- Em không lo. M y n m nay em giành c 3 ngàn.Ba ngàn nhi u l m sao? Ch chi c 30 ngàn thì kh i lo, ch ba ngàn mình xài

lâu l m là m t n m, tiêu h t r i làm sao?- T i âu hay ó ch bi t làm sao!

Ch em cô Hai Ph c ã m t vú s a r i, nên không dám xài phí h i h t nh tr ca. Chi u chi u cô Hai ng i xe h i i ch i m t vòng r i v , không n c m nhà hàng,

không coi hát n a.t bu i s m m i hai ch em th c d y th y m t t p th h th s n xe l i d m

a, s n quét cái nhà bánh ch bên phía tay m t. V cái nhà n y b tr ng g n m t n mi, không có ai m n. Nay th y ng i ta l ng-x ng s n s a, mu n bi t coi ai m n, nên

Ba Có b c ra ng d a hàng rào mà h i th m m y ng i th . Cách m t h i ch ta tr vônói v i cô Hai r ng:

- Không ph i m n. Ng i ta mua cái nhà v i t 11 ngàn, nên ng i ta tu b l ing d n mà .

- Nhà ó bán hay sao? H em hay thì m y tháng tr c em nói v i Mái Chín muaph t cho ch em mình , ti n bi t ch ng nào.

- Nó g n ch t r i mà mua cái n i gì.- B nào c ng ch t, m c n m y tr m ngàn, d u thêm 11 ngàn n a c ng không h i

gì. Nhà ó bây gi ng i Tây hay là ng i An Nam mua v y ch ?- An Nam. M y ng i th h nói ông c-Ph Lê-nh -Th n nào L c-T nh

không bi t, ng h u trí, nên mua nhà y v i v con.- B ông ó giàu l m hay sao mà mua nhà t i 11 ngàn.- Làm quan lên t i ch c c-ph mà không giàu sao c, em h i k quá.Cô Hai Ph c ng i bu n hiu, cô suy ngh th nào không bi t, mà cách m t h i cô

i than r ng: “Em ngh l i thi t em d i quá, h i c th i c ham ch i cho sung s ng cáithân, không thèm tính t i vi c h u nh t, nên nay th t th i m i ph i c c lo nh v y”

Ba Có ngó cô Hai mà h i r ng:- Cái gì mà th t th i, em già r i hay sao?



12

- Tuy ch a già, song ng i mình n ng t a nh c y ã tiêu r i, thì mình th t th ich sao.

- Mái Chín Ngành tiêu ó, ch a ch c là r i hay là may cho mình. i em ngcó th i chí ch . Vì n m tr c ch em mình nghèo, em không có vi ki n, l i ch a có danh

gì, nên qua cho em g n Mái Chín Ngành ng ki m ti n. Em t ng qua cho emy Mái Chín Ngành ó qua v a lòng ó hay sao? Có ph i v y âu. Qua d y d em, qua

mu n cho em làm bà n y bà kia, qua m i v a lòng, ch làm “thím mái chín” mà ngh a gì.Em ng có bu n, th ng ó b t quá là m t n c thang th nhì ch gì. Em còn ph i leo cao

n m i c.- Leo lên n a c hay không ch a bi t, ch bây gi em th y ph i leo xu ng r i.- Sao mà leo xu ng?- ây r i mình ph i ki m ph r r d n mà , ch nhà n y r i ti n âu mà tr .

ó không ph i là leo xu ng hay sao?- Chuy n gì mà ph i l i d n ra ph mà ? V y ch tr c khi g p Mái Chín Ngành

em âu?- H i tr c Ông Huy n Hàm ng tr ti n nhà; bây gi ai mà ch u tr ?- Em khéo lo d ! Th tr ti n nhà, qua nói ra m t ti ng thi u gì ng i ch u. Em

ng có s mà lo tính tr nhà m n ph . Tính nh v y thì quê l m. Em mu n trèo cao thìem ph i gi ph m giá cho cao m i c ch . Em không th y ch c bán trái bom hay sao?Nó mu n bán m c, nó ph i bao b ng gi y l a, nó bán m c m i c. Em ph i gi cáchsang tr ng luôn luôn, m i ngày ph i b n m i, ph i i ch i xe-h i, nh th ng hoài,ch ng có làm hèn h mà m t ph m giá.

Cô Hai Ph c c i.Chi u mát Ba Có xúi cô thay mà i ch i m t vòng v i ch ta. Cô Hai còn ng

trang m; Ba Có s a so n r i tr c, nên ch ta ra tr c sân mà coi s p ph lau xe h i.Thình lình ch ta th y m t ông b t kh n en, b n áo dài, tay c m ba-ton, râu h t ng nh trê,mái tóc b c hoa râm, m t eo kính g ng vàng, ng ng xe kéo tr c cái nhà ng s n s aó. Ông y ch ng ba ton i vô, th h th s n u b m và b m quan l n.

Ba Có bi t ông y là quan c Ph Lê nh Th n, nên ng ngó ngay trân trân.Quan c ph i chung quanh mà coi nhà th làm, i t i hàng rào, ngang ch Ba Có

ng v i cái xe-h i, thì ngài ngó ch ta, mi ng c i ng n-ngo n.Ba Có cúi u mà chào ngài và h i r ng:

- B m quan l n, quan l n mua cái nhà n y hay sao?- Ph i. Tôi mua r i.- B t nh n quá! Hai ch em tôi m t bên ây, mà hãng bán cái nhà n y hai ch

em tôi không hay chút nào h t. Ch ph i hay bán thì con em tôi nó mua r i.- Tôi có m t th ng con trai làm vi c ngoài Saigon, nó th y trong nh t-trình rao

bán, nên nó ch cho tôi mua ó.



13

- Có rao trong nh t trình hay sao? Nhà tôi có mua th nh t trình mà không ý n l i rao, nên có hay âu. B m, quan l n mua giá bao nhiêu v y?

- Tôi h u trí, tôi c n dùng có ch g p, nên tôi mua m c quá. Tôi mua v nhàt t i 11 ngàn.

- B m quan l n, 11 ngàn có m c âu. Quan l n mua ó r l m. Ph i mà conem tôi nó hay bán giá ó, thì nó c ng mua. B m quan l n, xin m i quan l n qua nhà tôi

ng nu c ch i.Quan c-Ph Th n do d m t chút r i ch ng ba-ton i vòng ra c a ngõ mà

qua sân c a Ba Có. Ngài th y Ba Có y ph c ch nh t , l i có cái xe-h i tr c s n, thì ngàinói r ng:

- Cô, s a so n i, mà tôi qua làm khách cho cô v y sao ph i.- B m, không. Tôi không có i âu h t. Con em tôi nó bi u s p-ph em xe ra

chùi lau ng chi u t i nó i ch , ch bây gi ch a i. M i quan l n vô nhà.Quan c ph i theo Ba Có mà vô nhà. Ba Có m i ngài ng i gh gi a, nh n

chuông kêu b i b p bi u ch m t bình trà m i, bi u lau chén cho s ch s .Quan c Ph th y c h c-h , l i ch ng d n p , thì khen th m trong

ng và h i r ng:- Ông ch nhà i âu v ng?- B m quan l n, nhà n y là nhà c a con em tôi, ch không ph i nhà c a tôi. Nó

có ch ng Mái-Chín-Ngánh làm ngh th u khoán. Ch ng nó mua bán l n x n v i m yhãng sao ó không bi t, mà b i v Tàu. Còn tôi có ch ng An nam nhà trên Hoà H ng.Ch ng tôi nó mêm v bé, tôi phi n tôi giao nhà c a h t, r i tôi xu ng ch i v i con emtôi ây.

Cô Hai Ph c trang m r i, cô trong cái phòng m t bên, cô m c a b c ra.Quan c Ph th y nhan s c, t ng m o c a cô thì ngài ch ng-h ng, nên ng d y chàocô.

Ba Có nói v i ngài r ng: “B m quan l n, con em tôi ó. Nó là ch nhà”. Ch ta dayi nói v i cô Hai Ph c r ng: “ Quan l n là Quan c Ph m i mua cái nhà d a bên

mình ó”. Cô Hai Ph c cúi u chào Quan c Ph r i ng i cái gh g n m t bên ngài ó,mùi d u th m bay ng t ngào.

Th ng b i b ng m t mâm trà lên trên bàn. Ba Có l y bình trà mà rót ba tách. CôHai Ph c b ng m t tách mà m i Quan c Ph , tay b ng d u-nhi u, mi ng c i h uduyên.

Quan c Ph c ý, nên chúm chím c i mà nói r ng: “Tôi mua nhà v ch n ycoi b êm ái l i vui. Tôi ch u ch nh v y, ch ch ông o l n x n quá”.

Cô Hai Ph c c ng c i mà áp r ng:



14

- B m quan l n. ch n y t t l m. Em ây h n b n n m r i, không có vi cchi h t. Quan l n h u trí v m y ch n y thì ph i r i. Em ch c bà l n th y ch n y bà

n mu n nên bà l n m i c quan l n mua ch gì.- Không. Bà b y tr ã m t n m sáu n m nay r i, còn âu mà c.- Té ra bà l n m t r i sao? V y thì quan l n mua cái nhà r ng mênh-mông r i

sao h t.- Tôi v i m y a con tôi.- Quan l n c m y cô m y c u?- Sáu a, 3 trai 3 gái.- Quan l nn có ph c quá, ã giàu sang mà l i giàu con cháu ông n a. Quan

n n m nay c m y m i tu i?- Tôi c 57.- T i 57 tu i mà quan l n coi còn m nh quá. Tôi t ng âu quan l n ch ng 45

tu i, tóc có b c chút nh, mà r ng con y nguyên.- Ph i. R ng tôi còn c ng l m, n mía c ng c n a.Quan c Ph ngó quanh qu t, th y m y cây n treo trên vách bèn nói r ng:

“Nhà m y coi phong l u quá, có s m n n a ch ”. Ba Có nói r ng: “B m quan l n, con em tôi nó s m ng khi nào nó bu n nó

n ch i gi i khuây”.Quan c Ph ngó cô Hai Ph c trân-trân mà h i r ng:- Chà ! Cô bi t n n a sao?- D , em bi t c t- qu t ít b n.- Phong l u quá!Quan c Ph c ng i nói chuy n ch i, u ng t i 3 l n n c r i m i t mà v .

Ch em Ba Có a ngài ra t i c a ngõ. Ba Có h i r ng:- B m quan l n, ch ng nào quan l n m i d n v nhà mà ?- nó s a xong r i tôi d n. Có l ch ng vài tu n n a nó s a r i, s a ít nh

i s n ph t n c vôi, ch không có s a chi l m.- Còn bây gi quan l n âu?- Tôi v i th ng con tôi, d i ng Testard.Quan c Ph v , hai ch em Ba Có tr vô sân. Ba Có h i cô Hai Ph c r ng:

“Em mu n làm bà l n hôn?”Cô Hai Ph c chúm-chím c i mà áp r ng: “ ng áng cha em, coi k quá”.



15

XIINHÚM B P L A TÌNH

i 4 gi r i chi u. M t tr i hiu-hiu, gió àn phay-pháy. Bên ng m y ch uCau vàng qu c qua qu c l i, ngó lâu có cái v y u u mà l i thanh tao. Ngoài ng xech y l ng x ng, trông ra ch n kinh-thành ng i ta tr c l i tranh danh thi t là náo nhi t.

Ba Có l y xe-h i i Cholon t h i 2 gi tr a t i bây gi mà ch a v . Cô Hai Ph c nhà m t mình cô bu n, nên cô ng d a c a mà ngó ra sân. Khi tr i mát m , hoa-th ot t i, cô nhìn hoa m t h i lâu r i cô sanh c m tình-ch a chan trong lòng, cô bèn kéo

cái gh xít- u em tr c hàng ba, r i cô l y m t cây àn kìm ra n m t i cái gh y lêndây n rao ch i. Cô m c b mát b ng l a màu xanh da tr i, bâu áo, lai tay và laiqu n u có vi n màu bông h ng.

Gió th i hiu-hiu, ti ng n r -r , mái tóc dã-d i, gò má ng h ng, nhà o c n up cái c nh n y ch c c ng khó d n ng n sóng tình d n d p. Cô Hai rao ch i m t h i r i

cô c m h ng, nên cô b t n bàn V n-Thiên-T ng, ti ng n cao th p nh khóc nhthan, mi ng cô l i ca, ti ng ca phù tr m nh chim kêu, nh n c ch y. Cô n ca d t bài

i, b ng có ti ng nói trên u cô r ng: “Hay l m! Hay l m! Phong l u ki t! Cô Hain ca tuy t di u, mà hôm tr c cô khiêm nh ng, cô nói cô bi t c t qu t ch ”.

Cô Hai gi t mình; cô ng i d y day l i th y Quan c Ph Th n, thì cô th n-thùa vcách cô n m c l l i, mà c ng th n-thùa v s cô vô ý không hay ng i ta lén nghe cô

n ca. Cô l t t cúi u chào Quan c Ph r ng: “B m quan l n, xin quan l n tha l icho em. Quan l n qua ch i mà em không hay ng nghinh ti p”.

Quan c Ph c i mà áp r ng:- Không, cô có l i chi âu mà ph i ái-ng i. Tôi không xin phép cô, mà tôi vô nh u

trong nhà cô b t l i tôi m i ph i ch .- B m quan l n, em âu dám. B m quan l n, em xin m i quan l n vô nhà.- Không, không. ây ch i thú v h n, vô nhà làm chi. Tôi ng bên rào coi ch

cho tr tr ng bông tôi nghe v ng v ng có ti ng n ca bên n y, nên lén b c qua coi aich i phong l u n th nh . Tôi th y cô, tôi bèn núp phía sau l ng ng lén mà h ngtr n cái thú phong-l u y m t lát. Xin cô tha l i cho tôi.

- B m quan l n, em âu dám b t l i quan l n. Xin m i quan l n vô nhà, chngoài hàng ba v y sao ph i.

- Không. ngoài n y mát. Cô cho tôi m n m t cái gh ng i ây c ng c mà,ng i nghe cô n ca ch i.

Cô Hai b c vô b ng m t cái gh em ra, Quan c Ph r c l y r i i di ni cái gh xít- u mà ng i. Cô Hai Ph c c i mà nói r ng:

- Xin phép quan l n cho em vô m c m t cái áo dài, ch em m c nh v y màti p khách thì vô l quá.



16

- Mình là b n lân c n v i nhau, ch khách kh a gì mà l -phép. Tôi c ng b n mát ây v y. Tôi mu n cô b n nh v y ó, ch cô th l quá thì m t vui.

- Quan l n cho phép em m i dám.- Tôi cho phép. Cô c n m cái gh xích- u nh h i nãy v y, n m r i n và ca

nh nh cho tôi v i cô nghe mà thôi, nghe n ca nh v y m i có thú v- B m quan l n, có quan l n ng i ó, em s , em n ca l i nh p h t.- T i sao v y?- Vì quan l n có oai, làm cho em kh p nên khó ca l m.- ng s gì h t. Cô coi nh không có tôi v y mà. Cô c thong-th ca nh h i nãy

i.- B m quan l n, em bi u b i l y r u la-ve cho quan l n u ng gi i khát.- c. Mà nhà có s n r u hay không?- B m, có s n.Cô Hai b c vô trong nh n chuông. Ng i b i ch y lên. Cô bi u i l y n c á

i em la-ve ra ãi khách.Quan c Ph kêu cô Hai mà h i:- Còn ch c a cô i âu v ng?- B m, ch Ba em i vô trong Ch -L n.- Ch ru t c a cô, hay là ch em sao ó?- B m, ch b n dì.- À! Có v y ch ng, ch cô th Hai, còn ch c a cô th Ba, thì trái c a quá.- B m, quan l n d n nhà xong r i h t.- B m, nhà quan l n em th y m y cô m y c u ông, coi vui quá. Bên n y em có

hai ch em nên v ng oe.- Hai a con gái l n c a tôi có ch ng r i nó riêng ch h i tr c còn ông h n

a. Bây gi tôi có hai v ch ng th ng con trai l n c a tôi, hai a con trai gi a còn ic, v i a con gái út, không ông gì l m. Cô n m trên gh xít u ó i, n m n ca

nghe ch i mà.Cô Hai v ng l i. Cô ng i d a trên gh xít u, tay ôm cây n, lên dây r i rao ch i.

Cô ngâm nh -nh , ti ng ngâm l nh-lót, ti ng n trong ng n, quan l n ng i nghe nh ngcâu tình t sâu-xa, ng i ngó m y ngó tay nh n n d u nhi u thì ngài nh say nh mê,

ng t ng nh ang trong ch n ng ào tiên c nh.Ng i b i b ng m t cái bàn nh ra tr c m t quan l n, r i l i b ng ra m t

mâm, trong mâm có m t chai r u la-ve v i 2 cái ly, m i ly u có m t c c n c á. B i r u la ve r i, cô Hai buông cây n, cô ng d y l y chai r u mà rót vào hai ly.i rút lén mà i m t. Cô Hai b ng m t ly r u mà m i quan l n, m c li c, mi ng c i,

ti ng m i h u tình mà l i h u duyên.



17

Quan l n a tay r c ly r u, trong lòng hân hoan, mà cô Hai c n ly r i ngàii u ng.

i r u n ng nàn, hai gò má c a cô Hai ng , dung nhan coi càng p b iph n.

Quan l n thêm c m h ng, nài cô ph i n ca n a. Có h i r u, cô hai h t ái ng ia. Cô b ng m t cây n tranh ra trên bàn, kéo gh l i xít g n, r i cô lên dây oán màn m t bài, và n và ca. Quan l n ng i nghe n mà u ng r u và ngó cô Hai. Gió

th i mái tóc ph t ph trên m t áo l a bó sát trong mình, làm cho quan l n th y ngài iêno tinh-th n, ng n-ng lòng d .

Cô n d t bài r i, cô ng d y ngó quan l n mà c i, và rót r u thêm cho ngàing. Cô nói: “Em l i quá, em quên l y thu c mà ãi quan l n ch . em vô bu ng l y

thu c ng lê cho quan l n hút”. Cô nói d t l i thì cô b i vô nhà. Quan l n ng d y itheo cô. Cô i th ng vô bu ng. Quan l n ng t i c a bu ng mà ngó. y là cái phòngriêng c a cô Hai ng , gi ng ng chùi sáng ng i, ni m4 gòn dày 2 t c, mùng và drap

u tr ng nõn, bàn r a m t ng th d u th m, có t ki ng l n soi mình, códivan c m lai n m coi sách. Quan l n nói r ng: “Phòng ng p quá, mà ch ng b i

Tàu, ng có m t mình ch ”.Cô Hai day l i ngó quan l n mà c i. Quan l n men-men b c vô, tay vu t râu,

mi ng c i ng n-ngo n. Cô ng ngay cái ki ng l n, tay vu t mái tóc mà nói r ng: “Tr ii! tôi u ng r u m t ngòm ch . Ch c em say r i à quan l n”.

Quan l n ng m t bên cô mà ngó vô ki ng, hai ng i nhìn nhau r i c i h t.Cô b c l i cái bàn nh l y h p thu c ng-lê v i cái h p qu t mà m i quan l n

hút thu c. Quan l n và l y u thu c và k m t g n cô mà nói nh nh r ng : “ b anào tôi v i cô i Long H i ch i nghe hôn cô Hai?”

Cô nghiêm s c m t và ngó quan l n mà áp r ng:- B m quan l n em i sao c.- Sao v y?- B m, quan l n thì goá v , còn em là àn bà, em i ch i v i quan l n nh v y,

em s thiên h h àm ti u.- Mình i lén, ai bi t c mà àm ti u. Tôi m n m t cái xe h i cho l i ây r c

cô tr c r i vô Bà-Chi u r c tôi, làm nh v y thì ng i nhà bi t sao c.- B m quan l n, vi c gì c ng v y, h mình gi u ch ng nào, h càng hay ch ng

y, gi u sao c. Mà Ch Ba em i nào ch cho em i m t mình.- Cô Ba khó l m hay sao?- B m, không ph i khó, song ch không ch u cho em i ch i b y b .- i ch i v i tôi mà b y b gi ng gì.

4 n m



18

Cô Hai ngó quan l n r t h u tình và c i và nói r ng: “N u quan l n mu n em ich i v i quan l n, thì quan l n nói v i ch ba em; ch cho thì em m i dám”. Quan l n g c

u nói r ng: “ b a nào r i tôi s nói v i ch Ba”.Hai ng i nói chuy n t i ó k nghe có ti ng xe h i ch y vô sân. Cô Hai lính-

quýnh và b c ra và nói r ng: “Ch Ba em v ”. Quan l n c ng theo mà i ra.Thi t qu Ba Có ng m c a xe leo xu ng. Cô b c lên th m, ngó th y Quan

c Ph thì h n-h cúi u chào ngài và h i cô Hai r ng: “Quan l n qua ch i, mà khôngcó tôi nhà. Con Hai, em có bi u n u n c l y thu c mà ãi quan l n hay không? M iquan l n ng i ch i. T i r i sao b i âu m t, nó không v n èn v y kìa.

Quan l n nói r ng:- T h i chi u n gi tôi ng i ngoài ch i mát quá.- Con em c a tôi nó kh l m. Quan l n qua ch i, mà nó không m i vô salon, nó

ng i ngoài hàng ba ch .- Không. Cô Hai có m i, song t i tôi mu n ng i ngoài ch . D hôn! Cô Hai tr ng

tôi l m, cô ãi r u la ve, l i n ca cho tôi nghe n a ch .- Thu nay quan l n t ng nghe nh ng cô ca nhi i danh trong l c t nh; con Hai ca

y b mà nó c ng dám ca cho quan l n nghe n a ch , con có gan thi t.- Không. Cô Hai n và ca hay tuy t di u mà, ch a ch c b n ca nhi hay h n cô

âu. Cô ca tôi nghe tôi mê quá.- B m, quan l n th y nó em út quan l n th ng, nên quan l n khen v tình, ch nó

ca sao b ng ng i ta c.- Phãi, th ng thì có, còn khen thì khen thi t, ch không ph i v tình âu. Thôi, t i

i. tôi v bày tr nh nhà nó ch n c m. B a nào r nh hai cô qua nhà tôi ch i.- D , n u quan l n cho phép thì ch em tôi m i dám.- G n g i v i nhau, qua l i ch i, phép t c gì! Ng i ta bà con xa không b ng xóm

láng di ng g n. Bi t nhau thì c ng nh bà con, hai cô ng ái-ng i chi h t.Hai cô a quan c Ph ra t i c a ngõ r i t giã nhau. Khi tr vô nhà Ba Có h i

nh nh r ng:- Em m i ông hay là khi không ng qua?- Em bu n em n m gh xích u ngoài hàng ba n ch i. ng nghe r i qua êm, ch

ai mà m i.- Em cói ý ng th nào?- Tr u chúa!

ng có ch c em hay sao?- Tr i i! ng già mà ng o nhãn th t kinh. Em n ca nh nh cho ng nghe,

coi b ng mê m t. Em vô bu ng l y thu c ãi ng, ng l t vô t i trong bu ng em. ngi r em i Long H i v i ng n a ch .



19

- B t m i r i a. ng có c qu t em hay không?- H ng có, song em ng ng có theo ng m t bên em, nói chuy n ng hay k

mi ng sát m t bên m t em.- c r i. Còn ng r em i Long Hãi, em tr l i làm sao?- Em t ch i, em nói không dám, b i vì ch g t l m. Em nói v i ng n u mu n

i em i ch i thì ph i nói v i ch ch ng nào ch cho phép thì em m i dám.- c l m. Qua oán ch c trong vài tháng n a em s làm “Bà l n c Ph ” cho

mà coi.- Em ngh khó l m ch .- Sao mà khó? ng goá v , em không ch ng, n u ng th ng thì d t nhau i xã

Tây làm hôn thú, có khó gì âu mà khó?- Làm hôn-thú kình-rình quá, ông ng ch u a.- Không ch u thì thôi, ch quan l n mà núp lén, còn bà l n mà không gi y t , thì

coi sao c. Em ó cho qua lo.- ng có con ông quá; ng nói ng có hai ng i con gái l n có ch ng v i m t

ng i con trai l n có v r i. Tu i em áng con ng. Em s m y ng i con ng khôngch u âu.

- Con ng ch u hay là không ch u c ng không h i gì. ng c i v cho ng chph i c i v cho con ng âu, nên con ng b t b . ng mà k t i gia o c a ng cho emnghe thì ng ã có ý gì ó r i. Em cho ch u ình ó.

- S bu c ng c i ng không ch u ch .- Ch nuôi em, ch d y em, hy v ng c a ch là mong n ng em lên m t a v

cao sang giàu có. M y n m nay tuy em có ti n b c nhi u, tuy em c ng vào hàngth ng l u, ngày nào em h t ti n thì h xô em xu ng hàng h l u nh c , không có chi

n v ng. Quan c Ph n y là m t quan c ph thi t th , ch không ph i c PhHàm. Theo trong x mình bây gi ây ng là m t ng i có cái a v sang tr ng t t b c,

u h u trí c ng không m t cái a v y. ng ã sang, mà coi th ng c ng giàu n a,không giàu mà sao dám mua ch t i 11 ngàn. ng dám mua nh v y t c thì trong nhàng có n m ba ch c ngàn. y v y ng là m t ng i giàu sang t t b c. Em ph i làm vng cho c, thì cái m c ích c a ch m i t c, cái hy v ng c a ch m i hoàn toàn.

ng xa 10 ph n ch em mình i ã c 9 ph n r i, còn có m t ph n n a em ph i rán.Em ph i nghe l i ch ; t rày s p lên h g p m t ng thì em ph i vui v , b i-buôi trêu gh o

ng nh em nhen nhúm b p l a tình trong lòng ng. Song em ph i dè d t, ng chong n l a y táp em. Tánh àn ông h không c thì ham, mà c r i hay chán. V yph i cho ng i ta ham, ch ng làm cho ng i ta chán. Em c gi cái thái “nhemthèm” r i m c qua b lái s a lèo cho chi c thuy n dung r i.



20

- Em s v ng l i ch . Mà em còn ng i m t u5, là em s c u Hai Hùng c u t iây trèo b o quá.

- Em c nh c th ng ó hoài. Em mu n làm bà c Ph Th n hay là mu n làm mhai Hùng?

Cô Hai b trách thì cô châu mày, k b i m i i n c m.Chi u b a sau Ba Có v i cô Hai Ph c trang m theo ng i sang tr ng, cô Hai

c y ph c không loè l t, song thi t p và m c ti n, cô eo h t xoàn nhi u, cô d iph n khéo, r i ch em d t nhau qua th m Quan c Ph Th n mà áp l .

Quan l n m ng r ti p r c r t h u. Ngài kêu con dâu l n v i con gái nh ra màtrình di n v i khách. Ch em Ba Có làm quen v i hai cô, dùng l i thành th t mà àm lu n,ch l i khôn d i ng mua kh i l m, l i m i hai cô lúc nào r nh thì qua l i ch i. Haich em th m ch i trót gi r i m i t mà v .

Cách vài b a sau, dâu con c a Quan c Ph qua nhà cô Hai th m l i mà tr l ,ng i con gái nh c a Quan c Ph tên là C m Trâm, m i 14 tu i, coi b quy n luy ncô Hai Ph c l m.

T y v sau C m Tâm hay qua ch i v i cô Hai Ph c. Có b a cô Hai xúi v xinphép v i Quan c Ph , ng i xe h i v i cô mà h ng mát. Cô d t xu ng nhà hàng, khicô mua bòn-bon cho n, khi cô mua kh n cho i, r i cô l i d t vô th m ông Ph T ng,cho làm quen v i cô Liên Hoa n a.

ch ng ông Ph T ng th y cô Hai Ph c quen bi t b c c-Ph , thì càng kiêng h n n a. Mà Quan c Ph Th n nghe con v h c l i r ng cô Hai Ph c có chú ru t

làm Ph Hàm, thì ngài càng tr ng cô thêm.

5 u



21

XIIICÁ MÊ M I

M t bu i chi u th b y. Cô Hai Ph c ng i xe h i i m t vòng h ng mát, n t icô ghé Ch B n Thành mua m t gói trái cây em v t i n ch i. V n nhà cô h i

p d n c m, r i cô ng i n v i Ba Có, không k p thay . n c m v a r i, ch emng ng i t i salon mà u ng n c, thì th y Quan c Ph , b n mát, ngoài sân

th ng-th ng i vô. Hai ch em ti p r c ni m n , m i ng i l ng x ng. Quan c Ph c i và nói r ng: “Th ng Ba tôi nh mai chúa nh t, không có làmvi c, nên h i chi u nó d t v con v M Tho mà th m ông già v nó. Tôi nhà v i ba

a nh bu n quá, nên qua ây nói chuy n ch i:. Ba Có áp r ng: “B m quan l n có bu n thì qua bên n y ch i. Ch em tôi có nhà luôn luôn, ít i âu l m”. Cô Hai kêu b i bi u súc bình, trà m i mà ch n c u ng, r i cô rón 6 vô bu ngtrang m l i ng dung nhan coi cho t i t ng. Ch ng cô tr ra, thì b i c ng v a b ngmâm trà lên, nên cô rót n c m i khách u ng. Quan l n ng i gi a. Ba Có v i cô Hai Ph c ng i hai bên phía ngoài. Quan l n

ng n c mà nói r ng: “ Saigon bu n quá, không có ch nào ch i cho nó thú v phongu”.

Ba Có c i mà áp r ng:- B m, t i ý quan l n không mu n ch i, ch saigon thi u gì cu c vui.- Cu c gì vui âu?- B m, i coi hát.- Tôi không thích th ó. Hát b i thì nó v m t v mày nh chúa ô, nó la l c gi ng,

nó qu t roi vô ch n nó mà nó kêu là c i ng a, coi k c c h t s c. Còn hát c i l ng thìnó ca hoài, ông vua ng i phán oán c ng ca, th ng t ng ra ánh gi c c ng ca, mà ônggià b cháy nhà c ng ca coi càng d k h n n a.

- B m, n u quan l n không thích xem hai th ó thôi thì i xem hát bóng.- Tôi i coi hát bóng, ngó m t h i thì ch y n c m t, nên khó ch u l m.- B m, n u quan l n không a hát x ng, thôi thì t i nhà m y ông m y th y àm

lu n vi c i ch i.- Tr i i! Cô khéo xúi d hôn! Tôi àm lu n v i m y ông m y th y trên 30 n m,

tôi ã thèm r i. Cô t ng m y ông m y th y àm lu n vui l m hay sao?- B m, m y quan l n là b c cao minh, t nhiên tính nh ng vi c ích n c l i dân,

y k ngu, r n a d , d u nghe không vui c ng có ích l m ch .

6 lón lén, b c nh nhàng b ng u bàn chân



22

- Cô l m r i. Ý cô t ng ó, là t ng theo cái lý. Làm quan ph i tính ích n c d ydân. Mà sách nói nh v y, ch làm không ph i v y âu. Tôi quan tr ng m i b c raây, tôi hi u rõ h n cô. M y ông b n c a tôi h g p nhau, thì àm lu n d l m, song ông

thì lu n ông Chánh n y hi n ông Chánh kia d , ông thì lu n ng i th ng ch c mau, kth ng ch c ch m, ông thì lu n t nh n y t t, t nh kia x u. Còn m y ông tr tu i, thì l i cócách àm lu n khác, ông thì lu n các ki u xe h i coi hi u nào t t, ông thì lu n m y ti mmay y ph c coi ti m nào may khéo, ông thì lu n m y cô ch i b i coi cô nào p trên h t.Tôi c ng lu n v i h ba m i m y n m nay ã nhàm tai mõi mi ng bây gi tôi thoát kh i

c r i, cô ghét tôi l m hay sao, nên còn mu n kéo tôi vô ó n a?- Quan l n bu n mà quan l n không a coi hát, l i c ng không ch u àm lu n v i

y ông m y th y, thì tôi bi t làm sao cho quan l n vui c. À! Tôi còn m t cách n ya. Quan l n h u trí nên r nh-rang, thôi thì quan l n d y m y cô m y c u h c, có l gi i

bu n c.- c âu. Con c a mình h nó h c ch thì có th y, còn v tánh n t và cách i,

thì a nào có ph n n y, ch c gì mình ph i d y nó m i nên.Cô Hai Ph c chen vô nói r ng: “B m quan l n nói ph i l m. Chú Ph c a em

trong C u Kho th ng c ng nói nh quan l n v y. Chú nói con c a mình h a nào nênthì nên còn a h thì nó h , ch khó mà d y c”.

Quan l n ngó cô Hai Ph c mà h i r ng:- À, hôm kia con C m Tâm nó nói cô d t nó vô nhà chú c a cô, là quan Ph trong

u kho mà ch i, quan ph nào ó v y?- B m, quan Ph Hàm Ph m Gia T ng.- , tôi có nghe tên ng, song không quen.- Chú bà con làm sao v i cô v y?- B m, chú ru t. Em ru t c a ông thân em.- À, v y h ? À khi nào quan ph có ra ây ch i th m cô, thì xin cô cho tôi hay

ng tôi m i qua nhà tôi ch i.Cô Hai Ph c nghe m y l i thì li c m c ngó quan l n mà c i và nói r ng: “H i

nãy quan l n nói quan l n không mu n nói chuy n v i m y ông l n n a mà”.Quan l n c ng c i và nói r ng:- Ph i, tôi không mu n nói chuy n v i m y ông khác, song chú c a cô ch c là nói

chuy nn vui c ng nh cô v y.- B m, em nói chuy n vui l m hay sao?- N u không vui thì tôi có qua ây âu.- B m, em nói chuy n vui hay không thi t em không bi t, ch chú c a em ch c

nói chuy n là không vui, b i vì chú hút quá, nói nh a trân.- M y ông hút h nói chuy n nghe hay l m ch .



23

- Quan l n bi t hút hay không?- Hút á Phi n mà ai l i không bi t.- Quan l n mu n gi i bu n, thôi em bày mâm cho quan l n hút.- Cô có hút hay sao?- B m, có. Ch ng c a em h i tr c có s m m t b t t l m, khách hút ch i.- c. Tôi hút thì cô ph i n ca nh nh nh b a h m nghe chút ch i.- B m, quan l n d y thì em ph i v ng, ch em âu dám cãi. Quan l n m bóp ph i l y ra m t t m gi y b c 5$00 a cho cô Hai m n bi u

i i mua m t h p thu c phi n v i m t chai r u sâm-banh. Cô Hai cãn tay mà nói r ng:“B m, không ph i v y. Quan l n qua nhà em mà ch i, quan l n là khách, em ph i ãiquan l n, có l nào em dám quan l n tr ti n. Trong nhà em có s n r u sâm banh l i

ng có thu c á phi n n a, kh i mua”. Ba Có li n m t l y ra m t chai r u sâm banh l n v i m t h p á phi n nh . Cô

Hai nh m nhía, nói ngoài có gió, bèn kêu b i bi u lau chùi cái divan trong phòng ng ,i bày mâm á phi n ra ó v i mâm r u sâm-banh. Ba Có m i quan l n vô phòng. Quann c ý, nên nghe m i thì i li n, không d c-d c chút nào h t.

Mâm hút gi a, quan l n ng i m t bên. Cô Hai leo lên ng i bên kia và qu t l at èn. Ba Có bi u b i nh c m t cái bàn nh l i mà mâm r u r i p n c á b vô

ly.Quan l n ng i ngó cùng trong phòng. Ng n èn khí treo gi a phòng có ng bao

ng nh a màu xanh, nên y n sáng d i xanh-xanh r t kho m t. C nh ã p mà ng ing i m t bên c ng p, trong lòng quan l n lúc y th -th i nh ng i trong tiên ng.

u rót r i, Ba Có ng i cái gh phô-t i7 d a mâm r u và nh c cô Hai m i quann. Cô Hai i r a tay r i l i b ng m t ly r u mà m i. Quan l n ng i u ng r u mà ngó

hoa khôi s c p, thì quên h t cái vi c phàm tr n, quên h t l i l i danh, quên h t ngvinh nh c.

u ã ngà ngà, quan l n n m xu ng làm thu c hút, cô Hai l y cây n tranh vàcô ng i ngang ó, cô và n và ca r -r , nh khêu ân ái, nh gh o chung tình. Thu nayquan l n c ng t ng say hoa m ngu êt, nh ng mà ngài ch a bao gi c h ng cái thúthâm-tr m tao nhã n th n y, b i v y ngài mê m n bàng-hoàng, trong lòng ch a chang

m xúc.Cô Hai n ca d t m t bài. Quan l n nói r ng: “Thu nay tôi ít nghe n ca.

Ch ng hi u t i sao mà cô Hai n ca tôi l i khoan-khoái lung quá, ch c cô ca t i ngàysáng êm tôi nghe tôi c ng không nhàm. N y, mà tôi t ng mình leo lên tri n núi ng i

i m y g c cây, ho c mình ra ngoài mé bi n ngó m t n c ch n tr i, mà có c côHai ng i m t bên n ca, thì càng có thú v nhi u h n n a. Tôi mu n m i cô Hai b a nào

7 (Ti ng Pháp faulteuil), gh d a b c n m



24

i v i tôi ra Long-H i ng th ng tr ng th ng gió, ngó n c ngó tr i ch i, không bi tCô Ba có vui lòng cho phép cô Hai i v i tôi hay không v y cô Ba?”

Ba Có li c cô Hai r i c i mà áp v i quan c Ph r ng:- B m quan l n, quan l n d y th nào thì tôi c ng ph i v ng, ch tôi âu dám trái

ý quan l n. Ng t vì vi c quan l n mu n ó có nhi u ch b t ti n, nên khó cho tôi v ngi c, xin quan l n th ng.

- i ch i mà có chi b t ti n âu?- B m quan l n, tuy là i ch i, song ph i c ng có ch ph i ch qu y, con Hai mà

c quan l n m i i ch i thì nó vinh d bi t ch ng nào. Ng t vì nó là gái ã có ch ng,nó i ch i v i quan l n, sau ch ng nó hay c thì còn gì ph n nó.

- Ch ng c a cô Hai v Tàu mà sao hay c?- B m quan l n, theo phong-hoá c a mình, làm thân n bà d u ch ng ch t c ng

ph i th -ti t v i ch ng, hu ng chi là ch ng v ng m t.- V ch ng cô Hai có hôn thú hôn?- B m, không.- Oái, v ch ng mà không có hôn thú thì có ngh a gì âu.- B m quan l n. M t ngày gá ngh a, tr m n m tóc t , d u có hôn thú hay là không

có, h k t ngh a v ch ng thì keo s n g n ch t, d u ngàn n m c ng không nên phai nh t.- Tôi có nghe ai nói hôm tr c ó, ch ng c a cô Hai b Toà th ng-mãi bu c t i

sang t, có trát t p nã, i nào mà dám tr qua An nam n a.- B m quan l n, có thi t nh v y. Mà d u Mái Chín Ngành không tr qua An nam

a, con Hai nó c ng ph i th ti t tr n i mà ch , ch bi t làm sao.- Th ch ng khách-trú, c n gì mà cô Hai ph i th ti t quá v y.- B m quan l n, d u n c nào c ng v y, h mình k t tóc v i ng i ta, thì ph i th

ti t th ngh a tr n i, ch l nào mình dám thay lòng i d .- Cô gi phong-hoá theo i x a quá!- B m quan l n, cái quí c a b n ch em ph n chúng tôi ch có bao nhiêu ó mà

thôi, n u b n ch em chúng tôi không gìn-gi , thì có còn gi ng gì n a âu.- Cô bu c g t quá, tôi ch c cô Hai c không vui lòng chút nào h t. Ph i v y hay

không cô Hai?Cô Hai Ph c li c m t ngó quan c Ph và c i và áp r ng:- B m quan l n, nh ng l i ch Ba em m i nói ó là l i chánh áng. Ph n n bà

ch có trinh ti t là tr ng, ai c ng ph i gi gìn trinh ti t, Ch Ba em có bu c u chi g tâu mà em không vui lòng.

- Té ra d u chú Mái Chín không tr qua n a, cô c ng v y mà ch , cô không l ych ng khác hay sao?

- B m, d u ch ng em ch t c ng v y, ch ng lu n là còn s ng bên Tàu.



25

- Cô n m nay m y tu i?- B m em 23 tu i.- Còn nh quá, th ti t sao c ?-B m, d u không c c ng ph i làm cho c. Ph n n bà nên hay là h u t i

cái “ c” hay là cái “không c” ó mà thôi ch .- D u có ng i giàu sang tr ng nói mà c i cô i n a, cô c ng th -ti t v i chú

Mái Chín, cô không ng hay sao?- B m, có chi quí cho b ng tình ngh a v ch ng.- Cô th ng chú Mái Chín l m hay sao?- B m quan l n, n u không th ng thì làm sao mà k t ngh a v ch ng.- Thu nay, thi t tôi ch a th y n bà nào mà có ngh a có tình v i ch ng nh cô

Hai v y. Quí l m, quí l m.- B m quan l n, em ca m t bài nam “V ng-phu” cho quan l n nghe th coi.- , c, c. Cô ca i.Cô Hai Ph c lên dây n r i ca bài nam. Quan c Ph n m d a mâm hút mà m t

ngài ngó tay nh n dây n d u-nhi u, ngó mi ng ca r t có duyên, ngó m t tròn-tr a màsáng r nh tr ng m, ngó c p m t h u tình, ngó ch n mày nh v , ngó nu c da trongbóng, ngó mái tóc en huy n, ngó c , ngó mông, ngó tai, ngó ng c, ngó h t c th y mình,thì ngài ng -ng n ng n-ng , n a say n a t nh. Ba Có th y quan l n mê m t thì ch tachúm chím c i, r i ng d y b c ra ngoài.

Cô Hai ca d t bài r i ngó quan l n mà c i. Quan l n ng i d y l c u nói nhng: “Cô Hai, cô làm ng i ta ch t c, ch không ph i ch i âu, cô có bi t hay không?

Tôi l n tu i h n cô nhi u, mà tôi nghe ti ng cô ca, tôi ngó m t cô, r i d u cô mu n tôigi t ai tôi c ng gi t h t th y”.

Cô Hai li c quan l n, r i b ng ly r u m i quan l n u ng và nói r ng;- B m quan l n, t i quan l n d y em ca, nên em m i dám ca cho quan l n nghe.

Em có làm gi ng gì âu mà quan l n nói chuy n ch t s ng.- Tôi mu n nói cái s c, cái tài, c a cô ó làm cho h t th y anh hùng u ch t c.- B m quan l n, em có mu n làm chi v y. Anh hùng ch t h t, r i còn ai âu mà

nghe em ca.Quan c Ph ng i suy ngh m t h i r i ngài m i nói r ng:- T rày s p lên tôi không dám qua ây n a.- B m quan l n, có u chi phi n em hay sao?- Không ph i tôi phi n. Tôi s qua ây n a, tôi th y cô r i tôi d n lòng không

c, mà ph i mang t i l i ch .- B m, em áng con cháu c a quan l n, d u th nào i n a em âu dám b t l i

quan l n hay sao mà quann l n ng i.



26

Quan c Ph nghe m y l i nh v y, ngài ngó cô Hai m t hào quang, ngàimu n vói n m tay cô. Cô gi t tay và ng d y và nói nh nh r ng: “B m, có ch Ba c aem ng ngoài kia. Quan l n nói chuy n ch i, ch ng làm nh v y t i nghi p em”.

Quan c Ph th t v ng mà l i h th m, nên ngài thu dài và n m xu ng làmthu c mà hút. Ngài th y Ba Có b c vô và ngài nói r ng:

- Tôi qua ch i mà vì mê n ca, mê sâm banh, mê á phi n, nên rà gà khuya quá,ch c cô Ba phi n tôi l m.

- B m, tôi m ng l m, ch có l nào tôi dám phi n.- Nghe cô Hai n ca, d u th c n sáng mà nghe tôi c ng không nhàm.- B m, quan l n mu n ch i t i ch ng nào c ng c, ch em tôi vui l m.....Con

Hai, em kêu th ng b p bi u g t c n ng n u ít chén chè cho quan l n n ch i.Cô Hai b c ra. ng h gõ 12 gi , Quan c Ph nói r ng:- Cô ng i lên ây nói chuy n ch i cô Ba. Tôi h i thi t cô v y ch cô Hai nh t nh

không ch u c i giá hay sao?- B m, nó nh t nh nh v y ó.- Tôi nghe chú Mái Chín tr n v Tàu, có dám tr qua n a âu mà ch . Cô Hai còn

nh , ph i ki m n i khác gá ngh a ng có ng i b o b c cho ch .- B m quan l n nói ph i l m. Nó còn nh tu i quá, m t mình có ph i d gì âu.

Ng t vì Mái Chín Ngánh t t v i nó l m, nên nó không n ph b c. Quan l n ngh ómà coi, ph n nó m côi, h i nh không có m t ng m t ch . Tuy chú nó làm quan, songnó không nh nhõi chi c. Nó ng Mái Chín Ngánh m y n m, chú Mái Chín Ngánh

m nhà c a cho nó, s m xe h i, mua h t xoàn, l i còn cho nó n m b y ngàn làm v n.Chú i8 nó nh v y ó, làm sao mà nó quên chú cho c.

- T i chú b cô Hai, thì cô l y ch ng khác, ch ph i chú còn ây âu mà cô bchú cô l y ch ng hay sao mà cô ng i.

- D u ch ng nào c ng không yêu nó cho b ng Mái Chín Ngánh.- Cô nói ch i sao ch ! Cô khi An nam không b ng khách trú hay sao?- B m, tôi âu dám khinh khi ai. Song khi quan l n ngh l i i, nh nó v y ó, có

An nam nào dám xu t b c muôn mà c i nó nh Mái Chín Ngánh h i tr c.- Ph i. Xu t b c muôn mà c i, tuy không ph i nhi u, song có ng i không

c, nên không c i n i. Mà òi b c muôn làm chi? Mi n là mình l a ng i nào có danhgiá cao s c b o b c nuôi d ng mình sung-s ng tr n i thì r i. Nh n ngh a m iquí, ch b c ti n là ph n th , có ngh a gì âu.

- B m, quan l n nói ph i l m. Tôi nói ví d cho quan l n nghe, ch không ph icon Hai òi c i b c muôn nó m i ng. Nó là a ham nh n ngh a l m, ch không ph i

8 v i



27

nó ham ti n. Nó nh t nh th ti t v i Mái Chín Ngánh thì quan l n bi t tánh tình nóra th nào.

- Cô là ch c a Cô Hai. Cô tr ng tu i h n, cô bi t vi c i nhi u h n, cô ph i c tngh a cho cô Hai hi u. V ch ng không có hôn thú, l i ch ng là ch ch khách, nó ã bmình, thì có tình ngh a gì mà bo bo th ti t tr n i v i nó.

- X a rày có nhi u ch g m ghé. Tôi c ng th ng can gián nó hoài, t i nó khôngch u tôi âu n ép duyên nó.

- Cô ph i ráng mà c t ngh a cho cô Hai nghe n a. Tôi coi ý cô Hai kiêng n côm. N u cô nói ri t thì t nhiên cô Hai ph i nghe l i.

- B m quan l n, ch a có ai c y mai m i nói mà c i, mà quan l n bi u tôi ép nólàm chi.

- y! Cô ép tr c i, h cô Hai ch u thì thi u gì ng i xin c i.- B m, ai âu?Quan c Ph ngó Ba Có mi ng c i ng -ngo n và nói r ng: “N u cô Hai ch u,

thì ng i g n ây h áp vô tr c h t, kh i i ai xa làm chi”. Ba Có c i ng t. Quan l n c ng c i xoà. Ba Có nghiêm s c m t l i mà nói nh nh r ng:- B m quan l n, con em tôi tuy nó vui v , nói nói c i c i song tánh ý nó ch c-

ch a l m. X a rày có nhi u ch t t l m theo ve v n nó hoài, mà nó kháng c luôn luôn,không thèm ai h t.

- T i m y c u y không ph i b c sang tr ng nên cô Hai m i chê ch .- B m, h sang tr ng l m ch , ng i nh ông c T Thi n, nh ông Huy n Cao,

nh ông H i ng H i, thì sang tr ng úng m c, ch còn i sao n a.- M y ông y ch a cao. Còn có ng i cao h n n a.- B m, ng i y ra m t r i s hay- Cô ch u làm mai hay không?- B m, tôi không dám nói “không ch u”. Mà n u tôi nói “ch u”, r i tôi làm mai

không thành thì tôi có l i.- Tôi ch c h cô ch u thì t nhiên ph i thành.- B m, không ch c.- T i sao v y?- B m, tôi hi u ý con em tôi l m. Bây gi nó có xe h i, nó có h t xoàn áng muôn

c, trong nhà l i có b c m t n n m ba ngàn, Nó không thi u v t chi h t, ch ch a cót cái nhà v i m t mi ng t nho nh mà cho an thân. N u ai mu n c i nó, mà ch u

mua cho nó m t cái nhà, thì ch c nó vui l m.



28

- Tr i i! N u cô Hai bu c mua m t cái nhà l u theo ng Norodom9, giá ángba b n muôn thì ai mua n i.

- B m, không. Nó không có huy v ng cao quá nh v y. Thu nay nó th ng aoc có m t cái nhà bánh ch mi t Phú-Nhu n, ho c Bà Chi u, giá l i vài ba ngàn v y

thôi, ch mu n nhà l u làm chi.! Mu n nh v y thì có l c.

- Mà tôi coi ý nó, h nó ng ai thì nó bu c ph i làm hôn thú phép m i c.- Cha ch ! Bu c g t d hôn!- B m, n u l y ch ng mà không có hôn thú thì thành v ngày v b a, x u h nó.- Cô Hai nói c ng ph i, song v ch ng n u b n ch t nh n ngh a là h n, ch không

ph i có hôn thú r i m i ch c.Hai ng i nói chuy n t i ó, k cô Hai Ph c tr vô, ba ng i ng i n, àm lu n

i hai gi khuya quan c Ph m i v ng .a quan l n ra kh i c a r i, hai ch em th ng th ng b c vô, Ba Có nói nh v i

cô Hai Ph c r ng: “Cá mê m i quá! Không thoát kh i âu!”

9 ngày nay i l Th ng Nh t



29

XIVÁI TÌNH V I KHÁCH A TÌNH

B a sau l i 4 gi chi u. Ông C Võ Phi Hùng ng i xe kéo ch y l i ghé ngay c a cô Hai Ph c. Ông m c

t b Tây b ng n en, ch n mang giày vàng, u i nón xám. Ông ngó s nhà, dayi bi u xa-phu ó mà ch , r i ông b c vô c a ngõ.

Cô Hai Ph c ng i trong nhà dòm ra ngó th y ông, thì cô lính quýnh ch y vô bu ngkêu Ba Có mà nói r ng: “Ch Ba, ch ba, c u Hai Hùng lên kia kìa, tôi nói hay l m!” Ba Có châu mày áp r ng: “ D hôn! C u Hai Hùng lên thì lên, ch chuy n gì màlính quýnh nh v y. H m nay qua trông g p c u, mà không có d p g p c. Nay c umang m t t i ây thì may cho qua l m. Em ra m i c u ng i i, qua b n áo r i qua sra nói chuy n v i c u ch i”. Cô Hai b c ra chào ông c Hùng, r i m i vô sa lông mà ng i. Ông C ngó cô mà

i, mu n nói chuy n v i cô, song m c cô l ng x ng kêu b i kêu b p n u n c, ch trà,nên ông nói không c. Ba Có b c ra h i r ng: “C u Hai, c u còn nh tôi hay không? N m tr c tôi m i

u l i nhà ng tôi nói chuy n sao c u không l i, còn bây gi không m i mà c u l i tìmi ây?”

Ông c Hùng d d m t chút r i áp r ng:- Ph i h i tr c Cô Hai không còn nhà d ng ph tôi n a, ch em cô v ch

nuôi, r i ch d t cô mà ón nói chuy n v i tôi ó ph i hay không?- Ph i. C u còn nh h . a! mà nghe nói c u i Tây h c, c u thi u c nh n, tôi

kêu b ng “ông c ” m i ph i ch . Th a ông c , không bi t t i sao h i tr c ông c tác t ,i l i tr n i Tây, không c m t l i ph i qu y v i con Hai v y?

- H i nh kh d i nên làm b y, b i v y l n khôn r i tôi n n n, nên tôi m i nây.

- Ch không ph i h i nh ông th y ph n con Hai hèn h ông coi trinh ti t c a nónh c a con trâu ho c con heo, không có giá tr gì, ông ch i cho ph tình r i ông b , bâygi ông th y nó c giàu sang, có xe h i, có h t xoàn, nên ông ráp l i mà làm nh c nó

a.- Ch nói nh v y thì ch coi tôi ti u nh n quá!- Tôi ph i l y cái thái c mà oán cái thái m i ch sao.- H i nh kh d i nên làm b y. Bây gi l n khôn r i, có l nào còn làm nh v y

a.- Cây b n mình tr ng dù m y m i n m nó c ng là cây b n hoài, ch có ph i l n

i nó thành cây ào hay cây gì c âu.



30

Cô Hai Ph c b c l i rót n c trà mà ãi khách. Ông c không tr l i v i Ba Cóa, ông ngó cô Hai mà h i r ng:

- H i ó cô có ch a thi t hay sao cô Hai?- V y ch có ch a gi là có ch a th nào?- Té ra cô có ch a thi t. V y mà cô sanh con trai hay con gái. a nh bây gi có

trong nhà cô hay không, cô kêu nó ra ây coi m t chút c hôn?- Tôi sanh con trai mà nó ch t r i.- Sanh c bao lâu r i nó m i ch t?- Sanh ra r i nó ch t li n.- R i d há! Ba Có ch n mà h i r ng:- T i sao mà ông l i nói r i? May l m ch . N u th ng nh con s ng thì con Hai

y chi mà nuôi nó?- Th ng nh nó là d u tích c a tôi v i cô Hai. Tôi nói r i là vì nó ch t là m t cái

u tích y.- Ông quí tr ng cái d u tích ó l m hay sao?- N u tôi không quí tr ng, thì tôi tìm n ây làm chi.- Ông nói nh v y, con Hai nó còn phi n nhi u h n n a. Ông mu n c ph n

ông, còn ông không k ph n nó chút nào h t. Ông có bi t cái a nh y là u nh c nhãa con Hai hay không, mà nó ch t ông l i nói r i?

- Tôi bi t l m ch , b i tôi bi t, nên tr v n c, tôi th m cha m bà con r i, tôi l tt tìm cô hai ây?

- Tìm chi v y?- Tôi tìm ng bàn tính v i cô Hai mà chu c cái l i c a tôi ngày tr c.- Ông mu n chu c l i, v y mà ông làm cách nào, âu ông nói nghe th coi?- Cô Hai mu n cách nào tôi c ng v ng l i theo h t th y.- Theo thái ng i quân t , h mình làm ô danh x ti t m t ng i n bà, thì

mình ph i c i cô ta làm v , ng r a s ch s nh c nhã c a ng i ta ó. Ông làm ô danh ti t con Hai, r i ông b tr n m t, bây gi ông tính chu c thì ã tr r i.

- Làm d u tr c ng còn h n là không làm.- Ông b ng lòng c i con Hai hay sao?- Tôi tính nh v y, nên tôi m i n ây. Ba Có v i cô Hai Ph c nghe m y l i u ch ng h ng ngó v i nhau trân-trân,

không nói c n a.Cô Hai Ph c c m xúc quá, nên cô a n c m t mà nói v i ông C r ng:



31

- C u có hay vì c u b em, nên thân em l u l c phong-tr n, em ã có t i hai ich ng khác hay không?

- Tôi không hay. Mà tôi t ng n u m y n m nay cô l u l c phong tr n, thì cái t ia tôi càng thêm l n, nên tôi c n ph i chu c t i y cho g p h n n a.

- Tôi h l m. Tôi âu x ng áng làm v c u. Xin c u ng có nói t i chuy n ó.Ông C Hùng ng i bu n hiu. Ông ngó s ng ra ngoài sân m t h i r i ông h i cô

Hai r ng: “M y l i cô m i nói ó là thi t tình hay là gi n l y mà nói v y cô Hai?”Cô Hai cúi m t mà áp r ng:- Em nói thi t tình, ch không ph i em gi n nên em nói l y v i c u âu.- N u cô nói thi t tình, thì tôi xin áp v i cô r ng: “Cô t xét mà cô bi t cô không

ng áng làm v tôi, y là cô x ng áng làm lung l m. i tôi t ng th y có nhi ung i h làm l m vi c t i b i mà h không t xét, h c vinh m t vinh mày, h t ng h

ng áng, r i thiên h h dua b c ng hùa nhau cho h là x ng áng, nh ng ng i yi thi t không x ng áng làm v tôi.

Cô Hai li c m t ngó ông c mà c i. Ba Có châu mày, coi b không vui. Ch ta không mu n cô Hai Ph c nghe

nh ng l i thâm tr m và tình t c a ông c n a nên ch ta h i ông c r ng:- Ông h c ã thành tài r i, bây gi ông tr v quê h ng, ông tính làm vi c gì?- Tôi ch a tính làm vi c gì c, b i vì tôi v tôi hay vi c nhà c a tôi l n-x n l m,

mà lúc n y ông thân c a tôi l i au nhi u. th ng th ng tôi lo s p t vi c nhà cho yên,i tôi s tính b làm n.

- Ông c bà c còn song toàn hay không?- Bà già tôi m t r i. Tôi i Tây có m t n m k nhà bà già tôi m t.- Ông có anh em c m y ng i?- Tôi là con m t, không có anh em nào h t. Vì cha m tôi ít con ít cháu, nên qua

bên Tây tôi suy ngh l i, tôi n n m v i cô Hai ã có thai nghén, mà tôi b cô tôi i v y làthi t b y l m, l thì th y Ba khuyên tôi ph i nán l i mà nhìn nh n con tôi s i m i ph i.

y n m nay tôi n n n bi t ch ng nào, b i v y v t i ây r i tôi mu n ki m cô Haing h i th m vi c ó. Hôm ó tôi g p cô d i nhà d ng ph mà vì có cô v i d ng tôi

ó, nên tôi không dám nhìn cô, mà c ng không dám h i th m vi c cô ch a. Thi t bâygi tôi m i bi t nhà tôi vô ph c, nên tr i t m i khi n th ng con c a tôi không còn.......

Ông C nói t i ó r i ông a n c m t, b bu n th m n n n lung l m.Cô Hai nh chuy n c , th y b c a ông c , thì cô ng lòng nên cô c ng ch y

c m t.Ông c ng i nói chuy n h n m t gi ng h , r i ông m i t mà v . Khi ra t i

a ông day l i mà nói v i cô Hai r ng: “Ông thân tôi au nhi u, nên t i nay tôi mua



32

thu c r i khuya nay tôi ph i v d i Cái V n. ít ngày ông thân tôi m nh gi i r i tôi str lên tâm s c a tôi cho cô Hai nghe”.

Ông i r i, Ba Có c i g n mà nói r ng: “ N u ai c c c m h i thi tuy n nh ntài mà sung vào cái “ng ch m àng”, thì ch c ông c Hùng s chi m th khoa”.

Cô Hai Ph c châu mày h i r ng:- Ông C nói l i nào c ng chánh áng, mà b ông c ng n n n thành th t l m, sao

ch l i cho ông là th ng m?”- Em còn ph i h c nhi u n a m i c. Em ch a bi t l ch duy t nh n tình, em

ch a bi t coi t ng m o, em ch a bi t cân l i nói. Qua bi t ch c n u không có qua ki mch , thì ngày nay em ã làm v c a th y ký Cao, b ng con cho bú, b ng r i ch , vô b p

u n, m i tháng n 20 tây thì vô ti m c m , ch làm sao mà trong nhà có b c ngàn,t xoàn eo y mình, b c ra c a thì có xe h i, mà nay mai ây l i còn c làm “Bàn c” n a.

- Oái ! Ch ng có nói chuy n ó mà! K c c quá, ai mà ch u!- Nói cái gì mà không ch u?- Nói chu ên quan c Ph ó. ng l n tu i, ng áng cha c a em, ai mà ng ng

cho c. Ba Có nghiêm s c m t, ngó s ng cô Hai, coi b ch ta b t bình, song ch ta li n

i gi n thành vui mà nói r t êm ái r ng:- Em kh qúa! Ch ng già nó m i c ng nhi u ch .- C ng hay không thì ch a bi t, mà ch ng già v tr i chung v i nhau coi nh

cha con, m c c quá.- M c c n i gì? Mình nh mà h kêu làm “Bà l n” m i vinh vang ch .Cô Hai c i r i b i vô phòng mà n m không cãi n a.

i l i Quan c Ph Th n c ng l t qua nhà cô Hai Ph c mà ch i. Ba Có ti pc ân c n. Cô Hai c ng chào h i vui v , song b a nay cô dè d t nghiêm ch nh, không

nói gi ng l l i, không ra dáng trêu b o nh m y l n tr c. Quan l n d y cô n ch i, thìcô c ng v ng l i, song ti ng n nghe không th ng tr m, gi ng ca nghe không c m xúc

a.Cô Hai Ph c dè d t ch ng nào thì ng n l a tình c a Quan c Ph l i càng l ng

y ch ng y, nên ngài c qua hoài, mà có b a Ba Có l i ki m c i ch , cho ngàithong th mà nói chuy n v i cô Hai.

a chúa nh t k ó, hai ng i con gái l n c a Quan c Ph , là cô C m Tú vàCô C m Nhung, v nào ch ng n y u t t u v ây th m cha cho bi t nhà m i. Ng icon trai l n v i m y a em nó c ng có nhà m t. Quan c Ph m ng r , d yng i dâu l n i ch mua th t cá bánh trái v d n ti c ng cha con n u ng vui ch i v inhau m t b a.



33

Ch ng n c m r i, cô C m tú là gái l n u lòng, m i m l i nói v i Quan cPh r ng: “Th a cha, con m i nghe nói t hôm d n nhà v ây mà , cha hay qua l i cáinhà m t bên ây mà ch i hoài. Th a cha, cha ã tr ng tu i r i, mà cha lân la ch nh v y,

n bè trong nhà nó x m xì, coi không c l ch s , mà m y a em nó c ng bu n n a.u cha có bu n thì cha i à L t, V ng Tàu ho c i thiên, thích mà ch i, ch

ch i chi cái ch ó”.Quan c Ph n i gi n, ngài m t tr n m t mà nói r ng:- Bây gi m y d y khôn tao, ph i hôn C m Tú?- Th a, con âu dám. Con nói chuy n ph i qu y trong nhà cho cha nghe v y thôi

ch .- i l t ng c r i, nên con nó d y khôn d y d i cho cha nó ch ! lân c n thì

ph i làm quen v i nhau. Ng i ta là ng i úng ng t t , tao t i lui nói chuy n ch i,sao bây l i b t l i tao?

- Th a, không ph i con b t l i cha. Con nói cha g n g i ng i nh v y thì thiên- h chê c i ch .

- Tao ch i, m c m gì h mà h chê c i? Sao mà h c i ?u Lê Nh Tiên, là con trai th ba c a Quan c Ph bèn ti p v i ch mà áp

ng:- Th a cha, con bi t t i nó không t t.- Sao mà không t t. Ng i ta giàu có sang tr ng, con dòng cháu gi ng, sao bây

dám nói ng i ta không t t.- Th a, con bi t rõ hai ch em cô hai ó là ph ng buôn h ng bán ph n, song h

gi t cách cao, h làm b m t quí, ng h l t da ng i ta cho hãm ó cha.- Cha ch ! Ng i ta nh v y mà bây dám kêu ng i ta là ph ng buôn h ng bán

ph n ch .- Th a, i n y h qu quy t l m. B n buôn h ng bán ph n th ng l u nó c ng

n nhà t t, nó c ng s m xe h i, nó c ng eo h t xoàn, nó làm sang tr ng nh v y nó h ing i ta m i sâu.

- Bây ph i bi t, cô Hai ó cháu c a m t quan tri ph Hàm, ch không ph i b yâu.

- Th a, ph i. Cô là cháu c a m t quan tri ph hàm, mà con bi t h i tr c cô làmcho m t th y ký l c Xã tây ph i th t h ng, sau cô làm m t ng i Mái Chín tiêu h t snghi p ph i tr n v tàu. Cha t i lui ch i v i nàng nh v y thì còn gì danh giá c a cha.

- Tao bi t h t, tao làm quan t t b c, tao ã hai th tóc trên u, có l nào tao d in bây sao, nên bây d y tao. Tao ngh l i thi t tao vô ph c. T nh chí l n tao ng i

khòm l ng chai ít, làm cho có ti n mà nuôi bây, ngày nay bây nên vai nên vóc, tao già ph i h i h u d ng lão trong ít n m r i có xu ng l . Tao bu n tao ki m ng i bi t l

ngh a ng nói chuy n ch i cho gi i khuây. Bây không v a lòng, bây ra r p v i nhau mà



34

ki m chuy n b t l i tao. Tao hi u r i, bây th y tao già r i, không làm m i cho bây ca, bây mu n i tao i nên bây m i sanh chuy n nh v y. Tao không c n bây âu,

bây ng có l p l ng, ph n c a tao thì tao bi t t x , bây kh i lo. r i bây coi.Quan c Ph th l nh ng l i oán trách nh v y r i ngài b i ra ngoài tr c,

ch ng tay lên lan can, ng bu n hiu. M y ng i con c a ngày, t l n chí nh , u nhìnnhau ngh n ngào, không dám h môi n a.

n x Quan c Ph thay i áo qu n r i kêu xe kéo mà i. M y con không dámi ngài i âu. Hai chàng r th y gia o xào-xáo, không vui gì mà ch i nên d t v v

li n.



35

XVC M NH C A ÁI TÌNH

ng h g 9 gi . Ba Có v i cô Hai Ph c ng n m t i b ván lót phía trong nhàmà c nh t trình, th y có m t t báo có ng tin ông c u Ngh vi n a h t Võ PhiThành là thân sanh c a ông Lu t khoa C nh n Võ Phi Hùng, Cái V n ã m t l c, cu c

ng chung c hành ngày 24, r t long tr ng.Cô Hai Ph c hay tin y thì cô th dài mà nói r ng: “ Té ra c u bây gi c ng m

coi luôn v n l n cha nh tôi v y!” Ba Có châu mày ngó cô Hai, k nghe ngoài th m có ti ng giày i vô, ch ta l m

m ng i d y thì th y Quan c Ph Th n y ph c àng hoàng, kh n en áo dài, xâmxâm b c vô c a, Ch ta l t t ti p chào. Cô Hai c ng ng i d y chào m ng.

Quan c Ph ng i t i sa lông, b t ng nghi m ngh không nói pha l ng, khôngvui c i nh m y l n tr c. Cô hai c ng i bên ván mà coi nh t trình, ch cô không quasa lông mà nói chuy n v i khách. Ba Có l ng x ng kêu b i ch n c, ch ng ch ta th y cô Hai ng i riêng m t mình,thì ch ta nói r ng: “Con Hai thi t là t quá, tôi m c lo n c nôi, nó không thèm qua h uchuy n v i quan l n ch ”. Cô Hai th y quan c ph ngó cô, thì cô buông t nh t trình xu ng r i b c quasa lông mà ng i. Ba Có rót n c m i khách r i h i r ng: “B a nay quan l n i n ti c âu hay sao mà ch ng n y quan l n còn b n l n?”.

Quan c ph th dài mà áp r ng: - Tôi gi n m y a con tôi, nên tôi b tôi i ch i t h i x n bây gi . Tôi ghé

i nhà hàng tôi n c m r i tôi v ây. - M y c u m y cô làm u chi trái ý quan l n, thì quan l n qu trách r i thôi,quan l n gi n h n làm chi. Quan l n tr ng tu i r i, mà quan l n gi n, thì quan l n nkhông ngon, ng không an, s e sanh b nh ch . - Th con i nay nó b t ch c thói gì âu không bi t, nó nói h i khôn ngoanmình ch u không n i, làm sao mà không gi n sao c. - B m quan l n, i nay m y c u tân h c, m y cô thanh niên, h t -do l m, hmu n làm th nào h làm, h không k l ngh a, h không c n o c gì h t. Cái phongtrào nh v y, mình ph i ch u, ph i nh m m t co tay mà cho l n sóng y a r i t pvào âu hay ó, ch bi t làm sao. - Cô Ba nói nh v y ngh c ng ph i. R i g p cái i kh n n n nh v y, vi c qu ymà thiên-h h g p nhau cho r ng ph i còn vi c ph i thì h l i r p nhau cho r ng qu y i

a, có m t mình mà d gì cãi cho l i h , chèo xuôi mái mát y là th ng trí. Ng t gìmình nh m m t co tay trôi theo l n sóng, s e l n sóng nào không a mình t i cái

xinh p, mà nó y mình vào cái b n d -dáy m i kh cho ch .



36

- B m, quan l n lo xa quá! Tôi t ng cái b cái b n ó còn xa. Ng i tr ng tu inh quan l n hay là nh tôi ây ch c là không th y c. V y thì mình ch t r i, l p nh

gieo cái nh n nào, h s hái cái qu y, tr i k h , quan l n bu n gi n làm chi chonh c trí. - L i cô lu n-thi t là úng ng. i nh v y mình lo cho l m c ng không nngh a gì, mà ph i lo cho m t. n con trong nhà, mà mình lo cho nó, r i nó tr l i nó chomình là ngu n a ch . - B m quan l n, “nhi tôn t h u nhi tôn ph c”. Quan l n làm quan ã th ng t t

c, nay quan l n h i h u thì c lo an tâm nhàn tánh, thi n d ng tinh th n, làm cho chíhoan l c, trí th nh-th i mà thôi, h i nào mà còn lo gia ình hay là xã-h i n a. - T h i chi u t i bây gi , tôi c ng có ngh nh v y ó. N u con tôi nó bi t ph ithì ch ng nói làm chi, ch nó mu n làm m t khôn h n tôi thì c n gì tôi ph i lo cho nó

a. Tôi mu n ki m m t ng i có c, có h nh, l i bi t yêu, bi t tr ng tôi, tôi k t b ntr m n m r i ki m mua m t mi ng v n ho c trên Th c, ho c trên Lái-Thiêu, c t m tcái nhà s ch s cao ráo, v ch ng v i nhau, tr ng hoa qu th , r i lúc tr ng thanhth ng hoa, lúc gió chi u hái trái, say s a nhân thú, chan-ch a ái-tình v i nhau, coi danh

i nh khóm mây bay, coi cu c i nh tr ng hí k ch. Hai cô ngh th coi tôi làm nhy có c hay không?

Ba Có li c ngó Cô Hai Ph c thì th y cô chúm chím c i, ch ta c ng c i mà ápi quan c Ph r ng:

- - Cái c nh mà quan l n m i t ó là cái c nh phong-l u nh t. y là cái c nhng lai th gian, s b c v ng h u c ng khó mà t o ra c.

- - Thiên h h t o ra không c là vì lòng h còn mê danh l i. Ph n tôi ã chándanh l i r i, nên tôi mu n làm nh v y ng cao h n thiên-h ch i.

- - N u quan l n làm c nh v y, thì thi t quan l n cao h n thiên h lung l m.Ng t gì cái c nh quan l n t o ra thì d , còn ng i giúp cho quan l n n lòng n d màth ng cái c nh y tôi s quan l n khó ki m ch .

- Quan c ph Th n day qua ngó Cô Hai Ph c và c i và h i r ng: “S n có côHai ây, cô ch u hi p v i tôi mà t o cái c nh b ng lai y nh tôi m i t ó hay không côHai?”

- Cô Hai cúi u áp nhõ nhõ r ng: “ B m quan l n, ph n em quê mùa hèn h , emkhông x ng áng mà chung h ng thú phong l u y v i quan l n”.

- Ba Có ti p mà áp v i quan l n r ng:- - B m quan l n, con Hai nó ái ng i ph i l m. Ng i n-bà mà c làm b n v i

quan l n, thì ph i m t ng i v a có c, v a có h nh, v a có s c, v a có tài m i c.Quan l n mu n h i th mà ch i, ch con Hai mà x ng áng chi.

- - Không. Tôi h i thi t ch , cô nói khiêm nh ng, ch cô Hai sao l i không x ngáng chi.

- - Nó là gái ã có m t hai i ch ng r i quan l n quên hay sao?



37

- - Tôi nh l m ch . Cô Hai có m y i ch ng r i l i h i gì hay sao? Tôi ây cóph i là trai m i l n lên hay âu. Tôi có t i 6 a con, tôi có cháu n i cháu ngo i h t.Mình mu n t o cái c nh gia ình nhàn l c thì v ch ng c n ph i ng tâm chí mà thôi,ch có c n u gì khác n a âu. Tôi g n g i cô Hai h n m t tháng nay, tôi th y tánh n t

a cô tôi m n, tôi th y s c tài c a cô tôi th ng, nên tôi m i tính vi c tr m n m v i cô.u cô Hai không ph tình tôi thì tôi nguy n, h tôi còn s ng th gian n y, thì cô Hai

c m n yêu, kính tr ng, sung s ng, thanh nhàn luôn luôn, mà tr c ngày tôi ch ttôi c ng lo li u cho cô sung s ng mãn i cô luôn. Cô Hai Ph c ng i tr -tr , cô không trã l i, mà cái s c m t cô c ng không l cái vvui m ng chút nào h t. Ba Có ngó cô hai, coi b ch ta b t bình Quan c Ph nói ti p r ng: “Cô Hai n y, m y l i tôi m i nói ó là l ivàng á, ch không ph i là l i qua ng âu. N u cô vui lòng ng tôi thì tôi làm hônthú phép, ch không ph i cô núp lén mà làm x u h . Tôi t thi t gia o c a tôi chocô hi u. Hi n bây gi ru ng t c a tôi m i n m có huê l i l i 10 ngàn gi lúa. Tôi h utrí m i k 3 tháng tôi lãnh c 480$, tính ra m i tháng 160$. V b c g i b ng, v s tôicho vay, tính ra c ng c vài ch c ngàn. N u tôi c i cô r i thì tôi giao cái nhà tôi muaó cho s p con tôi , tôi c ng giao h t s ru ng t c a m chúng nó ng b cho chúng

nó chia nhau mà h ng huê l i. Còn ph n ru ng tôi ng b , huê l i 3000 gi , thì tôi gitôi xài. Tôi s mua m t mi ng v n, cô mu n ch nào tùy ý cô nh, r i tôi m n c t m tcái nhà ng v ch ng mình mà th ng hoa th ng nguy t, khi ngâm phú, khi n caquên h t s i, lánh xa danh l i, mình thoát vòng tr n t c ch i m i có thú v ”. Cô Hai Ph c c ng ng i làm thinh. Ba Có th y v y mà r c áp r ng:

- Quan l n có lòng th ng t ng con Hai, thì nó mang n quan l n l m ch . Ng tkhông bi t m y cô m y c u có ch u hay không?

- i chúng nó ch u hay không ch u m c k chúng nó. Tôi thu c dân Langsa, v tôich t, tôi có quy n c i v khác, s p con tôi có cách nào mà c ng tôi c.

- u quan l n li u vi c nhà c, quan l n mu n bi u con Hai hi p v i quan l n vàgây cu c phong-tr n tr m n m, thì nó ph i v ng l i quan l n, ch âu dám cãi. Tuy h itr c Mái Chín Ngánh i nó thi t là t t , nh ng mà Mái Chín là ch ch khách, s t

c a y sao b ng cái tình tri ng c a quan l n. y v y h quan l n c i nó, thì t nhiênnó ph i t n tâm mà ph c s quan l n.

- Quan c Ph vu t râu, mi ng c i ng n ngo n mà h i cô Hai Ph c r ng: “Sao côkhông nói ti ng chi h t v y cô Hai? Tôi tính nh v y mà cô có vui lòng hay hôn?”

Cô Hai Ph c du d m t chút, r i cô ngó ngay quan c Ph mà nói r ng: “B m quann có lòng th ng em thì em c m n quan l n nhi u l m. Ng t vì em không th v ng l i

mà k t tóc xe t tr m n m v i quan l n c”Quan c Ph ch ng h ng, Ba Có gi n m t, m t ngó cô Hai l m l m.



38

Quan c ph day qua h i cô Hai m t cách r t nh nh êm ái r ng:

- i c nào mà cô chê tôi, âu cô nói thi t cho tôi bi t m t chút coi?

- m quan l n, ng i n b c quan l n mà em còn chê n i gì. Ch ng nh ng là emkhông dám chê, mà em ngh ch ng có ch nào chê c. Quan l n tính c i em, quan

n làm hôn thú phép, mà l i còn tính làm cho thân em sung s ng tr n i. Em ngquan l n, em nh cái th m lây mà em c cái sang tr ng giàu có, làm sao mà em chê

c.

- Cô bi t nh v y mà sao cô còn d c-d c không ng?

- m quan l n, em không ng quan l n c là vì tr i khi n em ã n ng tình v it ng i khác r i. N u em mê s sang giàu c a quan l n mà em ng b ng quan l n,

em s ngày sau em không tr n o làm v c, r i quan l n thí n tri ng v i em, màem l i áp cái thói gi -d i v i quan l n, d ng y ch ng kh i cái c nh phong l u tao nhmà quan l n t ng t ng ó nó s thành cái c nh u-s u s nh c, càng h i h n n a. Em

n bi t em t thi t cái lòng c a em, t nhiên quan l n không vui. Mà em ngh thà bâygi bu n m t chút, r i ngày sau kh i bu n nhi u. Quan c Ph v i Ba Có nghe m y l i c a cô Hai thì ng i bí-s , c hai u

t, ng i u t vì d dang gi c m ng tình, k m t vì phá ho i công phu g y d ng. Quan c Ph ng i l ng thinh m t h i r i ngài ng d y t mà v . Ch ngra t i c a ngài day l i mà nói r ng: “Cô Hai cô ã nói nh v y, thì tôi không dám nóiti ng chi i n a. Tôi ch xin cô nên nh r ng tôi s n lòng ch cô luôn luôn; ngày nào cô

i ý thì cô c cho tôi bi t”. Cô Hai cúi u mà nói: “C m n quan l n” Nãy gi Ba Có có gi n b y gan, nh ng vì có quan c Ph ng i ó, ch takhông phát bi u cái lòng gi n ra c. Bây gi ch ta th y cô Hai ng m t mình tr c

t ch ta, thì ch ta d n n a không c, l a giân ph ng-ph ng, quên h t l ngh a taonhã, nên s tay trong m t cô hai mà nói r ng: “M y là ngu! Tao ngh l i thi t u ngcông tao nuôi d y d m y không bi t ch ng nào! Ph i tao dè nh v y thì ngày tr c taocó em v nuôi d ng làm chi, tao cho m y i n mày. kh n n n! Mình ra công

p t ng cho nó làm “Bà c Ph ” ch ng c r i, nó l i xô m t cái, làm cho h h tcông nghi p c a mình!”. Cô Hai Ph c té ng i trên m t cái gh , cô và khóc và áp r ng:

- Xin ch Ba tha l i cho em. Vì cái tình c a em i v i c u Hai Hùng n ng quá, d uc làm bà vua i n a em c ng không ành b c u.

- Tao ã có nói v i m y nhi u l n; thiên h u gi d i h t th y. Thói i và lòngng i ch ng có chút chi là thi t. y v y mình ch ng nên th ng ai, b i vì có ai th ngthi t mình âu mà mình th ng h . Tao ã d n nh v y mà sao m y còn th ng th ng

m ó?



39

- T i tr i khi n nh v y, em bi t làm sao! Ví nh c u Hai ph b c em thì có l emi quên c c u. Ch c u còn theo quy n luy n v i em, thì làm sao em b c u mà l y

ch ng khác cho ành. Ba Có l c u, ng i d a ng a trên cái gh canapé mà than r ng: “Cái hy v ng c atôi ã tan r h t r i! Ôi cái th gian n y tôi còn cái m c ích nào âu!”. Cô Hai khóc mà nói r ng: “Xin ch Ba tha l i cho em. T i cái tình c a em n ngquá, ch không ph i em c ý ngh ch v i ch ”. Ba Có ng i suy ngh , n c m t ch y r ng-r ng. Cách m t h i lâu ch ta th dàimà nói r ng: “V y m i bi t m i ng i u có m ng s riêng. Cái m ng c a em ph i l y

ái tình, d u làm th nào c ng không tránh kh i c. Qua th ng em qua h t s c lou em, mà c u không c thì thôi, ch bi t làm sao. C ng vì lo c u mà m y n m nay

qua mang t i ác nghi t v i i nhi u l m. ã bi t thiên h ác nghi t v i qua tr c, nênqua m i m n tay em ng tr , tr nhi u, b i v y qua n n n h t s c. Qua t ng t ràyqua ph i tu m i c, tu tr c làm sao tiêu hao các t i ác nghi t c a qua m y n m nay,sau cho kh i th y thân em l y v ái tình ngày sau n a”. Cô Hai c m ng nên cô khóc r m r t. Cách ít ngày sau ông C Võ Phi Hùng m c tang n nhà th m cô Hai Ph c.Hai ng i nói chuy n nh nh v i nhau m t h i lâu r i ông C t mà v , cô Hai tr vôbu ng mà trang m r i lên xe h i mà i. Ba Có không h i cô i âu song ch ta ngngó theo xe mà m t coi bu n b c l m.

n khuya cô Hai tr v nhà, ng i b i ra m c a. Cô b c vô nhà không th y BaCó, cô h i ng i b i, m i hay h i chi u Ba Có b áo qu n vô va ly r i kêu xe kéo mà ikhông nói i âu, mà c ng không nói i ch ng nào v .



40

XVIC M NH C A TÌNH YÊU

Ông H i ng Võ phi Thành không ph i là nhà c phú. Ông nhà th , là m t cáinhà ngói c mèm, c t theo ki u x a, r ng minh-mông mà th p th i t i mò. S s n c aông thì ch có 40 m u ru ng H ng h a ông n huê l i v i 150 m u ru ng ph n th c c acha m chia cho ông h i tr c, mà ông ch i b i bài b c nên m c n h n 30 ngàn ng.Ông tr không n i, ch n ki n thì hành phát mãi h t 150 m u ru ng c a ông ng b .Tuy hai ng i em c a ông ra tr c Tòa u giá mà mua ru ng y l i, mà Ph T ng mua50 m u, th y Cai T ng Lung mua 100 m u, và hai ng i có h a s l i cho ông làm n,nh ng mà ông bu n r u, nên mang b nh mà ch t. Ông C Võ Phi Hùng t ng táng cha xong r i, ông ki m m gia tài ch ng còn chi

t, ch cái nhà th , góp huê l i 40 m u ru ng H ng h a, ng cúng qu i ông bà màthôi. S nghi p y không x ng v i tài h c c a ông, mà c ng không gi ng cái ý c a ông

ng thu nay, b i v y ông b i r i, ông tu t lên Saigon than th v i cô là bà Ph T ng,i i ki m cô Hai Ph c mà t tâm s .

Ba Có ã i bi t tích, mà Cô Hai Ph c không mu n g n quan c ph Th n n a,nên cô bàn tính v i ông C Hùng, m n m t c n ph l u ng t , phía sau cónhà xe h i, r i d n v ó mà . Ông C Hùng òn v i v ch ng ông Ph T ng m n m t ngàn ng b c, nói

n ng m phòng làm phó tr ng s . V ch ng ông Ph T ng s n lòng mu n giúpcho cháu l p thân, nên nghe cháu h i thì cho li n, không d d chút nào h t. Nh có s b c y nên ông C Hùng v chung v i Cô Hai Ph c ông kh i b ng

th n. Ông m n th làm m t t m b n ng kh c ch :”Võ Phi Hùng, lu t khoa Cnh n, Bi n s phòng” óng tr c c a, ông ng l i rao trong báo nh t trình màkhuyên ng bang ai mu n ki n cáo u chi thì n-tr ng cho. Ông l i xin ph bút v i

t t nh t báo, ông vi t m t bài lu n v hoàn-c u th i s . Ông C Hùng v i Cô Hai Ph c nh tình v ch ng, m i bu i chi u ng i chungxe h i i ch i, có êm d t nhau i coi hát bóng, ho c ra nhà hàng ng i u ng r u, khônge l , không núp lén chi h t. Bà ph T ng th y nhà c a anh mình suy s p, mà nay cháu mình h c gi i, có b ng

p c -nh n, thì bà có ý mu n ki m con gái nhà giàu cho sang tr ng mà làm mai, ngcháu mình nh nhõi ngày sau. Bà ch a ki m c, k nghe ông C hùng ã nh p c c v icô hai Ph c, thì bà t c gi n, t ý mu n òi s b c cho m n và không thèm nhìn bi t ncháu n a. Ông Ph theo can ván bà, ông nói r ng có l ta c n duyên ông tr i nh, nên haitr tr c kia ã quen nhau, r i bây gi m i h i hi p. Hu ng chi Hai Ph c bây gi c ng có

c muôn, d u k t duyên v i c Hùng, ngh c ng ch ng kém gì. Bà ph ngh c ng làng i th “th n kim ti n” nh ch ng nên nghe ch ng nói nh v y thì bà cho là ph i, song



41

bà mu n cháu bà có v giàu h n n a, nên bà không h t gi n, bà nh t nh không n nhàcháu. Ông c Hùng và Cô Hai Ph c v i nhau thi t là tâm u ý h p, trai say b i tìnhsâu th m-th m, gái quên thói b c b o ngày x a. Có êm ng yêu vì s c, ng m n vìtình, ông C nh c l i chuy n c , r i ông h i th m cô hai v s ch a. Bây gi cô haich ng còn phi n trách chi n a, b i v y cô t thi t s vi c c l i cho ông c nghe. Cô nóithi t cô sanh con trai, song lúc y cô phi n ông c b c-b o v i cô nên cô không thèm k

n con, cô nghe l i Ba Có mà i con v i m t ng i giàu mi t v n, cô l y m t ngànng b c. Cô không bi t ng i giàu y tên là gì, nhà c a âu, mà cô c ng không bi ti ó cô t tên cho con c a cô là tên gì. Còn a con gái c a ng i ta mà cô b ng v

thì b a sau Ba có em cho nhà m côi trên Tân- nh, t y n nay cô không th y m ta, nên cô không bi t còn hay là m t.

N u ông C Hùng có ý mu n tìm con, thì nói bao nhiêu ó có l ông tìm c r i.Ông h i cho k l i mà xem cô hai Ph c sanh ngày nào r i ông vô Cholon mà xin coi bsanh; ông d h t nh ng ng i sanh con gái ngày y t i nhà b o sanh thì ông tìm ph i ra.

i ông c mu n h i cho bi t v y thôi, ch ông không có ý tìm con, nên câu chuy n x ai ó thì d t, hai àng không ai l u tâm v vi c y n a.

Tuy ông C Hùng lo làm vi c không ngh , ông m u th n y, ông tính cách n , ônglàm c ng ra ti n nhi u, song s ti n ông làm ra không b ng s ti n ông n xài, b i v ytrong vài tháng m t ngàn ng b c c a v ch ng ông Ph T ng ã tiêu h t.

ã k t v ch ng thì ch ng còn riêng t chi n a. Cô Hai ph c có m y ngàn ngn, h h t ti n xài thì cô châm vô, trong ít n m m y ngàn ng b c ó c ng tiêu hao

luôn, r i cái xe h i c ng tiêu, r i nh ng nh n h t xoàn r i d n d n c ng c m bán. V ch ng chung ch trót 12 n m, có khi vui, có khi bu n, có khi d xài, có khitúng r i; nh ng tài v t cùng là n trang c a cô Hai Ph c bây gi ch còn có m t ôi bôngtai h t xoàn cô eo ó là d u tích th nh th i c a cô mà thôi. Tuy v y mà cô không ti c,cô không phi n, mi n sum h p v i ch ng, d u h t múi c ng ph i c n làm hai mà chiacho nhau cô c ng vui v . M t bu i s m m i, Bà Ph T ng sai con trai là Gia Trinh ra ki m ông c Hùng màcho hay r ng chú c a ông là Cai T ng Lung ch t và khuyên ông ph i l p t c vô mà i v i

ch ng ông Ph v Cái V n ng lo vi c t ng táng. Cô Hai Ph c mu n nh n d p y màra m t v ông c v i bà con nên cô xin theo. Ông c không cho, r i ông i m t mình vô

u kho hi p v i cô d ng mà v Cái V n. Ông c i t i 10 ngày ông m i v , mà ch ng v nhà khí s c ông khác th ng, coi

d ng nh ông ang lo l ng m t vi c gì quan h l m v y.i l i cô Hai to nh ông. Ông l ng thinh m t h i r i ông áp r ng:

- Vi c nhà c a chú T ng l n x n quá, không lo sao c. Chú có hai v , sanh haidòng con. Thím l n m t r i, l i 3 ng i con gái, hai ng i l n ã có ch ng, còn ng inh h n h t ã 20 tu i r i mà ch a có ch ng. Thím nh còn s ng, thím l i sanh c m t



42

a con trai, mà nó m i 17 tu i, còn i h c, nên ch a có v . Gia tài c a chú T ng l nquá, m i n m thâu góp huê l i t i b n n m ch c ngàn gi lúa. Chú m t r i bây gi m tàng là m y a con gái c a thím l n, m t àng n a là thím nh , ghìn nhau bên nào c ng

mu n chia góp huê l i, nên khó tính cho êm c.

- Có chi âu mà khó, hai dòng con có b n ng i, thì chia ph t gai tài ra làm 4 ph ni ai lãnh ph n n y mà h ng thì xong ch n y.

- Ph i c nh em nói v y thì kh i lo. Ng t vì thím nh thím không ch u chia m ikhó ch .

- i sao mà thím không ch u?

- Thím có hôn thú b c nhì. Thím l y c thím là k m u h ch ng ch t thì thímng huê l i mãn i thím r i con m i c phép chia.

- Thím nói nh v y mà trúng lu t hay không.

- Trúng.

- u nh v y thì t i nghi p cho ba a con dòng l n quá.

- i v y nên m i r i trí ch .

- Sao anh không nói v i thím Ph , ng thím phân x giùm? thím T ng nhthím t h t gia tài hay sao?

- Cô tôi có can thi p, mà cô bày m t vi c g t quá.

- Bày vi c gì mà g t.

- Cô tôi phân r ng: con dòng l n còn m t a ch a có ch ng; con dòng nh , là contrai, mà c ng ch a thành nh. V y thì ph i h i b n-t c mà c ng i th h gia tài y,

i ch ng nào hai a nh thành nh r i s làm t t ng phân. Ng i th h coi thâugóp huê l i, m i n m ph i xu t m t m mà c p d ng cho thím nh v i m y ng i con.Thâu xu t âu ó ph i có s sách cho rành r . Ch ng l p t ng phân gia tài thì s huê l icòn l i c bao nhiêu s chia ng cho m y ng i con.

- Thím ph phân nh v y thì công bình l m. V y mà thím T ng nh ch u haykhông?

- Cô tôi phân thì thím âu dám cãi. N u thím cãi thì té ra thím ngh ch v i b n t c.Mình c ng hi u khi chú T ng t t h i thì vàng b c trong t s t thím tom góp h t. N u thímngh ch thì b n t c b i móc vi c y, thím ng i c ng không yên.

- u thím T ng ch u thì xong r i.

- y mà ch a xong. Cô tôi bu c tôi ph i lãnh làm th h , thì anh làm giùm chop em.

- Nghe nói h làm th h thì có n huê h ng 10 ph n tr m trong s thu và s xu t,y thì l i ch có h i âu mà s .



43

- Ph i. Làm th h thì có huê h ng, l i có ti n t n phí cho m n ru ng và thâu góplúa ru ng n a. Gia tài nh v y m i n m mình ki m n m b y ngàn ng b c c.

- y thì làm ng ki m ti n mà xài.

- Em ng có xúi! Cô tôi còn bu c tôi m t u n a g t l m.

- Bu c u gì n a.

- Khó nói ra quá.

- Anh tính d u em hay sao? N u vi c y là vi c kia, không nên cho em bi t, thì xinanh ng nói.

Ông c ngó Cô Hai mi ng c i ng n-ngo n. Ông suy ngh m t h i r i ông nóing:

- Không ph i là chuy n kín, song n u qua nói ra ch c em không vui.

- i i em ã n m mùi bu n và mùi vui h t r i, nên d u nghe vi c bu n emch ng bu n chi l m.

- d i Cái V n hi n bây gi có m t cô m i 28 tu i, cô góa ch ng, mà cô giàum. Cô Ph mu n qua c i cô y. Cô bu c tôi ph i ch u c i thì cô m i nói v i b n-t c qua th h gia-tài c a chú T ng.

Cô Hai nghe rõ công vi c thì cô c i ng t. Cô ngó ông c mà nói r ng:

- Vi c nh v y mà anh s nói ra r i em bu n ch ! Em nghe thì em vui l m, chcó bu n âu. Thím ph tính nh v y thi t là hay, anh th ng em, anh theo em 12 n mnay, anh túng thi u c c kh quá. N u có ng i nào giàu có mà h ng anh, thì anh c ngnên c i ng sung s ng t m thân m t chút.

- Em nói l y chi v y

- Em nói thi t ch . Anh là con nhà giàu, i h c thành tài r i, thì gia- o suy-s p,anh không c h ng mùi phú quí chi h t. Thím ph th ng anh, nên tính nh v y làph i l m. Ph n em không ph i là ng i x ng áng làm v anh c. ôi ta yêu nhau,nên hi p cùng nhau mà t m gây cu c th t gia m t lúc ch i. Nay anh g p d p l p thân, thìanh ph i th a d p, ch ng nên b qua.

- Qua th ng em l m, nên qua không mu n ham giàu mà ph em.

- Em c ng vì th ng anh l m, nên em ph i khuyên anh hãy nghe l i thím phmà c i ch ó. Em th ng anh nên em mu n cho anh c giàu sang v i ng i ta.

- Em nói thi t hay là nói ch i? Có l nào em l i mu n qua b em mà c i vkhác.

- Xin em ng t ng em nh n bà khác, h th ng ng i ta thì c eo itheo, d u th ng mà ph i h i ng i ta h c ng không k . Em không ph i nh v y âu.

u em không th ng ng i ta thì có l em m i quy t làm nên, làm t t cho ng i y màthôi.



44

Ông C hùng ng i suy ngh r i ông l i nói ch m-rãi r ng: “N u em c nh v ythì em là m t ng i t t l m. D u sau qua c giàu có, qua ch ng h quên em, thôi,

i nay r i qua vô qua tính v i thím Ph coi”Cô Hai Ph c b c l i v vai ông mà nói r ng: “Anh bi t nghe l i ph i c a em nh

y, thì em m ng c ng không bi t ch ng nào. Bây gi còn s m, m i 8 gi , thôi anh thayng i vô tính v i thím ph ph t cho r i, i t i mai t i m t làm chi mà m t thì gi .

Thím Ph ng mu n g p anh, v y thì anh ch ng nên thím Ph trông”.Ông C Hùng c i r i i thay áo qu n mà i vô C u kho.Cô Hai Ph c th y ch ng lên xe kéo i r i, cô bèn óng c a l i, r i vô bu ng mà

m, n c m t tuôn d m-d . Cái tình c a b n n-ông là v y ó hay sao? Th y mình cóti n nên k t ngh a v ch ng, ch ng mình h t ti n th y ng i khác có ti n h n, mà bmình mà theo ng i y. Ngh l i nh ng l i c a ch Ba Có nói th t là có lý: trong i n y

n n ông là m t b y gian x o gi -d i. Làm thân n bà mình ph i rèn thân úc trí chong nh s n nh á, ng thèm th ng, ng bi t gi n, thì m i kh i b thiên h l ngt. T i mình ngu d i, mình tin c y ái tình, mình mê cái tính x ng ôi v a l a, mình say

cái mùi ngh a c duyên x a, mê say n n i m t quan c ph xin c i phép, c t nhàn c nh cho mình n , h a ch c b o b c cho mình sung s ng su t i, mà mình ph it. L i d t tình ch ba Có là ng i c u v t d y d mình, i theo ng i mình yêu chon n i h t vàng, h t b c, h t h t xoàn, h t xe h i, r i bây gi ng i y b mình, cái l i

y là l i ái tình, b i v y mình không oán trách ai c. Cô Hai Ph c n m khóc m t h i r i ng i d y v n èn lên sáng qu c. Cô i r a m t,

u, d i ph n, thoa son. Cô ng ngay t m ki n l n mà xem dung nhan, r i cô l y t mhình cô ch p h i cô do t gi i Hoa-Khôi s c p mà so sánh, thì cô th y hình bây gi vàhinh ngày tr c khác nhau r t xa. Bây gi da m t cô ã ùn nên không còn trong bóng

a, tóc cô ã r ng nên ch n tóc không ngay, mình cô ã m nên cái c h t tròn tr a. Côxem hình r i cô l c u, cô r a ph n chùi son cho h t cái v trang m. Nay ã 35 tu i

i, nhan s c l t phai, trang m làm sao cho b ng th i xuân xanh c. Cô t t èn mà tr vô gi ng n m, n 11 gi khuya ông C Hùng v kêu c a. Cô

c ra m c a, th y ông c i ng n-ngo n thì cô c ng c i mà nói r ng :

- Anh vô tr l i, coi b thím Ph vui hay không ?

- Qua nói qua ch u, thì cô qua m ng l m.

- y thì tính ph t i cho r i trì hu n mà chi.

- Cô qua bi u sáng mai qua vô trong ng cô d t qua v Cái-V n tr c tính vi ci v , sau tính vi c th -h luôn th .

- , h g p d p thì ph i làm s n t i !

- Qua còn lo m t vi c n y: qua c i v thì qua ph i v d i Cái-V n. Em trêny em làm sao ?



45

- i ! Anh ng có lo cho em. Anh ph i lo vi c c a anh cho xong i mà. Ph n em l m, th nào c ng c h t.

- Cô Ph bây gi cô th ng qua l m. H i nãy qua than túng ti n, cô l y 200 ngc cho qua m n li n.

- i thím th y anh có lúa ph i sân, nên thím cho m n b c ch gì.

- qua chia l i cho em m t tr m ng nhà em xài.

- Thôi, thôi. Em có ti n. Anh c t h t s b c y mà dùng.

- Em ph i nh r ng qua v i em là b n tri-k , d u qua có v , ch qua c ng ch ngquên em. H qua v Cái-V n thì ch t qua h t nghèo. V y thì lúc nào em có túng r i thìem vi t th cho qua.

- Em r t cám n anh.

- Ông C Hùng x p h t qu n áo b vô m t cái r ng l n. Sáng b a sau, ông kêu xekéo mà ch vô C u-Kho. Cô Hai Ph c a ông ra c a, ch ng ông i r i cô c n r ng mànói r ng : “Thi t là th ng m !”.

Ngày y cô kêu cu-li ch h t c mà em ra l c-son mà bán, ch ch a qu n áomùng m n mà thôi. Cô c ng ki m ng i bán ôi bông h t xoàn. ôi bông y h i tr cMái-chín Ngành mua t i 1,200$ mà cho cô, bây gi cô bán có 900$. Cô mua m t ôibông nh 200$ mà deo . Cô bán c tom góp c 8 tr m r i. Cô chán ngán nhân-tình thê-thái, cô h t mu n ch n phi n ba n a, nên cô nh t nh v Cai-L y c t m t cáinhà lá nh ng mà lánh i.



46

XVIITÌNH X A NGH A C

i 11 gi tr a n ng chan-chan, có m t cái xe-h i l n, s n màu , ch y hànhkhách, phía Sài gòn ch y xu ng r i ng ng ngang cái xóm nhà phía tay m t, tr c khúcquanh vô ch Cai-L y. Cô Hai Ph c trên xe leo xu ng, tay cô ôm m t cây dù cán c t l p b ng l a màuen, chân mang giày da en, mà u c ng choàng kh n màu en, vì tr i n ng g t, nên côt- t10 gi ng cây dù ra mà ng d a mé l , coi cho m y ng i l trên mui xe b

xu ng cho cô m t cái r ng thi t là l n. Xe ch y r i, cô ngó vô xóm, nh m ngoài ng; cô nh ch n y ph i là ch Cai-Tu n Kim h i tr c, mà sao bây gi l i có m t cái nhà cao ráo s ch-s , tuy trên l p lá,song d i lót g ch, c t kê táng, vách b kho, coi p- , không ph i t-x t11 nh h itr c. Có m t ng i s n-s n v i m t ng i trai cái ngõ g n ó i ra. Cô h i ng i s n

n y r ng :

- Th a chú, không bi t nhà n y có ph i là nhà c a c u Cai-tu n Kim hay không ?

- Ph i. Cô âu mà h i Cai-tu n Kim ?

- Th a,tôi trên Sài Gòn.

- ch ng anh Cai-tu n Kim khu t h t r i, còn âu mà h i.

- y hay sao. Bây gi ai nhà n y ?

- Th y giáo Hi n nào?

- Th y giáo Hi n là con c a anh Cai-tu n Kim. Cô bi t anh Cai Tu n sao không bi tth y giáo ?

- À, à, tôi nh r i. Anh Hi n ó bây gi làm th y giáo hay sao ?

- Làm ã 15-17 n m nay l n mà.

- Chà. Hèn chi s a nhà c a l i coi t t quá. Không bi t có nh nhà hay không ?

- Có mà. H i tan h c tôi th y th y v v i m y a h c trò. Ch c n c m r i th yngh tr a ch gì.

- tôi vô th coi. Hai bà con làm n khiêng giùm cái r ng tôi trong c a kiac hôn ?

- c mà.

- Cô Hai Ph c i tr c, hai ng i khiêng cái r ng theo sau vì r ng n ng nên icáng-náng.

10 l t t11 x ch x c, x ch x c, lôi thôi



47

Thi t qu th y Hi n ang ngh tr a t i b ván nh lót d a c a s . Th y nghe l i-h i,gi t mình th c d y, th y cô Hai Ph c b c vào c a, song m t th y còn ba ch p ba sáng,nên không bi t là ai.

Cô Hai Ph c v t nói l n r ng : “Anh Hai, cha ch , n m nay ã có râu có ria l n mà”.Th y giáo ng ng ng n.

- Cô Hai h i n a r ng : “Anh quên tôi r i sao ? Tôi là con Ph c ây.”

- Th y giáo la l n r ng : “ a, em. D ác hôn ! T i n m nay em m i tr v ây!”Cô Hai Ph c nghe m y l i y, thì bi t th y giáo có ý trách mình, nên cô b c l i b

ván mà cây dù r i l t kh n và ng i và nói r ng:

- Em qu y l m. Anh trách bao nhiêu, em c ng ch u h t.

- Không. Qua trách em u chi âu. Em i n m nay n a là 19 n m. Qua th y emqua m ng, nên qua nói nh v y ch .

- Em v ây em m i hay c u m m t h t. Thi t em không dè. C u m m t h i nàoy anh Hai ?

- Em i vài ba n m k ông già qua m t. Còn bà già qua m t m i gi c m t cáigi .

- Thi t em l i quá. H i nh em nh c u m nuôi d ng m y n m. Ch ng em khônn, em không n n cho c u m c, mà ch ng c u m m t c ng không có m t em.

Cô hai nói t i ó r i cô c m xúc, r ng-r ng n c m t, không nói c n a.Ng i s n-s n khiêng r ng giùm vô ó m i h i th y giáo coi cô Hai ó là ai. Th y

giáo áp r ng : “ Cô Hai ây là con c a bác H ng-thân Luông h i tr c, chú m i v âych ng 10 n m nay, ch c chú không bi t.”

Hai ng i khiêng r ng giùm bèn ng i l i mà nói chuy n ch i. Th y giáo kêu th ng Phu là a i ch n u n cho th y mà bi u n u n c ch trà

ng. G n 2 gi chi u, th y thay s a-so n i d y h c. Th y nói v i cô Hai r ng :

- n t i d y h c r i. Có l em v ch i lâu ch ?

- Em tính v ch i lâu.

- c l m. Thôi em nhà ch i. Qua m c i d y h c, chi u v r i nói chuy na.

Th y giáo i d y h c. Hai ng i khiên r ng giùm ó c ng t mà v .Cô Hai bèn i cùng trong nhà mà coi b n c a th y giáo Hi n. Cô không th y

n-bà, con nít, cô bèn h i th ng Phu r ng :

- con th y giáo i âu v ng v y em ?

- m th y tôi m t mình, có v con gì âu.

- a ! th y giáo không có v hay sao ?



48

- m không. Thu nay th y tôi không có c i v .Cô Hai th y trên bàn th gi a nhà có treo m t b c t ng “thánh-nh n”, thì bi t th y

giáo Hi n nh p o Cao- ài. Cô th y âu ó u s ch-s vén-khéo, tr c sân l i cótr ng bông, tr ng ki ng, sau hè có tr ng mít, tr ng xoài, có d n ch ng i th ng tr ng,có xây h nuôi cá, thì cô n c-n khen ng i.

Cô coi tr c coi sau r i cô m i m r ng l y m t b mát b ng l a tr ng ra màthay. Cô r a m t, g u, d i ph n s -s a, và vì cô ã có s c s n, nên tuy tr ng tu i songcoi còn p l m.

Tan h c Th y giáo Hi n v , khí s c hân hoan khác th ng. V a b c vô nhà thìth y kêu th ng Phu mà bi u lên ch ki m mua v d n c m cho cô Hai n. Cô Hai c nmà nói r ng :

- Trong nhà có món gì n món n y, c n gì ph i mua thêm. Em v ây em m ng quá,nên n v t gì ch c c ng ngon h t th y.

- Trong nhà có v t gì mà cho em n.

- y ch anh nh n ói hay sao ?

- Qua n chay tr ng, m i b a dùng t ng chao, rao rác, không có cá th t chi h t.

- Anh n chay tr ng hay sao ? Anh n chay thì em c ng n v i anh c mà.

- em n không quen r i em n không no ch .

- c mà. Em ã nói em v ây em m ng l m, nên n v t gì c ng ngon h t.

- Em v ây thi t em m ng l m hay sao ?

- ng l m.

- y sao 19 n m nay em không ch u v m t l n nào h t ?Cô Hai nghe h i t i câu ó thì cô chúm-chím c i r i nói r ng : “Vi c ó nói ra dài

m, th ng th ng r nh r i em s nói rõ công chuy n c a em cho anh nghe, anh m i h ttrách em. Bây gi lo n c m, vì h i tr a em n bánh mì nên ói r i”.

a nay nh m ngày 12 âm l ch, nên m i t i thì m t tr ng ã lên cao, d i tr c sânsáng qu c. Cô Hai b c ra ng i trên cái b ng b ng cây mà ngó tr ng h ng mát. Gió th ihiu hiu a m y chùm bông hu qu c quà qu c qu i, r i l i ph t mùi th m bát ngát.

ng tr ng v c v c soi g ng m t c a cô Hai coi sáng r , mi ng h u duyên m t h u tình. Th y giáo t nhang cúng n c, c kinh vái l y xong r i th y xách m t cái gh

ra sân ngay tr c m t cô Hai mà ng i. Th y ngó mông m t h i r i th y h i cô Haing.

- Em tính v ch i ch ng bao lâu ?

- Em i 19 n m nay em ã thèm r i. Em tính v ây ki m ch c t m t cái nhà nhmà ng xa lánh thói i là th làm cho em chán ngán, không bi t có c hay không ?



49

- Sao l i không c. Chung quanh ây còn b n t tr ng. Em mu n c t ch nào thìem ch ch r i qua nói v i ch t cho em c t. Mà sao em nói nghe nh h i em chán i,em mu n tu v y ?

Cô hai l ng thinh m t h i lâu, r i cô th dài mà nói r ng : “ i áng chán l m. Emkhông hi u tu có ý ngh a gì. N u tu mà tr n n i c thì em tu ph c cho r i”. Cô nín m t h i n a r i cô ngó th y giáo mà h i r ng : “Em nghe th ng Phu nói t

i nh t i bây gi anh không ch u c i v , ph i v y hay không anh Hai ? T i sao màanh không ch u c i v ?” Bây gi t i lúc th y giáo không tr l i. Th y ng i cúi m t xu ng t mà suy ngh .Cách m t h i lâu th y m i áp r ng :

- Qua có chuy n bu n nên không mu n l p gia-th t làm gì.

- N u anh có chuy n bu n thì l i c n ph i c i v ng có ng i h -h mà gi i-khuây cho anh ch .

- Gi i khuây sao cho c.Th y giáo v t ng d y mà ch p tay sau ít th ng th ng i ra l , d ng nh th y

không nghe câu c a cô Hai h i th y v y. Cô hai l y làm l nên ng i ngó theo, cách m tlát, th y tr vô, cô bèn nói r ng : “Em coi b anh bu n quá. Anh có chuy n gì u t tronglòng xin anh nói cho em hi u m t chút. Em ây là em c a anh trong nhà, ch ph ing i xa l gì hay sao mà anh d u”.Th y giáo th dài và áp r ng :

- Vi c bu n c a qua không th nói ra c, nh t là khó nói cho em hi u.

- i sao v y ? Anh không tin b ng em hay sao ?

- Không ph i qua không tin em. S nói ra cho em nghe r i em không tin ch . Màthôi, nói làm chi; nói ra thì ph i lo n tâm lo n trí, ch không ích gì. Qua tu ã lâu

i …… thôi …… chuy n c không nên nh c l i.

- Anh nói d c-d c, em nghe em t c quá, nên b t h i hoài. Anh tu thì tu, ch tu r ikhông t cái vi c bu n ra c ?

Th y giáo ng i ngó cô Hai trân-trân.n tr ng t r ng, ng n gió lai-rai, m t mày cô sáng r nh hoa n s m mai, qu n

áo cô ph t-ph , l i bay mùi th m bát ngát. T b im-lìm l ng-l , ch nghe ti ng d thanth trong ám c mà thôi.

Th y nh m c nh nh m ng i, r i sanh m i c m xúc trong lòng, không th d n n ac, nên th y th ra m t cái r t dài mà nói r ng : “ Qua bu n, qua không thèm c i v ,

qua tu ni m tr ng chai ó là t i em, ch không ph i vi c gì khác âu. Em bi t haych a?”Cô Hai ngó s ng-s t th y, cô châu mày bi n s c r i h i nh nh r ng :



50

- Thi t nh v y hay sao ? Em có dè âu !

- i t i em không dè, nên qua m i bu n qua mu n ch t ó. Em nh hay không ?Ngày bà ph ghé r c em, qua mu n c n, không cho em i. Mà qua th y em h ng-háimu n i quá, nên qua không n c n. Em i r i thì qua bu n r u, không còn mu n vi c chi

a h t; qua h t mu n h c; mà c ng không thèm t ng t i vi c t ng lai. Lúc y quanh ng i lãng trí m t h n, s cha m r y nên ph i i h c nh th ng, song vô tr ngng i c m ch ng, v nhà i th n-th , s s ng c a qua không có m c- ích chi h t. Quabu n quá r i sanh ra cái lòng x u : qua th m vái em lên v i bà Ph em b c c kh áo

cho em ch u không n i, ng em tr n mà v . Qua vái r i qua i, i cho n h n 3m, ông già qua m t, qua c c p b ng làm th y giáo, r i qua coi nh t-trình, qua th y

hình em h in l n i, h l i nói em t gi i hoa-khôi s c p. T nh t-trình y qua cònt dành trong t , lâu lâu qua l y ra ch i cho gi i bu n. Qua hay tin y thi t m ng

cho em, mà qua l i bu n thêm cho ph n qua, b i vì qua h t trông em tr v n a r i. Quabu n hêt s c, nên qua nh t nh không thèm c i v . Tuy làm th y giáo mà r i ban êmqua t ng kinh ni m Ph t, qua quy t theo tam-qui ng gi i, trau d i l c-c n ng d t l c-tr n. Qua tu theo Ph t h n 10 n m, mà sao qua v n còn t t ng em hoài, qua m i dayqua theo o Th y m y n m nay ây.

Th y giáo nói m t h i, r i th y cô Hai móc kh n mu-soa trong túi ra mà lau n ct. Th y cô c m xúc, th y càng c m thêm, nên nói không c n a !

Cô Hai cúi m t l c u nói r ng : “ Em không dè anh có tình v i em, mà cái tình l ing n au n quá nh v y. Ch chi em bi t thì d u trên SaiGon mà n vàng emng không thèm. Sao h i em ra i anh không t thi t cho em bi t ? Vì khi th y m t nhau

anh m c c anh m mi ng không c, sao t khi em i r i cho t i bây gi anh khôngch u g i th mà nói cho em hay ?”

Th y giáo áp r ng :

- Qua không bi t em có th ng qua không mà qua dám nói.

- Ph i nói thi t ra r i m i bi t em th ng hay không ch . L i l i anh không nói ra,ch không ph i t i em âu. Mà thôi, bây gi em xin lãnh cái l i y. Em h a t ây t i giàem s làm cho anh h t bu n r u ng em chu c l i l i c a em. Anh ch u hay không ?

Th y giáo ng i ng m ngh m t h i r i nói r ng : “Nh v y mà tu gi ng gì n ac !”Cô Hai c i. Th y giáo ngó cô, th y c ng c i.Cái tình c a cô ã có cái tình khác chi u i, m t bên mà cô không hay, cho cô

dung ru i 19 n m tr ng, xông pha gió b i, dày d ng th -phi, khi ph i u t thói i, khiph i mang m t giã.

Còn cái công tu ni n c a th y ch t-ch a m i m y n m tr ng, b ch tình tronggiây phút u v tan s p h t.



51

Hai ng i u không dè cu c i xây v n nh v y, không dè ã tan mà r i l i hi p,ng i ngùng còn s n i hi p r i mà có tan n a hai không. Tr ng trong gió mát, th y tlòng hoài v ng, cô k chuy n phong tr n, th y rõ tâm-s c a cô, th y càng yêu, cô cbi t tình c m c a th y, cô càng m n, m t nhà vui-v , quên h t u s u.



52

XVIIIN C CHUY N X A

Th y giáo Hi n và cô Hai Ph c sánh duyên v i nhau ã c h n 3 n m.Th y i d y m i tháng lãnh l ng 45 ng b c. Cô nhà h ng b a lo c m n c,

coi cho tr lau chùi bàn gh , ch cho h c trò nh c t i bông. H có bu n thì th y ctruy n cho cô nghe ch i, ho c cô kh y n và ca nh nh cho th y gi i mu n. Cái c nhan nhàn m m n y làm cho v ch ng say s a mà quên h t nh ng mùi gió b i, quên h tnh ng thói l i danh c a i.

t bu i chi u chúa nh t, v ch ng n c m s m r i n m v i nhau trên m t b vánnh n m t a c a s mà h ng mát mà lu n vi c i. Th y c m h ng mà nói v i cô r ng :“Em ngh ó mà coi, i nào ngh ph i làm giàu cho to, làm quan l n, m i c h ng

nh ph c. Cái h nh ph c tr c m t m i ng i, t i mình n ch ch l i danh, nên nói xa mình, r i mình tìm không c ch . Qua l y làm ti c quá. T i em b lên SaiGon

mà mình m t h nh ph c h t 19 n m, ch chi em nhà thì mình h ng h nh ph c tr ni, không m t n m nào h t “.

Cô Hai l c u áp r ng : “Em t ng không ph i v y âu. Nh em l u l c 19 n mó nên bây gi em m i c h ng h nh ph c th nh th i ây a anh. Em m c “n i”

em ph i tr cho xong. R i em m i r nh rang c ch . Anh ch ng nên ti c, mà anh c nph i c u nguy n cho n i c a em d t thì mình h ng h nh ph c m i lâu dài.” Cô nói t i ây ròi cô ng i d y; cô ngó ra c a mà ng m ngh m t h i lâu r i cô dayvô ngó th y mà nói gi ng bu n :

- - Em coi n i c a em ch a d t.

- - Em còn nh chuy n c ng i x a n a làm chi, mà em nói nh v y.

- - Xin anh ng nghi b ng em ch . N u anh nghi thì nh c cho em quá. V ch ng i nhau h n 3 n m r i anh ch a tin lòng d em hay sao ? Em th ng nói v i anh, em coi phú quí nh ôi giày rách không có giá tr gì, b i vì em có n m th r i. Còn v cái

tình, thì trong i n y ch có m t mình anh i v i em, anh có cái tình thi t mà thôi. Em em ch a tr d t n i, là vì em có m t a con, mà thu nay m con lìa nhau, em

con mà em không nuôi d ng nó nên em s t i l i ch ó ch .

- - Vi c ó em s c ng ph i. Mà em nói h i em sanh nó ra r i, em i nó cho m tcô nhà giàu. Nó c v tay k giàu có thì t nhiên nó no m, ch có th t d ng âu màem s .

- - Cu c i d i i, mình bi t âu c mà dám ch c.Hai v ch ng àm lu n t i ó thì có m t ng i thình-lình b c vô c a mà h i l n

ng : “Xin l i, không bi t nhà n y ph i là nhà c a th y giáo Hi n hay không v y ông ?”



53

Tr i ã ch ng v ng t i. Hai v ch ng th y giáo ngó ra, không bi t ai, ch th y m tng i n bà tu i trên 50, mình m c y ph c nhu m màu dà theo m y bà vãi, chân khôngcó giày gu c, u choàng h u kh n en, tay xách m t cái gi nh . Th y giáo v a leo xu ng t v a áp r ng : “ Th a, ph i. Bà âu mà h i th mth y giáo Hi n ? “ Bà y ch cô Hai và c i và nói : “Có con Hai kia ! Hai, em quên ch hay sao?” Cô Hai l i g n dòm bà y, r i ôm ngang mình Bà mà nói l n r ng : “ a ch Ba !Ch i âu mà m y n m nay em h i th m cùng h t không ai bi t ch âu mà ch ? saoch bi t em ây mà ch tìm ? “ Ng i n bà n y là Ba Có.

- Ch ta cái gi lên trên bàn, l t cái kh n en thì lòi u tr c lóc. Ch ta nói r ng:“Qua i tu t ó cho n bây gi , em ki m sao ra”.

Cô Hai day l i nói v i th y giáo r ng : “Ch Ba ây là ng i nuôi d ng d y d emi tr c, em th ng có nói v i anh ó”

Th y giáo b c l i chào Bà Có và nói r ng : “Cô Hai th ng nh c nh ch hoài.Nay tình c mà ch t i ây cho em bi t, thi t em m ng l m. M i chi ng i”. Cô Hai h i Ba Có n a r ng :

- - Sao ch bi t em ây ?

- - Qua v SaiGon ki m em không có. Qua ch c em v Cai-L y nên qua xu ng ây.Qua h i th m bên ch , bi t em, h nói em bây gi làm b n v i th y giáo, r i h ch nhàcho qua l i ây.

- Em g p ch em m ng quá. Thôi, ch y v i em. Ch mu n tu nhà tu c ng c,n gì ph i i âu. Th y giáo ây c ng tu v y. Mà n u ch ch u ây ch tu, thì có l emng tu v i ch .

- Không c. Ch có am riêng. Ch ây r i b am cho ai.- Am c a ch âu?- trên núi ông Tô.- Núi ông Tô âu l n?- Thu c v núi th t s n, g n ch Xà-Tón.- Thu nay em không bi t. a! mà quên n a ch . n u c m cho ch n, g p nhau

ng quá, c nói chuy n hoài.- Không. Qua n c m bên ch h i nãy r i.- B t nh n d hôn! Sao không qua ây, l i n ngoài ch n a v y?- Qua n chay, mua c m v i ít trái chu i mà n thì r i. Qua s ki m em không

c, nên xe xu ng t i là qua lo c m n c cho xong r i qua m i i h i th m.



54

Th y giáo kêu th ng phu, bi u t èn n u n c, ch trà m i mà ãi khách. Còn CôHai thì múc n c cho Ba Có r a m t, r i tr i chi u em g i m i ch ta n m ngh .

Ba Có h i Cô Hai Ph c t i làm sao ã ùa Quan c Ph Th n mà theo ông cHùng, r i l i tr v Cai L y mà l p gia th t v i th y giáo. Cô Hai ng i kh khâm thu t h tcông chuy n l i cho Ba Có nghe, cô nói v i ông C 12 n m, l n h i tiêu h t xe h i, h txoàn cùng là ti n b c, r i ông C ham giàu b i ngh a, nghe l i Bà Ph T ng i c i v ,cô h n nên tr v Cai l y mà lánh thói i; ch ng dè v n ây hay th y giáo n ng tình

i cô, nên cô ph i l y ngh a mà báo áp. Cô k m i u, không gi u-gi m ch nàot, r i cô l i nói r ng: “Em ng th y giáo ba n m nay, trí em r t nhàn l c, thân em r t

an n, bây gi em ã bi t h nh ph c là cái gì r i, không ph i lúc em có ti n b c nhi u,hay là lúc em d a ng i cao sang mà em có cái h nh ph c nh v y âu. B i v y emkhông ti c cái ch c bà “ c Ph ” sang tr ng, mà em c ng không phi n cái thói ông CNh n b c b o, s e làm bà c hay bà C c ng không c h ng cái h nh ph c n y.”

Ba Có châu mày nói ch m rãi r ng:- T ngày ch phi n em, ch b em mà i tu, ch lo có m t u, là lo em máng tay

ông c Hùng mà em ph i b kh não...........- Ch oán thi t là úng l m. Chánh th ng m, ch không có tình ngh a chi h t.- T i em b tình n ng ám m t em nên em không th y, ch là ng i ng ngoài vòng,

ch sáng su t h n em, nên nghe ti ng th y b , thì ã bi t tâm ông c r i, có l gì âu.- H i tr c em cãi l i ch , v y mà ch còn h n em hay không?- H i ó ch gi n em thi t, song gi n là vì s em b h i, ch không ph i là s cái ý gì

khác âu. Thôi, bây gi ch th y em h ng h nh phúc thì ch vui l m, còn h n n i gì n a.- T i sao ch c o u i tu? Ch nói cho em nghe th coi. i tu chi v y? M i m y

m nay ch tu, mà trí ch có c an t nh hay không?Ba Có ng i l ng thinh, coi ý không mu n t vi c c a mình. Th y giáo th y v y bèn

c tránh ra ngoài sân, ý mu n cho ch em thông th mà nói chuy n. Ba Có bèn kêu mànói r ng: “Th y giáo ng i ây ch . Ch em tôi có chuy n gì gi u th y âu mà th y ph i áing i”.

Th y giáo tr vô.Ba Có nói r ng: “Con Hai, em không bi t t i sao mà ch i tu? Em không bi t c ng

ph i, b i vì thu nay ch có nói tâm s c a ch cho em hi u âu. Ch v n là con nhà giàucó sang tr ng. Ông thân c a ch h i ó là m t viên quan, quy n th ít ai bì k p. Khi ch

c 18 tu i, thì cha m ch nh g ch cho con m t viên quan khác. ám hõi r i, k ôngthân c a ch b dân th a ki n lum tùm, quan trên m cu c tra v n r t g t. Ông thân c ach s t i, nên tuôn h t c a ti n ra mà lo, ch y s p ch y ng a mà lo không kh i t i, nên bcách ch c. Bên ch ng c a ch th y nhà ch suy s p, thì l t t h i hôn. Cha m c a ch bth t th i nh c nhã, b dân tình khinh d , b h t c a h t ti n, r i l i th y sui gia ph b c

a, thì bu n r u ch u không n i, d t ch v Saigon c ít tháng k l n l t khu t l n.



55

Lúc ó thân ch b v , không có b c ti n, mà c ng không n i n ng d a. Chi có queni m t ng i n bà h i tr c là v c a m t th y i, ch ng ch t r i v Sài gon buôn

bán. Ch xin u v i thím i ó, ch có ti n âu mà m n ph cho n i. Tuy ch làcon quan, nh ng mà b y gi ã th t th i, n u không làm thì l y chi mà n. Ch ngh tSaigon ai c ng nh n y, có ai bi t ai âu mà s x u h , ch m i n u chè th ng, bánh canhmà bán ng ki m l i nh t. Nh ch buôn bán n m sáu n m, tuy không d gi l m,song thân ch c ng c no m lành l , tuy không vui v thong th , song ch gi lòngtrong s ch, không nh c t tông, không h ph n gái. M t b a n ch i bán g p m t ôngHuy n, ng nhìn r i ng bi t ch , b i vì h i tr c ng còn làm thông ngôn thì ng có làmvi c v i ông thân c a ch . ng t ý th ng xót thân ch , khi tr c l u h ng gác tía, màbây gi i mua gánh bán b ng. ng nói ti ng nào c ng trung h u nh n ngh a, ng h ith m ch ch , ng mua áo qu n mà em l i cho ch , ng còn a cho ch m n 20 ng

c làm v n buôn bán n a. ng t i lui th m ch ít l n r i t thi t r ng ng goá v nênmu n k t ngh a tr m n m v i ch . Thân ch c ng nh ng i ng ch i v i gi a dòngsông, có v t gì níu mà s ng thì ch níu li n, l i th y ý ng t t quá, ch còn d c d c gì

a. Ch ng ng, song t i lui mà thôi, ch không ch u làm hôn thú và c ng không r c nhà chung. H ch nói t i vi c ó, thì ng nói r ng ng có con, th ng th ng ng

tính vi c nhà yên r i v ch ng chung m i c. ng không cho ch i bán n a, m itháng ng a cho ch 20$ mà tr ti n c m ti n nhà. Ông Huy n làm b n v i ch csáu tháng r i ng b t tin không t i lui n a. Ch i h i th m thì hay ông ã c i v r i,

i m t ng i gái l th i trong Cholon giàu có l m. Th y giáo v i con Hai ngh coinh n tình nh v y có oán h n hay không?

Cô Hai Ph c nói r ng:- Vi c c a ch m i nói ó gi ng nh vi c c a em v y ch gì?- Ph i. Mà ch b g t có m t l n ch bi t khôn. Còn em lôi thôi cho chúng g t

c m t l n th nhì n a.- Mà bây gi sao em không bi t gi n. Mình c gi thói cho ch c, ai gi d i thì

cho tr i ph t ph t h . Bây gi ch c ng v y, ch không bi t gi n n a. Mà h i tr c cóph i v y âu. H i tr c ch hung h ng l m, nh t mà g t mà cho ô danh x ti t ch thì chthù oán vô cùng. Ch không bi t làm sao mà nh c ng i g t ch ó c, ch cu ng trí r ich oán hêt th y thiên h không ch a m t ng i nào.

- T i nh v y ó ch c y tay em tr thù cho ch ó ph i hôn?- Ph i. Ph n ch ã tr ng tu i, mà l i không có s c, khó cho ch h i cái gi ng n

ông, nh t là cái gi ng n ông cao sang c. Ch th y em có s c, tr tu i, ch m i nuôiy em ng gi t thiên h mà tr thù cho ch .

- Bây gi em nói thi t v i ch , h i tr c em v ng l i ch , em làm nhi u vi c ngh l ii nghi p ng i ta quá, nh chuy n th y Cao ó, h em nh t i là em không vui.

- Bây gi ch còn n n n nhi u h n em n a. Ch là cái óc, em là cái tay, t i óc khi ntay m i làm, nên ch có t i nên em vô t i. Ch ng ph i vi c th y Cao mà thôi, vi c nào ch



56

ng n n n h t th y. Vay có m t ng i, mà ch b t nhi u ng i ph i tr , t i là t i ch ó,mà h i ó ch c h ng hái làm cho t i hoài, ch không k t i ph c chi h t. Ch ng emch ng c , em không nghe l i ch n a, ch ng ó ch m i m m t mà th y ng t iph c, ch m i bi t mà lo s cho cái ki p sau. T i nh v y ó mà ch i tu ó em à.

- M y n m nay ch i tu, mà ch có b t n-n n không?- B t làm sao c. Tu ng- n n n xám h i hàng ngày ch . Mình ph i nh t i l i

a mình làm, r i c u nguy n mà ch a c i, thì t i l i mình m i tiêu c. T i ch n n nsám h i nhi u quá, nên ch lo s , ch ph i b am mà ki m em ây.

- Ch b t em ph i i tu v i ch hay sao?- Không ph i v y. Ch ã nói cái t i l i v ph n ch , em có t i gì mà ph i i tu. Ví

u em có t i i n a, nh ng vi c ng i ta làm v i em ó ã mà chu c t i em r i. Theoch t ng thì s em vay thì em ã tr c, b i vì em n u ch a tr d t thì có âu em c

ng cái h nh phúc nhàn l c yên n em nói v i ch h i nãy ó. Ch tìm em là vì hômtr c ch có hay m t vi c quan h l m. Vi c y không ph i là vi c c a ch em mình làm,mà c ng t i mình bày vi c khác nên m i sang vi c ó.

- Vi c gì âu ch nói rõ cho em hay th coi.- Em nh l i mà coi, cách 20 n m tr c em có sanh m t th ng con trai t i nhà b o

sanh Cholon.- Vi c ó em quên sao c. Em sanh r i ch i cho m t bà nhà giàu nào ó mà b t

t a con gái.- Em bi t ng i n bà i con v i em ó là ai hay không? ó là v nh c a Cai

ng Lung, t c là thím dâu c a ông c Hùng ó.- Úy! Sao t h i ó cho n bây gi ch không nói co em bi t?- Nói cho em bi t càng r n trí em, ch có ích gì. Tr i Ph t công bình l m. Th ng nh

c c a ki ng h Võ, tuy không ai thèm nhìn, song t nhiên tr i khi n nó c ng nh p vki ng h ó.

- Té ra th ng con c a em bây gi nó là em chú bác v i ông c Hùng.- Phái r i.Cô Hai Ph c ch ng h ng, cô ngó Ba Có và ngó th y giáo mà nói r ng: “Tr i s p t

c c quá! Ôi mà con tôi nó c giàu có nh v y thì tôi m i an lòng”.Ba Có l c u mà nói r ng:- Ch a an âu em. ch nói có u có uôi cho em hi u. Hôm tr c v nh c a

th y Cai T ng Lung i cúng chùa trên núi ông Tô. Tình c cô ghé am c a ch ma cúng,cô g p ch thì cô ch ng-h ng. Cô có ngh t i am m t êm, cô thu t h t công chuy n nhàcho ch nghe, cô k gia tài, cô nói chuy n th h , cô thu t vi c c Hùng c i v khônggi u chuy n nào h t. Cô l i nói cô mang n ch l m, nh có ch nên h i em con v cô

i c yêu vì sang tr ng, r i bây gi cô m i c giàu có v ng vàng. Song thu naym êm cô th ng nh n con gái c a cô. T khi Th y Cai T ng ch t r i cô mu n



57

ki m con c a cô ng em v mà nuôi, song không bi t ch âu mà h i th m ng côxin con nh l i. Cô g p ch cô m ng l m, cô c y ch i ki m giùm con nh cho cô, d u

n hao bao nhiêu cô c ng không n .- H i ó ch em con nh mà cho nhà m côi Tân nh bây gi ch lên ó mà xin l i,

có khó gì. Ch em con nh mà tr l i cho bà T ng thì b s th ng ch .- Bây gi ch tu, ch có màng b c ti n n a chi em. Ch bày m u ng t c a ng i

ta, cái t i y l n quá. Mà cái m u y còn chia lìa m con ng i ta n a. Ch mu n ki mcon nh ng tr l i cho cô t ng ng chu c b t cái t i, ng t ki m không c ch m ibu n ch .

- Không có trong nhà m côi hay sao?- H i ó ch nói vói v i em, ch ch không có cho nhà mô côi. Chi i d c ng ch

p cô n m Kiêu, cô th y con nh ng cô xin cô nuôi. Ch cho cô, mà m y ngày rày chtrên Sàigon ch tìm ki m h t s c, không ai bi t cô n m Kiêu xiêu l c x nào. V ch ngcô là b m bài b c, nay ch n y, nay ch khác, bi t âu mà ki m.

- Báo h i quá! Bây gi làm sao?- Ch có bi t làm sao bây gi . T ng ki m c thì ch tr l i cho cô Cai T ng Lung,

ng m con t ng hi p cho ch h t n n n v kho n y. Bây gi ki m không ra thì thôi.Mà ch tìm em không ph i nói chuy n y. Chi còn m t vi c khác r c r i h n n a. Chuy ny can h em. Em ph i ra tay g r i, gieo m t chút âm c mà c u ng i ta, ng nó nh

t cái t i l i cho ch em mình.- Vi c gì v y?- Em rõ bi t Cai T ng Lung ch t r i thì b n t c c ông C Hùng th h gia tài, coi

thâu góp huê l i, m i n m phát m t m ti n mà c p d ng cho v nh và các con c aCai T ng Lung, th h n ch ng nào các con thành inh r i thì s l t ng phân.

- Em có nghe vi c ó.- Bây gi th ng L ng là con trai c a Cai T ng Lung, t c là con ru t c a em ó, nó

c 20 tu i r i, nó thôi h c v nhà c i v .- Nó có v r i hay sao?- C i v r i. Nh c i v ó nên nó thành inh, nó bu c ng i th h , là c Hùng,

Ph i tính s sách, giao huê l i thu góp m y n m nay ó l i cho ch em nó chia nhau, cHùng làm tiêu h t 30 ngàn ng b c, không có mà giao, nó vào n t i quan bi n lý màki n c Hùng v t i sang t tài s n c a k ch a thành inh. Toà b t giam c Hùng màtra xét s sách....

- áng ki p d ! Làm vi c gì âu mà tiêu c a ng i ta h t 30 ngàn ng?- Theo l i Cô Cai T ng Lung, thì t i bài b c. C Hùng lên à L t ánh phê, ánh xe

a m y l n u thua h t, nên m i thi u ti n th h n s ó.- Tr i thi t là có con m t. H vay thì ng b t tr nhãn ti n. Vi c n y s i i hình

ch không ph i ch i. c u tù cho sáng con m t.



58

- H i nãy em nói em không bi t gi n ai n a. Ch t ng em tu c o r i, té ra bâygi em nói còn h i oán, còn ghét c Hùng quá, nh v y thì cái lòng c a em ch a c tbi nh Ph t. Em ph i tu m i c, có tu m i h t cái “tánh th y ng i b h i mà vui c i”.

Nãy gi th y giáo Hi n ng i nghe hai ng i nói chuy n, th y không cãi chi h t.Ch ng th y nghe Ba Có nói câu sao ó thì th y kính ph c lòng o c c a ch ta quá,nên chen vô nói r ng: “M y l i ch Ba nói úng ng l m. Em hai em hãy ghi nh l y màtu tâm luy n tánh ng kh i h n gi n. i h mu n h ng h nh ph c thì ng cóch p tính i m i c.”

- Em xin v ng l i. Còn Chi Ba ki m em ng nói chuy n c Hùng sang t tài s ncho em nghe làm chi?

- Em ành cho con c a em, là con c a c Hùng, nó làm h i cha nó hay sao?Cô H i Ph c châu mày, ng i l ng thinh. Cách m t h i lâu, cô m i nói r ng:- Bây gi em bi t làm sao ây? C Hùng có v giàu l n. V y thì v ông ra b c mà

th ng cho s p con c a Cai T ng Lung, ng m i kh i t i ch .- Em ng có nói t i v c Hùng. Cô Cai T ng Lung nói con m ó ti n nhi u l m,

song nó r m , m y n m nay c Hùng không nh c m t ng xu, mà còn b nó saikhi n vày b a hèn h n a. C Hùng b giam có c ng i nh nó xin c u giùm. Nó nóich ng nó làm vi c gì h i nào âu nó không bi t, nó không có n s b c ó, nên không cóti n âu mà tr n lãng nh v y.

- N u nói nh v y thì có tình ngh a v ch ng gì âu.- Thì nh n-tình v y ó a.- Thôi, ông c Hùng gi t c a ng i ta, bây gi không có mà tr , thì tù mà tr , ch

bi t làm sao.- C Hùng nó b ày, hay là nó b ch t chém i n a, c ng m c k nó, không can c p

n ch em mình. Ng t có m t u n y là con c a nó ra làm thi t h i nó, mà cái cu c yc b i mình t o ra, n u mình nh v y, d u th gian không ai bi t c, ch tr i ph tn th y rõ, th thì mình có t i nhi u l m. Ki m con c a cô Cai T ng Lung không c

mà trao l i cho cô, y là m t t i. Bây gi cho con c a c Hùng gi t ng n a, th thìch tu bi t m y ki p n a m i thành chánh qu .

Ba Có nói t i ó r i ng i khóc.Cô Hai Ph c th y ch ta n n n nh v y, thì cô ng lòng, song không bi t làm sao.Th y giáo Hi n nói r ng: “Chi Ba lo s v hai cái t i y thì ph i l m. T i ch bày

u i con, nên bây gi m i sinh ra hai cu c r c r i là m lìa con, con h i cha. V cáivi c ch ki m con không c mà tr l i cho cô Cai T ng Lung, thì v ch ng em khôngth giúp c, b i vì chúng tôi không bi t con nh , mà c ng không bi t m t cô n m Kiêu,thì bi t làm sao mà tìm. Mà vi c ó không g p l m, th ng-th ng ch tìm ki m, ch ngnào ra c ng c. Hu ng chi trong vi c y ng i có t i n ng h n h t là cô Cai T ngLung, b i gì cô tham ti n không k gì con là máu th t c a cô. N u bây gi ki m h t s c



59

mà không ra a nh , y là tr i Ph t ph t cô Cai T ng Lung, vì cô gieo cái nh n ác, làu t gia tài c a ng i, thì cô ph i tr c cái qu kh , là bu n r u v cái n i m t

con. Còn vì cái vi c con c a C Hùng thì có l v ch ng em giúp c cho ch mà g r i.ã bi t t i c Hùng gieo cái nh n ác, là không k t i con, nên bây gi m i c cái qu

ác là b con h i. Nh ng mà ch Ba v i cô Hai Ph c c ng liên can t i cái t i y, vì haing i giúp tay h i tr c, nên ngày nay con m i h i cha. V y thì cô Hai ph i giúp v i chBa mà g cái r i y, ch không nên vì gi n c Hùng mà b xuôi, mà cho con mìnhph m t i h i cha”.

Cô Hai Ph c ngó ch ng mà h i r ng:- Em làm sao mà r g i c? Em có b c âu mà th ng th cho c Hùng?- Không c n gì mà ph i ra ti n b c. L y cái mi ng mà g r i c ng c.- Làm sao?- Em ph i i v i ch Ba qua Cái V n. Em n nhà mà th m con c a em, là con c a

Th y Cai T ng Lung ó. Em thu t rõ u uôi t s l i cho c u nghe, r i khuyên c uph i rút n, ng có bu c t i c Hùng mà ph i mang t i b t hi u b t ngh a v i tr i ph t.

- Em nói ra thì ch c nó c i, nó nghi C Hùng m u s m n em t i nói nh v y,ch nó tin sao c.?

-N u c u không tin, thì em nài c u h i l i cô Cai T ng Lung coi có ph i nh v y haykhông.

- Tr i i, cô Cai T ng Lung làm th nào mà cô ch u. N u cô ch u thì cô m t gia tàicòn gì?

- Cô ch i sao c, có ch Ba làm ch ng.- Ch ng nh v y mà ai tin; h nói ch Ba v i em m u s mà c u C Hùng ch .- N u c u nh ó tin l i em thì t t. Còn nh c u không tin thì thôi. Mà d u mình bi t

tr c c u không tin i n a, em c ng ph i qua ó nói thi t cho c u hi u. Ph i làm nh v ythì l ng tâm c a em v i ch Ba m i bình an.

Cô Hai Ph c không còn l i gì mà cãi c n a.Ba Có ph c ý ki n c a th y giáo, nên ch ta nói r ng: “L i th y giáo nói ó úng

ng l m. Con Hai, em ph i nghe theo, mà i v i ch qua Cái V n. D u mình can chay là không c, mình ph i qua giáp m t v i c u L ng mà nói c i r c a c u cho c ubi t. ã bi t n u mình d chuy n c ra mà nói thì cô Cai T ng Lung nguy l m. Mìnhkhông n làm h i c Hùng, có l nào mình l i h i cô Cai T ng Lung. V y qua ó mìnhbàn tính v i cô tr c, r i s li u ch c mà nói cho cô kh i b h i”

Cô Hai Ph c ch u i.



60

XIXN N N T I ÁC

a bên ng Vinhlong qua Cântho, còn ch ng ít tr m th c n a t i c u Cáin, ngó qua tay m t th y cu c nhà kinh-dinh, ngoài có hàng rào s t, trong có sân r ngn, sau cái sân y là m t cái nhà ngói n n úc cao, t ng s n tr ng, m t bên có m t l m

lúa, m t bên có nhà xe h i, còn phía sau có v n sum xê th nh h u.Cu c nhà n y là nhà c a Cai T ng Lung.

Ba Có v i cô Hai Ph c i xe ò qua t i ó thì l i 3 gi chi u. Cô Cai T ng Lung ng ng i t i nhà c u, cô dòm th y Ba Có ngoài l i vô,thì cô m ng nên cô nói l n r ng: “Ch Ba xu ng kìa kìa! Hôm lên am, ch h n 17 xu ng,thi t úng ngày ch xu ng t i”. Ba Có b c vô c a, cô Cai T ng th y cô Hai Ph c i theo sau, không bi t là ai nên

i r ng:- Chào ch Ba, còn cô ây là ai?- Con Hai ây là em c a tôi. Nó là má c a con Hai h i tr c ó, cô quên hay sao?- Cô Cai T ng h i ý nên g c u. Cô m i khách ng i, r i h i nh Ba Có r ng:

“Con nh âu? Sao ch không d t xu ng luôn th ng tôi coi n m nay nó bao l n?” Ba Có ngó quanh ngó qu t mà không tr l i. Cô Cai T ng bi t ý nên nói r ng:

“Không có sao âu mà ch s . V ch ng th ng nh tôi m i qua C n Th . S p nh nó làmngoài v n. Trong nhà còn có con nh , mà nó là cháu c a tôi”.

Ba Có nói nh nh r ng:- Ch em tôi ki m ch a c.- Sao v y? Nó có ch ng r i v ch ng nó d t nhau i x khác làm n hay sao?- Tôi không hi u. tôi nói cho cô nghe. H i ch em tôi em nó v ó, r i má nó

y ch ng nên em g i nó cho m t ng i bà con nuôi giùm. Cách ít n m sau tôi lên núimà tu, còn má nó m c lo làm n. Ng i bà con ó em con nh i âu không bi t, mà ibi t tích, tôi tìm h t s c mà tìm không ra. Ch em tôi còn lo ki m n a, có l ph i ki m

c. Vì s quá ngày cô trông, nên tôi ph i xu ng mà tr l i cho cô hi u.Cô Cai T ng nghe nh v y thì bu n hiu.Con nh xách bình trà lên rót mà ãi khách.Cô Hai Ph c li c ngó Cô Cai T ng thì th y cô, m i 45 tu i mà da m t giùn, tóc ã

c hoa râm, thân th cô m nhách, nh ng i không có th t. Cô Cai T ng m i khách u ng n c và h i cô Hai Ph c r ng:- Cô Hai bây gi âu?- Em bên Cai l y.



61

- H i trong nhà b o sanh, tr c khi v , cô có l i phòng tôi mà hun th ng nh . Chem g p nhau có m t l n ó, r i 20 n m nay không g p n a, nên tôi th y cô mà tôi quênch .

- Bây gi coi cô m nhi u quá. Cô có b nh hay sao?- M y n m nay tôi au r r hoài. Không có b nh gì l m, có cái n không c,

ng không c, mà tôi m nh v y ó. Tôi u ng thu c th y h t mà b nh c ng tr tr . có ti n h n u ng sung s ng. Có m t mình tôi có ti n không ích chi h t. Hôm tr c

tôi nghe l i ng i ta khuyên, tôi lên Th t s n mà c u tr i kh n Ph t, tôi m i g p Cô Baó.

Cô n chay th coi.-R t i là cá th t, ch nem, chiên, xào ây mà nu t còn không vô. n chay

ph i n rau c , n sao cho n i r i s m thêm n a ch .Ba Có r c mà cãi r ng:- n chay sao l i m? Tôi n tr ng chay m i m y n m r i ây, cô coi tôi có m

chút nào âu?- Thu nay tôi không có n, nên s n không c ch .- n ít ngày t nhiên quen. Nh cô ó, cô c n ph i n chay ni m ph t h n ng i ta

i c- T i sao v y?- Cô không bi t hay sao? Cô xét l i mà coi, cái chuy n cô làm ngày tr c ó t i là

ng nào. Bây gi cô giàu có sang tr ng, mà cô n ng không c mà n n i m nhtàu lá, y là tr i ph t ph t cô ó, nói cho cô bi t.

- Tôi có làm vi c gì th t c âu mà Ph t tr i ph t tôi?Cô tráo con ng làm cho ch ng yêu, mà t gia tài c a s p con ch ng, làm nh

y mà cô còn khoe r ng cô không có làm vi c gì b t nh n th t c.- Ch ng tôi không có con trai; tôi mu n ch ng tôi có ng i k nghi p, nên tôi làm

nh v y, c ng nh tôi xin con trai c a ng i ta cho ch ng tôi nuôi ng l p t . Tôi làmó là làm n cho ch ng tôi, có ch nào ác âu.

- Cô lén ch ng mà làm, cô không cho ch ng hay, t c th cô làm gian. Con là máuth t c a cô, cô không th ng, cô ành em i v i ng i ta, y là cô ác. Cô tráo con ngcho ng i ta yêu tr ng r i chia gia tài, y là cô tham. Cô g m gian, ác và tham, sao côcòn nói r ng không có t i. B i cô có t i nên tr i Ph t khi n bây gi cô có ti n nhi u màcô h ng không c, bây gi cô mu n em con c a cô v ng cô nuôi chung h ngphú quí v i cô, mà con cô i bi t tích, tìm không ra, cho cô ph i bu n th m tr n imà n t i gian ác.

Cô Cai T ng nghe Ba Có c c ngh a nh v y thì cô bu n hiu, cô ng i ng m ngh l it lâu r i cô nói r ng:



62

- Sao h i tr c ch không c c ngh a c n k , nh v y cho tôi hi u, ch l i xúi tôilàm r i bây gi ch nói làm ác ?

- T i h i ó tôi còn mê mu i quá, t i không th y t i ph c, nên tôi m i dám xúicô làm. Sau tôi hi u thì tôi g t mình, b i vì t i ác c a cô làm ó, tôi c ng có m t ph n,

u cô b tr i Ph t ph t, thì tôi ch y c ng không kh i. B i tôi bi t n n n, tôi bi t s t i,nên tôi bi t c o u i tu ng c u tr i kh n ph t mà n cái t i ác tôi xúi cô làm ó. N ucô không ch u n n n nh n t i, thì tôi s e tr i ph t còn ph t cô n ng n h n n a, chkhông ph i h ng gia tài không c, tìm ki m con không ra ó là âu.

- Bây gi n n n, tôi bi t làm sao? Gia tài c a th y ó l i quá l n, tôi b h t mài tu nh cô sao c.

- Theo o ph t thì s c t c là không, không t c th s c. Phú quí th gian là gicu c nên không có ngh a gì. Cô không nên ham, không nên ti c làm chi. Nh ng mà tu

ng có nhi u cách, ng i tu nhà, k tu t i chùa; u c n h n h t là tu thì ph i thànhtâm. Nhi u ng i quy t tu r i c ng c o u vô chùa làm công qu mà nghe kinh l yph t, song n u lòng h không thành, d u h chùa bao n m i n a thì b t quá h d i th ,ch không b ích chi cho cái ki p c a h c. Cô mu n tu thì nhà mà tu c ng c,song cô ph i thành tâm, ng k b c ti n v n r ng, ng màng phú quí công danh, ph ilo ng ngh a nh n o c mà i, nh t là ph i nh t i ác c a mình làm ra ó, thì nên

n âm lo s a l i ng chu c b t t i c a mình. Cô làm nh v y thì r i ch ng c n ph ivô chùa, hay là ph i l p bàn th ph t r i t nhang vái, ánh chuông g m t i ngày.

Cô Cai T ng ng i nín khe, mà coi s c m t cô lo l ng l m.Ba Có th y b cô ã nh n t i, thì nói ti p r ng: “T i tôi mu n giúp cho cô, mà

ngày nay tôi ph i mang hai t i ác l n l m, m t là tôi chia lìa m u t , làm cho cô ph i bi tly con c a cô, hai là tôi làm cho ph t t ng tàn, m i có vi c c Hùng sang t tài s ng

a con, r i con ki n th a m i tù nh v y”.Cô Cai T ng nghe m y l i nh v y thì cô ch ng h ng nên ngó Ba Có mà h i r ng:- Ch nói cái gì v y? C Hùng sang t c a con là ai?- C u L ng ó là con c a c u Hùng ch ai.- Sao v y?- Thì C Hùng l y con Hai ây có nghén r i b tr n i Tây. Sau con Hai c u

ng m i i v i con c a cô ó.- Tr i t i! Thi t nh v y hay sao?- Thi t nh v y.- Sao h i ó cô không nói cho tôi bi t?- H i ó tôi không dè, sau tôi m i hay cô là thím dâu c a c Hùng.Cô Cai T ng ng i suy ngh m t h i n a, r i cô th dài mà nói r ng:- Hèn chi th ng nh tôi bây gi nó gi ng c Hùng quá. Thu nay bà con ai c ng

nói nh v y, mà h t ng anh em chú bác gi ng nhau, nên h không ngh .



63

- Tôi nói thi t, ch em tôi qua ây, là tr c cho cô hay là ki m con nh khôngc, sau xin cô hãy l p th nói v i c u L ng rút n bãi vi c ki n ó i, ch n u cho

u L ng làm cho c Hùng tù, té ra con h i cha, sái nh n luân, r i ch em mình b t ii tr i ph t nhi u l m.

- Bi t làm sao mà nói bây gi ?Cô Hai Ph c nói r ng: “C Hùng v i tôi nhi u ch qu y l m. Xin cô bi t cho

ng ch ng ph i tôi mu n c u C Hùng nên tôi n ây. Hôm qua tôi nghe ch Ba tôi c cngh a, tôi m i ngh l i n u cho con tôi nó gi t cha nó thì nó m t c h t. y v y màtôi m i qua ây là can vi c ó, tuy b ngoài nh c u C Hùng, song b trong là c u tâm

c c a con. N u cô không ch u can gián mà d p vi c ki n th a, thì tôi ph i nói thi tcông chuy n cho con tôi hi u r i tôi n n n v i nó mà xin rút n ng ch em tôi kh imang t i v i ph t tr i”

Cô Cai T ng bi n s c mà nói r ng:- Ý! Cô nói thi t v i nó sao c! Cô nói ra thì ch t tôi còn gì!- Th y Cai T ng khu t r i. Tôi nói riêng cho m t mình con tôi bi t, thì bà con

trong t c có hay âu mà s .- D u thiên h không hay i n a, mà con tôi nó bi t tôi không ph i là m nó, thì

ng h i tôi r i.- H i cho cô là sao?- Nó h t kính ph c tôi là r i.

ng nói chuy n t i ó thì nghe ti ng xe h i ch y vô sân. Cô Cai T ng Lung l tt nói nh r ng: “Hai v ch ng nó i C n Th v kìa. Hai cô ng nói vi c y cho nó

bi t, nói Cai L y qua th m tôi mà thôi, nó tôi can gián nó”.u L ng m c âu ph c, còn v c u n m c r t kim th i, v ch ng xu ng xe r i

t nhau b c vô. Cô Cai T ng nói r ng: “Hai cô ây, là ch em v i má, bên Cai l yqua th m má ây con”.

ch ng c u L ng chào hai cô. Cô Hai Ph c ngó c u s ng s t, trong lòng c mxúc h t s c, mu n m ng con mà m ng không c.

u L ng ng ngay Cô Cai T ng mà nói r ng: “Con i ch , con có ghé ông tr ng n a, má à. ng nói v c a mình ó Toà òi r i, th ba tu n t i s x ”

Ba Có v i cô Hai Ph c th y m t c u L ng h n h , thì hai ng i bi n s c.Cô Cai T ng Lung l c u nói v i con r ng:- Vi c ó h m nay má tính nói v i con mà má ch a k p nói!.......- Má mu n nói gi ng gì?- Má mu n khuyên con thôi, làm h i ng i ta mình l y ti n l i c ng không c.- Thôi làm sao c má. n c p mà còn th ng n i gì. Ph i tr ng tr cho nó

n, ch n u mình dung nó, r i sau nó n c p ng i khác n a.



64

- Nó là anh c a con, chú bác c ng nh ru t th t, con làm cho nó tù, con t t gì.- X u t t c ng v y, con không c n. nh n c p mà nh còn nói phách l m, l i cô

Ph c a con c l i thách con n a. con làm cho nh sáng con m t, và cho cô Phbi t m t con mà.

- Thôi, bà con mà n thua v i nhau làm chi. Má xin can con; con hãy nghe l i mámà xin n bãi n i i.

- Anh c em ch ng 30 ngàn r i con s bãi n i.- Nó không có ti n, làm sao mà ch ng 30 ngàn cho con c.- nh hay khoe v nh giàu l m. V nh ra ti n c ch . Hay là cô Ph ra ti n

tr th cho nh, c binh nh d l m kia mà.- S b c y là c a chung c a m y ch em con, ch có ph i là c a riêng mình con

hay sao mà con g t gao l m v y.- Th a ph i, c a y là c a chung c a m y ch em con, song m y ch c a con ã

làm gi y giao quy n cho con thay m t, thì con ph i làm tròn ph n s , d u cha ru t con ia, con c ng không dung cho c.

u nói bao nhiêu ó r i b i lên nhà trên mà thay áo qu n. Cô Cai T ng, Ba Có,Cô Hai Ph c nhìn nhau, l c u, không bi t nói sao c.

Cô Cai T ng dòm quanh-qu t không th y ai, cô bèn nói nh v i cô Hai r ng: “Haicô s t i, mà tôi xét l i, t i c a hai cô có m t, t i c a tôi b ng m i. Tôi ã can gián h t

i, mà không c, bây gi bi t làm sao. Thôi, t i mình làm mình ph i ch u, xin hai công bu n. H i nãy ch Ba nói ph i l m; ph n tôi tr i ph t b t u ph t tôi r i, ph t tôi

không c th y m t con, mà l i ph t tôi giàu có song không c h ng. V y thì tôinghe l i ch ba, r i ây tôi s tu ni m mà g b t cái t i gian tham x o trá c a tôi làm dó.Còn con tôi nó sòng-sòng quy t m t không ch u tha cho C Hùng, y là t i tr i khi n nh

y ó a hai cô. Tr c kia cha không có tình v i con thì làm sao sau n y con nó có tìnhi cha c. Ác h u ác báo, máy tr i nh v y, mình làm sao mà s a cho c.”

Cô Hai Ph c ngó Ba Có, mu n bi t coi ý cô th nào. Ba Có châu mày suy ngh màc u nói r ng: “Cô T ng nói ph i l m. Ác h u ác báo. H làm thì ph i ch u, không

phép c ng c u tr n tránh. Bây gi ch em ta ph i n n n ch a c i mà nh cái ki p sau”. Ch ng c u L ng thay r i tr xu ng nhà c u coi d n c m t i.

Cô Hai Ph c v i Ba Có n c m r i ó ngh m t êm. Cô Hai Ph c th y ý c ung kính m , th ng v , m t nhà th o thu n, n u cô nh c chuy n x a, thì t nhiên s

th o thu n y ph i v tan, r i s c a cô t ng là ph i nó tr nên m t s qu y n a, vì v ymà cô không h môi, ch i t i sáng xe ò qua t i r i i v v i Ba Có.



65

XXT CU C

Ba Có tr v am, trên núi Ông Tô, t y n nay không ai g p m t nhau. Cô Hai Ph c sánh duyên cùng th y giáo Hi n, tuy không giàu, không sang, songch ng lo d y h c, v lo vi c nhà, v ch ng ng tâm hi p ý h ng phú phong l u, khich ng c truy n cho v xem ch i, khi v n ca cho ch ng khi n h ng, ch ng còn ao

c vi c chi n a.Ông C Hùng b toà kêu án 2 n m tù, m t h t danh d mà l i m t luôn t i v n a. Cô Cai T ng Lung n bây gi mà cô c ng ch a g p con, cô bu n r u n n n,

ngày êm n chay ni m ph t, thân th m teo, không h ng c thú giàu sang chút nàot.

u L ng g t gao ti n-t n, gia tài chia cho m y ch r i mà c u c ng còn giàu, songu giàu r i mà trong thân không ai nh c.

Ông Ph T ng m i ch t, th ng r l n v i th ng con trai út sanh tâm ham m ng aua, chúng nó qu n d bà Ph tu n nào c ng i v i chúng nó lên Tr ng ua, ch ng bi t

cá ng a n hay là thua, mà bây gi trong nhà n xài coi mòi b n ch t h n h i tr c.Còn Quan c Ph Th n t ngày không hi p c v i cô Hai Ph c mà t o c nh

ng lai th gian, thì ngài th t v ng nên không tính ch p n i tóc t n a, c nhà tr ngbông s a ki ng vui thú v i con cháu mà thôi.

Tr i th ng ph t r t công bình, mà con ng i ai c ng có m ng s n y, h làm lànhthì g p lành, tính d thì g p d , không tránh âu cho kh i.

SAIGON, Avril 1936

(Theo b n in NXB Duc-Luu-Phuong, Saigon, 1936?)
