Ho bieu chanh hai khoi tinh

Hai kh i tình 1 www.hobieuchanh.com

1

Hai Kh i Tình Bi u Chánh

I

Lúc ch ng v ng, vì m t nh t ã l n m t vào góc tr i Tây xa ho c nên loàing i l n l t ph i n i èn lên kéo dài thì gi cho cu c sinh ho t.

Trong châu thành Sài Gòn, nh t là phía nhà th Ch i, thiên h qua l i d pdìu ngoài ng, k làm vi c m t m i thì b n b i v nhà mà ngh ng i, ng ithung dung vô s thì th r u d ng tìm cách vui ch i cho th a ý. L i thêm nh ng oànxe l a, t p d i M Tho, t p trên Biên Hòa, ti p nhau r m r m v t i, th i sip-lê n t

ng nghe vang rân, làm cho c nh càng r m r náo nhi t h n n a, r t phù h p v itâm h n h ng hái c a h ng thanh niên, mà r t khó ch u cho tri ý tr m t nh c a b ctr ng lão.

gi a ch n n ào, l i g p h i ng r n r o nh v y, m t tòa nhà nh nh , ban xông, mái l p ngói móc, vách óng ván be, n m d a con ng phía sau nhà th ,

tuy tr c sau có hai cây vú s a m lá sum sê, hai bên có nhi u n c tr u vàng v i m yi chu i s , ng s ng s ng nh hàng rào ng n c n h ng tr n th t c, song tòa

nhà y c ng không kh i b lu ng gió náo nhi t lôi cu n, nên trong nhà èn n cháysáng tr ng, các c a tr c sau u m hoác. T i cái bàn lót g n c a s ngó ra ám tr u,có hai ng i ng ng i i di n v i nhau mà n c m, m t ng i àn bà, tu i g n

m m i, da m t ã dùn, mái tóc ã m b c, v i m t cô thi u n , tu i ch ng ôii, dung nhan tu n tú thanh nhã khác phàm, g ng m t ã xinh p nh óa hoa

ng m n , ã có duyên ng m, càng nhìn càng thêm yêu, mà l i còn có v hânhoan vô t i pha l n v i nét nghiêm ngh c ng quy t, làm cho trai nào c ng v y, hngó th y thì yêu, song ph i n , tuy ng tình song ph i dè d t.

Ng i àn bà n y là bà phán Lan, ch ng ch t ã n m n m r i; còn cô thi u nnày là cô Cúc, con gái c a bà phán, thi u b ng Thành chung, h i chi u m i v t inhà, nên ng i n c m t i v i m .

M i th a mãn v công phu èn sách m i m y n m m t nh c tinh th n, cô Cúcy làm vui m ng, nên cô nói nói, c i c i không ng t, còn bà phán c ng to i chí v a

lòng v công phu sanh thành giáo d c c a bà, nên bà ng i nghe con thu t chuy n thi,mà c p m t bà ngó con m t cách r t n ng nàn dan díu.

cho con nói h t chuy n c a con r i, bà m i xen vô th ng th ng nói:

- H m nay con thi mà coi b ông tr ng s X ng, ng lo l ng lung quá, ngàynào ng c ng ghé h i th m.

- nh s con r t. Bây gi con u r i, nh vô n a coi nh nói làm sao.

- ng m ng l m ch nói gi ng gì.

http://www.hobieuchanh.com


2

- Anh ó nh có cái óc bi quan n ng n h n ng i ta h t th y. T i sao nh c scon thi r t không bi t.

- Vì ng th ng con, nên ng m i lo s nh v y ch sao.

- S n i gì? i dù có i thi hay làm vi c gì c ng v y, mình ph i có óc l cquan, ph i có cái chí t n th cho c ng quy t thì ch ng có vi c chi mà làm ch ngthành c. Con ã có c t ngh a cho nh nghe r i, mà nh còn lo s n i gì?

- ng s là s cho con ch . Hôm qua ng có nói v i má, ng s con thi r t r icon bu n r i con au.

- Khéo lo xa d hôn!

- ng th ng con l m, nên ng m i lo xa ó a. Con ph i cám n, ch sao coni trách ng. Có l t i nay ng vô mà m ng con. H ng vô thì con ph i t l i cám nng, nghe hôn con.

- Anh em mà c m n gi ng gì.

- D u anh em c ng v y ch ... ã bi t ông già ng v i ba con h i tr c là b nthi t, làm vi c m t s v i nhau t i m y ch c n m. T ngày ng h c bên Pháp r i ng

cho t i bây gi , ng coi con c ng nh em ru t, coi má c ng nh cô bác, nhà mìnhcó vi c gì ng lo l ng h t lòng luôn luôn. Má th y tánh tình ng nh v y má m n quá,má c ng coi ng nh con cháu trong nhà. Tuy v y mà ng không ph i bà con ru t th tgì v i mình. V y i v i ng con ph i cung kính, con ph i gi l ngh a cho , ch ngnên s sót.

- L n nào nh vô th m, con c ng ki m chuy n ch c gh o cho nh gi n ch i,ch c nh ghét con l m.

- Ghét âu!

- À má, ch tr ng s ch t ã lâu r i, nh ã tính c i v khác hay ch a, mà saokhông nghe nh nói v y má?

- M i ch t h n m t n m mà lâu gi ng gì.

- nh không lo c i v khác cho s m, già r i con gái nào mà thèm ng nh.

- M i ba m i tu i mà già n i gì.

Cô Cúc c i r i ng d y i u ng n c.

Cô Kim là ch em b n c a cô Cúc, làm n giáo s bên C u Kho, ngoài ngng hái i vô, v a b c t i c a thì c i và nói: “M i hay em Cúc thi u, tôi m ng

quá, nên l t t qua ây mà khen em. Kính chào bác”.

Cô Cúc b c ra ti p r c, ch em ôm nhau mà hôn.

Bà phán ng i u ng n c, th y tình hai tr dan díu v i nhau nh v y thì bà r tvui lòng.



3

Cô Kim m ng r l ng x ng r i ng i v i cô Cúc t i b gh gi a và h i: - Em hay u h i nào? - Dán gi y biên tên m y ng i u h i n m gi . - Em th y có tên em ch c em m ng l m h ? - Em m ng quá, l t t lên xe kéo ch y v cho má em hay li n.

i ch ng có s chi vui s ng cho b ng lúc mình thi u. N m ngoái tôi u,tôi c ng m ng quá. Thôi, em u r i, h t lo n a. Bây gi h c xong r i, em tính làmvi c gì, nói nghe th coi. - ngh ít b a r i s nh t nh... Ý em mu n vi t báo ho c vi t ti u thuy t.

- Em mu n chen vào làng v n h ? - Ph i. - Em không ch u d y h c trò hay sao? - Cái ngh gõ u tr , ch c là em không th làm c. - Sao v y? - T i em không thích. Bà phán xen vô nói: “ i h c m i m y n m nay m t nh c h t s c. Ph i lo nghng i, tính chuy n làm vi c làm chi”. Cô Cúc c i và h i: - Má giàu l m hay sao, nên không ch u cho con làm vi c? - Không ph i giàu. nh ng mà àn bà con gái i làm vi c có ph i d âu.

- Làm con ng i thì ph i làm vi c ng nuôi s ng c a mình. N u àn ông làmvi c c, thì àn bà c ng làm c v y ch , có h i gì âu mà má s .

- V y ch thu nay con không có làm vi c r i con ói khát b a nào hay sao?

- Nhà mình không có huê l i chi h t. Kho h u trí phát ti n c p d ng ngph 1 cho má m i k ba tháng có m t tr m r i, có ph i nhi u âu. May ba m t ba có

l i mi ng t v i cái nhà n y cho m con mình , ch n u ph i m n ph mà thìnguy l m. Thu nay con i h c cho thành công, ng làm vi c mà giúp má. N u mákhông cho con i làm thì con bu n l m.

- ngh n m b y tháng ho c m t n m cho kh e ã, r i s hay. Lo làm vi clàm chi mà g p v y?

- Con kh e l m, có m t m i gì âu. N u có s n công vi c thì sáng mai con ilàm li n c ng c n a.

Cô Kim can bà phán:

1 Ph n goá ch ng



4

- Ý em Cúc mu n làm vi c, thì bác vui lòng cho em làm, không có h i chiâu mà bác ng i.

- Th y nó ráng h c ng thi, tôi s nó m t r i nó au, nên tôi m i c n ch .

- Em nói em kh e, v y thì cháu xin bác ng có c n mà làm cho em bu n. ànbà con gái i nay h có h c th c thì ai c ng mu n i làm vi c. Em Cúc h c gi i, tnhiên em không ch u l c c nhà, không gì l âu.

- Nó mu n th nào t ý nó. Nh ng mà d u mu n làm vi c gì thì c ng th ngth ng r i s tính. G p làm chi.

Cô Cúc v vai cô Kim mà nói:

- Em có vi t s n m t b ti u thuy t v ph n xã h i ng l m. Không bi t làmsao mà xu t b n ng ch em b n gái xem ch i.

- Em ã vi t c m t b ti u thuy t r i! Em m c h c, làm sao có thì gi màem vi t c? - Em l p tr ã lâu r i. Em b t u vi t lúc bãi tr ng T t, r i h chúa nh t thìem vi t ti p. - Gi i quá! Quy n ti u thuy t ó em t a gì?

- “ nh G ng Trinh”. Em vi t truy n c a m t cô gái nghèo sanh tr ng gi at xã h i tham lam, gi d i, vô tình, vô o, th con bò vàng nh thánh th n, coi

ph ng ph n là v t h ch i cho vui, song cô gái y chi n u mà gi v n cái trinhti t c a cô, ch ng h lem lu c nh b n chút nào h t.

- Vi t truy n nh v y thì h p th i l m. Bây gi em mu n xu t b n ng bánhay sao?

- N u xu t b n thì ph i ra v n. ã v y mà mình không ph i làm ngh bán sách,u mình in mà bán thì b t ti n. Em mu n n m y nhà báo em bán ph c b n quy n

cho h ng h ng báo cho công chúng xem, ho c em bán cho m y n quán cho hxu t b n c ng c.

- Bán ph c cho h in ti n h n. Tôi có quen v i cô ch nhi m t báo “Vi t NamTân Ph N ”. N u em b ng lòng giao thi p v i tòa so n c a t báo y thì tôi ti n d ngiùm cho.

- c l m, c l m. N u t báo y ch u ng ti u thuy t c a em thì s vi thoài mà bán.

- Thôi, b a th n m ngh d y h c tôi qua ây r i hai ch em mình i. - c. C m n ch l m! - Trí ã ch m lo h c ng thi, mà còn vi t ti u thuy t c, thi t là tài quá. Emcho tôi m n v c th , c hay không?



5

- c. Ch xem coi có ch nào s sót xin ch ch ng em s a l i. Cô Cúc b c l i bàn vi t kéo h c t mà l y x p ti u thuy t. Có m t chi c xe h i ng ng ngay c a. Bà phán nói: “Ch c xe c a ông tr ng s ”. Thi t qu ông tr ng s X ng th ng th ng i vô, mình m c b tr ng th ngdùng, không có v ch ng di n, nh ng vì ng i có khi u quân t , nên t ng m o coiôn hòa t ch nh l m. Khi b c vô t i c a, ông tr ng s ng l i, v a cúi u chào bàphán v i hai cô v a h i: “Em Cúc u hay không?”

Cô Cúc trao x p ti u thuy t cho cô Kim và c i và áp: “Em r t r i. T i anh loquá nên em gi n em b r t”.

- Bà phán nói: “Ê! Con c gi u c t hoài! Nó thi u, ông tr ng s à... M i ôngng i... n n m gi chi u h m i dán gi y. Nó ch y v cho tôi hay tôi m ng h t s c”.

Ông tr ng s ngó cô Cúc h i:

- Em g t anh chi v y?

- T i anh c s em r t hoài, nên em nói r t th coi anh ngh sao. H h c thì thiu, th nào mà r t c.

- i thi thì có may r i nhi u l m, b i v y d u h c gi i cho m y i n a c ngkhông dám ch c u... Thôi, em h c gi i mà em l i thi u y là em có cái may...

- Ê! Anh nói nh v y, té ra là nh cái may, nên em m i thi u, ch không ph inh s c h c hay sao?

- Không ph i ý anh mu n nói nh v y. Anh nói thu nay có nhi u ng i h cgi i mà ch ng i thi có khi g p s r i ro nên ph i r t. Em h c gi i mà i thi em l i

u, y là em kh i g p s r i ro nh h nên anh m ng. Anh nói th y, sao em l i hi uth khác làm chi v y?

- Em ch c cho anh gi n ch i.

- Có cô Kim mà nói nh th , n u cô chú ý hi u theo l i em nói, thì anh thành rang i khi m nhã quá.

- Em thú nh n em có l i. Thôi em xin anh tha... N y, mà nãy gi anh nói l ngng, song anh ch a chúc m ng em a.

- Em u, anh vui quá. V y anh t l i m ng cho thím phán và m ng cho em.

- C m n. Cô Kim ng d y t giã mà v . Ông X ng h i cô: - T i tôi vô ây nên cô v hay sao? - Không ph i v y. Em ng i ã lâu r i, nên em v ch . - Cô c m x p gi y chi ó?



6

- Ti u thuy t c a em Cúc vi t. Em m n v xem ch i. - Chà! Em Cúc vi t ti u thuy t n a à? Cô cho phép tôi xem s m t chút ckhông?

Cô Kim trao x p ti u thuy t cho ông X ng. Ông gi ra th y t a “ nhng Trinh” thì ông ch m ch m c i. Ông l t coi s qua r i li n tr l i cho cô Kim

và nói: “Cô c tr c i. Ch ng cô c r i tôi s m n mà c”.

Cô Cúc nh ng nh o nói:

“Ti u thuy t v n l u, ai mà cho àn ông c”.

Ông X ng c i, m t ngó cô r t h u tình.

Cô Kim v .

Bà phán nói v i ông X ng:

- Con nh này k l m. ã lo h c ng thi, mà còn ráng ng i vi t ti u thuy t. Nói tính v i cô giáo Kim, nó nói nó i h i m y nhà nh t trình, nh h b ng lòng in

ti u thuy t c a nó, thì nó s vi t mà bán cho h .

- N u em Cúc thích v n ngh , thì em làm nh v y c l m, có h i chi âu. Màem h c thi ã m t, v y ph i ngh ng i ít tháng cho kh e trí, l t t làm chi.

- Tôi c ng nói nh ông v y, tôi bi u nó ngh mà nó m i cãi v i tôi, nó nói nókhông có m t, nên mu n ki m công vi c làm li n.

Ông X ng ngó cô Cúc và c i và h i:

- Em ham làm vi c l m hay sao?

- Ng i không ham làm vi c là ng i làm bi ng. Làm bi ng là m t tánh x u, cóth h i c i mình. Anh mu n cho em mang cái tánh x u y hay sao?

- M i ra kh i nhà tr ng nên nói chuy n còn nghe hôi sách v d ! Em ham làmvi c, y là tánh t t, anh khen l m. Ng i nào c làm ch ng em, h s có ph c bi tbao nhiêu.

- Anh nói trúng l m. Ch ng nào em có ch ng, em s làm cho ch ng em h ng mùi h nh phúc.

Ông ngó cô Cúc trân trân.

Cô Cúc chúm chím c i và h i:

- Ch tr ng s m t ã h n m t n m r i, sao ch a nghe anh tính c i v khác?

- Em h i chi v y?

- Em mu n h i cho bi t v y mà.



7

- Vì s n lòng lo l ng cho ph n c a anh nên em h i, hay là em h i ng ng o anhch i?

- Em h i thi t ch .

- N u em h i thi t thì anh s nói thi t cho em nghe.

Ông X ng ng i châu mày suy ngh m t chút r i ông m i nói:

“B a nay em Cúc ã h c xong r i, mà bây gi trong nhà c ng không có ai, v ycháu t ng nên th a c h i n y mà t thi t tâm s c a cháu cho thím rõ, t tr c m tem Cúc, b i vì em là gái tân th i, nên không l cháu gi u em... T ngày v cháu ch t

i, ch ng hi u t i sao l n l n trong lòng cháu l i sanh m i c m tình v i em Cúc.Trong m y tháng nay có nhi u b a cháu mu n th a thi t v i thím r i xin c i em Cúc.Mà r i cháu ngh em Cúc g n thi, nên cháu d n lòng i em h c cho xong c ng ch ngmu n gì. Nay em Cúc thi u r i, nên cháu m i dám th a thi t v i thím. Thím v i emCúc u bi t rõ gia o c a cháu, l i thu nay coi cháu nh ng i trong thân, nên cháu

i b o gan mà nói ngay, ch ch ng c y mai m i. Cháu xin thím suy ngh r i tr l icho cháu bi t coi cháu có cái h nh phúc c làm ch ng em Cúc hay không”.

Bà phán Lan ng i ng n ng , coi b bà b i r i l m. Còn cô Cúc thì cô cúi m tngó xu ng t, s c m t coi có v lo.

Cách m t h i lâu, bà phán m i nói: “Thu nay tôi th ng ông tr ng s c ngnh con cháu trong nhà v y. Mà con Cúc nó c ng coi ông tr ng s nh anh ru t c anó. Ông bi t tánh n t nó; nó c ng bi t t cách ông cháo chan, ch không ph i xa l ,nên c n chi ph i d d m.

Tuy ông tr ng s tr ng tu i h n nó, l i có m t i v r i, nh ng mà theo ý tôithì vi c y ch ng quan h gì. Ông tr ng s nói nh v y, thì th y ông có lòng th ngcon Cúc l m. V y n u con Cúc ng thì tôi g , tôi không ng n c n chi h t. Vi c vch ng là vi c tr m n m c a nó, l i nó là a có h c, nên tôi mu n t do cho nó li u

nh”.

Ông X ng áp: “Cháu r t c m n thím. cháu h i em Cúc”. Ông ngó côCúc mà nói ti p: “Thím b ng lòng r i. Còn theo ý em thì em ngh th nào? Anh cphép nuôi chút hy v ng không?”.

Cô Cúc ng c m t lên, cô l c u và c i và nói: “Anh tr xe!”.

Ông X ng bi n s c, không dè nh ng l i tình ngh a r t quan h , mình m i nóió ã không làm cho cô Cúc c m c, mà l i làm cho cô b t c i, b i v y ông ch ng

ng ngó ngay cô mà h i: - Em nói cái gì v y? Anh tr xe là sao? - Anh không hi u hay sao? - Mình mu n m t v t gì mà mu n h t, ng i i nay h g i là “tr xe”.



8

- Anh xin em nói rõ thêm m t chút. - Anh mu n em nói rõ l m hay sao? - Mu n l m.

- Vì h i nãy anh l y thi t tình mà t tâm s c a anh, nên không l em không l ythi t tình mà áp l i v i anh. V y em xin nói thi t cho anh bi t: Trái tim c a em ã cóch r i, không còn t do n a.

Ông tr ng s X ng nghe d t l i thì trong lòng l y làm au n, s au n y ra ngoài m t nên ông châu mày, ngh n c , ng i trân trân. Cách m t h i lâu, ông m i

th ra mà nói: “Tôi không dè ph n tôi vô duyên th n y! Có l t i m ng s c a tôikhông c phép th ng th c mùi m m v tình ái hay sao ch ! Thím l y thi t tìnhmà i v i cháu, còn em Cúc c ng v y, em c ng l y s thành th t mà ãi anh, nên anh

m tình l m. Thôi, không c g n nhau thì anh bu n, ch anh không phi n em âu.Anh chúc cho i em c h nh phúc tràn tr , c nh v y thì s bu n c a anh có l

n l n s nguôi c”.

Ông X ng ng d y cáo t mà v , m t bu n hiu.

Bà phán nghe câu chuy n c a con nói h i nãy bà còn ng r n trí r i lòng, nênbà không bi t l y l i chi mà c m ông X ng l i. Ch ng ông X ng i r i, bà ngó conmà nói:

- Con gái i nay, nó theo tân h c r i tánh n t k c c quá. Con nói b y b làmcho ông tr ng s bu n ó, con th y không?

- Con nói chánh áng l m, ch có nói b y âu.

- D u con không ng ông i n a, thì con c ng ph i ki m l i khôn khéo mà nóicho ng vui lòng, ch sao con nói c t ng n nh v y?

- Má mu n con thoa m t ng anh tr ng s nu t hoàn thu c ng qua c cho dph i hôn? Chi v y! nh l y thi t tình mà nói v i mình, có l nào mình làm m t làmmày v i nh. Con không th ng làm v nh c thì con nói ngay ra, ch nói xa nói

n làm chi cho dài chuy n.

- T i sao mà con không ng? - Con ã có nói h i nãy r i. - Con nói làm sao? - Con ã có c m tình v i ng i khác, con ã có h a v i ng i ta, nên conkhông th ng nh c. - Tr i t qu th n i! - Có chi âu mà má kêu tr i kêu t? - Con làm nh v y thì x u h quá! Thi t u ng công má nuôi d ng d y d bi tch ng nào!



9

- Sao mà má g i là x u h ? - Gái m i l n lên, mà lén t tình v i trai, không i cha m g , làm nh v y màcòn không cho là x u h , thì còn gi ng gì là gia pháp n a mà nói!

- Con sanh nh m i m i, má l i cho con h c theo tân h c, t nhiên con ph i cócái t cách m i, ch con theo n n p x a sao c. Theo gia pháp i nay, thì con traicon gái l n lên c t do k t hôn, ch cha m không ép bu c v s c i g n a.Ng i ta yêu con, ng i ta t tình v i con. Con c m tình con yêu h l i; hai trái timhòa thu n, r i h a h n tr m n m v i nhau. Ng i ta i con h c xong r i ng i ta snói v i má ng c i con. S th ng yêu nhau nh v y thì trong s ch cao th ng, chcó d dáy hèn h gì âu mà x u h . Con có m t trinh m t ti t âu mà má r y.

- i t i m t trinh m t ti t thì còn gì n a mà nói! Trao tình i ý v i trai thìng h r i!

- Má theo x a nên má g t quá. Ng i có h c th c t nhiên a c m, mà h am thì t nhiên a tình. Ái tình là cái ý ngh a p nh t c a s s ng, n u s ng mà

không n m c ái tình thì s s ng vô v .

- Thôi, con ng nói n a, má nghe má bu n l m. Má h i con, v y ch conth ng ng i nào âu con nói cho má bi t m t chút?

- th ng th ng r i má s bi t. Ít b a n a ng i ta s n th a v i má ng xini con, ch ng ó t nhiên má bi t.

Bà phán ng i suy ngh r i bà a n c m t mà than: “Má không hi u t i sao màtr i ã khi n b ng con nh v y. Má dám ch c d u ai i n a c ng không h n tr ng s

ng cho c. Ng i h c gi i, mà l i n nói có l ngh a, tánh tình thu n h u ônhòa, d th ng quá. N u con làm v tr ng s X ng thì má vui m ng l m, má khônglo chút nào h t”.

Cô Cúc c i mà áp:

- Má nói nh v y là má do lý, ch má không do tình. Lý v i tình khác nhau,không th nào l y lý mà ánh th i lui tình cho c. Ng i ta ch t vì tình, ch có aich t vì lý bao gi .

- H ! Tình! Tình... Con nói tình, tr ng s X ng c ng có tình v i con v y

Cô Cúc l c u r i b c ra c a, không áp v i m n a.



10

II

t nh t tám gi r i s m mai chói sáng lòa trên b u tr i mù mù tô nh ngng mây ch en nh khói, ch tr ng nh bông.

Cô Cúc m c b y ph c b ng l a tr ng may th t khéo, tay ôm x p ti u thuy t góitrong m t t nh t trình c , i l n th n theo i l Bonard v i cô Kim c ng m c tr ng. Hai cô m t mày h n h , b t ng g n gàng, th y nh ng hàng hoá phô tr ngtrong m y ti m d a bên ng mà không l u tâm, g p trai li c m t m m c i a tìnhmà không b ng .

T i báo quán2 “Vi t Nam Tân Ph N ”, hai cô ghé vô. Cô Kim h i th m th yng i g n ngoài c a coi cô Thanh Châu, là ch nhi m t báo n y ã n phòng làm vi chay ch a. Th y y g t u áp: “D ã l i r i. Xin m i hai cô i th ng lên l u”.

Cô Kim i tr c, cô Cúc theo sau, hai cô h ng hái b c lên l u.

Cô Thanh Châu v a th y cô Kim thì ng d y m ng r ti p chào. Cô Kim ti nn cô Cúc: “Cô Cúc là ch em b n thân thi t c a tôi, m i thi u k n y; vì m n tàin c a ch nên c y tôi ti n d n bi t nhau”.

Cô Thanh Châu b t tay cô Cúc, b vui v nói: “Tôi l y làm vinh h nh mà cbi t cô. c sao b n ch em tân h c chúng ta m i ngày m t ông thêm, ông cho mau,

ng c nh tranh v i àn ông mà òi nh n quy n c a ph n cho c y c ngnh h ng nam nhi v y”.

Cô Cúc nh có h c th c nên trí ã t n hoá theo i m i, song trong nhà v n cót bà già x a, ngày êm th ng nói nh ng l i ôn hòa, nh ng câu o c, b i v y cô

nghe m y ti ng “c nh tranh v i àn ông”, “ òi nh n quy n c a ph n ”, thì cô gi tmình, lo ng i, nên cô b ng áp:

- Em còn nh mà l i quê mùa, s e không trí l c mà làm vi c l n lao theonh cô nói ó.

- Cô ch ng nên khiêm nh ng; cái tánh khiêm nh ng là tánh x u xa, nó làmcho con ng i b c nh c, không dám t n th , không dám tranh u v i ai h t. i n yph i t p cho c cái tánh t c ng, ng s , ng nh ng ng i ta, c nh v y thì

i có th t n hoá.

- Em r t c m n cô v m y l i cô khuyên d y.

- Cô m i ra kh i nhà tr ng, tâm h n còn mê m n nh ng luân lý theo sách v . th ng th ng r i cô s th y nh ng luân lý c a xã h i không gi ng v i luân lý c a

2 T a so n



11

giáo s d y âu. Ch giáo Kim ã n m mùi i, ch c ch không cho nh ng l i tôi nóió là quá áng.

M y cô u c i.

Cô Thanh Châu d t hai ng i khách l i cái bàn vi t g n c a s phía tr c màgi i thi u v i cô Minh Nguy t, là chánh ch bút trong tòa so n. B t tay chào nhau r i

n cô ng i chung quanh cái bàn y y nh ng s sách và nh t báo.

Cô Kim h i cô Thanh Châu:

- Ch làm báo coi b m t l m h ?

- M t... nh ng mà vui, vui vì mình lãnh cái thiên ch c t i cao, là soi ng d nc cho d lu n, binh v c và bào ch a cho công lý.

- Trong tòa so n ch có ng i dùng hay không?

- . Ch h i chi v y? Th khi d y con nít ch ã chán r i, nên ch mu n ra làm“th y i” hay sao?

- Không. Tôi h i th m nh v y là vì có cô Cúc ây, cô ái m v n ngh , h cxong r i, cô mu n chèn mình vào làng v n. T ng nh ch thi u ng i giúp trong tòaso n thì tôi ti n d n cô vô mà giúp v i ch .

- Tôi l y làm ti c lúc n y tôi có ng i ph s nên không th dùng cô c.Thu nay cô có t p vi t báo r i hay sao?

Cô Cúc r c mà áp:

- Em ch a t p vi t báo, nh ng mà em ã có vi t ti u thuy t.

- A! Cô ã cho xu t b n c m y b r i?

- Em m i so n xong có m t b , mà vì em m c h c nên ch a lo xu t b n c.

- i n y ti u thuy t gia phát hi n ông nh n m m c. Nh ng mà phe àn ôngthì nhi u, ch phe ph n ta thì ít ai ch u vi t. Cô có chí vi t ti u thuy t thì là quý l m.

ti u thuy t cô so n r i ó cô t a th nào, vi t v lo i nào, tâm lý hay là xã h i,hay là di m tình, hay là phiêu l u?

- Em t a “M nh g ng trinh”, thu c v ph n xã h i ti u thuy t. Em cóem theo ây, xin cô xem coi nh có c thì em nh ng b n quy n ng cho cô ng

báo.

- Hi n bây gi trong tòa so n tôi, có s n t i b n n m b ti u thuy t c a ch emi t ng mà tôi ch a ng báo c.

Cô Cúc m gói trao x p ti u thuy t cho cô Thanh Châu. Cô Kim ti p nói: “Tôiã có xem th r i. B ti u thuy t n y thi t là hay; câu v n gi n d , mà truy n l i ly k

a, nên c r i c m xúc quá”.



12

Cô Thanh Châu gi ra r i chúm chím c i mà nói: “M nh g ng trinh!” Cô ta nghe x a quá. i n y vi t ti u thuy t ph i cái t a cho hùng hào, cho m i m ,c gi h m i ch u... T i sao cô dùng ba ch “M nh g ng trinh” mà t a? Trinh v t ch t hay trinh v tinh th n?”

Ch a quen tranh bi n, mà l i b bác b thình lình, cô Cúc có h i khi p s , nên úáp:

- Trong truy n miêu t tâm h n c a m t cô gái nghèo mà có s c. Tuy cô sanhtr ng trong m t xã h i tr ng b c ti n, ch không bi t tr ng danh d , b n nam nhi coiph ng ph n nh v t h ch i cho vui, nh ng mà cô gi v n cái trinh ti t c a cô,không b n nh lem lu c. T i nh v y ó nên em ph i t a “ nh g ng trinh”.

- N u nh v y thì g ng trinh c a cô ây v v t ch t. Lý thuy t y c k l mkhông h p th i n a.

- T i sao v y? Xin cô c t ngh a giùm cho em hi u.

- B c thanh niên i nay quan ni m v ch trinh khác h n ng i i x a. Theoi x a thì nam n th th b t thân; con gái mà cho con trai ng mình thì là m t

trinh r i. Theo i nay ng i ta k cái trinh v tinh th n mà thôi, b i v y con trai congái m i ôm nhau khiêu v mà ng i ta cho là l ch s , ch không ph i ng i ta chê m ttrinh m t ti t.

Cô Cúc b i r i, không bi t l y lý nào mà cãi c, nên ng i bu n xo.

Cô Kim nói:

- Ti u thuy t này hay l m mà. Tôi ch c h ch n hành vào báo thì c gi shoan nghinh. Ch ng báo th i. Nh công chúng ch u, thì cô Cúc s vi t n a mà báncho ch .

- Tôi ã nói tôi có s n ti u thuy t nhi u l m r i, c a ch em h cho, ch tôi kh imua. Tôi l y làm ti c quá. Có l m y nhà báo khác h c n dùng h n tôi. V y xin ch

t cô l i h i nhà báo khác th coi.

Cô Thanh Châu trao x p ti u thuy t l i cho cô Cúc.

Cô Cúc không mu n này n , nên l t t gói l i r i ng d y t giã mà v v i côKim.

Khi ra ng r i, cô Kim m i h i cô Cúc:

- Bây gi em mu n n nhà báo nào n a?

Cô Cúc l c u áp: “Thôi, em t ng d u có n nhà báo khác thì c ng v y,ch không ích gì. Em mu n n nhà in mà h i th xem nh h ch u mua mà xu t b nthì mình bán ph c cho xong”.



13

Hai ch em i l i nhà in c a ng i Vi t ng Kinh L p. Ông ch ti p r cân c n, t ng hai cô n m n in sách. Ch ng ông ghe mu n bán ti u thuy t cho ôngxu t b n thì ông châu mày mà áp: “Ph n Vi t Nam bây gi vi t ti u thuy t c,th t áng khen áng tr ng l m. Tôi h t s c mu n giúp hai cô, m t là vì tình ph nVi t Nam, hai là vì n n v n hoá c a n c nhà. Ng t vì tôi m c u giá lãnh in c ang i ta nhi u quá, máy không bao gi r nh mà in ti u thuy t. V y hai cô ch u phi n

i th nhà in khác có l h mua mà xu t b n c”.

Hai ch em tr ra, m t bu n hiu. D t nhau l i ch m i, t i nhà hàng PhanThành, cô Kim khát n c nên r cô Cúc ghé vô u ng n c cam gi i khát. Hai cô ng i

t cái bàn d a hàng ki ng, ngó quanh qu t, thì trong nhà hàng tr ng tr n, ch ng cókhách nào khác. Cô Kim d y b i l y hai ly n c cam t i.

Lúc y có m t chi c xe h i ng ng ngay c a nhà hàng, r i m t ng i àn ôngtu i ngoài b n m i, t ng m o phong l u sang tr ng, m c âu ph c may r t khéo,th ng th ng i vô và l i ng i cái bàn g n m t bên ch hai cô ng i. Ng i y kêu b iem m t ly la-ve3.

Cô Cúc u ng m t h p n c cam r i nói v i cô Kim:

- Má em nói: “ ng i gay go l m”. Thu nay em ch c má em ki m c màa em, nên em không tin. Bây gi em m i d m b c chân vào ng i, sao em

gi t mình, em nghe l i nói y t a h có thi t ch không ph i d a hâm âu ch .

- T i sao em nói nh v y?

- Ch em c t ngh a cho ch nghe: M y tháng nay em vi t b “M nh g ngtrinh” r i, em ch c ý m y nhà báo, ho c m y nhà in, h s giành nhau mua mà xu t

n; mà h ng lên báo ho c in thành sách thì công chúng s hoan nghinh nhi t li t.

- Ch c k , thi t b ti u thuy t c a em hay l m ch , hay h n nh ng b ti uthuy t c a h nhi u.

- Th y hôn! Em ch ng nói gi u ch làm chi, vi t c b “M nh g ng trinh”i, em ch c em có cái óc v n s , b i v y m y tháng nay em th m tính, h h c xong r i

thì em không thèm làm vi c gì h t, em quy t trao gi i v n ngh s ng v i cái i caoth ng ch i, giàu nghèo không c n, mi n là v n ch ng tao nhã, ái tình d i dào thì vui.

- Lãng m n.

- Không ph i lãng m n... Thanh tao ch ... Em l p chí nh v y mà b a nay m igiao thi p v i m t bà ch nhà báo và m t ông ch in, thì cái chí y coi d ng nhmu n rung rinh. Ch ngh ó mà coi, em trao b ti u thuy t cho cô Thanh châu, cô coi

y ch t a ch cô ch a c, cô không bi t câu v n v i ý t ng th nào, mà cô ki m

3 bia (La bière)



14

cách ng bác b chê bai. Cô l p th làm th y em, cô l i mu n em làm tôi m i chocô mà cô kh i ph i tr ti n công, nên cô ki m chuy n nói cô có s n ti u thuy t nhi u,nh ng ti u thuy t y u c a ch em vi t mà d ng cho cô, ã d dùng mà còn kh i t nti n mua. Phách l i ma x o quá! Còn ông ch nhà in, tuy ngoài mi ng ông tôn tr ngch em mình, song em bi t trong b ng ng khinh khi mình l m, nên ki m chuy n imình i cho mau, mà i cách l ch s . M i b c chân vào ng i mà ã pchông gai r i! L i má em nói thi t là ng n.

- Em ch ng nên th i chí. Em quy t chuyên ngh v n thì t t l m ch . V y emph i có ngh l c mà i theo m c ích c a em. Vi c khó mà mình b n chí làm cthì m i gi i.

Cô Cúc ngó s ng ch u cau vàng tr c m t mà suy ngh m t h i lâu r i m iáp:

- Khó l m!... Ch chi nhà em d gi thì em m i có th eo i mà t cái m cích c a em c. Ch rõ bi t nhà em tuy không n n i kh , song ph i ti n t n l m

i n. Má em lãnh ti n c p d ng s ng ph , tính m i tháng có n m ch c ng.Hai m con ph i s ng t Sài Gòn v i s ti n y thì làm sao mà thong th c. M y

m nay em trông h c cho thành công ng làm ki m ti n mà giúp má em. Nay h ci em ph i làm sao, ch không vi t ti u thuy t ng ch em mình c ch i, không

bán cho ai c thì không ti n.

- Thôi thì em ki m vi c làm cho có s l ng mà giúp cho bà phán, r i ban êmnh rang em vi t ti u thuy t.

- Làm vi c gì?

- Vi c gì c ng c, th ng th ng r i s ki m. Thôi em làm n xin nhà n cp b ng em làm n giáo viên cho xong.

- Em coi i n y mu n làm vi c gì thì c ng ph i có thân th m i c. Chng h g i n xin thì c hay sao? V y ch ch không nh h i nãy ch g i g m

em cho cô Thanh Châu vào tòa so n, mà cô c ng không nh n ó sao?

- Thi t i kh l m, nh t là kh cho thân ph n ph n .

Ng i ng i g n hai cô mà u ng la-ve ó, nãy gi l ng thinh lóng tai nghe hai cônói chuy n, song c li c m t ngó hai cô hoài, nh t là ngó cô Cúc. Ch ng nghe hai côthan th , th y s c hai cô bu n, m i xây gh day qua và c i và nói: “Xin l i hai cô,hai cô nói chuy n riêng, mà tôi lóng nghe thì tôi vô l quá. Tuy v y mà tôi ch c hai côkhông n b t l i tôi, b i vì tôi ng i g n hai cô, d u tôi không mu n nghe hai cô nóichuy n c ng không c. Hu ng chi ng i có s c p nh hai cô, l i câu chuy n thú

nhi u quá, làm sao mà không mu n nghe cho c”.



15

Hai cô ngó nhau, mi ng ch m ch m c i. Cô Kim ngh ng i ta nói v y, n umình không tr l i thì ng i ta cho mình là gái quê d t nhút nhát, b i v y cô m i áp

ng:

- Th a ông, ông có l i chi âu. Mà câu chuy n c a ch em tôi là chuy n th ngch không ph i chuy n kín, nên d u ông có nghe c ng ch ng quan h gì.

- Cám n cô. Theo câu chuy n c a hai cô nãy gi , tôi nghe hình nh hai cômu n ki m công vi c làm, song không có ai ti n d n n nên hai cô b i r i ph ihôn?

- Th a, em tôi ây tính ki m công vi c làm ch không ph i tôi.

- À, , v y h ?

Ng i y nhìn cô Cúc r i nói:

- Cô ây tôi không l . Tôi có g p cô m t hai l n r i, song không nh g p t iâu.

- Tôi s ông nh l m.

- Không, không l m âu. Tôi nh cô là con ông phán ph i hôn?

Cô Cúc ch ng h ng, ngó ngay ng i ó mà áp:

- Th a ph i. Sao ông bi t?

- Có l h i tr c cô i v i ông phán r i tôi g p. T i lâu quá nên cô không nh .

- Ba tôi m t ã h n 5 n m r i.

- Ph i. H i tr c tôi c ng có làm vi c nhà n c. Tôi có n t R ch Giánhi u. Cách 10 n m nay nh tr i ngó l i, ru ng tôi trúng mùa luôn luôn nên tôi thôilàm vi c nhà lo thâu góp huê l i. Tôi không có d p c g p bà phán, song tôi quenbi t v i ông phán lâu l m. N m ông phán m t, tôi m c d i ru ng nên tôi khônghay. Sau v Sài Gòn nghe anh em nói l i tôi th ng ti c h t s c. Ông phán h i tr c làng i hi n lành ch n ch t. Không bi t ông phán có m y ng i con?

- Có m t mình tôi.

- Té ra không có con trai?

- T i nghi p d hôn! Bà phán n m nay m nh kh e?

- Th a, m nh.

- Bây gi bà phán âu?

- Th a, ngang nhà th Ch i.

- Tôi ây là Tr n Thái D ng. Cô v nói l i có l bà phán bi t. n t tôi i R ch Giá, song d i ru ng bu n quá tôi ch u không c nên tôi mua nhà v



16

trên n y. Tôi mua m t cái nhà l u trên ng Garcerie. Cô mu n ki m công vi c gìmà làm ng giúp bà phán ph i hôn?

- Th a, ph i.

- Hai cô nói chuy n h i nãy ó, tôi nghe ph i l m. i n y mu n làm vi c gìng ph i có thân th m i c. Cô mu n làm vi c gì? Tôi quen v i m y ông l n h t

th y. M y ng n c m ho c i ch i v i tôi luôn luôn. Cô mu n làm vi c gì xin cô nóicho tôi bi t r i tôi c y m y ng giúp cho.

Cô Cúc bán tính bán nghi nên d d , không bi t có nên nói thi t hay không.

Ông Tr n Thái D ng th y v y bèn nói ti p:

- Tôi th ng ông phán l m. Cô c ng nh em cháu c a tôi; tôi s n lòng giúp cô,xin cô ng ng i chi h t.

- Cám n ông...

- Cô mu n d y h c hay mu n làm báo? Cô mu n làm vi c gì, cô c nói thi t.Tôi h a ch c s làm cho cô mãn nguy n.

- Vi c nào c ng c...

- Cô dám lãnh làm chánh ch bút m t t nh t báo hay không? X a rày tôi có ýmu n l p m t t nh t báo ch i. Ng t vì tánh tôi không c siêng, l i tôi ghét cái thói

ng l n, nên tôi s coi không kham. N u cô b ng lòng lãnh trách nhi m ch bút vàqu n lý thì tôi s l p cho cô coi.

- Tôi m i ra kh i nhà tr ng, tôi s không tài trí mà làm vi c l n lao nhy.

- Làm l n l n r i quen, có khó gì. Tôi th y có ng i h c ít x nh mà h làm coing g n r quá.

- Ông có lòng chi u c , ông mu n tác thành cho em út nh v y, thi t em c mn ông h t s c. Xin ông cho phép em suy ngh ít b a r i em s tr l i cho ông.

- , c. Nh cô không mu n làm nh t trình, cô mu n làm vi c khác, thì tôing s n lòng giúp cho. Nhà cô ng gì, s m y, xin cô cho tôi bi t ng h tôi

ki m c vi c làm thì tôi cho cô hay.

- Th a, em ng Duranton, s 527.

Ông Tr n Thái D ng l y ra cu n s nh mà biên, h i tên cô Cúc r i biên luôna. Ông l i a cho cô m t t m danh thi p mà nói: “Cô c t t m danh thi p c a tôi

ây. Cô suy ngh r i ho c cô l i nhà tôi mà tr l i, ho c cô vi t th cho tôi bi t c ngc”.

Ông kêu b i bi u tính ti n la-ve và n c cam c a hai cô luôn r i ông tr ti n,hai cô c n l i không c.



17

Ông l i h i: “Bây gi hai cô v hay là còn i âu n a? Nh còn i âu thì tôii lên xe ng tôi a i”.

Cô Kim áp: “Cám n ông. Ch em tôi âu dám làm nh c lòng ông n th , chem tôi l i ch mua m t chút r i m i v ”.

Ông D ng c i r i cúi u t giã hai cô.

Ra kh i nhà hàng, cô Kim nói v i cô Cúc:

- Em may quá. Ch c là có công vi c làm r i.

- S ng nói dóc ch .

- ! Sao em ngh ng i ta nh v y? Em có c y ng âu. T i ng quen v i ôngphán nên mu n giúp cho em ch . Em ch u làm chánh ch bút nh t báo hay không?

- em suy ngh ít b a.

- Làm ng i u v i cô Thanh châu cho c h t phách. Em có t báo, emng b ti u thuy t c a em, cho công chúng xem ch i.

Cô Cúc c chí, mi ng ch m ch m c i, làm cho m t mày thêm v p.



18

III

Hai ngày rày cô Cúc c l ng ng l , vì trong trí b i r i nh ng i i l cvào c nh l , b c ng b ng , l i g p ngã ba, không bi t i ngã nào. Thu nay côyêu m n v n ngh , nên cô mu n ch u lãnh trách nhi m chánh ch bút t báo c a Tr nThái D ng tính l p; mà r i cô ngh trách nhi m y r t n ng n , ph n cô tu i tr tài s ,

i ch a l ch lãm vi c i, s làm không kham ph n s , r i h h ng vi c c a ng i,mà cô còn h th n v i ch em b n n a. Hu ng chi ng i yêu c a cô h a s c i cô,

u cô lãnh làm báo, không bi t ng i yêu có vui lòng hay không. Cô mu n g p ng iyêu bàn tính, mà bây gi bi t làm sao mà g p cho c. Có nên n s làm màki m ng i hay không? Con nhà t t không l i ki m trai nh v y.

Ph i nh l nào?

y là câu cô c h i cô hoài, mà cô không tr l i c.

n tr a, bà phán v i cô Cúc n c m v a r i, thì có m t ng i c i xe máy ghénhà trao m t phong th . Cô Cúc coi ngoài bao thì th y tên cô và biên a ch rành

. Cô r c bao th thì có m t t m danh thi p c a ông Tr n Thái D ng biên m y hàngch nh v y:

“Kính m i cô chi u nay, úng b n gi , cô lên nhà tôi ng tôi c t ngh a côngchuy n làm mà tôi ã s p t giùm cho cô xong r i. Vì b n vi c, nên tôi không xu ngnhà cô c. Xin cô th l i. Kính chúc bà phán an kh ng”.

c th r i cô Cúc ng i ng ng n. Cô c l i m t l n n a: Th y danh thi p cònin a ch , s 333 ng Garcerie rõ ràng.

Bà phán h i:

- Th c a ai v y?

- Th a, c a Tr n Thái D ng.

- Tr n Thái D ng nào?

- ng nói ng là anh em b n c a ba h i tr c. Má không bi t sao?

- Thu nay má không có nghe tên ó. Th nói chuy n gì?

- ng nói ng ki m c vi c cho con làm r i, và ng m i con 4 gi chi u lênnhà ng ng c t ngh a công vi c y cho con hi u.

- Làm vi c gì?

- ng không có nói. Thi t má không bi t ông Tr n Thái D ng này hay saomá?

- Không. Má ã nói v i con thu nay má không có nghe tên ó.



19

- ng nói ng quen v i ba nhi u l m, song không có d p g p má. V y ch h itr c ba không có nói chuy n v i má r ng ba bi t ng hay sao?

- Không nghe nói.

- S lâu r i má quên ch .

- Ba con quen v i ng i ta nhi u l m, làm sao mà bi t h t cho c. Ông ó cólòng t t mu n ki m vi c cho con làm, nh ki m c thì ông l i ây mà nói cho conhay, ch sao ng l i m i con n nhà ng.

- Ng i ta s n lòng giúp con, ng i ta lo l ng ki m c vi c thì n ngh a ãng l m r i. Má còn bu c ng i ta ph i n nhà mình mà th a cho mình hay n a hay

sao?

- Con là gái, mà con n nhà ng i l nh v y sao c.

- Ông D ng l n tu i, áng chú con l n mà. Mà ng i t ng m o àng hoàng,ch ph i là quân l m x m hay sao mà má ng i.

- i nay thiên h h yêu qu l m, má không dám tin c y ai h t.

- Nói nh má v y thì có giao thi p v i ai c âu. Mà d u thiên h x u, h h ilàm sao mình c. i x a khác, i nay khác. Gái i x a không có h c th c, l i

ng không quen giao thi p, nên tánh tình nhút nhát, th y ai c ng s h t. Con gái inay a v n qu ng ki n, bi t t tr ng, nên có s ai âu.

- Tuy con h c nhi u, song con ch a thông th o th tình, v y con ch ng nên tài l c quá nh v y.

- Không có h i gì âu mà má ph i lo cho m t trí.

- Mà ông D ng ki m vi c gì giùm cho con làm ó, sao ng không nói ph c racho con bi t.

- T m danh thi p nh xíu, có ch âu mà vi t nhi u cho c.

- Thì l y m t t gi y mà vi t.

- Má b t b quá! Tuy ng không nói, song con nghi ng mu n l p m t t nh tbáo cho con làm ch bút.

- Sao con l i nghi nh v y?

- Vì b a h m ng có nói ngoài nhà hàng. Má vui lòng cho con làm ch bút nh tbáo hay không má?

- Vi c ó thu nay con ch a làm, bi t con làm kham hay không.

Cô Cúc l y th c a ông D ng mà c l i n a r i ng i suy ngh .

Làm chánh ch bút m t t báo... Ban u ch a quen, có l mình vi t bài khôngc lanh l , có l trong tòa so n mình s p t không c rành r . Làm trong m t ít



20

tháng, mình có kinh nghi m v ngh nghi p r i, l i nh có s n h c th c c a mình giúp, thì ch c mình d u không h n, ch c ng không n n i thua kém ng i ta. Cô

Thanh Châu h c không có b ng c p nh mình, mà cô làm báo c ng có danh quá ósao... Cô Thanh Châu! Hôm n mình n th m c , gi ng c nói ch ng khác nào nhth y c a mình. Th y! C gi i gì h n mình mà làm th y mình! V y mà mình n c u

, nên mình khi p s , không dám tranh bi n, thi t mình d i quá! Mình s làm chnhi m m t t báo nh c , r i s bi t ai h n ai thua, ai cao ai th p... Báo c a mình l i

ng ti u thuy t c a mình vi t, cô Thanh Châu có gi i thì vi t ti u thuy t r i ng lênbáo c a c so sánh v i nhau ch i... Cha ch ! Anh Hoàng hay mình làm báo ch cnh la d ! nh la mà có v trong b ng nh vui, b i vì có v làm chánh ch bút nh t

báo, thì hèn h gì hay sao mà h . nh c i mình r i mình bu c nh nhà mình ng ch ng i làm vi c cho ti n, chúa nh t v ch ng s d t nhau v th m cha m , trong

Bình ông.

Anh Hoàng làm vi c trong hãng buôn m i có m t n m mà n l ng m i thángi m t tr m. Mình làm chánh ch bút có l n l ng không d i s ó. C i r i mình

bi u nh ti n t n dành ti n l ng ng mua m t cái xe h i nh nh , nh t p c mbánh, m i b a nh a mình l i nhà nh t trình r i nh i làm vi c, mãn gi nh v ghé

c mình. Ban êm tr i t t v ch ng i ch i. Chúa nh t th xu ng Long H i h nggió. Vui l m, khoái l m!...

Cô Cúc ng i suy ngh , mà m t lát li c m t ngó ch ng ng h . Bà phán n mlim dim trên ván, không nói m t ti ng chi h t.

ng h gõ m t gi ... r i hai gi . Tr i chuy n m a, n i gió, ngoài ng lá câykhô r ng bay lác ác. Cô Cúc s tr i m a r i lát n a cô i không ti n, nên cô b c ra

a ng mà ngó mây. Ch c không m a vì gió th i mây tan l n l n, r i b u tr i thanhch l i.

úng hai gi r i cô m i vô trong bu ng thay mà i t m r i trang m s aso n ng g n 4 gi i lên ng Garcerie.

Bà phán h i:

- Con s a so n i lên nhà ông D ng ph i hôn?

- Th a, ph i.

- Con gái mà i nh v y khó coi quá. Má mu n i v i con.

- C n gì má ph i i. Con ã nói không có sao âu mà má s .

- ng có lòng t t , giúp ki m công vi c cho con làm, má i theo lên cám nng c ng c v y ch .

- Khoan ã ch ! Mình ch a bi t ng ki m c vi c gì. con lên coi ng nóilàm sao r i s hay. Ch ng con có s làm r i má s cám n ng, ngh không mu n gì.



21

Cô Cúc d i m t thi t p, g u thi t láng, m c m t b hàng màu tr ng gàmay thi t khéo. Dung nhan c a cô ã tu n tú tao nhã, mà nh trang m thêm, nênxem p vô cùng.

Còn thi u 15 phút n a m i 4 gi , cô l y t m danh thi p c a ông Tr n Tháing g i h i tr a mà b vô bóp r i t giã m , ôm bóp i ra c a.

Bà phán nói: “L n x n quá! Ta ng ph c ông tr ng s X ng r i không ich i cho s ng. Lo làm vi c làm chi không bi t”.

Cô Cúc không tr l i, ra ng r i kêu xe kéo mà i.



22

IV

Sài Gòn, l i 4 gi chi u, là gi ng i ta ng trong các s , các x ngho c nhà buôn mà làm vi c, b i v y trên con ng Garcerie ít có xe ch y, còn ng ii b thì c ng r i rác, ch không náo nhi t nh bu i s m mai ho c lúc g n t i.

Cô Cúc ng i trên xe kéo, m t ngó nhà hai bên ng, trong lòng cô th th i,c m t cô hân hoan, vì cô không lo s vi c chi h t, mà cô l i ch c ý nay mai s có

công vi c làm r i giúp m c. Cô m bóp l y t m danh thi p c a ông D ng màcoi l i. Ông nhà s 333. Qua kh i s 301 r i thì cô chú ý coi ch ng. G n t i s 333cô m i ch cho xa phu ng ng.

B c xu ng xe, cô th y thi t qu m t tòa nhà l u, tuy không r ng l n, song cóp , xung quanh có cây che tàn mát m , tr c sân có b n bông, ngoài có hàng

rào s t kín áo. Lúc tr ti n xe, cô th y có m t ng i àn ông ng ng i d i c t ènkhí phía bên ng chong m t ngó cô, song cô không l u ý, c ôm bóp i vô c a rào.

Ông Tr n Thái D ng m c b pyjama b ng hàng tr ng có s c xanh, ch nmang giày hàm ch, u ch y láng nhu t, ông ng xem bông trong sân. Ngó th y côCúc thì ông xâm xâm i ra m c a rào. Ông cúi u chào và m i cô vô. Ông khép c arào l i và nói: “Th ng b p i âu m t t h i tr a cho n bây gi mà ch a v . Cònth ng b i thì tôi m i sai nó i mua . t Sài Gòn khó l m, ph i khép c a luônluôn m i c, b i vì k gian nó hay trà tr n l n vô l y ban ngày quá”.

Cô Cúc c i và áp:

- Ông k l ng quá! Có ông nhà thì ai dám vô ây l y mà ông s .

- Tôi trên l u, ch ít khi t ng d i. B a h m cô v cô có thu t chuy n g ptôi cho bà phán nghe hay không?

- Th a, có.

- Bà phán có nói bà bi t tôi hay không?

- Th a, má em nói không nh , b i vì ba em h i tr c làm vi c, nên quen bi tnhi u ng i, má em không th bi t h t cho c.

- Hôm tr c tôi c ng có nói ch c bà phán không bi t tôi, b i vì tôi quen v i ôngphán nhi u, song tôi không có d p g p bà phán.

B c lên th m nhà cô Cúc th y c a gi a m có m t cánh mà thôi. Ông D ngi cô vô tr c, ông th ng th ng theo sau. Cô Cúc dòm th y trong nhà bàn gh th

nào c ng p, thi t qu là nhà sang tr ng, nên cô ng b ng , i ch nhà m i ng i.

Ông D ng bây gi m i lách mình tránh cô mà i tr c và nói: “M i cô ith ng lên l u nói chuy n m i ti n, d i n y không có trà n c chi h t”.

Cô Cúc d d .



23

Ông D ng th y v y bèn nói ti p: “Phòng làm vi c c a tôi trên l u. Khi nàocó khách ông thì tôi ti p d i n y”.

Cô Cúc i theo ông l i thang mà lên l u.

Trên l u có phòng ti p khách, có phòng làm vi c, có phòng ng , m i ch d nphân bi t h n hoi. Ông D ng d t cô Cúc i th ng l i ch ti p khách, r i ch m t cáigh mà m i cô ng i. Ông c ng ng i g n cô, và l y h p thu c th m m ra m i cô hút.

Cô Cúc c i và nói:

- Em không dám. Thu nay em không bi t hút thu c.

- Thu c ng lê nh mà l i th m nên d hút l m; không say âu mà s .

- Cám n ông. Thi t em không bi t hút.

- Cô ph i t p cho bi t v i ng i ta ch . i nay àn bà con gái ph i hút thu cng lê cho th m mi ng. Cô hút th m t u coi.

Ông l y mà a cho cô m t u thu c. Không th t ch i n a c, nên côph i a tay mà l y. Ông li n qu t m t cây qu t mà a l a cho cô t. Cô t thu c

i hút, phà khói bay t ng b ng làm cho cô ph i châu mày nheo m t. Ông ngó cô vài và nói: “Tay cô c m u thu c mà hút coi p quá”.

Cô m c c nên cúi m t ngó xu ng g ch, không tr l i, mu n qu ng u thu cmà s mích lòng, nên c c ch ng ã ph i c m trong tay song không hút n a.

Ông c ngó cô mà c i.

Cô l y làm khó ch u nên h i:

- Th a ông, không bi t bà i âu v ng?

- àn bà c a tôi d i R ch Giá. Vì có ru ng t nhi u nên ph i d i ru ngng coi ch ng cho tá n h làm, lâu lâu lên ch i n m m i b a r i c ng tr v

i. Th ng con trai l n c a tôi v i m t a con gái k ó c ng d i ó v i m nó.Tôi trên n y v i th ng nh ng cho nó i h c; mà h i tr a n y nó xin phép tôi r i

y xe h i i ch i ngoài Long H i ba, b n b a nó m i v . Tôi nhà có m t mình bu nquá.

Th y c ch c a ông thì trong lòng cô ã lo ng i, mà ch ng cô bi t trong nhàkhông có m t ng i nào, b i b p i h t, v con c ng không có nhà, thì cô càng thêmlo, b i v y cô không mu n ng i lâu n a, cô li n h i:

- Th a ông, ông g i th nói ã ki m c công vi c cho em làm r i, và ôngbi u em lên nhà ng ông c t ngh a cho em nghe. Không bi t ông ki m c gì giùmcho em ó, xin ông nói cho em hi u.

- Th ng th ng, ng i ch i m t chút r i tôi s nói cho cô nghe. tôi l y n ccho cô u ng.



24

Ông i l i cái bàn g n c a s mà rót n c trà.

Cô nói:

- Em xin ông ng rót n c, em không khát.

- Cô không u ng n c trà, thôi thì u ng r u v i tôi ch i.

- Th a, không. Em không bi t u ng r u. Em xin ông nói cho em bi t coi ôngki m c vi c gì cho em làm, ng em có v , s má em trông.

- M i i m t chút mà trông gi ng gì?

Ông b ng l i hai chén n c trà nóng tr c m t cô và nói:

- Cô không bi t u ng r u, thì ph i u ng m t chén trà r i tôi m i ch u nói.

- Th a, em không khát.

- U ng trà có c n gì ph i i khát n c m i u ng. Cô n nhà tôi mà khôngch u u ng n c thì tôi phi n cô l m. Công tôi rót n c mà cô chê không u ng, thì hth n cho tôi quá.

- Th a, có l nào em dám chê. T i không khát nên em không u ng ch .

- Cô không u ng n c thì tôi không ch u nói.

- Xin ông nói giùm ng em v .

- V làm gì mà c òi v hoài nh v y? Nãy gi cô ng i ch i tôi vui quá, côkhông th y hay sao? Cô v tôi bu n l m, b i v y tôi mu n cô ây hoài, ng làmcho tôi vui, cô hi u hay không?

- Ông nói sao v y?

- Tôi nói thi t a.

- N u ông nói thi t thì càng qu y nhi u h n n a. Em không mu n nghe ông nóinh ng câu b t chánh nh v y.

- Nói nh v y sao cô g i là b t chánh.

- Tu i em áng con cháu c a ông, nên em xin ông ng có nói qu y.

- So sánh tu i làm chi. i ph i t ng tình, ch không nên k tu i.

Cô Cúc ôm bóp ng d y và nói: “Em th y ông l n tu i, l i có t ng d ng sangtr ng, em t ng ông là ng i ng n, nên em m i n ây. Em không dè s sangtr ng c a ông ó, ông tô m b ngoài mà thôi, tô m ng g t ng i, còn trong tâm

n thì không ph i nh v y. Em g m quá, em không mu n nói chuy n v i ông n a.y em xin chào ông”.

Ông D ng c ng ng d y, a tay c n cô Cúc và nói:



25

- Tôi nói ch i mà cô gi n tôi sao? Tôi th y cô là gái kim th i, l i có h c th c,tôi mu n th b ng cô, nên tôi m i gh o cô ch i. Cô bi t gi n nh v y thì úng l m.Tôi khen cô. Thôi cô ng i l i ng tôi nói công vi c c a tôi tính cho cô nghe, ng ixu ng.

- Em ng i ã lâu r i, xin ông tránh ng cho em i.

- tôi nói cho mà nghe r i s v ch .

- Ông mu n nói vi c chi thì nói i, không c n ph i ng i.

- Tôi c n dùng m t ng i làm th ký biên s và vi t th cho tôi. M i ngày l inhà tôi làm vi c ch ng m t gi ng h mà thôi. Cô b ng lòng làm th ký cho tôi haykhông? Nh cô ch u thì m i tháng tôi phát l ng cho cô m t tr m ng b c.

- Xin ông ki m ng i khác mà m n. Em không th làm ngh y c.

- V y ch cô mu n làm vi c gì? Thôi tôi l p m t t nh t báo r i tôi giao chocô làm ch nhi m và ch bút, cô ch u hay không? L ng m i tháng m t tr m, ho c cômu n nhi u h n n a c ng c. Cô ngh th nào?

- Em không dám. Em xin ông ki m ng i khác.

- Tôi mu n giúp cô, ch ng i khác thì tôi c n gì ph i lo cho h .

- Em không c n ông giúp. Cám n ông.

Cô Cúc d m tránh ông D ng mà xu ng thang l u.

Ông l t t a tay mà c n và nói: “Em, qua th ng em l m. Em ch u làm béqua i, em mu n m y ngàn qua c ng ch u h t. Em ng qua i”

Cô Cúc gi n m t, nh ng mà trí cô v n còn t nh táo nh th ng, cô ngó ngayông D ng mi ng chúm chím c i mà áp: “Ông ng có nói b y. Ông l m r i. Tuynhà tôi nghèo, song tôi tr ng nh n ph m h n b c ti n. H ng ng i nh ông, d u có

c tri u c ng không mua tôi c âu; ng có tính l y ti n b c mà khuy n d ...”.

Ông D ng thình lình b c t i, m t tay thì ch p n m tay cô Cúc, còn m t taythì ôm c toan k m t mà hôn.

Cô Cúc gi n quá, quy t tr ng tr cái thái ti u nh n thô l kh n y, khôngbi t s , không thèm kiên n n a, cô gom h t nh n l c r i m t tay thì p cái bóp vào

t ông D ng nghe b p b p, còn m t tay thì cô t ng ông ra kh i mình cô. Vì p vàxô m nh quá, nên sút tay v ng cái bóp ra xa, còn ông D ng thì ngã nghiêng trên cáibàn, r i ngã làm cho hai chén n c trà u r i xu ng g ch, n c chén b , mà ông

ng té luôn theo bàn v i hai cái chén.

Ông D ng vào cái c nh nh v y, mà mi ng v n ch m ch m c i, hai taych n v n toan ng d y. Ông nói: “Gái i nay d quá!... tôi c t ngh a cho mànghe...”.



26

Lúc b y gi cô Cúc t i t m c mày m t, không còn th y v t chi, mà c ng khôngcòn bi t suy ngh n a, cô ch lo thoát kh i cái b y c a ng i ta gài làm ô danh xti t cô mà thôi. Cô l t t ch y l i thang l u r i b n b xu ng t ng d i, không k p

m cái bóp. Nghe ti ng ông D ng kêu v i, cô càng l t t ch y mau h n n a; ch yi c a mà ra sân, r i tu t ra c a rào m c a mà ra ng.

Ngoài ng v ng hoe, cô ng ngó hai u không th y m t cái xe kéo nào h t,ch th y ng i àn ông h i nãy v n ng i ch m h m d a c t èn n, chong m t ngócô mà thôi. Tay còn run, m t còn tái, trí còn t c gi n, lòng còn h i h p cô xâm xâm ixu ng h ng nhà th , tính l i ngã t ng r i ki m xe kéo mà i.

M t tr i ã s p xu ng mái nhà, gió Tây th i a nhánh cây lúc l c, làm chokhông khí nh nhàng mát m . Cô Cúc i c m t khúc ng r i mà tâm h n c a cô

n ch a bình t nh. T i ngã t th y m t chi c xe kéo ang v n v ki m m i, cô bènkêu l i r i b c lên xe. Bây gi i âu? Tr c khi i thì m ã có c n, n u ch y v nhàmà thu t chuy n kh n n n y l i cho m nghe, thì ch c không kh i b m r y. Màtrong lòng b c t c l m, không th nín c, ph i nói cho h h i gi n, n u không nói

i m thì nói v i ai?... Cô giáo Kim... Cô Cúc nh t i cô Kim thì mu n i th ng vôu Kho, nên bi u xa phu ch y ngay xu ng Ch M i.

ng h ch ch n m gi . Nam thanh n tú i d p dìu ngoài ng. Cô Cúcmu n soi m t ng coi s vùng v y mà bào ch a thân danh h i nãy có l t ph n phaison hay không ch ng y cô m i nh l i cái bóp cô dùng mà ánh ông D ng ã v ngxa r i cô l t t ch y xu ng l u không k p l m. Cô mím mi ng c i và ngh trong trí:“Cái bóp giá áng ít ng b c, không quí báo gì mà ti c... Mình cho th ng cha già dêó m t bài h c có l nó s nh cho t i ngày ch t... Th àn ông ó ph i tr ng tr nhy cho nó bi t tâm chí c a gái tân th i, cho nó h t t ng h nó có nhi u ti n thì d u ai

nó c ng mua trinh mua ti t c h t th y”.

Vô t i C u Kho, cô Cúc ghé l i c n ph ch cô Kim . Ng i nhà nói cô Kimi d y h c r i cô thay i y ph c mà i ra ngoài Sài Gòn.

Cô Cúc th t v ng. Cô ng suy ngh m t chút r i cô lên xe kéo mà ng i r i nóii anh xa phu: “Anh i xu ng ng mé sông r i tr ra Sài Gòn. i th ng th ng cho

tôi h ng gió, ch ng c n ph i ch y”.



27

V

Tr i ã t i r i mà cô Cúc ch a v .

Bà phán trông i h t s c r i trong lòng lo s , nên bà ng d a l ng màcoi ch ng.

M t chi c xe kéo h ng B n Thành ch y vô, r i ng ng ngay c a. Bà phánng con v , té ra coi l i thì là cô Kim.

Cô Kim cúi u chào bà và h i:

- Th a bà, không bi t em Cúc có nhà hay không?

- Không. Nó i t h i ba gi m y t i bây gi mà ch a v . Tôi trông quá nên rang coi ch ng nó ây.

- i âu?

- H i tr a có ông D ng nào ó g i th nói ng ã i ki m giùm công vi c làmcho nó c r i và ng m i nó lên nhà cho ng nói chuy n, nên nó m i i ó.

- Cháu bi t r i, ông D ng là ng i mà ch em cháu g p ngoài nhà hàng b am. ng nói ng quen v i ông h i tr c nhi u, và ng h a s ki m giùm cong vi c

cho em Cúc làm. Hôm tr c cháu t ng ng nói câu chuy n qua ng, té ra ng s nlòng thi t mà.

- Chuy n nh v y nói m t chút thì r i, mà sao con Cúc nó lâu quá không bi t.Tôi s có chuy n gì ây.

- Ch c ng d t em Cúc i l i ch làm ng ng trình di n v i ng i ta ch gì.

- H i tr a tôi không mu n cho nó i chút nào h t.

- Th a bác, không có sao âu mà bác ph i lo. Xin bác vô nhà n m ngh m tchút n a em Cúc s v . Cháu l i ây ng có m i em Cúc i xem hát.

- Ch ng n y mà nó ch a v thì làm sao mà i xem hát cho c.

- Th a còn s m mà, ch a t i 7 gi . úng 9 gi h m i hát. Em Cúc v n c mi i xem c ng k p.

Bà phán tr vô nhà, m t bà bu n hiu. Cô Kim i theo, ki m chuy n nói cho bàkhuây lãng.

Hai ng i v a ng i thì th y cô Cúc leo xu ng xe kéo r i xâm xâm i ri t vôsân.

Bà phán vui m ng nói: “Con nh v kia!”.

Cô Cúc B c lên th m và nói: “Má cho con m t ng b c tr ti n xe”.



28

Bà phán móc túi l y m t ng b c a cho con và h i: “Cái bóp c a con âu?i h i tr a má th y con c m bóp mà”.

Cô Cúc xây l ng tr ra ng ng tr ti n xe và i và nói: “Bóp c a con m ti”.

Bà phán v i cô Kim ngó nhau ch ng h ng.

Cách m t h i cô Cúc tr vô nói: “Con c m cái bóp p vô m t th ng cha già dêy cái m nh quá, cái bóp v ng xa r i con l t t con ch y, con không dám tr l i mà

y”.

Bà phán nghe m y l i, bà càng ch ng h ng h n n a, nên bà h i:

- Th ng cha già nào âu?

- Th ng cha già Tr nThái D ng ó.

- Kh n n n d hôn! V y mà h m nay con nói t t l m?

- Con l m, m t chút r i con thu t l i cho má nghe.

Cô Cúc ng i d a cô Kim và h i:

- Ch ra ngoài này h i nào? H i nãy em có vô nhà em ki m ch . Ng i nhà nóich i Sài Gòn.

- Ph i. H i chi u tan h c r i tôi i ra Sài Gòn mua hai cái gi y hát ng t i naych em mình i xem ch i. Tôi m i tr vô t i ây. Ông D ng m i em lên nhà r i nglàm sao mà em ánh ng, âu em nói ph t nghe th coi.

- Kh n n n l m! Ch bi t th ng cha già ó ph i hôn! B coi phong l u sangtr ng quá! B nh v y ó làm sao mà không l m cho c .

- Ph i, b ng sang tr ng l m. Mà em lên nhà r i ng làm sao kia? Em nói ph ti mà.

- Ch nóng n y quá! th ng th ng r i em s nói ch .

- Nghe nh v y làm sao mà không nóng cho c.

- Hôm n , có ch , nó h a nó ki m công vi c cho em làm. H i tr a này nó g ith cho em mà nói ã ki m c vi c r i và m i em b n gi chi u lên nhà ng nó c tngh a cho em nghe. Em lên t i ó, em g p nó ng ng ngoài sân. Nó m c a m iem vô nhà, r i nó nói phòng làm vi c c a nó trên l u, nên m i em i th ng lên l u.Lúc m i vô t i sân, nó nói b i b p m c i mua h t. Em t ng âu b i b p v ng

t, song trong nhà c ng có v con, nên em không nghi ng i. Ch ng lên l u r i nó nói con nó d i ru ng h t, nó nhà có m t mình mà thôi. Ch ng ó em m i gi t

mình em nghi nó gài b y mà h i thân danh c a em. Em phòng l m; mu n l p thng i v cho mau. Em thôi thúc xin nó cho em bi t coi nó ki m giùm vi c gì cho em

làm. Nó không ch u nói, c ki m nói dong dài r i l n l n m h i gh o tình em. Em



29

ng nó r i em ng d y i v . Ch ng y nó t thi t nó th ng em, nó nói nh emng làm bé nó thì m i tháng nó cho em m t tr m ng b c hay là em mu n nhi u h na c ng c, d u em mu n m y ngàn nó c ng ch u h t th y. Em ch ng c r i em i

xu ng thang l u. Nó l i mà ôm em. Em p cái bóp trên m t nó m y cái, em xô nó tén cù r i em i. Th ng cha ó là con qu , sanh th gian ng phá trinh phá ti t ng i

ta, ch c thu nay nó ã có h i ph n nhi u r i. Làm m t giàu sang l ngh a coi cm, mà ru t gan thì d dáy ê ti n ch ng khác súc v t. Tr i sanh chi th ng i ó

không bi t!

Bà phán châu mày nói:

- H i tr a má nghi trúng quá. Má bi u con ng có i, con không nghe l i. Mátính i theo con c ng không cho.

- Con âu dè gi a châu thành Sài Gòn mà có th “ba nài” nh v y?

- àn ông dê x nào l i không có. Ph n àn bà con gái mình ph i phòngch .

- Con không s , h àn ông con trai mà vô l v i con thì con tr ng tr th ng tay.

- S c l c con bao nhiêu mà con dám nói l n l i nh v y? Không d âu con.a nay con thoát kh i th ng cha D ng ó là may a. N u con s c, s e có ngày

con ph i mang h a l n.

Nghe l i m khuyên ng n nh v y, cô Cúc không dám cãi n a.

Cô Kim hay chuy n b t chánh c a ông D ng thì t c gi n không nín c, nêncô h i bà phán:

- Th a bác, ng i làm nh c em Cúc nh v y, bây gi bác tính ph i làm sao?

- Bi t làm sao bây gi ?

- Cháu t ng ph i n bót mà th a ng ông cò b t th ng cha ó mà gi i tòa ánnh t i nó ch .

- Tôi s không c. Nó làm vi c kh n n n nh n y, không ai ngó th y. N umình th a ki n thì nó ch i, thì mình có ch ng âu mà i n i.

- N u v y ng i ta làm nh c mình r i mình nh n thua hay sao? Bác có quen v iông tr ng s X ng, cháu t ng bác nên n h i ng coi có lu t gì bu c t i th ng cha

ng c hay không. ng bi t lu t, ch c ng li u th h i th ng cha kh n n n ó màbáo thù cho em Cúc c.

Cô Cúc l t t nói: “Ý! Không c, ng có nói cho anh tr ng s X ng bi tvi c n y. Tôi không ch u âu”.

Bà phán ng i suy ngh m t chút r i bà th dài mà nói: “ kh n n n ó, thi tng nên c y pháp lu t tr ng tr ng cho nó t n mà ch a cái thói ti u nh n c a nó.



30

Ng t con Cúc là gái m i l n lên, n u mình th a ki n thì thiên h h hay h t r i nómang ti ng mang l i, làm sao nó l y ch ng cho c. Tôi ngh khó l m, ch khôngph i d âu. Bây gi mình mu n làm cho ra chuy n, t nhiên mình ph i c y ông tr ng

X ng, ch bi t c y ai... Cha ch ! Mà c y vi c gì, ch c y vi c n y coi c ng kquá, khó m mi ng cho c.

ng th ng con Cúc, ng mu n c i nó. Nó l i n n ng ra, làm cho ng phi n; bâygi có chuy n nh v y, mình còn m t m i nào mà n c y ng?”.

Cô Kim ch ng h ng day qua ngó cô Cúc mà h i:

- Sao em l i chê ông tr ng s X ng?

- Không ph i chê. Trong o v ch ng ph i có dây ái tình nó bu c hai trái timthì m i có h nh phúc c. Em ã không có tình v i anh X ng, mà trái l i trái tim

a em ã b ng i khác chi m t mà làm ch r i th thì làm sao em ng anh X ngcho c.

- Ông tr ng s X ng là ng i ng n. Tuy ng tr ng tu i h n em, nh ngmà ng vì tình nên xin c i em, th thì ng c ng làm cho em h ng h nh phúc tr n

i c, sao em l i ph tình ng?

- Ch c ng nh má em, ch c ng l y lý mà lu n n a! Em tr ng cái tình, còn chdo cái lý, th thì làm sao mà hi u nhau c. Thôi, b chuy n ó i, b a nào r nh

i em s c t ngh a cho ch nghe.

- Nói chuy n ph i trái cho em nghe v y thôi, ch vi c v ch ng là vi c tr mm c a em, t em nh t nh, ch không dám ép.

- Em ói b ng quá, n c m r i s nói chuy n n a. Còn vi c c a th ng chagià dê, ít b a r i em s li u coi có nên ki n nó hay không.

M con bà phán kêu ng i n u n bi u d n c m.

Cô Kim th a v i bà phán:

- Em Cúc m i g p vi c bu n v y cháu xin phép bác ng d t em i xem hátch i cho gi i trí.

- Con gái mà i ban êm s không ti n.

- Th a, có cháu thì không h i gì. Ch ng vãng hát cháu s a em v t i nhà.

- N u nó ch u i thì i.

Cô Cúc h i cô Kim:

- Ch r xem hát gì âu?



31

- T i nay ngoài r p hát Thành ph có ban hát c i l ng hát tu ng m i, h nhay l m. Tôi ã mua s n hai cái gi y r i ây. Chín gi khai di n. Em n c m r i i

p.

- H i chi u ch i ra ngoài Sài Gòn ng mua gi y ó ph i hôn?

- Ph i. Thôi, em l i n c m i, r i s a so n mà i.

Ch ph i n c m v i em thì em m i ch u i.

- Tôi n c m r i; i mua gi y hát r i tôi tr v nhà n c m. G n 7 gi tôi m i raây.

M con bà phán l i bàn ng i n c m. Cô Kim c ng ng i bên cô Cúc ng nóichuy n ch i.

Cô Cúc l l ng, nói ói b ng mà b n không ngon. M t lát cô th ra mà nói:“Th y cu c i sao chán quá! S ng v i cái i ch t ch a y nh ng thói dã d i,nh ng s khó kh n, thì làm sao mà mong h ng h nh phúc cho c”.

Cô Kim c i mà áp: “ i làm cho ng i ta chán, mà mình ng thèmchán, thì mình m i hay... Còn h nh phúc... Mu n h ng h nh phúc ph i tùy th i cu c,tùy hoàn c nh mà t o nó, ch không nên trông mong ch i”.

Cô Cúc ngó cô Kim mà c i và nói: “Tri t lý gia!”.



32

VI

G n n gi khai di n, tr c c a r p hát thành ph , nam thanh n tú t t pông d y d y, ng i ch a mua vé thì chen nhau mà mua, k có mua gi y tr c thì i

th ng vô ng ki m ch c a mình mà ng i.

Cô Kim v i cô Cúc song song i vô c a r p hát, t ng m o nghiêm trang, trìnhgi y r i i th ng th ng b c vô, không b ng , không r t rè chút nào h t, không c nngó ai, mà c ng không thèm k ai ngó mình.

Cô Cúc h i:

- Ch mua gi y nh m hàng gh th m y?

- Hàng gh th nhì, ngay chính gi a.

Hai cô d t nhau i qua phía tay m t ng xu ng thang mà vô ch ng i. V a t iu thang, thình lình cô Cúc th y th y Hoàng ng i th th n. Trên m t l v vuing, cô Cúc kêu l n: “Anh Hoàng!”.

Hoàng day l i cúi u chào hai cô, mi ng c i chúm chím.

Cô Cúc li n nói v i Hoàng: “Ch giáo Kim là b n thi t c a em”. Hoàng cúi uchào n a. Cô Cúc day qua nói v i cô Kim: “Anh Hoàng giúp vi c hãng buôn. Anh yêuem nên tính s c i em”.

Cô Kim ch ng h ng, nh ng c ng g ng cúi u chào cho kh i th t l .

Cô Cúc vui v nói v i Hoàng:

- Em có chuy n riêng, mu n nói v i anh. H i chi u n y em i ngang qua hãngch anh làm, em t ng g p anh, té ra ã quá gi , hãng óng c a, anh ã v r i.

- Qua c ng có chuy n riêng h m nay mu n nói v i em, nh ng không bi t làmsao g p c mà nói.

- Em thi u r i, anh hay không?

- Hay r i.

- Ai nói v i anh?

- c nh t trình qua th y tên em.

- Anh m ng hay không?

- M ng l m.

- H m nay em trông anh d quá. Anh tính b a nào anh n th m má em ngnói chuy n ó?



33

Hoàng ng b ng , ngó quanh qu t r i m i áp: “ b a khác r i qua s ttâm s cho em hi u... B a nay nói không ti n”.

Cô Cúc có tánh nóng n y, nghe l i nói nh v y cô không th d n lòng mà chcu c g p g khác c, b i v y cô li n nói v i cô Kim: “Ch vô ng i tr c i, m tchút n a r i em s vô. Em nh r i, hàng gh th nhì, chính gi a”.

Cô Kim cúi u t giã Hoàng, r i b c xu ng thang mà i vô ch ng i.

Hoàng m i nói v i cô Cúc: “Em b c ra ngoài cho qua nói chuy n”.

Hai ng i i ra cái sân tr ng ch lúc h màn khán gi ng hút thu c vàng mát.

Cô Cúc mau m n nên nói tr c.

- Em m i g p m t c nh kh n n n h t s c. H i chi u em tính ki m anh ngthu t l i cho anh nghe, té ra xu ng t i hãng thì ã h t gi nên không g p anh.

- Em g p c nh gì mà kh n n n?

- Hôm n có m t ng i tr ng tu i g p em, nó nói nó quen v i ba em h i tr c.Nghe em nói mu n ki m vi c mà làm, nó h a s ki m giùm. H i tr a n y nó vi t thbi u em lên nhà cho nó nói chuy n, vì nó ã ki m c vi c cho em r i. Em t ng làng i t t nên em tin, té ra nó là m t th ng già dê, nó gài b y mà h i em. Em lên nhà,nó gh o ch c em. Em ch ng c , nó ôm i em. Em gi n em ánh nó r i em ch y.

- t Sài Gòn ph i dè d t, ng tin ai h t.

- Anh ngh bây gi em ph i làm sao?

- Làm gi ng gì?

- Em nên ki n nó hay không?

- H i nó ôm em, sao em không la lên, i v nhà, r i có b ng c gì âu màki n. H i ó em ph i kêu lính làm vi b ng r i b t li n nó m i c ch .

Cô Cúc ng ng ng n m t h i r i m i h i:

- H i nãy anh nói b a nào r i anh s t tâm s cho em hi u, tâm s gì v y?

- Vi c c a ôi ta.

- Vi c gì thì anh nói ph t i.

- B a nay em m c xem hát.

- Không c n. Anh nói cho em nghe r i em s vô xem hát.

- b a khác, không g p gì.

- Em g p l m. N y, vi c mình h a h n v i nhau ó, em ã t thi t v i má r i.

- Ý! Em nói chi v y?



34

- Anh th ng em, anh quy t c i em. y là m t vi c chánh áng, có t i l i gìâu mà s nên ph i gi u.

- Ch ng nào qua i nói r i em s t thi t, có mu n gì. Em nói tr c nh v y,bi t vi c có thành hay không?

- Sao l i không thành?... Mà em không th không nói thi t c, b i vì cóng i khác xin c i em, n u em không nói thi t thì má em g em cho ng i khác, r ianh h ng còn gì.

- ! có ng i khác mu n c i em hay sao?

- Ch sao!

- Em ng hay không?

- Khéo h i d hôn!... Em ng ng i khác r i em b anh cho ai?

- Qua t ng n u có ng i khác xin c i em thì em nên ng h i.

- H ? Anh nói cái gì v y? Anh iên r i hay sao?

- Không. Qua nói thi t.

Cô Cúc ch ng h ng ng ngó Hoàng trân trân.

Hoàng s t l i ít b c, r i ng i trên cái b ng g n ó, tay ch ng trán không nóia.

Trong r p hát ti ng chuông rung leng keng, r i cây d ng c p c p, kéo màn lênkhai di n.

Cô Cúc b c l i cái b ng mà ng i m t bên Hoàng r i h i:

- Anh mu n l y l i h a l i, không tính c i em h .

- Qua kh tâm l m em ôi!

- N u vì em mà anh ph i kh tâm, thì em bu n l m v y.

- Em có s gì làm cho anh phi n hay sao?

- Không. Qua th ng em l m, làm sao qua phi n em c.

- V y ch t i sao mà anh kh tâm?

- T i vi c nhà c a qua k l m, khó nói ra c.

- Em xin anh ng ng i chi h t, n u có s chi ng n tr hôn nh n c a chúng ta,thì anh c nói thi t cho em hi u. H l y thi t tình mà ãi nhau, thì d u không c yêunhau, ch kh i phi n trách nhau.

- Qua nói thi t s em bu n.

- N u anh gi u em, thì em l i không bu n hay sao?



35

- D u s m hay mu n gì r i qua c ng t thi t tâm s cho em hi u. Thà là ttr c càng hay h n. - Anh c nói i ng ái ng i chi h t.

- Qua nói thi t v i em, qua có tánh a ánh b c. M y tháng nay qua i theo anhem mà ch i, th b y thì vô nhà x t, chúa nh t thì lên tr ng ua, qua thua nhi u quá,

c n cùng h t. N òi g t, hôm u tháng qua ph i t thi t cho cha m qua hayng qua xin ti n mà tr cho ng i ta thì i làm m i yên c.

- Anh thi u n ch ng bao nhiêu?

- B n n m ngàn. Cha qua r y d quá, nói cho ch n giam thân qua, chkhông có ti n âu mà tr . Má qua c ng r y, nh ng t i l i theo d qua, nói có quen v i

t bà n ch l n d i R ch Giá. Bà y có m t a con gái, tuy en úa m t chút,song có ti n nhi u. N u qua ch u c i cô gái y thì má qua s lén cha qua mà ra b ccho qua tr n . Hôm tu n tr c bà n ch R ch Giá ó có d t a con gái lên t ichành lúa c a cha qua trong Bình ông mà h i giá lúa ng bán m t chài. Má quacó cho qua th y m t m con bà n ch . Cô gái y th t en úa x u xa l m, ch ng h

r i má qua h i ng hay không. Em ngh th coi câu h i y làm kh tâm cho qua làng nào. Qua ã th ng em nên h a s c i em. Qua ch u c i cô R ch Giá r i b

em hay sao? Còn nh không ch u thì làm sao có ti n mà tr n . H không tr n cthì ph i tr n mà i x khác, không th ây, r i c ng không g n em c. Bi t làmsao?

- Anh c i cô R ch Giá ó i.

- Em ch u cho qua làm nh v y hay sao?

- Ch u.

- Em không th ng qua n a hay sao?

- Vì em th ng anh l m nên em m i ch u ch .

- Cám n em, có nguy m i th y rõ lòng d nhau. Em l y lòng qu ng i mà c uqua nh v y, thì i v i qua, tình c a em m i thi t là n ng. Qua th có tr i t, d uqua c giàu sang n b c nào i n a, qua c ng ch ng b em âu. H qua giàu thì

ng nh em giàu, ôi ta s chung h ng v i nhau.

- Giàu là v anh giàu, ch không ph i anh, th thì em làm sao mà chung h ngcho c.

- Em ng lo. Cô y là gái ru ng, cô có hi u vi c gì âu. H qua vô h n p r ithì m c d u qua tung hoành, m i cô nh v y c ng không ng n tr s hành ng c aqua c. H m nay qua suy ngh h t s c, th y có m t th y là hay h n h t. Em xétth coi có ph i hay không?

- Ph i l m!



36

- Còn ph n em thì em li u làm sao?

- Anh kh i lo cho ph n em.

- Ng i ta bu c qua h c i v r i thì qua ph i xu ng R ch Giá coi ru ng,ch ng i ta không cho qua làm vi c n a. Em trên n y em ki m vi c mà làm, lâu lâuqua v th m em, em ch u nh v y hay không?

- Ý anh mu n em làm v bé anh h ?

- ôi ta là b n thanh niên tân h c, sao em còn nhi m cái thành ki n c k nhy?

- Thành ki n gì?

- Theo b n th c u h l u, ng i àn bà nào mà có ch ng c i h i l , cóhôn th hôn thú rành r , thì ng i y là v chánh, d u ch ng không có tình gì h t, h

ng chi m cái a v y. N u ch ng có tình v i m t ng i àn bà khác, d u ng i ànbà y c yêu, c tr ng h t s c i n a h c ng kêu là “mèo” ho c “ v bé”. Cáithói ó x a quá, cái thành ki n y b y quá. Ph i l t ng c i m i c. Ng i nào

c ch ng yêu nh t thì ng i y là v chánh, ch ng c n ph i có c i h i, ch ng c nph i có hôn thú. Xét cho k thì l c i là m t gi cu c, hôn thú là m t t gi y l n,không có ý ngh a gì h t, b i vì không ph i nh l c i v i hôn thú mà v ch ng yêunhau, còn nh v ch ng không yêu nhau, thì l c i v i hôn thú có ích v ch nào.Qua th ng em, em th ng qua, thì em là v chánh, d u ng i d i R ch Giá có làm

c i, có l p hôn thú c ng không ngh a gì. Qua nói thi t v i em, n u qua c i vi R ch Giá thì là c i ti n, ch không ph i c i v . V c a qua là em ây. H qua

có ti n thì c ng nh em có, qua s sang s t cho em.

Hoàng nói t i ó r i a tay ra tính n m tay cô Cúc. Cô h t tay Hoàng r tnh, r i ng d y g n gàng, ch tay ngay m t Hoàng mà nói: “Th ng m!... Kh n

n, kh n n n l m!”.

Cô Cúc v i vã xây l ng i vô r p hát.

Hoàng kêu nói vói: “Em! Em!... Tr l i cho qua nói chuy n...”.

Cô khoác tay mà áp: “Thôi, g m l m!”. R i cô i luôn. Cô v a t i thang vôch ng i thì hát c ng v a h t l p, nên h h màn, r i èn b t cháy lên. Cô dòm th ycô Kim thì xâm xâm i l i ó và ng i cái gh tr ng m t bên cô n .

Cô Kim h i: “Em nói chuy n gì mà lâu d v y?”.

Cô Cúc l c u, r i l y kh n l a trong túi ra lau n c m t, ch không tr l i.

Cô Kim th y b n nh v y thì bi t b n có vi c bu n v tâm s , song ng ng igi a ám ông, không ti n h i n a, nên cô làm l .



37

Cô Cúc ng i cúi m t, n c m t c tuôn ra hoài. Ng i ta ã kéo màn lên hátti p, mà cô c cái kh n y c p m t, không xem hát c. M y ng i ng i g n ai

ng l y làm l , nên li c m t ngó cô.

Cô Kim khó ch u, ngh th m n u ng i lâu n a, thì b n mình s làm trò c i chothiên h , b i v y i hát h t l p, h màn r i cô li n ng d y r b n v . Cô Cúc ríu ríui theo mà ra, m y ng i ng i g n u chông m t ngó hai cô.

Ra ngoài ng hai cô c theo i l Bonard mà i, cô Kim không h i, mà côCúc c ng không nói ti ng chi h t. Lên kh i r p hát bóng, cô Kim th y có m t cái b ngá v ng v , không ai ng i, bây gi cô m i nói: “Thôi, mình ng i ây h ng mát m t

chút. Còn s m không c n ph i v g p”. Cô ng i r i cô Cúc c ng ng i theo, s c m tn còn u s u, n c m t v n còn r ng r ng ch y.

Cô Kim v n tay lên vai cô Cúc mà h i: “Có vi c chi mà em u s u d v y? Bâygi không có ai, âu em t thi t cho ch nghe th coi”.

Cô Cúc l c u và t c t i nên khóc n c n .

Cô Kim h i ti p:

- Em không tin lòng ch hay sao, nên có vi c bu n mà em gi u ch , em khôngch u nói cho ch bi t?

- Em kh n n n l m ch ôi!

- Sao mà kh n n n?

- Em l m m t th ng m n a.

- ! Nó g t em, nó h a c i em, r i bây gi nó không gi l i h a ph i không?

- Ph i. Mà nó còn ê ti n h n n a, là nó ham giàu nên nó m i b i c.

- ó là tình th ng c a àn ông con trai i nay có l gì.

- Nó l i d d em, nó nói d u cho nó có v khác sang giàu, song nó v n th ngem hoài, ch ng bao gi nó b em. Nó khuyên em ki m vi c mà làm, h nó có v giàu

i thì nó s l y ti n b c c a v nó mà sang s t cho em.

- Ý! Cái ó không nên làm. Ng i ý mu n làm vi c nh v y là ti u nh nm.

- Ch th y hay ch a?... Theo l i nó nói v i em h i nãy, thì em hi u ý nó mu nem trai gái v i nó, r i nó ki m ti n mà cho em.

- Kh n n n thi t!

- Té ra thiên h h gi d i nh nh p h t th y. Th ng già D ng kia, h mmi ng thì tuôn ra nh ng l i nh n ngh a mà nó gi d i h t s c, r i th ng nh Hoàng

y, là ng i em yêu, em tr ng, em quy t k t b n tr m n m, giàu nghèo có nhau, s ng



38

thác có nhau, nó c ng gi d i nh v y n a, th thì còn bi t ai mà tin!... Tình!...Ngh a!... y là cu c m m ng... y là ti ng dùng mà l a g t thiên h , ch khôngcó ngh a gì... Cô Cúc t c t i quá nên khóc d m, không nói c n a.

- Cô Kim cho b n khóc m t h i cho h h i c u t r i cô ch m rãi nói:

- Trong i tuy có nhi u k ê ti n, song c ng còn có ng i cao th ng, emch ng nên th t chí, th t tình.

- i! Ai c ng v y h t th y, em ch ng còn tin ai n a h t. i gi d i quá, ch ngnên s ng mà làm gì. Em s ch t, ch t ng h t au n t c t i.

- Ch khuyên em ng có gi n cùn mà làm b y.

- Ái tình là ý ngh a c a s s ng. Ngày nay kh i tình c a em ã tan rã, th thì emcòn s ng làm chi n a, mà ch khuyên em ph i s ng.

- S s ng còn nhi u m c ích khác cao th ng l m, ch nào ph i s ng ng saya v i ái tình mà thôi âu.

- Em không có m c ích nào khác n a.

- Em còn tr , em ch a l ch duy t th cu c, nên em m i nói nh v y. Trong m tít n a r i em s th y s s ng có nhi u m c ích t t p n ng nàn h n ái tình th p b i.

- Không ch c.

- Ng i có cái óc ê ti n nh th y Hoàng v y, h m mi ng ra thì mình ã th ycái tâm h n c a h li n. Ch không hi u t i sao mà em k t ái tình v i ng i ó c,nên bây gi em ph i bu n r u.

- M i g p em l n u nó nói chuy n nghe thâm thúy cao th ng l m; r i trongy tháng nay m i tu n nó u có ón em m t l n mà nói chuy n, l n nào nó c ng th

th t s c i em, nó trông em h c cho r i ng nó c y mai n c u hôn. Em t ng nó làng i t t , em có dè âu.

- Ph n em là gái, em ph i dè d c ch .

- Dè d c n i gì! Ch ngh th coi, nh th ng cha già D ng ó làm sao mìnhbi t tr c tánh tình nó c mà phòng.

- L i em nói nghe c ng có lý. Quân ti u nh n n u ló uôi cho ng i ta th y, thìng i ta tránh h t, r i nó g t ai c; b i v y chúng nó ph i trao chu t b ngoài,chúng nó làm m t ng i cao sang, làm cho có v ng i quân t , chúng nó m i g t

m thiên h c. Thôi, em c bi t tr c cái óc ê ti n c a th y Hoàng mà tránh,y là may cho em l m, em ph i m ng, ch không nên bu n. N u th y không ló mòiu cho em bi t, th y c i em, thì em ph i mang ng i ch ng kh n n n y tr n i,

càng kh cho em l m. Em ng có bu n, em ph i quên ng i y i.



39

Cô Cúc khóc n a và nói: “Ch ch a nhi m cái b nh ái tình, nên ch m i khuyênem nh v y. ng bu n sao c, quên làm sao c! Trót m y tháng nay ch ng cógi nào mà hình d ng ng i y không có trong trí em, ch ng có êm nào mà em không

m ng nh ng h nh phúc v ch ng. Em ngó c nh i ch nào c ng vui v xinh p.Thình lình gi c m ng v tan, làm cho em th y v t gì c ng d dáy x u xa h t th y, ththì làm sao mà em không bu n cho c... Em bu n l m ch ôi! Em ph i ch t. N u emkhông ch t thì em ph i iên. Ch ch a có tình v i ai thì làm sao mà ch bi t cái vui

ng c a ái tình, thì làm sao mà hi u cái au n c a s th t tình. Tr c kia vuing l m ch ôi! T i vui s ng nên bây gi m i au n nhi u nh v y, ch hi u

ch a?”.

Cô Kim th y b n au kh quá thì cô ng lòng nên cô a n c m t. Cô ch ngbi t l y l i chi khuyên gi i cho công hi u, cô c n m tay cô Cúc ng i l ng thinh màngó xe qua l i.

Cô Cúc c ng ng i tr tr không nói n a. Cách m t h i lâu, cô v t ng d y lauc m t và nói c ng c i: “Thôi, i v ch . Ng i hoài ây hay sao”.

Hai cô kêu hai chi c xe kéo mà i v . Cô Kim a cô Cúc v t i nhà, i bàphán m c a cho cô Cúc vô r i cô m i ch u tr ra xe mà v C u Kho.



40

VII

S m mai m t tr i ã lên cao r i, mà Cúc v n còn n m im lim trong bu ng.

Bà phán t ng h i hôm con i xem hát ng i lâu l i th c khuya nên m t m i,i v y bà không kêu th c d y, có ý mu n cho con ng nhi u cho kh e. Bà u ng

c trà r i bà i ra ám tr u mà hái tr u.

N ng gi i nh ng lá tr u long lanh khoe màu vàng t i. Bà phán hái ã ci ôi r i, thình lình bà nghe có ti ng xe h i ng ng ngoài c a ngõ. Bà ngó ra thì

th y hai chi c xe h i u s p hàng ngay c a bà, trên xe có nhi u ng i b c xu ng, bang i Pháp và n m sáu ng i Vi t Nam, h ng hái i vô sân. Bà phán không hi ung i ta có vi c chi mà vô nhà bà, nên bà c ng th ng th ng i l i tr c th m mà ón.

M t ng i Vi t Nam m c âu ph c h i bà:

- Nhà này ph i nhà c a m t cô gái tên Lê Th Thu Cúc hay không?

- Th a ph i, ông h i chi v y?

- Có chuy n. Cô Cúc có nhà hay không?

- Th a, có. Nó còn ng .

- Bà là ai? Có bà con v i cô Cúc hay không?

- Tôi là m ru t c a nó.

- Bà vô kêu cô Cúc th c d y cho mau.

- Có chuy n gì v y ông?

- Chuy n gì r i th ng th ng bà s bi t.

Bà phán i quây quã vô nhà. Ba ng i Pháp v i hai ng i Vi t Nam i theo bàbén gót, còn m y ng i Vi t Nam khác thì phân nhau i vòng hai bên nhà.

Cô Cúc nghe ti ng nói om sòm phía tr c r i l i nghe ti ng giày l p c p vônhà, cô v i vàng b i u r i b c ra c a bu ng. Bà phán v i m y ng i khách l c ngã vô t i ó.

M t ng i Pháp bi u m t ng i Vi t Nam h i coi cô có ph i cô là Lê Th ThuCúc hay không. Cô không i ng i Vi t Nam thông ngôn, cô li n áp b ng ti ngPháp v i ng i Pháp ó r ng:

- Lê Th Thu Cúc là tôi ây. Tôi mu n bi t coi tôi c s hân h nh mà nói v iai?

- Tôi là quan bi n lý, còn hai ông i v i tôi là quan th m án v i quan ki m sát tu n c nh trong qu n n y.



41

- Tôi kính chào m y quan l n. n nhà tôi các quan l n c n dùng tôi v vi cchi hay sao?

- Chúng tôi mu n h i cô m t chuy n. Vì cô bi t ti ng Pháp, có l cô tr l ingay c, ch ng c n ph i c y ng i thông ngôn.

- B m quan l n, tôi tr l i ngay v i quan l n c. Quan l n mu n h i chuy nchi?

- Tôi mu n bi t coi hôm qua bu i chi u ngh a là t h i 2 gi t i 5 gi r i côcó n nhà ông Tr n Thái D ng ng Garcerie s 333 hay không?

- B m có.

- Cô l i ó h i nào, gi nào r i cô t i gi nào cô m i v ?

- Tôi l i t i nhà ông D ng h i 4 gi chi u ho c s m ho c tr ch ng ba phútng h .

- T t. Cô ó t i gi nào m i i?

- Tôi không có ng h , nên tôi không bi t gi ó là gi nào. Song tôi có thm cho quan l n bi t r ng tôi trong nhà ông D ng ch ng n a gi ng h .

- T t l m. H i cô vô nhà ông D ng thì ng ch nào? Trên l u hay là t ngi?

- B m, h i tôi l i thì ông D ng ng ng ngoài tr c sân.

- A!... Cô ó n a gi ng h , cô nói chuy n v i ng ch nào?

- ng m c a rào cho tôi vô, ch ng vô nhà r i ng m i tôi i th ng lên l u mànói chuy n. Trong lúc tôi ó thì tôi v i ng ng i t i phòng ti p khách c a ng trên

u. B m quan l n, t i sao mà quan l n h i m y câu y?

th ng th ng r i tôi s cho cô bi t. Bây gi tôi xin cô hãy tr l i cho rành rtheo câu h i mà thôi.

- Tôi s n lòng làm cho v a lòng quan l n.

- Cái bóp này ph i c a cô hay không?

Quan bi n lý day l i l y cái bóp c a m t ng i Vi t Nam ng c m mà acho cô Cúc xem.

Cô Cúc coi ngoài coi trong r i m i áp:

- B m ph i, cái bóp c a tôi. Ông D ng tr mòi dê, ng ôm hôn tôi; tôi gi n tôip cái bóp vô m t ng, r i sút tay v ng cái bóp ra xa. Tôi l t t ch y xu ng thang mà

ra ng không k p l m, quan l n l y mà tr cho tôi, thi t tôi r t i n quan l n.

- T t l m! T t l m!... T lúc cô vô nhà t i h i cô ra v , có th y ng i nào trong nhà khác h n ông D ng hay không?



42

- B m, có m t mình ông D ng mà thôi.

- Thi t cô không th y m t ng i nào khác hay sao?

- Thi t tôi không th y ai n a h t, ch có m t mình ông D ng mà thôi. Ôngng l i c ng có nói v i tôi r ng ng nhà có m t mình, ng i b p i âu m t t

i tr a, ng i b i thì ng sai i mua , còn v con c a ng d i R ch Giá. Quann không tin thì quan l n h i l i ông D ng coi có ph i nh v y hay không.

- Ông D ng âu còn mà h i. ng ch t r i. úng n m gi chi u, ng i b i v ing i b p i ch v m t l t; ng i b i lên l u th y ông D ng n m ch t trên m t

ng máu t i phòng khách là ch cô nói ng ng i nói chuy n v i cô ó.

Quan bi n lý nói m y câu sau n y r t ch m, ti ng nói rõ ràng, l i ngó ngay côCúc trân trân. M y quan ng chung quanh c ng chong m t nhìn cô.

Cô Cúc bi n s c, ng ch ng h ng. Cô châu mày suy ngh m t chút r i nói:“Tôi ng tính làm n ki n ng, té ra ng ch t r i!”.

Quan bi n lý h i:

- Cô mu n ki n ông D ng v vi c gì?

- V t i ng g t tôi n nhà mà làm nh c ph m giá c a tôi.

- Theo l i cô m i khai thì cô n nhà nói chuy n v i ông D ng sau h t, r ing b âm ch t. Cái tr ng h p y khi n cho ng i ta ph i nghi cô gi t ông D ng.

y nh n danh pháp lu t tôi b t cô.

M t ng i Vi t Nam a còng ra và lo m khoá, tính còng cô Cúc.

Bà phán ng g n ó, nãy gi nghe con nói chuy n mà không hi u câu nào h t.Bây gi bà th y ng i ta s a so n còng con bà thì bà la l n: “Tr i i! Vi c gì v ycon?”

Cô Cúc áp: “Tòa nghi con gi t ch t ông D ng nên b t con”.

Bà phán nghe con nói nh v y thì th t kinh nên d a vai vào vách bu ng màkhóc.

Cô Cúc xin phép i r a m t và m c áo dài. Quan bi n lý cho, song bi u m tng i Vi t Nam theo gi cô. Ngài l i truy n l nh cho quan ki m sát tu n c nh coi xétnhà.

Ng i ta d y bà phán m bét h t các t ra. Ng i ta xem xét t chút, coi t itrong k t trong hóc, xét trong nhà r i xét t i ngoài v n xét t i d i b p, không b sót

t ch nào. Ng i ta tìm r t k l ng nh v y, song không th y m t v t gì, ch có 85ng b c gi y gói trong cái h p c n gi u kín trong h c c a m t cái t áo.

Quan bi n lý c m gói b c và bi u th y thông ngôn h i bà phán.



43

- B c n y c a ai?

- Th a, b c c a tôi. Tôi lãnh ti n ph c p c a kho h u trí hôm tháng tr c, tôin xài còn l i có b y nhiêu ó.

Quan bi n lý c i. Ngài a gói b c l i cho bà phán. Ngài nói chuy n v i quanth m án và quan ki m sát tu n c nh m t h i r i các quan tr ra sân, l i d y d t cô Cúctheo.

Bà phán c ng i theo, n c m t tuôn d m d . Ch ng bà nghe ng i ta bi u côCúc lên xe mà ng i thì c ng nh ng i ta c t ru t bà, nên bà khóc r ng lên, nghe r tth m thi t.

Ng i i ngoài ng, không hi u vi c gì, nên chùm nhum ng l i mà coi.Con Ba là a n u n, nó i ch v g p c nh nh v y nó c ng l i ng m t bên bàphán mà ngó.

Hai chi c xe h i rút ch y, ch cô Cúc i tu t. Bà phán v n còn ng ngó theomà khóc. Con Ba n m tay d t bà tr vô nhà và i và h i:

- Có vi c gì v y bà? H r c cô Hai i âu?

- H b t nó, ch r c i âu?

- Cô Hai có t i gì mà h b t?

- H nói nó gi t ông D ng nên h b t.

- Tr i t i! Làm sao bây gi bà?

- Bi t làm sao! Oan c h t s c! Th con nít, mà l i con gái n a, mà nó gi t ai,sao l i nói oan cho nó nh v y!

Vô t i nhà r i bà phán m i nói v i con Ba: “Ph i ra ngoài nhà ông tr ng s mài ng coi bây gi làm sao mà kêu oan cho nó. M y nhà nghe hôn, tao i m t

chút”.

Bà l y kh n i lên u r i kêu xe kéo mà i.



44

VIII

L i 10 gi s m mai ông tr ng s X ng trên tòa tr v phòng làm vi c. V ac vô c a ông ngó th y bà phán thì m ng r nói: “Cháu chào thím. M y b a rày

cháu bu n quá, nên không lên mà th m thím. Xin thím tha l i. Thím ra ây có vi c chihay không?”

Bà phán r i n c m t mà áp: “Con Cúc b b t r i ông ôi! H m i b t em nói, r i tôi i li n ra ây”.

Nghe m y l i y, nh sét ánh bên tai, ông X ng bi n s c, ng ng ng nng nh không hi u. Bà phán nói ti p: “Tòa nói nó gi t ng i ta. Oan l m ông ôi!

Ông làm sao c u giùm nó!”.

Ông X ng nói: “Gi t ng i ta? Em Cúc b b t v t i sát nh n ? Vi c nghe kquá! Xin thím i th ng vô ây r i thu t rõ công chuy n cho cháu nghe th coi”.

Ông X ng d t bà phán vô phòng làm vi c c a ông, ông m i bà ng i ngay m tông, r i ông m i h i:

- Ng i ta cáo em Cúc gi t ai? Ng i ta l y b ng c nào mà cáo nh v y?

th ng th ng tôi nói có u có uôi cho ông nghe. Hôm th n m cô giáo Kimt con Cúc i ki m công vi c làm. Hai ch em nó i g p ông D ng nào ó không

bi t, ng nói quen v i cha con Cúc h i tr c và ng h a s ki m giùm công vi c chonó làm. H i tr a hôm qua ng có g i cho nó m t b c th , ng nói ã s p t ch chonó làm r i và bi u 4 gi chi u nó lên nhà trên ng Garcerie ng ng c t ngh acho nó nghe.

Tôi không mu n cho nó i, mà nó không nghe l i, nó c i. Nó i cho t i 7 gii nó m i v . Tôi trông nó h t s c. Cô giáo Kim ra r nó i xem hát, cô c ng ch nó.

Ch ng nó v , nó nói ông D ng g t nó n nhà r i gh o ch c nó, bi u nó làm bé ng.Nó gi n nó m ng ng. ng làm ngang mu n ôm nó. Nó l y cái bóp mà p vô m tng làm v ng m t cái bóp. Nó b mà ch y ra ng, r i kêu xe vô C u Kho mà ki m

cô giáo Kim; ki m không c nó m i tr v nhà. Tôi gi n tôi mu n lên bót mà th a.Song tôi ngh ông D ng làm vi c qu y nh v y mà vì trong nhà ng nên không ailàm ch ng cho mình, n u mình th a ki n mà không có ch ng thì h ch i c. ã v ymà con Cúc là gái m i l n lên. vi c kh n n n nh v y mà th a tùm lum r i thiên hhay h t càng thêm x u h . n c m t i r i cô giáo Kim d t con Cúc i xem hát, t ikhuya nó v ng nh th ng. H i s m mai n y ng i ta t i xét nhà tôi r i b t con Cúcem ra xe h i mà ch i, nói nó gi t ông D ng. Ông ngh th coi oan c là d ng

nào. Con Cúc s c l c bao nhiêu làm sao nó gi t m t ng i àn ông cho c. Xin ônglàm sao g t i cho nó, ch nó tù thì t i nghi p quá.

- Cháu c ng không tin em Cúc sát nh n. Mà ai b t em Cúc ó?



45

- Tôi có bi t âu. Có ba ng i Pháp v i n m sáu ng i Vi t Nam n xét nhàvà b t nó.

- Xét nhà h có l y v t chi hay không?

- Không có l y món nào h t.

- H i hôm, lúc em Cúc i lên nhà ông D ng r i tr v , thím nh xem em cóc lo s hay không?

- Không. Nó thu t chuy n l i cho tôi và cô giáo Kim nghe, thì nó có s c gi n,ch không ph i s . M t lát r i vui v nh th ng, nó theo cô giáo Kim i xem hát, có

âu.

- Ông D ng ó ch t h i nào? Ch t cách nào? Ch t t i âu? Thím có bi t haykhông?

- Tôi không bi t.

- Thím có bi t h ch em Cúc i âu không?

- Tôi c ng không bi t.

- N u có xét nhà thì ch c quan th m án ho c quan bi n lý b t. Mà h tòa b t thì nhiên giam vào khám l n. Thôi, cháu i h i th m li n. D u em Cúc có t i hay là

vô t i, cháu c ng xin lãnh mà bào ch a cho em t i cùng. Xin thím v nhà mà ngh , cháu lo cho. ã tr a r i, nh bu i s m mai cháu tìm không ra m i thì bu i chi u cháu

tìm n a. thím an tâm cháu h i coi công vi c nh th nào r i t i cháu s lên nhàmà th a l i cho thím hay.

- Cám n ông. Xin ông t n tâm lo c u giùm nó, ng phi n nó t i nghi p.

- Th a, không. Cháu có phi n em Cúc âu. Cháu bu n riêng ph n cháu mà thôich .

Ông tr ng s X ng a bà phán ra kh i c a, r i ông tr vô ng suy ngh thnào không hi u mà ông a n c m t, ph i móc kh n trong túi ra mà lau. Ông kêung i giúp vi c giao gi y t r i i nón ra i.

T i b a ó cô giáo Kim ra nhà bà phán, tính ra ng khuyên gi i cô Cúc cho côt th t chí th t tình. Ch ng dè ra t i ó hay vi c cô Cúc b b t, l i nghe bà phán than

khóc, thì cô ng lòng ch u không c nên cô c ng r i l y.

Bà phán v i cô Kim ng i trông ông tr ng s X ng.

Quá 8 gi , ông m i l i t i. Xe h i ng ng ngoài ng, ông ôm c p da mà i vô,t mày bu n hiu.

Bà phán m i ông ng i và h i:

- Ông tìm ra manh m i hay không?



46

- Th a, cháu coi gi y t r i, l i có giáp m t v i em Cúc n a... Chuy n khóm... Cháu bu n h t s c...

- Sao v y? Ng i ta có trình b ng c nó gi t ông D ng hay sao?

- Th a, không có b ng c chi h t... Mà tr c m t quan th m án, em Cúc nh nem gi t ch t ông D ng.

- Tr i t i! Thi t nó gi t ng i hay sao? N u v y thì b ày còn gì!

- cháu thu t rõ công vi c cho thím nghe. H i s m mai thím v r i, thì cháui lên tòa li n. Thi t qu quan th m án giam em Cúc. Cháu xin coi h s . Theo t ving s th i c a quan ki m sát s tu n c nh, hôm qua l i n m gi chi u, tên b i v i

ng i b p c a ông D ng i ch v . Tuy b p i t h i tr a, còn b i m i i h i 3 gii, song hai ng i v m t l t. B i em mua lên l u mà giao cho ch . Lên t i ó

th y ông D ng n m gi a m t v ng máu còn t, ng i b i li n tri hô lên. Ông cò v ilính l i khám nghi m thì ông D ng ã ch t r i b ba v t dao nh âm r t sâu hai v t

i hông bên h u và m t v t t i y t h u. H c t bàn vi t b c y ra h khoá h t. Ông còli n báo cho quan bi n lý hay. Quan bi n lý lên, ngài d y ch p hình bàn gh ch ông

ng ch t ó ng l y d u tay, nh t là m y h c t bàn vi t b c y. Ng i ta l mc cái bóp àn bà, m ra coi th y có danh thi p c a em Cúc, l i có cái th c a ôngng g i cho em. T i cái th n y ng i ta m i bi t h i 4 gi chi u có em Cúc n

nhà ông D ng. Mà ng i b i i ch v th y ông D ng ch t l i 5 gi , máu còn tt. y v y ng i ta âm ông D ng tr c n m gi m t chút, ngh a là sau khi em

Cúc i r i và tr c khi ng i b i v t i.

- Nói nh ông v y, nghe ph i quá. Sao tòa l i b t con Cúc mà giam? Ch c khicon Cúc i r i có k tr m c p vô nhà âm ông D ng r i c y t l y vàng b c ch gì.

- Th a, ph i. Tòa b t giam em Cúc là t i cái bóp; mà em Cúc c ng thú nh n cón nhà ông D ng h i 4 gi và ó l i n a gi ng h . y v y tòa giam là vì tình

nghi nên giam tra v n cho ra m i, ch không có b ng c nào mà nh ch c em Cúcph m t i sát nh n. Còn m y c n y n a ch rõ ông D ng b k tr m c p gi t mà

y b c. Hình ch p bàn gh ch ông D ng n m ch t thì không có d u tay c a emCúc. M y h c t b c y thì có d u tay nhi u, mà c ng không có d u tay c a em. Ng ita xét nhà em c ng không có ti n b c. ã v y mà bu i s m mai n y v con ông

ng R ch Giá lên t i, có khai v i tòa r ng có g i lên cho ông D ng m t chài lúang cho ông bán. Tra xét ra thì ông D ng bán lúa cho m t chành lúa hi u “Ph ng

Hoàng” trong Bình ông. Ông ch chành lúa khai ông D ng bán lúa ã l y 11ngàn ng b c h i s m mai hôm qua, l i 9 gi . B c em v âu? Không ai hi u.Mà bây gi trong nhà không còn s b c y. Nhà không có t s t. Có l ông D ng

trong m t cái h c t bàn vi t, r i g n 5 gi chi u ng i ta gi t ông và c y t mà l yi. Mà ng i tr m c p y ch c không ph i em Cúc, b i vì em là gái có l nào em

gi t ông D ng c, l i xét nhà em thì không có b c. D u không bi t lu t c ng th y



47

rõ em Cúc vô t i. Th mà h i g n t i quan th m án d y d t em Cúc lên phòng ngài làmvi c cho ngài tra v n mà l y kh u cung. Cháu là tr ng s lãnh bào ch a cho b cáo, nêncháu ph i ng i th ch ng trong cu c tra v n. Quan th m án m i h i, thì em Cúc li nthú nh n em âm ông D ng, chính tay em gi t.

- Tr i t, qu th n i! Khai i nh v y thì ch t còn gì!

- B i v y cháu h t h n. Cháu can thi p li n. Cháu xin tòa ình cu c tra v n,vi n l em Cúc b tình nghi v t i i ác, em m t h n m t vía, lo n trí, lo n tâm, nênnói b y nói b , không úng v i s th t. Em Cúc l i cãi v i cháu r ng em t nh táo nhth ng, không có lo n trí. Em khai thêm r ng em gi t ông D ng là vì ông nói g t em

n nhà ng làm nh c thân danh c a em; ng toan vi c c ng dâm, nên em ph i ch amình em. Em nói qu quy t l m, b không s s t chút nào h t.

- Ch t! Ch t!

- Tuy v y mà tòa c ng nh m l i cháu xin, nên ình cu c tra v n l i. D t emCúc tr xu ng khám, cháu ch y th ng lên ây mà thu t công vi c cho thím hay. Kh

m! N u chuy n thi t nh v y thì làm sao mà c u em c, th nào em c ng ph i bán.

Bà phán khóc r ng lên. Cô Kim c ng khóc.

Ông X ng châu mày suy ngh m t chút r i nói: “Ví d u em Cúc có gi t ôngng i n a n u ng i ta h i em, có l tr c h t em ph i ch i; ch ng nào ng i ta

tr ng b ng c em không th ch i c n a, r i em s ch u thi t ch sao ng i tai h i s , ch a bu c t i em mà em l i s t s ng n p mình nh v y. Khó hi u quá!”.

Cô Kim nói: “Em nghi quá. Có l t i Cúc th t tình, em chán ngán cu c i, emkhông mu n s ng n a, nên em quy t h y mình ch gì”.

Ông X ng ch ng h ng, ông li n h i cô Kim:

- T i sao mà em Cúc th t tình?

- T i ng i em yêu, ã h a c i em ó, bây gi h ham giàu b i c, h tínhi v khác, nên em phi n, em tính t t .

- Thi t nh v y hay sao?

- Thi t nh v y. Chuy n m i x y ra h i hôm n y. Em Cúc i xem hát v i em,tình c g p ng i tình. Ng i ó t ý b i c v i em Cúc, r i em Cúc ngã lòng th tchí. Em Cúc phi n mu n b c t c, nên khóc d quá. Em an i h t s c mà em Cúc c ngkhông nguôi.

- N u v y thì em Cúc vô t i. Tôi s c u c. May l m! Bây gi tôi m i hi u.Mà ng i tình c a em Cúc là ai, ng i y b i c cách nào, xin cô làm n thu t rõ l icho tôi nghe ng tôi li u ý mà c u em Cúc.



48

Cô Kim bèn em chuy n h i hôm i xem hát g p Hoàng âu, Hoàng t tâm v i cô Cúc làm sao, cô Cúc th t tình r i nói nh ng câu gì, cô thu t rõ u uôi l it cho ông X ng v i bà phán nghe.

Bà phán ch c l i l c u mà than: “Tôi khuyên con h t l i, mà nó h c gi i,nó không thèm nghe tôi, nên bây gi m i sanh ra vi c nh v y! T do k t hôn! Vì tdo k t hôn nên m i gây h a ó, th y ch a?”.

Cô Kim nói: “H i hôm cháu th y em Cúc bu n quá, c òi t v n hoài, nêncháu ki m l i khuyên gi i, r i a em v t i nhà. Tr n ngày nay cháu không an lòng,

em Cúc gi n cùng r i làm b y. T i nay cháu ra n a ây là có ý ra ng khuyên gi ia; té ra ã tr r i, bây gi bi t làm sao mà c u em cho c. Em xin ông tr ng s

li u giùm, ông ráng l p th c u em, ch em b tù t i thì t i nghi p thân em, c ng t inghi p thân ph n bác phán l m”.

Ông X ng th dài mà nói: “Tôi ã có mang b nh th t tình, nên tôi bi t b nh yhi m nghèo là th nào. Nó làm cho con ng i ph i au n bu n b c, h t mu n n, h tmu n ng , không còn ham vi c gì, không còn vui c nh nào n a h t, ch mu n ch t

t, ho c xa lánh loài ng i cho r i. N u em Cúc b ch ng b nh y thì em thí thân n pmình vào ch tù t i, ngh ch ng l gì. Tôi nói thi t, vì em Cúc mà tôi ây h m nay tôi

ng chán ngán não n h t s c. Nh tôi là àn ông, nên tôi m i có ngh l c màch ng ch i ng vút v t v i i. Nay em Cúc b h a, v y thì tôi ph i ráng s c c u em,

u em không th ng tôi i n a, tôi c ng ph i làm tr n cái tình n ng c a tôi v i ng itôi yêu. Tôi s xin v i tòa hu n cu c tra v n cho em Cúc t nh trí an lòng r i s h imà l y kh u cung.

Tr c khi tòa tra h i n a, tôi s xin phép vô khám mà nói chuy n v i em Cúc.Tôi s ki m th mà khuyên gi i em, tôi s c t ngh a ch l i h i cho em hi u, r i tôi d yem khai ng kh i t i. Tuy vi c c a em Cúc r i r m khó kh n thi t, nh ng mà th ngth ng tôi tính có l c ng g ra c. V y xin thím v i cô giáo an lòng, ch ng nên th ichí. Mình ph i tin s công bình c a pháp lu t. Pháp lu t ch ng h làm h i ng i vô t ibao gi ”.

Bà phán khóc và nói: “Thu nay tôi ch ng có làm vi c chi ác nghi t, ch ng hi ui sao tr i gieo tai h a trong nhà tôi nh v y. Ch chi hôm ó nó ng ông tr ng s thì

êm quá; t i nó h c theo tâm tánh ng i i nay, nên m i sanh nhi u chuy n. Tôi bi tông tr ng s phi n nó l m, song bây gi th y nó b h i, ông không n làm l . D u nó

i nó ph tình ông, tôi xin ông h x ng c ch p.

Ông X ng c m xúc không th nói s tình c a ng i v i cô Cúc c, nênng d y t giã mà v , h a có chuy n gì l s cho bà phán hay.



49

IX

M t bu i s m mai ông tr ng s X ng x ng x m b c vô c a khám l n. Ôngtrình gi y phép cho quan giám c khám tr ng, r i m t ng i lính a ông i l iphòng giam cô Cúc.

Cô Cúc ng ng i khoanh tay ôm hai u g i, v a th y ông X ng b c vô,thì cô l t t ng d y, mi ng chúm chím c i và nói: “Em chào anh. Em ã ph tìnhanh, mà anh không phi n, anh lãnh bào ch a cho em, thi t em c m n anh l m”.

Ông X ng c m xúc quá, ông nói không c, nên c ng nhìn cô Cúc mà ac m t.

Cô Cúc cúi m t, l ng thinh m t chút r i th ng th ng nói ti p: “Anh lo l nggiùm cho em thì em cám n; nh ng mà em xét ph n em không áng làm c c lòng anh.

y em xin anh b phú cho pháp lu t li u nh, anh ch ng c n ph i th t công bào ch acho em làm chi.”

Nghe nh ng l i li u m ng nh v y, ông X ng b c t c ch u không c, ôngi tr n m t mà áp:

- Anh làm tr ng s , anh th th n Công lý, anh có cái thiên ch c cao th ng, làtrên anh soi sáng ý t cho ng i i di n c a xã h i c m quy n tr ng tr , d i anh binh

c nh ng k y u hèn, ho c vì oan c ho c vì v n h i xui khi n, nên ph i sa ngã vàoi pháp lu t. Ch ng nh ng là vì anh n ng tình v i em, nên anh ph i lo c u em; mà

anh bi t em vô t i, anh có b ng c mà bi t ch c em vô t i, th thì làm sao mà anhkhông ráng s c kéo em ra kh i ngoài vòng lao lý cho c... Em mu n t v n? Vì emth t tình, nên em chán i, r i em quy t t v n? Không c, anh không th choem vì b m t a ti u nh n g t g m r i li u mình thí thân m t cách au n nh v y

c...

- Ai nói v i anh r ng em th t tình nên quy t thí thân?

- Anh bi t, anh bi t rõ h t tâm s c a em ch ng sót m t chút nào.

- Ch c ch Kim thèo l o ch gì.

- Ph i, cô Kim ã thu t h t tâm s c a em cho anh v i thím phán nghe r i.

- Ch ó ngu d i quá!

- Không. Cô Kim th ng em, nên hi p v i anh mà lo c u em, ch có ph i ngui âu.

Cô Cúc th y tr ng s X ng th u hi u ni m riêng mà cô ã quy t gi u kín, thìcô b i r i nên ng xuôi x .

Ông X ng có h c th c r ng h n, mà v vi c i, ho c tình ng i, ông c ngch lãm h n cô Cúc, b i v y th y cô l ng ng tâm h n, ông li n th a d p y mà nói



50

ti p: “Anh là ng i a tình, ã có n m mùi ngon ng t, có h ng thú vui v c a ái tình,mà anh c ng ã b th ng kh , ch u phi n não trong lúc th t tình. Vì v y nên anh kínhtr ng cái tình c a em, anh không dám công kích, mà anh c ng yên n s th t tình

a em, anh không tính khuyên gi i. Anh vô ây th m em, ch ng ph i anh có ý mu nphá cho v tan ái tình c a em. Không, anh không có cái óc ê ti n nh v y. Anh quy tth ái tình c a anh cho n lúc th h i cu i cùng, có l nào anh ành xúi em ánh ái tình c a em. Anh ch khuyên em t nay cho t i b a tòa òi em mà tra v n, em hãysuy ngh l i, em ph i xét cho k , em ph i cân, em ph i o coi ái tình mà em v ng v nó nó có x ng áng v i s em hy sinh tánh m ng, hy sinh thân t c nh v y hay không.

Ph i, anh v n bi t óa hoa ã tàn r i thì không th nào t i l i c. Ái tình c ng v y,tình ã v tan i r i, thì khó mà gom l i c. Anh c ng i m t ng v i em, anh

ng b m t ch ng b nh nh em, b i v y anh hi u s th ng kh c a em l m. Anhkhông khuyên em ng bu n; anh ch khuyên em ph i suy ngh mà thôi.

Cô Cúc ng c m t ngó ông D ng, bây gi cô m i r ng r ng n c m t màáp:

- Em r t c m tình v i anh. Nh ng l i anh nói v i em ó thì chánh áng l m.Anh khuyên em ph i suy ngh . Em xin t thi t v i anh r ng em ã suy ngh k r i.Anh là ng i a tình t nhiên anh bi t câu sách x a này: “Trái tim có nhi u cái lýmình không th l y lý mà gi i c”. Em xin nói thêm m t câu c a em nh v y: “Tráitim c a em bây gi ang tràn nh ng s phi n não, không còn m t ch nào tr ng chen m t chút vui v vô c”. Con ng i mà bi t h t vui thì còn s ng n a làm gì?

- L i em nói ó không c úng n. Xin em cho anh c t ngh a s bu n vuicho em nghe. S bu n v i s vui ch ng ph i t i trong trái tim mà phát ra; trái l i, nóphát ngoài, t i mình em nó vào trái tim. Em nói trái tim c a em ã y s bu n r i,

u y là t i em em vào nên m i y ch . Em mu n em h t s bu n ra r i cho svui vào thay c ng c v y. T i trí ý c a em ch có ph i tai trái tim âu. ã v y mà

bu n c ng nh s vui, nó không có tánh ch t v nh vi n. Thu nay ch ng có ai bu nmãn i bao gi . Ng i có vi c bu n, n u bi t ch u lây l t, thì trong m t ít n m nguingoai r i c ng vui c. Còn ng i c h ng nh ng thú vui nhi u khi r i c ng ph ibu n. y v y tuy ngày nay em bu n, song có ngày khác em s vui.

- Em h t mu n vui thì s vui làm sao mà n cho em c.

- Anh vô ây, anh không có tính vô ng khuyên gi i s bu n c a em. T i emnói chuy n, em làm cho anh ph i cãi l , r i thành ra anh khuyên gi i em. T i sao màem h t mu n vui? T i em th t tình, r i em chán i, nên em h t ham mu n s gì n a;Ví nh em nói: “Ôi! Ái tình là cu c m m ng, ng hay là m t không làm vui haylàm bu n cho mình c. V y mình ch ng c n chú ý n làm gì”. N u em nói nh v ythì t nhiên em s bi t vui mà i.



51

- H i nãy anh nói anh c ng th t tình. Có l nh anh ngh nh m y câu ó nênanh kh i chán i, kh i phi n não ph i hôn?

Ông X ng bi t vì mình mu n khuyên gi i cô Cúc nên nói không chánh áng,i v y ông th n thùa ng tr tr .

Cô Cúc nói ti p:

- Ng i có tình l t l t thì m i nói m y câu y mà gi i khuây c. Tình c a emng n , sâu sia, nó có th è em, nh n em ch t c, làm sao mà em h c c m y

câu k c a anh ó. Em xin anh cho em yên trí mà b c t i con ng em ã ch na, anh ch ng nên ki m th mà ng n ón. Tình em ã tan rã, i em ã h h ng, em

ch ng còn ti c thân em làm chi.

- D u em không bi t ti c thân em i n a, xin em ph i ngh n nhi u ng ikhác, h ti c thân em lung l m, em bi t hay không?

- Ng i khác là ai?

- Anh ây v i thím phán, m t ng i thì th ng em luôn luôn, d u n th nàong không b em c, còn m t ng i thì có công sanh em r i nuôi em, h m nay

khóc êm khóc ngày n ng không c, n u em h y mình thì có l r u bu n r i c ngch t theo em.

- Em xin anh làm n th a l i giùm cho má em bi t r ng n u em ch t y là t ii gi d i b i b c gi t em, ch không ph i t ý em mu n ch t mà b m . Còn ph n

anh thì em xin c m n anh, ki p khác r i em s n áp tình ngh a cho anh. Ki py ng i ta l y cái thói gi d i b i b c mà làm cho thân em b m d p, làm cho trí emi r m. V y ph i cho em thong th mà báo thù. Ng i gi d i mà ã ch t r i thì

em quy t s làm cho vong h n c a h ph i nh nhu t, còn ng i b i b c mà còn s ngthì em s làm cho h ph i n n n h i h n tr n i.

- Em tính nh v y s th p l m.

- Th p hay là cao l i có h i gì.

- anh nói cho em nghe: Em quy t thí thân em, l i thí luôn s bu n r u c a n a, mà i l y s gì âu? Ra gi a tòa em khai cái thói hèn h c a m t th ng cha

già dê kia ng làm nh c vong h n nó. Em làm cho em b tù t i ng ng i tình b co n bu n r u n n n. H ! i nh v y thì r quá! Th ng cha già dê kia d u nhà

cao, d u có ru ng nhi u, song nó có ph m giá bao nhiêu âu, khi s ng nó còn khôngbi t cái nh c mà ch a, nay ch t r i ai k gì n vong h n c a nó mà em ph i toan tôbùn bôi l . Còn ng i tình b c b o n , n u nó có chút l ng tâm, n u nó hi u ngh ach danh d , thì bao gi nó b i c. N u nó b i c c thì nó có bi t n n n âu,mà em ph i thí thân v i nó. Em ph i suy ngh l i.

L i lu n h u lý y làm cho cô Cúc nghe r i cô d d . Ông X ng mu n th a mà công phá luôn nên nói ti p:



52

- S s ng c a con ng i có nhi u m c ích t t p l m, em ch ng nên b qua.u em th t v ng v tình, thì em lo trao d i ch hi u ho c em lo tô m n n v n, ó

là th y m c ích cao th ng, nên em eo i, c n gì mà ph i h y mình.

- Em ch ng còn m t chút ngh l c nào mà lo tính vi c khác c.

- Th ng th ng ngui ngoai r i ngh l c s tr l i. Em ph i nghe l i anh, em ph ingh tình ngh a m con, mà cho anh l p th c u em.

- Em ã khai v i quan th m án r ng ông D ng làm nh c thân danh em. Ph nem là gái em ph i ch a mình. Th y có con dao nh trên bàn, em l y hâm d a ôngmà thoát thân. Ông y ch t là s r i, ch em không c ý âm ông ch t. Em s khai nh

y hoài. Tòa nh t i em th nào em c ng ch u h t.

- Em khai nh v y thì làm sao anh c u em kh i t i c.

- Xin anh ng lo c u em. em m ng cho oàn tân ph n b c t i ngtr cái n n hi p dâm, d u em ph i b tù t i, em c ng vui lòng l m v y.

- C ng còn vi n m t c khác thí thân n a!... anh c t ngh a theo lý, theolu t cho em hi u. Ông D ng b âm ch t, trong nhà m t h t m i m t ngàn ng b c,

i có m y h c t b c y phá. Th ông D ng b k c p gi t mà l y b c. T i có cáibóp c a em và em l i là ng i l i nhà ông D ng sau chót h t, r i k ông ch t, nên tòanghi mà giam em, ch không có b ng c gì mà nh ch c em âm ông D ng ch t.Em là gái không có s c gi t ông D ng mà c p c a c, l i xét nhà em thì khôngcó ti n b c, th thì có b ng c gì âu mà bu c t i em. B a h m em khai l r ng emâm ông D ng. Em ph i s a l i khai y l i, em nói t i em gi n ông D ng làm nh c

thân danh em, nên em r i trí em khai b y, ch s th t là em l y cái bóp p ôngng r i em ch y ra ng, sau ai âm ông n em không bi t.

- Không c. Em ã nh t nh r i. Em c khai ông D ng g t em n nhà r iôm em, nên em ph i âm ông mà b o th thân danh c a em.

- N u em khai nh v y thì em s b án tù.

- Em mu n cho tòa x t em kia ch .

Ông X ng l c u, ki m không còn m t lý gì khác mà khuyên cô Cúc ph i iý c. Ông ng ng n ng m t chút r i nói gi ng qu quy t: “Em mu n tìm ngch t. Anh quy t c n ng em. Ph n thua c a anh tuy nhi u, song anh không mòn chíâu. Thôi, anh t giã em. Anh còn nói m t l i chót v i em n a là khuyên em ph i suy

ngh l i, ng có gi n cùn làm b ng r i sau em n n n”.

Ông X ng cúi u r i xây l ng i ra. Cô Cúc ngó theo, ch ng y ông ra t ia phòng, cô bèn kêu và nói v i: “Anh tr ng s , xin anh làm n khuyên gi i giùm

cho má em b t bu n”.



53

Ông X ng day l i mà áp: “Có m t mình em làm cho thím phán b t bu nc mà thôi, ch anh khuyên làm sao cho c mà dám lãnh l i em c y”.

Ng i lính óng c a l i, chia r hai àng.



54

X

Ông tr ng s X ng ra kh i khám l n thì th y có bà phán ch c s n ngoài màch ông. Ông li n i l i chào bà mà s c m t có v lo.

Bà phán li n h i:

- Ông vô khám th m con Cúc ph i không?

- Th a ph i. Sao thím bi t cháu i th m em Cúc nên thím l i ây ch cháu?Cháu m i c gi y phép h i s m mai n y nên không k p cho thím hay.

- Tôi i l i phòng làm vi c c a ông mà h i th m coi b a nay có công chuy n rath nào. M y th y nói ông m c vô khám th m con Cúc nên tôi m i bi t mà l i ây.Sao? Ông có c t ngh a cho nó hi u hay không?

- Cháu vi n lý l mà c t ngh a ch l i h i cho em Cúc bi t. Cháu khuyên gi it l i, mà em không ch u nghe c sòng sòng quy t khai v i tòa r ng t i ông D ng

làm nh c thân danh c a em, nên em ph i âm ng mà ch a mình. Cháu nói h t s c,mà không i lòng qu quy t c a em c.

- D i quá! Coi b nó bu n hay không?

- Th a, không. Em nghiêm ngh ch không có bu n.

- Làm ra c i nh v y mà không bi t bu n ch !

- Em Cúc không có s c bu n là vì em au n vì tình thái quá, em chán ngánnên h t bi t bu n n a.

- Nó nói v i ông th nào mà nó thú nh n t i sát nh n?

- Th a thím, xin thím i theo cháu v phòng làm vi c r i cháu s thu t rõ côngchuy n cho thím nghe.

Hai ng i d t th ng th ng tr v phòng làm vi c c a ông tr ng s .

Ông X ng m i bà phán ng i ngay tr c m t ông, r i ông thu t u uôicâu chuy n c a ông và cô Cúc nói v i nhau h i nãy l i cho bà phán nghe.

Bà phán ch y n c m t mà than: “L i t i n i tôi h t th y! T i tôi cho nó h cnhi u, r i nó t p theo tâm tánh gái i nay c nhi u ti u thuy t, nuôi ái tình, ham tdo, mong gi i thoát, làm l n x n l m nên m i ra c s nh v y ó. N u t h i nh tôi

t nó h c n công n h nh theo n n p x a, thì ngày nay âu có h a nh v y! N u nó nh n nón âm ng i ta ch t, thì t nhiên tòa ph i ày, ai làm sao mà c u nó cho

c... Ch t! Con tôi ph i ch t! Y u i quá, b ày c c kh , nó ch u sao cho n i!Mà h tòa kêu án nó r i thì ch c tôi c ng ch t, ch s ng làm sao c... Làm con mànó không bi t th ng m ngh thi t t c quá!”.

Bà phán khóc d m d .



55

Ông X ng th y v y ng lòng, ông bèn nói c ng:

- Xin thím ng bu n. Em Cúc mu n ch t, cháu s không cho em ch t. Emkhông bi t c âu.

- Nó ã t quy t lãnh cái t i sát nh n, ông làm sao mà ng n nó c!

- Cháu s li u. Chi u theo h s và l y lý mà lu n, thì th y rõ ràng ông D ng ng i ta gi t mà l y c a. Khi em Cúc ra kh i nhà ông D ng r i ch c có k gian vô

âm ông D ng mà c y t l y 11 ngàn ng b c. K gian n y làm l làng l m, tronga gi ng h thì xong h t. K gian n y là ai? T i sao nó bi t có s b c l n lao y

trong m y h c t bàn vi t mà c y? y là nh ng u bí m t, cháu ng tìm cho ramanh m i. Hôm qua cháu ã n p n t i phòng th m án mà xin giao cho s M t thám

d m v n y. Cháu l i có yêu c u riêng quan c lý s n y d y ch c vi c t n tâmtìm cho ra môí, cháu h a n u b t c ng i gi t ông D ng, thì cháu s th ng m tngàn ng b c b vào kho t ng t c a viên ch c s M t thám. N u ng i ta b t

c k gi t ông D ng r i, thì l i em Cúc thú t i h t ý ngh a n a. Nói cùng mà nghe,ví nh ng i ta tìm h t s c mà không ra m i thì cháu s li u th khác. Cháu nh t nh

nào cháu c ng không cho em Cúc tình nguy n n p mình cho tòa làm t i âu.

- Ông s n lòng lo cho em nh v y, thi t tôi c m n h t s c. Cha ch ! Mà ônga n u ng i ta tìm c k gi t ông D ng thì ông th ng t i b c ngàn, ông h a

nh v y tôi làm sao mà lo cho n i.

- Xin thím ng lo. Vi c y là vi c riêng c a cháu.

- Ông th ng con Cúc, ông làm t i nh v y ó, nó không bi t ngh , thi t t c h tc.

- Th a thím, vì th ng em Cúc quá nên cháu ph i làm cách mà c u em. D uem bi t ngh hay là không bi t ngh c ng v y, không quan h gì h t.

- Mà hôm qua ông ch a giáp m t v i nó, ông ch a ch c nó không k l i ôngkhuyên, sao ông l t t c y s M t thám d d m chi v y?

- Hôm n em Cúc ã khai l r i. D u sau em có khai l i, và d u khai khác ia, tòa c ng còn có ch nghi. Vì v y nên cháu ph i lo tr c. H tìm c k gi t ông

ng r i thì không ai còn nghi ng i gì n a h t, t nhiên em Cúc s c th ra li n.

- Con nh k quá! Ng i lo cho nó u mà nó không n , trí t ng chin nh ng k g t g m nó mà tính h y mình không bi t!

- Hôm tr c cháu th y em Cúc a cho cô giáo Kim m n b ti u thuy t“ nh g ng trinh c a em vi t. Thím có bi t b ti u thuy t y bây gi âu haykhông?

- Hôm n nó a cho cô giáo Kim, không bi t cô giáo ã tr l i hay ch a. tôi v tôi ki m xem. Ông h i ti u thuy t làm chi?



56

- Cháu mu n xu t b n b ti u thuy t y ng h tìm không ra ng i gi t ôngng thì cháu s v n ng mà g t i cho em Cúc. Xin thím ki m r i sai ng i em

ra cho cháu.

- c. N u không có trong nhà thì ch c còn trong cô giáo Kim ch không m tâu. tôi ki m r i tôi em ra cho ông.

Th y Ba, là ng i ph s c a ông tr ng s , gõ c a r i b c vô nói: “Th a ông,i s m mai ông b o tôi ki m th y i An mà m i l i cho ông nói chuy n. Th y i

nãy gi ng i ch ông. N u ông m c vi c thôi th y v r i chi u th y s l i”.

Ông D ng khoát tay và nói: “Không, không n u có th y i l i thì m i li nth y vô ây ch ”.

Bà phán ng d y mu n t giã mà v . Ông X ng c m l i và nói: “Cháu m ith y i An l i ây là có ý mu n bàn tính vi c n y, ch không ph i vi c nào khác. V yxin thím ng i nán m t chút ng nghe xem th y i tính ph i làm sao mà tìm k gi tông D ng. Th y i này có tài l m. Vi c gì khó th y c ng làm c h t th y”.

Bà phán v a ng i l i thì th y có m t ng i b c vô phòng, m c m t btussor may thi t khéo, chân mang giày da en, u h t tóc c t, tu i ch ng trên ba

i, vóc v m c m nh m , c p m t sáng ng i, t ng i ch m b m, ngó thoáng quathì bi t ng i có can m l i thông minh.

Ông x ng li n ng d y b t tay và ch bà phán mà nói: “bà ây là bà phánLan, g n nhà th Ch i, m c a cô Cúc, là thân ch c a tôi, ang b giam v vTr n Thái D ng”.

Th y i An cúi u chào bà phán và kéo gh ng i và nói:

- Cháu bi t bà. Ch c bà quên cháu?

- Xin l i th y, tôi khô ng nh .

- B a xét nhà bà, có cháu i theo các quan ó.

- V y à! Hôm ó tôi ch t ng trong lòng, tôi có dám ngó ai âu.

- Cháu ngó k l m. Vì ch c nghi p nên cháu ph i ngó. Cháu ngó r i thì cháubi t cô cúc vô t i. Nghe nói cô ã có thú nh n cô gi t ông D ng, vì ông D ng toan

ng dâm, nên cô ph i ch a mình cô. D u cô khai nh v y cháu c ng không tin. Ván m ng n y ph i tìm ng khác, ch th y ng c a cô Cúc ã m s n ra ó r inh m m t xông vào t s l c l i.

Ông x ng g t u và nói:

- Th y nói nh v y thì h p ý tôi l m. Cô Cúc th t chí nên cô cu ng trí r i nóiy nói b , không nên tin. Mà bây gi ph i tìm ng khác là ng nào?... Tôi bi t

trong s M t thám th y là m t t ng r ng c t, thu nay h có vi c gì bí m t khó làm



57

thì giao cho th y h t. Nh th y mà m y n m nay nh ng v sát nh n m ám u ckhám phá pháp lu t tr ng tr k hung d . Tôi mong trong v Tr n Thái D ng th y

ng s t n tâm mà tìm giùm cho ra ph m nh n. Trong v n y tòa nghi nên giam côCúc. Ng i ngay d u b tình nghi c ng ch ng h i gì, b i vì s ngay, s th t, ch ng

m thì mu n, b nào r i ng i ta c ng bi t nó là s ngay, s th t. Có m t u r c r it s c là cô Cúc, vì tâm s riêng c a cô, cô mu n t v n, nên cô th a v n y mà t

cáo l y cô, ra thú nh n chính tay cô âm ông D ng ch t, làm nh v y m t là mu ntrút s ch n i, hai n a mu n làm cho lem lu c vong h n c a ông D ng, là ng itoan làm nh c thân danh cô.

Tôi t thi t v i th y i, cô Cúc là em c a tôi. Tôi th ng cô l m, l i tôi bi tch c cô vô t i, b i v y tôi s bào ch a cho cô n cùng, tôi s dùng cách c a pháplu t cho tôi kéo cô ra kh i vòng tù t i. Ng t vì cô tình nguy n thú t i, d u tôi làmcho cô kh i b án i n a; thì cô c ng ph i mang ti ng. Có m t cách hay nh t, là tìmcho c ng i gi t ông D ng, h tìm c r i thì l i khai d i c a cô Cúc không còný ngh a n a. Tôi bi t tài c a th y, nên tôi m i th y mà c y ráng tìm giùm cho ra ng igi t ông D ng. Th y tìm c r i thì n y ch ng bao gi tôi quên.

- Tìm k gi t ông D ng là ph n s c a tôi, tôi ch a dám ch c s tìm c;nh ng mà d u tìm c, c ng không có n gì h t.

- Xin th y ráng tìm giùm cho mau, c s m ch ng nào càng t t ch ng n y.

- Ch ng i ông c y mà tôi ã làm r i. Tôi b t u làm k t bu i chi u ôngng b gi t kia ch .

- A! V y mà th y ã th y có m i manh gì hay ch a?

- Vi c ó là vi c kín c a tôi. Tôi không th nói cho ông bi t c.

- Nh th y không ch u nói rõ ra, thì xin th y cho tôi bi t coi tôi có nên nuôichút hy v ng gì hay không?

- Hy v ng nhi u l m, b i vì v án m ng n y r r , có m c m gì âu mà s tìmkhông ra m i.

- Th y nói d mà tôi coi khó l m.

- Coi khó ch nào? Ông làm tr ng s , thu nay ông cãi v vi c hình có tài l m;nay ã g p chuy n d t nh v y mà không th y rõ hay sao? V sát nh n này g c

i tr m c p mà ra.

- Ph i. Ng i ta âm ông D ng ch t là vì ng i ta mu n l y 11 ngàn ng b ca chành lúa “Ph ng Hoàng” trong Bình ông m i giao cho ông bu i s m mai.

- N u bi t nh v y thì t nhiên ph i tìm m y kho n n y: 1- Nh ng ng i nàobi t ông D ng l y s b c 11 ngàn h i s m mai? 2- Trong nhà có r t nhi u t , sao kgian bi t b c t i h c t bàn vi t, nên c y h c t ó mà thôi? Ai bi t ch ông D ng



58

b c mà ch rõ cho k gian nh v y? Nói s bao nhiêu ó thì bi t m i manh c a n y r i.

- Ph i. Tôi c ng ngh nh v y. Mà th y bi t nh v y r i sao th y c m yng i th y nói ó c thong th luôn luôn?

- Thong th sao c. M y ng i y tr c c p m t tôi luôn luôn h m nay,không i âu m t b c, không làm m t vi c gì nh m n; mà tôi không bi t. Ph i làmnh v y m i gom b ng c c ch .

- Tôi hi u r i.

- Ông hi u nh v y, mà ông có hi u vi c n y hay không?

- Vi c gì?

- Bà phán ây v i ông có bi t cô Cúc có tình v i m t th y tên Hoàng haykhông?

- Bi t. Sao th y bi t chuy n ó?

- Tôi bi t là vì ph n s . N u mu n tìm s th t thì ph i b t g c mà ph ng ch .Có bi t bu i chi u ông D ng b gi t ó, t i l i cô Cúc v i th y Hoàng g p nhau t i

p hát thành ph , hai ng i ngoài tò mò nói chuy n v i nhau g n m t gi ng hhay không?

- Có nghe ng i ta thu t l i chuy n y.

- Có bi t th y Hoàng là ai hay không?

- Không bi t.

- Th y Hoàng là con c a ông Ph ng, ch chành lúa Ph ng Hoàng ó. Vi cy có dính líu nh v y, nên có th làm cho ng i ta nghi d u cô Cúc không c m dao

mà âm ông D ng, ho c không c y t mà l y b c, song có l cô c ng hi u bi t vnày nhi u ít.

Nghe m y l i bà phán v t ng d y mà cãi: “Không l con tôi nó a ý v i ng ita ng gi t ng i c p c a, theo nh l i th y i nói ó. N u nó có làm nh v y, thì

i v nhà nó có s c lo s chút nh. Tôi nh ch c b a ó v nhà nó gi n ông D ngmà thôi, gi n tính n cò bót mà th a s ng làm nh c nó, ch nó không s chút nào

t. Còn s g p th y Hoàng t i r p hát là s tình c , vì có cô Kim ghé r nên nó m ii, ch nó không có tính tr c ng g p th y n ”.

Th y i An c i l n và áp: “Xin l i bà, l i cháu nói ó là l i bàn lu n nghech i ch không ph i cháu nói qu quy t cô Cúc a ý v i th y Hoàng mà gi t ông

ng ng l y c a. ó là m t cái lý thuy t c ng nh lý thuy t khác n u không kèmng c theo, thì không có giá tr gì h t”.



59

Ông X ng suy ngh r i g c g c u mà nói: “Ph i. ó c ng là m t lý thuy ta ng i quy t tìm s th t ph i ý”.

Th y i An h i:

- Ông còn có vi c chi mu n nói v i tôi n a hay không?

- Tôi m i th y l i ây có ý c y th y làm giùm vi c ó cho ra m i thôi. Xin th yn lòng giúp tôi.

- Tôi ã nói vi c ó là ph n s c a tôi, d u ông không c y tôi c ng ph i làm.

- Xin th y d d m, r i ít b a ghé nói chuy n ch i c hay không?

- c.

Th y i t giã mà v .

- Th y i n y gi i l m. Ng i có h c th c, nên làm vi c k l ng. Cháu ch cth y s tìm ra m i.

- Th y gi i mà sao th y nói nghe k quá. Th y nhè th y nghi con Cúc a ý v ith y Hoàng r i làm b n nhà ông D ng nói chuy n ng cho ng i ta theo âmông n mà c p b c ch . Không có nh v y âu.

- Th a thím, ng i mu n tìm cho ra s th t, t nhiên h ý ngh cách h tth y. Xin thím ng lo ch ó. Cháu c ng bi t ch c không th em Cúc có cái óc c pgi t n n i a ý v i Hoàng mà làm vi c nh v y.

Bà phán t giã ông X ng mà v ; ch ng ra t i c a phòng bà ng l l ng r iday l i nói:

- Tôi s th y i tìm không ra m i. Ví nh tìm không c ng i gi t ôngng r i làm sao?

- Cháu ã có ngh t i ch ó ròi. N u tìm không c k sát nh n, mà tòa ihình em em Cúc ra x , thì cháu s nói em Cúc au óc nên lo n trí và cháu xin tòa cho

ng y khán nghi m r i s x .

- Xin ông li u giùm, ch tòa kêu án nó thì t i nghi p l m.

- Xin thím an tâm v ngh . Thím nh ki m b ti u thuy t r i g i l i cho cháu.

- Tôi nh .

Bà phán v r i, ông X ng ng suy ngh : “N u th y i An d d m thi t quHoàng th y ông D ng l y b c bán lúa nên m u v i cô Cúc vô nhà nói chuy n ngnom theo gi t ông n mà gi t b c, thì làm sao mà c u cô Cúc cho c? Khó!... Khóthi t”.



60

XI

Cách sau m t tháng. B a chúa nh t, l i 8 gi s m mai. Tr i m a t h i khuyacho n ch ng ó mà v n còn lâm râm hoài, ch a ch u d t h t. ng sá t át, cây

loi ngoi, ng i ít i, xe ít ch y, làm cho c nh có v im lìm bu n bã, ch không náonhi t vui v nh b a khác.

Bà phán Lan ng i trong nhà ngó ra sân, bà nh con, nên trong lòng ng uu, mà th y c nh bu n bã nh v y thì bà càng thêm bát ngát. Khi không mà con mình

nó gây h a làm chi!... Tình!... Tình!... Tình r i nh v y ó, mà nó dám nói ái tình làcái ý ngh a p nh t c a s s ng, n u s ng mà không n m c ái tình thì s ng vô v !Th y i An h a s tìm cho c k sát nh n g t i cho nó. n b a nay ã quá

t tháng r i, mà tìm ch a ra m i, th thì còn trông mong gì n a. Còn ông tr ng sng nói qu quy t d u th nào ng c ng c u nó c mà sao cách ba b a rày mình

ghé h i th m ng thì th y b ng bu n lo quá. ng th t chí ngã lòng hay sao?

Bà phán ng suy ngh t i ó, k th y xe c a ông tr ng s X ng ng ng r iông b n b i vô nhà.

Bà phán ti p chào, ông X ng h i:

- Th a thím, cô giáo Kim ch a l i ây hay sao?

- Ch a. Cô có h n l i ây hay sao?

- Th a có. Cô h n 8 gi n y h i nhau bàn tính công vi c.

- T h i s m mai cho t i bây gi ch a th y cô l i... H m nay ông có g p th yi An hay không?

- Th a, cháu có g p h i tr a hôm qua.

- Th y có nói ã tìm c m i manh gì hay không?

Ông X ng ng i bu n hiu, không tr l i. Cách m t h i lâu ông m i th dài mànói: “ch a tìm c m i manh gì h t...”.

Bà phán a n c m t mà than: “N u v y thì ch c con Cúc s b án!”.

Ông X ng th y v y không mu n cho bà phán th t chí, nên ông v i vã nóiqu quy t:

- Dù th y i An tìm không ra manh m i c ng không h i gì. Cháu ã l p thkhác s n r i c u em Cúc. Xin thím ng lo.

- Nó ã khai v i tòa r ng t tay nó âm ông D ng ch t. N u không b t ca sát nh n thi t, bát l i khai vô lý c a nó, thì làm sao mà g nó ra c.

- Cháu có th g c.



61

Cô Kim ngoài ng i vô m t tay che dù, m t tay ôm m t gói sách v i nh tbáo. Ông X ng l t t b c ra c a r c ôm cái gói giùm cho cô. Cô chào bà phán r i

i ông X ng:

- Ch em lâu l m h ?

- Không. Tôi c ng m i t i ây.

- Em i tr , xin anh tha l i. T h i 7 gi cho t i bây gi ng i ta l i nhà emm n p giành nhau lãnh ti u thuy t em i bán. Em m c lo s p t vi c ó cho

rành r nên em ph i l i tr .

- Ti u thuy t xu t b n r i ây h ?

- Th a, ph i . Em em l i ít ch c cho ông v i bà phán xem.

Cô Kim m gói l y a cho ông X ng v i bà phán m i ng i m t quy n“M nh g ng trinh” là ti u thuy t c a cô Cúc tr c tác, mà ông X ng ch u ti n incho cô Kim xu t b n bán ng v n ng g t i cho tác gi . Ông X ng c m xemtrong xem ngoài r i h i cô Kim:

- Nhà in h giao sách cho cô h i nào?

- S m mai hôm qua. In nh v y ông xem p hay không?

- p l m. Ngoài bìa có v m thu t, còn trong thì in ch rõ ràng. Nh t là têna tác gi Lê Th Thu Cúc in trên, h ngó vô thì th y li n, nên xem c quá. Cô ãt u bán hay ch a?

- Bán r i. Em ã g i bán t hôm qua. Ông có bi t t hôm qua t i s m mai nàyem bán c bao nhiêu r i hay không?

- Ch ng m t tr m.

- Ông l m to! Ông nói sai t i m i ph n. Em ã bán m t ngàn quy n r i, báni Sài Gòn ây.

- Cha ch ! công chúng hoan nghênh nhi t li t n th hay sao? N u v y thì côin có 5 ngàn quy n, tôi s không có mà bán.

- Ch c ch n ph i xu t b n l n th nhì, b i vì 5 ngàn quy n in r i ó s h t trongtu n l t i ây.

- Mau quá v y hay sao?

- Th a, ph i. Hôm nay em ti p c th c a m y ch c nhà bán sách d i L cnh, nhà nào c ng d n tr c h sách ra thì ph i g i cho h bán, ch bi u g i m t tr m,

ch bi u g i hai tr m. Bu i chi u n y r nh em s gói s n ng sáng mai em g i cho. G i i L c t nh r i thì còn có bao nhiêu âu.



62

- Tôi không dè ng i ta yêu tác gi quá nh v y. Em Cúc ch a có tên tronglàng v n, m i xu t b n quy n ti u thuy t u, mà c ng i ta hoan nghênh d ngy thi t thu nay ít ai có cái vinh h nh nh v y. Tôi c y cô xu t b n : “M nh g ng

trinh” ý tôi mu n l y ó làm tài li u, ng ch ng tòa x , tôi v n mà bào ch a cho emCúc, ch tôi không tính bán c. N u ng i ta giành nhau mà mua, thì em Cúc s có

i l m.

- Th a ph i. S có l i v ti n b c mà còn l i v danh giá n a.

Bà phán hay thiên h hoan nghinh ti u thuy t c a con, thì bà m ng th m, songbà nói: “Tôi mu n cho nó c ra kh i khám mà thôi, ch tôi không c n l i gì h t.

ng t i ti u thuy t nên nó mang h a ó, tôi nh hoài, không bao gi tôi quên c”.

Ông X ng c i mà áp:

- Th a thím, mà có l c ng nh ti u thuy t mà cháu s c u em Cúc c.

- T i sao v y?

- N u cùng ng thì cháu s trình quy n ti u thuy t “M nh g ng trinh” chotòa xem, ng tòa th y cái tâm h n trinh b ch c a em Cúc, là gái ch tâm sùng báidanh ti t h n các h nh khác, thà ch t ch ch ng ch u m t trinh.

- Nó vi t cu n ó nó nói gi ng gì tr ng không bi t.

- Em Cúc không có c cho thím nghe hay sao?

- Không.

- V y xin cô giáo thu t s cho thím hi u m t chút.

Cô Kim day qua ngó bà phán mà nói: “Th a bác, quy n “M nh g ng trinh”hay l m, câu v n gi n d , ý t h p th i, ã v y mà truy n tích l i cao thâm, ai xem

ng u ph i c m xúc. Trong truy n em Cúc t cái i v t v c a cô Qu nh là m tgái có h c, nh ng vì nhà nghèo nên ph i xu t thân i ki m vi c mà làm ng nuôi m t

có b nh v i m t b y em kh d i. Trót hai n m tr ng cô Qu nh ph i ch u th mkh h t s c, nhi u khi ng i ta th a c h i y mu n dùng ti n b c mà mua trinh ti t

a cô nh ng mà cô b n chí v ng lòng, thà cam ch u c c kh t m thân, ch khôngch u lem lu c danh giá. Mua không c ng i ta m i bày m u g t g m. M t b ang i ta s p d t r i g t cô n m t cái nhà n v ng v m i dùng s c m nh mà épduyên cô. Cô cùng th , li u thoát thân không kh i, nên ph i dùng k làm b thu ntùng, r i tìm c âm ch t a vô lo i và t t luôn cho kh i tù t i. R i v t th ng c acô tuy n ng, song không n n i làm cho cô ch t li n c, nên ng i ta ch cô vàonhà th ng r i quan l ng y c u cô kh i ch t. H kh i ch t thì ph i n cái t i sátnh n theo pháp lu t c a xã h i. Tuy v y mà ra gi a tòa, các quan ngh án ngh vì côQu nh ph i b o th thân danh nên m i ph m t i, l i xét tánh tình c a ng i b gi tkhông áng th ng ti c, b i v y tòa lên án tha b ng cô Qu nh, công chúng u ng ikhen pháp lu t công bình, u kính tr ng thái cao th ng c a gái nghèo mà bi t gi



63

trinh ti t. Truy n trong ti u thuy t c a em Cúc là v y ó; thâm thúy l m, thâm thúy vìp v i luân lý m i, h p v i trí ý c a ng i i nay”

Bà phán l c u mà nói:

- Chuy n gi ng nh chuy n c a nó bây gi . T i vi t chuy n nh v y, r i c mnhi m trong trí, nên nó m i làm nh v y ó. Mà cô Qu nh kh i t i, không bi t r i âynó có kh i t i hay không?

- Pháp lu t công bình l m, xin bác hãy tin c y ng có nghi ng i. Cô Qu nhthi t có gi t ng i toan hi p dâm, mà cô còn c h ng ân hu c a pháp lu t thay.Em Cúc vì th t tình em quy t t t , nên em tình nguy n n p mình, ch không ph i emgi t ông D ng, th thì làm sao mà b t i c.

- Mà t i sao h ã bi t cu n ti u thuy t c a con Cúc, nên sách in v a r i thì háp mua d v y?

- H m nay cháu quên th a chuy n ó cho bác hay. Công chúng hoan nghênhsách c a em Cúc, y là nh ông tr ng s ây. ng bi u cháu em quy n ti u thuy tgiao cho nhà in thì ông li n m n các báo Pháp Vi t c ng tr c. ây cháu có giành nh ng bài ã ng trong nh t báo ây, ng em Cúc v , cháu s giao l i cho emxem. Làm qu ng cáo nh v y, thì làm sao thiên h không i ti u thuy t xu t b n chomau ng mua mà c.

- Làm qu ng cáo là làm sao?

- T ngày x y ra chuy n ông D ng b gi t r i em Cúc b b t, thì các nh t báoSài Gòn u ng tin nói ông D ng g i th d em Cúc n nhà r i toan hi p dâm.Em Cúc không ch u, ông làm d , em Cúc ph i ch a mình, r i âm trúng ch nh cnên ông tuy t m ng.

Có m t hai t báo nói v ông D ng bán lúa m i l y 11 ngàn ng b c h i s mmai, còn bao nhiêu t báo khác u nói v hi p dâm mà thôi, l i công kích thái êti n c a ông D ng và ca t ng tánh n t trinh b ch c ng c i c a em Cúc. Th a d p dlu n ng xôn xao ái m em Cúc, ông tr ng s m i m n các báo qu ng cáo quy nti u thuy t “M nh g ng trinh” c a em Cúc và khuyên ng bào hãy mua quy n ymà xem cho bi t tánh chí c a tác gi là ng i hi n nay ng b tù t i c ng nh trongti u thuy t. Công chúng th ng có tánh hi u k , b i v y ai c ng trông quy n “M nh

ng trinh” xu t b n ng mua mà c. Sách bán mau là nh v y ó.

- Làm nh v y té ra mình ch u con Cúc âm ông D ng ch t hay sao? H ch ui thì làm sao mà kh i b án cho c?

Ông tr ng s X ng c i mà áp v i bà phán:

- Th a thím, ý cháu mu n tr nhi u c a ng ra cho d , n u c a n y ngh t thìmình ra c a khác. u c n nh t là ph i tìm cho ra k sát nh n ng ánh l i khai

i c a em Cúc. N u tìm không c, thì cháu s vi n hai l g t i: 1- M t s b c 11



64

ngàn, mà d u tay c y t thì không ph i d u tay c a em Cúc. 2- Em Cúc th t tình lo ntrí, nên không tin l i em khai. Ví nh vi n m y l ó g t i không c thì cháu sdùng viên n cu i cùng, ngh a là cháu s công kích thái dã man c a k c ngdâm, cháu s em thái ê ti n y mà so sánh v i thái trinh b ch c a tác giquy n “M nh g ng trinh”.

- Ông làm lu t s , ông li u xem nên cãi th nào thì ông nh t nh, mi n là c ucon nh c thì thôi. Tôi giao tánh m ng nó cho ông.

- Cháu tính nh v y: Quy n “M nh g ng trinh” ã xu t b n r i. V y thì ngàymai cháu s em mà t ng cho m i nhà báo m t quy n mà c y bình ph m, nh t là c y

n ng cho g t, công kích ông D ng, ng i khen em Cúc, làm cho d lu n sôi n i,ng cháu nh n l y ó mà lu n bi n g t i.

Cô Kim h i ông X ng:

- Ông vô th m em Cúc c em mu n ông xin phép em quy n “M nh g ngtrinh” v i m y t nh t báo c ng ây vô khám mà cho em Cúc xem ch i.

- Ý! Không nên. Em Cúc s nh n vi c mình làm ó r i ph n chí khai gi ng gìa, thì làm sao tôi ch a cho n i.

- Ông tính gi u, không cho em Cúc bi t hay sao?

- Gi u thì ph i h n.

- Không bi t ch ng nào tòa s x v em Cúc?

- Tòa ã tra v n xong r i h t. Em Cúc thú t i thì cu c tra v n d quá. Có l tòai hình nhóm k t i ây s x li n.

- Ch ng bao lâu n a?

- Tháng t i ây.

- T nay cho t i ngày x , ông có hy v ng s tìm ra a gi t ông D ng haykhông?

Ông X ng ng i l ng thinh m t h i m i áp: “Hy v ng th ng làm cho mìnht s bu n. V y mình ph i nuôi hy v ng luôn luôn”.

Cô Kim th y b ông thì bi t ông ã h t hy v ng v kho n ó, song cô s bàphán hi u r i bà bu n, nên cô không dám kéo dài câu chuy n.

Ông X ng l y gói ti u thuy t và nh t báo c a cô Kim em l i h i nãy r i tgiã ôm ra xe mà v , cô Kim l i nói chuy n mà gi i khuây cho bà phán.



65

XII

t bu i chi u, ông tr ng s X ng i qua i l i trong phòng làm vi c, r i cólúc ông l i ng d a c a s ngó mông ra ng, có khi ông ng i l i bàn vi t gi h s

Lê Th Thu Cúc ra mà nghiên c u. V n y làm cho ông ph i lo nhi u l m, b i v yu ng i hay ng, ông c ng châu mày mà suy ngh hoài.

Trong phòng v ng teo, ch có cái ng h treo trên t ng i ti ng nghe l c c cnh nh mà thôi.

Th y Ba, là ng i ph s mà ông tin c y h n h t th ng th ng m c a nhè nhc vô trao gi y t cho ông ký tên. Ông li n h i:

- Ki m th y i An ch a c hay sao th y Ba?

- Tôi sai ng i ki m t s m mai hôm qua, ki m h t s c mà không g p. H im mai này tôi ghé nhà th y thì v con th y nói i âu c tu n nay không có v nhà.i tr a tôi l i s c a th y mà h i th m, thì h nói cách ba b n b a tr c th y có xint nh n viên ph s i v i th y, i âu không bi t mà n b a nay c ng ch a tr v .

- L quá! Th y i âu v y kia?...

- Ch c vi c ông c y ó th y làm không xong r i th y h th n, nên n m t chgì.

- Có l .

- Còn m t tu n l n a thì tòa i hình x . Tìm k gi t Tr n Thái D ng khôngc, v y ông ph i l y nh ng lý gì lu n bi n mà c u cô Lê Th Thu Cúc.

- Tôi b i r i quá, tôi suy ngh vi c ó ã m y b a rày mà ch a nh t nh ph idùng lý nào mà cãi. Có hai cách cãi: 1- Cãi không có t i, 2- Cãi có t i. Cãi không có

i có th c u cô Cúc c. Tôi vi n nh ng lý này: Cô Cúc là gái y u i l nào èông D ng mà âm cho n i. D u tay c y h c t mà l y b c thì không ph i d u tay c acô Cúc. Xét nhà cô thì không có ti n b c l i c ng không l y c m t v t gì dính máu

làm b ng c .

- Tuy không có b ng c , song cô Cúc thú nh n cô gi t ông D ng. L i nh n t iph i quý h n b ng c h t th y ch .

- ! Bác l i nh n t i d nh ch i. Gái i nay ph n nhi u u có cái tâm h nlãng m n. Cô Cúc mang ch ng b nh lãng m n n ng n l m. Quy n ti u thuy t “M nh

ng trinh” c a cô vi t ó, ch ng cái tâm h n lãng m n c a cô. Vì gi n ôngng mu n làm nh c thân danh c a cô, nên cô nh n âm ông n ng làm lem lu c

vong h n ông n ch i, c ng nh cô Qu nh trong ti u thuy t v y. Ng i tr tu i l i cóóc lãng m n thì có k t i t i là gì.



66

- Tôi s cãi th y b t quá b án nh thôi, ch không n n i tr ng án c. Saoông không cãi r ng cô Cúc iên?

- Tôi có ngh n ch ó r i, nh ng tôi s không hay. Mình nói cô iên, thì ph ixin l ng y khám nghi m. Nh tòa nh n l i, thì tòa ình l i, i l ng y xét r i k sau

x . Ví nh l ng y xét trí não cô Cúc bình t nh r i mình làm sao? Bít ng khôngcòn ngã i n a.

- Còn nh cãi có t i thì ông s vi n lý gì?

- À!... Cãi th này thì d i dào sôi n i l m!... Không c n lý, ch dùng kh u bi nmà thôi. Danh d c a ph n , ph i v nh n i ó mà làm g c. Trinh ti t c a ph n , ph isùng bái cái h nh y là quý báu th nh t c a gia ình, c a xã h i. Ai làm lem lu c cái

nh y là dã man, là ngu xu n, m i ng i u c phép tr ng tr . M t cô gái m in lên, l i có h c th c, lòng còn trinh b ch nh g ng nh tuy t, tình c g p m tm dã man thô l , không bi t giá châu ng c, mu n toan vày b a, cô gái n ph i làm

sao?... ành khoanh tay cúi u cho b n ti u nh n kh n n n y nó h y ho i thânli u b , nó làm lem lu c mình ngà vóc ng c h ?... Không, không th làm nh v y

c... Các ông, n u các ông có con cái, mà con c a các ông b thô l nó hi p dâm,mà các ông ráng c i mà nhìn c hay sao?... Không th nhìn c... D u các ông làPh t ng i trên bàn cao, các ông c ng ph i leo xu ng, mà tr ng tr a ti u nh n kh n

n ó. Chúng ta không th y, chúng ta ch nghe l i khai c a cô gái b hãm hi p ó màthôi, nh ng mà chúng ta còn t c gi n, không th d n c thay. Hu ng chi cô gái y,là ng i b h i, làm sao mà cô d n cho c. Cô ph i b o th cái thân ng c ngà c acô, cô ph i b o th cái trinh quý báu c a cô ch . B o th b ng cách nào c ng c.Nên lúc y s n có cây súng c m trong tay thì cô s b n li n, b n a hi p dâm chokh i m t ti t, c ng nh ng i ta b n b n c p ng kh i m t b c v y. R i cô khôngcó súng, mà may cô th y có cái dao trên bàn, cô iên trí, cô lòa m t, không cònch n l a, không k p suy ngh gì n a h t, cô ch p l y cái dao mà âm con thú dthoát thân, con thú y càng làm d h n n a, cô ph i âm thêm n a. âm ng thoátthân, ch không ph i c ý gi t. Con thú d té xu ng, h t ôm h t níu cô n a. Cô cthong th m i ch y ra ng mà thoát cái b y kh n n n c a ng i ta gài h i cô. Côkhông dè con thú d ch t. Ôi! ch t c ng m c k . Quân ó ch t có ai ti c âu, nó s ngcàng nh c cho gia ình, càng h i luân lý c a xã h i, ch s ng có ích gì... Các ông ucó con gái, các ông thay m t cho xã h i, các ông n vì cái ch t c a m t con thú d màph t m t cô gái có can m b o th trinh ti t hay sao? Tôi ch c các ông không làmnh v y...

Ông X ng ng i nói m t h i, l i nói hùng hào c ng nh lúc ông lu n bi ntr c tòa v y. Th y Ba ông nói d t r i th y m i c i mà áp: “Tôi xem ông cãi có

i thì d h n là cãi vô t i”.

Ông X ng suy ngh .



67

Ng i t ng th v n m c a b c vô nói:

- Th a ông, có bà D ng xin vào h u chuy n v i ông.

- Bà D ng nào?

- V c a ông D ng b âm ch t ó.

- ! M i bà vào.

Th y Ba i ra.

t ng i àn bà s n s n, m c hàng en may thi t khéo, u b t kh n ch ,th ng th ng b c vô, sau l ng l i có m t cô gái, l i vài m i tu i i theo, cô n y c ng

c en, n c da bánh ích, mi ng r ng, m t l n, tuy cô trang m s c x o,nh ng mà s trang m y c ng không làm cho cô p c.

Ông X ng ng d y cúi u chào và ch hai cái gh tr c bàn vi t mà m ikhách ng i.

Ông c ngó bà D ng mà h i:

- Bà n th m tôi, ch ng hay bà mu n d y b o tôi u chi, hay là bà có c ndùng tôi v vi c chi ch ng?

- Tôi có chuy n riêng mu n t v i ông... Ông bi t tôi hay không?

- Hôm n tôi có g p bà trong tòa. Mà h i nãy ng i t ng th v n c ng có nóitr c cho tôi bi t r i. Ph i bà là s ng ph c a ông Tr n Thái D ng hay không?

- Th a, ph i.

- Còn cô ây?

- Con này là con c a tôi.

- c, bà v i cô n th m thì tôi l y làm vinh h nh h t s c. Bà mu n t v itôi chuy n chi?

- Cách m y tháng tr c, ch ng tôi bán lúa l y 11 ngàn ng. K gian hay vi cy m i nom theo. Chúng nó mu n vô nhà gi t b c, song không bi t làm sao, m i bày

u sai m t a con gái tên Cúc, y ph c nh n nha, trang m bén ngót, n nhà trêugh o ch ng tôi. Hai àng nói chuy n qua l i, thình lình k gian áp vô âm ch ng tôich t r i xúm nhau m t l y b c. Chuy n nh v y ó, mà tòa b t con Cúc, nó khôngch u ch b n ng lõa v i nó, nó l i ch u nó âm ch ng tôi, nó còn khai ch ng tôimu n hi p dâm nên nó m i âm. Nó khai nh v y thì nh c vong h n c a ch ng tôiquá. Tôi nghe nói nó m n ông bào ch a cho nó, không bi t có ph i nh v y haykhông?

- Th a, ph i. Song không ph i b cáo m n tôi. T tôi lãnh bào ch a, chkhông có ai m n h t. ó là m t u bà nghe l m. Bà còn l m m t u n y n a là bà



68

nói k gian l p m u sai cô Cúc n trêu gh o ông, ng chúng nó áp vô âm ông màgi t b c. Bà nói nh v y không úng v i s th t. Ông h a ki m giùm công vi c cho côCúc làm, r i b a ó ông vi t th m i cô Cúc n nhà cho ông nói chuy n. Tòa b t

c cái bóp c a cô Cúc, có b c th c a ông trong y, s th t là v y ó, không thch i cãi c.

- Con Cúc nó mu n gánh vác t i sát nh n ng c u b n n c p, nên nó l p kmà khai v i tòa nh v y, ch ch ng tôi m i nó n nhà làm gì.

- Th a bà, thi t cô Cúc khai nh v y, mà c ng có b c th c a ông làmch ng cho l i khai c a cô, ch không ph i cô bày m u thi t k mà khai gian nglàm nh c vong h n ông.

- Ông làm tr ng s , ông lãnh bào ch a cho con Cúc, ông ph i nói nh v y ng t i cho nó, ch nó là con nhà nghèo, l i tu i nó áng con áng cháu có l nào ch ng

tôi g t nó n nhà r i toan hãm hi p nó. Ví nh ch ng tôi có b ng x u thì thi u gìng i, có ti n mu n ai l i không c, c n gì ph i làm nh v y.

- Th a bà, ng i àn ông h h có tánh háo s c, thì h có k ph i qu y gì âu.Thu nay thi u gì ng i sang tr ng h làm nh v y.

- Té ra ông c ng nghi ch ng tôi mu n con Cúc nên g t nó t i nhà r i hãm hi pnên b nó âm ch t ó hay sao?

- Th a, tôi không có nghi. Tôi bi t ch c ch ; tôi có b ng c mà nói ch cng ông g t cô Cúc n nhà r i ông ve cô. Cô ch ng c , cô l y bóp ánh ông mà

ch y. Còn s âm ông ch t ó, tuy cô Cúc khai nh v y, song tôi ch c không ph i côâm.

- V y ch ai?

- Tôi ch a bi t c.

Bà D ng ng i ng ngác, ngó quanh trong phòng.

Nói chuy n ã nhi u r i, mà ông X ng ch a hi u bà D ng n th m có m cích gì. Ông ng i ch m t h i lâu. Thình lình bà D ng nói.

- Tôi n ây có ý mu n c y ông m t vi c, song tôi ái ng i quá, nên không dámnói.

- Có vi c gì xin bà nói ngay ra.

- M y tu n nay nh t báo r p nhau nh c m ch ng tôi d quá.

- Tôi c nh t báo, tôi th y có nh v y. Bà tính c y tôi bi u m y nhà nh t báong công kích ông n a hay sao? Vi c ó tôi giúp bà không c, b i vì tôi không có

quy n b m mi ng d lu n.



69

- Th a không ph i v y..... Tôi t thi t v i ông, v ch ng tôi là ng i giàu có,thu nay t Sài Gòn xu ng t i l c t nh c ng i ta kính tr ng l m. Nay ch ng tôi bch t, m t h t 11 ngàn ng b c, mà l i còn mang ti ng x u n a, tôi ngh thi t tôi bu n

t s c.

- Cái h a nó n cho nhà bà nh v y, tôi l y làm th ng ti c, nh ng mà tôi bi tlàm sao bây gi ?

- Tôi r u quá; ch chi m t mình tôi thì d , tôi xu ng ru ng tôi m t hai n mcho nguôi ngoai r i thôi. Ng t vì tôi có con, l i có xui gia, ch ng tôi ch t mà mangti ng không t t thì tôi h th n h t s c. Ch ng gi u ông làm chi, tôi ã h a g con n yây cho con trai c a ông Ph ng, là ch chành lúa “Ph ng Hoàng” trong Bình ông.

- ! Chành lúa ch ông bán l y 11 ngàn ng b c ó ph i không?

- Th a, ph i, tôi i tòa x v án m ng xong r i thì tôi cho làm l c i. Màm nay nh t trình nói quá, làm tôi th n thùa v i nhà sui tôi h t s c. Ng i ta hay

chuy n x u nh v y, ng i ta nghi h rau nào thì sâu n y, r i ng i ta ki m c mài l c i c ch . Tôi xem ý th y Hoàng, là r tôi h m nay không vui, thì tôi lo

quá. Nh t trình nói thì d ch u m t chút; cha ch ; n u ngày tòa x mà con cúc nggi a tòa ó d t chuy n mà khai r i nùi, mà ông ti p tay nói thêm n a, m y t nh t báo

chép nh ng l i khai, l i cãi v chuy n kh n n n y, thì còn gì danh giá v ch ngtôi! Tôi n ay có ý c y ông làm sao d y con Cúc ng có khai nh v y. Nó mu nch i, nó nói không ph i nó âm c ng c, mi n là nó ng khai s x u cho ch ng tôithì thôi.

Bây gi t i phiên ông X ng ng i ng n ng . Ông suy ngh r i l c u mà áp.

- Làm sao mà c n cô Cúc cho c! Thi t cô không có âm, mà tôi nói h t s c,bi u cô ng có thú nh n vi c y mà b án, cô còn không ch u nghe l i thay. Vi c ônglàm nh c thân danh c a cô, ông làm cho cô phi n quá, cô quy t thà b tù t i mà làmcho lem lu c vong h n c a ông c cô m i nghe, tôi bi t làm sao mà c n.

- Xin ông ráng nói giùm. Ông n ti n công n m b y tr m, ho c m t ngàn tôing ch u.

- Th a bà, d u làm ngh nào c ng v y, ph i có l ng tâm v i ch c nghi p. Tôilàm tr ng s , ph n s c a tôi là soi sáng cho quan tòa mà bào ch a cho k vô t i, chkhông ph i bài m u l p k ki m ti n. Xin bà ng có tính c y tôi ép ph m nh n,

i vì vi c ó tôi không th làm c.

- Ông bào ch a cho ph m nh n, ông nói th nào nó c ng nghe theo th y, có gìkhó.

- N u bà t ng nh v y thì bà l m. Ph m nh n nh cô Cúc, ch ng ph i d ép tríâu. Mà tr ng s nh tôi, c ng ch ng bao gi ch u làm vi c nh v y âu...



70

Bà D ng nghe nói c ng c i, không dám nài n n a, m con m i ng d y tgi mà v , m t mày bu n xo.

Ông X ng i qua i l i trong phòng mà suy ngh . T i nghi p cho bà D ng,Vì m c ng i ch ng ti u nh n, nên bây gi m i c c trí nh v y! T i nghi p cho con

a ông D ng, vì m c m t ng i cha thô l , nên ph i mang m t v t không t t n itrán tr n i. Làm ng i mà không th n tr ng n t na, thì c ch không t t nó s nh

ng sâu xa nh v y, d u ch t r i c ng còn nó l i cho v con chung tr .

Ông X ng ang t l , b ng nghe ti ng gõ c a bên ngoài. Ông bi u “Vô”.

a m ra. Th y i An b c vô.

Ông X ng v i vã h i:

- D hôn! Th y i âu m y hôm nay tôi bi u ki m th y cùng h t, song ki mkhông c v y?

- Tôi m c i d ki m b t cho h t b n âm m u gi t ông D ng mà l y b c chi âu.

- B t c hay không?

- c. B n nó b n a tôi l m h t.

- ! ... Mà chúng nó có ch u âm ông D ng hay không?

- Ch u ch , không ch u sao c.

- May d à! N u v y thì cô Cúc h t b tình nghi n a r i.

- Cô Cúc không có dính d p chút nào trong v n y h t.

- Tôi c ng bi t nh v y. Ng i th y i, ng i thu t rõ công chuy n l i cho tôinghe m t chút.

- Hai ng i ng i. Th y i An l y thu c t mà hút. Ông X ng nóng n y nêni:

- B n nó bây gi th y âu?

- Ông cò ang gi i chúng lên tòa.

- Làm g p nh v y à?

- Tôi kh i u b t hai a mà giao cho ông cò t s m mai hôm qua l n. H ihôm tôi b t a th ba, chánh th ng ó vô nhà âm ông D ng và c y t l y b c. Cònth ng chót, là ch m u; thì tôi m i b t h i hai gi tr a nay.

- Té ra t s m mai hôm qua có th y v s hay sao?

- Tôi i i v v hoài, sao l i không có.



71

- V y mà th y Ba h i tr a l i s h i th m, thì h nói th y i âu m t m y b arày, không có v .

- S hành ng c a tôi ng i ta không th nói cho ng i ngoài bi t c.

- A!... tôi không dè,... Thôi, th y làm sao mà tìm c b n gi t ng i c p c aó, âu th y nói ph c cho tôi nghe th coi.

- Hôm tr c nói chuy n v i ông, tôi có t s m y n o ng tôi tính ph i ghét. Ông D ng ch t mà có m t s ti n 11 ngàn, th thì v sát nh n n y g c n i

tr m c p mà ra. Ai hay ông D ng bán lúa l y 11 ngàn ng b c? Ng i trong chànhlúa v i ng i s p ph c a ông. Ai bi t ông D ng s b c y l i t bàn vi t mà c y?Ng i trong nhà ngh a là s p ph , b i và b p. S p ph i xe v i ông D ng vô Bình

ông l y b c bán lúa h i 9 gi s m mai, r i n m t gi tr a thì i v i con c a ôngng ra Long H i. Nó có th bi t ông D ng l y b c và th y ch ông D ng c t b c,

song không ph i nó âm ông và c y t . Còn b i và b p thì chúng nó có th nghe nóiông D ng i l y b c và c ng có th th y ông D ng c t b c c. y v y ph i theoba ng i n y thì tìm ra m i. Tôi cho ng i ph s c a tôi coi ch ng cách i ng vàcách n xài c a ba tên n y luôn luôn. Tuy v y mà có cô Cúc xen vô v n y, cô l i khaichính tay cô âm ông D ng, th thì tôi c ng ý v phía bên ó n a. Th y Hoàng làcon c a ông ch chành lúa, ch c th y hay ông D ng l y b c. Th y là ng i ch i b ibài b c, m y tháng th y thua nhi u l m, l p thua ng a, l p thua bài. Th y có tình v icô Cúc. Có ph i th y bi t ông D ng l y b c, th y a ý v i tôi t c a ông D ng, th y

i l p k c y cô Cúc vô nhà tr c r i th y vô sau, hi p nhau gi t ông D ng r i c y thay không?

Có ph i cô Cúc th y vi c b , cô s th y Hoàng mang h a, cô ph i vi n lông D ng ôm cô, nên cô âm, cô khai nh v y mà làm cho ng i tra v n ph i l c

ng cô c u ng i yêu c a cô cho kh i t i hay không? V nh n m ng x y ra h ichi u, t i l i t i r p hát cô Cúc v i th y Hoàng to nh nói chuy n trót gi , làm chomình ph i nghi quá. Tôi t thi t v i ông, m t m t tôi d tôi t c a ông D ng, còn

t m t tôi d th y Hoàng. tôi cho d k l m. May quá tôi d hai ng trúng h t,duy tr t có ch n y: Ng i b p không có ng lõa v i b n ng i ó; cô Cúc không cóliên can. Còn a c m dao âm ông D ng r i c y t l y b c là tên áo trong ch

n, ng i c a Hoàng m n.

- Tr i t i! Th y Hoàng là ng i tánh tình d ng y hay sao?

- Ph i. Th y Hoàng là ng i ch m u. th ng th ng tôi thu t h t các cách tôilàm sao mà tìm ra m i cho ông nghe. Dài l m...

- Thôi, thôi, b a nào r nh r i th y s k ng tôi hi u mánh l i. Bây gi xinth y nói s cho tôi bi t coi b n nó s p t th nào mà làm chuy n ó.

- Chuy n nh v y: Th y Hoàng th y ông D ng bán m t chài lúa thì th y chíptrong b ng. Th y làm quen v i s p ph r i nh s p ph ti n d n th y làm quen luôn



72

i ng i b i. Ba ng i s p t tr c b a ông D ng l y b c mang v , ng i b i coich ng cho bi t ch c t b c ch nào. n 11 gi tr a, ng i b i em th cho cô Cúcra ng g p th y Hoàng, m i nói cho th y Hoàng hay r ng b c trong h c t bànvi t. Th y Hoàng ph i l p th g t ng i b p i ch i và ch ng l i 3 gi , b i v i s pph c ng ki m chuy n mà i kh i nhà cho t i 5 gi s v , kh i b ng i ta nghi.

n 1 gi s p ph i Long H i v i con c a ông D ng. Ng i b i g t ng i b p ia. G n 3 gi chi u ng i b i xin v i ch mà i ch . Ch cho phép li n, l i a ti nn mua thu c n a. Th y Hoàng m n xe h i a tên áo l i tr c nhà ông D ngi bi u ng i ngoài mà rình, ch ng nào mà v ng ng i ta thì vô nhà b t ông D ng

trói l i, nhét kh n trong h ng cho ông ng la c, mà c y t l y b c. Còn th y emxe h i l i ng Hàng Sao u mà ch , h làm công chuy n xong thì ch y l i ó, th y

r c i li n. Tên áo ng i ngoài ng th y ông D ng c i th th n m t mìnhtr c sân hoài, nên ph i i ch ng ông vô nhà r i s theo vô. Ch ng dè cô Cúc l i t i

i cô vô nhà v i ông D ng. Tên áo ph i ng i ch n a. Ch ng nó th y cô Cúc hhãi ra c a r i nó m i l t t xông vô nhà, tu t lên l u, nh y a l i ôm ông D ng, toannhét kh n vào h ng. Ông D ng vùng v y, l i la lên, túng th nó ph i âm ông m ydao, làm cho ông té n m tr tr , r i nó m i c y t l y b c ôm i ra và tu t qua ngHàng Sao. G p xe c a th y Hoàng u ch , nó m i leo lên xe mà i.

- Kh n n n quá! Tên áo ch u t i hay không?

- Nó khai thi t h t. Mà ch i sau c, d u tay c y h c t thi t d u tay c a nó rõràng.

- Còn b c, b n nó chia nhau m i a bao nhiêu?

- Tên áo ch u có lãnh hai ngàn. Tên b i v i s p-ph m i a Hòang cho m tngàn.

- Té ra ph n Hoàng t i b y ngàn.

- Ph i.

- M i b t em v s h i hai gi n y, thì anh ta ch i. Mà ba a kia ng khainh nhau làm sao ch i cho c.

- T i sao mà b chuy n ra mà th y b t c ó.

- Ng i b p th y b i và s p ph có ti n nhi u nó nghi, nên theo xin m t tr m,hai a kia không cho, nên nó v ch v i tôi. Tôi theo d ri t, n s m mai hôm qua tôi

qu quy t r i m i b t.

- Gi i l m, gi i l m! Tôi s n n cho th y.

- Không, không. Xin ông ng nói chuy n y. Ông tính nh v y là ông mu nnh c tôi a.



73

- Thôi, th ng th ng r i mình s nói chuy n ó l i. Cha ch , bà Phán hay âych c bà m ng l m.

- Ông làm n nói giùm cho bà hay s m cho bà h t bu n.

- Tôi s i li n bây gi .

- Thôi, tôi v cho ông i. Ch ng nào tòa m i th cô Cúc?

- H quan th m án l y khai b n kia, xét có b ng c r i tha cô Cúc li n. Mayquá! Tôi ã th i chí, tôi ng tính làm lý oán ng bào ch a cho cô ây. N u th ytr ch ng m t tu n n a thì tòa x cô r i còn gì.

- H m nay nh t trình công kích ông D ng d quá. Tôi tìm ra m i r i thì côCúc ã kh i t i, mà vong h n ông D ng c ng h t xao xuy n n a.

- Bà D ng s cám n th y l m.

- Sao v y?

- b a khác r nh r i tôi s c t ngh a cho th y nghe. Bà D ng ã h a g congái cho th y Hoàng r i a, th y hay ch a?

- Húy chà! Tôi ch a hay.

- Công vi c ó ch c ph i h r i.

- G làm sao mà g nh v y cho c.

Th y i An b t tay t giã ông X ng mà v , ông X ng a ra c a và nói:“Cám n th y l m”. Ông li n m c cáo r i lên xe ch y vô nhà bà Phán.



74

XIII

Bu i s m mai th n m, tòa s nhóm x vi c h . Ông tr ng s X ng có m t v x b a y, nên ông ôm c p da l t t i lên toà. i ngang qua khám l n ông th y bà

Phán v i cô Kim ng ng t i góc ng thì ông gi nón chào r i h i bà phán:

- Thím v i cô giáo ra ón em Cúc ph i không?

- Ph i, ra ón r c nó v . H i hôm ông sai ng i cho tôi hay sáng n y tòa thnó mà sao t i bây gi ch a th y nó ra.

- Chi u hôm qua quan th m án b t em Cúc i di n v i b n ó tr c m t cháu.p ph khai không bi t em Cúc. Ng i ng i khai bi t em Cúc là tr a b a y ông

ng có sai em th l i cho em, song n 3 gi chi u nó i ch thì ch a có em Cúci ó, Hoàng khai không dè em Cúc l i nhà ông D ng. Còn tên áo là a sát nh n,

thì nó khai t i 4 gi chi u nó ng i d a c t èn khí tr c nhà ông D ng mà rình, nóth y em Cúc ng i xe kéo l i t i, r i ông D ng m c a rào mà r c em vô nhà. EmCúc trong nhà g n n a gi r i em ra. S n c a m nó li n vô, r i i tu t lên l u. Nóth y ông D ng ng ng s a cái bàn cho ngay ng n, nó a l i ông D ng, toan nhétkh n vào h ng cho ông kh i la. Ông vùng v y v t l n v i nó, l i la lên. Nó s n u ông la thì nó s b b t, nên nó ph i rút dao mà âm. Ông té n m ngay ó r i nó m i

y t mà l y b c. Tên áo khai rành r quá làm cho em Cúc h t khai d i n a c,cùng th ph i ch u thi t r ng vì t i ông D ng toan làm nh c thân danh em, nên emgi n em khai nh v y ng làm lem lu c vong h n c a ông ch i. Quan th m án quem, r i bi u th y thông ngôn làm gi y t ng th em. Ch c bên khám làm gi y tch a k p, nên em m i ra tr . B nào bu i s m m i n y c ng ra. Xin thím ch m tchút.

- Tôi ph i ch ch .

Cô Kim h i ông X ng:

- Lên gi a tòa, em Cúc g p th y Hoàng, coi b em Cúc th nào?

- B ghét l m, không thèm ngó.

- Còn th y Hoàng?

- H th n, nên c cúi m t, không dám ngó.

- Em Cúc ã hay th y Hoàng l p m u gi t D ng mà gi t b c ó hay không?

- Hay ch . B n ó ch u thi t h t, có tr c m t em Cúc ... Hoàng c ng ch u.

- Có v y thì em Cúc m i t nh ng mà d t tình c.

Ông X ng châu mày, ng suy ngh m t chút r i nói: “T i gi r i, tôi ph i vôtòa ng cãi v c a tôi. Th i, thím v i cô giáo ây và ch em Cúc”. Ông gi nón cúi

u t giã r i b n bã i vô tòa.



75

n 9 gi cô Cúc trong c a khám th ng th ng i ra ng.

Cô Kim v a ngó th y thì ch y l i kêu và nói: “Em Cúc, có bác ây nè, em!”.

Cô Cúc ng c m t lên ngó th y cô Kim v i bà Phán, thì châu mày kh ng l i, côKim li n n m tay d t i l i ch bà phán ng và nói: “Tôi v i bác Phán ch em t h i

m mai cho t i bây gi . Nghe nói tòa làm gi y tha em t h i chi u hôm qua, mà saoem ra tr v y?”

Cô Cúc không tr l i. i g n t i ch bà Phán ng, cô ngó m , m con ukhóc h t, không nói c m t ti ng. Cô Kim li n kêu l i ba chi c xe kéo, r i ba ng ileo lên xe mà v .

c vô nhà, cô Cúc li n ng i x trên cái gh xít u l y v t áo y m t mà khócvà nói: “M y tháng nay con làm cho má bu n r u, con ngh l i con n n n h t s c ...Con xin má tha l i cho con...”

Bà phán ng lòng nên bà c ng khóc, ch không nói c.

Cô Kim th y v y cô m i r c l i mà áp: “Thôi l l m mà em bi t l i, thì cóth dung ch c phân n a r i. Có nh th em m i n m c chút ít mùi i, em m ith y c nh n tình thi t gi , ng em kh i l m l c n a. Có l t i tu i c a em n m nayph i mang m t cái h a nên m i khi n có vi c r c r i nh u v y. Bây gi h a ã qua

i. V y ngày nay là ngày vui, em c ng v y, mà bác phán c ng v y, ch ng nên bu na”.

Bây gi bà phán m i nói: “Có nh v y m i bi t b n già tuy lù mù, song ng ita th y xa h n ám nh nhi u l m. N u m i vi c nó nghe theo l i tôi, thì có sanhchuy n gì âu. T i nó b t ch c ng i ta mà t p tánh m i, làm ng i m i nên ph i b

i nh v y ó”.

Cô Kim s cô Cúc nghe l i qu trách y r i au n thêm m a, nên cô khuyênbà phán: “Em Cúc ã bi t n n n r i, v y cháu xin bác h x s l l m c a em, ngch p em n a t i nghi p. trong khám ã m y tháng nay, n ng th t th ng nên emm nhi u. H i s m mai bác có d n con Ba mua cho s n ng em v em n. V y xin

bác bi u con Ba d n i, cháu d t em i r a m t thay cho mát m r i em n”.

Bà phán i xu ng nhà b p mà coi cho con Ba chiên th t bò, ch t th t quay, d nbánh mì, s p bánh h i.

Cô Kim thì lo thôi thúc cô Cúc t m r a r i thay i áo qu n cho mát m s ch.

y tháng nay cô Cúc th t tình th t v ng c quy t h y s t do, h y các h nhphúc, và n u có th c, thì cô h y luôn cái i c a cô, ng thoát ly nh ng n i não

chán ngán. Cô mu n nh v y mà pháp lu t ng n c n, không cho cô làm nh v y,nên th cô ra. Bây gi cô ph i t ch c cái i c a cô nh th nào?... Khi p nh c, l i

m già m t mình qu nh hiu bu n th m t i nghi p, ph i g ng g o mà s ng v i m t



76

m lòng chán ngán cho t i già ch ng?....... S ng d ng y thì thân nh m t khúc câyc, có vui s ng gì mà ph i s ng!

khi hay tòa th thì cô Cúc có cái tâm h n nh v y ó, b i v y ra kh i c akhám cô không m ng, mà v nhà cô c ng không vui. Ng i n bánh v i m và cô Kim,cô c l l ng không mu n n. Bà Phán th y cô bu n, bà không mu n qu trách cô

a, b i v y mà bà ki m câu o c mà nói: “Con i h làm lành thì g p lành, cònlàm d thì g p d . Ông tr i công bình l m. Th ng cha già D ng ó, t i cái lòng nókhông t t nên nó ph i g p cái h a nh v y. Còn mình n hi n l ng t t , thì d u có

p h a c ng có q i nh n che ch phò h ”.

Cô Cúc l ng thinh, tuy không cãi l v i m , song coi b cô không tin cái lýthuy t c a m nói ó là chánh áng.

Cô Kim c i và h i cô Cúc:

- Em có bi t qu i nh n che ch phò h cho em là ai không?

- Má em tr ng th m quy n l m, ch c má em có vái thánh th n nào ó, nên m inói nh v y ó ch gì?

- Không ph i. Qu i nh n che ch phò h cho em là ông tr ng s X ng, chkhông ph i thánh th n nào h t.

Cô Cúc châu mày ngó cô Kim r i ngó bà Phán mà h i:

- Má m n anh tr ng s X ng bào ch a cho con làm chi v y không bi t.

- Má có m n âu. Con b b t má s h t s c, má không bi t làm sao, má ch yra cho ng hay, r i ng lãnh lo l ng giùm cho má. Ch má có ti n âu mà m n.

- Con ã ph tình nh, mà má làm nh v y, thì nh dính d p vào cái i c acon, b i v y con ái ng i quá.

- ng th ng con nên ng xin c i con. Con không ng thì thôi. Con b tòa b tgiam. ng làm tr ng s thì ng bào ch a cho con, có dính d p ch nào âu mà con áing i. Con ng có nói nh v y, ng hay r i ng bu n. M y tháng nay ng lo cho conlung l m. Nay mai con ngh kh e r i, con ph i ra nhà mà cám n ng.

- Ý! Má bi u cái ó con không th làm c.

- Sao v y?

- Con không mu n n nhà nh.

- Sao con n nhà th ng cha D ng c còn nhà ông tr ng s X ng con l ikhông c?

- Hai vi c khác xa nhau l m, không th so sánh mà phân bì c. Má có c yanh tr ng s X ng vi c gì thì má i cám n nh ch con không có c y nh giúp con,làm sao mà con cám n nh cho c.



77

- Con không hi u nên con m i nói nh v y; má c t ngh a cho con nghe: M ytháng nay vì con mà ông tr ng s X ng c c kh h t s c, ã c c trí lo l ng, ã c cthân ch y u n y u kia, mà ông còn l i t n ti n t n b c v i con nhi u l m. ng xintòa d y s M t thám tìm b t a gi t th ng cha D ng, ng h a h b t c, thì ngóng m t ngàn ng b c vào kho t ng t c a ch c vi c s y. Nay b t c r i t

nhiên ng ph i óng s ti n y, ch má làm sao có ti n mà óng cho n i. ã v y màng còn xu t ti n in b ti u thuy t c a con t i hai l n, r i xu t ti n m n các t báo cng cho quy n ti u thuy t y luôn luôn g n hai tháng nay. Tuy sách nh thiên h mua

nhi u, nên cô giáo lãnh coi bán có l cô l y v n l i c, nh ng mà ti n m n các báop c ng khen ng i sách y, l p chà xát các thói m i r c a th ng cha D ng, má

coi t n phí v vi c y c ng n b c ngàn, ch không ph i ít. Vì con mà ng t n côngn c a quá nh v y, sao con l i b c n ng.

Cô Cúc nghe m nói khúc sau thì cô l y làm l , nên cô ngó cô Kim mà h i:

- In ti u thuy t gì âu? Anh X ng cho xu t b n b “M nh g ng trinh” c aem hay sao?

- Ph i. Ông tr ng s xin v i bác phán r i l y b ti u thuy t em v m n in.n u xu t b n n m ngàn quy n, bán trong m t tu n l thì tiêu h t, nên ph i m n

in thêm n m ngàn n a. In l n sau bán c ng g n h t, nay còn không t i n m tr mquy n.

Cô Cúc nghe nói nh v y thì s c m t bu n b c chán ngán c a cô i li n ra s cvui v h ng hái mà h i cô Kim:

- B ti u thuy t “M nh g ng trinh” c công chúng hoan nghinh n th haysao?

- H hoan nghinh l m.

- Em không dè.

- Ông tr ng s X ng làm qu ng cáo khôn khéo quá, t nhiên công chúng ph ihoan nghinh, có l gì.

- Anh X ng làm th nào?

- M i a ti u thuy t cho nhà in, thì ng c y các báo rao tr c. Tác gi c a b“M nh g ng trinh” nay vì b o th cái trinh mà ph i gi t ng i r i ang tù; cáchlàm qu ng cáo nh v y t nhiên ph i khiêu g i trí háo k c a thiên h , b i v y, sáchxu t b n thì thiên h giành nhau mà mua có l gì âu. Mà ng còn ti p c y các báo d idào khen ng i ti u thuy t, x ng t ng thái cao th ng c ng c i c a tác gi , khinh btánh tình ê ti n thô l c a ông D ng, làm cho d lu n xôn xao h t s c, i n âu

ng u nghe ng i ta bàn lu n vi c kh n n n c a ông D ng. Nh ng s báo chPháp và ch Vi t ng có ng bài nói v b “M nh g ng trinh” ho c nói v vi c c aem, ch có giành h t. ch l y cho em xem.



78

Cô Kim i l i bàn vi t so n l y m t ôm nh t báo v i vài quy n ti u thuy t“M nh g ng trinh” em l i m t bên cô Cúc.

Cô Cúc v i vã l y m t quy n ti u thuy t c m xem ngoài bìa, r i l t xem vôtrong n a. Cô c i và nói: “In khéo thi t, mà bìa xem c ng p”.

Cô không n n a, ng d y i r a tay r a mi ng r i ôm h t nh t trình và sáchi cái bàn gi a ng i gi ra mà xem.

Cô Kim hi u chút nh tâm lý, nên cô i bà phán n r i cô ki m c d bà ii cô ra ngoài v n tr u mà coi tr u, coi chu i, cô Cúc trong nhà m t mình

thong th mà th ng th c nh ng bài nh t trình khen ng i ngh v n và x ng t ng tánht c a cô.

Ch ng cô Cúc c h t các bài trong báo r i, cô day l i không th y cô Kim, côi kêu om sòm. Cô Kim v i bà phán tr vô nhà. Cô Cúc ngó cô Kim mà c i và h i:

- Thi t anh tr ng s X ng bày làm nh v y hay sao?

- M t tay ng làm vi c ó.

- Th n y thì em ph i ra nhà mà cám n nh.

- Sao h i nãy em không ch u t i nhà ng?

- H i nãy em không dè có vi c nh v y. Anh X ng l p th kéo em ra kh ich n lao tù em không mang n, ã không mang n mà l i phi n n a. Còn nh d ngtâm làm cho em có tên trong làng v n, cái n y n ng l m, cái n y n ng l m, emkhông th quên c. Sau m t cu c qu ng cáo d i dào n th n y, thì tên tu i c a emã c công chúng bi t h t. T rày s p lên h ti u thuy t c a em xu t b n có lo chi

ng i ta không mua n a. Em s vi t n a. em ngh ít b a cho kh e trí r i em vi t.Em ã ngh ra nhi u chuy n thâm thúy l m, mà em c ng ã có b cu c s n r i. Truy ncòn hay h n truy n trong quy n “M nh g ng trinh” n a, em vi t r i ch s bi t.

- Em nói nh v y, ch không dám tin. Lúc em vi t b “M nh g ng trinh” lòngem còn h ng hái. Nay em ã có m t tâm b nh nó làm cho em chán ngán, th thì làmsao mà em vi t cho hay h n b tr c c.

- Tâm b nh!... Em m nh r i, không còn au n n a... Nh ng chuy n ã quaem xem c ng nh m t gi c m ng, b i vì em t nh l i thì em ã quên h t r i.

- N u em quên chuy n c thì ch m ng l m.

- Em quên h t. N u khi nào em nh l i thì b t quá c ng nh em nh bài h ckhôn v y thôi, ch không có ý ngh a gì. Anh X ng s p t a em vào làng v n m tcách r ràng nh v y, có l nào em l i lui b c tr ra. T rày em s chuyên ngh v n,em s l y ngh y mà làm m c ích cho i s ng c a em. Em vui l m, em m ng l m,em h t ngao ngán n a r i ch .



79

- N u c v y thì ch c ng vui, ch c ng m ng l m.

- Vi t ti u thuy t t các trí lý c a mình cho th a lòng c u t, công kíchchà xát nh ng thói hèn h gi d i c a xã h i; i theo cái m c ích nh v y c ng cho mình th th i h n h mà i, c n gì ph i tìm h nh phúc nào n a.

Cô Cúc nói t i ó r i gi quy n “M nh g ng trinh” ra mà ch m ch c, s ct vui v nh h i tr c.

Cô Kim ngó bà phán mà c i.



80

XIV

m mai chúa nh t, ông tr ng s X ng th c d y t m g i và thay y ph c, r ii bàn n mà u ng cà phê.

Tr c sân n ng d i sáng lòa, gi c lòng ng i i ch i ng quên nh ng n i nh cthân m t trí trót m t tu n l v a m i qua r i ó.

Ông X ng mu n i ch i, mà r i ông h i l y ông: i âu bây gi ?... không bi tph i i âu... Cô Cúc c th hôm th n m, n nay ã ba b a r i, mà mình ch a g pcô, v y mình có nên vô nhà cô mà th m cô hay không? Không nên, b i vì mình cócông lo l ng c u cô, n u bây gi cô c kh i h a mà mình lân la n v i cô, thì té ramình mu n k n. Còn mu n l y tình mà th m cô, thì cô ã nói rõ ràng r ng cô khôngcó chút tình nào v i mình h t, v y mình còn mang m t t i làm chi n a. Thôi, ph n smình ã làm tròn r i thì thôi, không nên ý n cô Cúc n a.

Ông ngh nh v y, mà m t ông không vui. Ông nh l i hôm qua ông m c trêntòa luôn hai bu i, l i h i hôm ông m c i n ti c v khuya nên nh t báo ngày th b yông ch a xem c. U ng cà phê r i, ông b c l i bàn vi t ng i gi nh t trình ra màxem. Ông c n tin t c ông th y có m t ngh nh c a Chánh ph Vi t Nam kêu g ithanh niên có b ng trung h c, t 20 t i 28 tu i ph i vào tr ng s quan tr b mà h c

p ng sung làm cán b cho binh i qu c gia. L i có m t ngh nh th nhì òinh ng ng i Vi t Nam tr c kia là s quan l u h u c a binh i Pháp bây gi ph inh p ng làm cán b cho binh i qu c gia Vi t Nam.

Ông c r i, ông ng bàng hoàng ngh ngh , b ng nghe có ti ng gõ c a ngoài. Ông ng t m t ngó ra c a và nói l n: “M i vô”.

Cô Cúc m nh d n b c vô, m t ngó ông X ng và c i và kêu: “Anh!”.

Ông X ng ch ng h ng, li n ng d y nói: “Em!’.

Cô Cúc nói ti p: “Ngày th ng anh m c làm vi c, em th m anh không ti n, b iy em ph i i ngày chúa nh t em m i n nhà riêng mà t n anh ây”.

Bây gi ông X ng m i nh th n l i, ông l s c m ng, l t t m i cô Cúc vàophòng khách mà ng i r i ông nói:

- Anh làm tr ng s , em ph m t i v i pháp lu t, thím phán c y anh bào ch a,nên anh ph i t n tâm lo c u em. Vi c anh làm ó là ph n s c a anh, ch có n ngh agì âu mà em ph i t n.

- Anh hi u l m. Em n t n anh, không ph i vì nh anh làm cho em kh i tùi âu. Em nh m m t nh y vào l i pháp lu t, anh theo c n tr , không cho em làm

nh ý em mu n, vi c y em phi n anh lung l m, ch nào ph i em mang n.



81

- A! N u v y thì anh hi u l m thi t. V y anh xin em tha l i cho anh. Em c ngcòn phi n anh! Nh có hoàn c nh v ch m t cho em th y rõ ch t i t m, th p th i,nh ng mà em c ng ch a ch u i ý hay sao?

- M t t gi y tr ng tinh, n u mình làm m c lên r i, d u mình bôi c o th nàoi n a, t gi y y c ng không còn tr ng nh x a c. Tâm h n c a mình c ng v y, b chán ngán r i thì d u c vui v th nào c ng không kh i còn chút ít bu n b c.

Ông X ng l ng thinh suy ngh m t chút r i m i th dài mà nói:

- C ng còn nh v y hoài! ... Quân sát nh n, quân n c p, nó làm h cái óc nont, nó làm v kh i tình h ng hái c a m t thi u n nh v y, có lu t gì tr tôi nó c

âu!... T c l m ! ...

- Xin anh ng phi n, ng gi n. Em ã suy xét k l ng r i, l i t i n i em,ch không ph i t i n i ai mà trách h . Vì em l m l i, nên cái i c a em h h ng làáng l m. Em không n trách ai h t... Em là ng i b h i mà em không gi n, anh can gì mà anh t c?

- Anh không can c gì!... Anh không can c gì!... Ch ng nào em m i hi u th utâm h n c a anh không bi t!

- Hi u mà làm gì? ... Có ích gì âu mà hi u.

- Sao v y? sao l i không ích?

- S y anh ã d bi t, c n gì ph i h i. Anh có c m tình v i em n ng l m, ti cvì tình em ã c n, ã khô r i, em không còn m t chút tình nào áp l i tình c m c aanh c, b i v y em không mu n hi u tâm h n c a anh làm chi.

Ông X ng nghe d t l i, ông ng d y g n gàng và nói: “U ng công, u ngcông l m!”. Nói m y ti ng r i ông n n n, nên ng ngó ngay m t cô Cúc mà h i:

- Em không có chút tình nào i v i anh h t, v y ch em n nhà anh làmgì!... Em n ng làm cho anh au n ch i có ph i không?

- Em n t n anh.

- Anh c u em cho kh i tù t i, mà em ã nói chuy n ó là oán ch không ph in, th thì có n gì mà em ph i t .

- Lúc em b giam, anh ch u t n công t n c a mà a cái tên c a em vào làngn m t cách r t r ràng, ó là cái n l n l m, nên em ph i n mà c m t m ý c a

anh.

- Anh có làm nh v y bao gi ?

- Anh xu t ti n in b ti u thuy t “M nh g ng trinh” c a em, r i anh c y cácbáo Pháp, Vi t c ng ca t ng r t d i dào làm cho công chúng yêu cái tên c a em,giành nhau mua ti u thuy t không có mà bán, vi c nh v y mà anh ch i hay sao?



82

Ông X ng nghe m y l i, ông ng ng n ng . In ti u thuy t r i m n nh t báong, ý ông mu n s m tài li u bi n lu n ng c u cô Cúc cho kh i b án, ch

nào ph i ông tính làm cho cô n i danh trong làng v n âu... C u cô kh i t i mà côphi n, còn in ti u thuy t mà cô c m, th thì cô tr ng v n ngh c a cô h n ái tình c amình, cám n nh v y c ng nh xô y tình c a mình dang ra xa thêm h n n a, làmsao mà vui c!

Ông X ng ch a k p tr l i v i cô Cúc, b ng th y m t viên san m ngoàisân b c vô c a. Ông v i vã ti p chào và m i vô nhà. Viên san m h i tên ông r i

c p l y a cho ông m t t gi y mà nói chính ph ã ra lu t chiêu binh, nên ki mông mà giao t hi u tri u lính l u h u. Ông X ng ký tên lãnh t , cám n viên san

m r i a ng i ra kh i c a.

Ch ng san m i r i, ông vô m t ra mà xem, thì th y l nh òi sáng ngày sauph i có m t t i ng . ng u t vì tình, mà c t hi u tri u nh p ng , thì có gì may

n h n n a.

Ông X ng li n i bu n làm vui, day l i ngó cô Cúc và c i và nói:

- May l m! Lòng anh ng chán ngán cu c i, thì có d p làm cho anh th achí mà vui v i s s ng.

- Viên san m em t òi anh i lính ph i không?

- Ph i.

Cô Cúc ng i châu mày suy ngh .

Ông X ng i qua i l i m t h i r i ng l i mà nói ti p: “Sáng mai anh ph icó m t t i ng . Ngày nay anh ph i lo s p t công vi c nhà r i còn thu x p công vi c phòng tr ng s n a. Ch c anh không có th i gi r nh mà i th m thím Phán c. V yanh c y em th a giùm l i v i thím r ng anh kính l i chúc thím nhà m nh gi i. Em

ng v y, anh c ng c u chúc cho em nhà bình an vui v luôn luôn... Có l em g panh b a nay là l n chót... s không có d p g p nhau n a. V y anh khuyên em hãy ngó

t anh cho k , b i vì lính ra tr n, s sanh t không th li u tr c c...”.

Nghe m y l i sau y, cô Cúc r t c m xúc nên cô a n c m t mà nói: “É! Anhng có nói k c c nh v y nào! Nói chuy n nghe bu n quá!”.

Ông X ng chúm chím c i mà áp: “Em s anh ch t nên em bu n ph ikhông?”.

Cô Cúc d n lòng không c n a, nên bây gi khóc ra ti ng.

Ông X ng th y v y thì châu mày, b c l i ng ngay tr c m t cô, m t ngócô trân trân, r i c i mà h i: “Anh s p làm ngh a v , em ph i m ng cho anh, ch saoem bu n r u nh v y?”.



83

Cô Cúc th ng th ng ng d y, c p m t c ngó ông X ng m t cách r t bu nth m, gi t l y tuôn ròng ròng. Cô a tay v n ông, r i úp m t vào ng c ông và t c t inói: “Anh! Anh ng ch t nghe không... Em không b ng lòng cho anh ch t. Anh ph i

ng, s ng ng v v i em....Em s ch anh....Em nhà, em lo trao d i v n ngh mài anh... Anh ng ch t nghe không”.

Ông X ng hân hoan, v i vã ôm m t cô Cúc mà hôn và nói: “Vâng!... Cámn!... S s ng c a anh có ý ngh a r i!...”.

t


Documents

Ho bieu chanh hai khoi tinh