49
RİSKE MARUZ DEĞER(VaR) ve STRES TESTİ T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Tezsiz Yüksek Lisans Finansman Bölümü Menkul Kıymetler Analizi ve Portföy Yönetimi ders sunumu 1

Riske maruz değer ve stres testi

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Riske maruz değer ve stres testi

1

RİSKE MARUZ DEĞER(VaR)ve

STRES TESTİ

T.C. Dokuz Eylül ÜniversitesiTezsiz Yüksek Lisans Finansman Bölümü

Menkul Kıymetler Analizi ve Portföy Yönetimi

ders sunumu

Page 2: Riske maruz değer ve stres testi

2

Risk Yönetimi ve Gelişimi Risk bir işleme ilişkin parasal bir

kaybın,bir giderin yada bir zararın ortaya çıkması ile neticelenebilecek ekonomik faydanın azalması ihtimali olarak tanımlanmaktadır

Risk yönetimi, piyasadaki istikrarın sağlanması ve sistemik riskin azaltılması açısından düzenleyici ve denetleyici otoritelerin de odaklandığı alanlardandır

Page 3: Riske maruz değer ve stres testi

3

FED, banka risklerini6 kategoriye ayırır

•İç kontrollerdeki aksamalar sonucu,yönetimden kaynaklanan hatalardan,doğal felaketler sonucu oluşabilecek kayıplar yada zarara uğrama ihtimali

Operasyonel risk

•Yürürlükte olan yasal çerçeveye uyulmaması sonucunda varlıkların değer kaybetmesi,yapılan hukuki işlemlerin hukuken geçersiz sayılması sonucu oluşabilecek zarar olasılığı

Yasal risk

•Ortaya çıkan bir olay nedeniyle firmanın itibarı hakkında menfi görüş oluşması riskiİtibar riski

•Bir finansal işlemde,işlem vadesi geldiğinde yükümlülüğün kısmen veya tamamen yerine getirilememesi Kredi riski•Fiyat veye oranların makroekonomik faktörlerin etkisiyle büyük ölçüde değişmesi riski

Piyasa riski

•Varlıkların istenildiğinde piyasa fiyatından nakde dönüştürülememesi halinde ortaya çıkan zarar olasılığıLikidite riski

Page 4: Riske maruz değer ve stres testi

4

Risk Yönetim Sürecinde Kullanılan Modeller

Opsiyon fiyatlama modelleri Duyarlılık analizleri Riske maruz değer yöntemleri Stres testleri

Öne çıkan model ve yöntemlerdendir

Page 5: Riske maruz değer ve stres testi

5

Riske Maruz Değer(Value at Risk-VaR)

Riske maruz deger belirli bir zaman aralığında ve belirli bir olasılık düzeyinde,beklenen max. Zararın parasal olarak ifade edilebilmesi için geliştirilen bir yöntemdir.

Bir günlük elde tutma süresi ve %95 güven aralığında, bir portföyün VaR değeri:portföyün bir günde ilk %5 en kötü durumda kaybedeceği min. Tutar yada portföyün bir günde %95 en iyi durumda kaybedebileceği max. tutardır

Page 6: Riske maruz değer ve stres testi

6

Klasik risk ölçütlerine kıyasla VaR anlaşılması daha kolay,risk tutarını riskin meydana gelme olasılığıyla ilişkilendirerek ifade edebilen bir yöntemdir.

-VaR Bilgi sunma ve kamuoyu aydınlatma aracı Sermaye tahsis aracı Performans ölçüm standardı

olarak da kullanılabilmektedir

Page 7: Riske maruz değer ve stres testi

7

VaR

Zaman aralığı

(elde bulundurma süresi)

Güven aralığı

(gerçekleşebilecek max. kayıp)

T kadar gün elde tutulan pozisyon için VaR değeri:

Page 8: Riske maruz değer ve stres testi

8

örnek

• (1.645) değeri normal dağılımda %95 güven düzeyine denk gelen z istatistiğidir• Sonuç olarak 10.000 TL portföyümüzde 10 günlük zaman diliminde %95 ihtimal ile max. 1.040.40 TL zarar oluşturabilecektir

Page 9: Riske maruz değer ve stres testi

9

YÖNTEMİN AVANTAJ/DEZAVANTAJLARI

AVANTAJ•Tek bir rakamla risk hakkında önemli bilgiler verir•Anlaşılması kolay bir yöntemdir•“İşler ne kadar kötüye gidebilir” basit sorusunu sorar

DEZAVANTAJ

•Geçmiş dönemdeki verilerin gelecek dönemdeki gelişmeleri temsil etme gücünün zayıf olması•VaR modelinin sonuçlarının sapmalı sonuçlara yol açabilmesi•Modellerin olağanüstü olaylar nedeniyle ortaya çıkabilecek riskleri dikkate almaması•Modellerin kullanımının ileri tecrübe ve bilgi gerektirmesi

Page 10: Riske maruz değer ve stres testi

10

Yöntemin Varsayımları1. Mevcut portföyün elde tutma dönemi

süresince değişmeyeceği varsayımı yapılır

2. Bazı modeller için normal dağılım varsayımı yapılmaktadır

Page 11: Riske maruz değer ve stres testi

11

VaR YÖNTEMLERİVaryans-kovaryans yöntemi(analitik yaklaşım)

PARAMETRİK

Tarihi simülasyon yöntemi

Monte carlo simülasyonu yöntemi PARAMETRİK

OLMAYAN

Page 12: Riske maruz değer ve stres testi

12

Varyans-Kovaryans Yöntemi(analitik yaklaşım)

En basit VaR yöntemidir Risk faktörlerinin normal dağılıma sahip

olduğu varsayılmaktadır Risk faktörlerinin değişkenliği standart

sapmalar,birlikte hareket etme ölçüleri ise korelasyon katsayıları aracılığıyla dikkate alınır

VaR=güven düzeyi*standart sapma*portföyün piyasa değeri

Page 13: Riske maruz değer ve stres testi

13

Varyans-Kovaryans Yöntemi(analitik yaklaşım)

Hesaplama kolaylığı ve hesaplama süresi açısından avantajlı bir yöntemdir

Diğer yandan,opsiyonlar gibi doğrusal olmayan getirilere sahip varlıkları bünyesinde barındıran portföyler için uygun bir yöntem değildir

Page 14: Riske maruz değer ve stres testi

14

Tarihi Simülasyon Yöntemi Geçmiş verilere dayanarak senaryo

üretilir Portföyün muhtemel kâr ve zararlarının

dağılımı, risk faktörlerinin geçmiş dönemlerde gerçekleşmiş olan değişimlerinin mevcut portföye uygulanmasıyla hesaplanmaktadır

Daha sonra güven düzeyine bağlı olarak VaR değeri hesaplanır

Page 15: Riske maruz değer ve stres testi

15

Tarihi Simülasyon Yöntemi Oynaklık ve korelasyon gibi herhangi bir parametre

tahmin edilmemekte, yani portföydeki varlıkların getirileri için herhangi bir dağılım varsayımında bulunulmamaktadır.

Bu durum parametrelerin yanlış tahmin edilmesinin riskini de ortadan kaldırmaktadır

Varyans-kovaryans yöntemine göre, hesaplama kolaylığı ve hesaplama süresi açısından daha dezavantajlıdır.

Yöntemde tarihi veriler kullanıldığından,gelecekte yaşanabilecek farklı olası değişimler dikkate alınmamaktadır.

Page 16: Riske maruz değer ve stres testi

16

Monte Carlo Simülasyonu Yöntemin tarihi simülasyon yönteminden farkı

senaryoların geçmiş verilere bağlı üretilmemesidir

Getiriler için herhangi bir dağılım kısıtı yoktur Yöntemde piyasayı yeterli düzeyde temsil

edebileceği inanılan istatistiki bir dağılım seçilerek, gerçek olmayan rassal fiyat ve oranlar üretilmektedir

Oluşturulan rassal değerler mevcut portföye ilişkin varsayımsal kar ve zararların dağılımını elde etmek için kullanılmakta olup,VaR tutarı bu dağılıma göre hesaplanır

Yöntem yoğun bir teknolojik altyapı gerektirir.

Page 17: Riske maruz değer ve stres testi

17

YÖNTEMLERİN PERFORMANSININ ÖLÇÜLMESİ-GERİYE DÖNÜK TESTLER(BACKTESTİNG)

Modellerin çeşitlilik göstermesi nedeniyle ve istatistiki tahminlerin doğruluğunun teyit edilmesi amacıyla ”backtesting” adı verilen VaR modellerinin performansını test edici yöntemler uygulanır

Backtesting sürecinde gerçekleşen kayıplarla tahmin edilen kayıplar arasındaki sapmalar hesaplanmaktadır

Page 18: Riske maruz değer ve stres testi

18

ÖrnekBacktesting aşamasındaki sonuçlara

göre; Bankaların gerekli sermayeleri

hesaplanırken,bir yıllık zaman diliminde fazla sapma gösteren modeller kullanılmışsa, tutulması gereken sermaye miktarı sapma sayısı arttıkça artacaktır

Page 19: Riske maruz değer ve stres testi

19

KOŞULLU RİSKE MARUZ DEĞER(conditional VaR-CVaR)

Temel olarak potansiyel kaybın riske maruz değeri aştığı beklenen kayıp olarak tanımlanır

CVaR= E{x/x > VaR}

CVaR, VaR’ı aşan zararların ortalaması olarak bulunur ve her zaman normal VaR’dan yüksektir.

Riskin dağıtılması ilkesine göre, bir portföyde çeşitli varlıkların bir araya getirilmesinin toplam riski azaltması ya da en azından aynı seviyede tutması beklenmektedir

RİSK(A+B) ≤RİSK(A)+RİSK(B)

Page 20: Riske maruz değer ve stres testi

20

KOŞULLU RİSKE MARUZ DEĞER(conditional VaR-CVaR)

Riskin dağıtılması ilkesi, tutarlılığı tanımlarken kullanılan dört temel kavramdan bir tanesi olan alt katmanlara ayrılma kavramıyla ilgilidir

Tutarlı risk ölçütü sayılmak için aşağıdaki özelliklerin sağlanması gerekir

•X≤Y ise p(x)≥p(y)Monotonluk

•π ≥0 ise p(π x)= πp(x) Pozitif homojenlik

•P(X+a)=p(X)-asapmasızlık• p(X+Y)≤ P(X)

+P(Y)Alt katmanlara

ayrılma

Page 21: Riske maruz değer ve stres testi

21

KOŞULLU RİSKE MARUZ DEĞER(conditional VaR-CVaR)

Alt katmanlara ayrılamadığından tutarlı risk ölçütü değil

Zararlar için eşik değeri ifade eder,ancak eşik değer aşıldığında ne olacağı hakkında bilgi vermez

VaR

Tutarlı risk ölçütü

En kötü %x’lik durumda portföyün kaybedeceği ortalama tutar

Dağılımların kuyruk bölümlerindeki zararlara daha duyarlıdır

CVaR

Page 22: Riske maruz değer ve stres testi

22

Örnek Koruma satan pozisyonlar-> düşük ihtimalle yüksek

tutarlı zararlara maruz kalabilecek portföyler Koruma alan pozisyonlar-> yüksek ihtimalle düşük

tutarlı zararlara maruz kalabilecek portföylerHer iki portföy içinde hesaplanan VaR değerinin aynı

olduğu durumda CVaR değerleri farklı olmaktadır.Koruma satan portföy için kuyruktaki zarar tutarları

yüksek olduğu için ortalama yüksek çıkmaktadır

KORUMA SATAN PORTFÖY KORUMA ALAN PORTFÖYMax. Zarar= 778,5 Max. zarar=364,2VaR=236,0 VaR=236,0CVaR=316,0 CVaR=271,5

Page 23: Riske maruz değer ve stres testi

23

STRES TESTİ Stres testleri sık rastlanmayan olası risklerin

gerçekleşmesi durumunda oluşabilecek zararları ölçmek için kullanılan bir risk yönetim tekniğidir.

Finansal modellerin, gelecekte meydana gelebilecek olağanüstü fiyat değişikliklerine karşı portföyün duyarlılığı hakkında yeterli bilgi veremediği gerekçesiyle stres testleri ile desteklenmeleri otoritelerce önerilmektedir

VaR değeri ile ifade edilen tutar,normal bir zarardır,Stres testleri ile ise, VaR tutarı aşıldığında yani olağanüstü bir durum ortaya çıktığında oluşabilecek zararlar hakkında bilgi edinilmektedir

Page 24: Riske maruz değer ve stres testi

24

STRES TESTLERİ SÜRECİNE İLİŞKİN YAKLAŞIMLAR

Stres testi sürecinde iki temel yaklaşım bulunmaktadır:

1. Senaryo Analizi• Tarihi Senaryo Analizi• Kurgusal Senaryo Analizi• Standart Senaryolar

2. Mekanik Yaklaşımlar• Etken İtme Analizi• Max. Zarar Optimizasyonu• En Kötü Durum Senaryosu

Page 25: Riske maruz değer ve stres testi

25

1)Senaryo AnaliziA. Tarihi Senaryo Analizi

-Geçmişte yaşanan krizin aynen tekrar etmesi durumunda oluşabilecek zararın tahmin edildiği testlerdir-Uygulaması kolaydır-Ancak geçmişte yaşanan krizler, farklı koşullarda yaşandığı için, senaryonun mevcut durumdaki riskleri içermeyebilmesi de yöntemin dezavantajıdır

B. Kurgusal Senaryo AnaliziMevcut ekonomik koşullarla ve portföyün yapısıyla uyumlu bir senaryo üretilerek bu senaryo neticesinde oluşabilecek zarar tahmin edilmeye çalışılır

C. Standart Senaryolar-Standart stres senaryolarının kuruluşlar tarafından uygulanmasıdır-Standart senaryoları sürekli kullanan bir kuruluş maruz kaldığı risklerin zaman içindeki değişimlerini de gözleme imkanı bulacaktır

Page 26: Riske maruz değer ve stres testi

26

2)Mekanik YaklaşımlarPek çok sayıda olasılık üzerine yoğunlaşılarak portföy

üzerindeki etkisi en olumsuz olan olasılık bileşimi tespit edilmektedir

A. Etken İtme AnaliziHer bir risk etkeninin fiyatının en olumsuz yönde değiştirilmesi(itilmesi) ve bu değişimlerin tümünün portföyün değeri üzerindeki bileşik etkisinin tespit edilmesi

B. Max. Zarar optimizasyonuRisk faktörlerinin ortalama değerleri içinde ortaya çıkan zararın incelenmesi

C. En Kötü Durum SenaryosuOrtaya çıkması gerçekten beklenen en kötü durumla ilgilenilir

Page 27: Riske maruz değer ve stres testi

27

ULUSLARARASI DÜZENLEMELER AÇISINDAN VaR VE STRES TESTİ

Uluslararası düzeyde kabul gören en önemli standartlar Basel Bankacılık Denetim Komitesi tarafından oluşturulmaktadır

Avrupa Birliği Sermaye Yeterliliği Direktiflerinde, Basel II ile getirilen önerileri içermektedir.

Page 28: Riske maruz değer ve stres testi

28

BASEL II Bankaların faaliyetleri esnasında

karşılaştıkları veya karşılaşmaları muhtemel risklere karşı yeterli özkaynak bulundurmaları, bu sürecin etkin biçimde otoriteler tarafından denetimi ve bu konularda kamuoyunun aydınlatılmasına yönelik bankacılık yasalarını içermektedir

Page 29: Riske maruz değer ve stres testi

29

BASEL IIÖnerilerin amacı; Karşılaştıkları finansal ve operasyonel

risklere karşı, bankaların ne kadar sermaye tutmaları gerektiğine ilişkin uluslararası standartlar oluşturmaktır

Önerilerde özetle; Bankaların maruz kaldıkları risklerle

orantılı şekilde sermaye tutmaları gerektiği vurgulanmaktadır

Page 30: Riske maruz değer ve stres testi

30

BASEL IIFinansal sistemde istikrarın artırılması

için “3 yapısal blok/katman” kavramını kullanmaktadır

Bu yapısal bloklar; 1. Asgari sermaye yükümlülüğü2. Denetleyici gözden geçirme3. Piyasa disiplini

Page 31: Riske maruz değer ve stres testi

31

BASEL II“Yapısal blok 1” bir bankanın

karşılaşacağı 3 ana risk türü için hesaplanan sermaye tutarını ele almaktadır.Bu riskler:Kredi riski standart yaklaşım ve içsel

model yaklaşımı

Piyasa riski standart yaklaşım ve içsel model yaklaşımı-VaR

Operasyonel risk temel gösterge yaklaşımı,standart yaklaşım ve ileri ölçüm yaklaşımı

Page 32: Riske maruz değer ve stres testi

32

BASEL II PİYASA RİSKİNE İLİŞKİN ÖNERİLERİ

Basel komitesi, bankaların piyasa riskine maruz tutarlarının, sermaye yeterlilik rasyosuna dahil edilmesi amacıyla bir öneri metni hazırlamıştır

Kendi içsel modelini kullanmak isteyen bankalar için belirli kıstaslar getirmiştir

Page 33: Riske maruz değer ve stres testi

33

BASEL II PİYASA RİSKİNE İLİŞKİN ÖNERİLERİ

Bankalar İçsel model yaklaşımını seçerek kendi yöntemlerini, alım satım işlemlerinden kaynaklanan piyasa risklerini ölçmede ve buna göre tutmaları gereken asgari sermaye tutarını belirlemede kullanılabilmektedir

Kendi içsel modelini kullanacak bankalar için bir takım nicel ve nitel standartlar belirlenmiştir

Nicel Standartlar

•Modelin genel hesaplama kriterini belirler

Nitel standartlar

•Modelin günlük risk yönetim uygulamaları ile entegre olmasını sağlar

Page 34: Riske maruz değer ve stres testi

34

NİCEL STANDARTLARBankaların kullanacakları içsel modellerin

aşağıdaki kriterleri sağlaması zorunludur1. VaR, günlük olarak hesaplanmalıdır2. VaR’ın hesaplanmasında, %99’luk tek

taraflı güven aralığı kullanılacaktır3. VaR hesaplamalarında, asgari “elde tutma

süresi” on iş günü olacaktır4. VaR hesaplamalarında tarihsel gözlem

süresi(örneklem süresi) seçimi asgari bir yıldır

5. Bankalar veri setlerini asgari üç ayda bir güncellemelidir

Page 35: Riske maruz değer ve stres testi

35

NİCEL STANDARTLAR Standartlarda belirli bir model

öngörülmemiştir.Kullanılan model, bankanın karşılaşabileceği önemli risklerin hepsini kapsadığı sürece, bankalar modelleri kullanmakta serbest olacaklardır

Her bankanın bir önceki günün VaR tutarına, bir çarpım faktörü (k) uygulamasıyla bulunan sermaye yükümlülüğünü, günlük olarak karşılaması gerekmektedir

Page 36: Riske maruz değer ve stres testi

36

NİCEL STANDARTLAR Çarpım faktörü ulusal denetim

otoriteleri tarafından asgari “3” olarak, bankanın risk yönetim sisteminin kalitesi hakkında yaptıkları değerlendirme esasında belirlenecektir

Böylece bankalara model tahminlerinin isabetliliğini devam ettirmeleri için bir içsel teşvik verilmiştir

Page 37: Riske maruz değer ve stres testi

37

NİTEL STANDARTLARSermaye yeterliliği hesaplamasında kendi

içsel modelini kullanacak bankaların modellerinin, yerel otoritelerce onaylanması zorunlu tutulmuştur

İlgili nitel standartlar;

Page 38: Riske maruz değer ve stres testi

38

NİTEL STANDARTLAR1. Bankanın, kendi risk yönetim sisteminin uygulanmasından

sorumlu, bağımsız bir risk birimi oluşturması2. Risk biriminin modelin ürettiği değerleri, gerçekleşen kayıp

tutarları ile karşılaştırmak amacıyla düzenli bir “geriye dönük test” programı gerçekleştirmesi,

3. Banka yönetim kurulunun ve yöneticilerin gerekli tüm kaynakları tahsis ederek risk kontrol süreci içinde aktif olarak yer almaları,

4. Banka-içi risk ölçüm modelinin mümkün olduğunca bankanın günlük risk yönetim süreci ile bütünleştirilmesi ve karar alma süreçlerinde kullanılması

5. Kullanılan modellerin bankanın uyguladığı içsel stratejiler ile ne ölçüde bağdaştığının belirli aralıklarla gözden geçirilmesi

6. Bankanın risk analizinin tamamlayıcısı olarak, her türlü senaryoyu içeren stres testlerinin uygulanması

Page 39: Riske maruz değer ve stres testi

39

BASEL II’DE YER ALAN STRES TESTİNE İLİŞKİN ÖNERİLER

Bankaların stres senaryolarının, alım-satım portföylerinde olağanüstü kayıp veya kazançlar yaratabilecek ya da bu portföylerden kaynaklanan risklerin kontrolünü güçleştirebilecek olan faktörleri kapsaması gerekir

Bu faktörler, piyasa, kredi ve operasyonel risklerin çeşitli bileşenleri de dahil tüm önemli ve büyük risk türlerinde söz konusu olabilecek düşük-olasılıklı olayları kapsar

Stres testi senaryoları, bu tür olayların hem doğrusal hemde doğrusal olmayan fiyat özelliği gösteren pozisyonlar üzerindeki etkilerini ortaya koymalıdır

Page 40: Riske maruz değer ve stres testi

40

BASEL II’DE YER ALAN STRES TESTİNE İLİŞKİN ÖNERİLER

Stres testleri, hem piyasa riskini hem de piyasa dalgalanmalarının likidite etkilerini içermeli ve hem nicel hem de nitel özelliklere sahip olmalıdır

Nicel özellik, bankaların karşı karşıya kalması muhtemel stres senaryolarını tanımlamasıdır

Nitel özellik, stres testinin iki önemli hedefinin banka sermayesinin olası büyük kayıpları karşılama kapasitesini değerlendirmesi ve bankanın riskini azaltmak ve sermayesini korumak için alabileceği tedbirleri belirlemesidir

Page 41: Riske maruz değer ve stres testi

41

BIS’IN STRES TESTİ UYGULAMALARI İÇİN İLKELERİ

Bankalar, Riski tanımlayan ve kontrolünü yapan Diğer risk yönetim araçlarını tamamlayan

bir risk perspektifi sunan Sermaye ve likidite yönetimini

güçlendiren Banka içi ve banka dışı ile olan iletişimi

artıran

bir stres testi uygulamalıdır

Page 42: Riske maruz değer ve stres testi

42

BIS’IN STRES TESTİ UYGULAMALARI İÇİN İLKELERİ

Stres testi programları kurum içi görüşleri dikkate almalıdır Bir bankanın stres testi programı için yazılı politika ve prosedürleri

olmalıdır Bankanın yeterince esnek stres testleri uygulayabilmesi için uygun

bir altyapısının olması gerekir Stres testleri bağımsız bir şekilde değerlendirilmelidir Stres testleri düzenli bir şekilde sürdürülüp gerektiğinde

güncellenmelidir Stres testleri firma geneli de dahil çeşitli risk ve iş alanlarını

kapsamalıdır Stres testi programları “ters stres testleri”nide içermeli ve riskler

arasındaki etkileşimi ve gizli riskleri de ortaya çıkarmalıdır Stres testleri, itibar kaybı nedeniyle büyük zarar oluşturabilecek

olaylar da dahil, kuruluş açısından güçlük yaratan durumları da ele almalıdır

Page 43: Riske maruz değer ve stres testi

43

GLOBAL FİNANSAL KRİZ SONRASINDA VaR VE STRES TESTİ YÖNTEMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİRisk ölçüm teknikleri olarak kullanılan modeller, kriz sonrasında

birçok eleştiriye maruz kalmıştırVaR yöntemine yöneltilen eleştiriler

Normal dağılımı varsayması sonucunda kriz dönemlerinde yeterince fayda sağlamadığı

Normal dağılımın simetrik bir dağılım olduğu, ancak gerçek hayatta dağılımların genellikle normal dağılımdan daha kalın kuyruklu olması

Finansal kuruluşların aşırı risk almalarına ve aşırı kaldıraç kullanabilmelerine izin vermesi

Dağılımların merkezinde yer alan yönetilebilir risklerle ve kuyruk bölümlerindeki zararı göz ardı etmesi ve yöneticilere pek de doğru olmayan bir güven vermesi

konularında eleştiri almıştır

Page 44: Riske maruz değer ve stres testi

44

GLOBAL FİNANSAL KRİZ SONRASINDA VaR VE STRES TESTİ YÖNTEMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Ayrıca, yöntem “alt katmanlara ayrılma” özelliğini sağlamaması nedeniyle eleştirilmektedir.

Bu bir kuruluşun VaR değerinin, kuruluşun alt departmanlarında ölçülen VaR değerinin toplamından büyük çıkabilmesi anlamına gelmektedir

Yöntem bu özelliği dolayısıyla tutarlı bir risk ölçütü olmadığı konusunda eleştiriler almıştır

Özellikle VaR’ı aşan zararların tahmininde, VaR yönteminin tamamlayıcısı olarak stres testlerinin kullanımının önemini ortaya çıkarmıştır

Page 45: Riske maruz değer ve stres testi

45

FED TARAFINDAN ABD BANKALARI İÇİN UYGULANAN STRES TESTİ

FED’in yürüttüğü stres testi uygulaması Çalışmaya,2008 yılı sonunda varlıkları 100

milyar doları aşan tüm yerli banka holding şirketleri dahil edilmiştir

19 şirket sektördeki varlıkların 2/3’ünü toplam kredilerin ise yarısını elinde tutmaktadır

2009 ve 2010 yılları için 2 makroekonomik senaryo içeren ve banka holding şirketleri için, zararlar,kazançlar ve rezerv ihtiyaçlarını tahmin etmek için tasarlanmış bir geleceğe bakış egsersizi olduğu vurgulanmıştır

Page 46: Riske maruz değer ve stres testi

46

FED TARAFINDAN ABD BANKALARI İÇİN UYGULANAN STRES TESTİ

Temel senaryo:Resesyonun derinliği ve süresine ilişkin olarak şubat 2009’da profesyonel tahmincilerin üzerinde uzlaştığı beklentilleri içermektedir

Kötümser senaryo:Temel senaryoya göre daha uzun ve derin bir resesyonu öngören senaryoyu temsil etmektedir

FED’in stres testi çalışmasında kullandığı senaryoların parametreleri

Temel senaryo Kötümser senaryo

Yıllar 2009 2010 2009 2010

İşsizlik oranı 8,4 8,8 8,9 10,3

Konut fiyatları -14 -4 -252 -7

GSYH -2,0 2,1 -3,3 0,5

Page 47: Riske maruz değer ve stres testi

47

FED TARAFINDAN ABD BANKALARI İÇİN UYGULANAN STRES TESTİ

Stres testi sonuçlarına göre, 10 bankanın,sermayesinin toplam 74,6 milyar dolar artırması gerektiği belirlenmiştir.

Geriye kalan 9 bankanın ise kullanılan senaryolar kapsamında sermayesi yeterli bulunmuştur.

FED STRES TESTİ SONUÇLARI(KÖTÜMSER SENARYO)

No Banka Adı İhtiyaç duyduğu ek sermaye tutarı(milyar dolar)

1 Bank of Amerika Corp. 33,92 Wells Fargo& Co. 13,73 GMAC LLC 11,54 Citigroup Inc. 5,55 Regions Financial Corp. 2,56 SunTrust Banks Inc. 2,27 KeyCorp 1,88 Morgan Stanley 1,89 Fifth Third Bancorp 1,110 PNC Financial Services Group Inc. 0,6TTL 74,6

Page 48: Riske maruz değer ve stres testi

48

FED TARAFINDAN ABD BANKALARI İÇİN UYGULANAN STRES TESTİ

Testte sermaye ihtiyacı bulunduğu ortaya çıkan bankalara açıklarını kapatmak için 6 ay süre tanınmıştır, ihtiyaçların giderilememesi durumunda devletin bankalardaki payları artacaktır

Page 49: Riske maruz değer ve stres testi

49

SonuçVaR modellerinin temel varsayımları:1. Piyasaların geçmiş dönemlere benzer şekilde

hareket edeceği2. Varlık fiyatlarındaki değişimlerin normal dağılıma

sahip olduğudurFakat,“Piyasalar her zaman geçmiş dönemlere benzer şekilde hareket etmez,kırılma dönemleri vardır”“Kriz dönemlerindeki fiyat değişimleri normal dağılımın öngördüğü sapmaları aşar”

Stres Testi VaR