GÜRHAN TITREK ÇıRAKLıK EĞITIM MERKEZI

SEKRETERLIK KURSU

“DEĞER YARGILARI”

HAZıRLAYAN

MIKAIL KARA

ÇANKıRı-2010

Değer Kararı

Değerler, sosyal yaşantıların ölçütlerinioluşturur. Bir davranış biçimini öbürüne tercihetmede değerler önemli bir rol üstlenmektedir.Başka bir bakış acısından, değerler davranışlarınkaynaklarını oluşturduğu gibi ölçütlerini debelirler.

Belirli bir davranışı oluşturmada etkin olandeğer onun nasıl olduğuna da karar verir.Değerler bir kişinin veya sosyal grubun kabulettiği standartlar, inançlar veya moralilkeleridir

İnsanoğlunun

toplumda, sevgiyi, dostluğu, mutluluğu,

özgürlüğü, barısı yaşaması ve

oluşturması aynı zamanda yaratıcılık ve

tutarlılığı en üst düzeyde başarabilmesi

için etik değerlere uyması gerektiğinivurgulamaktadır.

Birey genel kabul gören değerlere sahip

olmalıdır. Genel kabul gören değerler bir

sonraki nesle aktarılarak devam ederler.

Değerlerin ortaya çıkmasında sosyal onayönemlidir. Sosyal olarak onaylananlarzamanla davranış ölçütleri haline gelerekdeğerleri oluşturmaktadır.

Değerlerin öğrenilmesinde model alma vetaklit önemlidir. Örneğin, babanın dedeyegösterdiği saygı gösterme davranışı çocuktarafından model alınır veya taklit edilir.

Dolayısıyla sosyal öğrenme teorisinin temelvarsayımları dikkate alınarak değer yargılarınınkişinin yetiştiği cevreden beslenerekşekillendiği söylenebilir.

Değerlerin öğrenilmesinde bilgi ve düşünceboyutu da önemlidir. İnsanlar tercihlerini veyargılarını yeni öğrendikleriyle değiştirmekteve şekillenmektedir.

Sonuçta değerler genetik olarakaktarılmazlar. Değerler sosyal rollerleöğrenilerek bir sonraki kuşaklara aktarılırlar.Sosyal roller içindemesleki, cinsel, sosyal, kişisel gibi kimlikyapıları da yer almaktadır.

Sosyal rollerle biçimlenen kimlik yapılarınınoluşmasında değerler önemli bir yere sahipbulunmaktadır. Belirli bir sosyal rolde kişilerinneler yapması, neler yapmaması ve nelerekıymet vermesi öğrenilir ve bunlar biryaptırım da olabilir.

Değer yargılarının Sınıflandırılması

Değerler toplumsal bağlamda, toplumsaldeğerler; bireysel bağlamda, bireyseldeğerler; küçük grup bağlamında ise ailedeğerleri olarak tasnif edilebilir

Bireysel açıdan değerler

Değerlerin değişimi bireylerin kişilikyapılarında önemli değişikliklere yol acar.Değerler bireysel acıdan benlik kavramınınözünü oluşturarak eylem ve düşünceyi etkiler

Toplumsal Açıdan Değerler

Toplumsal acıdan değer değişimi ise sosyal vekültürel değişimi doğurmaktadır. Değerdeğişimleri bazen toplumları, üretimbiçimini, hatta cağları değiştiren niteliklerlekendini gösterebilmektedir.

Toplumsal Değerlerden Ahlak

Ahlak, bir sosyal bilim dalı olarak toplumiçerisinde oluşmuş örf ve adetlerin, değeryargılarının, normların ve kurallarınoluşturduğu sistem bütününü inceler. Busistem bütünü; bir bireyin, bir grubun ya datüm toplumun doğru ve yanlış davranışlarınıbelirler ve yönlendirir.

Ahlak bilimi içerisinde incelenen başlıca konularise şunlardır:

• İyi ve kötünün ayırt edilmesi,

• Doğru ve yanlışın belirlenmesi,

• İnsanın yapması gereken ya da insanlardanyapılması beklenen davranış ve eylemlerintespit edilmesi,

• İnsanların yapmaması gereken ya dainsanlardan yapılmaması istenen davranış veeylemlerin tespit edilmesi,

Ahlak bilimi özetle, ahlak kurallarını ele alanbir disiplindir. Ahlak kurallarının temelözelliklerini ise şu şekilde özetlemekmümkündür:

• Ahlak kuralları, belirli bir kişi, grup ya da toplumiçin geçerli olan değer yargılarıdır. Ahlakikurallar genel geçerliliğe sahip değillerdir. Birbaşka ifadeyle, neyin doğru, neyinyanlış, neyin iyi ya da kötü olduğu kişidenkişiye, gruptan gruba ve nihayet toplumdantopluma değişebilir.

Temiz Toplum amacına ulaşmak için başlıca şu alanlarda ahlakın tesis edilmesi gerekir:

• Toplum ahlakı,

• Sistem ahlakı,

• Meslek ahlakı,

• Organizasyon ahlakı,

• Ödev ve sorumluluk ahlakı,

Temiz Toplum ya da Ahlaki Toplum düzeni oluşturmak içinbaşlıca şu alanlarda ahlakın tesis edilmesi şarttır:

• En başta toplumu oluşturan ailelerin ve bu ailede yetişenbireylerin ahlaklı olması gerekir.

• Toplumun yönetildiği siyasal sistem ve aynı zamandaekonomik sistemin ahlaki olması gerekir.

• Toplumda mevcut tüm organizasyonların (kamusalorganizasyonlar, özel organizasyonlar ve gönüllüorganizasyonlar) ahlaki ilke ve standartlar dahilindefaaliyette bulunmaları gerekir.

• Toplumda mevcut tüm mesleklerde ( ticaret, sanayi vehizmet sektöründeki tüm meslekler vs.) mesleğini icra edenkişilerin ahlaka uygun davranmaları gerekir.

• Toplumu oluşturan tüm bireylerin ve kurumların ödev vesorumluluk ahlakına uygun hareket etmeleri gerekir.

Görgü Kuralları

Görgü ise topluma veya kuruma ait uyulmasıgerekli kaideler bütünüdür. Özel anlamdagörgü hayatı medeni ölçüler içindeyönlendirme sanatıdır.

Görgü toplumun tarihi süreç içerisindegeliştirdikleri saygı ve incelik kuralları ve çeşitlidurumlarda uyulması gereken ayrıntılıformalitelerdir. Bu kurallar toplumsalkesimleri ve grupları birbirinden ayırma vehayatı kolaylaştırma, ilişkileri düzenlemeişlevine sahiptir.

Yasal hiçbir yaptırımı olmayan görgü kurallarıçiğnendiği zaman, uyumsuz sayılan bireylertoplum tarafından dışlanır.

Görgü kavramı için; “ hayatını iyi yönlendirmesanatı”, “nezaket kurallarını bilme ve onlarıdoğru uygulama” gibi tanımlar yapılmaktadır.

Yemekte görgü kuralları

Herkesin yemeği gelene kadar yada ev sahibi başlamanızı rica etmeden yemeğebaşlamayın. İçeceğinizi istediğiniz her zaman içebilirsiniz.

Ağzınız açıkken yemeğinizi çiğnemeyin yada yemek yerken konuşmayın. Ağzınızıfazla doldurmayacak kadar küçük parçalar halinde yiyin.

Masada dik oturun ve dirseklerinizi masanın üzerine koymayın.

Çok hızlı yada yavaş yemeyin. Masadakilerin hızına uymaya çalışın.

Masada iken asla dişlerinizi karıştırmayın. Eğer çok gerekli ise tuvalete gidin.

Ekmeğinize yağ sürerken her seferinde küçük bir parça almaya özen gösterin veher zaman önce tabağınıza alın sonra ekmeğin üzerine sürün.

Masadaki yiyecekleri uzatırken, her zaman sağınıza verin. Ekmek verirkenkendinize almadan önce başkalarına önerin.

Yemekte sigara içmeyin, eğer masadaki kişiler ve restoran kurallarıyasaklamıyor ise yemekten sonra içebilirsiniz.

Sofra takımı ve bardaklar üzerinde ruj izi bırakmamaya özen gösterin.Yemeğe oturmadan önce rujun fazlasını bir peçete ile alın.

Tadına bakmadan önce yemeğe tuz yada biber koymayın .

İşyeri görgü kuralları

İşyerinde ki kurallar birlikte çalıştığınızmeslektaşlarınıza ve iş arkadaşlarınıza karşısaygı göstermek demektir. Ayrıca görgükurallarına uymanız iş görüşmelerinizde yadaiş başvurularınızda bırakacağınız etkiyi önemlioranda etkileyecektir.

Her zaman takdim edildiğinizde yada tanıştırıldığınızda ayağa kalkın.

Siz insanları tanıştıracağınız zaman daha önemli kişinin ismini önce söyleyin.

Telesekreterinize İsminiz, göreviniz, departmanınız ve ne zaman müsait olduğunuza dair kısa ve profesyonel bir mesaj bırakın.

Mesaj bırakırken isminizi ve soyadınızı, neden aradığınızı ve telefonunuzu bırakın.

Kıyafet kuralına uyun. Eğer belli bir kural yok ise üst düzey yöneticilerden örnek alın.

Bütün toplantılara tam zamanında gelin.

Toplantı sırasında kalemler, ataçlar yada diğer ofis araçları ile oynamayın.

Çok gerekmedikçe toplantı sırasında telefonunuzu kapalı tutun. Eğer kapatamıyorsanız o zaman kapının yakınına oturun böylece telefonunuz çaldığında sessizce dışarı çıkabilirsiniz.

Oturuşunuza ve duruşunuza dikkat edin —koltuğa gömülmeyin , sandalyenizde geriye yaslanmayın, yada kollarınızı göğsünüzün üzerinde kavuşturmayın.

Sosyal iletişim kuralları

İletişim hem beden hareketlerini hem de sözlü ifadeyi kapsar. Konuşurken karşınızdaki insana bakın ve kollarınızı kavuşturmayın (kızgınlık ifadesi).

Eğer utangaç biriyseniz bunu kabul etmekten ve söylemekten çekinmeyin. Dürüstlük insanların rahatlamalarını sağlar.

Normal hızda konuşun ne çok hızlı ne çok yavaş.

Karşınızdaki kişi üzerinde bıraktığınız izlenimi fazla düşünmeyin.

Konuşmayı bitirirken geçerli bir neden öne sürün ve kişi ile konuşmaktan keyif aldığınızı belirtin.

Karşınızdakine iltifat ederken içten ve samimi olun. Karşılaştırma yada değerlendirme yapmamaya özen gösterin; örneğin, "Kazağının ne kadar eski olduğu düşünülürse gayet iyi duruyor ."

İltifat aldığınızda fazla alçak gönüllü olmayın ve iltifatın gerekmediğini açıklamaya çalışmayın. Basit bir "teşekkürler" hem yeterli hem de kibarcadır.

Birisini eleştireceğiniz zaman karşınızdaki insanın duygularını göz önünde bulundurun ve kişi ile özel olarak konuşmaya özen gösterin. Yakıştırma yapmaktan kaçının ve sorunu kişiselleştirmeyin

Birisi sizi eleştirdiğinde sakin olun. Savunmaya geçmemeye özen gösterin. Eğer kişi sizi insanların içinde ve kabaca eleştiriyor ise içgüdüsel olarak reaksiyon göstermek isteyebilirsiniz fakat en iyisi basitçe "Düşünceni özel olarak bana iletmeni tercih ederdim" deyin.

Her zaman "Lütfen" ve "Teşekkür ederim" demeyi unutmayın

Öksürürken yada esnerken ağzınızı kapatmayı unutmayın ve hemen elinizi yıkamaya özen gösterin. Bu hem görgü kuralı hem de temizlik kuralıdır.

Örf Adet ve Gelenekler

Örfler, çoğu zaman toplumun katı beklentileriolarak nitelenen birtakım örnek tutum vedavranışlardır.

Örfler, aynı zamanda toplumu, herhangi birdeğer sisteminin bünyesini oluşturan temeltaşlarını da temsil ederler.

Bu değerler sistemi, toplumsal yapınındurumuna göre giderek özel bir hukuksistemine göre ya da o sistemdeki bir yasamaddesine de gerekçe olur. Örflerin bireylebirey, bireyle aile, bireyle komşular veakrabalar, bireyle halk ve ulus arasındakiilişkileri, davranışları, tutum ve tavırlarıdüzenleyen ve belirleyen işlevleri vardır.

Adetler, tıpkı örfler gibi birçok sosyal içerikli ilişkiyidüzenlemekte, yönetmekte ve denetlemektedirler.

Toplumsal yaşamın düzenli gitmesinde, kurallarınuygulanmasında adetler etkili olmaktadırlar;örneğin karşılama ve uğurlamalar; yemek ve sofradüzenleri; geçiş dönemleriyle ilgili kutlama vekutsamalar; kız isteme, nişanlılık ve evlenmeusulleri; cinsler, yaş grupları, meslek mensuplarıarasındaki ilişkilerin biçimleri; selamlaşma, hatırsorma sırasında uyulması gereken kurallar;bayramlar, mevsimler, önemli günlerle ilgilidavranış biçimleri; 'yas alma', 'baş sağlığı dileme’gibi durumlarda söylenecek sözler, takınılacaktavırlar ve tutumlar adetlerin alanına girerler.

Gelenekler geniş anlamıyla bir kuşaktanötekine geçirilebilen bilgi, tasarım, boşinanç, yaşantı biçimi; daha geniş anlamıylamaddi olmayan kültürdür. Dar anlamdaise, kuşaklar boyunca bir Toplumun örneğinkutsal yada politik işleri gibi önemlikonulardaki görüşlerdir. Gelenekler sözlü veyazılı olmak üzere iki bölüme ayrılırlar. Tıpkıadetler gibi, ama onlardan daha güçlü olaraktoplumsal yaşamın düzenlenmesinde vedenetlenmesinde önemli rol oynarlar.

Gelenekler, genellikle yasalardan çok daha

geniş bir alanı yönetirler.

Askerlik Geleneği

Sünnet Geleneği

Bayram Gelenekleri

Bebeğe Ad Koyma

Ölüm Geleneği

Lohusalık Geleneği

Çocuk Oyunları

En yalın tanımıyla bir şeyi görüle geldiği gibi yapma alışkanlığıolan görenek, öteki sosyal alışkanlık gibi gerekli ve uygungörülenleri kapsar. Ama bunların mutlaka yerinegetirilmesini istemez. Öteden beri yapıla gelmekteolan, fakat henüz adet durumunu kazanmamış olan budavranış biçimlerine grubun, toplumun gelişmesin uygunyenilikler eklenir. Bunlar süreklilik kazandığı gibi, bir süresonra ortadan kalkabilirler.

Görenekler, günlük yaşantımızın gerekli gördüğü ilişkilerindüzenlenmesinde, bireyler arasındaki sürtüşmeleriazaltmakta, toplumsal ilişkilerin kolaylaşmasında, belirleyicirol oynarlar. Komşu ziyaretlerinde, hasta yoklamalarındaalış-verişte, ortak taşıtlara inip binmede, tanışma vetanıştırılmalarda nasıl davranılacağını belirleyerek ilişkilerindüzenli gitmesine yardımcı olurlar.

TEŞEKKÜRLER..