Маркетингийн үндэс,

маркетингийн иж бүрдэл

Маркетингийн тухай үндсэн ойлголт, тодорхойлолтууд

Маркетингийн удирдлага

Маркетингийн орчин

Маркетингийн төлөвлөлт

Маркетингийн мэдээллийн систем

Маркетингийн иж бүрдэл, түүний бодлого, стратеги

1. Маркетингийн тухай үндсэн

ойлголт, тодорхойлолтууд Маркетинг “market” буюу “зах зээл арилжаа наймаа

хийгдэх газар”-ыг илэрхийлсэн англи үгнээс үүсэлтэй.

“Зах зээлийг эзэмдэх ухаан “ гэж ойлгож болно.

Маркетингийн тодорхойлолтууд

Уламжлалт тодорхойлолт

Орчин үеийн тодорхойлолт

Маркетинг Борлуулалт

Маркетинг, борлуулалтын ялгааБорлуулалт Маркетинг

- Бүтээгдэхүүнд голлон анхаарна.

- Компани өөрөө эхэлж

бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлээд

дараа нь борлуулах аргаа хайна.

- Удирдлага нь борлуулалтын хэм-

жээг нэмэгдүүлэхэд чиглэгдсэн.

- Богино хугацааны төлөвлөлт

голлоно. (өнөөдөр зах зээлд

борлогдох бүтээгдэхүүнийг

анхаарна)

- Худалдагчийн эрх ашгийг

хамгаална.

- Хэрэглэгчийн хэрэгцээнд голлон

анхаарна.

- Компани хэрэглэгчийн хэрэгцээг

тодорхойлж, дараа нь

бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж

борлуулах аргаа хайна.

- Удирдлага орлогыг

нэмэгдүүлэхэд чиглэгдсэн.

- Удаан хугацааны төлөвлөлт

голлоно. (шинэ бүтээгдэхүүн,

ирээдүйн зах зээлийн өсөлтөнд

анхаарна)

- Худалдан авагчийн эрх ашгийг

хамгаална.

Маркетинг гэж юу вэ? Зах зээлийн эрэлт, хэрэгцээ, шаардлагыг бүх талаас нь

гүнзгий судалсны үндсэн дээр түүнийг солилцоогоор

дамжуулан аль болох үр ашигтай хангах замаар

тогтвортой өндөр ашиг олох болон пүүсийн бусад

зорилгод хүрэхийн тулд таваарыг бий болгох,

үйлдвэрлэх, борлуулахад чиглэсэн удирдлагын

идэвхтэй үйл ажиллагааны систем юм.

Үндсэн ухагдахуун

Хүсэл, шаардлага

Хэрэгцээ

ЭрэлтБараа, таваар

Солилцоо

2. Маркетингийн удирдлага Тодорхой зохион байгуулалтын зорилтыг шийдвэрлэж,

өндөр ашиг олох, борлуулалтын хэмжээг өсгөх, зах

зээлд эзлэх байр сууриа нэмэгдүүлэхийн төлөө зорилго

бүхий худалдан авагчтай хийх үр ашигтай наймааг

дэмжих, бататгах, бий болгохоор урьдчилан тооцож

тогтоосон арга хэмжээг амьдралд хэрэгжүүлэхэд

хяналт тавих эдийн засгийн шинжилгээ хийх,

төлөвлөх үйл ажиллагаа юм.

Маркетингийн хувьсалҮйлдвэрлэлийг боловсронгуй болгох үзэл баримтлал

Бүтэгдэхүүнийг боловсронгуй болгох үзэл баримтлал

Худалдааны үйл ажиллагааг идэвхжүүлэх үзэл баримтлал

Маркетингийн үзэл баримтлал

Маркетингийн нийгэм ѐс суртахууны үзэл баримтлал

3. Маркетингийн орчин Компани зорилтот хэрэглэгчидтэйгээ харилцан

ашигтай харилцаа холбоо тогтоох чадварт нөлөө

үзүүлэх хүчин зүйлс, субъектуудыг маркетингийн

орчин гэнэ.

Микро

• Өрсөлдөгч

• Хэрэглэгч

• Бэлтгэн нийлүүлэгчид

• Зуучид

• Харилцагчид

• Компани

Макро

• Эдийн засгийн орчин

• Хүн ам зүйн орчин

• Нийгэм - соѐлын орчин

• Байгаль - экологийн орчин

• Улс төр-хууль эрх зүйн орчин

• Шинжлэх ухаан, технологийн орчин

Микро орчин Маркетингийн менежерийн зорилго нь зорилтот

хэрэглэгчдийн анхаарлыг татан худалдан авалт

хийлгэхэд оршинэ.

Гэвч амжилт тэдэнд анхаарал хандуулснаар ирдэггүй.

Амжилт нь компаний дотоод үйл ажиллагаа,

нийлүүлэгчид, зуучлагчид, өрсөлдөгчид, хэрэглэгчид

ба харилцагчдаас ихээхэн шалтгаална.

Байгууллагын үйл ажилагаанд шууд нөлөөлөх хүчин

зүйлс

Компани Маркетингийн төлөвлөгөөнд компаний дотоод зохион

байгуулалтын нэгжүүд болох удирдлага, санхүү,

үйлдвэрлэл, хангамж, хүний нөөцийн албадын ашиг

сонирхлыг харгалзан тусгах шаардлагатай. Учир

харилцан уялдаагүй үйл ажиллагаа нь амжилт

авчрахгүй. Тухайн төлөвлөгөөг биелүүлэх дотоод нөөц

бололцоог харгалзан үзэх хэрэгтэй.

Пүүсийн нэгжүүд болон

тэдгээрийн уялдаа

Санхүүгийн

алба

Үйлдвэрлэл

Маркетигийн

албаДээд удирдлага

ЭШ-ний алба

Ня-бо

МТХ-ын алба

Өрсөлдөгчид Ижил хэрэгцээг хангах бүтээгдэхүүнийг зах зээл

нийлүүжл байгаа субъектүүдийг өрсөлдөгчид

(competitors) гэж нэрлэнэ.

Өрсөлдөгчдөөс ялгарч бусдаас илүү сэтгэл ханамжийг

бий болгож чадсан нь амжилтанд хүрнэ.

Нэг хэрэгцээг хангах ялгаатай бүтээгдэхүүн

үйлдвэрлэж байгаа ч гэсэн өрсөлдөгч байж болно.

Өөрийн өрсөлдөгчгэж чухам хэн бэ?

Өөрийн өрсөлдөгч гэж үзэх ямар

үндэслэл байна вэ?

• Хэрэглэгчийн төлөөх өрсөлдөөн

• Түүхий эдийн төлөөх өрсөлдөөн

• Түүхий эд, хэрэглэгчийн төлөөх өрсөлдөөн

• Ашгийн төлөөх өрсөлдөөн

Өрсөлдөгчийг тодорхойлоходдараах зүйлийг анхаараххэрэгтэй

Байршлын үнэлгээ

Үйлдвэрлэлийн хүчин чадал ашиглалтын

түвшин

Санхүүгийн үзүүлэлтүүд

ХэрэглэгчидАливаа байгууллага

амжилтанд хүрэхийн

тулд зах зээлээ буюу

хэрэглэгчээ сайтар

судалсан байх

шаардлагатай.

хэрэглэгч

байгууллага

Борлуулалтаар

баримжаалах шинжилгээ

Бүтцээрбаримжаалахшинжилгээ

Санал хүсэлтээр

баримжаалах шинжилгээ

Нийлүүлэгчид Хэрэглэгчдийн эрэлт хэрэгцээнд шаардлагатай

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд шаардлагатай түүхий эд,

материалаар хангах чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.

Маркетерүүд нөөцийн нийлүүлэлтэнд анхаарал

хандуулах шаардлагатай. Тийм учраас компани нь

нийлүүлэгчидтэй түншийн харилцаатай байх ба бусад

өрсөлдөгчидтэй энэ мэдээллийг хуваалцахгүй нуух

хэрэгтэй байдаг.

Зуучлагчид Бүтээгдэхүүнийг эцсийн хэрэглэгчдэд худалдах,

хүргэх, идэвхжүүлэхэд туслалцаа үзүүлэх байгууллага

юм.

Зуучлагчид нь бүтээгдэхүүний хөдөлгөөнийг зохион

байгуулах, маркетингийн судалгаа хийх, идэвхжүүлэх,

зөвөлгөө өгөх, санхүүгийн эх үүсвэр олох зэрэг маш

олон янзын үйлчилгээг үзүүлдэг.

худалдааны зуучид

логистикийн зуучид

маркетингийн зуучид

санхүүгийн зуучид

Харилцагчид Маркетингийн орчин нь төрөл бүрийн харилцагчдыг

агуулсан байдаг.

Харилцагчид нь компанийг сонирхож буй болон

зорилгодоо хүрэхэд нь нөлөө үзүүлж чадахуйц

хүмүүсийн бүлгүүд юм.

Санхүү Мэдээлэл Төрийн байгууллага

Олон нийтийн байгууллага

Орон нутаг Ерөнхий олон нийт

Байгууллагын дотоод

харилцагчид

Макро орчин Байгууллага өөрөө хяналт тавьж чадахгүй , гэхдээ

нөлөөлөлд зайлшгүй орох хүчин зүйлс.

Эдийн засгийн орчин Бизнесийн аливаа шийдвэр гаргахын тулд сайтар

судалж, нөлөөллийнх нь шинж чанарыг үнэлж

ажиллах ѐстой орчин бол эдийн засгийн орчин юм.

/ДНБ, инфляци, гадаад худалдаа, экспорт, импорт,

валютын ханш, зээлийн хүү, өрхийн дундаж орлого,

зарлага гэх мэт/

Хүн ам зүйн орчин Хүн ам зүй гэж хүн амыг тоо нягтрал болон бусад

талаас нь судалдаг шинжлэх ухаан юм.

Хүн амын өсөлт, бууралт, насны бүтэц, төрөлт, нас

баралт, өрхийн ам бүлийн тоо, хүн амын хөгшрөлт, гэр

бүл дэх өөрчлөлтүүд, хүн амын шилжилт хөдөлгөөн,

боловсролын түвшин, албан хаагчдын тоо.

Нийгэм - соѐлын орчин Боловсрол, амьжиргааны хэв маяг, зан заншил, дэд

буюу өвөрмөц соѐл, шашин шүтлэг, ѐс зүй, урлаг гэх

мэт.

Байгаль - экологийн орчин Байгаль дэлхий үлэмж нарийн холбоо хамаарал бүхий

систем бөгөөд хүн, нийгмийн оршин тогтнох үндэс болдог.

Хүний бий болгосон нийгмийн тогтолцоо нь байгаль-экологийн тэнцвэрт байдалд хөгжиж, оршин тогтнох ньорчин үеийн бизнесийн хөгжлийн гол үзэл санаа болжбайна.

Байгалийн гамшиг, нөөцийн хомсдол, агаар мандлынбохирдол зэрэг үйлдвэрлэл-бизнестэй холбоотой асуудлуудбий болж байна. Мөн маш олон төрлийн бизнест байгальнөлөөтэй байна.

Орчин үеийн шинжлэх ухааны ололт дэвшил, бизнесийн ѐсзүй нь байгаль-экологийн сөрөг нөлөөлөлгүй байхшалгуураар тодорхойлогдох болсон.

Улс төр-хууль эрх зүйн орчин Байгууллагын үйл ажиллагаанд маш хүчтэй нөлөөлдөг

энэ орчны тааламжтай нөхцөл бүрдэж гэмээ нь

бизнесийг амжилттай явуулах нэг үндэс суурь болно.

Улс төр-хууль эрх зүй нь тухайн байгууллагаас үл

хамааран тогтож, өргөн хүрээтэй үйлчлэл үзүүлдэг

макро орчны элемент учир энэ чиглэлийн судалгааг

сайн хийж эерэг нөлөөллийг нь ашиглаж, сөрөг

нөлөөллөөс нь урьдчилан сэргийлэх зэрэг арга

хэмжээг авах хэрэгтэй. Үүний тулд дараах асуултуудад

хариулт авах шаардлагатай.

Орчин үе шинжлэх ухаан-техникийн асар хурдац,

дэвшлийн үе билээ. Хэрэглэгчдийн хөгжил, эрэлт

хэрэгцээний өөрчлөлт нь бүтээгдэхүүнд тавигдах

шаардлагыг байнга өндөрсгөж, бүтээгдэхүүн

үйлчилгээнийхээ өртөг зардлыг бууруулах, өнгө

үзэмж, чанарыг дээшлүүлэх өрсөлдөөнийг бий болгож

байна. Өрсөлдөөнд ялах хүчтэй арга нь шинжлэх

ухаан – технологийн шинэчлэлт явуулах явдал юм.

Шинжлэх ухаан, технологийн орчин

4. Маркетингийн төлөвлөлт

Хяналт

Төсөв

үйл ажиллагааны хөтөлбөр

Баримтлах стратеги

Зорилго, зорилт

Нөхцөл байдалын /SWOT/ шинжилгээ

Нөхцөл байдлын судалгаа

Товч хураангуйМакро

орчны

судалгаа

Микро

орчны

судалгаа

Боломж

Аюул занал

Давуу

Сул тал

Товц хураангуй Маркетингийн төлөвлөгөөний товч агуулгыг илтгэсэн,

үндсэн зорилго, стратеги, санал, зөвлөмжийг тусгасан

товч хураангуй болно. Үүний дараа төлөвлөгөөний

агуулга бичигдэнэ.

Нөхцөл байдлын судалгаа Одоо хаана байгаагаа мэдвэл ирээдүйд хаана хүрэхээ

мэдэх боломжтой. Нөхцөл байдлын судалгаа хийхийн

тулд маркетингийн микро болон макро орчны судалгаа

хийх ѐстой.

Маркетингийн иж бүрдэл (mix)

Нөхцөл байдлын шинжилгээ /SWOT/

Зорилго, зорилтууд Нөхцөл байдалд хийсэн шинжилгээний үр дүнд

тулгуурлан зорилго, зорилтуудаа

тодорхойлно.Зорилтот борлуулалтын хэмжээ, зах зээлд

эзлэх хувь, ашиг зэрэг үзүүлэлтүүдийг ашиглана.

Баримтлах стратеги Хэнд,

Ямар бүтээгдэхүүнийг

Ямар үнээр,

Хаана

хэрхэн таниулж хүргэхийг тодорхойлно.

Маркетингийн стратеги нь дараах асуудлуудыг

хамарна

Зорилтот зах зээл

Өрсөлдөгч Бүтээгдэх

үүний хоногшилт

Маркетингийн иж бүрдэл

Зорилтот зах зээл

Зах з

ээл

ий

н

сег

мен

тч

ил

эл Ижил хэрэгцээ, шинж чанар, зан төлөвийн онцлогоор нь бүлэглэх.

- газар зүй

-хүн ам зүйн

-нийгмийн давхарга, амьдралын хэв маяг

- зан төлөв

Зор

ил

тот з

ах з

ээл

ий

н

сого

лт Дотоод нөөц

бололцоогоо орчны хүчин зүйлсийн хамт харгалзаж үзнэ. Орчны хүчин зүйл нь

- өрсөлдөгч

- макро орчин

Бүт

ээгд

эхүүн

ээ

хон

огш

уул

ах Өрсөлдөгч

бүтээгдэхүүнтэй харьцуулахад хэрэглэгчийн ухамсарт хэрхэн үлдээх вэ.

Зорилтот зах зээлд хүрэх

стратеги

Нийтийн маркетинг

Барааны ялгавартай маркетинг

Зорилтот маркетинг

Бүтээгдэхүүнээ хоногшуулах стратеги

Анхных байх, тэргүүлэгч байх

Зах зээлд анхдагч, тэргүүлэгч биш бол тэргүүлэгч нь болох шинэ зах зээлийг шинэ бүтээгдэхүүнээр нээ

Зах зээлд тэргүүлэгчийн эсрэг байр суурийг эзэл

Өрсөлдөгчийнхөө хоногшуулалтыг эвдэх

Үйл ажиллагааны хөтөлбөр Ямар ажил, хэзээ, хэн хийж гүйцэтгэх гэх мэт

асуудлуудыг нарийвчилж тусгасан үйл ажиллагааны

хөтөлбөр боловсруулна.

Төсөв Бүтээгдэхүүний дундаж үнэ ба борлуулалтын

таамаглал дээр тулгуурлан борлуулалтын орлогын

хэмжээг урьдчилсан байдлаар гаргана. Төлөвлөгөөний

дагуу зардлуудаа тооцож, төлөвлөсөн борлуулалтын

орлогоос хассанаар урьдчилсан байдлаар ашгаа

тооцно.

Хяналт Төлөвлөгөөний биелэлтэнд хяналт тавих хяналтыг

тусгана.

5. Маркетингийн мэдээллийн

систем Төлөвлөлтийг боловсронгуй болгох маркетингийн

арга хэмжээг амьдралд хэрэгжүүлэх , түүний

биелэлтэд хяналт тавих зорилготойгоор маркетингийн

удирдлагад шаардлагатай цаг үеийн, үнэн зөв, чухал

мэдээллийг цуглуулах, ашиглах, үнэлэх, шинжлэх,

түгээхэд ашиглагддаг тоног төхөөрөмж, арга,

аргачлал, хүмүүсийн харилцан уялдаатай байнга

үйлчлэх системийг хэлнэ.

Маркетингийн мэдээллийн дэд

систем

Дотоод тайланийн систем

Маркетингийн гадаад мэдээллийг цуглуулах систем

Маркетингийн мэдээллийг боловсруулах систем

Маркетингийн судалгааны систем

Маркетингийн мэдээллийн судалгааны систем

Маркетингийн судалгааны үе

шат

Гарсан үр дүнг танилцуулах

Цуглуулсан мэдээллийн судалгаа хийх

Мэдээлэл цуглуулах

Мэдээллийн эх үүсвэрт сонголт хийх

Асуудлыг гарган тавих ба судалгааны зорилтыг тогтоох

Маркетингийн иж бүрдэл, түүний

бодлого, стратеги

Бүтээгдэхүүний бодлого, стратеги Баглаа боодол, өнгө, хэмжээ, хэрэглэгчдийн ба

худалдааны байгууллагын нэр хүнд үйлчлэгч ба

худалдааны байгууллагын үйлчилгээ гэх мэт бодитой

мэдрэгддэг ба мэдрэгдэггүй шинж чанаруудын

цогцолбор юм.

Барааг хэрэглэх хэрэглэгчдийн

төрлөөр

өргөн хэрэглээний

• тохиромжтой

• дэлгүүрийн

• онцгой

• идэвхгүй эрэлттэй

үйлдвэрлэлийн зориулалттай

• бусад барааг үйлдвэрлэхэд шууд болон шууд бусаар хэрэглэгддэг

Мэдрэгдэх түвшин

Мэдрэгдэх

• удаан эдэлгээтэй

• түргэн эдэлгээтэй

Үл мэдрэгдэх

• үйлчилгээ

Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний

амьдралын мөчлөг

Бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөг гэж бүтээгдэхүүний санаа үүсэхээс эхлээд зах зээлээс шахагдан гарах хүртэлх хугацаа юм.

ÓíàëòÒîãòâîð-

æèëòªñºëòÍýâòðýëò

Õóãàöàà

Îð

ëî

ãî,

àø

èã

Çî

õè

îí

á¿òýýõ

ÇÇ

-ä

íýâòð

¿¿ë

ýõ

àøèã

ÁÎ

Бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөг

Үнэ, үнийн стратеги Маркетингийн талаас авч үзвэл үнэ гэдэг бол бараа

үйлчилгээ худалдан авах, эзэмшихийн тулд солилцож

буй мөнгө болон бусад үнэлэгдэхүйц зүйлс юм.

Хэрэглэгчийн зүгээс авч үзвэл үнэ нь үнэ цэнийг

хэмжсэн хэмжүүр

Үнийн баримжаалал тогтоох

Эрэлтэнд тулгуурлах

Зардалд үндэслэх

Ашигт чиглүүлэх

Өрсөлдөөнийг тооцох

Идэвхжүүлэлтийн стратеги Идэвхжүүлэлт нь байгууллагаас зорилтот зах

зээлтэйгээ харилцаа тогтоох үйл ажиллагаа юм.

Идэвхжүүлэлтийн зорилго тухайн үнийн түвшинд

эрэлтийг нэмэгдүүлэх явдал байдаг.

Идэвхжүүлэлтийн үе шат

Харилцаа буюу коммуникацийн хольц сонгох

Мэдээлэл буюу мэдэгдэл бий болгох

Идэвхжүүлэлтийн зорилго тодорхойлох

Зорилтот зах зээлийг тодорхойлох

Идэвхжүүлэлтийн хэлбэр

Зар сурталчилгаа

Борлуулалтын урамшуулал

Хуваарилалтын бодлого, хуваарилалтын сувгууд

Үйлдвэрлэгч

Хэрэглэгч

Үйлдвэрлэгч

Жижиглэнгийн

худалдаачин

Хэрэглэгч

Үйлдвэрлэгч

Жижиглэнгийн

худалдаачин

Хэрэглэгч

Үйлдвэрлэгч

Жижиглэнгийн

худалдаачин

Хэрэглэгч

Бөөний

худалдаачин

Бөөний

худалдаачин

Агент

Хуваарилалтын сувгууд