12
3/25/2009 1 ДАРХАНЫ ТӨМӨРЛӨГИЙН ҮЙЛДВЭРДАРХАНЫ ТӨМӨРЛӨГИЙН ҮЙЛДВЭРТӨХК ТӨХК БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ , ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ ХХТХ-ИЙН МЭРГЭЖИЛТЭН, ГЕОЛОГИ ИНЖЕНЕР Р.НЭРГҮЙ Баянголын гүний хагарал нь ОХУ-ын хил дамнаж гарсан гэж үздэг. Урд үзүүр нь Архангай аймгийн Батцэнгэл, Өлзийт сумуудын нутагт орших Тамирын голын төмрийн хүдрийн орд юм. Уг Тамирийн голын төмрийн хүдрийн орд нь Баянголын гүний хагарлын урьд зах гэж тайлан материалуудад тэмдэглэгдсэн байдаг. Б б й й Т й Б Т й Баянголын бүсийн төмрийн хүдэржилтэнд Төмөртэй, Баянгол, Төмөртолгой, Хуст-Уулын төмрийн хүдрийн ордууд хамаарах бөгөөд эдгээр ордууд нь заагийн метасоматоз үүсэлтэй төмөрт скарний төрөлд багтаж байгаа юм. Энэ төрөлд манай нутагт хамгийн их тархалттай төрөл бөгөөд Монгол улсын төмрийн нийт нөөцийн 80 орчим хувь нь энэ төрөлд агуулагдаж байгаа юм. Судалгааны одоогийн түвшинд 10 гаруй ордод хайгуул хийгдэж нөөц нь б й й б й тогтоогдсон ба тэдгээрийн ихэнхийг улсын болон хувийн компаниуд ил аргаар ашиглахаар төлөвлөж бэлтгэл ажлаа хийж байна. Одоогоор Монгол улсад нөөц нь тогтоогдож стратегийн ордод ороод байгаа Төмөртэй төмрийн хүдрийн орд нь ирээдүйд асар их нөөц баялагтай том хэмжээний орд болох магадлал өндөртэй орд юм.

БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

  • Upload
    namsrai

  • View
    326

  • Download
    18

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Нэргүй

Citation preview

Page 1: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

1

“ДАРХАНЫ ТӨМӨРЛӨГИЙН ҮЙЛДВЭР”“ДАРХАНЫ ТӨМӨРЛӨГИЙН ҮЙЛДВЭР” ТӨХКТӨХК

БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

ХХТХ-ИЙН МЭРГЭЖИЛТЭН, ГЕОЛОГИ ИНЖЕНЕР Р.НЭРГҮЙ

• Баянголын гүний хагарал нь ОХУ-ын хил дамнаж гарсан гэж үздэг. Урдүзүүр нь Архангай аймгийн Батцэнгэл, Өлзийт сумуудын нутагт оршихТамирын голын төмрийн хүдрийн орд юм. Уг Тамирийн голын төмрийнхүдрийн орд нь Баянголын гүний хагарлын урьд зах гэж тайланматериалуудад тэмдэглэгдсэн байдаг.

Б б й й Т й Б Т й• Баянголын бүсийн төмрийн хүдэржилтэнд Төмөртэй, Баянгол, Төмөртолгой,Хуст-Уулын төмрийн хүдрийн ордууд хамаарах бөгөөд эдгээр ордууд ньзаагийн метасоматоз үүсэлтэй төмөрт скарний төрөлд багтаж байгаа юм.Энэ төрөлд манай нутагт хамгийн их тархалттай төрөл бөгөөд Монголулсын төмрийн нийт нөөцийн 80 орчим хувь нь энэ төрөлд агуулагдажбайгаа юм.

• Судалгааны одоогийн түвшинд 10 гаруй ордод хайгуул хийгдэж нөөц ньб й й б йтогтоогдсон ба тэдгээрийн ихэнхийг улсын болон хувийн компаниуд ил

аргаар ашиглахаар төлөвлөж бэлтгэл ажлаа хийж байна.

• Одоогоор Монгол улсад нөөц нь тогтоогдож стратегийн ордод ороод байгааТөмөртэй төмрийн хүдрийн орд нь ирээдүйд асар их нөөц баялагтай томхэмжээний орд болох магадлал өндөртэй орд юм.

Page 2: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

2

• Баянголын бүсийн дагуу нээгдэж тогтоогдсон ордуудын нөөц 500 орчимсая.тн байгаа нь Баянголын бүсэд төмрийн бүлэг ордууд нөөц цаашид хэдэнтэрбум болтол өсөх боломжтой гэж үзэж болох юм.

• Тус бүсэд нөөц баялаг нь тогтоогдсон төмрийн орд илрэлүүд ихээхэннээгдэж зарим нь ашиглалтын үйл ажиллагаа болон нарийвчилсан хайгуул,ашиглалтын өмнөх бэлтгэл ажлуудыг хийж гүйцэтгэж байна Баянголынашиглалтын өмнөх бэлтгэл ажлуудыг хийж гүйцэтгэж байна. Баянголынхагарлын дагуу төмрийн талаар хийгдсэн тайлан, судалгаа, шинжилгээнийажлууд бага хийгдсэн байдаг.

• Монгол улсын нутаг дэвсгэрт 1970- иад оны эхэн үед хийсэн эрэл-үнэлгээний ажлаар 180 гаруй төмрийн ордын илрэлд геологи- хайгуулынажил хийж үүнээс 25 төмрийн орд газар нээн илрүүлэгдэж нөөц ньбатлагдаж ашиглалтын үйл ажиллагаа болон уурхайн өмнөх бэлтгэл ажлуудбатлагдаж ашиглалтын үйл ажиллагаа болон уурхайн өмнөх бэлтгэл ажлуудхийгдэж байна.

• Монгол орны нутаг дэвсгэрт төмрийн дагнасан геологийн хайгуул судалгаахарьцангуй бага хийгдсэн. Сүүлийн жилүүдэд энэ талын хайгуул судалгаа,шинжилгээ, тогтоогдсон илрэлүүд дээр нэлээд хөрөнгө мөнгө зарцуулжэрчимтэй судалгааг үргэлжүүлж байгаа юм.

• Монгол Улс 12 тэрбум тонн төмрийн хүдрийн боломжит хуримтлалтай,1.2тэрбум тонн төмрийн хүдрийн нөөцтэй бөгөөд нөөцийн хүдрийн дийлэнххэсэг баян хүдэр гэж тэмдэглэгдсэн байдаг. Одоогийн байдлаар урьдчилсанболон нарийвчилсан хайгуулаар Төмөртэй, Баянгол, Төмөртолгой, Хуст-Уул зэрэг томоохон ордууд болон 21 илрэл тогтоогдоод байна.

• Сүүлийн үед төмрийн хүдрийг олборлон, ашиглаж баяжуулах нь ихээхэнсонирхол татаж байна. Бусад хатуу ашигт малтмалаас ялгаатай нь төмрийнхүдрийг хайх, боловсруулах үйл ажиллагаа нь өргөн хүрээг хамардаг, их тоожингээр хэмжигддэг, хөрөнгө оруулалт, цаг хугацаа их шаарддаг,ашиглалтын үйл ажиллагаа нь нэг зууны хүрээнд дамжин өрнөдөг, эдийнзасгийн ач холбогдол нь тухайн орны төдийгүй бүс нутгийн хэмжээнд нөлөөүзүүлдэг юмүзүүлдэг юм.

• Төмрийн боломжит хуримтлал, нөөцөөр хар металлургийг хөгжүүлэхболомжтой орны нэг бол Монгол Улс юм.

Page 3: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

3

Сэлэнгэ, Дархан- Уул аймгийн хэмжээнд тархсан төмрийн илрэлүүд

Монголын төмрийн ордын тархалтын онцлог

Ph.D Д.ДоржготовPh.D Д.Доржготов, 2008, 2008

1-7- Төмрийн ордын үйлдвэрийн төрөл: 1- Магмын гаралтай титант магнетитын, 2-Метаморфоген үүсэлтэй төмөрт кварцитын, 3- Карбонатитын гаралтай апатит- магнетитын, 4-Заагийн метасоматоз үүсэлтэй төмөрт скарны, 5- Гидротермаль үүсэлтэй сидеритын судлын, 6-Вулканоген- тунамал төмрийн, 7- Тунамал төмөр- марганцын, 8- ХилМеталлогений бүсийн хил: l- Vlll Металлогений бүс, l- Тэсийн, ll- Хөвсгөлийн, lll- Цагааншивээтийн , Vl- Нууруудын, V- Баянголын, VI- Хангай, Хэнтийн, VII- Төв Монголын, VIII- Говийн

Ph.D Д.ДоржготовPh.D Д.Доржготов, 2008 , 2008

Page 4: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

4

СэлэнгэСэлэнгэ, , ДарханДархан --УулУул аймгуудынаймгуудын нутагнутаг дэвсгэртдэвсгэрт хийгдсэнхийгдсэнсудалгаанысудалгааны зурагзураг

Баянголын гүний хагарлын дагуу үүсэж тогтсон төмрийн ордуудын геологийн

тогтоц, гарал үүслийн талаар:

Page 5: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

5

МонголынМонголын төмрийнтөмрийн орд,орд, илрэлүүдийнилрэлүүдийн талаарталаар эрдэмтэн,эрдэмтэн, доктор,доктор, судлаасудлааччидид хүдрийнхүдрийнформацийнформацийн төрлөөр,төрлөөр, гаралгарал үүслээрүүслээр ньнь ангилалангилал гаргангарган ялгажялгаж байсанбайсан талаархталаарх мэдээлэлмэдээлэл

байдагбайдаг..

БаянголынБаянголын гүнийнгүнийн хагарлынхагарлын дагуудагуу нөөцнөөц баялагбаялаг ньнь тогтоогдсонтогтоогдсон төмрийнтөмрийн хүдрийнхүдрийнордуудордууд ньнь ерөнхийдөөерөнхийдөө төмрийнтөмрийн ордуудынордуудын үйлдвэрлэлийнүйлдвэрлэлийн төрлөөртөрлөөр ЗаагийнЗаагийн метасоматозметасоматозүүсэлтэйүүсэлтэй төмөрттөмөрт скарныскарны ордодордод хамаараххамаарах баба энээнэ төрөлтөрөл манайманай орондоронд ихих тархалттайтархалттай бөгөөдбөгөөдүүсэлтэйүүсэлтэй төмөрттөмөрт скарныскарны ордодордод хамаараххамаарах баба энээнэ төрөлтөрөл манайманай орондоронд ихих тархалттайтархалттай бөгөөдбөгөөдМонголМонгол улсынулсын төмрийнтөмрийн нийтнийт нөөцийннөөцийн 8080 орорччимим хувьхувь ньнь энээнэ төрөлдтөрөлд агуулагдажагуулагдаж байнабайна..

ЭнэЭнэ төрлийнтөрлийн ордорд ньнь МонголМонгол орондоронд төмрийнтөмрийн хамгийнхамгийн өндөрөндөр агуулгатайагуулгатай ньнь тогтоогдоодтогтоогдоодбайгаабайгаа юмюм.. Төмөртэй,Төмөртэй, Баянгол,Баянгол, Төмөртолгой,Төмөртолгой, ХустХуст-- УулынУулын төмрийнтөмрийн хүдрийнхүдрийн ордуудордууд ньньБаянголынБаянголын гүнийгүний хагарлынхагарлын дагуудагуу үүсэжүүсэж тогтсон,тогтсон, ордуудынордуудын гаралгарал үүсэлүүсэл ньнь геологийнгеологийнцагцаг хугацааныхугацааны хувьдхувьд дооддоод ПалеозойнПалеозойн цагцаг үедүед хамаарагдаххамаарагдах бөгөөдбөгөөд энээнэ цагцаг үедүед ДарханыДарханыдавхаргындавхаргын шохойлогшохойлог болонболон галтгалт уулынуулын чулуулгуудчулуулгууд үүсэжүүсэж байсанбайсан гэжгэж үзсэнүзсэн байдагбайдаг..

ХалуунХалуун хайлмагхайлмаг магмамагма ньнь машмаш ихих гүнээсгүнээс хүдэрхүдэр үүсгэгчүүсгэгч уусмалуусмал чулуулгийнчулуулгийн хилхил заагаарзаагаарнэвчиннэвчин оржорж интрузивинтрузив биетийгбиетийг дагандаган скарнскарн маягийнмаягийн хүдэржилтийгхүдэржилтийг үүсгэсэнүүсгэсэн..ХүдэржилтийнХүдэржилтийн үүсэлүүсэл явагдахадявагдахад структур,структур, хурдасхурдас чулуулаг,чулуулаг, магмынмагмын хүчинхүчин зүйлзүйл (фактор)(фактор)ихээрихээр нөлөөлжээнөлөөлжээ.. ЧулуулгийгЧулуулгийг хувиргаххувиргах процесспроцесс (метасоматит)(метасоматит) ньнь анан цаваарцаваар оржорж улмаарулмаархүдэрхүдэр үүсгэгчүүсгэгч эрдсийнэрдсийн хуримтлалыгхуримтлалыг бийбий болгосонболгосон гэжгэж тайлантайлан материалуудадматериалуудад үзсэнүзсэнбайдагбайдаг.. ЭнэЭнэ ньнь угуг төмрийнтөмрийн ордуудыгордуудыг үүсгэхүүсгэх голгол эхэх үүсвэрүүсвэр болсонболсон гэжгэж үзэжүзэж болохболох юмюм..

Баянголын бүсийн төмрийн хүдэртэй холбоотой түүх, археологийн эх

сурвалжуудаас:

Page 6: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

6

“Монголын нүүдэл÷дийн металлурги, металл боловсруулалтын түүхэн асуудалд” нэртэй суурь судалгаандаа Хөдөөгийн Пэрлээ гуай Баянгол бүс хавьд хамаарах төмөр

эрхлэлтийн дараахь сурвалж, мэдээ зангийг тэмдэглэн үлдээжээ:

I.Эргүнэ хунгаас төмөрт уулыг сэт хайлуулан гарсан хэмээх домогтой олон монголаймгийн нэг түүхэнд баяуд гэж тэмдэглэгдсэн монгол аймаг Байгал нуураас зүүн урагшнутаглаж, төмрийн үйлдвэрлэлд боловсон сайн гэгдэж явсан тухай сурвалж би÷гийн

б й б й Э МЭ й V VI Жмэдээ байдаг байна. Энэ нь МЭ-ний V-VI зууны Жужан улсын үед хамаарна.II.1727-28 онд Монгол газар явсан гадаад жуул÷ны замын тэмдэглэлд, монгол÷ууд Ерөөголын тэнд төмрийн хүдэр гаргаж, жирийн ширмэн сав суулга цутгаж, Хиагт хотодаваа÷иж худалдаж байсан тухай би÷жээ. (1820-21 онд Хятад оронд Монголоор дамжижжуул÷илсан нь - Е.Ф.Тимковский. Путешествие в Китай ÷ерез Монголию в 1920 и 1921годах. Т.1, СПБ, 1824, с.39)III.Ерөө хавьд орших Төмөртийн уулыг гадаад хүн концессээр ав÷ 1919 онд төмрийнуурхай нээхээр Монгол улсын Засгийн газартай гэрээ болзоо тогтоож байсан (Энэ тухайгэрээний эх би÷иг Монгол Ард Улсын түүхий төв Архивт байхыг Х Пэрлээ гуай үзсэнгэрээний эх би÷иг Монгол Ард Улсын түүхий төв Архивт байхыг Х.Пэрлээ гуай үзсэнгэдэг). Үүндээ тэр хавьд эрт цагт монгол÷уудын төмөр хайлуулалтын тосгон үнэхээрбайсны улбааг баримт болгосон байжээ.IV.Манай Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр Төмөртэйн орд газрыг ашиглалтанд аваадхавь ор÷мыг судалж үзээд хүдэр хайлж байсан гурван зуухны үлдцийг олж тогтоож,холбогдох газарт мэдэгдсэн байгаа.

Хүдэр хайлж байсан 3 зуухны үлдэц, ул мөрХүдэр хайлж байсан 3 зуухны үлдэц, ул мөр

Page 7: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

7

Баянголын бүсийн ордыг дэлхийн бусад ордтой харьцуулах нь:

• Баянголын бүсийн төмрийн хүдрийн ордуудыг Украины Криворогийн сав, ОХУ-ынКурскын цүлхэн, БНХАУ-ын Аньшань-Беншийн сав, Австралийн Хамерслийн сав,Бразилийн Каражасын бүс болон “Төмрийн дөрвөлж”, АНУ-ын Дээд нуурын дүүрэг,Канадын Лабрадорын хотгорын аварга ордуудтай харьцуулах боломжгүй. Эдгээр орднь хувирсан төмөрлөг кварцитын ордууд.

• Харин ОХУ-ын Уулын шорын Шерегешев, Таштаголь, Казакстаны Сарбай, Сокол,Азарбайджаны Дашкес, БНХАУ-ын Мааншань, Перу улсын Маркон, ×илийн төмрийнхүдрийн бүс, Ираны ×огарт, ×адорын ордуудтай үйлдвэрлэлийн төрлөөрөө ижил.

• Эдгээр нь галт уулын тунамал, хувирмал, тунамал ÷улуулаг дахь магнетитийнхүдрийн пласт болон мишэл хэлбэрийн төвөгтэй хэвтэш үүсгэсэн харилцан адилгүйхүдэржсэн скарн, скарноидын ордууд болно. Геологийн бүтцийн төвөгшлөөр 2 дугаарбүлэгт хамаарна. Ийм төрлийн орд хайгуул хийгдсэн дэлхийн төмрийн хүдрийннөөцийн 9 5 % таваарын хүдэр үйлдвэрлэлийн 8 3 % ийг эзэлнэнөөцийн 9.5 %, таваарын хүдэр үйлдвэрлэлийн 8.3 %-ийг эзэлнэ.

• Ингэхлээр эдгээр ордын ордын ашиглалт, баяжуулалт, боловсруулалтын схем ньүйлдвэрлэлд өмнө нь нэвтэрсэн, ашиглагдаж байгаа технологи, туршлага талаасаасонирхол татах нь ойлгомжтой.

Page 8: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

8

Баянголын бүсийн орд, төмрийн хүдрийн онцлогоос:

Төмрийн агуулгаар баян хүдэрт орох бөгөөд 60-65 % агуулгатай;

Хялбар баяжигдана;

Кобальтийн ашигт хольц байдлаар агуулна;

Магнетитын хүдрийн нийтлэг шинж ÷анар дагуу хүхэр зохиххэмжээгээр агуулагдана;

Хүдрийн гарш болон хүдрийн биетийн гадаргад ойр дээд хэсэгисэлдсэн буюу бага хүхэртэй гэх мэт болно.исэлдсэн буюу бага хүхэртэй гэх мэт болно.

Page 9: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

9

Баянголын бүсийн дагуу хийгдсэнгеологийн судалгааны

ажлууд

•Монгол орны Хойд Хэнтийн дүүрэгт (район) өнгөрсөн зууны сүүл÷ээс эхлэн геологийнсудалгааг шургуу явагдаж эхэлжээ. Судалгааны эхэнд В.А.Обру÷ев (1892) А.А.×ернов(1908), С.Н.Алейксей÷ик (1934), Ф.К.Шупулин (1941), Е.Н.Невзоров (1947), В.Н.Попав(1947), Г.Я.Бородяав (1950), В.А.Бобров (1957) нарын судлаа÷ид маршрутаар болонжижиг масштабын эрэл зураглалын ажлуудыг явуулж дүүргийн (район) геохимийнмэдээ материалыг цуглуулж түүний анхны ангилалуудыг хийж байсан.•1900-1919 онд Хойд Хэнтийн газар нутгийг эрлийн ажлаар дүүргийн (район)р у р р үүр (р )стратиграфи, тектоникийн анхны схемүүдийг гаргаж янз бүрийн ашигт малтмалынхэдэн хэдэн илэрцийг тогтоосон байна.•1913-1914 онд “Монголор” нийгэмлэгийн М.А.Усов нар геологийн судалгааг хариуцанхийж Хэнтийн нурууны Баруун Хойд хэсгийн геологийн зургийг 1: 420 000масштабтайгаар анхлан зохиож физик газарзүй, геологийн тогтоц, алтжилтыннөхцлийн үндсэн мэдээллүүдийг гаргаж ирсэн байдаг.•1931-1932 онд Г.П.Падалка нарын мэргэжилтэнгүүд Хэнтийн нурууны Зүүн Хойдхэсэгт алтны эрэл хайгуулын ажлыг 1: 100 000 болон 1: 50 000 масштабын хүрээнд

б йявуулсан байна.•1932 онд Б.В.Колокольников нар Ерөө гол, Шар гол, Хүйтэн голуудын сав газартБаянголын ордоос Баруун урагш 100 км талбайд маршрутын эрэл зураглалын ажлыг1: 100 000 масштабын хүрээнд явуулав.•1940-өөд оноос эхлэн Монгол улсын Хойд хэсэгт геологийн төрөлжсөн судалгаануудявагдаж эхэлсэн байна.

Page 10: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

10

•1941 онд С.Н.Алейсей÷ик нар Хэнтийн нурууны Баруун хойт хэсэгт ашигтмалтмалын илэрцийг шалгах, геологийн зураглал үйлдэх ажилтай хослуулан явуулсанбайна. Энэ үеэр Хүдэр сумын нутагт орших Төмөртэйн төмрийн хүдрийн орд газарнээгдсэн гэж үздэг.•1946-1947 онд С.А.Щербаков нар 1: 1 000 000 масштабын геологийн зураглалынажлыг Баянголын төмрийн хүдрийн ордын Хойт Баруун хойт Зүүн урагш Төмөртэйнажлыг Баянголын төмрийн хүдрийн ордын Хойт, Баруун хойт, Зүүн урагш Төмөртэйнтөмрийн хүдрийн ордыг оролцуулан явуулсан байна.•1957 оноос хойш 1970-аад оныг хүртэл үргэлжилсэн 3 дахь үе шатны ажлуудявагджээ.•1957-1958 оны хооронд В.Н.Логиновын удирдлагаар 1: 200 000 масштабын геологийнзураглалын ажлыг Баянголын төмрийн хүдрийн ордын Баруун, Баруун урд хэсэгтявуулсан. Ажлын үр дүнд Алт, Молибден, Вольфрам, Цагаан тугалга, Зэс, Төмрийнхүдэржилт тогтоогдов.•1957 онд В.А.Варлянов нар 1:200 000 масштабтай геологийн зураглалын ажлыгр р урБугантай гол, Ерөө голын дунд хэсэгт хийсэн. 1: 50 000 масштабтай эрэл хайгуулынажлыг ×улуут гол, Хүдэр голын дунд явуулах санал дэвшүүлэгдэв.•1958 онд В.А.Ботезатугийн удирдсан анги Хэнтийн баруун хэсэгт Баянголынтөмрийн хүдрийн ордоос Баруун тийш 1: 1 000 000 масштабын геологийн зураглалынажлыг явуулав. Анх удаа Баянгол, Ерөө голын гүний хагаралууд тэмдэглэгдсэн байна.

•1959 онд Дарханы геологи хайгуулын анги эрэл үнэлгээний ажлаар 700 м3 суваг(канав), 162.7 м баганат өрөмдөг өрөмдсөн байна.•1960-1961 онд Хэнтийн нуруунд В.А.Варлямов, И.С.Вауславский нар Палеозойнстратиграфийн схемийг тогтоох сэдэв÷илсэн судалгаа явуулсан байнa.•1959, 1960-1961 оны хооронд 1: 1 000 000 масштабтай геологи зураглалын ажилхийгдсэн.1961 д й й й д й д д•1961 онд Дарханы геологи хайгуулын анги Төмөртэйн төмрийн хүдрийн орд дээр эрэлүнэлгээ, хайгуулын ажил гүйцэтгэж 1915 м3 суваг (канав), 160 тууш/м худаг (шурф),1975 м баганат өрөмдлөгөөр цооног өрөмдсөн байна.•1963-1967 оны хооронд Монгол улсын нутаг дэвсгэрт тухайн дүүргийг (район)оролцуулаад Р.А.Хасины удирдлагаар 1: 200 000 масштабын судалгаа явагдсан.•1963-1967 онуудад В.И.Блюменцвайгийн гүйцэтгэсэн 1: 200 000 масштабтай агаарынсоронзон зураглалын ажлаар тус талбайд хэтийн төлөв бүхий хэд хэдэн соронзонгажиг илрүүлсэн.•1968 1969 онд В М Филатов 1980 1984 онуудад Ж Цэнд аюуш нар 1: 50 000 1: 10•1968-1969 онд В.М.Филатов, 1980-1984 онуудад Ж.Цэнд-аюуш нар 1: 50 000, 1: 10000 эрэл хайгуулын ажил хийснээр Төмөртэйн төмрийн хүдрийн орд болон

Page 11: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

11

•Баянголын төмрийн хүдрийн орд, Хуст- Уулын төмрийн хүдрийн ордуудыг нээжилрүүлэн судалсан байна.•1966 онд Төв Монголд хийсэн 1: 200 000 масштабтай агаарын соронзон зураглалынажлаар Сэлэнгэ аймгийн нутагт орших Ерөө голын сав газарт төмрийн хүдрийнордыг илрүүлсэн бөгөөд нийт 183 гажлын цэг тогтоосон байдаг.•1979-1980 онд ерөнхий эрлийн (1021,0 мян төгрөгийн өртөгтэйгээр 299 тууш.км эрэл,1041 м баганат өрөмдлөг 9300 м3 суваг (канав) малталт 370 м худаг (шурф) 7 км21041 м баганат өрөмдлөг, 9300 м3 суваг (канав) малталт, 370 м худаг (шурф), 7 км2

талбайд) соронзон хайгуул хийгдсэн.•1980-аад оноос эхлэн Хойд Хэнтийн районд 1: 50 000 масштабын геологийн зураглал,ерөнхий эрлийн ажлыг тодорхой дэс дараалалтайгаар системтэй явуулж эхэлжээ.•1973-1985 онуудад Л.П.Алеав, Е.С.Гольденберг нар Орос- Монголын хилийн дагуух 100км бүсэд эрлийн ажил явуулж М-48 хавтгайн геологийн зургийг зохиож цаашдынгеологийн хайгуулын ажлын чиглэл талбайн хэтийн төлөвийг тодорхойлж өгсөн. Энэзураглалын ажлаараа ашигт малмалын орд, илрэлийг тодорхой тусгаж зургандбуулгасан байдаг.буулгасан байдаг.• 1990 онд Б.Пүрэвсүрэн 1: 50 000 масштабтай геологийн зураглал, эрлийн ажилявуулж тус дүүргийн (район) давхарга зүй, маагмын чулуулгийг нарийн ангилж ялгасанба алтны үндсэн болон шороон ордын нөөцийн хэтийн төлөвийг ихээр өсгөсөн юм.Шинээр зохиогдсон 1: 50 000 масштабтай зургууд нь энэ дүүрэгт (район) мөрдөгдөжбуй хамгийн сүүлийн үеийн хурдас ÷улуулгийн насны ангилалд тулгуурлан зохиогдсон.

Дүгнэлт

Page 12: БАЯНГОЛЫН БҮСИЙН ТӨМРИЙН ХҮДЭРЖИЛТ, ТҮҮНИЙ ОНЦЛОГ

3/25/2009

12

Баянголын бүсийн талаарх тайлан материалуудыг цуглуулж явахад энэ÷иглэлээр хийж байсан судалгаа шинжилгээний ажлууд бага хийгдсэн боловуу гэж сэтгэгдэл төрж байлаа. Баянголын бүсийн дагуу орших төмрийнхүдрийн ордууд нь гарал үүслийн хувьд нэг төрөл буюу Заагийн метасоматозүүсэлтэй төмөрт скарний ордод хамаарах бөгөөд сүүлийн үед гарал үүслийнталаар эрдэмтэн докторууд өөрөөр тайлбарлаад байгаа.

Баянголын гүний хагарал болон төмрийн дагнасан судалгаануудыгцуглуулсны үндсэн дээрх дээрх илтгэлийн материалыг бэлдлээ. Төмрийн÷иглэсэн судалгаа Баянголын дагуу болон Монгол орны нутаг дэвсгэрийнхэмжээнд харьцангуй бага хийгдсэн харагдаж байна.

Баянголын гүний хагарлын дагуу цаашид эрлийн хайгуул, судалгаашинжилгээг улам ихээр эр÷имжүүлэх шаардлагатай бөгөөд үүний үр дүндтөмрийн томоохон орд нээгдэж тогтоогдох боломжтой гэж үзэж байгаа юм.

“ Ашигт малтмалын ордын геологи ба эрэл “ Ашигт малтмалын ордын геологи ба эрэл хайгуулын асуудал” хайгуулын асуудал” сэдэвт сэдэвт ччуулга уулзалтанд уулга уулзалтанд оролцогоролцогччидод ажлын амжилт хүсье. идод ажлын амжилт хүсье. Анхаарал Анхаарал

тавьсан баярлалаатавьсан баярлалаа