шөлтэй хоол бэлтгэх технологи

Шөлтэй хоол хийх технологи

• Төрөл бүрийн шөл нь àìèí äýì, ýðäýñ

äàâñ, îðãàíèê õ¿чил, хандат бодисоор

áàÿëàã байх тул хүний õîîëлох

сонирхлыг нэмэгдүүлж õîîë

áîëîâñðóóëàõ áóëчèðõàéíóóäûí ¿éë

àæèëëàãààã ñýðãýýí ýðчèìæ¿¿ëäýã.

"VEG" Education Center:

www.veg.mn

Øºëòýé хоолны ангилал

Øºëòýé õîîëûã олгох температураар нь:

• Хàëóóí шөл (75-800Ñ )

• Х¿éòýí шөл (7-140С )

Шºëòýé õîîëûã бýëòãýõ àðãààр нь:

• Íàéðóóëñàí шөл

• Зóòàí шөл

• Тóíãàëàã шөл

гýхчилэн àíãèëíà. "VEG" Education Center:

www.veg.mn

• Õ¿éòýí øºëèéã халууны улиралд хэрэглэх ба

òàëõíû êâàñ, õºðãºñºí íîãîî, мөөг, жимсний

øºë, шар буурцгийн сүү, èñãýëýí ñ¿¿í

á¿òýýãäýõ¿¿í (тараг, хоормог г.м.)-ээр áýëòãýнэ.

• Ýäãýýð øºëºíä îðîõ òºìñ, ¿íäýñ ¿ðò íîãîî,

áîëîí áóñàä õ¿íñíèé ò¿¿õèé ýäèéã óðüäчèëàí

чàíàæ áîëãîñíû äàðàà æèæèã øîî äºðâºëæèí

þìóó ñàâõàí õýëáýðòýéãýýð, ñîíãèíûã íàðèéõàí

õÿðæ õºøèãëºíº.

• Õ¿éòýí øºëíèé õàчèðò чàíàñàí áóäàà, ãîéìîí,

ýðäýíý øèø, шар буурцаг дагалдуулна.

Хүйтэн шөл


www.veg.mn

Õàëóóí øºëòýé õîîë Íàéðóóëñàí øºëòýé õîîëíû íýð òºðºë,

áýëòãýõ îíöëîã

• Х¿ðýí ìàíæèíãèéí øºë; áàéöààòàé øºë;

äàâñàëñàí ºðãºñò õýìõòýé øºë; òºìñ

íîãîîòîé øºë; áóäàà, øîø, ãîéìîíòîé

øºë; ñîëÿíêà çýðýã îðíî

• Ýäãýýð òºðëèéí õîîëóóä íü áýëòãýõ

àðãà, æîð, íîãîîíû õýðчèëòийн

õýëáýðээрээ ÿëãààòàé.


www.veg.mn

Çóòàí øºë íü õ¿íèé áèåä õÿëáàð øèíãýäýã óчèð

эмчилгээ ñóâèëëûí áîëîí õ¿¿õäèéí õîîëíû

çîðèóëàëòààð ºðãºí õýðýãëýãääýã.

• Çóòàí øºëèéã õ¿íñíèé íîãîî, áóäàà, øîø çýðýã

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã îðîëöóóëàí òºðºë á¿ðèéí øºë, ñ¿¿ãýýð

áýëòãýíý.

• Çóòàí øºëºíä îðîõ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã чàíàж, æèãíýñíèé

äàðàà íóõàæ íÿöàëíà. Çóòàí øºëºíд орох á¿òýýãäýõ¿¿í

íü áººíã¿é íóõàãäñàí áàéõààñ ãàäíà ñàâíû ¸ðîîëä

òóíàрч ÿëãàðàõã¿é, øºëºíäºº æèãä тарж, сайн íàéðсан

áàéна.

Зутан шөл


www.veg.mn

• Òºìñ, íîãîî /íîãîîí âàíäóé, óóòàò øîø,

áîëîâñðóóëñàí ýðäýíý øèø, øàð ëóóâàí,

цагаан ëóóâàí, õóëóó, øàð ìàíæèí, øèíý ºðãºñò

õýìõ, áººðºíõèé áàéöàà, öýöýãò áàéöàà,

áàéöàà, áóóöàé, øàíöàé, óëààí ëîîëü/

• Øîø /шар буурцаг, âàíäóé, öàãààí øîø, ñýâýã

çàðàì/

• Ìººã /öàãààí, øàìïèíüîí/

Çóòàí øºë хийх түүхий эд

Зутан шөл


www.veg.mn

• Ãóðèëàí áóþó áóäààíû çóòàí øºëíººñ áóñàä

øºëèéã öàãààí ñ¿ìñýýð ºòãºð¿¿ëæ áîëíî.

• Çóòàí øºëíèé àìò, чàíàð, òýæýýëëýã áàéäëûã

ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð öºöãèéí òîñ, çººõèé,

õàëóóí ñ¿¿ çýðãèéã íýìж болно.

• Çàðèì çóòàí øºëºíä õàчèð õèéæ îëãîõ áà

õàéðñàí òàëõ äàãóóëæ болно.

Зутан шөл


www.veg.mn

Шөл бэлтгэхэд анхаарах зүйлс

• Шөлийг нам гал дээр удаан болгоход илүү амттай болох учир зузаан ёроолтой, тагтай сав, тогоо (вааран, ширмэн г.м.) хэрэглэнэ.

• Шөлөнд орох түүхий эдүүд нь цэвэр, шинэхэн байх ёстой.

• Шөлний шингэн ба хачрын (бүхэл) хэсгийн харьцаа шөлний амт, чанарт нөлөөлнө. Шөл нь ихэвчлэн хачрын бүрэлдэхүүнээр нэрлэгддэг (байцаатай шөл, гоймонтой шөл, банштай шөл г.м.).

• Шөлний шингэн хэсгийг төрөл бүрийн хүнсний ногоо, шош буурцаг, мөөг, далайн байцаа зэргээр бэлтгэнэ.


www.veg.mn


• Øºëèéã çººëºí ãàë дээр тагтай ñàâанд чанаж

болгоно.

• Øºë áóöàëìàãö ãàëûã 850Ñ орчим болгож

бууруулна. Хэт хүчтэй галаар буцалгахад

шºëний бүхэл хэсгүүд бяцарч øºëºíä óóñна.

• Шош, буурцгийн шºë бэлтгэх ÿâöàä ãàäàðãóуд

нь үүссэн хөөсийг хамж зайлуулна. Хөөс нь

шөлний өнгийг булингартуулдаг.


www.veg.mn


1. Шөлний хачирт орох түүхий эдийг шөлний онцлогт тохируулж жигд хэрчих нь хоолны өнгө үзэмжийг дээшлүүлж, амтыг сайжруулна.

2. Шөлний хачирт орох түүхий эдүүдийг ижил хугацаанд зэрэг болгохын тулд тэдгээрийг болох хугацаанаас нь хамааруулан шөлөнд дараалуулан хийвэл зохино.


www.veg.mn

Шөлтэй хоол амтлах

1. Øºëийг шар лууван, амтат чèíæ¿¿, ëàâðûí íàâч, ÿíøóé, гоньд, цоохор майлз, цагаан гаа, сармис, сонгино, хар болон цагаан перец, шар буурцгийн болон мөөгний сүүмс çýðгээр амталж болно.

2. Шөлний онцлогоос хамаарч зарим шөлийг гурил, цардуул болон гурил-цөцгийн тос, гурил-цөцгийн тос-сүү зэргээр өтгөрүүлэн амталж болно.

3. Шөл өтгөрүүлэх гурилыг тостой болон тосгүйгээр хуурч бүлээн шөлөөр бөөнгүй болтол хутгаад шөлөнд нэмнэ.


www.veg.mn


3. Шөлний давсыг шөлний хачирт орсон түүхий эдүүд болж эхлэх агшинд хийвэл тохиромжтой. Түүхий эд хатуу байхад эрт хийвэл тэдгээрийн болц удааширч, удаан чанагдаж хоолыг хэт шорвог гашуун болгодог. Харин хэтэрхий оройтуулж хийвэл шингэн хэсэг нь давсархаг, хачир хэсэг нь сул амттай болно.

4. Давсаар амталсны дараа шөл бараг бэлэн болох үед галыг зөөллөн 3-7 минут орчим нам гал дээр байлгаж гүйцэд болгоно.


www.veg.mn


5. Шөл бэлэн болсны дараа гал дээрээс яаран

авахгүйгээр хэсэг хугацаанд таглаатай

хөдөлгөөнгүй байлгаж хандруулна. Энэ

хугацаанд давс, амтлагч нь шөлний бүхэл

хэсэг рүү гүйцэд шингэж тааламжтай сайхан

амт, үнэр бүрэлдэнэ.

6. Шөлийг хэрэглэх хэмжээндээ тохируулан

бэлтгэвэл зохино. Шөлийг дахин халаахад

амт чанар нь эрс мууддаг. Тиймээс шөлийг

хэрэглэхийн өмнөхөн бэлтгэх хэрэгтэй.


www.veg.mn

• Èõýíõ øºëòýé õîîëны ногоог урт

íàðèéí, çàðèìûã íü õàâòãàé, øîî

äºðâºëæèí, ñàâõàíààð õýð÷èõ áà áóñàä

á¿òýýãäýõ¿¿íий õýëáýðòýé çîõèöуулна.

• Òóõàéëáàë: Áóäààòàé øºëíèé íîãîîã

øîî äºðâºëæèí, ãóðèëòàé øºëíèéõèéã

ñàâõàí õýëáýðýýð õýð÷èõ æèøýýòýé.

Шөлтэй хоолны ногооны хэрчилт


www.veg.mn

• Мººãíèé, íîãîîíû øºëººð áýëòãýæ

áîëíî.

• Õ¿ðýí ìàíæèíãèéí øºëíèé ¿íäñýí

ò¿¿õèé ýä íü õ¿ðýí ìàíæèí, óëààí

ëîîëèéí íóõàø þì.

• Õ¿ðýí ìàíæèíãèéí øºëийг олон янзаар

áýëòãýæ áîëîõ áà òýäãýýð íü õèéõ òåõíîëîãè,

îðöîä áàéãàà ò¿¿õèé ýä, àìò áîëîí ãàäààä

áàéäëààðàà ялгагдана.

Õ¿ðýí ìàíæèíòàé øºë:


www.veg.mn

• Øàð ëóóâàí, ñîíãèíî, ÿíùóé, íàðèéí íîãîîã

á¿õ òºðëèéí õ¿ðýí ìàíæèíãèéí øºëºíä õèéíý.

• Õ¿ðýí ìàíæèíòàé øºëийг òºìñ, áàéöàà,

àìòàò чèíæ¿¿, øîø, буурцаг, õàð чàâãà,

ìººã, чàíàñàí ãóðèë зэрэгтэй бэлтгэж

болох бөгөөд òàâàãëàõäàà øàðñàí ä¿ï¿,

áîëãîсон ãëуòèí зэргийг нэмээд äýýð íü

öºöãèé дусааж, ÿíøóé цацаж олгоно.



www.veg.mn

• Õîîëûã áýëòãýõäýý áóöàëæ áàéãàà øºë ð¿¿

óðò íàðèéí ýñâýë øîî äºðâºëæèí õýðчñýí

áàéöààã õèéæ äóòóó áîëãîîä æèãíýñýí õ¿ðýí

ìàíæèí, öàãààí ìàíæèí, õóóðñàí øàð ëóóâàí,

ñîíãèíî íýìæ 10-15 ìèíóò чàíàñíû äàðàà

øºëºíä àìòëàãч, õóóðñàí ãóðèëûí çóòàí, äàâñ,

ýëñýí чèõýð íýìæ, íîãîîã áîëòîë íü чàíàíà.

• Äàâñàëñàí áàéöààã õ¿ðýí ìàíæèíòàé íýã çýðýã

õèéæ чàíàíà.

•



www.veg.mn

• Øºëèéã òºìñòýé áýëòãýõäýý ò¿¿íèéã чàíàæ ,

õàãàñ áîëãîîä äýýð íü æèãíýñýí õ¿ðýí ìàíæèíã

íýìíý.Õýðýâ òºìñèéã æèãíýñýí õ¿ðýí

ìàíæèíòàé íýã çýðýã áóþó ñ¿¿ëä íü õèéæ

чàíàâàë òºìñíèé áîëîëò óäààøèðíà.

• Òàâãàíä íèìãýí õàâòãàé øàðñàí ä¿ï¿ õèéæ,

äýýð íü õàëóóí øºë, çººõèé íýìæ, õýðчñýí

íîãîîí ãîíüä, ÿíùóé öàöàæ îëãîíî.



www.veg.mn

Ýíý øºëèéã малын ñ¿¿ ýñâýë шар буурцгийн

сүү, õÿðìààð áýëòãýõ áà õàчèðò áóäàà,

ãîéìîí, íîãîî дагалдуулна.

Áóöàëæ áàéãàà ñ¿¿íä óãààæ öýâýðëýñýí

áóäàà, ãîéìîí, õýðчñýí íîãîî õèéæ, áîëòîë íü

чàíàõ áà áýëýí áîëîõîîñ ºìíº äàâñ, ýëñýí

чèõðèéã õèéíý.

• Ñ¿¿òýé áóäàà, ãîéìîí, íîãîîã áýëòãýõäýý

òýäãýýðèéí òºðëººñ õàìààðч ãîéìîí áóþó

íîãîîã 10-40 ìèíóò, õ¿¿õäèéí áóäààíààñ

áóñàä òºðëèéí áóäààã 10-30 ìèíóò чàíàæ

áîëãîäîã.

Сүүн шөл


www.veg.mn

• Ñ¿¿н øºëèéã öºöãèéí òîñîîð àìòалж

олгоно. Øºëºíä îðîõ áóäàà, íîãîîã

жижиглэж, нухсан áàéâàë хурдан áîëíî.

• Ñ¿¿òýé ãîéìîí íü õàäãàëàõàä àìàðõàí

ºòãºðäºã óчðààñ áàãà õýìæýýãýýð

áýëòãýõ áà òýäãýýðèéã áîðëóóëàõ

õóãàöàà 30-40 ìèíóòààñ èõã¿é áàéíà.

Сүүн шөл


www.veg.mn

Амтлаг шөл

• Àìòëàã øºëийг øèíý áîëîí õàòààñàí,

ëààçàëñàí æèìñ, æèìñãýíýýð áýëòãýíý.

• Àìòàò øºëèéã õàâàð, çóíû óëèðàëä

õ¿éòíýýð, íàìàð ºâëèéí óëèðàëä

õàëóóíаар îëãîæ áîëíî.


www.veg.mn

• Øèíý æèìñ, æèìñãýíèéã òîì, æèæãýýð íü ÿëãàæ

óãààíà. Àëèì, ëèéðíèé õàëüñ, ¿ðèéг íü àâààä,

íèìãýí õàâòãàé þìóó øîî äºðâºëæèí õýðчèíý.

• Õàòààñàí æèìñ, æèìñãýíèéã ÿëãàæ öýâýðëýýä,

óãààæ äýâòýýíý.

• Бэлтгэсэн жимсийг х¿éòýí óñàíä áóöàëãààä,

óñàар шингэлсэн öàðäóóë нэмж үргэлжлүүлэн

áóöàëãàíà.

Амтлаг шөл


www.veg.mn

• Бýðñ¿¿ò æèìñíèé (мандарин) õàëüñ, íèìáýã

(лемон) çýðãýýð àìòàëæ áîëîõ áа óñàí ¿çìèéí

ø¿¿ñийг õºðãºñºí øºëºíä õèéõýä àìò íü ãîéä

ñàéõàí áîëäîã.

• Õ¿íñíèé ¿éëäâýðèéí õàãàñ áîëîâñðóóëñàí

á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõ æèìñíèé øºë, ëààçàëñàí

àëèì, æèìñèéã áóöëàìãàé óñàíä õèéæ,

áóöàëòàë íü õàëààãààä óñàíä óóñãàñàí

öàðäóóëûã íýìæ, äàõèí áóöàëòàë íü õàëààãààä

õºðãºíº.

Амтлаг шөл


www.veg.mn