ХЭМЖИЛТ, НЭГЖ, МАСШТАБ, ЗӨВШӨӨРӨГДӨХ МАТЕМАТИК ҮЙЛДЭЛ

Илтгэгч: Ц.Лувсандорж, проф

2016 оны 9 дүгээр сарын 22-ны өдөр, 123 тоот танхим

Улаанбаатар 2016

2

АСУУЛТ 1

ХУВЬСАГЧ ГЭЖ ЮУ ВЭ?(ТАНЫ ҮЗЛЭЭР, БОДЛООР)

3

ХАРИУЛТ Өөрчлөгддөг зүйл

Өөр утга авах зүйл

Хүчин зүйл

ЖИЧ: АНГЛИ ХЭЛНИЙ ЭККИВАЛЕНТ : VARIABLE

4

АСУУЛТ 2

ХЭМЖИЛТ ЮУ ВЭ? (ТАНЫ ҮЗЛЭЭР, БОДЛООР)

ЖИЧ: АНГЛИ ХЭЛНИЙ ЭККИВАЛЕНТ: MEASUREMENT

5

ХАРИУЛТ

ХУВЬСАГЧИД ТООГ ХАРГАЛЗУУЛАХ ДҮРЭМ

Нэмэлт материал: Ц.Лувсандорж (2016), Боловсролын хэмжил зүйн тулгамдсан асуудал, шийдэл, арга зам, “Боловсролын хэмжил зүйн тулгамдсан асуудал, шийдэл, арга зам” үндэсний хурлын эмхэтгэл, 2015, МУБИС, хуудас 155-159

6

АСУУЛТ 3

ХЭМЖИЛТИЙН НЭГЖ?ЖИЧ: АНГЛИ ХЭЛНИЙ ЭККИВАЛЕНТ : MEASUREMENT UNIT

7

ХАРИУЛТ Уртын нэгж

Жингийн нэгж

Даралтын нэгж

Дулааны нэгж

Ажлын нэгж .... Хувьсагчийн нэгж

8

АСУУЛТ 4

ХЭМЖИЛТИЙН МАСТШАБ?

ЖИЧ: АНГЛИ ХЭЛНИЙ ЭККИВАЛЕНТ : MEASUREMENT SCALE

9

ХАРИУЛТ

Хувьсагчийн нэгжийн тоон(математик) чанар

Хэмжих хувьсагчид тоон утга оноох тогтолцоо, схем

10

АСУУЛТ 5

Хэмжилтийн ямар масштаб байдаг вэ?

11

ХАРИУЛТ

Ангилал (Номинал -nominal)-ын мастшаб

-юмс ангилагдах, бүлэг болох Жишээ: жендер: эр (0), эм (1) cудлагдахуун : сэтгэл зүй (1), хэмжил зүй (2).

- Математик үйлдэл хийгдэхгүй

12

ХАРИУЛТ

Эрэмбэ(ординал -ordinal)-ийн мастшаб

-эрэмбэлэгдэх (чансаа (ранг) тогтоох)

-Жишээ: өндөр ( намаас өндөрт эрэмбэлэх) Хамгийн өндөр (1), дараагийнх (2), …

-1 ба 2-ын өндрийн ялгаа нь 3 ба 4 дугаарт байгаа хүүхдийн өндрийн ялгаатай ижил байх нь албагүй.

- Жишээ: Нас, процент, ангийн дугаар гэх

13

ХАРИУЛТ Завсар(interval)-ын мастшаб

-Эрэмбэлэгддэг, гэхдээ тэнцүү нэгж бүхий завсартайгаар.

-Тэнцүү нэгж бүхий завсартай тул зэргэлдээ ангиудын тоон утгын ялгаа тэнцүү.

Жишээ:

70 ба 80 онооны ялгаа нь 100 болон 90 онооны ялгаатай тэнцүү.

70, 80, 90, 100 гэж оноогоор эрэмбэлж болно.

Боловсролын болон сэтгэл зүйн ихэнхи сорил завсарын мастшабтай оноог бий болгодог.

Боловсруулалтын явцад нэмэх, хасах, үржих, хуваах гэсэн математик үйлдлүүд хийгдэнэ.

Гэвч завсарын мастшабаар хэмжих хувьсагч бодит тэг гэсэн утга авдаггүй. Даалгавар хариулж чадаагүй хүүхдийн интеллект ерөөсөө тэг гэсэн утга биш.

Хэмжилтийн үр дүнд статистикийн ихэнхи тооцоог хийж болно.

14

ХАРИУЛТ Харьцаан (ratio) мастшаб

-Хэмжиж буй хувьсагч тэг дээр бодит утгатай байдаг завсарын масштаб

Жишээ: Хурд (kм/цаг) Өндөр (метр) Жин (kилограмм) Процент (%=1/100)-Хэмжилтийн тоон утгын харьцаа нь тайлбарлаж болохуйц утга илэрхийлнэ. 60 км/цаг хурд нь 30 км/цаг –ээс 2 дахин их гэх мэт.

15

ДҮГНЭЛТ Ангилах (categorical ) мастшаб:

Ангилал (Номинал -nominal)-ын мастшаб

Эрэмбэ(ординал -ordinal)-ийн мастшаб

Тасралтгүй (continuous) мастшаб Харьцаан (ratio) мастшаб

Завсар(interval)-ын мастшаб

Нэмэлт материал:

Ц.Лувсандорж (2016), Боловсролын хэмжил зүйн тулгамдсан асуудал, шийдэл, арга зам, “Боловсролын хэмжил зүйн тулгамдсан асуудал, шийдэл, арга зам” үндэсний хурлын эмхэтгэл, 2016, МУБИС, хуудас 155-159

М.Итгэл, Боловсролын хэмжил зүйн онолын үндсэн ойлголт, хэрэглээ, “Боловсролын хэмжил зүйн тулгамдсан асуудал, шийдэл, арга зам” үндэсний хурлын эмхэтгэл, 2016, МУБИС, хуудас 183-184