Journal of MCU Social Science Review 2 7 3 6 4 5 · 2018-04-18 · ปีที่ 7 ฉบับที่ 1 มกราคม-มีนาคม 2561Vol.7 No.1 January–March 2018

1

2

3

4

5

6

7

Journal of MCU

Social Science Review

Cover.indd 1 17/4/2561 10:09:41

ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2561 Vol.7 No.1 January–March 2018

กำ�หนดก�รเผยแพร ปละ 4 ฉบบ

ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม / ฉบบท 2 เมษายน-มถนายน / ฉบบท 3 กรกฎาคม-กนยายน / ฉบบท 4 ตลาคม-ธนวาคม

วตถประสงค

เพอสงเสรมและสนบสนนใหคณาจารย นกวชาการ นสต นกศกษาและผสนใจทวไปไดมโอกาสเผยแพรผลงานทางวชาการ

และผลงานวจยทางสงคมศาสตรและแขนงวชาทเกยวของอนไดแก พระพทธศาสนา รฐศาสตร รฐประศาสนศาสตร นตศาสตร การจดการ

สงคมวทยา เศรษฐศาสตร พฒนาสงคมและการศกษา ตลอดจนบทวเคราะหทเสนอทางออกของปญหาใหแกสงคมคณะกรรมก�รทปรกษ�ว�รส�ร มจร สงคมศ�สตรปรทรรศน พระพรหมบณฑต, ศ.ดร. อธการบด พระราชวรเมธ, ดร. รองอธการบดฝายบรหาร พระราชปรยตกว, ศ.ดร. รองอธการบดฝายวชาการ พระสวรรณเมธาภรณ, ผศ. รองอธการบดฝายวางแผนและพฒนา พระราชวรมน, รศ.ดร. รองอธการบดฝายกจการนสต พระเมธธรรมาจารย รองอธการบดฝายประชาสมพนธและเผยแผ พระโสภณวชราภรณ รองอธการบดฝายกจการตางประเทศ พระครปรยตกตตธำารง, รศ.ดร. คณบดคณะสงคมศาสตร ผศ. ร.อ.ดร.ประมาณเลศ อจฉรยปญญากล ทปรกษาอธการบดดานกฎหมายบรรณ�ธก�ร : รศ.ดร.สรพล สยะพรหม ผอำานวยการหลกสตรบณฑตศกษา ภาควชารฐศาสตร ผชวยบรรณ�ธก�ร : พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโญ, ผศ.ดร. -ผศ.ดร.บษกร วฒนบตร- ผศ.ดร.อนวต กระสงข กองบรรณ�ธก�ร : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หนวยงานภายนอก พระปลดระพน พทธสาโร, ดร รศ.ดร.จกรพงษ พวงงามชน มหาวทยาลยแมโจ พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร. ผศ.ดร.สมคด ดวงจกร มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง พระมหาสนนท สนนโท, ดร. ผศ.ดร.วโรจน อนทนนท มหาวทยาลยเชยงใหม พระสมนก ธรปญโญ ผศ.ดร.อทย สตมน มหาวทยาลยสวนดสต ผศ.ดร.ธตวฒ หมนม ผศ.ดร.เศรษฐวฒน โชควรกล มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา อ.ดร.รฐพล เยนใจมา อ.ดร.เดโชพล เหมนาไลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร อ.ดร.พงศพฒน จตตานรกษ พล.ท.ดร.วระ วงคสรรค วทยาลยปองกนราชอาณาจกร น.อ.ดร.นภทร แกวนาค วทยาลยการทพอากาศ อ.ดร.อำานาจ ยอดทอง มหาวทยาลยมหดล อ.ดร.วนชย สขตาม มหาวทยาลยราชภฏสรนทร เลข�นก�ร : อ.ดร.ประเสรฐ ธลาวผชวยเลข�นก�ร : นายกรกต ชาบณฑตศลปกรรม : อ.ดร.สรยา รกษาเมอง - อ.ประสทธ พทธศาสนศรทธา - นายพลวฒน สทา สำ�นกง�น : สำานกงานวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน บณฑตศกษา ภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย อาคารเรยนรวมโซน B ชน 5 เลขท 79 หม 1 ตำาบลลำาไทร อำาเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา 13170 จดพมพโดย : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย แขวงบรมมหาราชวง เขตพระนคร กรงเทพมหานคร 10200 โทร. 022 218892, 026 235623 โทรสาร 026 235623

จำานวนพมพ : 1,000 เลม

��1��61.indd 1 11/4/2561 17:09:57

(1) ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2561

คณะกรรมการกลนกรองบทความ

วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน (Peer Review) ผทรงคณวฒจากภายใน 1. พระราชปรยตกว, ศาสตราจารย ดร. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 2. พระเทพปรยตเมธ, รองศาสตราจารย ดร. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 3. พระครปรยตกตธ ารง, รองศาสตราจารย ดร. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 4. พระครปรมานรกษ, รองศาสตราจารย ดร. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 5. พระมหาหรรษา ธมมหาโส, รองศาสตราจารย ดร. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 6. พระมหาบญเลศ อนทปญโญ, รองศาสตราจารย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 7. พระมหาสมบรณ วฑฒกโร, ดร. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 8. พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโญ, ผศ.ดร. มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 9. ศาสตราจารย ดร.จ านงค อดวฒนสทธ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 10. ศาสตราจารย ดร.บญทน ดอกไธสง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 11. ศาสตราจารย พลต ารวจโทหญง ดร.นยนา เกดวชย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 12. รองศาสตรจารย ดร.สรนทร นยมางกร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 13. รองศาสตราจารย ดร.อภนนท จนตะน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 14. รองศาสตราจารย ดร.ชาตชาย พทกษธนาคม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 15. รองศาสตราจารย ดร. กตตทศน ผกาทอง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 16. รองศาสตราจารย ดร.สมศกด บญป มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 17. รองศาสตราจารย ดร.สมชย ศรนอก มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 18. รองศาสตราจารย ดร.สทธพงษ ศรวชย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 19. รองศาสตราจารย ดร.วรกฤต เถอนชาง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 20. รองศาสตราจารย ดร.สมาน งามสนท มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 21 รองศาสตราจารย อนภม โซวเกษม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 22. ผชวยศาสตราจารย ดร.เตมศกด ทองอนทร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 23. ผชวยศาสตราจารย ดร.โกนฏฐ ศรทอง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 24. ผชวยศาสตราจารย ดร.ธชชนนท อศรเดช มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 25. ผชวยศาสตราจารย ดร. ภทรพล ใจเยน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 26. ผชวยศาสตราจารย สถตย ศลปะชย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 27. ผชวยศาสตราจารย ดร.สพรต บญออน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 28. ผชวยศาสตราจารย อานนท เมธวรฉตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 29. ผชวยศาสตราจารย ดร.พเชฐ ทงโต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 30. ผชวยศาสตราจารย ดร.ธตวฒ หมนม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 31. ผชวยศาสตราจารย ดร.อนวต กระสงข มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 32. อาจารย ดร.ธรพงษ สมเขาใหญ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 33. อาจารย ดร.ยทธนา ปราณต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 34. อาจารย ดร.จฑามาศ วารแสงทพย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

��1��61.indd 2 11/4/2561 17:09:57

วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน (2)

คณะกรรมการกลนกรองบทความ

วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน (Peer Review) ผทรงคณวฒจากภายนอก 1. พระเมธาวนยรส, ผชวยศาสตราจารย ดร. มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย 2. ศาสตราจารย ดร.จรโชค วระสย มหาวทยาลยรามค าแหง 3. ศาสตราจารย ดร.กาญจนา เงารงษ มหาวทยาลยนเรศวร 4. รองศาสตราจารย วราคม ทสกะ มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย 5. รองศาสตราจารย ดร.ชยยทธ ชโนกล สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร 6. รองศาสตราจารย ดร.โยธน แสวงด มหาวทยาลยมหดล 7. รองศาสตราจารย พฒนะ เรอนใจด มหาวทยาลยรามค าแหง 8. รองศาสตราจารย ดร.กาสก เตะขนหมาก มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร 9. รองศาสตราจารย ดร.ธระพงษ แกนอนทร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 10. รองศาสตราจารย ดร.สรรเสรญ อนทรตน มหาวทยาลยสวนดสต 11. รองศาสตราจารย ดร.จ าเรญ ชชวยสวรรณ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 12. รองศาสตราจารย ดร.ชชวาลย ศรจนทรโคตร มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง 13. รองศาสตราจารย ดร.สญญา เคณาภม มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม 14. รองศาสตราจารย ดร.ชลวทย เจยรจตต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 15. รองศาสตราจารย ดร.ไพศาล สรรสรวสทธ มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค 16. ผชวยศาสตราจารย ดร.ภกด โพธสงห มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม 17. ผชวยศาสตราจารย รอยโท ดร.บรรจบ บรรณรจ จฬาลงกรณมหาวทยาลย 18. ผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ชโนกล มหาวทยาลยธรรมศาสตร 19. ผชวยศาสตราจารย ดร.จตภม เขตจตรส มหาวทยาลยขอนแกน 20. ผชวยศาสตราจารย ดร.พลบพลง คงชนะ มหาวทยาลยพะเยา 21. ผชวยศาสตราจารย ดร.มนตร เพชรนาจกร มหาวทยาลยราชภฏวไลยลงกรณ 22. ผชวยศาสตราจารย ดร.วฒนนท กนทะเตยน มหาวทยาลยมหดล 23. ผชวยศาสตราจารย ดร.วศน ปญญาวธตระกล มหาวทยาลยนเรศวร 24. ผชวยศาสตราจารย ดร.ทศนย เจนวถสข มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม 25. ผชวยศาสตราจารย ดร.ชนสทธ สทธสงเนน มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร 26. ผชวยศาสตราจารย ดร.วสนต อตศพท มหาวทยาลยสงขลานครนทร 27. เรอโท.ผชวยศาสตราจารย. ดร.อนนท ใจสมทร มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน 28. ผชวยศาสตราจารย ดร.ชยสร สมบญมาก มหาวทยาลยนครพนม 29. ผชวยศาสตราจารย ดร.สอาด บรรเจดฤทธ มหาวทยาลยสแตนฟอรด 30. ผชวยศาสตราจารย ดร.รววงศ ศรทองรง มหาวทยาลยราชภฎเพชรบร 31. ผชวยศาสตราจารย ดร.บษกร วฒนบตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม 32. ผชวยศาสตราจารย กลยาณ พรพเนตพงศ มหาวทยาลยสงขลานครนทร 33. ผชวยศาสตราจารย เมนรตน นวะบศย มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา 34. ผชวยศาสตราจารย ดร.วชชกร นาคธน มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา 35. ผชวยศาสตราจารย ดร.อจฉรา หลอตระกล มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา 36. ผชวยศาสตราจารย หทยรตน ทรรพวส มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา 37. ผชวยศาสตราจารย ดร.อทย สตมน มหาวทยาลยสวนดสต 38. อาจารย ดร.ถนด แกวเจรญไพศาล มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 39. อาจารย พลเอก ดร.เอกชย ศรวลาศ สถาบนพระปกเกลา 40. อาจารย ดร.จตตวมล คลายสบรรณ มหาวทยาลยสวนดสต 41. อาจารย ดร.วรอนงค โกวทเสถยรชย มหาวทยาลยมหดล 42. อาจารย ดร.ธงชย นลค า มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ

��1��61.indd 3 11/4/2561 17:09:57


บทบรรณาธการ

วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศนนเปนปท 7 ฉบบท 1 คณะกองบรรณาธการไดพจารณาบทความโดยเสนอบทความตอคณะกรรมการผทรงคณวฒกลนกรอง (Peer Review) พจารณาตรวจแกไขเพอความสมบรณของบทความกอนการลงตพมพโดยคดเลอกและกลนกรองบทความใหเกดความความสมบรณและมคณภาพมากทสด ควรคาแกการตพมพเผยแพร และเพอใหเกดประโยชนสงสดทางวชาการและเปนการพฒนาศกยภาพทางดานการสรางสรรคผลงานทางวชาการโดยฉบบนเนนการน าเสนอบทความวจยอนประกอบดวยบทความวจยทงหมด ซงเนอหาสาระในเลมประกอบดวยนกวชาการและเรองดงตอไปน ธนยศ ชวะนตย บทความเรอง “รปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม”พบวา การกอเกดกระบวนทศนการจดการภาครฐแบบดงเดม (Old Public Management: OPM) เกดจากการน าระบบราชการในอดมคตของ แมกซ เวบเบอร (Max Webber) ทเนนเรอง กฎ ระเบยบ ขอบงคบ ซงตองปฏบตตามทกขนตอนเพอปองกนความผดพลาดและสามารถใชไดกบทกองคการ สาเหตของการเปลยนแปลงสกระบวนทศนการจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management: NPM) เกดจากระบบราชการมโครงสรางทใหญโต การแกปญหาเปนไปอยางลาชา เกดการทจรตประพฤตมชอบในการปฏบตราชการ สวนการกอเกดกระบวนทศนการจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management: NPM) เกดจากความตองการแกปญหาการทจรตประพฤตมชอบในระบบราชการ จงน าระบบตลาดของภาคเอกชนมาใชแกปญหา พระเมธาวนยรส (สเทพ พทธจรรยา) บทความเรอง “ยทธศาสตรการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน” พบวา สภาพปจจบนในการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยนโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานทง 5 ดานพบวา ดานวชาการ อยในระดบมาก และอยในระดบปานกลาง 3 ดาน คอ ดานงานบรหารทวไป ดานงานงบประมาณ และดานโครงการสรางบรหาร สวนดานบคลากร อยในระดบนอย จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาสภาพการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆในปจจบนยงไมรองรบประชาคมอาเซยน ทงนปญหาเกดจากโครงสรางการบรหารยงเปนแบบเดมไมทนสมย ผบรหารไมไดพจารณาบคลากรตามความรความสามารถ งบประมาณมจ านวนจ ากดและการจดสรรงบประมาณไมกระจายท าใหการปฏบตงานไมเปนไปตามแผน ดงนน สงทบคลากรมความตองการจงไดแกการปรบปรงระบบโครงสรางการบรหารงาน และกฎระเบยบตาง ๆ ของมหาวทยาลยใหมความยดหยนไมซ าซอน เนนการบรหารทรพยากรมนษย

��1��61.indd 4 11/4/2561 17:09:57


โฆสต แพงสรอย บทความเรอง “การจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรมเพอความมนคงทางสงคมทยงยน” พบวา หมบานพนทวจยทง 2 แหง มความเปนมาของประวตศาสตรชมชนทแตกตางกนไปตามบรบทพนท ความคลายคลงกนอยทรปแบบ ความเชอประเพณ พธกรรมตามฮตสบสองครองสบส โดยเฉพาะกจกรรมส าคญระดบจงหวดและอ าเภอผน าชมชนและประชาชนรวมเปนสวนใหญ ไดแกบญคณลานสขวญขาว ประเพณบญเผวส บญบงไฟ พธแหประสาทผง ในเทศกาลออกพรรษา และกจกรรมผสอาย เปนตน สภาพปญหาในการสงเสรมกจกรรม ดานสงคมและวฒนธรรม จะเปนกระบวนการขนตอนการขบเคลอนงาน ไดแก การวางแผน การจดโครงสรางการท างาน การจดคนท างาน และการควบคมตดตามผล โดยปจจยทเปนอปสรรคจะเกยวของกบบคลากร คาใชจายวสดอปกรณ และวธด าเนนงานตามล าดบการจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรมเพอความมนคงทางสงคม (ชมชนเขมแขง) ทยงยน กฤตน ชมพรตน บทความเรอง “การพฒนากฎหมายแรงงานเพอรองรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเกยวกบการท างานในประเทศไทย” พบวา กลมแรงงานตางดาวอาจกอปญหาและเปนภาระใหแกประเทศชาต ไมวาจะเปนปญหาความมนคงภายใน ปญหาดานอาชญากรรมและการไมปฏบตตามขอกฎหมาย ปญหาชมชนตางดาว ปญหาดานสาธารณสข ปญหาผตดตามและเดกไรสญชาต ปญหาการแยงอาชพคนไทย และปญหางบประมาณและรายจายของรฐ แรงงานขามชาตทเขามาท างานในประเทศไทยทเขาเมองโดยถกกฎหมาย และเขาเมองโดยผดกฎหมาย ในกรณลกจางประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการท างานใหนายจางมกองทนเงนทดแทนจายสทธประโยชนใหแกลกจาง ปญหาขอกฎหมาย แรงงานตางดาวท างานในวชาชพทกฎหมายหามท างาน การเปดเสรเคลอนยายแรงงานวชาชพจะมลกษณะคอนขางตางจากการเปดเสรดานอน สนนทา กรชไกรวรรณ บทความเรอง “บรณาการพทธธรรมในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร” พบวา การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร คอการใชใหเปนเครองมอเพอใหไดขอมลทถกตอง รวดเรว ใชสรางประโยชนและพฒนาคณภาพชวต แตการใช ICT กเกดปญหาทางอาชญากรรม การละเมดลขสทธและการใชไปในทางทผด แมจะแกปญหาดวยกฎหมาย จรรยาบรรณ และระบบความปลอดภย แตกยงไมอาจแกได อกทงเปนการแกปญหาทปลายเหต ดงนนจงตองน าหลกพทธธรรม ไดแก หรโอตตปปะ เบญจศลเบญจธรรม โยนโสมนสการและหลก กาลามสตรกงขานยฐานมาปรบใชเพอแกปญหาดวย

��1��61.indd 5 11/4/2561 17:09:57


พระครพศาลสรกจ บทความเรอง “นโยบาย กลไก ในการเสรมสรางสขภาวะผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถนจงหวดพะเยา” พบวา นโยบายองคการบรหารสวนทองถนทก าหนดไดประกาศไวอยางกวางๆ และสอดคลองเชอมโยงกบกฎหมายรฐธรรมนญจนถงแผนพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน และสอดคลองกบพนธกจ (Mission) มการก าหนดเปาประสงค (Goal) หรอจดมงหมายเพอการพฒนา ส าหรบรายละเอยด การด าเนนงานทเกยวกบสขภาวะผสงอายจะก าหนดไวในยทธศาสตร โดยมระบบคอแผนยทธศาสตร การพฒนา และแผนพฒนา 3 ป เปนระบบในการบรหารจดการองคกร และมกลไก คอ หนวยงานหลก ทรบผดชอบ มคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการ มกองทน งบประมาณ และมโครงการทเกยวกบการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย พระครใบฎกาสวนท สวชาโน บทความเรอง “การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ” พบวา โรงเรยนวถพทธ เปนโรงเรยนทน าหลกธรรมทางพระพทธศาสนามาใชหรอประยกตใชในการบรหารและการพฒนาผเรยน ผเรยนไดพฒนาการกน อย ด ฟง ใหเปน และน าเอาหลกธรรมทางพทธศาสนามาประยกตใชในการบรหารและการจดการเรยนการสอน ไดแก อทธบาท 4 สปปายะ 7 อรยสจ 4 ไตรสกขา และพรหมวหาร 4 การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ ดานการกายภาพ ผตอบแบบสอบถามเหนวามการปฏบตอยในระดบทสงทสด รองลงมาคอดานกจกรรมพนฐานวถชวต สวนทมระดบการปฏบตนอยทสด คอดานบรรยากาศและปฏสมพนธ ทงนอาจเปนเพราะไมคอยไดสนทนาปราศรยกน หรอจดกจกรรมรวมกนมากเทาทควร พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ บทความเรอง “กลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน” พบวา สภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบน คณะสงฆมทรพยากรบคคลจ านวนมากทความร ความสามารถ และมทกษะในการปฏบตงาน แตกลบพบจดออนคอ พระสงฆกลมดงกลาวยงขาดการสนบสนนทดจากเจาคณะผปกครอง สงผลใหพระสงฆทมความรความสามารถไปรวมตวกนอยเฉพาะวดหรอส านกเรยนใหญๆ ทมความพรอมมากกวา สงผลใหวดขนาดเลกขาดบคลากรในการพฒนาอยางตอเนอง พระครปลดกววฒน (ธรวทย ฉนทวชโช) บทความเรอง “การพฒนารปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน” พบวา มหาวทยาลยสงฆ มการบรหารจดการการสอนศลธรรมในสถานศกษาขนพนฐาน ภาพรวมการบรหารจดการทง 8 ดาน อยระดบมาก โดยดานการสอสารองคกร ดานการปฏบตการ ดานการด าเนนการ ดานการตรวจการ และดานการทบทวน อยระดบมาก สวนดานการวเคราะห ดานการวางแผนและดานการควบคม อยระดบปานกลาง ในดานปญหาการบรหารจดการ พบวา ทง

��1��61.indd 6 11/4/2561 17:09:57


ภาพรวมและจ าแนกเปนรายดาน อยระดบปานกลาง รปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย (1) แนวคด ทน าหลกอรยมรรคมองค 8 มาเปนแนวทางในการบรหารจดการ เกดเปนระบบการบรหารแบบ 8 R Model (2) ระบบการของการบรหารจดการตามรปแบบ ไดแก การว เคราะห การวางแผน การสอสารองคกร การปฏบตการ การด าเนนการ การตดตามและตรวจสอบ การทบทวนและปรบปรง และการควบคมและรายงาน ชญานน จนทรวจตร บทความเรอง “บทบาทดานการศกษาสงเคราะหของวดและพระสงฆตอเดกดอยโอกาสทางการศกษาในพนทชายแดนแมสอด” พบวา การศกษาสงเคราะหเปนบทบาทหนงทส าคญของคณะสงฆไทยนบจากอดตจนถงปจจบน การศกษาครงนเนนการศกษาขอมลสนามเพอวเคราะหถงบทบาทดานการศกษาสงเคราะหทวดและพระสงฆในพนทชายแดนแมสอดจดใหแกเดกดอยโอกาสทางการศกษา ซงผลการศกษาพบวาลกษณะของเดกดอยโอกาสทางการศกษาในพนทชายแดนแมสอด ประกอบดวยเดกยากจน เดกทไมมสถานะทางทะเบยนราษฎร เดกไทยบนพนทสง และเดกถกทอดทง โดยเหตปจจยของความดอยโอกาสทางการศกษามาจาก (1) ความแตกตางในดานชาตพนธ ภาษา และวฒนธรรม (2) ความยากจน (3) สถานทไมเอออ านวยในการจดการเรยนการสอน (4) ขาดแคลนคร (5) หลกสตรไมมความเหมาะสมกบเดก และ (6) การไมมสถานะทางทะเบยนราษฎรของเดก พระมหากวนท ยสนทว โส (วงศอนทรอย) บทความเรอง “การพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมของจงหวดพระนครศรอยธยา” พบวา สภาพการของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทส าคญในจงหวดพระนครศรอยธยา ไดแก 1) แหลงทองเทยวประเภทวด 3) แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรและอนสาวรย 4) แหลงทองเทยวประเภทพระราชวง 5) แหลงทองเทยวประเภทพพธภณฑ และ 7) แหลงทองเทยวอน ๆ การพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมทสอดคลองเหมาะสมกบบรบทของจงหวดพระนครศรอยธยา ไดแก แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวเลยบแมน าเจาพระยาและแนวทางพฒนาตลาดน าหรอตลาดชมชน การเพมคณคาการทองเทยวเชงวฒนธรรม ประกอบดวยการจดการวดใหเปนแหลงทองเทยวเชงพระพทธศาสนาโดยควรมแนวทางการเพมคณคาการทองเทยวเชงพระพทธศาสนา พระวเทศพรหมคณ บทความเรอง “การจดการชมชนพนทกลางน าเชงกลยทธกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภย” พบวา การจดการชมชนพนทกลางน าในการปองกนและแกไขปญหาอทกภย ในภาพรวม มการก ากบดแลและการตดตามประเมนผลเปนรปธรรมทสด รองลงมาไดแกการวางแผนหรอนโยบาย การแบงงานกนท า การตดสนใจและสงการ และการรวมตวหรอการ

��1��61.indd 7 11/4/2561 17:09:58


จดโครงสรางในชมชน ตามล าดบ รปแบบการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยกอนเกดเหตนน กอนเกดเหตจะตองมการหลอหลอมประสบการณจากรนสรน มการสรางเครอขายทเชอมประสานบนพนฐานของการเสยสละ มจตอาสา จตสาธารณะ และพรอมทจะพลกวกฤตใหเปนโอกาส ในขณะทเกดเหตจะตองถอเปนความรบผดชอบรวมกนของทกคนในชมชน มการแบงงานกนท า รวมแรงรวมใจกน รวมไมรวมมอกน ตอบแทนคณซงกนและกน เปดกวางและเคารพในความหลากหลายทางความคด ปภาพต ศรสวางวงศ บทความเรอง “ปจจยทมผลกระทบตอคณภาพขอมลทางการบญชเชงกลยทธของธรกจผลตชนสวนยานยนตในประเทศไทย” พบวา ปจจยดงกลาวมผลกระทบเชงบวกตอคณภาพขอมลบญชเชงกลยทธในดานนโยบายองคกรสมยใหม ระบบบญชทดทสดความสามารถของพนกงานบญชและความกดดนดานสงแวดลอมในการแขงขน อยางไรกตามปจจยดานความพรอมดานทรพยากรสารสนเทศดานเทคโนโลยสารสนเทศไมมผลตอคณภาพขอมลบญชเชงกลยทธ ประดษฐ เปรมปรด บทความเรอง “การกอตวของนโยบายสาธารณะของกระทรวงอตสาหกรรม กรณการส ารวจแรโพแทช อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร” พบวา กระบวนการกอตวนโยบาย เปนกระบวนการทสรางความขดแยงระหวางภาครฐกบประชาชน หนวยงานภาครฐก าหนดใหพนทอ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร เปนพนทอนญาตใหส ารวจแรโพแทชในการก าหนดนโยบายโดยนโยบายการส ารวจแรดงกลาวไดสรางความขดแยงขนในพนท อนเนองมาจากหนวยงานภาครฐไดปกปดขอมลขาวสารของหนวยงานภาครฐ การขาดการมสวนรวมของประชาชน จงเปนทมาของของการตอตาน คดคาน โครงการส ารวจแรททางกระทรวงอตสาหกรรมอนญาตอาญาบตรพเศษใหแก บรษทไชนา หมงตา โปแทช คอรปอเรชน จ ากด การใหขอมลของภาครฐเกยวกบประโยชนสาธารณะ สวนทางกบความเปนจรงกบทประชาชนตรวจสอบ โดยภาครฐใหขอมลคลาดเคลอนจากปรมาณการผลตและน าเขาแรโพแทชทงประเทศ แสดงถงการเขาขางผไดรบอนญาตอาญาบตรพเศษใหท าการส ารวจ ธารรตน ขลลง บทความเรอง “ปจจยทมอทธพลตอความสามารถในการจดการทนมนษย: การส ารวจเชงประจกษจากธรกจโรงแรมในประเทศไทย” พบวา ความสามารถปฏบตการทางดานทรพยากรมนษย การมงเนนภาวะผน าการเปลยนแปลง ความไมแนนอนดานสงแวดลอมแบบไดนามก และกลยทธเชงรกขององคกร มอทธพลในเชงบวกอยางมนยส าคญเกยวกบความสามารถในการจดการทนมนษย ขอเสนอแนะส าหรบการวจยในอนาคตอาจจะมการศกษาเพอเปนการเปรยบเทยบผลการวจยเพมเตม

��1��61.indd 8 11/4/2561 17:09:58


มงคลศลป บญเยน บทความเรอง “รปแบบการใชภมปญญาในการอนรกษสมนไพรเกยวกบโรคไขพษไขกาฬตามคมภรตกสลา” พบวา องคความรดานนไดรบมาจากคมภรตกสลาของอนเดยโบราณ สมนไพรทมสรรพคณทางยาไดรบการอนรกษไวในแปลงปลกสวนตวของหมอสมนไพรและชาวบาน และความรดานนไดถกน าไปถายทอดแกชาวบานและบคคลผสนใจทวไป ภเบศ วณชชานนท บทความเรอง “ความสมพนธของปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายกบความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทย” พบวา การไมสบบหรในตวบานเปนปจจยในกลมสภาพแวดลอมและนโยบายเพยงปจจยเดยวทมความสมพนธกบความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทยทอาย 15 – 44 ป และอาย 45 ปขนไป อยางไรกตามยงมปจจยอนๆ ทมความสมพนธกบความส าเรจของการเลกสบบหรทมความแตกตางกนตามกลมอาย อาท ในกลมอาย 45 ปขนไป การมปญหาสขภาพและแพทยแนะน าใหเลกสบบหร มผลตอความส าเรจของการเลกสบบหรอยางมนยส าคญทางสถต ผลทไดจากการศกษาในครงนชใหเหนวาหนวยงานทมสวนเกยวของในการก าหนดนโยบายสาธารณสข ยงมความจ าเปนตองพฒนานโยบายทมประสทธภาพ และสามารถสรางชองทางสอสารไปยงผทยงคงสบบหรในปจจบนใหตระหนกถงอนตรายและพษภยทเกดจากการสบบหรเพมมากขน อลษา กลนประทม บทความเรอง “ความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสม (จเอพ) ส าหรบมะมวงของเกษตรกร อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง” พบวา เกษตรกรสวนใหญเปนเพศหญง อายเฉลย 54.71 ป มระดบการศกษา ประถมศกษาหรอต ากวา มจ านวนสมาชกในครวเรอนเฉลย 4.01 คน มประสบการณในการผลตมะมวงเฉลย 16.71 ป เกษตรกรมพนทปลกมะมวงเฉลย 10.30 ไร/ครอบครว โดยมรายไดจากการจ าหนายมะมวงเฉลย 136,727.27 บาท/ป มรายจายจากการผลตมะมวงเฉลย 44,862.34 บาท/ป มการใสปยเคมเฉลย 3.14 ครง/ป ใชสารควบคมการเจรญเตบโตเฉลย 0.95 ครง/ป ใชสารปองกนและก าจดศตรพชเฉลย 15.78 ครง/ป เปดรบขาวสารสอบคคลจากเพอนบาน สอกจกรรมจากการประชม สอมวลชนจากโทรทศน เกษตรกรมความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงอยในระดบปานกลาง โดยมความตองการความรดานการจดการกระบวนการผลตเพอใหไดผลผลตคณภาพ พระทนงคศกด ดนขนทด บทความเรอง “รปแบบการด าเนนโครงการปฏบตธรรมส าหรบเยาวชนเพอความเขมแขงของชมชนในอสานใต” พบวา ดานการวางแผน ขาดการวางแผนบคลากรทมาชวยงานทงพระสงฆและฆราวาส ดานการปฏบต วทยากรมนอยไมเพยงพอตอภาระงานทมาก ดานการประเมนผล ขาดการประเมนผลทหลากหลาย ควรมการประเมนผลวทยากรทกคนและผเขาอบรมอยางเปนรปธรรมชดเจน และควรมการประเมนผลดานเอกสาร

��1��61.indd 9 11/4/2561 17:09:58


หลกสตรการอบรม โดยสรป รปแบบการด าเนนโครงการปฏบตธรรมส าหรบเยาวชน เพอความเขมแขงของชมชนในอสานใต เปนการพฒนาตามหลกการโครงการปฏบตธรรมทง 3 ประการ คอ การวางแผน การปฏบต และการประเมนผล โดยแตละดานตองอาศยปจจยในการจดการ 4 ดาน ไดแก บคลากร งบประมาณ วสดอปกรณ และการจดการ บษกร วฒนบตร บทความเรอง “การสรางตวแบบการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษยในศตวรรษท 21” พบวา องคประกอบในการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษย พนฐาน 66.66 % มาจากการสอดแทรกกจกรรมทางศาสนาในกระบวนการพฒนา และการสรางความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ กระบวนการและปจจยในการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษย 77.77 % เกดจากการปฏบตตามหลกมรรค 8 และ 88.88 % เกดจาการพฒนาวนยขนพนฐาน ตวแบบการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษยในศตวรรษท 21 เปนการก าหนดปจจยหรอฟนเฟองในการพฒนาคณธรรมจรยธรรม คดคนปจจยตางๆ เพอหาวธสรางหลกการคดและวธการปฎบตทดงามตามหลกความจรง หลกการปฏบต ถกตอง การรจกไตรตรองวาอะไรควร ไมควรท ากรยาทควรประพฤตซงสงคมแตละสงคม ก าหนดขนสอดคลองกบวฒนธรรม ตามสภาพสงคม วฒนธรรม มความประพฤตดงาม เพอประโยชนสขแกตนและสงคม พบวา 100 % มาจากการพฒนาจากการสรางทกษะ และการพฒนาคนดวยคณธรรม ตลอดจนทนมนษยในศตวรรษท 21 มคณลกษณะเปนทนมนษยทเกง ดและมความสข อภชาต พานสวรรณ บทความเรอง “ผน ากบการสรางความเปลยนแปลง” พบวา ผน าเปนบคคลส าคญขององคกรทกองคกรไมวาจะเปนองคกรภาครฐหรอองคกรภาคเอกชน เปนบคคลทจะน าพาองคกรใหไปสเปาหมายหรอเปนผทจะน าพาองคใหผานพนวกฤตภายใตสถานการณตางๆทสงผลกระทบตอองคกร มผทศกษาเกยวกบผน าไวหลายดานตงแตอดตจนถงปจจบนเชน ประเภทของผน า ภาวะผน า คณลกษณะผน ารวมถงผน ากบการสรางการเลยนแปลง บทความวชาการนมงศกษาเฉพาะดานผน ากบการสรางการเปลยนแปลงในองคประกอบ ลกษณะพเศษของผน า ผน าการเปลยนแปลง ภาวะผน าการเปลยนแปลง คณลกษณะผน าการเปลยนแปลงและขนตอนของการเปลยนแปลง

��1��61.indd 10 11/4/2561 17:09:58


ดวยความปรารถนาดยง

(รศ.ดร.สรพล สยะพรหม)

บรรณาธการวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน

คณะกองบรรณาธการขอบพระคณคณะกรรมการกลนกรองบทความทกทานทไดใชความเพยรพยายามชแนะใหมการปรบปรงแกไขงานของแตละทานใหออกมาไดอยางถกตองนาอานเปนประโยชนตอแวดวงวชาการ และทายสดขอขอบคณเจาของผลงานทางวชาการและผมสวนเกยวของทกทานทไดท าใหมวารสารฉบบนมคณคาทางวชาการทน าไปสการปฏบตและเผยแพรในวงกวางและโปรดตดตามฉบบตอไป

��1��61.indd 11 11/4/2561 17:09:58


สารบญ กองบรรณาธการ (2) คณะกรรมการกลนกรองบทความ (3) บทบรรณาธการ (4) บทความวจย : รปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม 1 : ธนยศ ชวะนตย ยทธศาสตรการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน 18 : พระเมธาวนยรส (สเทพ พทธจรรยา) การจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรม เพอความมนคงทางสงคมทยงยน 32 : โฆสต แพงสรอย การพฒนากฎหมายแรงงานเพอรองรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เกยวกบการท างานในประเทศไทย 43 : กฤตน ชมพรตน บรณาการพทธธรรมในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 55 : สนนทา กรชไกรวรรณ นโยบายกลไกในการเสรมสรางสขภาวะผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถนจงหวดพะเยา 70 : พระครพศาลสรกจ การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ 84 : พระครใบฎกาสวนท สวชาโน กลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน 99 : พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ การพฒนารปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน 116 : พระครปลดกววฒน (ธรวทย ฉนทวชโช)

��1��61.indd 12 11/4/2561 17:09:58


บทบาทดานการศกษาสงเคราะหของวดและพระสงฆตอเดกดอยโอกาสทางการศกษา ในพนทชายแดนแมสอด 132 : ชญานน จนทรวจตร การพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมของจงหวดพระนครศรอยธยา 145 : พระมหากวนท ยสนทวโส (วงศอนทรอย) การจดการชมชนพนทกลางน าเชงกลยทธกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภย 157 : พระวเทศพรหมคณ ปจจยทมผลกระทบตอคณภาพขอมลทางการบญชเชงกลยทธของธรกจ ผลตชนสวนยานยนตในประเทศไทย 170 : ปภาพต ศรสวางวงศ การกอตวของนโยบายสาธารณะของกระทรวงอตสาหกรรม กรณการส ารวจแรโพแทช อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร 185 : ประดษฐ เปรมปรด ปจจยทมอทธพลตอความสามารถในการจดการทนมนษย: การส ารวจ เชงประจกษจากธรกจโรงแรมในประเทศไทย 196 : ธารรตน ขลลง รปแบบการใชภมปญญาในการอนรกษสมนไพรเกยวกบโรคไขพษไขกาฬตามคมภรตกสลา 212 : มงคลศลป บญเยน ความสมพนธของปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายกบความส าเรจ ของการเลกสบบหรของนกสบไทย 223 : ภเบศ วณชชานนท ความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสม (จเอพ) ส าหรบมะมวงของเกษตรกร อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง 236 : อลษา กลนประทม รปแบบการด าเนนโครงการปฏบตธรรมส าหรบเยาวชนเพอความเขมแขง ของชมชนในอสานใต 250 : พระทนงคศกด ดนขนทด

��1��61.indd 13 11/4/2561 17:09:58

บทความวชาการ : การสรางตวแบบการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษยในศตวรรษท 21 265 : บษกร วฒนบตร ผน ากบการสรางความเปลยนแปลง 274 : อภชาต พานสวรรณ BOOKS REVIEWS: สนแสงฉาน: TWILIGHT OVER BURMA, MY LIFE AS A SHAN PRINCESS 287 : พระสธวรบณฑต (โชว ทสสนโย), ดร. และคณะ ภาคผนวก ขนตอนการด าเนนงานวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน 305 ค าแนะน าส าหรบผนพนธบทความ 306 หนงสอขอเสนอบทความทางวชาการเพอเผยแพร 313 ใบสมครสมาชก 314


��1��61.indd 14 11/4/2561 17:09:58

วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน 1

รปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม PARADIGM MODEL OF CULTURAL PUBLIC ADMINISTRATION

ธนยศ ชวะนตย* บญทน ดอกไธสง** สมาน งามสนท***

Thanayos Chawanit, Boonton Dockthaisong, Sman Ngamsnit

บทคดยอ บทความนมวตถประสงค 1) เพอศกษาการกอเกดและสาเหตของการเปลยนแปลงกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตร 2) เพอคนหารปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม และ 3) เพอน าเสนอรปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม การศกษาวจยครงน ใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ โดยการสมภาษณเชงลกแบบมโครงสรางเกบขอมลจากขาราชการส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ ส านกนายกรฐมนตร จ านวน 21 คนและขาราชการกรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม จ านวน 5 คน และการสนทนากลมเฉพาะจ านวน 9 รป/คน ผวจยใชวธการวเคราะหขอมลการศกษาเชงเอกสารจากเอกสาร ต ารา แนวคด ทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของ วเคราะหขอมลการสมภาษณเชงลกจากผใหขอมลส าคญทไดแสดงความคดเหน และวเคราะหขอมลการสนทนากลมเฉพาะจากผทรงคณวฒทไดเสนอแนะเพอน าไปก าหนดเปนรปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม ผลการวจยพบวา 1. การกอเกดและสาเหตของการเปลยนแปลงกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตร การกอเกดกระบวนทศนการจดการภาครฐแบบดงเดม (Old Public Management: OPM) เกดจากการน าระบบราชการในอดมคตของ แมกซ เวบเบอร (Max Webber) ทเนนเรอง กฎ ระเบยบ ขอบงคบ ซงตองปฏบตตามทกขนตอนเพอปองกนความผดพลาดและสามารถใชไดกบทกองคการ สาเหตของการเปลยนแปลงสกระบวนทศนการจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management: NPM) เกดจากระบบราชการมโครงสรางทใหญโต การแกปญหาเปนไปอยางลาชา เกดการทจรตประพฤตมชอบในการปฏบตราชการ สวนการกอเกดกระบวนทศนการจดการภาครฐแนวใหม

*Doctoral of Ph.D. Program in Public Administration, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkornrajavidyalaya University. **Department of Political Science, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University. ***Department of Political Science, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University.

��1��61.indd 1 11/4/2561 16:21:05

2 ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม-มนาคม 2561

(New Public Management: NPM) เกดจากความตองการแกปญหาการทจรตประพฤตมชอบในระบบราชการ จงน าระบบตลาดของภาคเอกชนมาใชแกปญหา พรอมกบตองการเพมประสทธภาพ ประสทธผล และประหยดโดยใหภาคเอกชนด าเนนกจการแทนรฐในเรองทท าไดดกวา สาเหตของการเปลยนแปลงสกระบวนทศนการบรการสาธารณะแนวใหม (New Public Service: NPS) เกดจากการท าตวเปนผประกอบการของเจาหนาทรฐทมงแสวงหาประโยชนสวนตนมากกวาประโยชนของประชาชนสวนรวม และการกอเกดกระบวนทศนการบรการสาธารณะแนวใหม (New Public Service: NPS) เกดจากรากฐานประชาธปไตยทมองประชาชนเปนพลเมองเจาของประเทศไมใชลกคาทมาขอรบบรการ และมงรบใชประชาชนมากกวาการเปนเจานาย 2. การคนหารปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม ในงานวจยทเปนการน าวฒนธรรมในการท างานทดงามมาแกปญหาระบบราชการทส าคญๆ ไดแก 1) องคการภาครฐขาดความเขมแขง 2) ขาราชการขาดคณธรรมจรยธรรม 3) การบรการขาดความพงพอใจ และ 4) ขาราชการขาดจตส านกประชาธปไตยและน าทศพราชธรรมมาบรณาการเพอเปนแนวทางใหกบขาราชการประพฤตปฏบตตนเปนขาราชการทดของแผนดน 3. รปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม 3.1 กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางความเขมแขงใหกบองคการภาครฐ หมายถงรปแบบการปฏบตงานของขาราชการทท าใหองคการภาครฐเกดความเขมแขง ประกอบดวย 1) ไมทจรตทกรปแบบ 2) เสยสละเพอประโยชนสวนรวม 3) สามคค 4) มวสยทศน 5) เปนผน าการเปลยนแปลง และ 6) กลาตดสนใจในสงทถกตอง และทศพธราชธรรม ไดแก อาชชวะ ปรจจาคะ และศล 3.2 กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมใหกบขาราชการ หมายถงรปแบบการปฏบตงานของขาราชการทท าใหมคณธรรมจรยธรรมสงขนประกอบดวย การรอบรในหนาทและปฏบตตามประมวลจรยธรรมองคการอยางเครงครด และทศพธราชธรรม ไดแก อาชชวะ อวหงสา อวโรธนะ และทาน 3.3 กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางความพงพอใจใหกบประชาชน หมายถง รปแบบการปฏบตงานของขาราชการทตอบสนองความตองการของประชาชนโดยสวนรวมประกอบดวยการบรการทดและตรงความตองการทแทจรงของประชาชน และทศพธราชธรรม ไดแก อาชวะ มททวะ และอกโกธะ 3.4 กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางประชาธปไตยใหกบขาราชการ หมายถง รปแบบการปฏบตงานของขาราชการตามแนวทางประชาธปไตยประกอบดวย 1) ความศรทธาเชอมนในระบอบประชาธปไตย 2) การเคารพสทธเสรภาพซงกนและกน และ 3) การเคารพความเสมอภาคและทศพธราชธรรม ไดแก ตปะ ขนต และอวหงสา ค าส าคญ: กระบวนทศน, รฐประศาสนศาสตร, วฒนธรรม

��1��61.indd 2 11/4/2561 16:21:06


ABSTRACT The objectives of this research were 1) to study the cause of the change in the paradigm of public administration, 2) to search the model of the culture public administration paradigm and 3) to propose the model of the culture public administration paradigm. The research format was the qualitative research, collecting data by purposive sampling from the 21 key informants from the Office of the Public Sector Development Commission and 5 key informants from the Department of Cultural Promotion, purposefully selected, with structured in-depth interview form and 9 participants in the focus group discussion. Data were also collected from documents, concepts, theories and related literatures and were analyzed by content analysis technique and descriptive interpretation. Findings were as follows: 1. Formation and Causes of Public Administration Paradigm Change. The old paradigm of public management arose from the idea of Max Weber who proposed the rules and regulations must be enforced strictly in every agency to avoid the mistake. The causes of change shifting to new public management (NPM), were the bureaucratic structure was too big and cumbersome in solving problems which lead to corruption and ineffective bureaucracy. The paradigm of new public administration arose from the need to solve the bureaucratic corruption problems by authoring private sectors to handle business that they can do better and the reason for the new public service (NPS) was the government officers treated themselves as entrepreneurs looking at people as the customers, not the owners of the country and another cause of change arose from democratic foundation looked at people as the owners of the country, not customers, with public service rendering, not mastering people. 2. The forms of culture of public administration paradigm model in public sector management meant applying good culture in duty performance and solving bureaucratic problems consisted of important components as 1) organization lacked of strength, 2) government officers lacked of virtual ethics, 3) service rendering was not

��1��61.indd 3 11/4/2561 16:21:06


satisfactory and 4) government officers lack of democratic mind and did not apply. ten royal virtues to protect and to be immunity for government officers. 3. The proposed new culture of public administration paradigm model in public sector management named “state good governance paradigm” consisted of 4 new paradigms, each paradigm has ten royal virtues as; 3.1 Organizational strength creation culture paradigm referred to officer’s performance inducing organizational strength included, 1) honesty 2) sacrifice for common interest 3) harmony 4) vision 5) change leader and 6) dare to make right decision. the ten royal virtues are ajjava: working honestly, pariccaga: working selflessly and sila: maintaining good conduct. 3.2 Ethics and virtual government officer’s culture paradigm creation referred to government officers performed duties with higher ethics and virtue including duty knowing and strictly abiding by rules and regulations and ethics. the royal virtues are ajjava: working honestly, avihimsa: bringing tranquility through nonviolence and dana: sharing with the populace. 3.3 Satisfaction-Based creation culture paradigm referred to the process of service rendering was responsive to people real needs. the royal virtues are ajjava: working honestly, maddava: deporting himself with gentleness, congeniality and akkodha: adhering to reason, no anger. 3.4 Democratic creation culture paradigm referred to government officers perform duties with democratic practice including, 1) faith and trust in democratic system 2) respecting right and freedom of each other and 3) respecting equality and the royal virtues are tapa: rejecting indulgence through austerity, khanti: overcoming difficulties with patience and avihimsa: bringing tranquility through nonviolence. keywords: paradigm, public administration, culture

��1��61.indd 4 11/4/2561 16:21:06


1. บทน า รฐประศาสนศาสตร (Public Administration) เปนศาสตรทมมาตงแตยคโบราณ เปนวชาวาดวยการบรหารกจการของภาครฐรฐประศาสนศาสตรเปนการศกษาหาความรทกเรอง ทจ าเปนตองใชในการบรหารจดการภาครฐ เปนสหวชา (Inter-Disciplinary) เกยวพนกบศาสตรสาขาตางๆ เชน รฐศาสตร นตศาสตร สงคมศาสตร วทยาศาสตร จตวทยา สงคมวทยา มานษยวทยา ตรรกวทยา เศรษฐศาสตร ประวตศาสตร การบรหารธรกจ เปนตน องคความรดานรฐประศาสนศาสตร มการพฒนาการและสงสมเปนเวลานานตงแตอดตถงปจจบน จดเรมตนของการศกษารฐประศาสนศาสตรอยางเปนทางการเกดขนในป ค.ศ.1887 เมอ วดโรว วลสน (Woodrow Wilson) ไดเขยนบทความชอ The Study of Administration ในวารสาร Political Science Quarterly โดยมสาระส าคญ คอ การแยกบรหารออกจากการเมอง หลงจากบทความนไดถกตพมพ นกวชาการดาน รฐประศาสนศาสตรตางใหความสนใจศกษารฐประศาสนศาสตรอยางจรงจง แตเนองจาก รฐประศาสนศาสตรเกดขนมาอยางยาวนาน เปนเรองยากทจะศกษาอธบายสาระและเหตการณส าคญๆ ไดทงหมด เพอใหศกษาเขาใจงายขน นโคลส เฮนร (Nicholas Henry) ไดยมแนวคดกระบวนทศน (paradigm) ของ โทมส เอส คหน (Thomas S. Kuhn) ใชแนวคดนอธบายพฒนาการของวทยาศาสตร ค าวา “กระบวนทศน” ในเชงวทยาศาสตร หมายถง กรอบแนวคด (Conceptual Framework) Para แปลวา Beside และ Digm แปลวา ทฤษฎ หมายถง ชดแนวคดหรอมโนทศน (Concept) คานยม (Value) ความเขาใจรบร (Perception) และ การปฏบต (Practice) ทมรวมกนของคนกลมหนงหรอชมชนหนง และไดกอตวเปนแบบแผนของทศนะทเกยวกบความจรง (Reality) ซงเปนรากฐานของวถเพอการจดการตนเองของชมชนนน วฒนธรรมในทางสงคมศาสตรถอเปนวถชวตของมนษยในสงคม วฒนธรรมเปนพฤตกรรมตางๆ ของมนษยตงแตเกดจนตาย การกระท าของมนษยถอเปนวฒนธรรมทงสน วฒนธรรมเปนตวก าหนดรปแบบของครอบครว เศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง การศกษา ศาสนา ทศนคต ความเชอ คานยม ความรสกของบคคลวาสงใดด สงใดไมด สงใดถก สงใดผด วฒนธรรมเปนสงทท าใหมนษยมสภาพและความเปนอยตางจากสตว วฒนธรรมเปนสงทท าใหสงคมมระเบยบแบบแผน มความเจรญกาวหนาดานวตถและจตใจ วฒนธรรมเปนตวชวดความเจรญและความเสอมของสงคม หากองคการภาครฐใดมวฒนธรรมองคการทด ขาราชการกจะสบทอดวฒนธรรมทดงามนนรนสรน หากมขาราชการทความประพฤตไมเรยบรอย วฒนธรรมองคการจะเปนตวขดเกลาใหมความประพฤตทดขน วฒนธรรมจงมอทธพลตอองคการเปนอยางมาก เปนเครองมอในการควบคม ก ากบ ดแลพฤตกรรมและจตใจของขาราชการทกคนใหประพฤตปฏบตหนาทของตนเองใหถกตองตามครรลองคลองธรรม

��1��61.indd 5 11/4/2561 16:21:06


การบรหารจดการภาครฐประสบปญหาตางๆ มากมาย ปญหาส าคญทพบไดทกองคการภาครฐ ไดแก 1) องคการภาครฐขาดความเขมแขง 2) ขาราชการขาดคณธรรมจรยธรรม 3) การบรการขาดความพงพอใจจากประชาชนและ 4) ขาราชการขาดจตส านกประชาธปไตย ผวจยมความสนใจเปนพเศษทจะแกปญหาดงกลาวดวยการสรางรปแบบกระบวนทศน รฐประศาสนศาสตร เชงวฒนธรรม ดวยการน าวฒนธรรมในการปฏบตงานทดงามมาเปนกลไกในการบรหารจดการภาครฐเพอแกปญหาใหเบาบางและหมดไป กลาวคอ ใชวฒนธรรมในการปฏบตงานทดงาม เพอแกปญหาองคการภาครฐขาดความเขมแขง ปญหาขาราชการขาดคณธรรมจรยธรรม ปญหา การบรการขาดความพงพอใจจากประชาชน และปญหาขาราชการขาดจตส านกประชาธปไตย พรอมกบน าทศพธราชธรรมมาเปนแนวทางใหขาราชการประพฤตปฏบตตนเปนขาราชการทดของแผนดน ซงจะออกมาเปนรปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรมทสมบรณ และสามารถใชไดกบทกองคการ 2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาการกอเกดและสาเหตของการเปลยนแปลงกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตร 2.2 เพอคนหารปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม 2.3 เพอน าเสนอรปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม 3. วธด าเนนการวจย การศกษาวจยครงน ผวจยใชระเบยบวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เพอศกษาวจยรปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม โดยศกษาแหลงขอมลจากเอกสาร ต ารา บทความ แนวคด ทฤษฎ หนงสอ สงพมพเกยวกบรฐประศาสนศาสตร วฒนธรรมในการปฏบตงานทดงาม และผลงานวจยของหนวยงานราชการทไดท าการศกษาเกยวกบการบรหารจดการภาครฐมาประกอบการศกษาคนควาเพอใหเกดความสมบรณยงขน ในการศกษาวจยครงน เกบขอมลส าคญกบผใหขอมลส าคญ (Key Informants) ดวยการสมภาษณแบบเชงลก (In-Depth Interview) แบบเจาะจงผเชยวชาญ จากขาราชการส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ ส านกนายกรฐมนตร จ านวน 21 คน และขาราชการกรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม จ านวน 5 คน รวม 26 คน และการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion) แบบเจาะจงผทรงคณวฒ จ านวน 9 รป/คน พนทในการศกษาวจย คอ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการส านกนายกรฐมนตร และกรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม กรงเทพมหานคร

��1��61.indd 6 11/4/2561 16:21:06


4. ผลการวจย 4.1 การกอเกดกระบวนทศนการจดการภาครฐแบบดงเดม (Old Public Management: OPM) และสาเหตการเปลยนแปลงสกระบวนทศนการจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management: NPM) คอ การน าหลกระบบราชการ (Bureaucracy) ของ แมกซ เวบเบอร (Max Webber) ทกลาววา ระบบราชการในอดมคตสามารถใชไดทกองคการ โดยเนนเรองกฎ ระเบยบทตองปฏบตตามทกขนตอนอยางเครงครดเพอปองกนการผดพลาดในการปฏบตราชการซงเปนระบบทมประสทธภาพมาก นอกจากนยงน าหลกการบรหารของ ลเธอร กลค และ ลนดอลลเออรลค (Luther Gulick & Lyndall Urwick) ในรปแบบของ POSDCoRB ประกอบ การวางแผน การจดองคการ การจดบคคลเขาปฏบตงาน การอ านวยการ การประสานงาน การรายงาน และงบประมาน มาประยกตใชในระบบราชการดวย สาเหตการเปลยนแปลงเกดจากการจดการภาครฐแบบดงเดม คอ มการปฏบตงานทเชองชา (Red Tape) เนองจากมล าดบขนการบงคบบญชาทมากชน ใชเวลาในการพจารณานานตองปฏบตตามกฎระเบยบทกขนตอนอยางเครงครด ระบบราชการมการก าหนดระยะเวลาหรอการเกษยณอายราชการไวอยางชดเจน ขาราชการบางคนปฏบตงานแบบเชาชามเยนชามกไมสามารถไลออกได จงเปนสาเหตใหมขาราชการทขาดประสทธภาพอยในระบบราชการจ านวนมาก การจดการภาครฐแบบดงเดมขาดระบบตรวจสอบทมคณภาพท าใหเกดการทจรตประพฤตมชอบ การปฏบตงานขาดคณธรรมจรยธรรม ความโปรงใส ฝายการเมองแทรกแซงฝายบรหาร ระบบราชการแบบดงเดมขาดการสงเสรมสนบสนนขาราชการทมความรความสามารถสง ขาดบคลากรทมความเชยวชาญใน การปฏบตงานทเปนมออาชพ ขาราชการสวนใหญไมสามารถปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของโลกยคใหมทมการพฒนาอยางรวดเรวในดานการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ขาดผน าทมภาวะผน าหรอผน าการเปลยนแปลงทมวสยทศน ทศนคต และขาดการรบฟงความคดเหนและการมสวนรวมของประชาชน 4.2 การกอเกดกระบวนทศนการจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management: NPM) และสาเหตการเปลยนแปลงสกระบวนทศนการบรการสาธารณะแนวใหม (New Public Service: NPS) คอ เกดจากการน าเอาวธการจดการแบบเอกชนมาใชในบรหารจดการภาครฐ โดยมวตถประสงคในการลดคาใชจาย ปรบปรงการบรการสาธารณะใหมคณภาพ ประสทธภาพ ประสทธผล และประหยดมากขน สาเหตการเปลยนแปลงเกดจากกลไกและระบบตลาดของภาคเอกเอกชนมความแตกตางกนดานเปาหมาย การบรหารจดการของเอกชนมเปาหมายเพอแสวงหาผลก าไร แตระบบราชการมงท าประโยชนใหกบประชาชน ชมชน สงคม และประเทศชาต การจดการภาครฐแนวใหมมองประชาชนเปนลกคาทมาขอรบการบรการ ไมค านงถงความเปนพลเมองทมสทธ เสรภาพ ความเสมอภาคในการเขาถงการบรการสาธารณะของรฐ

��1��61.indd 7 11/4/2561 16:21:06


4.3 การกอเกดกระบวนทศนการบรการสาธารณะแนวใหม (New Public Service: NPS) คอ เกดจากกระแสการวพากษวจารณแนวคดการบรหารจดการภาครฐแนวใหม (NPM) ซงมองประชาชนเปนเพยงลกคา หากลกคาไมจายคาบรการ อาจไดรบบรการทไมด ดงนนแนวคดการบรการสาธารณะแนวใหม (New Public Service: NPS) จงก าหนดบทบาทภาครฐใหมดวย การเปลยนจากการควบคมมาเปนการก าหนดระเบยบวาระ น าภาครฐ ภาคเอกชนหรอองคการอสระมาสโตะเจรจา จดใหมเวทการพดคยอยางประชาธปไตย ภาครฐตองเปนตวไกลเกลยประนประนอมเพอใหไดขอตกลงรวมกน ดแลรกษาสมบตสาธารณะ ปกปกรกษาองคการภาครฐ กระตนใหชมชนมสวนรวมในการด าเนนงานภาครฐ ฯลฯ ผบรหารภาครฐตองท าความเขาใจกบบทบาทในกระบวนการบรหารแบบประชาชนเปนหนสวน ขาราชการตองมความรบผดในสงทกระท า ท างานอยางมออาชพ เคารพกฎหมาย เหนคณคาและประโยชนของชมชน 4.4 รปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม การศกษาวจยเรอง รปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม ผวจยพบวา การบรหารจดการภาครฐมปญหาส าคญๆ ได 4 ประการ ไดแก 1) องคการภาครฐขาดความเขมแขง 2) ขาราชการขาดคณธรรมจรยธรรม 3) การบรการขาดความพงพอใจจากประชาชน และ 4) ขาราชการขาดจตส านกประชาธปไตย ปญหาดงกลาว ผวจยใชวฒนธรรมในการปฏบตงานทดงามและทศพธราชธรรมมาแกปญหา รปแบบกระบวนทศนแบบใหมน ผวจยใหชอวา กระบวนทศนรฐอภบาล หมายถง รปแบบหนงของการบรหารราชการแผนดนดวยการน าวฒนธรรมในการปฏบตงานทดงาม ทศนคต คานยม ความเชอ มาใชแกและปองกนปญหาไมใหเกดขน เพอประโยชนสขของประชาชนสวนรวมของประเทศชาต กระบวนทศนรฐอภบาลม 4 กระบวนทศน ดงน 1) กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางความเขมแขงใหกบองคการภาครฐ ประกอบดวย 1) ไมทจรตทกรปแบบ 2) เสยสละเพอประโยชนสวนรวม 3) ความสามคค 4) มวสยทศน 5) เปนผน าการเปลยนแปลง และ 6) กลาตดสนใจในสงทถกตอง และทศพธราชธรรม 3 ขอ ไดแก 1) อาชชวะ 2) ปรจจาคะ และ 3) ศล 2) กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมใหกบขาราชการ ไดแก การรอบรในหนาทและปฏบตตามประมวลจรยธรรมองคการอยางเครงครด และทศพธราชธรรม 4 ขอ ไดแก 1) อาชชวะ 2) อวหงสา 3) อวโรธนะ และ 4) ทาน 3) กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางความพงพอใจใหกบประชาชน ไดแก การบรการทดและตรงความตองการทแทจรงของประชาชน และทศพธราชธรรม 3 ขอ ไดแก 1) อาชชวะ 2) มททวะ และ 3) อกโกธะ

��1��61.indd 8 11/4/2561 16:21:06


4. กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางประชาธปไตยใหกบขาราชการ ประกอบดวย 1) ความศรทธาเชอมนในระบอบประชาธปไตย 2) การเคารพสทธเสรภาพซงกนและกน และ 3) การเคารพความเสมอภาค และทศพธราชธรรม 3 ขอ ไดแก 1) ตปะ 2) ขนต และ 3) อวหงสา 5. อภปรายผล การศกษาวจยเรอง รปแบบกระบวนทศนรฐประศาสนศาสตรเชงวฒนธรรม ผวจยพบวา วฒนธรรมการปฏบตงานทดและทศพธราชธรรมสามารถแกปญหาการบรหารจดการภาครฐได เปนอยางด โดยผานกระบวนทศนรปแบบใหมทผวจยใหชอวา กระบวนทศนรฐอภบาล ประกอบดวย 1) กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางความเขมแขงใหกบองคการภาครฐ 2) กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมใหกบขาราชการ 3) กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางความพงพอใจใหกบประชาชน และ 4) กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางประชาธปไตยใหกบขาราชการ

1. กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางความเขมแขงใหกบองคการภาครฐ เปนการสรางใหองคการภาครฐเกดความเขมแขง เปนสงทมความจ าเปนอยางยงในการบรหารจดการภาครฐ ถาหากประชาชนขาดความเคารพศรทธาตอองคการ ขาราชการ และระบบราชการแลว ภาครฐจะไมสามารถด าเนนการใหบรรลวตถประสงคขององคการไดอยางแนนอน อกทงขาราชการจะไมไดรบความรวมมอจากประชาชนในทกรปแบบ เนองจากขาดความเคารพศรทธา ความนาเชอถอ เกดการไมไววางใจระหวางประชาชนกบขาราชการ วฒนธรรมเสรมสรางความเขมแขงใหกบองคการภาครฐใหไดผลดงน 1.1 ไมทจรตทกรปแบบ คอ ขาราชการทกคนตองปฏบตหนาทของตนดวยการยดมนปฏบตตนใหอยในหลกคณธรรม มความซอสตยสจรต ปฏบตหนาทอยางตรงไปตรงมา กระท าแตความด ละเวนความชวไมประพฤตตนใหเปนทเสอมเสยทกกรณ เนนการปรบปรงกลไกการปฏบตงานขององคการใหมความโปรงใส มชองทางใหประชาชนตรวจสอบความถกตองได และไมทจรตทกรปแบบ สอดคลองกบผลงานวจยของ Udom Ratamarit (2003: 3-4) ทกลาววา การทจรตในวงราชการเปนปญหาทแพรระบาดอยางกวางขวางในสงคมไทย พฤตกรรมเหลานเกยวของกบการใชอ านาจหนาทหรออาศยต าแหนงหนาทของบคคลทเปนเจาหนาทของรฐเพอแสวงหาประโยชนโดยมชอบภายใตระบบราชการแบบอปถมภการทจรตมกเปนเรองทเกยวของกบการกระท าของบคคลทอยในฝายการเมองทมงแสวงหาประโยชนรวมกบเจาหนาทฝายประจ าในฐานะผปฏบตงานทไมซอตรงตอหนาทของตนเองแทนทจะกระท าการโดยยดประโยชนตอสวนรวมเปนหลกกลบใชหรออาศยต าแหนงหนาทในทางทมงใหเกดประโยชนตอสวนตว 1.2 เสยสละเพอประโยชนสวนรวม คอ ขาราชการทกคนตองทมเทกายใจอทศเวลาใหงานอยางเตมท เหนประโยชนสวนรวมเปนส าคญ ชวยเหลอเพอนรวมงานและผอนดวยใจบรสทธ

��1��61.indd 9 11/4/2561 16:21:06


มงทจะปฏบตงานโดยไมหวงอามสสนจางหรอผลประโยชนตอบแทนอนใดสงคมใดทเหนแกประโยชนสวนรวมสงยอมมแตความเจรญกาวหนา สงคมจะไมวนวาย เพราะสมาชกในสงคมมความรบผดชอบมคณธรรมจรยธรรมและมจตใจทเสยสละเพอสวนรวม สอดคลองกบงานวจยของ Jakrapan Chooklin (2015: 105) ทกลาววา ผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากระบ ตองมการเสยสละประโยชนสวนตนเพอประโยชนสวนรวม มเปาหมายทชดเจนในการปฏบตงาน การประพฤตตนใหเกดประโยชนแกผ อนและท าใหผบงคบบญชาเกดความภาคภมใจเมอปฏบตงานรวมกน 1.3 ความสามคค คอ ขาราชการทกคนตองมความกลมเกลยวกน ปรองดองกนรวมใจปฏบตงานใหบรรลตามวตถประสงคปฏบตงานอยางสรางสรรคปราศจากการทะเลาะววาท ไมเอารดเอาเปรยบกน เปนการยอมรบความมเหตผล ยอมรบความแตกตางทหลากหลายทางความคด ความกลมเกลยวกนในลกษณะเชนน เรยกอกอยางวา ความสมานฉนท ผทมความสามคคจะเปนผทเปดใจกวางรบฟงความคดเหนของผอน รบทบาทหนาทของตนในฐานะผน าและผตามทด มความมงมนตอการรวมพลง ชวยเหลอเกอกลกนเพอใหงานส าเรจลลวงและแกปญหาความขดแยงในการปฏบตงาน สอดคลองกบงานวจยของ Jagraval Sukmaitree (2016: 147-148) ทกลาววา บคลากรในองคการมการประพฤตปฏบตดานปยวาจาด โดยเปนผทใชค าพดในการสอสารดวยถอยค าหรอวาจาทสภาพ ไพเราะ ออนหวาน นาฟงจะกอใหเกดความรกความสามคค เกดความประทบใจ โดยการพดเปนไปดวยความเตมใจ จรงใจทงตอหนาและลบหลง ไมพดหยาบคาย กาวราว สอเสยด แนะน าสงทเปนประโยชน ชกจงใหปฏบตในสงทดงาม รจกใชค าพดทแสดงถงความเหนอกเหนใจ ใหก าลงใจ เกดความสมานสามคคในหมคณะ รกใครนบถอชวยเหลอเกอกลกน 1.4 มวสยทศน คอ ขาราชการทกคนตองเปนผมวสยทศน มองการณไกลโดยมงผลส าเรจขององคการเปนหลกการมองเหนเหตการณทจะเกดขนในอนาคต คาดคะเนเหนการเปลยนแปลง กาวทนเหตการณตองเปนผก าหนดทศทางขององคการใหด าเนนการตามเปาหมายโดยการวางแผนการปฏบตงาน การจดก าลงคน และการลงมอปฏบตเพอใหเกดผลสมฤทธตามเปาหมายทตงไว สอดคลองกบงานวจยของ Thasanee Chuadung (1966: 51) ทกลาววา การเปนผน าหรอผบรหารตองมวสยทศนมองกาลไกลทงระยะสนระยะยาว ตองบรหารงานขององคการอยางสรางสรรค สามารถถายทอดวสยทศนใหผตามรบรสามารถปฏบตไดจรงเปนผชแนะแนวทางดานวสยทศนเปาหมายขององคการ รวมทงการมกลยทธจงใจผอนในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมายขององคการ 1.5 เปนผน าการเปลยนแปลง คอ ขาราชการทกคนตองเปนผน าการเปลยนแปลง เปนผทมบทบาทในการวางแผน การบรหารจดการการเปลยนแปลงในดานตางๆ การขบเคลอนใหเกดการเปลยนแปลงภายในองคการ ประสานงานกบบคคลทงระดบบนระดบลางรวมถงการควบคม

��1��61.indd 10 11/4/2561 16:21:07


ก ากบดแลกจกรรมตางๆ ใหด าเนนไปดวยความเรยบรอยตองเปนเสมอนคนกลางทท าหนาทประสานงาน เปนสอกลางระหวางผบงคบบญชากบใตบงคบบญชา สอดคลองกบงานวจยของ Nattawut Kaewbangpood (2011: 95) ทกลาววา ผน าการเปลยนแปลงและวฒนธรรมองคการเปนสงทเกดขนคกน ไมสามารถแยกออกจากกนได ตางมความเกยวของสมพนธกน เพราะในแตละองคประกอบมสวนสรางเสรมหรอสงเสรมซงกนและกน ซงไดสงผลใหเกดผลกระทบกบทกสงทกอยางในองคการและทส าคญคอ องคประกอบของผน าการเปลยนแปลงจะสรางสรรคองคประกอบของวฒนธรรมองคการในแตละองคประกอบใหบรรลเปาหมายและเกดผลสมฤทธในการด าเนนงานในทสด ผน าองคการจะเปนผทมความส าคญในการน าองคการมอทธพลตอแนวคด สวนความประพฤต วธการปฏบตงานและวธการแกปญหา 1.6 กลาตดสนใจในสงทถกตอง คอ ขาราชการทกคนตองกลาตดสนใจตามสภาพความเปนจรงในการปฏบตงาน ตองเผชญกบปญหาขอขดแยงตางๆ ตองเขาใจสาเหตของปญหา หาวธแกไขทเหมาะสมในแตละปญหาวามกระบวนการอยางไรบาง ควรเลอกใชวธการทเหมาะสมทสามารถแกไขปญหาไดดทสด สอดคลองกบงานวจยของ Achara Sravasee (2016: 226) ทกลาววา การตดสนใจและการแกปญหาเปนพฤตกรรมหรอการแสดงออกทสะทอนถงความสามารถในการวเคราะหสถานการณการระบปญหาไดอยางถกตองชดเจน กลาเผชญปญหา กลาตดสนใจมความรบผดชอบตอการตดสนใจตดสนใจอยางมเหตผลดวยความชดเจน เดดขาดฉบไวบนฐานขอมลทถกตองมความกระตอรอรนมงมนในการแกปญหาใหส าเรจลลวง มทกษะในการแกปญหาเฉพาะหนาหรอในเหตการณวกฤต วเคราะหประเมนสภาพปญหาแกปญหาไดอยางสรางสรรคทนเหตการณ ใชยทธศาสตรการมสวนรวมในการแกปญหาและการจดล าดบความส าคญของปญหาเพอด าเนนการแกไขตามความจ าเปนเรงดวน 2. กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมใหกบขาราชการ การสรางใหขาราชการใหมคณธรรมจรยธรรมในการปฏบตงานสงขน เกดประสทธภาพ และประสทธผล บรรลวตถประสงคหรอเปาหมายขององคการ เปนประโยชนกบประชาชนสวนรวม วฒนธรรมเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมใหกบขาราชการใหไดผล ไดแก การรอบรในหนาทและปฏบตตามประมวลจรยธรรมองคการอยางเครงครด ประมวลจรยธรรมเปนเรองททกองคการไดบญญตไวใหขาราชการทกคนไดยดเปนแนวทางในการปฏบตหนาท และปองกนปญหาไมใหเกดขนกบขาราชการ การรอบรในหนาทและปฏบตตามประมวลจรยธรรมองคการอยางเครงครด คอ ขาราชการทกคนตองใฝรในหนาทของตนเอง ตองรวาหนาทของตนคออะไร สงใดควรท าสงใดไมควรท า การใฝรท าใหเกดกระบวนการเรยนรหลายอยางทสามารถสรางใหขาราชการเกดคณธรรมจรยธรรมในการปฏบตงานสงขนไมวาจะเปนเรอง ความซอสตยสจรต การยดมนในกฎ ระเบยบ

��1��61.indd 11 11/4/2561 16:21:07


ขอบงคบและกฎหมายทเกยวของกบการปฏบตงาน การเรยนรในการปฏบตงานรวมกบผ อนขาราชการทกคนตองประพฤตปฏบตตนใหถกตองเหมาะสมตามประมวลจรยธรรมองคการอยางเครงครด ประมวลจรยธรรมองคการเปนเรองททกองคการตองปลกฝงใหขาราชการในองคการทกคนตองมเพอเปนหลกยดเหนยวในการปฏบตงานเพอประชาชน ประมวลจรยธรรมขนพนฐาน ไดแก ความซอสตยสจรต มสจจะเชอถอได การยดมนในหลกการ การยนหยดเพอความถกตอง และการอทศตนเพอความยตธรรม สอดคลองกบงานวจยของ Chaiwut Warapin (2014: 91) ทกลาววา การพฒนาปลดเทศบาลมออาชพควรมคณลกษณะผน ายคใหมทมการพฒนาประสทธภาพใหเปนทพอใจของทกฝายทเกยวของทงผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชาดงนนขาราชการจงตองเปนคนทตองเรยนรในหนาทอยตลอดเวลา ตองสามารถปรบตวเขาใหเขากบสถานการณตางๆ ใหได สงทตองค านงถง คอ ตองมความใฝรในอาชพการปฏบตงานตองเขาถงประมวลจรยธรรมเพอลดความผดพลาดในการปฏบตงาน เปนการสรางคณธรรมจรยธรรมในการปฏบตงานไดเปนอยางดขาราชการตองมความรเขาใจกฎหมาย ระเบยบขอบงคบทเกยวของกบการปฏบตงานประจ าทปฏบตอย การปฏบตหนาทราชการสามารถน าไปประยกตเพอแกปญหาทางกฎหมายหรอตอบค าถามขอสงสยในการปฏบตหนาทราชการใหแกหนวยงานหรอบคคลทเกยวของได รวมถงการวเคราะหและแกปญหาไดอยางมประสทธภาพ

3. กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางความพงพอใจใหกบประชาชน เปนการสรางขาราชการตองบรการดมคณภาพ เปนธรรม ตอบสนองความตองการ และความพงพอใจของประชาชน การบรการตองสะดวกรวดเรวตรงความตองการทแทจรงของประชาชน ตองรวาประชาชนสวนรวมตองการอะไร เพอใหประชาชนเกดความพงพอใจ ขาราชการตองหาวธการตางๆ มาแกปญหา การไมพงพอใจในการใหบรการ ขาราชการจ าเปนจะตองปรบบทบาทของตนเองใหม โดยเปนผสงมอบบรการทมคณภาพใหกบประชาชน วฒนธรรมเสรมสรางความพงพอใจใหกบประชาชนทไดผลไดแกการบรการทดและตรงความตองการทแทจรงของประชาชน การบรการทดและตรงความตองการทแทจรงของประชาชน คอ ขาราชการทกคนตองใหการบรการทดและตรงความตองการทแทจรงของประชาชนการด าเนนกจการของภาครฐจะตองค านงถงการใหบรการประชาชนเปนศนยกลางในการไดรบการบรการจากรฐเปนหลกส าคญ การก าหนดภารกจแตละเรองตองมดชนชวดและแสดงผลลพธใหเหนโดยชดเจน ประชาชนไดรบประโยชนจากกจกรรมนนตรงตอความตองการของประชาชนหรอเกดผลตอการพฒนาชวตความเปนอยและยกระดบคณภาพชวตของประชาชนอยางยงยน ใหค าแนะน าทเปนประโยชนแกผรบบรการ คดถงผลประโยชนของประชาชนในระยะยาว พรอมทจะเปลยนวธการหรอขนตอนการใหบรการเพอประโยชนสงสดของประชาชน ชวยแกปญหาใหกบประชาชนทมาขอรบบรการอยางรวดเรว การใหบรการประชาชนบางครงตองใชเวลาสวนตวเพอแกปญหาตางๆ ใหกบประชาชนโดย

��1��61.indd 12 11/4/2561 16:21:07


ไมบายเบยง สอดคลองกบงานวจยของ Somjai Nhoorit (2014: 477) ทกลาววา เจาหนาท รพ.สต. ใหความส าคญกบงานบรการเปนอยางมาก ประชาชนตองไดรบการบรการดแลเอาใจใสทด พนกงานเจาหนาทตองมความรความสามารถในการใหค าแนะน ากบประชาชนอยางถกตอง ตองบรการดวยความสภาพ ใชกรยาวาจาทไพเราะ เปนมตรมความเสมอภาค ตรงเวลาสถานทบรการจดเปนสดสวน ใหบรการอยางเปนระบบเปนขนตอนสะดวก รวดเรว ไมยงยากซบซอน มความยดหยน ใหบรการเสรจทจดเดยวตามล าดบกอนหลงอยางตอเนอง ซงจะตรงตามความตองการทแทจรงของประชาชน ท าใหประชาชนเกดความพงพอใจได 4. กระบวนทศนวฒนธรรมเสรมสรางประชาธปไตยใหกบขาราชการ เปนการสรางใหขาราชการปฏบตงานตามครรลองของประชาธปไตย โดยการน าหลกการส าคญของประชาธปไตยมาปฏบตเพอประโยชนสขของประชาชนสวนรวม วฒนธรรมเสรมสรางประชาธปไตยใหไดผล ไดแก 1) ความศรทธาเชอมนในระบอบประชาธปไตย 2) การเคารพสทธเสรภาพซงกนและกน และ 3) การเคารพความเสมอภาค 4.1 ความศรทธาเชอมนในระบอบประชาธปไตย คอ ขาราชการทกคนตองมความศรทธาเชอมนในระบอบประชาธปไตย ไมวาจะเกดอะไรขนกตามระบอบประชาธปไตยกจะเปนระบบการเมองทตองจรรโลงไว เนองจากเปนระบอบทปฏบตงานไดผลและกอความเสยหายนอยทสด เปนระบอบทมการประชมตอรองหาขอยต เคารพหลกการแหงสทธเสรภาพ ทกคนตองเสมอภาคกนภายใตกตกาเดยวกน ถามปญหาหรอมความขดแยงเกดขนกตองใชวถทางประชาธปไตยในการตดสน สอดคลองกบงานวจยของ Paramut Wanbowon (2016: 267) ทกลาววา การปกครองระบอบประชาธปไตยทแทจรงจ าเปนทจะตองฝกสอนการเมองการปกครองใหกบประชาชนใหประชาชนมความรในเรอง 1) การเคารพกตกา หมายถง การยอมรบวาทกคนมความเสมอภาคภายใตกตกาเดยวกน 2) การเคารพสทธของผอน หมายถง การไมละเมดสทธเสรภาพผอน 3) การมสวนรวมรบผดชอบตอสงคมและพงตนเอง หมายถง รบผดชอบตนเองและพงพาตนเองไดไมอยภายใตอทธพลอ านาจหรอระบบอปถมภของผใด 4.2 การเคารพสทธเสรภาพซงกนและกน คอ อ านาจหรอผลประโยชนทไดรบการคมครองและรบรองตามกฎหมาย เชน สทธในชวตและรางกาย สทธในเคหะสถาน สทธในครอบครว สทธในการประกอบอาชพ สทธในชอเสยงและเกยรตยศ สทธเกยวกบทรพยสน สวนเสรภาพ หมายถง ความเปนอสระของบคคลทจะกระท าการตางๆ ไดตามความตองการของตน โดยไมละเมดตอผอนและไมผดกฎหมาย มเสรภาพในการเคลอนไหวเสรภาพในการเลอกอาชพการงาน การนบถอศาสนา เคหะสถาน การศกษาอบรม การเดนทาง การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา การรวมกนเปนสมาคม สหภาพ สหกรณ พรรคการเมอง การชมนมโดยสงบ โดยปราศจากอาวธ การสงขาวโดยทางไปรษณยหรอทางอนทชอบดวยกฎหมาย เปนตน สอดคลองกบงานวจยของ

��1��61.indd 13 11/4/2561 16:21:07


Pornamrin Promgird (2014: 76) ทกลาววา ประชาธปไตยเปนระบอบการปกครองทบชาสทธเสรภาพของมนษย แตการอางถงสทธเสรภาพกตองอยภายใตกรอบของกฎหมายการใชสทธเสรภาพเกนขอบเขตจนละเมดหรอกาวลวงสทธเสรภาพของผอนหรอท าใหเกดความไมสงบขนในสงคม จะกระท าไมได ถอวาการใชสทธเสรภาพทมชอบการรจกใชสทธเสรภาพของตนเองการรจกเคารพสทธเสรภาพของผอนจงเปนรากฐานส าคญประการหนงทเออตอการปกครองระบอบประชาธปไตย 4.3 การเคารพความเสมอภาค คอ ขาราชการทกคนควรมอดมการณประชาธปไตย ในเรองความเสมอภาคของบคคล โดยเชอวามนษยทกคนไมวาจะอยในชนชนใด เพศใด มฐานะทางเศรษฐกจหรอฐานะทางสงคมอยางไร ตางกมความเทาเทยมกน ความเสมอภาคในทน ไดแก 1) ความเสมอภาคทางกฎหมาย จะออกกฎหมายบงคบหรอคมครองกลมหนงกลมใดมได ตองใชบงคบกบทกคน 2) ความเสมอภาคทางการเมอง ประชาชนมสทธในการมสวนรวมในการปกครองอยางเทาเทยมกนมความเสมอภาคในการออกเสยงเลอกตง สามารถสมครรบเลอกตง ตงพรรคการเมองรวมถงการแสดงความคดเหนทางการเมองไดอยางเสรภายใตกรอบของรฐธรรมนญ 3) ความเสมอภาคทางเศรษฐกจ ประชาชนสามารถเปนเจาของทรพยสนถอกรรมสทธในประโยชนทเกดจากกจกรรมทางเศรษฐกจทตนไดด าเนนไปมสทธไดรบประโยชนจากทรพยากรของชาตอยางเทาเทยมกน 4) ความเสมอภาคทางสงคมทกคนมศกดศรความเปนมนษยเทาเทยมกนไมควรใหความแตกตางทางเศรษฐกจและสงคมเปนเครองก าหนดใหบคคลหนงเหนอกวาอกบคคลหนง และ 5) ความเสมอภาคในดานโอกาส ความเทาเทยมกนทจะไดมโอกาสทส าคญในการประกอบอาชพ การศกษาหาความร ความสามารถในการด าเนนกจกรรมตางๆ การสรางฐานะทงทางเศรษฐกจ สงคม รวมถงการมความรบผดชอบและพฒนาศกยภาพของตนใหสงขน สอดคลองกบงานวจยของ PhraKan Kantadhammo (2015: 48) ทกลาววา สทธเสรภาพ ความเสมอภาค ความเทาเทยมกนแหงความเปนมนษยมาพรอมกบสทธมนษยชนทมหนาทความรบผดชอบพนธะผกพนบางอยางระหวางรฐกบปจเจกบคคล ส าหรบสงคมไทยพบวา แนวคดเรองความเปนพลเมองดในระบอบการปกครองโบราณของไทย จะไมปรากฏภาพเกยวกบสทธเสรภาพ ความเสมอภาคทางกฎหมาย แตจะเปนความสมพนธแบบจารตดงเดมทางอ านาจในระบบไพรทจ าแนกระดบสงต าแบบเจาขนมลนายหรอผใหญผนอย ซงตางฝายตางมพนธะตอกน ในเรองสทธเสรภาพ ความเสมอภาคของพลเมองไทยกยงคงถกจ ากดไวเทาทผมอ านาจของประเทศจะอนญาตใหมโดยใชค าวาความเสมอภาคบงหนา 5. ทศพธราชธรรม ขาราชการทกคนสามารถน าทศพธราชธรรมไปใชในการบรหารจดการภาครฐไดดงน 5.1 ทาน หมายถง การใหประชาชน ขาราชการตองใหความอนเคราะหชวยเหลอประชาชนทไดรบความเดอดรอน

��1��61.indd 14 11/4/2561 16:21:07


5.2 ศล หมายถง การประพฤตสจรต ขาราชการตองส ารวมกาย วาจา ประพฤตตนใหเปนคนสจรต เปนทเคารพนบถอของประชาชน 5.3 ปรจจาคะ หมายถง การเสยสละ ขาราชการตองเสยสละความสขส าราญเพอประโยชนสขของประชาชนและความสงบเรยบรอยของบานเมอง 5.4 อาชชวะ หมายถง ความซอสตย ขาราชการควรปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต ตรงไปตรงมา ไมคดโกงประชาชนทงทางตรงและทางออม ตองจรงใจกบประชาชน 5.5 มททวะ หมายถง ความออนโยน ขาราชการตองมกรยามารยาทสภาพ ออนโยนกบประชาชนทกคน ไมพดจาหยาบคายหรอพดจาถากถางเปนเชงดหมนดแคลนประชาชน 5.6 ตบะ หมายถง ความเพยรเผากเลส ขาราชการตองระงบยบยงใจใหหางไกลจากอามสสนจางอนเปนชองทางทจะน าไปสการทจรตหรอแสวงหาประโยชนโดยมชอบ 5.7 อกโกธะ หมายถง ความไมโกรธ ขาราชการตองไมเกรยวกราด มเมตตาประจ าใจไวระงบความขนเคอง ตองกระท าการดวยความสขมรอบคอบ ไมตดสนความดวยอ านาจความโกรธ 5.8 อวหงสา หมายถง การไมเบยดเบยน ขาราชการไมควรหลงระเรงอ านาจตองไมบบคนกดขหรอลงโทษประชาชนดวยความอาฆาตเกลยดชง 5.9 ขนต หมายถง การอดทนตอความล าบาก ขาราชการท างานล าบากกายล าบากใจเพยงไร ตองอดทนท างานในหนาทใหส าเรจเพอความผาสกของประชาชนทกคน 5.10 อวโรธนะ หมายถง การประพฤตไมคลาดจากธรรม ขาราชการควรท าการใดๆ ดวยความชอบธรรม ตองหนกแนนในธรรม ไมเอนเอยงหวนไหวตองลาภสกการะทงปวง 6. ขอเสนอแนะ 6.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1) การเสรมสรางความเขมแขงในการปองกนปราบปรามการทจรตประพฤตมชอบ 2) การลดความเหลอมล าของสงคมและการสรางโอกาสการเขาถงบรการของรฐ 3) การสงเสรมการบรหารราชการแผนดนดวยคณธรรมจรยธรรม 6.2 ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ 1) เรงรดปรบปรงและจดใหมกฎหมายเพอใหครอบคลมการปองกน ปราบปรามการทจรตประพฤตมชอบ การขดกนแหงผลประโยชน โดยถอเปนวาระส าคญเรงดวนแหงชาต และเรงรดใหมการลงโทษตอผกระท าการทจรตประพฤตมชอบทงดานวนยและคดความ 2) เรงสรางโอกาส อาชพและมรายไดทมนคงแกประชากรวยแรงงาน รวมทงสตร ผดอยโอกาส แรงงานขามชาตทถกกฎหมาย พรอมทงยกระดบคณภาพแรงงาน โดยใหแรงงานทงระบบมโอกาสเขาถงการเรยนรและพฒนาทกษะฝมอแรงงานในทกระดบอยางมมาตรฐาน

��1��61.indd 15 11/4/2561 16:21:07


3) ก าหนดใหมการสมมนาขาราชการประจ าป เพอเสรมสรางองคความร ความเขาใจเกยวกบระบบคณธรรมจรยธรรมในการบรหารราชการ และการเสรมสรางความเขมแขงใหกบกลไกการขบเคลอนคณธรรมจรยธรรมในภาครฐ 6.3 ขอเสนอแนะส าหรบการท าวจยครงตอไป 1) ควรจะมการศกษาเรอง การบรหารจดการภาครฐแบบประชาธปไตย 2) ควรจะมการศกษาเรอง รปแบบรฐประศาสนศาสตรเชงพทธบรณาการ 3) ควรจะมการศกษาเรอง การบรหารจดการภาครฐตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

��1��61.indd 16 11/4/2561 16:21:07


References Achara Sravasee. (2016). developing a competency model for educational administrators.

journal of mcu peace studies, 4 (2), 226. Chaiwut Warapin. (2014). attributes of the modern leadership with professional management competencies of municipal clerks in the central region. journal of the association of researchers, 19 (1), 91. Jagraval Sukmaitree. (2016). organizational culture based on sangkahavattu 4. journal of mcu social science review, 5 (2), 147-148. Jakrapan Chooklin. (2015). relationship between leadership and power expertise of school administrators under the krabi primary educational service area office. stou education journal, 8 (1), 105. Nattawut Kaewbangpood. (2011). the relationship between transformational leadership and

organizational culture: a case study of the phuket town municipality. academic services journal, 22 (1), 95.

Paramut Wanbowon. (2016). creating political culture with citizen for democratic regime. journal of mcu social science review, 5 (3), 267.

Phra Kan Kantadhammo. (Saengrung). (2015). the development of good citizenship in buddhist perspectives. liberal arts review, 11 (21), 48. Pornamrin Promgird. (2014). political culture and democracy development in north-east rural community area: a case study of people in khambong and sa-ard village, ampure nampong, khon kaen province. humanities & social sciences journal, 31 (3), 76. Somjai Nhoorit. (2014). performance of service in tambon health promoting hospital, the study of phattalung provincial region 11. medical journal, 8 (2), 477. Thasanee Chuadung. (2009). a study of effective leadership components of head nurses, government university hospitals. thai journal of nursing council, 24 (4), 51. Udom Ratamarit. (2003). political and bureaucratic corruption and its solution. bangkok:

the secretariat of the house of representatives.

��1��61.indd 17 11/4/2561 16:21:08


ยทธศาสตรการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน ADMINISTRATION STRATEGIES IN BUDDHIST UNIVERSITY FOR ASEAN

COMMUNITY

พระเมธาวนยรส (สเทพ พทธจรรยา) พณสดา สรธรงศร กลา ทองขาว Phramedhavinaiyaros (Suthep Buddhachanya), Pinsuda Siridhrungsri, Kla Thxngkhaw

บทคดยอ บทความนวตถประสงค 2 ประการ คอ 1) เพอศกษาสภาพปจจบน ปญหา และความ

ตองการในการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆ และ 2) เพอเสนอยทธศาสตรการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน เครองมอทใช ไดแก แบบสอบถามโดยศกษาจากบคลากรของมหาวทยาลยสงฆทง 2 แหง คอ มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย และมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จ านวน 357 คน และแบบสมภาษณแบบมโครงสรางโดยศกษาจากผทรงคณวฒทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย วเคราะหขอมลโดยใชสถตพรรณนา คารอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการสงเคราะหเนอหา ผลการวจย พบวา สภาพปจจบนในการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยนโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานทง 5 ดานพบวา ดานวชาการ อยในระดบมาก และอยในระดบปานกลาง 3 ดาน คอ ดานงานบรหารทวไป ดานงานงบประมาณ และดานโครงการสรางบรหาร สวนดานบคลากร อยในระดบนอย จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาสภาพการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆในปจจบนยงไมรองรบประชาคมอาเซยน ทงนปญหาเกดจากโครงสรางการบรหารยงเปนแบบเดมไมทนสมย ผบรหารไมไดพจารณาบคลากรตามความรความสามารถ งบประมาณมจ านวนจ ากดและการจดสรรงบประมาณไมกระจายท าใหการปฏบตงานไมเปนไปตามแผน ดงนน สงทบคลากรมความตองการจงไดแกการปรบปรงระบบโครงสรางการบรหารงาน และกฎระเบยบตาง ๆ ของมหาวทยาลยใหมความยดหยนไมซ าซอน เนนการบรหาร

Doctor of Ph.D. Program in Educational Management, College of Education, Dhurakij

Pundit University. Dhurakij Pundit University Dhurakij Pundit University

��1��61.indd 18 11/4/2561 16:21:08


ทรพยากรมนษย รวมทงพฒนาระบบการบรหารจดการทเปนกระบวนการมงเนนกลยทธการบรหารงานภาครฐสมยใหมภายใตหลกธรรมาภบาลและสอดคลองกบประชาคมอาเซยน สวนยทธศาสตรการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน มดงน (1) ผลตและพฒนาบณฑตใหเปนเลศทางวชาการตามแนวพระพทธศาสนาโดยจดการศกษาศาสตรตาง ๆ ใหบรณาการดวยหลกพระพทธศาสนาเพอผลตบณฑตทมคณธรรมสง มความร และทกษะวชาชพในสาขาตามมาตรฐานสากลทสามารถแขงขนไดทงในระดบชาตและนานาชาต (2) สรางสรรคนวตกรรมงานวจยประยกตดวยหลกธรรมโดยเนนนวตกรรมงานวจยและองคความรทางพทธศาสนาทสามารถน าไปประยกตใชในการพฒนาสงคมและแกไขปญหาของชมชนไดอยางมประสทธภาพ (3) บรการวชาการทางดานพทธศาสนาโดยเปนแหลงบรการสงเสรมการเรยนรทางด านพทธศาสนา เ พอตอบสนองความตองการของชมชนทองถนแล ะเปนทยอมรบ (4) พฒนามหาวทยาลยสงฆเปนแหลงการเรยนรและเปนศนยกลางแหงการเรยนร การเผยแพรและการอนรกษดานศลปวฒนธรรม ภมปญญาทองถน และเชอมโยงองคความรสการพฒนาทยงยนในระดบสากล และ (5) พฒนาระบบการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆใหเปนองคกรทมสมรรถนะสงโดยเปนองคกรสมยใหมทมคณภาพมาตรฐาน และมรปแบบทเปนสากลรองรบการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทงในระดบชาตและนานาชาต ค าส าคญ : ยทธศาสตรการบรหารจดการ, มหาวทยาลยสงฆ, ประชาคมอาเซยน

��1��61.indd 19 11/4/2561 16:21:08


ABSTRACT The objectives of this research were to study the current situations,

problems, and requirements of administration in Buddhist universities and to provide strategic suggestions of administration in Buddhist universities to support ASEAN community. The data were collected from 357 personnel of Mahamakut Buddhist university and Mahachulalongkornrajavidyalaya university through questionnaires and from experts through structured in-depth interview. The data were analyzed by percentage, standard deviation, and content analysis. Results of the study found that:

The current situation of administration to support ASEAN community of Buddhist universities was at the moderate level overall. For each aspect, academic administration was at the high level, general administration, budget administration, and administration structure were at the moderate levels, and human resource administration was at the low level. These indicated that the administration in Buddhist universities did not truly support ASEAN community. The problems might come from traditional administration structure; qualified personnel had no chance to work with their full capability, and the limited budget and budget was mainly spent in the headquarters. The requirements of personnel were to adjust and improve administration structure, flexible rules and regulations of the universities, human resource-oriented administration and administration process system development with the aim at modern state administration under the good governance and in conform to ASEAN community.

In terms of administration strategy in Buddhist universities to support ASEAN community are as follows; (1) graduate production and development for excellence based on Buddhism with providing of variety courses as integration with Buddhism for production of graduate in high moral, knowledge and professional skill in all departments according to universal standard for competition either at national or international level, (2) to create the innovation with Dhamma applied researches which are emphasized on research in innovation and Buddhist knowledge body

��1��61.indd 20 11/4/2561 16:21:08


which can be applied for social development and solving of community problems as sufficiently, (3) providing of Buddhism’s academic based on providing to promote Buddhist learning for responding on the need of local or community and acceptance, (4) development Buddhist universities as learning sources and learning center throughout dissemination and reservation of arts and cultures, local wisdom which are concerned to sustainable development in universal field, (5) development for management and administration system in Buddhist universities such as high competency for modern organization as standardization and to be an universal form that can be supported with any changing in national and international level. keywords: administration strategies, Buddhist university, ASEAN community.

��1��61.indd 21 11/4/2561 16:21:08


1. บทน า สภาวการณปจจบน ประเทศไทยก าลงเผชญกบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและการ

แขงขนอยางสงทงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง และเทคโนโลย ทงนเพอสามารถอยรวมในประชาคมโลกไดโดยเฉพาะภายใตบรบทการเปลยนแปลงของกระแสโลกาภวตนทปรบเปลยนเรวและซบซอนมากยงขน รวมทงการทประเทศไทยเขาสสงคมผสงอาย (Aging Society) อยางเตมตว ทงน จะพบวาจ านวนประชากรของไทยอตราคงท 65 ลานคนมาเกอบสองทสวรรษแลวเพราะมผสงอายมากขนและมอตราการเกดของเดก Anon Sakworawit, 2016:9) จากสภาพการเปลยนแปลงดงกลาวนภาครฐจงจ าเปนตองก าหนดยทธศาสตรการพฒนาประเทศท เหมาะสมโดยเสรมสรางความแขงแกรงทางโครงสรางของระบบตาง ๆ ภายในประเทศเพอใหมศกยภาพแขงขนไดในกระแสของโลกาภวตนและสรางฐานความรใหเปนภมคมกนกบการเปลยนแปลงตาง ๆ ไดอยางรเทาทน (Office of the National Economic and Social Development Board, 22016:2)

มหาวทยาลยเปนหนวยงานหนงในสงคมไทยทมความส าคญตอการพฒนาประเทศเนองจากเปนแหลงทรวมและผลตก าลงคนทมความสามารถในระดบสงทกสาขาซงก าลงสตปญญาของคนเหลานเปนก าลงส าคญในการพฒนาประเทศใหมความเจรญกาวหนาทดเทยมกบนานาอารยประเทศเพราะหนาทหลกของมหาวทยาลยคอการสรางความเจรญกาวหนาทางวชาการเพอกอใหเกดความงอกงามทางปญญาและคณภาพแกบคคลและสงคมอยางยงยน (Office of the National Education Commission, 2014:4) ทงน เพราะมหาวทยาลยนอกจากจะถกใชเปนเครองมอในการพฒนาประเทศแลวยงเปนปจจยทกอใหเกดการเปลยนแปลง (Change Agent) ไปสสงคมทพงปรารถนาอกดวย โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาคนและความร

ดงนน มหาวทยาลยไทยจงจ าเปนจะตองมการปรบปรงและเปลยนแปลงใหม การด าเนนงานอยางมประสทธภาพ และมความคลองตวทนตอการเปลยนแปลงทก าลงเกดขนและทจะเกดขนในอนาคต (Wijit Sreesa-Ant,2008:3) นอกจากนยงจะตองเรงปรบปรงพฒนาคณภาพทางวชาการใหทดเทยมกบมาตรฐานสากลใหเรวทสด มฉะนนจะสงผลเสยหายตอการพฒนาประเทศในระยะยาวมากกวาทเหนในปจจบน ทงน เพราะวามหาวทยาลยจะผลตคณภาพของคนไมเทาทนกบความกาวหนาทางวทยาการของโลก และไมสอดคลองกบการเคลอนตวของสภาวการณทางเศรษฐกจทมการแปรผนอยางรวดเรวกวายคใด ๆ (Kreangsak Jarernwongsak,2008) การปรบปรงและพฒนาจะตองปรบเปลยนกระบวนการบรหารโดยน าหลกการบรหารจดการใหม ๆ มาประยกตใช เพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน

��1��61.indd 22 11/4/2561 16:21:08


ทศทางการบรหารมหาวทยาลยในกระแสความเปลยนแปลงและการแขงขนน นอกจากมหาวทยาลยจะตองใหความส าคญในการใชเทคนคและแนวคดการบรหารสมยใหมทเนนการจดระบบภายในองคกร ไมวาจะเปนการบรหารความเสยง การบรหารการเปลยนแปลง การจดการความร การพฒนายทธศาสตร การบรหารจดการของมหาวทยาลยถอเปนกลยทธการบรหารจดการทไมอาจมองขาม และทส าคญผบรหารจะตองรจกการประยกตศาสตรทางการบรหารรปแบบตาง ๆ มาใชในการบรหารงานของมหาวทยาลย มการพฒนายทธศาสตรการบรหารใหเหมาะสมกบยคสมยและสภาพแวดลอมทแปรเปลยนไป จงจะสามารถบรหารจดการมหาวทยาลยใหประสบผลส าเรจได ดงนน มหาวทยาลยในประเทศไทยทกแหงทงของภาครฐและเอกชน ตองมการศกษายทธศาสตรการบรหารจดการของแตละมหาวทยาลยเพอปรบตวใหสอดคลองกบ การเปลยนแปลงในกระแสทางดานโลกาภวตนไดอยางทนทวงท (Somjet Phusree,2009:24)

มหาวทยาลยสงฆทง 2 แหงคอ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยและมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลยกเชนกน มความจ าเปนอยางยงทจะตองศกษาหาแนวทางและยทธศาสตรเพอพฒนาการบรหารจดการของมหาวทยาลย ใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของสงคมและการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน นอกจากน การทประเทศไทยเปนหนงในผน าใน การกอตงสมาคมอาเซยน การสรางประชาคมอาเซยนใหเขมแขง ภายใตยทธศาสตร วสยทศน เอกลกษณ และประชาคมเดยว เพอความเจรญมนคงของประชากร ทรพยากร และเศรษฐกจของประชาคมอาเซยน จะตองยดหลกส าคญ คอ ประชาคมการเมองและความมนคงของอาเซยน ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ประชาคมสงคมและวฒนธรรมของอาเซยน การศกษานนจดอยในประชาคมสงคมและวฒนธรรมซงมบทบาทส าคญทจะสงเสรมใหประชาคมดานอน ๆ มความเขมแขง (Khantip Chinnasettawong,2013) จงมการสรางเครอขายมหาวทยาลยอาเซยน (ASEAN University Network; AUN) ซงเปนความรวมมอของสถาบนอดมศกษาระหวางประเทศสมาชกสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใตหรออาเซยน

เหตดงกลาวนจงท าใหเหนไดวา การมยทธศาสตรการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆ เพอรองรบประชาคมอาเซยนเพอธ ารงรกษาปรชญาของมหาวทยาลยสงฆเปนเรองจ าเปนอยางยง และหากมหาวทยาลยสงฆแหงประเทศไทยทงสองแหงไดมการพฒนายทธศาสตรการบรหารจดการดงกลาวกจะยงเปนการเออตอการท าใหกจการ พนธกจ และปรชญาของมหาวทยาลยสงฆบรรลเปาหมายไดตามปรชญาอยางแทจรง จงท าใหผวจยสนใจทจะศกษายทธศาสตรการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน โดยผลการวจยดงกลาวจะเปนประโยชนตอการ

��1��61.indd 23 11/4/2561 16:21:08


น าไปก าหนดเปนนโยบาย และทศทางการบรหารของมหาวทยาลยสงฆในอนาคตไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพตอไป

2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาสภาพปจจบนปญหาและความตองการในการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆ เพอรองรบประชาคมอาเซยน 2.2 เพอเสนอยทธศาสตรการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆ เพอรองรบประชาคมอาเซยน 3. วธด าเนนการวจย ขนตอนท 1 การศกษาสภาพปจจบน ปญหาและความตองการในการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน ผวจยไดด าเนนการศกษาเอกสาร การส ารวจขอมล การสมภาษณ โดยมประชากรและกลมตวอยาง เครองมอทใชในการวจย การเกบขอมล การวเคราะหขอมล และการน าเสนอขอมล ดงน ขนตอนท 2 พฒนายทธศาสตรการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน ผวจยไดด าเนนการตามล าดบ ดงน 1. การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค เปนการศกษาจากเอกสารและงานวจยตาง ๆ ทเกยวกบการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆ และจากขอมลแบบสอบถามปลายปดและปลายเปด รวมทงขอมลจากการสมภาษณผทรงทรงวฒทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย โดยใชหลกการวเคราะห SWOT analysis 2. การสงเคราะหขอมล ผวจยน าขอมลทไดจากวเคราะหเทคนควธ SWOT Analysis มาสงเคราะหขอมลในรปแบบของ TOWS Matrix เพอสรางประเดนยทธศาสตรทสามารถตอบสนองตอการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆ เพอรองรบประชาคมอาเซยน 3. รางยทธศาสตร การพฒนาการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆ ตามกรอบเนอหา คอ (1) พนธกจ (2) วสยทศน (3) ประเดนยทธศาสตร (4) เปาประสงค (5) ตวชวด (6) เปาหมาย และ (7) กลยทธ ส าหรบเกณฑในการคดเลอกผทรงคณวฒรางยทธศาสตร พจารณาจากผทรงคณวฒจากมหาวทยาลยสงฆทง 2 แหง และผทรงคณวฒภายนอกมหาวทยาลย จ านวน 8 คน

��1��61.indd 24 11/4/2561 16:21:09


ดงน (1) เปนผมความรความสามารถและเชยวชาญในการบรหารจดการระดบอดมศกษา และยทธศาสตรการบรหารจดการมหาวทยาลย (2) เปนผมคณวฒปรญญาเอกทางดานการบรหารจดการและทางการศกษา (3) เปนผมประสบการณ ผลงานทางวชาการ ขอคดขอเขยนถงปญหาและแนวโนมของมหาวทยาลย ตลอดจนมวสยทศนทางการอดมศกษาเปนทยอมรบ และ (4) เปนนกวชาการบรหารการศกษาในสถาบนอดมศกษา 4. ศกษาความเปนไปได ผวจยศกษาความเปนไปไดของยทธศาสตร โดยการสมมนารบฟงความเหน/การสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion) จากผทรงคณวฒ จ านวน 12 คน พรอมแบบประเมนผลยทธศาสตรทสรางขนตามกรอบการวจย เพอขอความคดเหนใน การประเมนและตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางยทธศาสตรการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆ เพอรองรบประชาคมอาเซยน รวมถงแนวทางในการพฒนาและปรบปรงยทธศาสตรทรางขนตอไป 5. การปรบปรงขอเสนอแนะ ผวจยปรบปรงยทธศาสตรตามความเหนและขอเสนอแนะจากการสมมนารบฟงความเหน/การสนทนากลม จากผทรงคณวฒจ านวน 12 คน ขนตอนท 3 การจดท าขอเสนอยทธศาสตรการพฒนาการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆ เพอเขาสประชาคมอาเซยน โดยการสงเคราะหและสรปผลการวจยและขอเสนอแนะในการน าไปใช จากนนปรบปรงและจดท ารายงานฉบบสมบรณตอไป 4. ผลการวจย 1) สภาพปจจบนในการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยนโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานทง 5 ดานพบวา ดานวชาการ อยในระดบมาก และอยในระดบปานกลาง 3 ดาน คอ ดานงานบรหารทวไป ดานงานงบประมาณ และดานโครงการสรางบรหาร สวนดานบคลากร อยในระดบนอย ปญหาการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน พบวา (1) โครงสรางของการบรหารของมหาวทยาลยสงฆยงเปนรปแบบเดมไมทนสมย และไมสอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลง (2) ผบรหารไมไดพจารณาบคลากรตามความรความสามารถ ท าใหบคลากรท างานเฉอยชา ไมมระบบในการท างาน (3) อาจารยผสอนและอาจารยประจ าหลกสตรของแตละหลกสตร มวฒการศกษาไมสอดคลองถกตองตามเกณฑของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (4) งบประมาณมจ านวนจ ากดและการจดสรรงบประมาณกระจกตวอยทสวนกลางท าให

��1��61.indd 25 11/4/2561 16:21:09


การปฏบตงานไมเปนไปตามแผน และ (5) เปาหมายการพฒนามหาวทยาลยไมชดเจน เนองจากไมมแผนพฒนาทงระยะสนและระยะยาวทชดเจน สวนความตองการในการบรหารจดการของมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน พบวา (1) ตองการใหมการปรบปรงระบบโครงสรางของการบรหารงานรวมทงกฎระเบยบตาง ๆ ของมหาวทยาลยใหมความยดหยน ไมซ าซอน มความเปนสากล (2) ตองการใหมการปรบทศนคตและวธการท างานของบคลากรใหสอดคลองกบสถานการณการแขงขนและการเปลยนแปลงของสงคมอยางรวดเรว (3) ตองการใหผบรหารมนโยบายรบบคลากรทมวฒการศกษาตรงกบหลกสตรและเปนผทมความรความสามารถในการเขามาเปนอาจารยประจ าหลกสตร (4) ตองการใหมการกระจายงบประมาณและวสดอปกรณอยางเปนธรรมสอดคลองกบความตองการของวทยาเขต หรอของแตละหนวยงานโดยค านงถงประสทธภาพและประสทธผลของงบประมาณเปนหลก และ (5) ตองการใหจดระบบการท างานเชงบรณาการแบบมสวนรวมโดยใหบคลากรทกคนในหนวยงานมสวนรวมในการตดสนใจ และเสนอแนวทางปฏบตงาน 2) จากการสมภาษณผทรงคณวฒทงภายในและภายนอก พบวา สภาพปจจบน ปญหาการบรหารจดการมหาวทยาลยเพอรองรบประชาคมอาเซยน สามารถจะสรปเปนประเดนได ดงน (1) ระบบโครงสรางการบรหารมลกษณะทซ าซอนกนไมมการปรบเปลยนแนวทาง การบรหารใหเปนไปตามรปแบบสากลทวไป และไมไดปรบปรงโครงสรางการปฏบตงานใหสอดคลองกบแนวทางของประชาคมอาเซยน และสถานการณทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว (2) บคลากร ยงขาดทกษะในการท างาน ท าใหประสทธภาพของการปฏบตงานไมเปนไปตามกรอบภารกจหรอหนาททไดรบผดชอบ รวมถงบคลากรเกาทไมยอมรบการพฒนาหรอการเปลยนแปลงทเกดขน (3) หลกสตรไมมความหลากหลาย ไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงานขาดการศกษาวจยเพอปรบปรงและพฒนา ต าราทใชยงไมเปนมาตรฐานเดยวกน (4) งบประมาณมจ านวนจ ากดและการจดสรรงบประมาณกระจกตวอยทสวนกลางท าใหการปฏบตงานไมเปนไปตามแผน วสดอปกรณไมเพยงพอ รวมทงยงขาดการวเคราะหตนทนคาใชจายตอหนวยคณภาพ และไมมแผนกลยทธทางการเงนทสอดคลองกบจดเนนของมหาวทยาลยสงฆ และ (5) ระบบบรหารขาดความคลองตวท จะพฒนาใหทนตอความเปลยนแปลงของวทยาการสมยใหมและตอบสนองตอความจ าเปน สวนแนวทางในการบรหารจดการมหาวทยาลยเพอรองรบประชาคมอาเซยน สามารถสรปได ดงน (1) ควรปรบปรงระบบโครงสรางการบรหารงาน และกฎระเบยบตาง ๆ ใหมความยดหยนไมซ าซอน (2) จะตองเนนการบรหารทรพยากรมนษยเพมมากขน เสรมสรางขวญและก าลงใจในการปฏบตงานและความกระตอรอรนใหบคลากร (3) จะตองสรางความเชอมโยง

��1��61.indd 26 11/4/2561 16:21:09


(Connectivity) ทางดานการศกษากบสงคมอาเซยนเนองจากมหาวทยาลยสงฆนนจะมอตลกษณในแงของการเปนมหาวทยาลยดานพระพทธศาสนา และจดท าหลกสตรเกยวกบพระพทธศาสนาในประชาคมอาเซยน (4) จดท าแผนการพงตนเองอยางพอเพยง และแผนการใชงบประมาณทสอดคลองชดเจนกบสถานการณ มการท าแผนการใชงบประมาณใหชดเจน ถกตอง และ (5) พฒนาระบบการบรหารจดการทเปนกระบวนการ มงเนนกลยทธการบรหารงานภาครฐสมยใหม และมงเนนการบรหารจดการภายใตหลกธรรมาภบาล 3) ยทธศาสตรการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน 1) ผลตและพฒนาบณฑตใหเปนเลศทางวชาการตามแนวพระพทธศาสนา โดยจดการศกษาศาสตรตาง ๆ ใหบรณาการดวยหลกพระพทธศาสนาเพอผลตบณฑตทมคณธรรมสง มความร มทกษะวชาชพในสาขาตามมาตรฐานสากลทสามารถแขงขนไดทงในระดบชาตและนานาชาต 2) สรางสรรคนวตกรรมงานวจยประยกตดวยหลกธรรม โดยเนนนวตกรรมงานวจยและองคความรทางพทธศาสนาทสามารถน าไปประยกตใชในการพฒนาสงคมและแกไขปญหาของชมชนไดอยางมประสทธภาพ 3) บรการวชาการทางดานพทธศาสนา โดยเปนแหลงบรการสงเสรมการเรยนรทางดานพทธศาสนาเพอตอบสนองความตองการของชมชนและเปนทยอมรบไดของชมชน 4) พฒนามหาวทยาลยสงฆเปนแหลงการเรยนร และเปนศนยกลางแหงการเรยนร การเผยแพรและการอนรกษดานศลปวฒนธรรม ภมปญญาทองถน เชอมโยงองคความรสการพฒนาทยงยนในระดบสากล 5) พฒนาระบบการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆใหเปนองคกรทมสมรรถนะสง โดยเปนองคกรสมยใหมทมคณภาพมาตรฐาน และมรปแบบทเปนสากล สามารถรองรบกบการเปลยนแปลงในดานตาง ๆ ทงในระดบชาตและนานาชาต 5. อภปรายผล ผวจยไดจดท ายทธศาสตรการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆเพอรองรบประชาคมอาเซยน สามารถน ามาอภปรายผลในแตละยทธศาสตรได ดงน

ยทธศาสตรท 1 เสรมสรางสมรรถนะและเพมขดความสามารถของบณฑตตามแนว พทธศาสนาใหมคณภาพมาตรฐานในระดบสากล

ยทธศาสตรนมเปาหมายเพอจดการศกษาศาสตรตาง ๆ โดยบรณาการดวยหลกธรรมทางพทธศาสนาเพอผลตบณฑตทมคณธรรม มความร และมทกษะวชาชพตามมาตรฐานสากลท

��1��61.indd 27 11/4/2561 16:21:09


สามารถแขงขนไดทงในระดบชาตและนานาชาต สงทจะตองค านงถง คอ หลกการของประชาคมอาเซยน เนองจากการบรหารจดการมหาวทยาลยสงฆจะตองมการพฒนาและปรบปรงใหสอดคลองกบสภาวการณของสงคมอาเซยนและสงคมโลก

ยทธศาสตรท 2 สรางสรรคนวตกรรมงานวจยและองคความรทางพทธศาสตรเพอ เปนศนยกลางการศกษาพทธศาสนาแหงอาเซยน (Buddhism Education Hub) ยทธศาสตรนมเปาหมายเพอสรางสรรคนวตกรรมประยกตดวยหลกธรรมสามารถน าไปประยกตใชในการพฒนาและแกไขปญหาของประชาสงคมแหงอาเซยนไดอยางมประสทธภาพ การน าเสนอยทธศาสตรดงกลาวน เพอการเตรยมความพรอมรองรบประชาคมอาเซยนและเพอยกระดบความสามารถใหแขงขนกบนานาชาตได

ยทธศาสตรท 3 บรการวชาการทางดานพทธศาสนาแกประชาคมสงคมอาเซยนเพอแกไขปญหาและความทาทายในภมภาค

ยทธศาสตรนมเปาหมายเพอเปนแหลงบรการสงเสรมการเรยนรทางดานพทธศาสนาเพอตอบสนองความตองการของประชาสงคมอาเซยน และมเครอขายการเรยนรทงในระดบชาตและนานาชาต ทงน เพราะมหาวทยาลยสงฆทงสองแหงตองสรางเครอขาย โดยมงพฒนาเครอขายการเรยนรทางดานพทธศาสนาอยางกวางขวางทงในระดบชาต และพฒนาบทบาทของมหาวทยาลยสงฆในการเปนศนยแหงความรทางพทธศาสนา (Buddhism Knowledge center) ของอาเซยน ยทธศาสตรท 4 บรณาการแหลงการเรยนรดานศาสนาและวฒนธรรมทหลากหลายของอาเซยนใหมนคงและยงยนภายใตยทธศาสตรเอกลกษณเดยวกน ยทธศาสตรนมเปาหมายเพอมงเนนการเผยแพรและการอนรกษศลปวฒนธรรม และ ภมปญญาทองถนโดยมการแลกเปลยนสงเสรมศลปวฒนธรรมทองถนกบภมภาคตาง ๆ และระหวางประเทศ อนง “อตลกษณ” หรอเอกลกษณ เปนลกษณะเฉพาะทเดนของคนกลมหนง หรอชาตหนง อตลกษณของอาเซยน คอ ลกษณะท เดนหรอเฉพาะรวมกนของประเทศสมาชกอาเซยน ประเทศแตละประเทศทเปนสมาชกอาเซยนตางกมอตลกษณหรอเอกลกษณของตน ไดแก“จตวญญาณของอาเซยน คอ การเอออาทรและแบงปน” การสรางอตลกษณของอาเซยน จะตองอาศยความรวมมอของประเทศสมาชกอาเซยน

ยทธศาสตรท 5 พฒนาระบบการบรหารจดการมหาวทยาลยใหเปนระบบสากลมมาตรฐานในการรองรบกบประชาคมอาเซยน ยทธศาสตรนม เปาหมายเ พอการเปนองคกรสมยใหมทมคณภาพมาตรฐาน และมรปแบบทเปนสากลสามารถรองรบกบการเปลยนแปลงในดานตาง ๆ ทงในระดบชาตและ

��1��61.indd 28 11/4/2561 16:21:09


นานาชาต มหาวทยาลยสงฆทงสองแหงจงจ าเปนจะตองพฒนาระบบการบรหารจดการมหาวทยาลยใหบรณาการเขากบระบบสากลมมาตรฐานในการรองรบกบประชาคมอาเซยน โดยมงเนนการบรหารจดการบนฐานอเลกทรอนกส เนองดวยความกาวหนาดานเทคโนโลยสารสนเทศท าใหการเรยนแบบ e-education หรอ e-learning เปนทนยมมากขน โดยในอนาคต

ดงนน การบรหารงานของมหาลยสงฆในอนาคตจะตองมความเปนอสระ ปรบเปลยนไดรวดเรว คลองตวตามการเปลยนแปลงทางวชาการและเทคโนโลย และทส าคญทสด คอ การพฒนาคณาจารยและบคคลใหมคณภาพ 6. ขอเสนอแนะ

ผวจยมขอเสนอแนะทน าเสนอจากผลการวจยเพอการประยกตใชและการวจยครงตอไป ดงน

6.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1) รฐบาลควรมนโยบายสงเสรมและสนบสนนบทบาทของมหาวทยาลยสงฆส

ประชาคมอาเซยนและควรสงเสรมใหใชโอกาสนยกระดบคณภาพการศกษาของไทยใหทดเทยมนานาประเทศ

2) ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาควรก าหนดบทบาทการผลตนกศกษาใหมหาวทยาลยสงฆมงเนนผลตบณฑตทเปนเลศตามแนวพทธศาสนาและก าหนดนโยบายหรอยทธศาสตรของมหาวทยาลยสงฆใหสอดคลองกบยทธศาสตรอาเซยนระดบอดมศกษา นโยบาย การพฒนาประเทศดานการแลกเปลยนบคลากรหรอนกศกษาตางชาต และนโยบายความรวมมอดานการศกษาและวจยกบมหาวทยาลยในอาเซยน

6.2 ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปประยกตใช 1) การน ายทธศาสตรไปประยกตใช ผบรหารของมหาวทยาลยตาง ๆ ควรแปลงยทธศาสตรสการปฏบตใหสอดคลองกบบรบทของแตละมหาวทยาลย กลาวคอ การสอสาร ถายทอด และแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบต จะตองก าหนดเปาประสงคและกลยทธทงในระดบผบรหารระดบสงไปจนถงระดบบคคลทสามารถปฏบตไดจรง และมความสอดคลองเชอมโยงระหวางกน รวมทงมความสมดลระหวางมตประสทธผล มตคณภาพ มตประสทธภาพ และมตการพฒนาองคกรดวย ซงหนวยงานอาจใช Balanced Scorecard และแผนทยทธศาสตร (Strategy Map) ในการวางแผนและสอสารกลยทธได

��1��61.indd 29 11/4/2561 16:21:10


2) การพฒนาระบบบรหารงานบคคลจะตองมการปรบเปลยนระบบบรหารจดการใหเปนแบบมงผลสมฤทธและมงเนนพฒนาขดสมรรถนะของบคลากรเปนส าคญ โดยผบรหารควรมนโยบายและแผนพฒนาบคลากร ใหมความเจรญความกาวหนาในวชาชพ และเสรมสรางขวญก าลงใจในการปฏบตงาน โดยควรจะมงบประมาณสนบสนนบคลากรทกคนไดเขาศกษาตอ หรอเขาอบรมสมมนาเพอพฒนาสมรรถนะการปฏบตงานของตนเองอยางตอเนอง อกทงควรจะมนโยบายพฒนา บคลากรสายผบรหารใหมความพรอมทงดานวชาการและประสบการณเพอจะไดเตรยมตวเขามาท างานเปนผบรหารทดมคณภาพในอนาคต 6.3. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป 1) จากการวจยครงนพบวา ประชาสงคมและวฒนธรรมอาเซยนเปนแนวคดหลกในการพฒนาทยงยนของอาเซยน ดงนน จงควรมการศกษายทธศาสตรการพฒนาประชาสงคมและวฒนธรรมอาเซยน เพอจะไดทราบวา ในการพฒนาประชาสงคมอาเซยนนนควรมยทธศาสตรทส าคญอยางไรบาง 2) จากการวจยครงนพบวา การจดการศกษาระดบอดมศกษาในปจจบนอยในภาวะทมการแขงขนสงทงในระดบประเทศและระหวางประเทศ คณภาพและมาตรฐานในการจดการศกษาจงเปนปจจยส าคญทบงชศกยภาพในการแขงขน ดงนน จงควรมการศกษาปจจยทแสดงถงคณภาพ มาตรฐานและศกยภาพของสถาบนอดมศกษาไทยในการแขงขนกบประเทศสมาชกอาเซยน

��1��61.indd 30 11/4/2561 16:21:10


References Anon Sakworawit, (2016). How Thai University Would be Survived? Bangkok: Applied Statistics Department of NIDA Institute. Black, J.S. and L. W. Porte. (2000). Management: Meeting New Challenges. New Jersey: Prentice-Hall International. Certo, Samuel C. (2001).Modern Management. (7th ed.). New Jersey: Prentice Hall. Daft, Richard L. (1992). Nization Theory and Design. (4th edition). Singapore: West Orga. Drucker, Peter F. (1975). Management Challenges for the 21st Century. New York: Harper Business. Fayol, Henri. (1949). General and Industrial Management. London: Sir Isaac Pitman & Sons Ltd. Higher Educational Committee. (2008). Higher Education Planning Frameworks for 15 Years Vol. 2. (2008-2012). Bangkok: Chulalongkorn University Press. Khantip Chinnasettawong. (2013). The Strategy for Running Basic Education to ASEAN Community. Bangkok: Silpakorn University Press. Kreangsak Jarernwongsak. (2008) Junction University: Lighting of Vision for Thai Higher Education in Future. Bangkok: Success media. Lewin, K. (1985). Model for Organization Change. Frontier in Group Dynamics. New York: Harper & Row. Simon, Herbert A. (1996). Administrative Behavior. New York: MacMillan. Wheelen, Thomas L. and Hunger, David. (2004). Strategic Management and Business Policy. Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall. Wijit Sreesa-Ant. (2009). University Under Government Control. Nakhon Si Thammarat: Walailak University.

��1��61.indd 31 11/4/2561 16:21:10


การจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรมเพอความมนคงทางสงคมทยงยน

COMMUNITY LEADERS’ CULTURAL MANAGEMENT IN ACTIVITY ENHANCEMENT FOR SOCIAL SECURITY AND SUSTAINABILITY

โฆสต แพงสรอย Kosit Pangsoi

บทคดยอ

บทความน มวตถประสงค คอ 1. เพอศกษาความเปนมาและสภาพปญหาของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรมดานสงคมและวฒนธรรม 2. ศกษาการจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรม เพอความมนคงทางสงคมทยงยน โดยใชวธการวจยเชงคณภาพ เกบขอมลจากผใหขอมลหลกจ านวน 40 คน เลอกแบบเจาะจงจากผทรงคณวฒ ดวยแบบสมภาษณเชงลกทมโครงสราง โดยการสมภาษณแบบปากตอปาก ตวตอตวและเกบขอมมลจากการสนทนากลม เฉพาะกบผทมส วนรวม เชน ผน าชมชนภาครฐและภาคชมชน วฒนธรรมอ า เภอ ครพฒนากร สาธารณสขต าบล ผใหญบาน ประธานกลมสตรแมบาน อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ปราชญชาวบาน และเจาอาวาสวด วเคราะหขอมลดวยวธพรรณนา

ผลการวจยพบวา

หมบานทง 2 แหง มความเปนมาของประวตศาสตรชมชนทแตกตางกนไปตามบรบทพนท ความคลายคลงกนอยทรปแบบ ความเชอประเพณ พธกรรมตามฮตสบสองครองสบส โดยเฉพาะกจกรรมส าคญระดบจงหวดและอ าเภอผน าชมชนและประชาชนรวมเปนสวนใหญ ไดแกบญคณลานสขวญขาว ประเพณบญเผวส บญบงไฟ พธแหประสาทผง ในเทศกาลออกพรรษา และกจกรรมผสอาย เปนตน สภาพปญหาในการสงเสรมกจกรรม ดานสงคมและวฒนธรรม จะเปนกระบวนการขนตอนการขบเคลอนงาน ไดแก การวางแผน การจดโครงสรางการท างาน การจดคนท างาน และการควบคมตดตามผล โดยปจจยทเปนอปสรรคจะเกยวของกบบคลากร คาใชจายวสดอปกรณ และวธด าเนนงานตามล าดบการจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรมเพอความมนคงทางสงคม (ชมชนเขมแขง) ทยงยน จ าเปนจะตองถอดบทเรยนจากสภาพ

Lecturer of The Faculty of Culture Mahasarakrm University.

��1��61.indd 32 11/4/2561 16:21:10


ปญหาทพบในขนตอนการวางแผน การจดโครงสรางการท างาน การจดคนเขาท างาน และการควบคมตดตามผล เพอน ามาปรบปรงพฒนาใหเปนจดแขงในการสงเสรมกจกรรมทสอดคลองสมพนธกนเปนวงจรท างานทมคณภาพ ท าใหคนในชมชนสวนใหญเปนผมจตสาธารณะ พรอมเขารวมกจกรรมหมบานอยางพรอมเพยง สม าเสมอ มสขภาวะทด และประกอบอาชพตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง สามารถพงตนเองได

ค าส าคญ : การจดการ, วฒนธรรม, ผน าชมชน, ความมนคง, สงคม, ยงยน

��1��61.indd 33 11/4/2561 16:21:10


ABSTRACT The objectives of this study were 1) to study the history and problems of the community leaders in promoting social and cultural activities, 2) to study of management of community leaders in cultural activities to secure a sustainable society. The study using qualitative research. Data were collected by in-depth interviewing of 40 key informants choose a specific panel of experts with a structured interview. in an interview viral data collected from an individual and a group discussion with those involved; community leaders, government and the community, cultural district health, teacher development district, headman, president housewife, group leader bosch, the village health volunteers (vhv.) scholars, and abbot data were analyzed using descriptive. The finding of this research were as follows: The 2 villages have a history of community vary according to context area, the similarity in style, a strong tradition ritual dominate heat 12 klong 14. especially the provincial and district level, community leaders and residents joined the majority, boon koon lan to kwaykgaw. The tradition of merit, rocket, bee nerve parade in the lenten festival and old fighter activity, problems in promoting activities. It is a process-driven process, social and cultural aspects. It includes planning, structuring work, organization of workers and follow-up. The barriers are related to personnel. material cost, and how does the cultural leader's cultural management work? to promote social security activities. sustainable community (sustainable community) it will be necessary to remove lessons from the problems encountered in the planning phase. structuring work, organizing people into work and follow-up. to improve and develop as a strength in promoting consistent activities. it is a quality work circuit. most people in the community are public. ready to join the village activities with just regular. have good health and pursue a career in the sufficiency economy. self-reliant. Keywords: management, culture, community leaders, security, society, sustainability

��1��61.indd 34 11/4/2561 16:21:10


1. บทน า

วถชวตของสงคมไทยนบถออาวโสในอดตสวนใหญมกจะยดมนตามบรรพบรษ พอแม และญาตผใหญถอปฏบตสบทอดกนมาเปนชวงอายคน มความเปนอยเรยบงายตามวถชาวบาน สวนสภาพสงคมไทยในปจจบน ไดเปลยนแปลงมากตามสภาพแวดลอมและกาลเวลามการตดตอคาขายมความสมพนธทางการทตและวฒนธรรมกบตางประเทศ ทงประเทศทางตะวนตกและประเทศทางตะวนออกจนกระทงประเทศไทยไดมการพฒนาความเจรญรงเ รองกวาเดมมากโดยเฉพาะความเจรญ ทางดานวตถ เชน อาคาร สถานท สงกอสรางทเปนถาวรวตถใหญโตสวยงามสวนความเจรญทางดานจตใจ บางทดเหมอนจะลดลง ดวยเหตนคานยมและวฒนธรรมของสงคมไทยเปลยนแปลงไปตามสภาพของสงคมดวยเพอความเหมาะสมและสอดคลองกบวถการด าเนนชวตของสงคมไทย พฤตกรรม แนวคด คานยมของสงคมไทย (Phuang Phakaprasoetsin, 1999 : 43-44) คอ 1) ยดมนในพระพทธศาสนา คนสวนใหญในอดตจะนบถอยดมนและปฏบตตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา เชน การท าบญใหทาน การบวช เปนตน เมอท าแลวเกดความสบายใจมความสขจากการทไดท าบญไปแลว และยงเปนการสบทอด พระพทธศาสนาใหยนยาวตอไปอก ท าใหคนเปนคนด มจตใจออนโยน มเมตตากรณาตอผดอยโอกาส สวนในปจจบนกเชนเดยวกบในอดต มก า ร ศ กษ าพ ระธ ร รมว น ย อย า ง ล ก ซ ง ม า กข น ม ท ง ศ กษ า หล ก ธ ร รมแ ละฝ ก ปฏ บ ต 2) เคารพผอาวโส อาจ หมายถง ผมอายมากทวไป หรอ ปยา ตายาย คร ผสงดวยคณวฒและวยวฒ เชอวาผอาวโสยอมมความคดทดกวา ความสามารถเหนอวา และยอมท าถกกวา โอกาสทจะท าผดพลาดนนมนอยมากเพราะเปนผมประสบการณมามาก 3) ยดมนในวฒนธรรมและจารตประเพณ เพราะในสงคมตางยอมรบกฎเกณฑทปฏบตสบทอดกนมาวาเปนสงดงาม และตองรกษาแบบแผนไวสบตอไป ครอบครวใดทไมปฏบตตามยอมจะถกต าหนและเปนทรงเกยจของสมาชกในสงคม

อยางไรกตาม วฒนธรรมเปนวถชวตของคนในชมชนทมความเคลอนไหวและเปลยนแปลงตลอดเวลา มความเปลยนแปลงจากภายในและภายนอกประเทศ ทมผลกระทบตอวฒนธรรมการจะผดงรกษาสบสานวฒนธรรม และปรบกระแสวฒนธรรม และปรบกระแสวฒนธรรมใหมใหเหมาะสม และยงคงคณคาอนดงามของความเปนไทย ตองอาศยความรวมมอจากทกฝายในสงคม การสงเสรมใหมการธ ารงรกษาความหลากหลายของวฒนธรรมเพอสบสานตอไปจนถงชมชนรนหลง ตองอาศยการจดการองคความรทางวฒนธรรมการสรางกระบวนการเรยนร โดยอาศยเครอขายเขามารวมมอในการด าเนนงาน ซงเครอขายจะตองตระหนกถงคณคาของความหลากหลายและทางวฒนธรรม สามารถปรบตวไดอยางเทาทนการเปลยนแปลงของสงคมไทยและสงคมโลก (Ministry of Culture, 2013: 94) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หรอ ภาคอสาน

��1��61.indd 35 11/4/2561 16:21:10


ของประเทศไทย เปนภมภาคทความหลากหลาย ทางศลปวฒนธรรมและประเพณทแตกตางกนไปในแตละทองถน แตละจงหวด ศลปวฒนธรรม เหลานเปนตวบงบอกถงความเชอ คานยม ศาสนาและรปแบบการด าเนนชวต ตลอดจนอาชพของ คนในทองถนนน ๆ ไดเปนอยางด สาเหตทภาคอสานมความหลากหลายทางศลปวฒนธรรม ประเพณสวนหนงอาจจะเปนผลมาจาก การเปนศนยรวมของประชากรหลากหลายเชอชาต การอพยพยายถนทอย การกวาดตอนไพรพล หรอจากการหนภยสงครามเมอครงอดต และมการตดตอสงสรรคกบประชาชนในประเทศใกลเคยง จนกอใหเกดการแลกเปลยนทางวฒนธรรมขน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หรอ ภาคอสาน ประกอบดวย 20 จงหวด ไดแก กาฬสนธ ขอนแกน ชยภม นครพนม นครราชสมา บรรมย มหาสารคาม มกดาหาร ยโสธร รอยเอด เลย ศรสะเกษ สกลนคร สรนทร หนองคาย หนองบวล าภ อ านาจเจรญ อดรธาน อบลราชธาน และนองใหม บงกาฬ มพนทประมาณ 170,226 ตารางกโลเมตร หรอ 1 ใน 3 ของพนททงประเทศ ตงอยทราบสง โคราช ภมประเทศทงภาคยกตวสงเปนขอบแยกตวออกจากภาคกลางอยางชดเจน (www.isangate.com) ประเพณของชาวอสาน มความหลากหลาย และม ความเปนเอกลกษณเฉพาะตว ทแตกตางกนไปในแตละทองถน ประเพณสวนใหญจะเกดมาจากความเชอ คานยม และสงทมอทธพลตอ การด ารงชวต การประกอบอาชพ และอทธพลของศาสนา ทมตอคนในทองถนประเพณตางๆ ถกจดขนเพอใหเกดขวญก าลงใจในการประกอบอาชพ และเพอถายทอดแนวความคด คานยมทมอย ในทองถนนนๆ เชน การสขวญ การเลยงผปตา ผตาแฮก การแหเทยนพรรษา การขอฝนจากแถน คนอสานมค าคม สภาษต ไวสงสอนลกหลาน ใหประพฤตตนอยในฮต 12 คอง 14 ไมออกนอกลนอกทางค าคมเหลาน รจกกนทวไป ในชอ “ผญา” หมายถง ปญญา,ปรชญา,ความฉลาด, ความร ไหวพรบ สตปญญา ความเฉยว ฉลาดปราดเปรอง จงหวดกาฬสนธ ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย หางจากกรงเทพมหานคร ประมาณ 519 กโลเมตร มเนอทประมาณ 6,946.75 ตารางกโลเมตรหรอประมาณ 4.4 ลานไร คดเปนรอยละ 4.1 ของพนทภาค

การสบสานวฒนธรรมประเพณทองถนทมความหลากหลาย จ าเปนอยางยงตองอาศยความรวมมอรวมใจจากผน าชมชน และประชาชนในพนท โดยเฉพาะผน าชมชนทเปนทงผน าทางการและผน าโดยธรรมชาต ซงปจจบนยงประสบปญหาการจดการเกยวกบการขบเคลอนกจกรรมทางวฒนธรรมทด การบรณาการกจกรรมไมมความตอเนองระหวางเครอขายทางวฒนธรรม ขาดการเชอมโยงกจกรรมจากชมชนหมบาน ต าบล อ าเภอ และจงหวด เปนตน ดวยเหตผลดงกลาว จงมความจ าเปนทจะมการศกษาวจยเพอคนหาแนวทางการจดการทางวฒนธรรมของชมชน ในการสงเสรมกจกรรมเพอความมนคงทางสงคมทยงยน

��1��61.indd 36 11/4/2561 16:21:11


2. วตถประสงคของการวจย

2.1. เพอศกษาความเปนมาและสภาพปญหาของผน าชมชนในการด าเนนกจกรรมดานสงคมและวฒนธรรม

2.2. เพอศกษาการจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรมเพอความมนคงทางสงคมอยางยงยน

3. ขอบเขตการวจย

การศกษาวจย เรอง การจดการวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรมเพอความมนคงทางสงคมทยงยน ไดก าหนดขอบเขตของการวจย ไวดงน

3.1. ขอบเขตดานตวแปร

การศกษาวจยครงนศกษา แนวคด ทฤษฎ และงานวจยท เกยวของกบการจด การว ฒนธรรมการผวจยไดใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยเกบรวบรวมขอมลจากเอกสาร (Documents) และเกบขอมลภาคสนาม (Field Study)

วจยใชวธวเคราะหเนอหา(Content Analysis) โดยใชเทคนค การจดการแนวคด (Conceptualize) การอธบาย(Category) การจดการหมวดหม ( Classify)การจ าแนกกลม(Content)และประเดน (Concept)

เครองมอทใชในการวจยเปน แบบส ารวจ (Basic Survey)แบบสงเกต (Observation) การสงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation) การสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non-Participant Observation) แบบสมภาษณ (Interview Guide ) โดยใชแบบสมภาษณ สมภาษณแบบมโครงสราง (Structured Interview) และ การสมภาษณแบบไมมโครงสราง (Unstructured Interview)โดยมขนตอน ลกษณะ และการตรวจสอบ เครองมอประกอบดวย หลกการทฤษฎ แนวคด และงานวจยทเกยวของ ก าหนดแนวคด ประมวลผลขอมลทไดจากการวเคราะหขอมล ก าหนดวตถประสงคในการสรางเครองมอการวจย ตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอ ปรบปรงแกไขบทสมภาษณ จดพมพเครองมอแบบสมภาษณฉบบสมบรณ

��1��61.indd 37 11/4/2561 16:21:11


3.2. ขอบเขตดานประชากร

การวจยครงนไดก าหนดผให ขอมลหลก (Key Informants) จ านวน 40 คนโดยสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) และ การสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion)โดยวเคราะหขอมลเนอหา เชงพรรณนาความ

3.3. ขอบเขตดานพนท

ผวจยไดก าหนดขอบเขตดานพนทแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยพจารณาพนทการมสวนรวมของชมชนนอย และพนททมความเขมแขงภายในชมชนจงหวดกาฬสนธ คอ บานยางนอย หมท 6 ต าบลยางตลาด อ าเภอยางตลาด และบานนาเชยงเครอ อ าเภอเมองกาฬสนธ ของอ าเภอเมอง และอ าเภอยางตลาด จงหวดกาฬสนธ

3.4. ขอบเขตดานระยะเวลา

ผวจยไดท าการศกษาขอมลและด าเนนการ ตงแตเดอน เมษายน 2559 ถงเดอน มนาคม 2560 รวมระยะเวลา 12 เดอน

4. ผลการวจย

หมบานท 2 แหงทเปนพนทวจย ไดแก บานยางนอย หมท 6 ต าบลยางตลาด อ าเภอยางตลาด และบานเชยงเครอ หมท 1,2,3 ต าบลเชยงเครอ อ าเภอเมองกาฬสนธ ทมการขบเคลอนกจกรรมพฒนาดานสงคม และวฒนธรรมมาเปนเวลายาวนานตงแตมการจดตงหมบาน โดยอาศยกลไกส าคญของผน าชมชนทงภาครฐและภาคชมชน รวมทงผน าตามธรรมชาต รวมกบประชาชนและเครอขาย ปจจบนผน าชมชนดงกลาวประกอบดวย ผใหญบาน นายก อบต. หรอเทศบาล วฒนธรรมอ าเภอ พฒนากร สาธารณสขต าบล คร ผน าอช. อาสาสมคร สาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ปราชญชาวบาน และเจาอาวาสวด ซงกจกรรมหลกทเขารวมด าเนนการในระดบอ าเภอ ต าบล หมบาน ไดแก บญคณลานสขวญขาว ประเพณบญเผวส บญบงไฟ พธแหปราสาทผงออกพรรษา และกจกรรมผสงอาย เปนตน กจกรรมเหลานเปนวฒนธรรมความเชอความศรทราทมการยดถอปฏบตตามจารตประเพณ นเรยกวา ฮตสบสองครองสบสมาตงแตอดตจนถงปจจบน

สภาพปญหาของผน าชมชนในการด าเนนกจกรรมดานสงคม และวฒนธรรมเรมจากการประชมวางแผน แมวาผน าชมชนทง 2 พนทวจยจะไดมการพดคยในวงสนทนาลวงหนา กอนประชมชาวบานกตาม แตยงพบวามผ เขารวมประชมนอย ขณะเดยวกนยงมปญหางบประมาณคาใชจายทยงไมเพยงพอ ตลอดทงความไมเขาใจจดหมายของการจดโครงการของ

��1��61.indd 38 11/4/2561 16:21:11


หมบาน ชมชน เมอมผเขารวมประชมนอย จงท าใหประเดนความคดเหน และขอเสนอแนะทดไมหลากหลายและไมครอบคลมกจกรรมของโครงการ ในขนตอนการจดโครงสรางการท างาน พบวา ผน าชมชนยงไมคอยเหนความส าคญของพลงเยาวชน ชาย -หญง เทาทควร จงพบวาค าสงคณะท างานชดตางๆไมปรากฏรายชอบคคลเหลาน ทงนน เยาวชนจะเปนผสบทอดเจตนารมณ และมรดกทางวฒนธรรมตอไปในอนาคต นอกกจากนในทางปฏบตยงขาดการเชอมโยง ประสานการท างานระหวางการท างานแตละชด จงท าใหเกดการชะงกและขาดความตอเนองในบางครง ส าหรบขนตอนการจดคนเขารวมท างาน ปญหาทพบคอ ยงขาดผมความช านาญเฉาะดานเกยวกบภมปญญา ในการสงเสรมกจกรรมทางวฒนธรรมของหมบาน และชมชน ตวอยางเชน การออกแบบลวดลายปราสาทผง ศลปะดนตรพนบานอสาน เปนตน และบางครงกมปญหาการทะเลาะววาท ใชความรนแรง อนเนองมาจากการดมสราประกอบกบมการแสดงเครองเสยงและดนตร แมจะมประชาสมพนธเปนขอหามแลวกตาม ขนตอนสดทายการควบคมและตดตามผลมการปฏบตงานทไมตอเนอง ท าใหผลผลตของงานทออกมาไมครบถวนสมบรณ เชน เครองมออปกรณบางอยางช ารดเสยหายกะทนหน ไมมแผนรองรบ หรอจดหาทดแทนได เปนตน และหลงเสรจสนโครงการกไมมกรรายงานสรปผลตอคณะกรรมการการด าเนนงาน หรอผน าชมชนทเกยวของ ท าใหขาดขอมลทใชประกอบการพจารณาปรบปรงแกไขในโอกาสตอไป

การจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรมเพอความมนคงทางสงคมทยงยน จากผลการวเคราะหขอมลน ามาซงการสรปผลการศกษา ดงน คอ การวางแผน จ าเปนตองมการประชมรวมกนของผน าชมชนทงภาครฐ ภาคชมชน และภาคเครอขายทงภายนอกและภายในชมชน โดยพรอมเพยงกนอยางนอย 2-3 ครง ดงภาษตทวา การวางแผนทด มชย(ชนะ) ไปกวาครง นนหมายถง ความส าเรจทางวตถประสงคอยางมประสทธภาพ ซงจะกอใหเกดความสามคคในหมคณะ มความรสกเปนเจาของกจการรวมกน (Sense of Belonging) เกดความกระตอรอรนทจะรวมกจกรรมดานอนๆ เพมขน จากทมอยแลวในชมชน

การจดโครงสรางการท างาน เปนขนตอเนองทจ าเปนตองใหความส าคญโดยการแตงตงตวแทนเยาวชน เขามาเปนคณะท างานเฉาะดาน มอ านาจหนาทและความรบผดชอบ คอยประสานงานกบผน าชมชน เชนครในโรงเรยน นกวชาการวฒนธรรม ประธานกลมสตรแมบาน เปนตน เพอเปนการฝกฝนเรยนรการปฏบตและรบการถายทอดการเปนผน าเพอขบเคลอนกจกรรมของชมชน หมบาน ซงเปนกรณตวอยางทผน าชมชน พงน ามาปรบปรงพฒนาการจดโครงสรางการท างานในรปแบบคณะท างานชดตางๆ ใหมความหลากหลาย และเกดการ บรณาการงานทประสทธภาพมากขน การจดคนเขารวมท างาน (staffing) ผน าชมชนของหมบานตองมความฉลาดในการมองเหนวางานชนดใดเหมาะกบคนประเภทใดในชมชน โดยดจาก

��1��61.indd 39 11/4/2561 16:21:11


บคลกภาพ อปนสย ประสบการณและศกยภาพ แตทส าคญคอ การจดคนเขาท างานจะตองมความเหมาะสมตงแตทส าคญคอ การจดคนเขาท างานจะตองมความเหมาะสมตงแตตนจนกระทงเสรจสนโครงการ การควบคมและตดตามผล (Control and Monitoring) ผน าชมชนตองตระหนกและใหความส าคญวา ลกษณะการควบคมจงไมใชการเรงรดสงงาน แตเปนรวมคด รวมปฏบต รวมแกไขปญหาทเกดขน มการสรางผน าชมชนรนใหมทเขมแขงอยางตอเนอง ท าใหกจกรรมดานสงคม สาธารณะประโยชนและวฒนธรรมทองถน ตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณทส าคญของชม หมบาน ไดมการอนรกษ พฒนาโดยประชาชนรวมกบผน าชมชนและภาคเครอขาย

5. อภปรายผล

การอภปลายผลการวจย คร งน ผน าชมชนจากภาครฐและภาคชมชน เปนกลมเปาหมายหลกทประกอบดวย วฒนธรรมอ าเภอ คร พฒนาการ สาธารณะสข ผใหญบาน ประธานกลมสตรแมบาน ผน าอช. อ.ส.ส. สาธารณะสขประจ าหมบาน (อ.ส.ม.) ปราชญชาวบาน และเจาอาวาสวด เปนกลไกส าคญในการขบเคลอนกจกรรมดานสงคมและวฒนธรรมรวมกบประชาชน ในระดบจงหวด อ าเภอและหมบาน เปนทปรกษาและคณะท างานกจกรรมตามขนบธรรมเนยมประเพณตางๆ อาทเชน บญคณลานสขวญขาว ประเพณบญเผวส บญบงไฟ พธแหปราสาทผง กจกรรมผสงอาย ฯลฯ ซงสอดคลองกบงานวจยของ Kaufman (1949:24) ทศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชน พบวา อาย เพศ การศกษา ขนาดของครอบครว อาชพ รายได และความยาวนานในการอาศยอยในทองถนมความสมพนธกบระดบการมสวนรวมของประชาชน

การจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจรรมเพอความมนคงทางสงคม (ชมชนเขมแขง) ทยงยน จ าเปนตองถอดบทเรยนสภาพปญหาตามขนตอนการท างาน4ขนตอนดงกลาว เพอน ามาปรบปรง พฒนาใหกลายเปนจดแขงในการสงเสรมกจกรรมทงหลาย ทจะน าพาไปสความเขมแขงของชมชนซงสอดคลองกบทฤษฎโครงสรางหนาทของ Radcliffe-Brown ทมองวาสงคม ชมชนในภาพรวมจะมความสมดลดานคณภาพชวต จ าเปนตองอาศยองคประกอบของระบบยอยหรอกล มกจกรรมทมอย ในชมชน รวมกนท าหนาทประสานสมพนธกน ประกอบดวย ระบบครอบครวและญาตพนอง การศกษาอบรม การดแลสขภาพ กจกรรมดานเศรษฐกจ กจกรรมดานการปกครอง ระบบความเชอและศาสนา จงจะท าใหเกดเสถยรภาพ และความมงคงทางสงคมทยงยน

��1��61.indd 40 11/4/2561 16:21:11


6. ขอเสนอแนะ

6.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

1) องคกรปกครองสวนทองถน ผน าชมชนภาครฐและภาคชมชนควนอนมตโครงการตางๆสนบสนนการจดการทางวฒนธรรมทเปนรปธรรมมากกวาเดม

2) ควรจดท าแผนปฏบตการประจ าป และแผนพฒนาระยะยาว มการแตงตงกรรมการคณะท างานเพอก ากบตดตามผลการด าเนนงานอยางตอเนอง

6.2 ขอเสนอแนะเชงปฏบต

1) จดตงศนยอ านวยการกลางและศนยอ านวยความสะดวกระดบชมชนทมประสทธภาพ เชน มวสดอปกรณในการบนทกขอมลและจดเกบขอมลเปนศนยประสานงานและขบเคลอนโครงการ

2) จดอบรมผน าชมชน ประชาชน สรางความเขาใจในการจดการทางวฒนธรรม รวมถงสถานศกษา หนวยราชการ โรงงาน และชมชนอยางตอเนอง จดท าเอกสาร แผนพบและสอเพอเผยแพรโครงการใหทวถง

3) พฒนาศกยภาพของบคคลกรและสรางจตอาสาเนนการประสานงานระหวาง บาน วด โรงเรยน (ไตรบวร)

6.3 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1) ควรมการศกษาวจยระดบภมภาคเกยวกบการจดการวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรมดานสงคม วฒนธรรม เปนการเปรยบเทยบใหเหนความแตกตางและความคลายคลงกน เพอบรณาการองคความรและคนหารปแบบทเหมาะสมในระดบภมภาคตอไป

2) ควรศกษาเรองประสทธภาพผลการการจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนในการสงเสรมกจกรรมเพอความมนคงทางสงคมทยงยน หลงจากน างานวจยนไปใชทดลองจรง

3) ควรศกษาเรองปญหาและอปสรรคในการจดการทางวฒนธรรมของผน าชมชนดวยการสงเสรมกจกรรมเพอความมนคงทางสงคมทยงยน

��1��61.indd 41 11/4/2561 16:21:11


References Ministry of Culture. (2013). 1 Century Ministry Of Culture Cultural Capital Brings Society And Economy. , Printed at the company Amarin Printing & Publishing Public Company Limited.

Phuang Phakaprasoetsin. (1999). Thai Traditions and Changes Along The World Culture. 3rd edition, Pikanesh Publishing House.

Phrasamat Anontho. (2005). Leadership in the Throne of Thesis. Mahamakut Buddhist University.

��1��61.indd 42 11/4/2561 16:21:11


การพฒนากฎหมายแรงงานเพอรองรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเกยวกบการท างานในประเทศไทย

THE DEVELOPMENT OF LABOR LAW TO SUPPORT THE ASEAN ECONOMIC COMMUNITY ON WORKING IN THAILAND

กฤตน ชมภรตน ศรพงษ โสภา

Kittana Chomphurat, Siriphong Sopha

บทคดยอ บทความนมวตถประสงค 1) เพอศกษาแนวคด และทฤษฎเกยวกบการพฒนากฎหมายแรงงานเพอรองรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเกยวกบการท างานในประเทศไทยของไทยและตางประเทศ และผลงานวจยทเกยวของ 2) เพอศกษาสภาพปญหาขอกฎหมายและปญหาขอเทจจรงเกยวกบการพฒนากฎหมายแรงงานเพอรองรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเกยวกบ การท างานในประเทศไทยวามปญหาอยางไรและควรแกไขอยางไร 3) เพอศกษาวเคราะหและเปรยบเทยบมาตรการทางกฎหมายไทยและตางประเทศวาเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร 4) เพอศกษาการพฒนารปแบบกฎหมายตามพ.ร.บ.การท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 พ.ร.บ.คนเขาเมอง พ.ศ. 2522 พ.ร.บ.เงนทดแทน พ.ศ. 2537 และพ.ร.บ.ประกนสงคม พ.ศ.2533 ทเหมาะสมใหแกแรงงานตางดาวทมาท างานในประเทศไทยเพอรองรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเกยวกบการท างานในประเทศไทย การวจยครงน เปนการวจยเชงพรรณนา โดยท าการทงวจยเชงคณภาพและการวจยเชงปรมาณ โดยใชการสมภาษณแบบเชงลกและแบบสอบถาม ประชากรกลมตวอยางไดแก ผเชยวชาญดานการบรหารหรอดานใหขอมล กลมผเชยวชาญดานการบงคบใชกฎหมาย และนกวชาการดานกฎหมายแรงงานหรออาจารยมหาวทยาลยทสอนเกยวกบกฎหมายแรงงาน ผลการศกษาพบวา ปญหาขอเทจจรง 1) กลมแรงงานตางดาวอาจกอปญหาและเปนภาระใหแกประเทศชาต ไมวาจะเปนปญหาความมนคงภายใน ปญหาดานอาชญากรรมและการไมปฏบตตามขอกฎหมาย ปญหาชมชนตางดาว ปญหาดานสาธารณสข ปญหาผตดตามและเดกไรสญชาต ปญหาการแยงอาชพคนไทย และปญหางบประมาณและรายจายของรฐ 2) แรงงานขามชาตทเขามาท างานในประเทศไทยทเขาเมองโดยถกกฎหมาย และเขาเมองโดยผดกฎหมาย ในกรณลกจางประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการท างานใหนายจางมกองทน เงนทดแทนจายสทธ

Doctor of Laws Western University Western University

��1��61.indd 43 11/4/2561 16:21:12


ประโยชนใหแกลกจาง ปญหาขอกฎหมาย แรงงานตางดาวท างานในวชาชพทกฎหมายหามท างาน การเปดเสรเคลอนยายแรงงานวชาชพจะมลกษณะคอนขางตางจากการเปดเสรดานอน คอ เปนลกษณะของการจดท าขอตกลงยอมรบรวมกนของทกประเทศสมาชกอาเซยนเพอรบรองคณสมบตแรงงานวชาชพใหสามารถขอรบใบอนญาตประกอบวชาชพในประเทศอาเซยนอนไดสะดวกยงขน ขอตกลงยอมรบรวม ในวชาชพทพ.ร.บ.การท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 ทหามคนตางดาวประกอบวชาชพในประเทศ คอ วศวกรรม สถาปตยกรรม บญช วชาชพดานการส ารวจ และวชาชพดานการทองเทยว การพฒนากฎหมายทเกยวของกบแรงงานตางดาวทจะเขาเมองจะตองปฏบตตามพ.ร.บ.คนเขาเมอง พ.ศ. 2522 การท างานของคนตางดาว ตองไดรบการปรบปรงหรอทบทวนใหมเกยวกบอาชพทงหมดหรอบางสวน การอทธรณของคณะกรรมการวนจฉยอทธรณ ควรมการทบทวนหรอปรบปรงใหมระยะเวลาทยาวกวาเดม และบทก าหนดโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ตามมาตรา 62 ทใชก าหนดโทษแกนายจางทฝาฝนมาตรา 48 ควรมการเพมโทษเพอใหเหมาะสมกบสถานการณปจจบน การเรยกเอกสารตองมเหมอนกนทวประเทศจากผประกนตนเพศหญงและเพศชายเพอประกอบการเบกจายประโยชนทดแทนในกรณคลอดบตรตาม มาตรา 65 และ ควรมการปรบปรงกฎหมาย/กฎกระทรวงใหมความเหมาะสมใหกบผประกนตนทไดรบการสงเคราะหชราภาพเมออายครบ 55 ป และตองออกจากงาน แลวมเหตจ าเปนตองกลบประเทศตนทาง ค าส าคญ: กฎหมายแรงงาน, ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน, การท างานในประเทศไทย

��1��61.indd 44 11/4/2561 16:21:12


ABSTRACT The dissertation on “the development of labor law to support the asean economic community on working in thailand had the objectives 1) to study the concept and theories on the development of labor law for the ASEAN economic community on working in Thailand and foreign countries, 2) to examine the state of legal issues and factual issues related to the development of labor law to support the ASEAN economic community on how to work in Thailand and how it should be solved, 3) to analyze and compare how similar or different of Thai and foreign laws, and 4) to investigate the development of the law model according to working of aliens act B.E. 2551 (2008), immigration act B.E. 2522 (1979), compensation act B.E. 2537 (1994) , and social security act B.E. 2533 (1991) which are suitable for foreign workers working in thailand. This research was the descriptive study which was conducted both qualitative and quantitative research. Therefore, the data were collected by in-depth interview and questionnaires. The samples used in this research were experts in administration or data given, experts in law enforcement, and experts in labor law or instructors of labor law. The findings showed that; the factual issues were 1) foreign workers may pose problems and become burden to the nation whether it is internal security issues, crimes and non-compliance issues, alien communities, public health problems, escort and stateless child issues, employment of foreign workforce problems including budget and government expense problems, 2) migrant workers who come to thailand legally and illegally in cases where an employee suffers from a work-related injury or illness, the employer shall provide a compensation fund to the employees. legal issues found that foreign workers worked in professions where the law prohibits to work. the liberalization of professional labor unions is somewhat different from other liberalization. it is the mutual agreement of all ASEAN member countries to certify professional qualifications so that they can apply for a professional license in asean conveniently. the mutual agreement in the profession of the foreign workers act b.e. 2551 (2008), prohibits foreigners practicing professionally in the country, which include the field of engineering, architecture, accounting, professional exploration, and the tourism profession.

��1��61.indd 45 11/4/2561 16:21:12


The development of labor-related laws showed that the immigration act b.e.2522 (1979), migrant workers must comply with this law. working of the aliens must be updated or re-reviewed on all occupations or some parts. the appeals of the appeal committees should be reviewed or revised for a longer period, the penalties of not over six – month jailing or not over ten - thousand - baht fine or both, under section 62, to impose penalties on employers who violate section 48 should be added to the penalties to suit the current situation. the filing of documents by the insurers who are females and males, for the purpose of deducting childbirth benefits under section 65, it should require for the same document as the regulations and there should be an amendment to the law / ministerial regulation to be appropriate for insured beneficiaries to provide old age allowance at the age of 55 years and to leave the job or there is the need to return the country of origin. keywords: labor law, the ASEAN economic community, working in Thailand

��1��61.indd 46 11/4/2561 16:21:12


1. บทน า สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใตหรออาเซยน (Association of South East Asian Nations: ASEAN) เปนองคการความรวมมอระหวางประเทศและมความส าคญกบไทย ตลอดระยะเวลาทผานมาการด าเนนงานในดานตางๆ ของอาเซยนมพฒนาการมาเปนล าดบ ในปจจบนอาเซยนใหความส าคญกบการด าเนนงานเพอน าไปสประชาคมอาเซยนซงประกอบดวย 3 เสาหลก คอ 1) ประชาคมความมนคงอาเซยน 2) ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และ 3) ประชาคมสงคม-วฒนธรรมอาเซยนการทประชาคมเศรษฐกจอาเซยน มประชากรประมาณ 600 ลานคน และแรงงานรวมกนประมาณ 307 ลานคน ส าหรบแรงงานระดบลางนนขณะนยงไมเกยวกบการเคลอนยายแรงงานฝมอเสรตามกรอบ AEC เพราะไมใชแรงงานฝมอ การเคลอนยายแรงงานเสรตามกรอบ AEC เปนการเคลอนยายเฉพาะแรงงานฝมอ และตองมคณสมบตตามมาตรฐานทก าหนดไวในขอตกลงยอมรบรวมกน(Mutual Recognition Arrangement: MRA) ของอาเซยน ในปจจบนประเทศสมาชกอาเซยนไดจดท าขอตกลงยอมรบรวมกนใน 8 สาขา คอ วศวกรรม พยาบาล สถาปตยกรรม การส ารวจ แพทย ทนตแพทย นกบญช และ บคลากรวชาชพทองเทยว อยางไรกตามตลาดแรงงานไทยยงมปญหาการขาดแคลนก าลงคน ในสวนของแรงงานตางดาว เมอประเทศตนทางพฒนาจนถงระดบทตองการก าลงคน แรงงานตางดาวกตองเคลอนยายกลบประเทศ แตหากไทยจะใชแรงงานตางดาวระยะยาวควรน าแรงงานตางดาวทเขามาโดยถกกฎหมายมาอบรมดานภาษาตางประเทศ ภาษาไทย และทกษะฝมอ เพอจะไดเปนแรงงานฝมอทมคณภาพ ซงในแตละปมคนตางดาวจ านวนมากทเดนทางเขามายงประเทศไทยโดยมทงคนตางดาวทถกกฎหมาย คอ มการมาขอใบอนญาตท างาน และแรงงานตางดาวทหลบหนเขามาในประเทศไทยโดยมชอบดวยกฎหมาย ในปจจบนพ.ร.บ.การท างานคนตางดาว พ.ศ. 2551 มการก าหนดกฎระเบยบของคนตางดาวไว ซงคนตางดาวทเขามาประกอบอาชพในจะมไทยจะถกควบคมโดยบญชทายของ พ.ร.ก.ก าหนดอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า พ.ศ. 2543 และมอาชพทหามท า 39 รายการ เชน งานกออฐ งานแกะสลกไมงานท าเครองเขน ซงแรงงานตางดาวอาจแบงได 3 กลม คอ แรงงานตางดาวถกกฎหมาย แรงงานตางดาวทมทกษะทเลยงกฎหมายหรอไมมใบอนญาตท างานและทผดกฎหมายคนเขาเมอง กลมนเปนกลมขนาดใหญซงสวนใหญเปนแรงงานจากประเทศเพอนบานทหนภยการเมอง ความยากจน ความไมปลอดภยในชวต ประกอบกบไทยมนโยบายการสงเสรมการกระจายการพฒนาอตสาหกรรมไปสภมภาค ท าใหผประกอบการตองการแรงงานระดบลางเพมขน จงเปนแรงหนนใหมแรงงานตางดาวผดกฎหมายในไทยมากขน ซ งสงผลกระทบตอไทย ดงน 1) ผลกระทบตอการมงานท าของแรงงานไทย เพราะยงมอาชพทคนไทยยงตองการท าอย เชน กอสราง คนรบใชในบาน งานตดเยบ และงานบรการตางๆ และสงผลกระทบตอแรงงานในระดบทองถน และโอกาสในการมงานท าและการมรายไดและคาตอบแทนทสงขนของแรงงานไทยเพราะนายจางมแรงงานตางดาวราคาถก 2) ผลกระทบดานเศรษฐกจ สงผลดตอผประกอบการบางกลมทไดประโยชนจากการจางแรงงานตางดาวราคาถก ท าใหตนทนการผลตต าน ามาซ งการขยายตวของ

��1��61.indd 47 11/4/2561 16:21:12


เศรษฐกจโดยรวม แตหากพจารณาผลในระยะยาวจะท าใหประเทศไทยขาดการพฒนาเทคโนโลยการผลตททนสมย เนองจากผประกอบการพงพาแรงงานราคาถกละเลยตอการพฒนาประสทธภาพการผลต 3) ผลกระทบดานสาธารณสข สงผลตอสขภาพกายและจตของคนไทยกอใหเกดปญหาสาธารณสข ปญหาทพบมากทสดคอ โรคตดตอ ปญหาชมชนแออดขยะสงปฏกล รวมทงปญหายาเสพตด นอกจากนยงท าใหเกดการแยงชงทรพยากรดานสาธารณสขกบคนไทยสงผลใหคนไทยไดรบบรการทางสาธารณสขไมเตมท 4) ผลกระทบดานสงคมและความมนคง แรงงานตางดาวสรางปญหาสงคมในการกออาชญากรรม ยาเสพตด ท าใหเกดความไมปลอดภยในชวตและทรพยสนของคนไทย โดยทแรงงานตางดาวกระจายอยในทกอาชพ ท าใหยากแกการควบคมตรวจสอบ ซงเปนภยตอความมนคงของชาต 5) ผลกระทบดานการเมองระหวางประเทศ ไทยอาจจะเปนทลอแหลมตอการถกโจมตเรองสทธมนษยชนสภาพการจางทไมเหมาะสมไปจนถงการคามนษย และทส าคญอาจเปนปฏปกษตอรฐบาลเพอนบานหรอประเทศของแรงงานตางดาวผดกฎหมาย อนน ามาซงปญหาความสมพนธระหวางประเทศได การทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 บญญตรบรองศกดศรความเปนมนษยไว โดยมเจตนารมณทชดเจนทจะใหการรบรองศกดศรความเปนมนษยในอกลกษณะหนงแยกจากสทธและเสรภาพ โดยเฉพาะในสวนทมลกษณะเปนสทธมนษยชน แตบคคลตางดาว ไมอาจทจะกลาวอางสทธ และเสรภาพบางเรองทมลกษณะเปนสทธพลเมอง และสทธทางการเมองได แตถาค านงถงหลกสทธมนษยชนแลว แรงงานตางดาวทหลบหนเขาเมองนถอวาเปนมนษย และเปนบคคลทตองไดรบการคมครองตามสทธตางๆ ทมกฎหมายรองรบ ไมวาจะเปนกฎบตรตางทเกยวของกบการคมครองสทธมนษยชน 2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาแนวคด และทฤษฎเกยวกบการพฒนากฎหมายแรงงานเพอรองรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเกยวกบการท างานในประเทศไทยของไทยและตางประเทศ และผลงานวจยทเกยวของ 2.2 เพอศกษาสภาพปญหาขอกฎหมายและปญหาขอเทจจรงเกยวกบการพฒนากฎหมายแรงงานเพอรองรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเกยวกบการท างานในประเทศไทยวามปญหาอยางไรและควรแกไขอยางไร 2.3 เพอศกษาวเคราะหและเปรยบเทยบมาตรการทางกฎหมายไทยและตางประเทศวาเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร 2.4 เพอศกษาการพฒนารปแบบกฎหมายตามพ.ร.บ.การท างานของคนตางดาว พ.ศ.2551 พ.ร.บ.คนเขาเมอง พ.ศ. 2522 พ.ร.บ.เงนทดแทน พ.ศ. 2537 และพ.ร.บ.ประกนสงคม พ.ศ.2533 ทเหมาะสมใหแกแรงงานตางดาวทมาท างานในประเทศไทยเพอรองรบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเกยวกบการท างานในประเทศไทย

��1��61.indd 48 11/4/2561 16:21:12


3. วธด าเนนการวจย การวจยเอกสารคนควาบทบญญตกฎหมายทเกยวของกบการท างานของคนงานตางดาว ต ารา เอกสารทางวชาการ วารสาร บทความงานวจยของประเทศไทยและตางประเทศ ตลอดจนสอตางๆทเกยวของ การวจยภาคสนามดวยการสมภาษณแบบเชงลกกลมผเชยวชาญ ท าการเลอกกลมตวอยางดวยการสมแบบเจาะจง ท าการสมภาษณแบบเชงลก แลวน าผลการสมภาษณมาวเคราะหหรอสงเคราะหใหเปนขอค าถามในแบบสอบถามปลายปด กลบไปใหกลมผเชยวชาญทกกลมใหระดบความคดเหน จ านวน 2 รอบ และท าการวเคราะหขอมลทางสถต เครองมอทใชในการวจยครงนม 2 แบบ คอ 1) แบบสมภาษณ เปนแบบก าหนดหวขอไวจากแนวคดและทฤษฎทเกยวกบปญหาขอกฎหมายและปญหาขอเทจจรงทเกยวของกบการท างานของคนตางดาวทท างานในประเทศไทย แลวน าไปสมภาษณแบบเชงลก 2) แบบสอบถามแบบปลายปด การวเคราะหขอมลเกยวกบความคดเหนของกลมผเชยวชาญทตอบแบบสอบถามแลวน าขอมลทไดมาวเคราะห สรปผลและรวมรวมจดกลมเพอน าเสนอเชงพรรณนาแบบวเคราะหควบ คกนสถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทล 4. ผลการวจย 4.1 สรปปญหาขอเทจจรงไดแก 1) กลมแรงงานตางดาวอาจกอปญหาและเปนภาระใหแกประเทศชาต ไมวาจะเปนปญหาความมนคงภายใน ปญหาดานอาชญากรรมและการไมปฏบตตามขอกฎหมาย ปญหาชมชนตางดาว ปญหาดานสาธารณสข ปญหาผตดตามและเดกไรสญชาต ปญหาการแยงอาชพคนไทย และปญหางบประมาณและรายจายของรฐ 2) แรงงานขามชาตทเขามาท างานในประเทศไทย (Sirichom Phromchom,2015) อาจจะแบงออกเปน 2 ประเภท คอ แรงงานขามชาตทเขาเมองโดยถกกฎหมาย และแรงงานตางดาวทเขาเมองโดยผดกฎหมาย ในกรณลกจางประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการท างานใหนายจาง จะมกองทนเงนทดแทนจายสทธประโยชนใหแกลกจาง โดยนายจางตองจดใหลกจางไดรบการรกษาพยาบาลทนท และตองแจงการประสบอนตรายหรอเจบปวยตอส านกงานประกนสงคมภายใน 15 วน สวนลกจางสามารถแจงขอรบเงนทดแทนเองไดภายใน 180 วนนบแตวนทประสบอนตรายหรอเจบปวย เพอเจาหนาทจะไดวนจฉยจายเงนทดแทนใหลกจางตามสทธทก าหนดในพ.ร.บ.เงนทดแทน พ.ศ. 2537 4.2 สรปปญหาขอกฎหมาย ไดแก 1) พ.ร.บ.คนเขาเมอง พ.ศ. 2522 เปนกฎหมายทบงคบใชกบคนตางดาวทเดนทางเขามาและอยในราชอาณาจกร ซงเขามาในราชอาณาจกรเปนการชวคราว ทไดวางระเบยบเกยวกบการปฏบตหนาทของพนกงานเจาหนาท เพอรกษาความมนคงของประเทศ โดยมบทบญญตทใหอ านาจเจาพนกงานตรวจคนเขาเมองสามารถใชดลพนจออกค าสงทางปกครองไดอยางกวางขวาง การบงคบใชกฎหมายฉบบน มขอก าหนดเกยวกบระยะเวลาทจะอนญาตใหอยในราชอาณาจกร ตามก าหนดระยะเวลาตามความจ าเปน เนองจากเปนการออกค าสงทางปกครอง เจาหนาทตองกระท าการโดยชอบดวยกฎหมาย ระเบยบ และในกรณเฉพาะราย

��1��61.indd 49 11/4/2561 16:21:12


จะตองไมใชอ านาจเกนสมควรแกเหต ควรมการก าหนดอ านาจของเจาหนาทในการใชดลยพนจอยางชดเจน เกยวกบกรณใดทสมควรใหเพกถอนการอนญาตใหมถนทอยในราชอาณาจกร เพอเปนการควบคมการใชอ านาจ และเจาหนาทตรวจคนเขาเมองควรมอ านาจจบกม และสงตวด าเนนคดตามกฎหมาย กอนทจะท าการผลกดนออกนอกประเทศ ดงนนตองมการใหคนตางดาวทเขามาในไทยอยางผดกฎหมายมาขนทะเบยนคนตางดาว เพอทจะไดรจ านวนและจดการแกไขปญหาตอไป (khemika chunwichit,2013) 2) แรงงานตางดาวท างานในวชาชพทกฎหมายหามท างาน การเปดเสรเคลอนยายแรงงานวชาชพจะมลกษณะคอนขางตางจากการเปดเสรดานอน คอ เปนลกษณะของการจดท าขอตกลงยอมรบรวมกนของทกประเทศสมาชกอาเซยนเพอรบรองคณสมบตแรงงานวชาชพใหสามารถขอรบใบอนญาตประกอบวชาชพในประเทศอาเซยนอนสะดวกยงขน ปจจบนไดจดท าขอตกลงยอมรบรวม ในพ.ร.บ.การท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 ทหามคนตางดาวประกอบวชาชพในประเทศ คอ วศวกรรม สถาปตยกรรม บญช วชาชพดานการส ารวจ และวชาชพดานการทองเทยว 3) กฎหมายเงนทดแทน (Natthaphat Rattanachiwakun, 2015) เปนกฎหมายคมครองลกจางหรอผทอยในอปการะของลกจาง ดวยการก าหนดใหนายจางจายเงนใหบคคลดงกลาว เมอลกจางไดรบภยนตรายหรอเจบปวยหรอตายอนมสาเหตมาจากการท างานใหแกนายจางและก าหนดใหมกองทนทดแทนขนโดยใหนายจางจายเงนสมทบกองทนดงกลาวไวเพอเปนหลกประกนในการจายเงนทดแทนแกลกจางหรอผอยในอปการะของลกจางแทนนายจาง ลกษณะกฎหมายเงนทดแทนเปนกฎหมายสงคมทมโทษทางอาญาและเปนกฎหมายท เกยวของกบความสงบเรยบรอย และเปนกฎหมายทมวตถประสงคเพอคมครองลกจางและผอยในอปการะของลกจาง การตความในขอกฎหมายทเปนปญหาหรอกรณมขอสงสยใหตความไปในทางทจะใหการคมครองหรอประโยชนแกผมสทธไดรบเงนทดแทน ระยะเวลาในการอทธรณค าสงฯและการฟองคดไมเหมาะสมและนายจางไมปฏบตตามกฎหมาย นอกจากนใหสทธแกนายจางทไดทดรองจายเงนทดแทนใหแกลกจางแลวขอรบเงนทดแทน การทลกจางผประสบอนตรายไดยนขอรบเงนทดแทนจากส านกงานประกนสงคม และนายจางไดแจงการประสบอนตราย การอทธรณตอคณะกรรมการกองทนเงนทดแทนอนเปนการใชสทธ เมอไมพอใจค าวนจฉยของคณะกรรมการกองทนเงนทดแทน ยอมมสทธน าคดไปสศาลแรงงานได เปนกรณมขอโตแยงสทธเกดขนตาม ป.ว.พ. มาตรา 55 ประกอบ พ.ร.บ.จดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522 4) กฎหมายประกนสงคม เปนกฎหมายทก าหนดหลกการใหหลกประกนแกบคคลในสงคมทมปญหาหรอความเดอดรอนทางการเงน เนองจากประสบเคราะหภย หรอมเหตการณอนท าใหเกดปญหาในการด ารงชพ ซงตองไดรบความชวยเหลอในลกษณะเฉลยนความเสยง เฉลยทกขสขรวมกนระหวางประโยชนในสงคม โดยการรวบรวมเงนเขาเปนกองทนและจายชวยเหลอแกผทสงเงนสมทบเขากองทนทไดปฏบตตามเงอนไขอนกอใหเกดสทธทจะไดรบความคมครอง โดยใหลกจางตองจายเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมซงนายจางจะเปนผหกเงนคาจางทกครงทมการจายคาจางและน าสงเขากองทนประกนสงคมเปนเงนสบทบของลกจาง ลกจางจะไมเปนผประกนตนอกตอไป ถาลกจาง

��1��61.indd 50 11/4/2561 16:21:13


ตาย สนสภาพการเปนลกจางหรอเมอสญญาจางแรงงานระงบตามกฎหมาย เมอสนสภาพการเปนผประกนตนแลวบคคลทเคยเปนลกจางนนกหลดพนจากการสมทบเขากองทนประกนสงคม และไมมสทธรบเงนทดแทนชวยเหลอจากกองทนประสงคมไดอก เวนแตจะเปนการประกนสงคมประเภทประสบอนตรายหรอเจบปวยนอกงานหรอการคลอดบตร ซงบคคลนนไดสงเงนสมทบมาครบเงอนไขทจะไดรบประโยชนทดแทนในการรบบรการทางการแพทยตอไปอก เดอนนบแตวนสนสภาพการเปนลกจาง ประโยชนทดแทนทกองทนประกนสงคมใหความชวยเหลอผประกนตนหรอผมสทธเมอผประกนตนประสบเคราะหภย และปฏบตตามเงอนไขทกฎหมายก าหนด การเปรยบเทยบมาตรการทางกฎหมายไทยและตางประเทศ ไดแก 1) แรงงานตางชาตทกคนตองเดนทางเขามาหรอออกไปนอกราชอาณาจกร โดยตองเดนทางผานชองทางดานตรวจคนเขาเมอง เขตทาสถานหรอทองท และตามก าหนดเวลา 2) แรงงานตางชาตทกคนตองมหนงสอเดนทาง หรอเอกสารทใชแทนหนงสอเดนทางทถกตองและสมบรณ และไดรบการตรวจลงตราจากสถานทตหรอสถานกงสลไทยในตางประเทศหรอจากกระทรวงการตางประเทศ เวนแตกรณทไมตองมการตรวจลงตราส าหรบคนตางดาวบางประเภทเปนกรณพเศษ 3) แรงงานตางชาตนนๆ ทกคนตองมปจจยในการยงชพตามควร มเงนตดตวหรอมประกนตามทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยประกาศก าหนด และการเดนทางเขามาในราชอาณาจกรตองไมไดมวตถประสงคเพอเขามาประกอบอาชพกรรมกรหรอเขามารบจางดวยก าลงกายโดยไมอาศยความรหรอการฝกทางวชาการ หรอเขามาโดยฝาฝนบทบญญตของกฎหมายวาดวยการท างานของคนตางดาว 4) แรงงานตางชาต ซงจะเขามาในราชอาณาจกรตองผานเงอนไขเกยวกบการสาธารณสข แรงงานตางชาตทกคน ซงจะเขามาในราชอาณาจกรไดโดยไดรบการยกเวน โทษจ าคก โดยค าพพากษาของศาลไทยหรอค าสงทชอบดวยกฎหมายหรอค าพพากษาของศาลตางประเทศหรอความผดอน การก าหนดงานในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า และการยกเวนอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท าใหสามารถท าได สทธประโยชนเรองคลอดบตร สทธประโยชนทดแทนในกรณสงเคราะหบตร และสทธประโยชนทดแทนในกรณชราภาพ โดยทกประเดนดงกลาวขางตนทกประเทศทท าการศกษามตามมาตรการทางกฎหมายในการคมครองตามประเดน การพฒนารปแบบกฎหมาย ไดแก 1) พ.ร.บ.การท างานของตางดาว พ.ศ.2551 คอ ควรมการปรบปรงหรอทบทวนใหมเกยวกบอาชพทงหมดหรอบางสวนในพ.ร.ก.ก าหนดงานในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า พ.ศ. 2522 ควรใหองคกรทงภาครฐและเอกชนทเกยวของไดแสดงความคดเหนกอนประกาศใช การไดรบขอยกเวนการท างานของคนตางดาวตามขอตกลงยอมรบรวมในเรองคณสมบตของนกวชาชพอาเซยน ไดแก วศวกร สถาปนก นกบญช นกส ารวจ และการทองเทยว พ.ร.ก.ก าหนดงานในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า พ.ศ. 2522 ควรไดรบการปรบปรงหรอทบทวนใหมเกยวกบอาชพทงหมดหรอบางสวนและงานกรรมกร เพอใหสอดคลองกบการใชมตคณะรฐมนตร 2) พ.ร.บ.เงนทดแทน พ.ศ. 2537 คอ การอทธรณ ของคณะกรรมการวนจฉยอทธรณ และการน าคดขนสศาลของลกจาง หรอผมสทธตามมาตรา 20 มระยะเวลาทเหมาะสมแลว และบทก าหนดโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทง

��1��61.indd 51 11/4/2561 16:21:13


ปรบ ทใชก าหนดโทษแกนายจางทฝาฝนมาตรา 48 ควรมการลดโทษเพอใหเหมาะสมกบสถานการณปจจบน 3) พ.ร.บ.ประกนสงคม พ.ศ. 2533 คอ การเรยกเอกสารจากผประกนตนเพศชายและหญงเพอประกอบการเบกจายประโยชนทดแทนในกรณคลอดบตร ควรมการเรยกเอกสารทเหมอนกนทวประเทศ และควรมการปรบปรงกฎกระทรวงใหมความเหมาะสมใหกบผประกนตนทไดรบสทธประโยชนทดแทนฯ แลวมเหตจ าเปนตองกลบประเทศตนทางกอนทบตรมอายครบ 6 ปใหสทธประโยชนนนสนสดลงทนท และการสงเคราะหชราภาพเมออายครบ 55 ป และตองออกจากงาน แลวมเหตจ าเปนตองกลบประเทศตนทาง 5. สรป 5.1 การปรบปรงหรอทบทวนใหมเกยวกบพ.ร.บ.การท างานของตางดาว พ.ศ.2551 ทก าหนดอาชพทงหมดหรอบางสวนในพ.ร.กก าหนดงานในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า พ.ศ. 2522 นน และใหองคกรทงภาครฐและเอกชนทเกยวของไดแสดงความคดเหนกอนประกาศใช การไดรบขอยกเวนการท างานของคนตางดาวตามขอตกลงยอมรบรวมในเรองคณสมบตของนกวชาชพอาเซยน ไดแก วศวกร สถาปนก นกบญช นกส ารวจ และการทองเทยว ยงขดตอพ.ร.ก.ก าหนดงานในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า พ.ศ. 2522 ทยงหามใหคนตางดาวท างาน ควรไดรบการปรบปรงหรอทบทวนใหมเกยวกบอาชพทงหมดหรอบางสวนในพระราชกฤษฎการวมทงปรบปรงหรอทบทวนใหมเกยวกบงานกรรมกร เพอใหสอดคลองกบการใชมตคณะรฐมนตร นอกจากนควรใหหนวยงานหรอองคกรทงภาครฐและเอกชนทเกยวของไดแสดงความคดเหนกอนประกาศใช 5.2 การอทธรณ ในค าสงคณะกรรมการวนจฉยอทธรณ หรอการน าคดขนสศาลของลกจางคนตางดาวหรอผมสทธตามมาตรา 20 ของพ.ร.บ.เงนทดแทน พ.ศ. 2537 แรงงานตางดาวมระยะเวลาจ ากดทจะอยในประเทศไทย ถงแมการสบพยานหลกฐานตางจะท าไดกอน กวาจะพจารณาเสรจอาจท าใหแรงงานตางดาวตองกลบประเทศตนทาง บทก าหนดโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ทใชก าหนดโทษแกนายจางทฝาฝนตามมาตรา 48 ควรมการลดโทษเพอใหเหมาะสมกบสถานการณปจจบน 5.3 ผประกนตนเพศชายทจะขอรบประโยชนทดแทนในกรณคลอดบตรทภรรยาอยในประเทศตนทางหรอในประเทศไทย เอกสารทจะใชประกอบการเบกจายประโยชนทดแทนในกรณคลอดบตรตามมาตรา 6 พ.ร.บ.ประกนสงคม พ.ศ. 2533 ควรมการเรยกทเหมอนกนทวประเทศ ทงนเจาหนาทหรอแรงงานตางดาวจะไดไมสบสน เนองจากระบบการตดตอสอสารในขณะนสามารถตดตอกนไดงายอาจมการตดตอสอบถามหรอใหค าแนะน าตอๆ กนมา ส าหรบสทธประโยชนทดแทนในกรณสงเคราะหบตร ตามมาตรา 74 ทใหการสงเคราะหบตรจนถงอาย 6 ป ควรมการปรบปรงกฎกระทรวงใหมความเหมาะสมใหกบผประกนตนทไดรบสทธประโยชนทดแทนฯตามมาตรา 74 แลวมเหตจ าเปนตองกลบประเทศตนทางกอนทบตรจะมอายครบ 6 ป ทท าใหสทธประโยชนนนสนสดลงทนท รวมทงการปรบปรงกฎหมาย/กฎกระทรวงใหมความเหมาะสมใหกบผประกนตนท

��1��61.indd 52 11/4/2561 16:21:13


ไดรบสทธประโยชนทดแทนฯตามมาตรา 76 ทใหการสงเคราะหชราภาพเมออายครบ 55 ป และตองออกจากงาน แลวมเหตจ าเปนตองกลบประเทศตนทาง 6. ขอเสนอแนะ 6.1 พ.ร.บ.การท างานของตางดาว พ.ศ.2551 ทก าหนดอาชพทงหมดหรอบางสวนในพ.ร.ก.ก าหนดงานในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า พ.ศ. 2522 ตองมการปรบปรงหรอทบทวนใหมและใหองคกรทงภาครฐและเอกชนทเกยวของไดแสดงความคดเหนกอนประกาศใช การไดรบขอยกเวนการท างานของคนตางดาวตามขอตกลงยอมรบรวมในเรองคณสมบตของนกวชาชพอาเซยน ไดแก วศวกร สถาปนก นกบญช นกส ารวจ และการทองเทยว ยงขดตอพ.ร.ก.ก าหนดงานในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวท า พ.ศ. 2522 ทยงหามใหคนตางดาวท างาน ตองไดรบการปรบปรงหรอทบทวนใหมเกยวกบอาชพทงหมดหรอบางสวนในพระราชกฤษฎกา รวมทงปรบปรงหรอทบทวนใหมเกยวกบงานกรรมกร เพอใหสอดคลองกบการใชมตคณะรฐมนตร ตามมาตรา 17 แหงพ.ร.บ.คนเขาเมอง พ.ศ. 2522 6.2 การอทธรณ ในค าสงคณะกรรมการวนจฉยอทธรณ และการน าคดขนส ศาล ของลกจางคนตางดาวหรอผมสทธตามมาตรา 20 แหงพ.ร.บ.เงนทดแทน พ.ศ. 2537 แรงงานตางดาวมระยะเวลาจ ากดทจะอยในไทย ถงแมการสบพยานหลกฐานตางจะท าไดกอน การพจารณาเสรจอาจท าใหแรงงานตางดาวตองกลบประเทศตนทาง ดงนนตองมการปรบปรงระยะเวลาในการอทธรณดงกลาว 6.3 บทก าหนดโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ตามมาตรา 62 ทใชก าหนดโทษแกนายจางทฝาฝนมาตรา 48 ดงนนตองมการปรบปรงเรองโทษของนายจาง เพอใหเหมาะสมกบสถานการณปจจบน รวมทงการบงคบใชกฎหมายของเจาพนกงานเกดผลอยางจรงจงใหนายจางกระท าตามกตกาจะท าใหเกดประสทธภาพของการท างานตามเจตนารมณของกฎหมาย 6.4 ผประกนตนเพศชายทจะขอรบประโยชนทดแทนในกรณคลอดบตรทภรรยาอยในประเทศตนทางหรอในประเทศไทย เอกสารทจะใชประกอบการเบกจายประโยชนทดแทนในกรณคลอดบตรตามมาตรา 6 พ.ร.บ.ประกนสงคม พ.ศ. 2533 ควรมการเรยกทเหมอนกนทวประเทศ ส าหรบสทธประโยชนทดแทนในกรณสงเคราะหบตร ตามมาตรา 74 ควรมการปรบปรงกฎกระทรวงใหมความเหมาะสมใหกบผประกนตนทไดรบสทธประโยชนทดแทนฯตามมาตรา 74 รวมทงการปรบปรงกฎหมาย/กฎกระทรวงใหมความเหมาะสมใหกบผประกนตนทไดรบสทธประโยชนทดแทนฯตามมาตรา 76 ทใหการสงเคราะหชราภาพเมออายครบ 55 ป และตองออกจากงาน แลวมเหตจ าเปนตองกลบประเทศตนทาง

��1��61.indd 53 11/4/2561 16:21:13


References Khemika Chunwichit. (2013). Understanding The Immigration Act, 1979, Chapter 4, of The Commissioner Inspection Immigration Checkpoint Suvarnabhumi Airport. College. Bangkok: Thongsuk College Natthaphat Rattanachiwakun. (2015). Problems Related to Labor Mobility from Establishmentthe Asean Economic Community: a Case Study of Asean Mutual Recognition Arrangements (Mras) (Master of Laws Faculty of Law). Bangkok : Dhurakij Pundit University. Sirichom Phromchom. (2015). Work of Foreigners or Migrants Law Office of The Secretariat of The Senate [Online]. From : Www.Senate.Go.Th/ Lawdatacenter/Includes/Fckeditor/Upload/./K120%20Jun, 16 April 2017. .

��1��61.indd 54 11/4/2561 16:21:13


บรณาการพทธธรรมในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร INTEGRATION OF BUDDHADHAMMA IN INFORMATION COMMUNICATION

AND TECHNOLOGY UTILIZATION สนนทา กรชไกรวรรณ* สวญ รกสตย** สมานพ ศวารตน***

พระมหาบญไทย ปญ มโน**** Sunanta Krichkraiwan, Suvin Ruksak, Sumanop Siwarat, Phramaha Boonthai

Puññamano

บทคดยอ บทความเรองเรอง บรณาการพทธธรรมในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

มวตถประสงคดงน 1) เพอศกษาแนวคดทฤษฎเกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 2) เพอศกษาหลกพทธธรรม 3) เพอบรณาการหลกพทธธรรมในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และ 4) เพอสรางองคความรใหม วทยานพนธนเปนการวจยเชงคณภาพแบบเอกสาร สมภาษณเชงลก และเสวนากลม

ผลการวจยพบวา การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร คอการใชใหเปนเครองมอเพอใหไดขอมลทถกตอง รวดเรว ใชสรางประโยชนและพฒนาคณภาพชวต แตการใช ICT กเกดปญหาทางอาชญากรรม การละเมดลขสทธและการใชไปในทางทผด แมจะแกปญหาดวยกฎหมาย จรรยาบรรณ และระบบความปลอดภย แตกยงไมอาจแกได อกทงเปนการแกปญหาทปลายเหต ดงนนจงตองน าหลกพทธธรรม ไดแก หรโอตตปปะ เบญจศลเบญจธรรม โยนโสมนสการและหลก กาลามสตรกงขานยฐานมาปรบใชเพอแกปญหาดวย ในการบรณาการแกปญหาอาชญากรรมดวยหลกพทธธรรมตองปลกฝงทศนคตทดในการรบผดชอบตอสงคมตงแตเดก ใหรจกใช ICT ไปในทางทเปนคณประโยชน ไมละเมดกฎเกณฑ กตกาของสงคม การแกปญหาละเมดทรพยสนทางปญญาดวยหลกพทธธรรมตองสรางจตส านกละอายการท าความชวกลวความผด เคารพในการคดคนของผอนและรจกรงสรรคนวตกรรมของตนเอง สวนการแกปญหาการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางทผดเรมจากการตรวจสอบขอมล มสตและเมตตา ใชอยางถกตองเนนคณคาและประโยชน ตามองคความรใหมเรยกวา GRIS Model ค าส าคญ: การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร, บรณาการดวยพทธธรรม

* Doctor of Philosophy Program in Buddhist Studies, Mahamakut Buddhist University ** Mahamakut Buddhist University *** Mahamakut Buddhist University **** Mahamakut Buddhist University

��1��61.indd 55 11/4/2561 16:21:13


ABSTRACT The objectives of the research entitled integration of Buddhadhamma in

information communication and technology utilization were; 1) to study the theories on using information communication and technology, 2) to study the principles of Buddhadhamma, 3) to integrate the principles of buddhadhamma with information communication and technology, and 4) to propose guidelines in building new knowledge. The study employed documentary qualitative method conducting an in-depth interview and focus group dicussion.

The results were indicated that information communication and technology helps to obtain accurate information in no time which is beneficial for business and the quality of life. As for technology related crimes can be effectively handled by law enforcement organization using security system as well as ethical laws but solving the symptoms not the root cause. so the principles of Buddhadhamma have been applied to ict, these are hiri and ottappa, the five precepts and Dhamma, yonisomanasikara and kalamasutta kangkhaniyathana.

The integration of Buddhaddhamma principles to solve criminal problems is essential to indoctrinate social responsibility since childhood. Do utilize it and do not violate the social regulation. To prevent violation of intellectual property with Buddhadhamma must be resolved by raising awareness of consequences of sinful conducts as well as having respect for others’ innovation. In order to resolve the problem of wrong ict’s using, it can begin from investigate the message, the sender and the receiver based on one’s consciousness so that guidelines can be determined with virtue and usefulness based on the new body of knowledge named gris model. keywords: information communication and technology, Buddhadhamma

��1��61.indd 56 11/4/2561 16:21:14


1. บทน ำ

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ( ICT: Information Communication and Technology) หรอทเรยกกนวา ไอซท เปนค าทรจกและคนเคยกนเปนอยางดในสงคมยคขาวสารหรอสงคมสารสนเทศไรพรมแดน ซงเทคโนโลยสารสนเทศเปนเทคโนโลยทส าคญและนาสนใจเพราะเกยวของกบการด ารงชวตของมนษยทกคนบนโลกทก ๆ เวลา พฒนาการดานเทคโนโลยสารสนเทศท าใหชวตความเปนอยของคนทกระดบเกยวของกบเทคโนโลยอยตลอดเวลา ในปจจบนนโลกไดววฒนาการเขาส “ยคสารสนเทศ” (Information age) อยางเตมตว การเพมจ านวนของขอมลขาวสารอยางมากมายรวดเรวจนเกดภาวะ “Information Explosion” ท าใหมนษยตองหนมาพงเทคโนโลยสารสนเทศอยางมากเพอชวยในการบรหารจดการกบขอมลเหลาน จงเปนยคทองของสารสนเทศในยคโลกาภวตนทางดานขอมลขาวสารอยางแทจรง (Ruchareka Wittayawuttikul, 2010)

ยงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมความจ าเปนตอโลกปจจบนมากเทาใด ปญหาอนเกดจากเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารกมเพมขนอยางทวคณ มการใชเทคโนโลยสารสนเทศไปในทางทผดจนสงผลกระทบในวงกวาง เปนปญหาของคนทงโลกทเกยวของกบอาชญากรรมบนโลกไซเบอร ไมวาจะเปนการหลอกลวง การลกขโมยขอมล การละเมดสทธสวนบคคล การละเมดลขสทธทรพยสนทางปญญา การท ารายผอนและอน ๆ อกมากมายตามสถตของศนยประสานการรกษาความมนคงปลอดภยระบบคอมพวเตอรประเทศไทย (ไทยเซรต) (Thailand Computer Emergency Response Team (ThaiCERT), 2015) แมวาจะมการแกไขปญหาดงกลาวดวยกฎหมาย การเฝาระวงและระบบความปลอดภยกยงเปนการแกปญหาทปลายเหต ปญหาเหลานตองใชหลกพทธธรรมเขาไปชวยแกทตนเหต ดวยเหตนผวจยจงมความสนใจทจะศกษาแนวทางในการบรณาการพทธธรรมกบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอสรางความตระหนกรในการเกรงกลวในการทจะกระท าความผดและมจรยธรรมในการประพฤตปฏบตตนเหนโทษภยของการน าเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปใชในความไมถกตอง หรอการละเมดทรพยสนทางปญญาทางดานน

2. วตถประสงคของกำรวจย 2.1 เพอศกษาแนวคดทฤษฎเกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 2.2 เพอศกษาหลกพทธธรรมทเกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 2.3 เพอบรณาการหลกพทธธรรมในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 2.4 เพอน าเสนอแนวทางการสรางองคความรใหมเกยวกบ “รปแบบการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทบรณาการดวยหลกพทธธรรม”

��1��61.indd 57 11/4/2561 16:21:14


3. ขอบเขตของกำรวจย 3.1 ขอบเขตดานเนอหาทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ไดแก 1) อาชญากรรมทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 2) การละเมดลขสทธทรพยสนทางปญญา 3) การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปในทางทผด

3.2 ขอบเขตดานเนอหาทางพทธธรรม ไดแก หลกหรโอตตปปะ หลกเบญจศลเบญจธรรม หลกโยนโสมนสการ และหลกกาลามสตรกงขานยฐาน 10 ประการ

3.3 ขอบเขตดานบคคลผใหขอมลส าคญ ไดแก สมภาษณผทรงคณวฒผทมประสบการณในใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารและผเชยวชาญทางดานพระพทธศาสนาและการเสวนากลมบคคลผบรหาร ผปฏบตการและผใช ICT

4. วธกำรด ำเนนกำรวจย

ในการวจยเรอง บรณาการพทธธรรมในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ผวจยไดมวธด าเนนการวจย ดงตอไปน

4.1 เปนการวจยเชงคณภาพแบบวจยเอกสาร (Documentary Qualitative Research) ศกษาคนควาเอกสารปฐมภม (Primary Sources) จากพระไตรปฎกและอรรถกถา และขอมลทตยภม (Secondary Sources) จากเอกสารทางวชาการ วารสาร บทความ และงานวจยทเกยวของ

4.2 การสมภาษณเชงลก (In-depth interview) แบบเจาะจงบคคลทเกยวของกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (Key Important Person) จ านวน 11 รป/คน และการเสวนากลม (Focus Group Disxussion) การจดเสวนากลมยอยทเนนหวขอเนอหาเฉพาะทเกยวของกบเรองทท าการวจยเพอรบฟงขอคดเหนจากกลมตวอยาง 25 คน

4.3 วเคราะหขอมลทไดจากการศกษาคนควาขอมลปฐมภมและขอมลภาคสนามเกยวกบการสมภาษณเชงลกและเสวนากลม และสงเคราะหสรปผลและน าเสนอองคความรใหม 5. ผลกำรวจย

ในการศกษาวเคราะห สงเคราะหขอมลจากการท าวจยทกขนตอนตามวตถประสงค เพอคนหาค าตอบของปญหาและแนวทางในการแกไขเกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารดวยหลกพทธธรรม ผลวจยพบวา

5.1 แนวคดทฤษฎเกยวกบกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เปนการประยกตเอาความรทางดานวทยาศาสตรมาจดการสารสนเทศทตองการ โดยอาศยเครองมอทางเทคโนโลยใหมทประกอบดวยเทคโนโลยคอมพวเตอรและเทคโนโลยสอสารโทรคมนาคมเพอใหไดขอมลทถกตอง เกดประโยชนทางดานการ

��1��61.indd 58 11/4/2561 16:21:14


แขงขนและการพฒนาคณภาพชวตใหดขนกลายเปนสงจ าเปนขนพนฐาน แนวคดเกยวกบการใช ICT มผลตอพฤตกรรมการยอมรบการใชเทคโนโลยและนวตกรรมใหม ๆ พฤตกรรมของผใช ICT มกมองหาชองทางจากการไดประโยชนมากกวาน ามาเปนเครองมอ จงเกดปญหาเปนภยคกคามความสงบเรยบรอยของสงคม ปญหาดงกลาวสงคมจงใชทฤษฎ C.I.A. Triangle เพอสรางความปลอดภยของขอมลสารสนเทศและคณะกรรมดานความมนคงโทรคมนาคมและระบบสารสนเทศแหงชาตของตางประเทศหรอ NSTISSC ไดก าหนดเปนมาตรฐานการประเมนความมนคงปลอดภยของสารสนเทศ (Panida Panichkul, 2013 : 9) การก าหนดนโยบายในการปฏบต ใหการศกษาและมการน าเทคโนโลยมาใชเปนกลไกควบคม พรอมทงมการก าหนดบทลงโทษผกระท าความผดตามพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอรพ.ศ. 2550 และกฎหมาย หากแตพฤตกรรมของคนทยงมความเหนแกตวดวยการอยากไดในสงทไมใชของตนโดยการละเมดลขสทธทรพยสนทางปญญา ดวยการละเมดสทธของผอน ใชเกนกวาลขสทธทก าหนดไวและยงปลอมแปลงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของผอน มการก าหนดหลกประพฤตปฏบตของบคคลทอยรวมกนในสงคมใหเกดความสงบสขและมความสมพนธตามหลกทางศลธรรมดวยการปลกฝง สรางจตส านกทางจรยธรรมใหเกดกบพฤตกรรมของผใช ICT ใหสอดคลองกบมาตรฐานทางสงคมดวยความสมพนธของจรยธรรม (Ethics) สงคม (Social) และการเมอง (Polity) (Kenneth C. Laudon and Jane P. Laudon, 2007) ก าหนดพระราชบญญตคมครองทรพยสนทางปญญา จรรยาวชาชพและกฎหมายตาง ๆ ในขณะทผใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารยงคงใชอยางไมรคณคาและใหเกดประโยชน ยดตดกบความสะดวกสบายทไดรบ หมกมนอยกบ ICT เสพตดจนขาดไมได ท าใหขาดปญญาในการไตรตรองพจารณาอยางรอบคอบ ขาดวจารณญาณในการรบรขาวสารทไหลมากบ ICT จนท าใหเกดปญหาการใช ICT ไปในทางทผด วธการปองกนในปจจบนโดยใหความรและสรางทศนคตทดแกผใช ICT ทเปนผสงและผรบขอมลขาวสารใหมความระมดระวงในการสรางขอมลขาวสารทมประโยชน สงขอมลขาวสารดวยชองทางสงทถกตองเหมาะสม (Berlo K. David, 1960 : 40) ไมกอใหเกดผลสะทอนกลบหรอปฏกรยาตอบกลบทรนแรงเลวราย แมจะมการน ามาตรการปองกนและแกไขปญหาทเกดจาก ICT แตกชวยปองกนปญหาไดในระดบหนง แตปญหากยงคงมอยและทวความรนแรงเพมขนตามความกาวหนาของ ICT ทไดพฒนาอยางกาวกระโดดใหทนตอความตองการของผบรโภค ICT อยางขาดสามญส านก ไมมทศนคตทดเหนประโยชนจาก ICT มากกวามองเหนชองทางหาผลประโยชนจากเครองมอนอยางขาดคณธรรม

��1��61.indd 59 11/4/2561 16:21:14


5.2 หลกพทธธรรมทเกยวกบกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร ค าสอนในพระพทธศาสนามงเนนไปทสาเหตรากเหงาของปญหาไดแกจตใจ และจากปญหาตาง ๆ ทเกดขนจากการใช ICT สามารถแกไขดวยหลกพทธธรรมทง 4 ชดไดแก

5.2.1 หลกหรโอตตปปะเปนหลกธรรมทพระพทธเจาทรงสอนใหเปนคนมคณธรรมภายในใจ เกดความละอายและเกรงกลวตอการกระท าชวของตนเอง “หร” ด ารงอยในสภาวะอนนาละอาย เปนอาการละอายตอการกระท า “โอตตปปะ” กด ารงอยในสภาวะอนนากลวเปนความกลวแกอบายทชอวาภย เหมอนเหลก 2 กอน กอนหนงเยนเปอนดวยคถอกกอนหนงรอนไฟตดทวแลว บคคลผฉลาดรงเกยจไมจบกอนเหลกทเยนเพราะเปอนดวยคล และไมจบกอนเหลกอนทรอนจงไมท ากรรมชวเพราะกลวละอาย หรโอตตปปะเปนธรรมพนฐานทเปนแกนของบคคลพงสรางใหเกดกบตนจะเกดสตปญญาในการละอกศลธรรมทเกาะกนใจ มแกนแทของรางกายทคอยยบยงจากการกระท าชว ผมหรโอตตปปะไดชอวาเปนผมเทวธรรม ดงพทธพจนของพระพทธเจาทกลาววา

“หรโอตตปปสมปนนา สกกธมมสมาหตา สนโต สปปรสา โลเก เทวธมมาต วจจเร”

บคคลผถงพรอมดวยหรและโอตตปปะ ตงมนอยในสกกธรรม (กศลธรรม) เปนผทสงบระงบ เปนคนดงาม ทานเรยกวาผมเทวธรรมในโลก (Kh.Ja. 27/6/3) หรโอตตปปะจงเปนธรรมคมครองโลกเพอใหเกดสนตอยรวมกนดวยความสงบสข

5.2.2 หลกเบญจศลเบญจธรรม พระพทธเจาทรงสอนใหเหนถงหลกศลธรรมทสามารถระงบอนตราย ทควรนอมเขามาในตน ประพฤตปฏบตใหเปนปกตนสยเกดการอยรวมกนอยางสงบสข หากคนไมมศลจะมพฤตกรรมทเปนไปในทางท ารายท าลายเอาเปรยบดวยจตใจทคดแตเรองผลประโยชนสวนตนและพวกพองเบญจศลเปนขอหามทควรรกษาอยางชอบธรรม เบญจธรรมเปนธรรมทสนบสนนและก ากบใหการรกษาศลเปนไปดวยด (Phramahabodhivongsacarya (Thongdi), 2558 : 61)

5.2.3 หลกโยนโสมนสการ หลกธรรมทสอนใหคนรจกด าเนนชวตถกตองตอตนเอง สงคมและสภาพแวดลอม เปนความสขทเออตอการเกดความสขตอผอนดวยความคดทไตรตรองอยางรอบคอบ ผานการพจารณาดวยสตปญญาตามเหตผลทเกดจากความเปนจรงของสงนน ๆ การพฒนาปญญาซงเปนกระบวนการทตองด าเนนไปภายในตวของบคคลเพอเกดความรความเขาใจ ทศนคตและคานยมทถกตองดงาม โยนโสมนสการใหความส าคญกบความจรงเปนหลกยดในการแกปญหา มจตเปนตนแหงความคดใหรจกคดดวยตนเอง ประสานทางกายและวาจาออกมาเปนการกระท า โยนโสมนสการเปนธรรมทกนอกศลไมใหเกดขนและชวยใหกศลเจรญ การน าวธคดแบบโยนโสมนสการ 5 วธตามวธคดแบบคณคาแท คณคาเทยม วธคดแบบแยกแยะใหเหนครบทกดานทกมต วธคดทเหนถงความสมพนธระหวางหลกการและความมงหมาย วธคดแบบปลกเราคณธรรม

��1��61.indd 60 11/4/2561 16:21:14


ใหเกดเพอชกน าไปในทางทดมประโยชน และวธคดแบบรทนคณโทษและทางออกเพอพจารณาปญหาใหครบทกดานมาใชเพอคดแกปญหา (Phra Bhramagunabhorn (P.A.Payutto), 2013 : 15) วธคดแบบโยนโสมนสการจงเปนเครองฝกจตเพอสรางนสยใหมใหแกจต สรางนสยแหงการคด การฝกคดใหถกตองสงผลใหเกดปญญาเหนสงทควรและไมควรท า

5.2.4 หลกกาลามสตรกงขานยฐาน 10 ประการ พระพทธศาสนาสอนใหมความเชอโดยใชปญญาตามเหตผลทเกดจากความเปนจรง ใชสตพจารณาไตรตรองวามโทษหรอมประโยชน มประโยชนน าไปปฏบตแลวจงปลงใจเชอ เปนการรเทาทนไมหลงเชอในสงทไมควรเชอ กาลามสตรเปนหลกส าคญทชวยใหเกดการพฒนาปญญาและเกดปญญาทแทจรง รจกการด าเนนชวตอยางถกตองคอรจกใชชวตอยางถกตองตามทธรรมชาตก าหนด หลกการความเชอจากกาลามสตรกงขานยฐาน 10 ประการจงเปนเกณฑในการสรางความตระหนกรใหเกดกบมนษยในการสรางมาตรฐานของความเชอในสงทควรเชอ ภายในคอความคดและภายนอกคอขอเทจจรง หากมนษยรเองไดวาสงใดท าใหเกดกศลท าใหตนเองมความสขไมเดอดรอน ผรกสรรเสรญสงนนเชอได หากสงใดท าใหเกดอกศลตนเองมความทกขเดอดรอน ผรกตเตยนสงนนกไมควรเชอ (A.III. 20/66/261) เมอไดมาตรฐานทางความเชอกจะน าไปสฐานแหงการปฏบตอยางถกวธ ดงทพระพทธเจาไดทรงสอนชาวกาลามะใหพงตนเองอนเปนทพงทประเสรฐสด โดยใหพจารณารดวยปญญาตนเองวาธรรมใดมประโยชน ผรสรรเสรญ ธรรมเหลานทบคคลถอปฏบตสมบรณแลวยอมเปนไปเพอเกอกลและท าใหเกดความสข นนเอง

5.3 บรณำกำรพทธธรรมในกำรแกไขปญหำกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร การน าหลกพทธธรรมทง ๔ ชดธรรมมาบรณาการใชรวมกบการแกไขปญหาการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทง ๓ ประเดนสรปไดดงน

5.3.1 กำรบรณำกำรพทธธรรมในกำรแกปญหำอำชญำกรรมทำง ICT การแกไขปญหาอาชญากรรมทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ( ICT) อาศยกรอบมาตรฐานการปองกนรกษาอาชญากรรมตามทฤษฎ C.I.A. Triangle ทง 6 มาตรการเปนแนวทางหลก เพอมงเนนไปทบทลงโทษตอผกระท าความผด โดยปลกฝงจตส านกและความรบผดชอบ รจกคณ-โทษ มประโยชน-มใชประโยชน ค านงถงความสงบสขของสงคมวาเปนความสขของตนเอง สรางกระบวนการท าตามหนาททถกตอง สรางความเปนคนคณภาพสามารถใชวจารณญาณตอการกระท าของตน ผานการศกษา วฒนธรรมและคานยมเปนพลงผลกดน สอดคลองกบบทสรปการใหสมภาษณของผทรงคณวฒทวา สรางจตส านกรผดชอบชวดและมระเบยบวนยตองสรางตงแตเดก ใหรกฎเกณฑกตกา รบผดตอโทษทตนเองกระท า ฝกคดอยางมระบบ มวธคดวเคราะห และเปนคนสงเกตขอมลผานเครองมอทาง ICT โดยเรมทกลมเสยงผานสถานศกษาและตองท าให เปนนโยบายของรฐ และสอดคลองกบการเสวนากลม ทวา สถาบนครอบครว

��1��61.indd 61 11/4/2561 16:21:15


สถาบนการศกษาและนโยบายของรฐตองเชอมโยงกนในการปลกฝงใหความร ความเขาใจทงเรองกฎหมายและผลทไดรบ สงเสรมการใช ICT ไปในทางทถกตองและประณามผน าไปใชในทางทผด 5.3.2 กำรบรณำกำรพทธธรรมในกำรแกปญหำละเมดลขสทธทรพยสนทำงปญญำ การแกไขปญหาละเมดลขสทธทรพยสนทางปญญาโดยใชความสมพนธระหวางจรยธรรม สงคมและการเมองเปนหลกการส าคญ เนนการมสวนรวมทางสงคมเปนเครองมอ กลไกทจะสรางใหเกดสงเหลานขนไดตองอาศยการตงกฎเกณฑรวมกนในสงคม ทกคนในสงคมตองมสวนรวมรบผดชอบตอผลกระทบทเกดขน สงคมตองไมยอมรบตอการละเมดสทธของผอน คอยสงเสรมและใหก าลงใจตอผกระท าอยางถกตอง อาศยพลงสงคม (Socialization) หลกพทธธรรมทใชบรณาการตองอาศยกฎเกณฑกตกาทางสงคม บทลงโทษ สงเสรมสนบสนนผปฏบตตามกฎเกณฑ สรางวฒนธรรมไมยอมรบผกระท าผด มการประเมนผลของการปฏบตตามพทธธรรมและปรบปรงวธการใหเหมาะสมอยเสมอ ประเดนการไมละเมดลขสทธทรพยสนทางปญญาในการแกไขเชงบวกตามทผทรงคณวฒเสนอแนะใหมการรงสรรคนวตกรรมของตนขนมานบเปนการปรบทศนะจากผใชมาเปนผสราง สอดคลองกบแนวคด List Model ทมงเนนการพฒนาสงคมดวย ICT เปนการสรางนวตกรรม (Innovation) ทาง ICT เพอใหเกดการแลกเปลยน เรยนร การไดใชความร ความคด และจนตนาการทน าไปสการปฏบตไดจรง (Phrasuthirattanabundit (Suthit Aphakaro), 2016) โดยเฉพาะอยางยงความกาวหนาทางเทคโนโลยยงใหเกดการรงสรรคนวตกรรมไดงายขนถาหากมการสงเสรมและสนบสนน กระบวนการบรณาการจะมผลปรากฏชดกตอเมอทกฝายใหความส าคญและยอมรบ เพอจดประสงคในการสรางมาตรฐานทางสงคมและสรางคานยมทถกตองในการใช ICT สอดคลองกบบทสรปการใหสมภาษณของผทรงคณวฒทวา การสรางมาตรฐานทางศลธรรมทดใหเกยรตและเคารพการคดคนของผอน รจกปกปองสทธสวนบคคล สรางวฒนธรรมแมแบบทดในสงคม รจกรงสรรคนวตกรรมของตนเพอไมใหเกดความโลภในงานของผอน ซงสอดคลองกบบทสรปของการเสวนากลมทวา สรางวฒนธรรมทดใหเกดขนโดยรวาผดกคอผดไมมขอยกเวน บงคบใชกฎหมายอยางเขมขนเพอท าใหคนตระหนกและเกรงกลว สรางความเขาใจถงความผดทเกยวกบการละเมดทรพยสนทางปญญา ปลกจตส านกในการเคารพความสามารถของผอน เปลยนคานยมจากการเลนเนตมาเปนการใชเนตใหคมคาและมประโยชน 5.3.3 กำรบรณำกำรพทธธรรมในกำรแกปญหำกำรใช ICT ไปในทำงทผด กระบวนการตดตอสอสารในลกษณะรปแบบจ าลอง SMCR และปฏกรยาตอบกลบ คอพฒนาคณภาพของคนใหมทกษะในการสอสารทด มทศนคตทดตอกน รวมมอกนสรางสารทมประสทธภาพ ปองกนการตดตอสอสารทสรางปญหาและสงผลกระทบตอความสงบสขของส งคม กระบวนการส าคญสรางสงเหลานตองไดรบความรวมมอจากคนในสงคม เรมจากผสงสาร ผรบสาร

��1��61.indd 62 11/4/2561 16:21:15


การสรางสาร การใชชองทางสอสารและการตอบกลบเชงบวก ตองรวมกนขจดความคดเชงลบท ท าใหการตดตอสอสารเกดปญหา ลดทอนความโกรธ ความไมพอใจและความขดแยงในสงคม สรางสามญส านกทดใหเกดดวยความคดทมวจารณญาณตงอยในบนฐานกศลจต บนสตปญญาทพจารณาตรวจสอบ จตส านกมความละอายเกรงกลวทท าใหเกดปญหาในสงคม วเคราะหและสงเคราะหเหนถงคณ-โทษของสารในทกมต สอดคลองกบบทสรปจากการสมภาษณผทรงคณวฒทวา สรางคนใหรจกใชประโยชนจาก ICT สรางสงแวดลอมแหงการเรยนรทาง ICT สรางความสมดลระหวางความคดกบเครองมอสอสารดวยวจารณญาณและภมคมกนทาง ICT โดยก าหนดการใชทถกและผดทาง ICT อยางเปนระบบและเผยแพรผาน ICT ปฏบตตามกฎระเบยบ ระบโทษเพอสรางจตส านกและยบยงการใช ICT ไปในทางทผด ซงสอดคลองกบบทสรปของผ เสวนากลมทวา รจกการตรวจสอบและมวธคดพจารณาดวยเหตผลกอนจะเชอ สรางคนใหมความรบผดชอบ มเมตตาไมเบยดเบยนและท ารายผอน ใช ICT เฉพาะเทาทตองการประโยชน ใหความรแกผใช ICT ถงภยอนตราย ไมเปดเผยขอมลสวนตวในโลกออนไลน ปลกฝงจตส านกตงแตเดกใหรวา ICT เปนเครองมอทมประโยชนและไมใชไปในทางทผด รฐบาลตองมนโยบายเผยแพรใหทราบถงวธการใช ICT อยางถกตอง จากการสรปดงกลาว ผวจยไดสรางเปนมาตรการทางกระบวนการไดดงน

1. เพมกระบวนกำรเรยนร การเรยนรเปนเบองตนของการใสจตส านกลงในจต (Input) ทกครอบครวตองคอยใหความรเรองการใช ICT อยางถกตอง โดยยดหลกกฎระเบยบทรฐตราไวบงคบ และจรรยาบรรณมารยาททดในการใช ICT ครอบครวและสงคมตองสงเสรมกระบวนการเรยนร โดยเฉพาะคณธรรมทางพระพทธศาสนาคอ การมสตกบเมตตาทจะอยกบผอนและการอยในโลกเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สตและเมตตาเปนภมคมกนทจะไมใหท าความชวและกลวความผดไดด ในกระบวนการนสามารถสรปเปนล าดบคอ

1) เขยนและบอกกลาวสม าเสมอ 2) จดจ าไดในขอความทเปนกฎเกณฑกตกา 3) บอกตอไดเมอกระท าถกหรอผด 4) ใหรางวลผกระท าถก 5) ลงโทษผกระท าผด

2. เพมกระบวนกำรมวจำรณญำณ ตองอาศยกระบวนการทางการศกษาเปนวธปลกฝงทไดผล การฝกใหคนมวจารณญาณตรวจสอบการกระท าของตนและผอน ยดหลกการใช ICT วาเปนคณคาแทหรอเทยม ดผลกระทบจาก ICT แยกแยะใหเหนองคประกอบและความเหมาะสมในการใช ICT ใหเกดการเรยนรและประสบการณดวยตนเอง สงทตองปลกฝงลงในจตส านกของการรจกใชความคดพจารณาในขนนกคอ การตรวจสอบขอมลใหดกอนทจะเชอหรอสงตอขอมลและหลกการตรวจสอบความจรงของแหลงขอมล ตองดวากศลจตเพมอกศลจตลด เปนการ

��1��61.indd 63 11/4/2561 16:21:15


เพมความดและลดความไมดในใจ การรจกใครครวญพจารณาอยางนจนเปนนสย เปนพฤตกรรมทเปนฐานใหเกดวฒนธรรมทมวจารณญาณไมเชออะไรงาย สถาบนการศกษาตองท าเปนมาตรการเปนสวนหนงของผลการศกษา สรปเปนแนวปฏบตไดดงน

1) ก าหนดเปนสวนหนงของการศกษา 2) ใหคะแนนผทรจกพจารณาขอมล 3) สงเสรมการน าไปขยายตอครอบครวและสงคม

3. สรำงทศนคตทถกตอง เปนเรองทตองอาศยการปลกฝงมาเปนล าดบ ตองตองอาศยบคคลตวอยางในสงคม ชใหเหนวาการใช ICT นนเปนเครองมอทสรางประโยชนไดมหาศาลถาหากรจกน าไปใช การกระท าความผดตอ ICT เปนเรองทผไมมทศนคตทถกตองกระท า ตองมการสงเสรมการใช ICT ไปในมตตาง ๆ ทงกระบวนการเรยนร การเลยงชวต การพฒนาชวตและการเสรมสรางปญญา ทศนคตทดเปนบอเกดของนวตกรรมอกมากมายจาก ICT การศกษาและสงคมตองรบผดชอบ กฎหมายเปนเพยงกรอบบงคบผฝาฝน เมอคนไดรบการปลกฝงอยางเปนระบบกยอมเปนวฒนธรรมทดงาม เนนการมความเมตตาและสตเปนเครองน าทาง และมวจารณญาณเปนเครองมอตรวจสอบ สรปเปนขนตอนคอ

1) รจกคดวเคราะหอยางเปนระบบตามหลกกศลธรรม 2) รจกใช ICT ใหเกดประโยชน 3)รจกตรวจสอบขอเทจจรงดวยวจารณญาณ

กระบวนการทงหมดนนกอยทการไดรบการศกษาแลกเปลยนเรยนร การจดจ าได มความแมนย าในหลกการ การใครครวญพจารณาดวยเหตผลอนเปนธรรมและการน าไปใชไดอยางถกตอง 6. องคควำมรใหมเกยวกบกำรบรณำกำรกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำรดวยพทธธรรม การบรณาการจากการวเคราะหเอกสาร สมภาษณผใหขอมลส าคญและการเสวนากลม สงเคราะหเปนองคความรใหมเกยวกบการสรางกระบวนการทางจตส านกทดในการใช ICT ใหเกดขนภายในจตใจของคน ครอบครวเปนจดเรมตนของการเพาะบมเมลดกลาทสมบรณแบบ การสรางคนทมจตใจเขมแขงแตเปยมไปดวยเมตตามความละอายและเกรงกลวตอการท าความผดทงหลาย สรางทศนคตทดเมอตองเผชญกบขอมลขาวสารตาง ๆ มากมาย อยรวมกนในสงคมดวยความสงบสขไดคนกตองปฏบตตามระเบยบกฎเกณฑของการอยรวมกน ในขณะทกฎหมายและพระราชบญญตตาง ๆ คมครองจากภายนอก ขอหามทางศลและการปฏบตตามธรรมทสนบสนนใหศลเจรญงอกงามเปนการคมครองจากภายในตนเปนการสรางสงคมทมความสข การสรางความ

��1��61.indd 64 11/4/2561 16:21:15


มนคงเขมแขงของคนในสงคมตอขอมลขาวสารเปนสงจ าเปน ดวยการสรางสงคมทมวฒนธรรมในการใช ICT อยางถกตองและใชอยางเปนประโยชน ตองรจกตรวจสอบขอมลขาวสารกอนทจะเชอ มประโยชนจงน าไปปฏบตและบอกตอ มโทษท าใหเกดความเสยหายท ารายตนเองและผอนกทงเสย เปนกระบวนตรวจสอบทถกตองจงท าใหเกดวฒนธรรมทดงามของสงคม ท าใหคนรจกคดอยางเปนระบบใครครวญวเคราะหถงเหตและผลดวยการใชปญญา สรางกระบวนการตดสนใจในสงทถกตองตามความจรง สงคมจงประกอบไปดวยคนมปญญาพจารณาทกมตตามความเปนจรง มกระบวนการคดวเคราะหอยางแยบคายจนสงเคราะหไดสงทถกตอง ปฏบตจนกลายเปนลกษณะนสยทแทจรงเปนสงคมแหงคนมปญญา การมจตส านกทดตามกฎเกณฑ กฎหมายและขอก าหนดทงทางโลกและทางธรรม การตรวจสอบฐานขอมลและการคดวเคราะหอยางเปนระบบอยภายใตการหมนไปของธรรมทกดาน จงเปนรปแบบของกระแส ICT ทหมนไปอยางตอเนองเรยกวา GRIS Model (อานวา กรส) ทอยในรปลกษณของเครองหมายอนฟนตบวก (+) กนทมธรรมจกรเปนแกนกลาง

��1��61.indd 65 11/4/2561 16:21:15


7. แนวกำรใช GRIS Model

7.1 กระบวนกำรสรำงจตส ำนกทำงดำน ICT กระบวนการนตองเรมเมอยงเดกและเยาวชนโดยอาศยสถาบนทางการศกษาและสถาบนครอบครวเปนกลไกในการขบเคลอนจงจะประสบผลส าเรจ กระบวนการสราง G (Good Conscience) ในโมเดลตองมากอนและตองท าใหเกดขนใหได เพราะมฉะนนยอมกอใหเกดความผลกระทบทางดานการพฒนาประเทศในดานนไปดวย 7.2 กระบวนกำรรณรงคใหปฏบตตำมกฎระเบยบ กระบวนการรณรงคใหปฏบตตามขอก าหนด กฎ ระเบยบ ขอบงคบ จรรยาบรรณ กฎทางศลธรรม จรยธรรม การใชกฎหมายเปนเครองมอปองกนการท าผดเปนเพยงสวนหนง อกสวนหนงตองใหเกดคณธรรมในการไมประพฤตผดกฎทางศาสนาคอ ศล จงตองรณรงคใหปฏบตตามกฎระเบยบทอนญาตทงในทางโลกและทางศาสนาโดยการใช R (Regulation) ใน GRIS Model 7.3 กำรรงสรรคนวตกรรม การใช I (Innovation) ใน GRIS Model เปนกระบวนการเชงบวกในการใช ICT ใหมประโยชน การรงสรรคนวตกรรมเปนการใชความคด จนตนาการ และการสรางสรรคอยางมจดหมาย เปนการสรางแรงบนดาลใจในการสรางผลงานใหเปนนวตกรรมทเปนรปธรรม น าไปสการพฒนาและการเปลยนแปลงอยางสรางสรรคอกดวย กระบวนการของการรงสรรคนวตกรรมน าไปสสงคมทมคณภาพ คณธรรม โดยมปจจยพนฐานจากความรบผดชอบ ความ

G = Good Conscience หมายถง การมสามญส านกและทศนคตทด R = Regulation หมายถง การปฏบตตามกฎระเบยบ I = Innovation หมายถง การรงสรรคนวตกรรม S = Systematic Consideration หมายถงการตดสนใจบนฐานขอมลอยางเปนระบบ

��1��61.indd 66 11/4/2561 16:21:16


ยตธรรมและการแบงปนของผคนในสงคม เมอการรงสรรคนวตกรรมไดรบการสนบสนนโดยเฉพาะเปนการสงเสรมใหนโยบายไทยแลนด ๔.๐ มความเปนจรงมากขน 7.4 ก ำ รต ด ส น ใ จบนฐำนข อ ม ล อย ำ ง เ ป น ร ะบบ ก า ร ใ ช S ( Systematic Consideration) ซงเปนขนตอนสดทายในการคดและตดสนใจอยางมวจารณญาณ เปนระบบยอมท าใหไมผดพลาด กระบวนการคดและตดสนใจกระท าหรอไมกระท าถอวาส าคญ ดงนน การคดวเคราะหและสงเคราะหใหเหนองคประกอบทกดานแลวจงงายตอการตดสนใจ กระบวนการตรวจสอบขอมลจ าเปนตองน ามาใชใหเปนระบบและเปนวถชวตโดยการมสตรอบคอบตรวจสอบขอมลทกมต สรางเกณฑตรวจสอบภายในตนใหเปนมาตรฐานและรจกเชอมโยงขอมล จงเปนกระบวนการพจารณาภาพรวมอยางเปนระบบ ทงในแงของหลกกฎหมาย ผลกระทบดานบวกและดานลบ คณคาและประโยชนทเกดขนเรยกวาการตดสนใจบนฐานขอมลอยางเปนระบบ

การใช GRIS Model ตองใชทงชดองคความรเพอใหเกดความสมพนธในการใช ICT อยางไมผดและกอเกดประโยชน ทงยงเปนสรางมาตรฐานทางสงคมเกยวกบการใช ICT ใหมดวย เนองจากเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนเครองมอทมผลกระทบในสงคมอยางกวางขวาง เมอใชองคความรนแลวยอมสงผลกระทบใน 3 ทาง 1. อาชญากรรมทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารลดลง ไมกระทบตอสงคมในวงกวาง เนองจากมจตส านกรวมทจะรกษาสงคม คนในสงคมมความเขาใจในการรกษาสทธทางการใช ICT 2. มผลตอการไมละเมดลขสทธทรพยสนทางปญญาผอน รณรงคใหสรางนวตกรรมจากสตปญญาความสามารถของคนในประเทศ คนในสงคมรวมมอกนพฒนาและสงเสรมการใชนวตกรรมเหลานน และยงสงผลใหเกดความสมพนธทดตอประเทศคคาอกดวย 3. สงผลตอคณภาพของการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ทท าใหเกดคณประโยชน คณภาพชวตของตนดขน สรางประโยชนทางเศรษฐกจ และสงผลตอวฒนธรรมการใช ICT ดวย 8. ขอเสนอแนะ 8.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบำย

1) นโยบายของการศกษา สถาบนทางการศกษาตองน าโมเดลนไปบรรจไวในหลกสตร ซงทกสถาบนตองใหความส าคญเนองจากเปนนโยบายของรฐทจะใหประเทศเปนไปตามแผนไทยแลนด 4.0 ดวยนโยบายการศกษาทสรางบคคลตนแบบในการใช ICT อยางถกตองและใชอยางเปนประโยชน

��1��61.indd 67 11/4/2561 16:21:16


2) นโยบายทาง ICT หนวยงานทางดาน ICT ควรน าไปก าหนดไวในแผนการใช ICT ทมคณภาพและประสทธภาพ โดยเนนการใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางเตมประสทธภาพก าหนดนโยบายเพอสรางนวตกรรมการเรยนรดวยการใช ICT เปนเครองมอใหเกดประโยชน

3) นโยบายทางวฒนธรรม หนวยงานทางดานวฒนธรรมควรน าโมเดลนไปปลกฝงใหคนในสงคมเปนคนใช ICT อยางมวฒนธรรมทด รเทาทนและพรอมส าหรบโลกแหง ICT ชวยใหเกดความร ใชเครองมอในเชงสรางสรรคเพอประโยชนทแทจรง

8.2 ขอเสนอแนะเพอกำรวจย 1) การวจยทเจาะลกลงรายละเอยดเกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารตามชวงอายคน (Generation) 2) บรณาการพทธธรรมในการสงเสรมความเขมแขงดานจตใจในการด าเนนชวตภายใตสงคมออนไลน 3) การใชประโยชน ICT ในการพฒนาจตใจควบคกบการสรางนวตกรรมทาง ICT ในการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม ในสงคมปจจบน

��1��61.indd 68 11/4/2561 16:21:16


References Berlo K. David. (1960). The Process of Communication : An Introduction to Theory

and Practice. Newyork: Holt Rineheart and Winston. His Holiness Nanasangvara, Supreme Patriarch (Charoen Suvaddhana Mahathera).

(2006). Buddhist Principle. Bangkok: Mahamakut Buddhist University Press. Kenneth C. Laudon and Jane P. Laudon. (2007). Management Information System

(Managing The Digital Firm). Tenth Edition. Mahachulalongkornrajavidyalaya University. (1996). The Tipitaka in Thai Version

belonging to Mahachulalongkornrajavidyalaya University. Bangkok: Mahachulalongkornraja-vidyalaya University.

Michael E. Whitman and Herbert J. Mattord. (2005) “Principles of Information Security”. Second Edition. Thomson Course Technology.

Panida Panichkul. (2013). Information Security and Management. Bangkok: KTP Com and Consult, Ltd. Press.

Phra Bhramagunabhorn (P.A.Payutto). (2013). Thinking Method in Buddhadhamma. Reprinted No.24 by Chapter Division. Bangkok: Plidhamma in Petandhome Co.Ltd.

Phra Mahabodhivongsacarya (Thongdi). (2015). 5 Precepts Protect the World. Bangkok: Banluedhamma Institute.

Phrasuthirattanabundit (Suthita Aphakaro) Dr. (2016). List Model for Research and Social Development. Advance Research Methodology in Social Sciences Development. Social Development Department. Social Sciences. Mahachulalongkornrajavidyalaya University. (Photocopy)

Robert N. Barger. (2008). “Computer Ethics a Case-Based Approach”. Cambridge University Press. United Kingdom.

��1��61.indd 69 11/4/2561 16:21:17


นโยบาย กลไก ในการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ขององคกรปกครองสวนทองถนจงหวดพะเยา

POLICY AND MECHANISM IN ELDERS WELLNESS ENHANCEMENT OF PHAYAO LOCAL ADMINISTRATIVE ORGANIZATION

พระครพศาลสรกจ (สทน สทโน) คนอง วงฝายแกว Phrakhruphisansorakit (Suthin Sutino), Kanong Wangfaikaew

บทคดยอ

บทความเรอง นโยบาย กลไก ในการเสรมสรางสขภาวะผสงอายขององคกรปกครอง สวนทองถนจงหวดพะเยา มวตถประสงคเพอศกษานโยบาย กลไก และ กระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย วเคราะหการสรางนโยบาย กลไก ในการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย และศกษาปญหาอปสรรค ในการดแลสขภาวะผสงอายในองคกรปกครองสวนทองถนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยาประชากรผใหขอมลส าคญการสมภาษณกลมผเชยวชาญ (In-Depth Interview)

ผบรหาร 3 คนประกอบดวย นายกองคการบรหารสวนจงหวดพะเยา ปลดองคการบรหารสวนจงหวดพะเยา และผดแลโครงการ กจกรรม งานผสงอาย นายกเทศมนตรต าบลแมกา นายกองคการบรหารสวนต าบลดอกค าใต โดยคดเลอกแบบเจาะจงเฉพาะองคการบรหารจงหว ดพะเยา เทศบาลต าบลแมกาและองคการบรหารสวนต าบลดอกค าใต ทมโรงเรยนผสงอาย และประชากรผใหขอมลส าคญการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion) ผวจยไดก าหนดผเชยวชาญโดยคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive sampling) จ านวน 15 รป/คน แบงออกเปน 4 กลม ไดแก กลมผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน จ านวน 3 คน กลม พระภกษสงฆ จ านวน 3 รป กลมผสงอาย จ านวน 3 คน และกลมผมสวนเกยวของกบโรงเรยนผสงอาย เชน ครผสอน และผบรหารโรงเรยนผสงอาย จ านวน 6 คน

ผลการวจย พบวา

1. นโยบาย กลไก และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอายขององคกรปกครองทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา พบวา นโยบายองคการบรหารสวนทองถนทก าหนดจะ

Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Phayao Campus. Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Phayao Campus.

��1��61.indd 70 11/4/2561 16:21:17


ประกาศไวอยางกวางๆ และสอดคลองเชอมโยงกบกฎหมายรฐธรรมนญจนถงแผนพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน และสอดคลองกบพนธกจ (Mission) มการก าหนดเปาประสงค (Goal) หรอจดมงหมายเพอการพฒนา ส าหรบรายละเอยด การด าเนนงานทเกยวกบสขภาวะผสงอายจะก าหนดไวในยทธศาสตร โดยมระบบคอแผนยทธศาสตร การพฒนา และแผนพฒนา 3 ป เปนระบบในการบรหารจดการองคกร และมกลไก คอ หนวยงานหลก ทรบผดชอบ มคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการ มกองทน งบประมาณ และมโครงการทเกยวกบการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ในสวนของกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย เปนการด าเนนงานอย 3 ลกษณะ คอกระบวนการด าเนนงานตามโครงการอยางมสวนรวมของชมชนในทกภาคสวนของเทศบาลต าบลแมกา โดยมทรพยากรในการบรหารจดการแบบ 4 M และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะของเทศบาลต าบลบานตอม มงใหผสงอายสามารถพงพงตนเอง และรวมกนด าเนนกจกรรมในรปของชมรมผสงอาย การจดกองทนสวสดการใหและจดสภาพแวดลอมทเออตอสขภาวะผสงอาย และการสรางองคความรโดยการจดอบรมใหความรและสงเสรมสขภาพในกลมผสงอาย

2. การสรางนโยบาย กลไก และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ขององคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา พบวา การสรางนโยบาย กลไก และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ขององคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา มความสอดคลองและเชอมโยงกบนโยบายระดบชาต ระดบจงหวด และระดบทองถน โดยมวดจงเปนศนยกลางของการฝกปฏบต การเรยนร และการพงพงทางจตใจมากกวาองคกรอนๆ มพระสงฆเปนหลกในการด าเนนการ ไดรบความรวมมอจากองคกรปกครองสวนทองถน วด และคณะสงฆ ใหความอนเคราะหดานงบประมาณด าเนนการ มพระสงฆ ปราชญทองถน คร อาจารย ในพนท เจาหนาทจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และเจาหนาทสาธารณสของคการบรหารสวนทองถน ผน าทองถน เปนวทยากรจตอาสา

3. ปญหาอปสรรคในการดแลสขภาวะผสงอายในองคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา พบวา ระดบนโยบาย : การก าหนดนโยบายในการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย มการก าหนดนโยบายไวอยางกวาง ไมชดเจน ไมเดนชด สงผลใหการน าไปสภาคปฏบตเปนไปไดยากขน ในทกมต ระดบองคกร : การด าเนนการเสรมสรางสขภาวะผสงอายยงไมเปนระบบ และไมตอเนอง รวมทงขาดการเสรมสรางองคความรดานสขภาวะผสงอายกบการพฒนาทางปญญา ซงจะสงผลตอการเสรมสรางสขภาวะผสงอายในทกมต ระดบบคคล : ขาดองคความรเกยวกบการดแลรกษาสขภาวะทง 4 มต สงผลตอการเสรมสรางสขภาวะผสงอายท าไดไมเตมทและตอเนอง

��1��61.indd 71 11/4/2561 16:21:17


2 . การสรางนโยบาย กลไก และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ขององคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา พบวา การสรางนโยบาย กลไก และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ขององคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา มความสอดคลองและเชอมโยงกบกฎหมายรฐธรรมนญ และนโยบายของรฐ เกยวกบการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย น าไปสการด าเนนงานในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สการด าเนนงานของกระทรวงสาธารณสข กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน แผนพฒนาจงหวดพะเยา แผนพฒนาทองถนจงหวดพะเยา และองคกรปกครองสวนทองถนจงหวดพะเยา

3 .ปญหาอปสรรคในการดแลสขภาวะผสงอายในองคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา พบวา 1) องคการบรหารสวนจงหวดพะเยา สภาพปญหาอปสรรคในการดแลสขภาวะผสงอายในองคการบรหารสวนจงหวดพะเยา เปนสภาพปญหาในระดบจงหวด การแกไขปญหาสวนใหญจะรวมกบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทด าเนนการแกไขและใหความชวยเหลอเปนรายกรณไป 2 ( เทศบาลต าบลแมกา -บานตอม สภาพปญหาอปสรรคในการดแลสขภาวะผสงอายในองคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา มสภาพปญหาอปสรรคเกยวกบสขภาวะทง 4 ดาน คอ สขภาวะทางกาย ไดแก ปญหาสขภาพทางกาย ทอยอาศยไมเหมาะสม สขภาวะทางสงคม ไดแก ปญหาสงคมผสงอาย การสรางความเขาใจ เขาถง และเขารวม ดานนโยบาย เปนตน สขภาวะทางจตใจ ไดแก ปญหาสขภาพทางจต การเกดความเครยด และสขภาวะทางปญญา ไดแก ขาดการจดการเรยนร ขาดการจดการความร และขาดการบรณาการ

ค าส าคญ: นโยบายและกลไก,การเสรมสรางสขภาวะผสงอาย

��1��61.indd 72 11/4/2561 16:21:17


ABSTRACT

The study entitled “policy and mechanism in elders’ wellness enhancement of Phayao local administrative organization” aimed at studying policy, mechanism and process in elders’ wellness promotion, to analyze the process how to make policy and mechanism for elders’ well-being enhancement, and to investigate problems and obstacles in taking care of seniors in the local administration organization in Amphue Muang, Phayao.

Population that were important informants in an in-depth interview were 3 three chief executives consisting of the chief executive, the chief administrator of the Phayao provincial administrative organization, The caregiver of the elderly health promotion program, the chief executives of the Maeka sub-district administrative organization, Ban Tom sub-district administrative organization with purpose sampling , specifically, Phayao provincial administrative organization, Maeka sub-district municipality, and Ban Tom sub-district administration organization and key informants in focus group discussion with 15 purposive sampling of experts, divided into 4 groups, namely three administrators of local government organizations, 3 Buddhist monks, 3 seniors and a group involved with older school, such as teachers and 6 high school administrators.

Research tools in the study include an in-depth interview and focus group discussion. Data analysis was carried out based on two types of research techniques: in-depth interview data employing content analysis, using 6c technique for content synthesis, and dialectic process (dp) for content analysis consisting of 4 aspects and all of which were analyzed and synthesized, along with a summary of the research and a descriptive discussion.

The research indings were as follows:

1) Mechanism and process of enhancing elders’ health of local administrative organizations in Muang district, Phayao: (i) policy: the determined policy is broadly announced and consistent with and linked to the constitutional law to the development plan of the local government organization, also in

��1��61.indd 73 11/4/2561 16:21:17


accordance with the mission, goal or purpose for development. for details on the operations related to the elders’ wellness, they are formulated in the strategies. (ii) mechanism: the three developmental mechanisms in three institutions have developed a three-year strategic development plan with a mechanism, a main responsible department consisting of a committee or a subcommittee, funds and projects related for enhancing the well-being of the elders. (iii) the process of enhancing the health of the seniors: in the process of enhancing the health of the elders, there are 3 types of actuations, namely, the process of implementing the project with participation if the community in all sectors of Maeka municipality based on the resources with 4m management and the process of enhancing the health of ban tom municipality emphasizing self-reliance of the elderly group, carrying out activities in the form of an elderly club, a welfare provision, a provision of an environment ideal for the well-being of the elderly people, and a building up knowledge by providing knowledge training and health promotion among elderly people.

2) A creation of mechanisms, policies and processes to enhance the well- being of the seniors in the local administrative organizations, in Muang district, Phayao: creating mechanisms, policies, and processes to enhance the well-being of the elderly group of the local administrative organization in Muang district, Phayao, is consistent with and linked to the constitutional law and the state’s policies on the elders’ wellness that leads to the implementation of the national economic and social development plan, to the ministry of public health, department of local administration, Phayao provincial development plan, local development plan, local government organizations in Phayao.

3) p\Problems and obstacles in elderly care in local administrative organizations in Muang district, Phayao: (i) Phayao provincial administration organization: the problems and obstacles in elderly care in Phayao provincial administration organization are the provincial level ones. most of the problems will be solved jointly with the local government in the area of implementation with a solution of case-by-case assistance. (ii) Maeka municipality, and Ban Tom

��1��61.indd 74 11/4/2561 16:21:18


municipality: with regard to the barriers for taking care of the seniors in the local administrative organizations. in the district of Muang Phayao province, there are four types of health problems, including physical health with residence of ill condition, social well-being with social problem in elderly society, building an understanding, accessing and participating in policy etc., mental well-being with mental health issues and stress, and intellectual well-being i.e. lacking of learning management, knowledge management, and deficiency of integration. Keywords: policy and mechanism, elders wellness enhancement

��1��61.indd 75 11/4/2561 16:21:18


1. บทน า องคกรปกครองสวนทองถน ถอเปนองคกรทไดรบการถายโอนภารกจดานการจดบรการสาธารณะแกชมชน รวมทงการกจเกยวกบการจดสวสดการสงคมและการพฒนาคณภาพชวตของเดก สตร ผสงอาย และผดอยโอกาส ซงพระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถ น พ.ศ.2542 น น ไดก าหนดอ านาจหนาทองคกรปกครองสวนทองถนในการจดบรการสาธารณะไวหลายดาน โดยเฉพาะดานการสงคมสงเคราะห และการพฒนาคณภาพชวตเดก สตร คนชราและผดอยโอกาสไวในหมวด 2 มาตรา 16 (10) ใหเทศบาลเมองพทยา และองคการบรหารสวนต าบล ใหการสงคมสงเคราะหและพฒนาคณภาพชวตเดก สตร คนชรา และผดอยโอกาส และมาตรา 17 (27) ใหองคการบรหารสวนจงหวด มอ านาจหนาทในการสงคมสงเคราะหและพฒนาคณภาพชวต เชนเดยวกบเทศบาล เมองพทยา และองคการบรหารสวนต าบล

เพอใหองคกรปกครองสวนทองถน มอ านาจและหนาทในการจดระบบบรการสาธารณะ เพอประชาชนในทองถนของตนเองตามพระราชบญญตขางตน จงไดก าหนดใหจดท าแผนปฏบตการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2543 โดยใหมการถายโอนภารกจดานงานสงเสรมคณภาพชวต และเรองการสงเสรมอาชพใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ประกอบดวย การสงคมสงเคราะห และ การพฒนาคณภาพชวตเดก สตร คนชรา และผดอยโอกาส การนนทนาการ การสงเสรมกฬา หรอการจดใหมสถานทพกผอนหยอนใจ การศกษาทงในและนอกระบบ รวมถงการสาธารสข เชน การรกษาพยาบาลการปองกนและควบคมโรคตดตอ เปนตน ซงจะเหนวา ในปจจบน การจดบรการสาธารณะในดานการจดสวสดการสงคมและสงคมสงเคราะห ไดมการด าเนนการถายโอนอ านาจหนาท งบประมาณ และบคลากรบางสวน จากสวนกลางและสวนภมภาค ไปใหสวนทองถนด าเนนการ

นอกจากน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ไดบญญตเกยวกบการปกครองทองถนไวเปนการเฉพาะ ตงแตมาตรา 281 ถง มาตรา 290 เพอกระจายอ านาจใหกบองคกรปกครองสวนทองถนมากขน โดยมสาระส าคญวา รฐตองใหความเปนอสระแกทองถนตามหลก แหงการปกครองตนเอง ตามเจตนารมณของประชาชนในทองถน และสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานหลก ในการจดท าบรการสาธารณะ และมสวนรวมในการตดสนใจแกไขปญหา ในพนท รวมทงมอ านานหนาทโดยทวไปในการดแลประชาชนในทองถน และไดบญญตเกยวกบการจดสวสดการแกผสงอายไว ดงน คอ มาตรา 53 บคคลซงมอายเกนหกสบปบรบรณ และไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพมสทธไดรบสวสดการสงอ านวยความสะดวกอน เปนสาธารณะอยางสมศกดศร และความชวยเหลอทเหมาะสมจากรฐ มาตรา 80 (1) โดยสรป คอ รฐ

��1��61.indd 76 11/4/2561 16:21:18


ตองด าเนนการตามแนวนโยบายดานสงคม การสาธารณสข การศกษา และวฒนธรรม ไดแก คมครองและพฒนาเดกและเยาวชน สนบสนนการอบรมเลยงดและใหการศกษาปฐมวย สงเสรมความเสมอภาคของหญงและชาย เสรมสรางและพฒนาความเปนปกแผนของสถาบนครอบครวและชมชน รวมทงตองสงเคราะหและ จดสวสดการใหแกผสงอาย ผยากไร ผพการหรอทพพลภาพ และผอยในสภาวะยากล าบากใหมคณภาพชวตทดขนและพงพาตนเองได

จากภารกจทรบการถายโอนและกฎหมายทกลาวมาขางตน ยอมจะสงผลใหองคกรปกครองสวนทองถน มภารกจเพมมากขน และภารกจหนงทควรใหความส าคญ คอ งานสวสดการสงคม สงคมสงเคราะหและการพฒนาคณภาพชวตเดก สตร คนชรา และผดอยโอกาส โดยเฉพาะทเกยวของกบกลมผสงอายทมแนวโนมของปญหาเพมสงขน ซงตามโครงสรางของประชากร ในอก 10-20 ปขางหนา ประเทศไทยจะมประชากรกลมนไมนอยกวา 11 ลานคน จนอาจเปนปญหาทสงผลกระทบตอการจดสวสดการสงคม และมาตรการในการรองรบและพฒนาคณภาพชวตของผสงอายไดอยางเหมาะสม ทงในดานความร การจดการทรพยากร และบรการทางสงคม รวมทงการเตรยมความพรอมในการรบมอกบจ านวนผสงอายทเพมมากขน ในอนาคตขององคกรปกครองสวนทองถน

จากหลกการและเหตผลดงกลาว ท าใหผวจยเหนความส าคญในการพฒนาและเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา โดยศกษาจากองคการบรหารสวนจงหวดพะเยา เทศบาลต าบลแมกา และเทศบาลต าบลบานตอม ในดานนโยบาย กลไก และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา เพอน ามาใชในการเสรมสรางสขภาวะของผสงอาย โดยน ารปแบบการวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวมมาใชในการศกษาครงน โดยการน าผสงอาย องคกรตางๆ ทเกยวของ มารวมคด ว เคราะห ปญหาและวางแผนการด า เนนการ และสรปบทเรยนท ได โดยผ ว จ ย เช อว า กระบวนการวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวมจะสามารถพฒนางานการเสรมสรางสขภาวะผสงอายใหมคณคาในตนเอง ลดภาระทางดานการพงพง โดยใชแนวนโยบายของรฐ เพอคณภาพชวตทดของผสงอายตอไป

��1��61.indd 77 11/4/2561 16:21:18


2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษานโยบาย กลไก และ กระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ของ

องคกรปกครอง สวนทองถนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา

2.2 เพอวเคราะหการสรางนโยบาย กลไก ในการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ขององคกรปกครอง สวนทองถนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา

2.3 เพอศกษาปญหาอปสรรคในการดแลสขภาวะผสงอายในองคกรปกครองสวนทองถนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา

3. ขอบเขตของการวจย

3.1 ขอบเขตดานเนอหา ศกษาเนอหาจากเอกสาร ต าราทางวชาการ โดยมงประเดนทจะศกษา ดงน

1) ศกษานโยบาย กลไก และ กระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ของรฐ และขององคกรปกครองสวนทองถนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา

2) วเคราะหการสรางนโยบาย กลไก ในการเสรมสรางสขภาวะผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา

3) ศกษาปญหาอปสรรคในการดแลสขภาวะผสงอายในองคกรปกครองสวนทองถนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา

3.2 ขอบเขตดานพนทและประชากร และกลมตวอยาง

1) ขอบเขตดานพนท ไดแก กลมผสงอายในเขตอ าเภอเมอง โดยก าหนดเขตพนทองคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา

2) ขอบเขตดานประชากร ผวจยไดก าหนดขอบเขตผใหขอมล โดยศกษาจากเอกสารตางๆ ทเกยวของ เชน นโยบาย กลไก และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถน ศกษาปญหา อปสรรค ในการดแลสขภาวะผสงอายในองคกรปกครองสวนทองถน การสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) และการสนทนากลม (Focus Group Discussion) จากกลมเปาหมายในการศกษาประกอบดวย องคกรปกครองสวนทองถนและผสงอาย ในเขตอ าเภอเมองจงหวดพะเยา 3 แหง ไดแก องคการบรหารสวนจงหวดพะเยา เทศบาลต าบลแมกา และเทศบาลต าบลบานตอม

��1��61.indd 78 11/4/2561 16:21:18


4. บทสรป 4.1 นโยบาย กลไก และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอายขององคกร

ปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา 1) นโยบาย การก าหนดนโยบายจะเปนไปตามนโยบายทไดน าเสนอในชวงหาเสยง

เลอกตงและน าเสนอในสภาองคการบรหารสวนจงหวดพะเยา และเทศบาลทง 2 หนวยงาน ดงนนนโยบายทก าหนดจะประกาศอยางกวาง ๆ สอดคลองกบพนธกจ (Mission) มการก าหนดเปาประสงค (Goal) หรอจดมงหมายเพอการพฒนา ส าหรบรายละเอยดการด าเนนงานทเกยวกบสขภาวะผสงอายจะก าหนดไวในยทธศาสตร ซงยทธศาสตรทสอดคลองกนทง 2 หนวยงานและก าหนดพฒนาไวในแนวทางการพฒนาสงคม การศกษาและวฒนธรรม

2) กลไก กลไกพฒนาทง 3 หนวยงาน ไดจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาและแผนพฒนา 3 ป เปนระบบในการบรหารจดการองคกร โดยมกลไก คอหนวยงานหลกทรบผดชอบ ประกอบดวย ส านกปลด และกองสาธารณสขและส งแวดลอม มคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการ มกองทน และมโครงการทเกยวกบการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ทง 3 หนวยงาน ประกอบดวย องคการบรหารสวนจงหวดพะเยา มกองทนฟนฟสมรรถภาพทจ าเปนตอสขภาพจงหวดพะเยา และมการจดตงโครงการจดตงศนยฟนฟสมรรถภาพจงหวดพะเยา สวนเทศบาลทง 2 หนวยงาน มกองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต ซงเปนไปตามยทธศาสตรการด าเนนงานของส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) โดยมโครงการทเกยวของกบโรงเรยนผสงอาย การเสรมสรางสขภาวะผสงอาย โครงการสงเคราะหเบยยงชพ โครงการสนบสนนกองทนหลกประกนสขภาพ (สปสช.) โครงการพฒนาระบบการดแลผสงอายโดยใชพนทเปนตวตง ต าบลบานตอม เปนตวขบเคลอนการด าเนนงานดานการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย 3) กระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ในสวนของกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย เปนการด าเนนงานอย 3 ลกษณะ คอกระบวนการด าเนนงานตามโครงการตงแตการแตงตงคณะกรรมการด าเนนงานจนถงการรายงานผลการด าเนนงานโครงการ และการด าเนนงานโครงการอยางมสวนรวมของชมชนในทกภาคสวนของเทศบาลต าบลแมกา โดยมทรพยากรในการบรหารจดการแบบ 4 M ประกอบดวยทรพยากรบคคล (Man) งบประมาณ (Money) การบรหารจดการแบบมสวนรวม (Management) และวสดอปกรณ (Material) และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะของเทศบาลต าบลบานตอม มงใหผสงอายสามารถพงพงตนเอง และรวมกนด าเนนกจกรรมในรปของชมรมผสงอาย การจดกองทนสวสดการใหและจดสภาพแวดลอมท

��1��61.indd 79 11/4/2561 16:21:18


เออตอสขาภาวะผสงอาย และการสรางองคความรโดยการจดอบรมใหความรและสงเสรมสขภาพในกลมผสงอาย

4.2 การสรางนโยบาย กลไก และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ขององคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา

การสรางนโยบาย กลไก และกระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ขององคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา มความสอดคลองและเชอมโยงกบกฎหมายรฐธรรมนญ และนโยบายของรฐ เกยวกบการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย น าไปสการด าเนนงานในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สการด าเนนงานของกระทรวงสาธารณสข กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน แผนพฒนาจงหวดพะเยา แผนพฒนาทองถนจงหวดพะเยา และองคกรปกครองสวนทองถนจงหวดพะเยา

แผนพฒนาองคการบรหารสวนจงหวดพะเยา ไดก าหนดการเสรมสรางสขภาวะผสงอายไวในยทธศาสตรท 2 การพฒนาสงคม การศกษา และวฒนธรรม โดยมแนวทางพฒนา 2 แนวทาง ไดแก การสงเสรมและสนบสนนการจดสวสดการสงคมแกผพการ ผสงอาย และผดอยโอกาสทางสงคม และ การสงเสรมการมสวนรวมของเดก สตร เยาวชน ผสงอาย คนพการ ผดอยโอกาส และประชาชน โดยมกลไก ในการขบเคลอนการด าเนนงานเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ไดแก กองทนฟนฟสมรรถภาพทจ าเปนตอสขภาพจงหวดพะเยา และโครงการจดตงศนยฟนฟสขภาพชมชนดานการพฒนาศกยภาพ คนพการ ผสงอาย และผทอยในระยะจ าเปนตองไดรบการฟนฟสมรรถภาพจงหวดพะเยา เปนตวขบเคลอนกองทนฟนฟสมรรถภาพทจ าเปนตอสขภาพจงหวดพะเยา เพอน าไปสการปฏบตทเปนรปธรรม

แผนพฒนาเทศบาลต าบลแมกา ไดก าหนดการเสรมสรางสขภาวะผสงอายไวในยทธศาสตร ท 2 การพฒนาสงคม การศกษา และวฒนธรรม โดยมแนวทางพฒนา 3 แนวทาง ไดแก การสงเสรมและสรางองคความร องคกรชมชนหรอภาคประชาชนใหมความเขมแขงเพอการพฒนาทองถน การสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตของประชาชน และการสงเสรมและสนบสนนระบบการจดสวสดการประชาชน กลมเปาหมาย เพอสรางหลกประกนความมนคง โดยมกลไกในการขบเคลอนการด าเนนงานเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ไดแก กองทนหลกประสขภาพแหงชาต โครงการโรงเรยนผสงอายวดหวยเคยนเหนอ โครงการโรงเรยนผสงอาย วดแมกาโทกหวาก และโครงการจายเบยยงชพ จะเหนไดวา กองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต เปนไปตามแผนพฒนาส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ส าหรบโครงการโรงเรยนผสงอายทง 2 โครงการ เปนการด าเนนการเสรมสรางสขภาวะผสงอายตามยทธศาสตรดานการศกษา สวนโครงการจายเบย

��1��61.indd 80 11/4/2561 16:21:19


ยงชพ เปนการจดสวสดการสงคมใหกบผสงอายตามกฎหมายรฐธรรมนญ นโยบายของรฐ และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

แผนพฒนาเทศบาลต าบลบานตอม ไดก าหนดการเสรมสรางสขภาวะผสงอายไวในยทธศาสตรท 2 การพฒนาสงคม การศกษา และวฒนธรรม โดยมแนวทางพฒนา 1 แนวทาง ไดแก การสงเสรมใหประชาชน ตระหนกถงอตลกษณและมคณภาพชวตทด ชมชนเขมแขง เพมทกษะและสมรรถนะ พรอมสประชาคมอาเซยน โดยมกลไกในการขบเคลอนการด าเนนงานเสรมสรางสขภาวะผสงอาย ไดแก โครงการสนบสนนกองทนหลกประสขภาพแหงชาต โครงการโรงเรยนผสงอายวดรองหา โครงการพฒนาระบบการดแลผสงอายโดยใชพนทเปนตวตงต าบลบานตอม และโครงการสงเคราะหเบยยงชพผสงอาย จะเหนไดวา โครงการสนบสนนกองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต เปนไปตามแผนพฒนาส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)ส าหรบโครงการโรงเรยนผสงอายวดรองหา เปนการด าเนนการเสรมสรางสขภาวะผสงอายตามยทธศาสตรดานการศกษา สวนโครงการพฒนาคณภาพชวตและโครงการสงเคราะหเบยยงชพผสงอาย เปนการจดสวสดการสงคมใหกบผสงอายตามกฎหมายรฐธรรมนญ นโยบายของรฐ และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

4.3 ปญหาอปสรรคในการดแลสขภาวะผสงอายในองคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา

1) องคการบรหารสวนจงหวดพะเยา สภาพปญหาอปสรรคในการดแลสขภาวะผสงอายในองคการบรหารสวนจงหวดพะเยา เปนสภาพปญหาในระดบจงหวด การแกไขปญหาสวนใหญจะรวมกบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทด าเนนการแกไขและใหความชวยเหลอเปนรายกรณไป

2) เทศบาลต าบลแมกา -บานตาอม สภาพปญหาอปสรรคในการดแลสขภาวะผสงอายในองคกรปกครองสวนทองถน ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพะเยา มสภาพปญหาอปสรรคเกยวกบสขภาวะทง 4 ดาน คอ สขภาวะทางกาย ไดแก ปญหาสขภาพทางกาย ทอยอาศยมาเหมาะสม สขภาวะทางสงคม ไดแก ปญหาสงคมผสงอาย การสรางความเขาใจ เขาถง และเขารวม ดานนโยบาย เปนตน สขภาวะทางจตใจ ไดแก ปญหาสขภาพทางจต การเกดความเครยด และสขภาวะทางปญญา ไดแก ขาดการจดการเรยนร ขาดการจดการความร และขาดการบรณาการ

��1��61.indd 81 11/4/2561 16:21:19


5 .ะนเอนเอข 5 .1 ดนาโยบายการอนรมนรนางนะภาวขผนนงเาย การก าหนดนโยบายการ

เสรมสรางสขภาวะผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถน จงหวดพะเยา เปนการก าหนดนโยบายไวอยางกวางๆ ไมไดเจาะจงเฉพาะการเสรมสรางสขภาวะของผสงอาย และไมครอบคลมสขภาวะทง 4 ดาน ไดแก สขภาวะทางกาย สขภาวะทางสงคม สขภาวะทางจตใจ และสขภาวะทางปญญา สวนใหญมงเนนสขภาวะทางกาย เชน การสงเคราะหเบยยงชพผสงอาย การดแลรกษาสขภาพ และการชวยเหลอดานทอยอาศย เปนดานหลก รวมทงไมไดก าหนดนโยบายเชงรก นนคอ การก าหนดนโยบายการเสรมสรางและพฒนาสขภาวะผสงอายทมผลมาจากการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และการรองรบการเขาสสงคมผสงอายในอนาคต

5.2 ดนากลไกการอนรมนรนางนะภาวขผนนงเาย องคกรปกครองสวนทองถน จงหวดพะเยา ควรก าหนดกลไกใหครอบคลมทง 4 M ไดแก การบรหารจดการ (Management) หนวยงานหลกทรบผดชอบและบคลากรในรปของคณะกรรมการหรอคณะท างาน (Man) งบประมาณด าเนนงาน (Money) และวสดอปกรณ (Material) เพอใหการบรหารจดการดานการเสรมสรางสขภาวะผสงอายมประสทธภาพมากขน

5 .3 ดนากรขบวการอนรมนรนางนะภาวขผนนงเาย กระบวนการเสรมสรางสขภาวะผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถน จงหวดพะเยา ยงไมชดเจน สวนใหญด าเนนงานตามกจกรรมทก าหนดไวในโครงการเปนดานหลก ดงนน อาจจะมการก าหนดนโยบายแบบแนวคดเชงระบบ

Input -บคลากร

-ผสงอาย -งบประมาณ

-อาคารสถานท

-วสดอปกรณ วลว

Process -การบรหารจดการ -ยทธศาสตรการเสรมสรางสขภาวะผสงอาย เชน วงจรคณภาพ (Damming)

Output -ผลสมขทธทของการ

เสรมสรางสขภาวะผสงอายทง ๔ ดาน

Outcome -วถชวตความเปนอย

ของผสงอายดขน

��1��61.indd 82 11/4/2561 16:21:19


References Beckingham, A. & Dugas,B. (1993). Promoting Healthy Aging : A Nursing and

Community Perspective. Toronto : C.V. Mosby Company,.

Ebersole, P., & Hess, P. (1985). Toward Health Aging Human Needs and Nursing Respornse. St. Louis : C. V. Mosby.

Edelman, C., & Mandle, C. L. (1994). Health Promotion Throughout The Lifespan. St. Louis, MO : Mosby - Year Book,

Kossuth, P.M. And Bengtson. V. (1988). Sociological Theories of Ageing : Current Perspectives and Future Directions. in Birren, J.E. And Bengtson, V.L. Eds. Emergent Theories of Ageing. New York : Springer Publishing Company.

Miller, D. C. (1991). Handbook of Research Design and Social Measurement. 5thed. Newbury Park, CA : Sage Publications.

Pender, N. J. (1996). Health Promotion in Nursing Practice. 3rd Ed. Newyork : Appleton & Lange.

Walker, A. (1997). Ageing and Welfare Change In Europe. Tokyo : Minerva.

Heidrich, S.M. (1998). “Health Promotion in Old Age”, Annual Review of Nursing Research, 16, 173 - 195.

Jones, M. And Nies, M. A. (1996). “The Relationship of Perceived Benefits of and Barriers To Reported Exercise in Older African American Women”, Public Health Nursing, 13, 151 – 158.

Lin, T.Y., Viswanathan, S., Wood, C., Wilson, P.G., Wolf, N., Fuller, M.T. (1996). “Coordinate Developmental Control Of The Meiotic Cell Cycle and Spermatid Differentiation in Drosophila Males”, Development,122(4), 1331-1341.

Nelson, D. B. (1991). “Conditional Heteroskedasticity in Asset Returns: A New Approach”, Econometrica, 59,347- 370.

��1��61.indd 83 11/4/2561 16:21:19


การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ THE DEVELOPMENT OF BUDDHIST WAY SCHOOL MANAGEMENT

IN SAMUTPRAKARN PROVINCE

พระครใบฎกาสวนท สวชาโน พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ ยทธนา ปราณต

Phrakhrubaitikasu Winsuwichano, Phramaha Krisada Kittisophano, Yutthana Pranit

บทคดยอ บทความเรอง “การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ” มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาแนวคดและทฤษฎทเกยวกบการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ 2 ) ศกษาสภาพทวไปของการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถ พทธในจงหวดสมทรปราการ และ 3) น าเสนอการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถ พทธในจงหวดสมทรปราการ โดยใชการวจยแบบผสานวธ ระหวางการวจยเชงคณภาพ และการวจยเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพ ด าเนนการโดยสมภาษณเชงลกผใหขอมลส าคญ 20 คน และการสนทนากลมเฉพาะ จ านวน 12 คน ซงเลอกแบบเจาะจง วเคราะหขอมลดวยการวเคราะหเนอหาประกอบบรบท การวจยเชงปรมาณ ด าเนนการโดยส ารวจกลมตวอยาง 400 คน ซงสมดวยวธสมอยางงาย จากประชากรจ านวน 2,786 คน ซงเปนผบรหาร คร บคลากร และนกเรยน ของโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ เครองมอทใชในการเกบขอมลไดแก แบบสอบถามแบบประมาณคา 5 ระดบ ทระดบความเชอมน 0.951 สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คาความถ คารอยละ คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจย พบวา 1) โรงเรยนวถพทธ เปนโรงเรยนทน าหลกธรรมทางพระพทธศาสนามาใชหรอประยกตใชในการบรหารและการพฒนาผเรยน ผเรยนไดพฒนาการกน อย ด ฟง ใหเปน และน าเอาหลกธรรมทางพทธศาสนามาประยกตใชในการบรหารและการจดการเรยนการสอน ไดแก อทธบาท 4 สปปายะ 7 อรยสจ 4 ไตรสกขา และพรหมวหาร 4 Doctor of Philosophy Program in Buddhist Management, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkornrajavidyalaya University.

Department of Political Science, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University.

Department of Political Science, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University.

��1��61.indd 84 11/4/2561 16:21:20


2) การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ ดานการกายภาพ ผตอบแบบสอบถามเหนวามการปฏบตอยในระดบทสงทสด รองลงมาคอดานกจกรรมพนฐานวถชวต สวนทมระดบการปฏบตนอยทสด คอดานบรรยากาศและปฏสมพนธ ทงนอาจเปนเพราะไมคอยไดสนทนาปราศรยกน หรอจดกจกรรมรวมกนมากเทาทควร 3) การพฒนาการการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการนน พบวา 3.1) การพฒนาดานการบรหารจดการ ควรรวมกนวางแผนและก าหนดนโยบาย มอบหมายหนาทและความรบผดชอบอยางชดเจน และก าหนดใหบคลากรทกคนไดมสวนรวม พรอมทงน าหลกอทธบาทธรรม 4 มาบรณาการ 3.2) การพฒนาดานกายภาพ บาน วด โรงเรยน รวมกนระดมทนเพอปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสม สงเสรมการด าเนนชวตตามแนววถพทธ สรางความเขาใจในวถชวตและวฒนธรรมแบบวถพทธ พรอมทงจดสภาพแวดลอมใหเปนไปตามหลกสปปายะ 7 3.3) การพฒนาดานกจกรรมพนฐานวถชวต ทกฝายควรตระหนกถงความส าคญของกจกรรมพนฐานวถชวต ประพฤตตนใหเปนแบบอยางทด แลกเปลยนเรยนรซงกนและกน จดสรรเวลาใหเหมาะสมกบทกๆ ฝาย จดกจกรรมบรณาการตามหลกอรยสจ 4 อยางมเหตผลในการแกไขปญหา 3.4) การพฒนาดานการเรยนการสอน ควรก าหนดหลกสตรใหมความสอดคลองกบวถพทธ บคลากรของโรงเรยน ควรเปนตนแบบในการเรยนรทด พฒนาบคลากรใหมความรความเขาใจในหลกธรรมอยางแทจรง เนนการปฏบต เพอใหเกดการน าไปใชจรงในชวตประจ าวน จดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา 3.5) การพฒนาดานบรรยากาศและปฏสมพนธ บคลากรของโรงเรยน ควร สรางความเปนกลยาณมตร ดวยการยมแยมแจมใสทกทายกน สงเสรมการมปฏสมพนธทด โดยบรณาการกบหลกพรหมวหาร 4 ค าส าคญ: การบรหาร, โรงเรยนวถพทธ

��1��61.indd 85 11/4/2561 16:21:20


ABSTRACT The objectives of this research were 1) to study the concept and theory about the development of Buddhist way school management in Samutprakarn province, 2) to study the general problems of the development of Buddhist way school management in Samutprakarn province and 3) to propose the development of Buddhist way school management in Samutprakarn province. This research used mixed methods research composing of both qualitative and quantitative reseach. the qualitative research was conducted by in-depth interviewing from 20 key informants and focus group discussion from 12 experts which selected by purposive method. the data were analyzed by content analysis technic. The quantitative research conducted by survey the 400 respondents which selected by simple random sampling from a population of 2,786 persons who were administrators, teacher, personnel and student of Buddhist way school in Samutprakarn province. the tool used for data collection was 5 levels rating scale questionnaire at reliability level of 0.951. The statistics used to analyze data were frequency, percentage, mean and standard deviation. The research findings were as follows: 1) Buddhist way school was general school that were integrated the Buddhist principle for management and development. Students were developed to be cautious of each step of eating, living, looking and listening. the school applied the Buddhist principle includes iddhipada 4, sabbaya 7, ariyasajja 4, trisikkha and brahmavihara 4 for management, learning and teaching. 2) The development of Buddhist way school management in Samutprakarn province in physical aspect was at highest level and after that the activities of daily life. but for atmosphere and interaction aspect, it was at lowest level because personnel lack the interaction to each other and lack the joint activities. 3) The development of Buddhist way school management in Samutprakarn province was: 3.1) management aspect, should plan and formulate the policy together, should provide the duty and responsibility clearly, should provide personnel to participate in all activities and should integrate the iddhipada 4 for management.

��1��61.indd 86 11/4/2561 16:21:20


3.2) Physical aspect, the so called “borworn” (home + temple + school) have to join effort to raise funds to adjust the environment to suitable, should promote the Buddhist way life and Buddhist culture and should develop the environment according to the sappaya 7. 3.3) Activities of daily life aspect, all departments should be aware the importance of activities of daily life, should behave as a good role model, should exchange the knowledge together, should manage the time appropriately and applied ariyasajja 4 for all activities. 3.4) Learning and teaching aspect, should manage the curriculum according to the Buddhist way, the personnel of school should be good learning model, should develop the personnel to know and understand the Buddhism entirely focus on practicing in daily life, finally, manage the learning and teaching according to trisikkha. 3.5) Atmosphere and interaction aspect, the personnel of school should be good friend by smile and greetings, should promote the good interaction by integrate with the brahmavihara 4. Keywords: development, Buddhist Way School Management

��1��61.indd 87 11/4/2561 16:21:20


1. บทน า ประวตศาสตรความเปนมาของชาตไทยมความตอเนองมาดวยกนกบความเปนมาของพระพทธศาสนา โดยเฉพาะอยางยงนบตงแตสมยกอนทชนชาตไทยมประวตศาสตรอนชดเจนซงชาวไทยกไดนบถอพระพทธศาสนาตอเนองมาโดยตลอด จนกลาวไดวาประวตศาสตรของประเทศไทยเปนประวตศาสตรของชนชาตทนบถอพระพทธศาสนา ในดานวฒนธรรมวถชวตของคนไทยกไดผกพนประสานกมกลนกบหลกความเชอและหลกในการปฏบตทางพระพทธศาสนามาเปนเวลาชานาน โดยมวดเปนศนยกลางการศกษาของสงคมไทยเปนแหงค าสงสอนและการฝกอบรม กจกรรมสวนใหญทมความส าคญของรฐกด ของชมชนกดจะมสวนประกอบดวยพระพทธศาสนาซงเปนพธการทเนนย าความส าคญและสงเสรมคณคาทางจตใจของมนษย (Department of Academic Affairs, 2003) กระทรวงศกษาธการไดตระหนกและเหนความส าคญในการพฒนาคณภาพการศกษาจงน าแนวทางของพระพทธศาสนามาบรณาการในการจดกจกรรมการเรยนการสอนในรปแบบ "โรงเรยนวถพทธ" โดยใชกระบวนการเรยนการสอนแบบพทธซงถอวาเปนนวตกรรมการจดการศกษา 1 ใน 5 รปแบบตามนโยบายในโรงเรยนรปแบบใหมของ พ.ต.ท. ดร. ทกษณ ชนวตร อดตนายกรฐมนตรของไทย และถอเปนจดส าคญของการน าคณคามหาศาลของพระพทธธรรมมาสสงคมไทยอนจะชวยผลกดนใหเดกและเยาวชนไทยสามารถพฒนาตามศกยภาพเปนคนด คนเกงของสงคมและสามารถด ารงชวตไดอยางมความสขนกเรยนผมสขภาพจตดยอมเรยนหนงสอไดด สามารถท างานไดมากกวา และไดผลดอยางมประสทธภาพทงสามารถเขากบเพอนและชวยเหลอสงคมไดด และผมสขภาพจตดยอมมความสขและความส าเรจในชวตซงหาประชาชนโดยทวไปไมยดมนในหลกธรรมของพระพทธศาสนาแลว อาจจะตองประสบกบความยงยากในชวตทสงบสขไมไดมแตความเดอดรอนสรางปญหาใหกบสงคมจนสงผลใหประเทศชาตในทสด (Phrakrusangharak Kiettisak Kittipanno, 2015: 212-227) ปจจบนสงคมไทยเกดความเสอโทรมทางคณธรรมจรยธรรม ระบบการจดการศกษาไดลดบทบาทของการจดการศกษาตามแนวพทธลงไปมาก โรงเรยนตาง ๆ ไดปรบรปแบบการเรยนการสอน โดยลดบทบทดานพระพทธศาสนาลง ซงกอใหเกดปญหาตอเยาวชนโดยตรง ผวจยจงสนใจทจะศกษาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ อนจะชวยสนบสนนใหการด าเนนงานการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธบรรลผลส าเรจอยางยงตอใหเกดประสทธผลตอการสงเสรมและพฒนาคณธรรมจรยธรรมคานยมทพงประสงคในเดก และเยาวชนซงจะสงผลตอการพฒนาทรพยากรมนษยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร คณธรรมจรยธรรม คานยมทพงประสงคสามารถอยรวมกบคนอนไดอยางมความสข

��1��61.indd 88 11/4/2561 16:21:20


2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาแนวคดและทฤษฎทเกยวกบการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ 2.2 เพอศกษาสภาพทวไปของการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ 2.3 เพอน าเสนอการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ 3. ขอบเขตการวจย 3.1 ขอบเขตดานเนอหา ประกอบดวย ดานการบรหารจดการ ดานกายภาพ ดานกจกรรมพนฐานวถชวต ดานการเรยนการสอน และดวนบรรยากาศและปฏสมพนธ (Office of Educational Innovation Development Ministry of Education, 2005: 10-21) ตามแนวทางการด าเนนงานโรงเรยนวถพทะของกระทรวงศกษาธการ และหลกไตรสกขา 3.2 ขอบเขตดานตวแปร 1) ตวแปรตน ตวแปรตนประกอบดวย 1) ดานการบรหารจดการ 2) ดานกายภาพ 3) ดานกจกรรมพนฐานวถชวต 4) ดานการเรยนการสอน 5) ดานบรรยากาศและปฏสมพนธ และการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ ตามหลกพทธธรรม คอ ศล สมาธ ปญญา 2) ตวแปรตาม ตวแปรตาม คอ การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ ซงประกอบดวย 1) การบรหารจดการตามแนวพทธ 2) การบรหารจดการกายภาพตามแนวพทธ 3) การบรหารกจกรรมพนฐานวถชวตตามแนวพทธ 4) การบรหารการเรยนการสอนตามแนวพทธ 5) การบรหารจดการบรรยากาศและปฏสมพนธตามแนวพทธ 3.3 ขอบเขตดานพนท การวจยครงนขอบเขตพนทในการวจยไดแก จงหวดสมทรปราการ 3.4 ขอบเขตดานระยะเวลา การวจยครงนผวจยก าหนดระยะเวลาในศกษาวจยตงแตเดอนกรกฎาคม 2559 ถง เมษายน 2560 รวมระยะเวลา 10 เดอน

��1��61.indd 89 11/4/2561 16:21:21


4. วธด าเนนการวจย 4.1 รปแบบการวจย การวจยในครงนใชระเบยบวธวจยแบบผสานวธ (Mixed Methods Research) การวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ด าเนนการโดยการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กบผใหขอมลส าคญ จ านวน 20 ทาน (Key Informants) และการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion) จ านวน 12 ทาน พรอมท งวจยเชงส ารวจ (Survey Research) จากแบบสอบถาม (Questionnaire) เพอสนบสนนขอมลเชงคณภาพ 4.2 ประชากร กลมตวอยาง และผใหขอมลส าคญ ประชากร (Population) ไดแก ผบรหาร คร บคลากร และนกเรยน ของโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ จ านวน 5 โรงเรยน ไดแก โรงเรยนอนบาลพระสมทรเจดย โรงเรยนวดแค โรงเรยนละมลรอดศร โรงเรยนวดไตรมตรวราราม และโรงเรยนวดครใน จ านวนทงสน 2,786 คน กลมตวอยางส าหรบการวจยครงนผวจยไดสมตวอยางจากประชาการ ซงค านวณขนาดกลมตวอยางตามสตรของทาโร ยามาเน (Taro Yamane) Suwari Siriphokhaphirom , 2003 : 129-130 ไดกลมตวอยางจ านวน 400 คน ผใหขอมลส าคญไดแก ผบรหารโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ ซงใชในการสมภาษณจ านวน 20 คน และสนทนากลมเฉพาะจ านวน 12 คน ซงผวจยเลอกแบบเจาะจง โดยการยดวตถประสงคของการวจยเปนส าคญ 4.3 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย แบบสอบถามแบบประมาณคา 5 ระดบ ทระดบความเชอมน 0.951 และใชแบบสมภาษณ แบบมโครงสราง 4.4 การวเคราะหขอมล 1) การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ผวจยวเคราะหโดยน าขอมลมาเรยบเรยง และจ าแนกอยางเปนระบบ จากนนน ามาวเคราะหเชงเนอหา ตความหมาย เชอมโยงความสมพนธและสรางขอสรปจากขอมลตาง ๆ ทรวบรวมได เพอจะไดศกษาประเดนไดลกซง เมอประเดนใดวเคราะหแลวไมมความชดเจนกตามไปเกบขอมลเพมเตมในประเดนตาง ๆ นน เพอตอบค าถามหลกตามวตถประสงคของการวจย 2) การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ ผวจย เมอไดรบและรวบรวมแบบสอบถามเรยบรอยแลว น าแบบสอบถามทไดรบกลบมาตรวจสอบความถกตองสมบรณ แลวน ามาวเคราะห โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแกคาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) และความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

��1��61.indd 90 11/4/2561 16:21:21


5. ผลการวจย 5.1.แนวคดและทฤษฎเกยวกบการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ โรงเรยนวถพทธ ไดแก โรงเรยนทน าหลกธรรมทางพระพทธศาสนามาใชหรอประยกตใชในการบรหารและการพฒนาผเรยน เนนกรอบการพฒนาตามหลกไตรสกขา คอ ศล สมาธ และปญญา อยางบรณาการ ผเรยนไดพฒนาการ กน อย ด ฟง ใหเปน และน าเอาหลกธรรมทางพทธศาสนามาประยกตใชในการบรหารและการจดการเรยนการสอน โดยยดหลกไตรสกขามาบรณาการเขากบบรบทของโรงเรยนและชมชน ไดรวมกนพฒนาทกษะชวต การกน อย ด ฟง 5.2 สภาพทวไปของการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ ในภาพรวม พบวา การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ ดานการกายภาพ ผตอบแบบสอบถามเหนวามการปฏบตอยในระดบทสงทสด รองลงมาคอดานกจกรรมพนฐานวถชวต สวนทมระดบการปฏบตนอยทสด คอดานบรรยากาศและปฏสมพนธ ทงนอาจเปนเพราะ โรงเรยนขาดหองหรอวสดอปกรณ หรอสอทสนมย หรอขาดหองปฏบตกจกรรมทางพระพทธศาสนาทเออตอการเรยนรพระพทธศาสนา ทมความสงบ สะอาด ตามแนววถพทธ ดานการบรหารจดการ พบวา โรงเรยนมการบรหารจดการในระดบทดมาก เรมตนดวยการวางแผน ก าหนดนโยบาย วสยทศน พนธกจ และเปาหมาย ซงสงเหลานจะเปนแนวทางในการปฏบตและบรหารอยางครอบคลมเพอน าไปสความส าเรจได ดานกายภาพ พบวา โรงเรยนไดใหความส าคญกบการจดสถานทตางๆ ภายในโรงเรยนใหมความเหมาะสม มพระพทธรปประดษฐานในททโดดเดนและมองเหนไดชดเจน พรอมทงจดท าปายนเทศ ปายค าขวญ ปายคตธรรมสอนใจตางๆ ใหสามารถมองเหนไดงาย และด าเนนการจดอาคารสถานท สภาพแวดลอมโดยทวไป มความสะอาดอยางสม าเสมอ ไมรกราง มความโลงโปรง ไมเปนปารก และไมใหเปนแหลงมวสมอบายมข สงมนเมาตางๆ อกทงยงเปนสวนชวยปองกนยาเสพตดใหหางไกลจากโรงเรยนและนกเรยนอกดวย ดานกจกรรมพนฐานวถชวต พบวา โรงเรยนใหการสนบสนนในการจดกจกรรมในวนส าคญทางพระพทธศาสนา ซงเปนวถชวตดงเดมของคนไทยดวยการไปท าบญ รกษาศล ฟงพระธรรมเทศนา และยงสงเสรมใหบคลากรและนกเรยนเขารวมในกจกรรมในวนส าคญทางพระพทธศาสนา ปลกฝงคานยมทเปนแบบแหงวถพทธวถไทยทมมาอยางยาวนานใหคงอยตอไป ดานการเรยนการสอน พบวา กจกรรมการบรหารจต เปนกจกรรมทใชเวลานอยและไมจ าเปนตองใชสอยพนทหรออปกรณอนๆ มาประกอบเปนจ านวนมาก อกทงนกเรยนสามารถเขาใจ

��1��61.indd 91 11/4/2561 16:21:21


กระบวนการในการปฏบตไดงาย เพราะเปนกจกรรมทปฏบตแลว เหนผลไดทนท นนคอ ความสงบภายในจตใจ เกดสมาธ คดอานหรอท าสงใดไดรวดเรวคลองแคลวขน ดานบรรยากาศและปฏสมพนธ พบวา การสรางบรรยากาศภายในโรงเรยนใหเปนบรรยากาศแบบธรรมชาต มความรมรน สะอาด และสวยงาม ยอมสงผลใหมความสข มความเบกบานใจ การปฏสมพนธอนๆ กยอมมผลไปในทางบวก 5.3 แนวทางการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ จะตองไดรบความรวมมอจากองคการทงสาม ไดแก บาน วด โรงเรยน (บวร) เปนองคกรหลกทคอยใหการสนบสนนค าจน รวมปรกหาหารอ ก าหนดแผนงานรวมกน โครงการโรงเรยนวถพทธจงจะสามารถด าเนนการไปจนส าเรจตามเปาหมายของโครงการได ในการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการนน แบงเปน 6 ดาน ดวยกน และมแนวทางในการบรหารจดการดงน

1) ดานการบรหารจดการ มการประชมจากทกฝายทเกยวของ และใหความรวมมอในการบรหารงานรวมกน โดยพจารณาจดท าภารกจใหชดเจน ครอบคลมงานทงหมดและมการก าหนดกลมงานทมความสอดคลองกน จนสามารถบรรลตามเปาหมายทตงไว เหมอนกบหลกพทธธรรมทน าไปสความส าเรจ ไดแก อทธบาท 4 นนเอง

2) ดานกายภาพ มการวางแผนมอบหมายหนาทใหผเรยนมสวนรวมกนการก าหนดกจกรรมเกยวกบโรงเรยนวถพทธ โดยการใหผเรยนมสวนรวมในการรจกบาปบญคณโทษ กจกรรมเสยงตามสายภายในโรงเรยน โดยเนนธรรมะใหแกผเรยน จดสภาพแวดลอมภายในโรงเรยน ยดหลกสปปายะ 7 ประการ

3) ดานกจกรรมพนฐานวถชวต โรงเรยนจดใหมการประชมเชงปฏบตการ ใหผเรยนมสวนรวมเพอจดกจกรรมทเกยวของกบการด าเนนชวต ใหผ เรยนไดปฏบตธรรมรวมกบผมสวนเกยวของ ทงบาน วด โรงเรยน โดยสม าเสมอ ใหผเรยนมความรจรงตามหลกของอรยสจ 4 เขาใจปญหา รสาเหตความเปนมา และมวธการแกไขปญหาไดอยางถกตอง

4) ดานการเรยนการสอน มการวางแผนประชมเชงปฏบตการเพอสงเสรมสนบสนนใหผเรยนไดเรยนรตลอดชวตตามหลกพทธธรรมทางพระพทธศาสนา โดยจดใหนกเรยนไดเรยนธรรมศกษา นงสมาธกอนการเรยนการสอน เพอใหเปนไปตามกระบวนการเรยนรตามหลกไตรสกขา ศล สมาธ ปญญา นนเอง

5) ดานบรรยากาศและปฏสมพนธ บาน วด โรงเรยนจะตองประชมประสานงานกนเพอใหการจดกจกรรมเปนไปในทศทางเดยวกน เปดโอกาสใหผปกครองไดเสนอแนวคดในการ

��1��61.indd 92 11/4/2561 16:21:21


บรหารโรงเรยนวถพทธรวมกน เพอสรางคานยมทดตอกน รวมสรางบรรยากาศและปฏสมพนธดวยหลกพรหมวหาร 4 6. อภปรายผลการวจย แนวทางการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ จะตองไดรบความรวมมอจากองคการทงสาม ไดแก บาน วด โรงเรยน (บวร) เปนองคกรหลกทคอยใหการสนบสนนค าจน รวมปรกหาหารอ ก าหนดแผนงานรวมกน โครงการโรงเรยนวถพทธจงจะสามารถด าเนนการไปจนส าเรจตามเปาหมายของโครงการได เพราะบาน เปนแหลงเรยนรแรก ส าหรบการด าเนนชวต ซงจะไดรบการถายทอดทงในดานของพฤตกรรมและทศนคตตางๆ จากรนสรน ใหเยาวชนหรอผเรยนไดรจกการใชชวตรวมกนในครอบครว เรยนรภมปญญาทไดจากบรรพบรษ เปนตนทนทแตละครอบครวกจะมมาแตกตางกน ด าเนนไปอยางสม าเสมอจนกลายเปนลกษณะเฉพาะของแตละครอบครว (วถชวต) และวด เปนแหลงเรยนรอกแหงหนงทมความผกพนกบคนไทย กบวถการด าเนนชวตประจ าวนมาตงแตสมยอดตกาล ซงมระเบยบและพธการทเปนเอกลกษณ จนไมสามารถทจะแยกความสมพนธกนระหวางบานและวดใหออกจากกนได ดวยการพงพาอาศยกนและสงเสรมซงกนและกนเสมอมา จนกลายเปนวฒนธรรมประจ าของแตละทองถน (วถวฒนธรรม) อกทงโรงเรยน เปนแหลงเรยนรวชาการตางๆ เพอพฒนาใหผเรยนไดมความรในศาสตรตางๆ อยางเหมาะสมและควรจะเปน โดยพนฐานโรงเรยนมบทบาทในการใหความรในแขนงวชาตางๆ เพอการประกอบสมมาอาชพตอไปในอนาคต นอกเหนอจากน ยงชวยสรางการเรยนรใหมๆ ใหเกดขนกบผเรยน เปนการเรยนรทไมมวนหมดสน (วถการเรยนร) บาน วด โรงเรยน จงมบทบาทส าคญทจะเปนแรงผลกดนและเกอหนนใหโรงเรยนวถพทธด าเนนไปอยางมประสทธภาพ ดวยการรวมมอกน ประสานก าลงและความคดทจะถายทอดความร หลกในการปฏบตตามแนวทางของพระพทธศาสนา และน าคณธรรมจรยธรรมกลบสสงคมปจจบนไดอยางดยง โดยผานกระบวนการพฒนาทยงยน วงจรคณภาพ (PDCA) ในดานตางๆ ไดแก ดานกายภาพ ดานการพฒนาบคลากร ดานกจกรรมพนฐานวถชวต ดานการเรยนการสอน ดานบรรยากาศและปฏ สมพนธ และดานการบรหารจดการ ซ งสอดคลองกบงานวจยของ Sutthiphong Siwichai (2004) ทไดศกษาวจยเรอง “การศกษาวเคราะหรปแบบโรงเรยนวถพทธ : ศกษากรณ โรงเรยนวถพทธ 10 เขตพนทศกษา” ผลการวจยพบวา การจดการศกษาตามวถพทธใหแกสถานศกษาในแตละโรงเรยน ควรมแนวทางทเปนไปในแนวเดยวกน มาตรฐานเดยวกนและเสมอภาคกน จะตองจดการโดยทกฝายทงชมชน ผปกครอง ครอาจารย ผบรหาร นกเรยนและผบรหารในพนท และการจดสรรทรพยากรใหทวถงเกดประโยชนแกทงโรงเรยน และผเรยนตองไดรบความรวมมอในการเขารวมการจดสรร และการก าหนดแนวทางการบรหาร มาตรฐานศกษา

��1��61.indd 93 11/4/2561 16:21:21


และการจดการเรยนรโดยผบรหารการศกษาระดบชาต ระดบทองถนหรอพนฐานและระดบโรงเรยนรวมกน เพอใหเกดโรงเรยนวถพทธตามความตองการของสงคม พรอมทงจะตองมก าหนดกลยทธเพอบรหารความเสยงทอาจเกดขนได ซงสอดคลองกบงานวจยของ Chaiwat Uthaisaen (2012) ทไดศกษาวจยเรอง “กลยทธการบรหารความปลอดภยสถานศกษา” ผลการวจยพบวา กลยทธการบรหารความปลอดภยสถานศกษา ประกอบดวย 1) การก าหนดแนวทางปฏบตเพอความปลอดภย 2) การบรหารความเสยง 3) การก าหนดแผนและมาตรฐานความปลอดภย 4) การประเมนความปลอดภย 5) นโยบายดานความปลอดภย และ 6) การปองกนความเสยหาย ทงน มงเนนเพอผลประโยชนของผเรยนโดยตรง และเพอการพฒนาผเรยนใหมศกยภาพทงทางดานวชาการและคณธรรมจรยธรรมควบคกนไป การบรหารจดการศกษาจงจะตองมองคประกอบทส าคญหลายประการ ดงงานวจยของ Sirima Monmai (2011) ทไดศกษาวจยเรอง “การบรหารจดการศกษาเพอสทธเดกในโรงเรยนมธยมศกษาตามอนสญญาวาดวยสทธเดกแหงสหประชาชาต” ผลการวจยพบวา องคประกอบการบรหารจดการศกษาเพอสทธเดกในโรงเรยนมธยมศกษา ม 7 องคประกอบ คอ 1) การพฒนาผเรยน 2) การดแลชวยเหลอนกเรยน 3) การจดสภาพแวดลอม 4) การเสรมสรางความปลอดภย 5) การมสวนรวม 6) การวางแผน และ 7) การสงเสรมสขภาพ

��1��61.indd 94 11/4/2561 16:21:22


7. องคความรทไดจากการวจย

แผนภาพท 1 องคความรทไดจากการวจย

การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดสมทรปราการ

1. การพฒนาดานการบรหารจดการ 1) รวมกนวางแผนและก าหนดนโยบาย 2) มอบหมายหนาทและความรบผดชอบอยางชดเจน 3) ตดตามและประเมนผลอยางสม าเสมอ 4) รวมกนแกไขปญหา 5) บรณาการหลกอทธบาทธรรม 4 ประการ ควบคหลกบรหารงาน

ดวยวงจรคณภาพ (PDCA)

2. การพฒนาดานกายภาพ 1) บาน วด โรงเรยน รวมกนระดมทน 2) ปรบปรงสภาพแวดลอมใหเหมาะสม 3) กระตนใหเกดการด าเนนชวตตามแนววถพทธ 4) สรางความเขาใจในวถชวตและวฒนธรรมแบบวถพทธ 5) จดสภาพแวดลอมตามหลกสปปายะ 7

4. การพฒนาดานการเรยนการสอน 1) ควรก าหนดหลกสตรใหมความสอดคลองกบวถพทธ 2) ผบรหาร คร และบคลากรของโรงเรยน ควรเปนตนแบบในการ

เรยนรทด 3) พฒนาบคลากรใหมความรความเขาใจในหลกธรรมอยางแทจรง 4) เนนการปฏบต เพอใหเกดการน าไปใชจรงในชวตประจ าวน 5) จดการเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา

3. การพฒนาดานกจกรรมพนฐานวถชวต 1) ทกฝายตระหนกถงความส าคญของกจกรรมพนฐานวถชวต 2) ประพฤตตนใหเปนแบบอยางทด 3) แลกเปลยนเรยนรซงกนและกน 4) จดสรรเวลาใหเหมาะสมกบทกๆ ฝาย 5) จดกจกรรมบรณาการตามหลกอรยสจ 4

5. การพฒนาดานบรรยากาศและปฏสมพนธ 1) ยมแยมแจมใสทกทายกน 2) มความเปนกลยาณมตร 3) ปลกตนไมใหความรมเยน ดอกไมสสวยกลนหอมเยน 4) บรณาการหลกพรหมวหารธรรม 5) ผบรหาร คร และบคลากร ควรปฏบตตนใหเปนแบบอยาง

��1��61.indd 95 11/4/2561 16:21:22


8. ขอเสนอแนะ ผลการวจย เร อง “การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถ พทธในจ งหวดสมทรปราการ” ผวจยขอเสนอแนะไวดงน 8.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1) การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ เปนเรองทตองอาศยความรวมมอจากทกๆ ฝายทเกยวของ ดงนน ผบรหารโรงเรยน ผน าชมชน คณะสงฆ และองคกรภาครฐ จะตองมความตระหนกและรวมมอกนอยางจรงจง ในการก าหนดนโยบายและแผนงานตางๆ รวมกน จงจะสามารถประสบผลสมฤทธได 2) การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ ทมงหวงความส าเรจอยางยงยน ควรทจะตองประสานและแลกเปลยนขอมลหรอขอคนพบ ระหวางโรงเรยนวถพทธดวยกน เพอเปนขอมลในการพฒนาการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธใหมประสทธภาพมากยงขน 3) การพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ ควรมการตดตาม ตรวจสอบและประเมนผล อยางสม าเสมอ สรางความตนตวในการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธอยางตอเนอง เพอใหเกดการพฒนาทงทางดานวชาการและคณธรรมจรยธรรมอยางยงยนตอไป 8.2 ขอเสนอแนะเชงปฏบต ในการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธใหประสบความส าเรจ และเกดประสทธผลทงในสวนทเปนรปธรรม ไดแก อตลกษณของโรงเรยนวถพทธทชดเจน และสวนทเปนนามธรรม ไดแก ผ เรยนมคณธรรมจรยธรรม และประยกตใชหลกพทธธรรมในการด าเนนชวตประจ าวนไดอยางมความสข จะตองอาศยความเปนน าหนงใจเดยวกนของหลายๆ ฝายทเกยวของ ประสานความรวมมอระหวางกนและกน ก าหนดเปนแผนหรอแนวทางในการด าเนนงานทชดเจนมากยงขนตอไป ดงเชน 1) บาน วด โรงเรยน จะตองประสานความรวมมอและปรกษาหารอในการก าหนดแผนงานหรอนโยบายทชดเจน เพอการด าเนนงานโครงการโรงเรยนวถพทธอยางถกตอง 2) บาน วด โรงเรยน รวมกนด าเนนการตามขนตอนการบรหารจดการวงจรคณภาพ (PDCA) 3) บาน วด โรงเรยน รวมกนก าหนดแผนระดมทนปจจยในการปรบปรงสถานทและจดสรางหองพทธธรรม รวมถงสงแวดลอมภายในและภายนอกโรงเรยน 4) ทกฝายทเกยวของ ควรตระหนกถงความส าคญของการด าเนนชวตตามแนววถพทธ 5) ทกฝายทเกยวของ ควรสรางความเขาใจในการวถชวตและวฒนธรรมแบบวถพทธรวมกน

��1��61.indd 96 11/4/2561 16:21:22


6) บาน วด โรงเรยน บรณาการหลกพทธธรรมในการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ 7) บาน วด โรงเรยน จะตองประสานงานแลกเปลยนขอมลซงกนและกน และตดตามและประเมนผล เพอการปรบปรงและพฒนาตอไป 8) หลกสตรการเรยนรและกจกรรมการเรยนรในทกๆ สาระการเรยนร จะตองใหมความสอดคลองกบวถพทธ 9) ผบรหาร คร และบคลากรของโรงเรยน จะตองเปนตนแบบในการเรยนรทด 10) ควรด าเนนโครงการพฒนาบคลากรใหมความรความเขาใจในหลกธรรมอยางแทจรง และเทคนคการถายทอดหลกพทธธรรม เพอใหเกดการน าไปใชจรงในชวตประจ าวน 11) จะตองมการมอบหมายหนาทและความรบผดชอบอยางชดเจน เพอใหบคลากรทกคนไดมสวนรวม 12) จดการประชมเพอวางแผนก าหนดนโยบายอยางสม าเสมอ 8.3 ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป 1) ควรมการศกษาการตรวจสอบประเมนผลการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ เพอความชดเจนในการน าไปใช 2) ควรมการศกษาเปรยบเทยบประสทธผลของการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ เพอเปนตนแบบในเชงการวจยเพอการพฒนา เพอน าไปสการประยกตใชทเปนรปธรรมในการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธในจงหวดอนๆ 3) ควรมการศกษาภมปญญาทองถนหรอกศโลบายของคนทองถนในการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ วามสวนสมพนธหรอสนบสนนกนและกนอยางไร 4) ควรมการศกษาในประเดนอนๆ เชน อตลกษณของโรงเรยนวถพทธ มสวนในการพฒนาการบรการจดการโรงเรยนวถพทธอยางยงยนไดหรอไม เปนตน 5) ควรมการศกษาโดยการน าหลกการมสวนรวมของผเกยวของมาประยกตใชในการพฒนาการบรหารจดการโรงเรยนวถพทธ จะท าใหเกดประสทธภาพมากนอย อยางไร

��1��61.indd 97 11/4/2561 16:21:22


References Anuwat Krasang. (2014). Human Resource Development in the Buddhist

Organizations Under Consumerism. AEE-T. Journal of Environmental Education, 3(2), 546-556.

Chaiwat Uthaisaenchut. (2012). School Safety Management Strategies (Doctor of Philosophy Thesis). Graduate School: Silpakorn University.

Department of Academic Affairs. (2003).National Economic and Social Development Board Ninth National Economic and Social Development Plan 2002-2006 Bangkok: Siam Sport.

hra rusanghara iettisa ittipa o ( ) odel of uddhist eadership Development in Organization Management of Mahachalalongkorn- rajavidyalaya University. Journal of MCU Social Science Review, 4(2) (Special Issue), 212-227.

Office of Educational Innovation Development Ministry of Education. (2005). Guidelines for the implementation of Buddhist schools. Bangkok: Ministry of Education.

Sirima Monmai. (2011). Educational Administration for Children's Rights in Secondary Schools under the UN Convention on the Rights of the Child (Doctor of Philosophy thesis). Graduate School: Silpakorn University.

Sutthiphong Siwichai and Grop. An Analysis of School Style in Buddhism: A Case Study of Buddhist Schools in 10 Educational Areas (Research Report). Faculty of Education: Mahachulalongkornrajavidyalaya University.

Suwari Siriphokhaphirom. (2003). Educational Research. Lopburi: Printing Department, The Rajabhat Institute.

��1��61.indd 98 11/4/2561 16:21:22


กลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน THE STRATEGY OF STRENGTHEN SANGHA ADMINISTRATION

MANAGEMENT IN GLOBALIZATION AGE

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ พระอดมสทธนายก ประเสรฐ ธลาว จเดด โพธศรทอง Phramaha Krisada Kittisobhano (Saelee), Phra Udomsitthinayok,

Prasert Tilao, Chadet Phosithong

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาวเคราะหสภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆ

ในปจจบน 2) ศกษากลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน 3) น าเสนอกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน

การวจยครงนเปนการวจยแบบผสานวธ (Mixed Method Research) ระหวางงานวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ดวยการสมภาษณเชงลก (In depth Interview) กบผใหขอมลส าคญซงเปนพระสงฆาธการผมบทบาทส าคญในการบรหารกจการคณะสงฆและผทรงคณวฒ จ านวน 18 รปหรอคน และการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion) กบผเชยวชาญจ านวน 8 ทาน และงานวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ดวยการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) กบประชากรกลมตวอยาง จ านวน 363 คน

ผลการวจยพบวา 1. สภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบน พบวา คณะสงฆมทรพยากรบคคล

จ านวนมากทความร ความสามารถ และมทกษะในการปฏบตงาน แตกลบพบจดออนคอ พระสงฆกลมดงกลาวยงขาดการสนบสนนทดจากเจาคณะผปกครอง สงผลใหพระสงฆทมความรความสามารถไปรวมตวกนอยเฉพาะวดหรอส านกเรยนใหญๆ ทมความพรอมมากกวา สงผลใหวดขนาดเลกขาดบคลากรในการพฒนาอยางตอเนอง ในขณะท โอกาสของคณะสงฆกคอ การม Department of Political Science, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University Department of Political Science, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University Department of Political Science, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University

��1��61.indd 99 11/4/2561 16:21:23


พระราชบญญตคณะสงฆเปนของตนเองและการมหนวยงานของรฐ ทตงขนเพอรบผดชอบงานคณะสงฆเปนการเฉพาะ การมเทคโนโลยททนสมยจะชวยสนบสนนใหการบรหารงานคณะสงฆมประสทธภาพมากยงขน สวนอปสรรคกลบพบวา คณะสงฆมการเผชญหนากบความหลากหลายทางดายวฒนธรรม ความเจรญกาวหนาทางดานเศรษฐกจท าใหประชาชนไมมเวลาเขาวด การแทรกแซงจากนโยบายรฐบาล และการเสพสอผดๆ ของพทธศาสนกชน เมอสอบถามความคดเหนของประชาชนตอสภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบน โดยภาพรวมใน 5 ดาน ไดแก 1. ดานศาสนบคคล 2. ดานศาสนธรรม 3. ดานศาสนพธ 4. ดานศาสนสถาน และ 5. ดานระบบเทคโนโลย พบวา ประชาชนมความคดเหนตอสภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบนโดยภาพรวมอยในระดบมาก ( =3.92, S.D.= 0.639) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา อยในระดบมากทกดาน

2. ผลการวเคราะหกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน พบวา เมอน าจดแขงและโอกาสมาวเคราะหรวมกน ท าใหไดกลยทธเชงรกและสามารถปฏบตไดทนท ม 2 กลยทธ คอ กลยทธการสรางศาสนทายาททเขมแขง และกลยทธการพฒนาระบบเทคโนโลยททนสมย เมอน าจดแขงและอปสรรคมาวเคราะหรวมกน ท าใหไดกลยทธเชงรกษาระดบ เชงท าลายและเชงลดอปสรรค ม 2 กลยทธ คอ กลยทธการสรางภาพลกษณทดใหองคกร และกลยทธการเนนการมสวนรวมของประชาชน เมอน าจดออนและโอกาสมาวเคราะหรวมกน ท าใหไดกลยทธเชงปรบปรงแกไข เชงฟนฟ ม 2 กลยทธ คอ กลยทธการน าหลกธรรมสการปฏบตใหมากขน และกลยทธการฟนฟประเพณอนดงามใหคงไว และเมอน าจดออนและอปสรรคมาวเคราะหรวมกน ท าใหไดกลยทธเชงถอย ชะลอ ลด และหน ม 2 กลยทธ คอ กลยทธการเสรมสรางความรก ความสามคคแกพทธบรษท และกลยทธการจดหาแหลงงบประมาณสนบสนน

3. น าเสนอกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน ม 8 กลยทธ คอ 1) กลยทธการจดหาแหลงงบประมาณสนบสนน 2) กลยทธการเสรมสรางความรก ความสามคคแกพทธบรษท 3) กลยทธการฟนฟประเพณอนดงามใหคงไว 4) กลยทธการน าหลกธรรมสการปฏบตใหมากขน 5) กลยทธการสรางศาสนทายาททเขมแขง 6) กลยทธการสรางภาพลกษณทดใหองคกร 7) กลยทธการพฒนาระบบเทคโนโลยททนสมย 8) กลยทธการเนนการมสวนรวมของประชาชน ทงนทง 8 กลยทธดงกลาวหากคณะสงฆด าเนนการอยางตอเนองกจะท าใหยทธศาสตรการสรางความมนคงดานพระพทธศาสนาประสบผลส าเรจ ภายใตคานยมขององคกร คออทศตนเพอพระพทธศาสนา สการพฒนาสงคมอยางยงยน ทกยทธศาสตรสรางขนเพอใหพนธกจขององคกรประสบผลส าเรจ พนธกจของคณะสงฆม 7 ดาน ไดแก ดานปกครอง ดานศาสนศกษา ดานศกษาสงเคราะห ดานเผยแผ ดานสาธารณปการ ดานสาธารณสงเคราะห พฒนพทธมณฑล ทงนด าเนนการภายใตวสยทศนเดยวกน คอพทธศาสตรมนคง ด ารงศลธรรม น าสงคมสนตสขอยางยงยน

ค าส าคญ : กลยทธ, การบรหารองคกรสงฆ, โลกาภวตน

��1��61.indd 100 11/4/2561 16:21:23


ABSTRACT The objectives of this study were 1) to analysis the general conditions in the current of Sangha administration 2) to study the strategy of strengthen Sangha administration in globalization age 3) to present the strategy of strengthen Sangha administration in globalization age. The methodology of this research was mixed method research. The qualitative research tools was in-depth interview with the key informants were the 18 persons and focus group discussion with 8 specialists , while the quantitative research was survey research and the sample consisted of 363 persons.

The research findings as followings :

From internal and external environment analysis of Sangha administration, the findings were that Sangha order had knowledgeable and capable personnel but lacking of proper support from Sangha order causing continuous development. the opportunity was that there is specific Sangha act and modern technology. the threat was that Sangha order had to confront with various cultures and new technology, economy progress causing people not to have time to go to monasteries, policy sanction from the government and wrong media usages as appeared at present. as for the people’s opinions towards the Sangha order administration in 5 areas: 1) religious personnel, 2) religious Dhamma, teaching, 3) religious ceremonies, 4) religious places, 5) technological systems were found that people’s opinion towards the general context of Sangha order administration were at high level (x =3.92, s.d.= 0.639). people’s opinions towards all areas of Sangha order administration were also at high level.

2. Sangha order organization strength administration strategy in the age of globalization have shown that once the strengths and opportunities are analyzed together there are two strategies to achieve aggressive and effective strategies. and advanced technology development strategies. when strengths and barriers are analyzed together. the strategy is to maintain the level. there are 2 strategies to create a good corporate image. and strategies to focus on people's participation. weaknesses and opportunities to analyze together. there are two strategies to

��1��61.indd 101 11/4/2561 16:21:24


improve the rehabilitation. there are two strategies to implement the strategy to practice more. and a good strategy to restore the tradition. and when weaknesses and obstacles are analyzed together. the strategy of retreating, slowing down and escape. there are 2 strategies is to strengthen the love. unity to the buddhist company and strategies for financing sources.

Strategically analysis of Sangha order strength administration in the age of globalization in the area of budget, it was found that the success strategy was the find supporting budget sources, the strategy for learning and development was to create love and harmony among Buddhist communities and to restore the good traditions and cultures and Dhamma practice by over all. as for internal environmental analysis was that the successful administration of Sangha order was to create good image for the organization. as for the work efficiency, the strategy for success was the utilization of modern technology and people’s participation emphasis. these 8 strategies will bring Sangha order organization to successful strength and security under the organization endeavor with the motto saying; dedicating for buddhism towards sustainable social development. strategy was created for organizational success. the Sangha order’s missions are of 7 areas, they are administration, education, educational support, dissemination, repair and construction, public welfare and buddhamonton development. these missions are carried out under the same vision: “secure buddhism, morality maintaining, bringing society to sustainable peace and happiness”

keywords : Sangha administration, strategies , globalization

��1��61.indd 102 11/4/2561 16:21:24


1. บทน า สถาบนพทธศาสนาประกอบดวยพระสงฆาธการเปนผน าและองคกรหลายระดบ

วดเปรยบเสมอนหนวยยอยทเขาถงชมชนและมปฏสมพนธในเชงเผยแผพระพทธศาสนาไดใกลชดทสด เจาอาวาสซงเปนผน าองคกรหรอผบรหารสงสดของวดมสวนส าคญในการผลกดนและพฒนาความสมพนธอนดภายในวดเพอใหพระสงฆซงเปนสมาชกในวดนนรกษาพระธรรมว นยเปนแบบอยางทดรวมถงท างานรวมกนใหบรรลวตถประสงคตามทสถาบนพทธศาสนาก าหนดไว (Anuwat Krasang, 2017: 29-42) และนอกจากนผน าสงฆในชมชน หรอองคกรตางๆ ยงมสวนชวยเสรมแรงในการผลกดนใหเกดการพฒนางานชมชนรวมกบภาคประชาชนไดอยางมดลยภาพ ปจจบนมองคการทเกยวของในการสงเสรมพทธศาสนาหลายแหงทมบทบาทส าคญในการด าเนนกจกรรมรวมกนทางศาสนา อาท ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต กรมการศาสนา มหาเถรสมาคม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย เปนตน องคการดงกลาวมสวนชวยในการสรางความเขมแขงใหกบพทธศาสนาดวยการสนบสนนทางวชาการ และพฒนาศกยภาพบคลากร (พระสงฆ) ทางการศกษาพระธรรมวนย (ทางธรรม) และระบบการศกษาตามหลกสากล (ทางโลก) (Surapon Suyaprom. 2012: 37-51) ดงนนประชาชนในสงคมจงมความคาดหวงตอแนวทางการพฒนาพทธศาสนารวมกนของทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน โดยคณะผน าสงฆในระดบชนตางๆ ตามการปกครองของมหาเถรสมาคมตงแตกรรมการมหาเถรสมาคม เจาคณะใหญ เจาคณะภาค เจาคณะจงหวด เจาคณะต าบล และเจาอาวาสวด จะตองแสดงบทบาทหนาทในการเปนผน าซงทางพทธธรรมไดกลาวถงหลกธรรมของการเปนผน าไวหลายหลกธรรมดวยกน อาท ทศพธราชธรรม พรหมวหาร 4 ธรรมาธปไตย ราชสงคหวตถ 4 และสปปรสธรรม 7 เปนตน (Nantawan Itsaranuwatchai, 2550) เพอใหเกดความเชอมนและศรทธาตอพทธศาสนกชน เนองจากสภาพปญหาในปจจบนจะเหนไดวาภาพลกษณสวนหนงของพระสงฆทประพฤตตนนอกกรอบพระธรรมวนยท าใหเกดความเสอมศรทธาและสงผลกระทบตอความรสกของพทธศาสนกชนเปนอยางมาก แตทงนเปนเพยงแคบางสวนและอกนยหนงยงคงพบเหนพระสงฆทปฏบตตนตงมนอยในกรอบศลธรรมทดงาม อยางตอเนอง

จากความเปนมาและความส าคญของปญหา ผวจยจงมแนวคดทจะศกษาสภาพการบรหารองคกรสงฆของพระสงฆาธการในยคปจจบน เนองจากในสภาวการณของสงคมไทยก าลงมการเปลยนแปลงทงดานเศรษฐกจ สงคม และระบบการเมองการปกครองอยางกาวกระโดด ด งนนพระสงฆาธการในยคโลกาภวตนในฐานะทมบทบาทส าคญในการพฒนาการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตนไดนอมน าไปปฏบตเปนตวอยางทดทงดานพระธรรมวนย ดานค าสอนทางพระพทธศาสนา และดานความรบผดชอบตอหนาทของตน เพอเปนบรรทดฐานทางพระพทธศาสนาสบตอไป

��1��61.indd 103 11/4/2561 16:21:24


2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาวเคราะหสภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบน 2.2 เพอศกษากลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน 2.3 เพอน าเสนอกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน 3. วธด าเนนการวจย

3.1 รปแบบการวจย ในการวจยครงนเปนงานวจยแบบผสานวธ (Mixed Method Research) ระหวางงานวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ดวยการสมภาษณเชงลก (In depth Interview) และการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion) และงานวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ดวยการวจยเชงส ารวจ (Survey Research)

3.2 ประชากร กลมตวอยางและผใหขอมลหลก 3.2.1 ประชากรทใชในการวจยเชงปรมาณ ผวจยเกบขอมลแบบสอบถามจาก

ประชากรจงหวดพระนครศรอยธยา ตามประกาศส านกทะเบยนกลาง กรมการปกครอง ณ วนท 31 ธนวาคม 2557 พบวา มจ านวน 803,599 คน ผวจยเลอกเอาเฉพาะประชากรทนบถอศาสนาพทธ คดรอยละ 95.3 ของประชากรทงหมด ดงนนประชากรทใชในการวจยจ านวนทงสน 765,830 คน ประชากรจงหวดสระบร ตามประกาศส านกทะเบยนกลาง กรมการปกครอง ณ วนท 31 ธนวาคม 2557 พบวา มจ านวน 633,460 คน ผวจยเลอกเอาเฉพาะประชากรทนบถอศาสนาพทธ คดรอยละ 99.3 ของประชากรทงหมด ดงนนประชากรทใชในการวจยจ านวนทงสน 629,026 คน และ ประชากรจงหวดอางทอง ตามประกาศส านกทะเบยนกลาง กรมการปกครอง ณ วนท 31 ธนวาคม 2557 พบวา มจ านวน 283,568 คน ผวจยเลอกเอาเฉพาะประชากรทนบถอศาสนาพทธ คดรอยละ 98.3 ของประชากรทงหมด ดงนนประชากรทใชในการวจยจ านวนทงสน 278,748 คน รวมประชากรทใชในการวจยทงสน 1,673,604 คน 3.2.2 กลมตวอยาง ไดแก กลมตวอยางทใชในการวจย ไดท าการสมมาจากประชากรจ านวน 1,673,604 คน โดยค านวณตามสตรของทาโร ยามาเน (Taro Yamane) ดงน

��1��61.indd 104 11/4/2561 16:21:24


n = n = ขนาดของกลมตวอยาง N = จ านวนประชากร e = ความคลาดเคลอนทยอมใหเกดขนในการวจยครงน เทากบ 0.05

แทนคาในสตร n = 1,673,604 1 + 1,673,604 (0.05)2

= 399.90 ไดกลมตวอยางจ านวน 400 คน จากจ านวนกลมตวอยางขางตนผวจยจงน ามาค านวณตามสดสวนทเหมาะสม โดยการสมตวอยางแบบชนภมตามสดสวน (Proportional Stratified Random Sampling) ดงน

สตร n = 𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛1 โดยท n = ขนาดของกลมตวอยางทงหมด N = จ านวนประชากรในแตละกลม N1 = จ านวนประชากรทงหมด

ตวอยางเชน จงหวดพระนครศรอยธยา = 765,830 x 400 1,673,604 = 183 ตารางท 1 แสดงประชากรและกลมตวอยางการวจย

กลมประชากรทศกษา จ านวนประชากรและกลมตวอยาง (คน) ประชากร กลมตวอยาง

จงหวดพระนครศรอยธยา 765,830 183 จงหวดสระบร 629,026 150 จงหวดอางทอง 278,748 67 รวม 1,673,604 400

3.2.3 ผใหขอมลส าคญ ผใหขอมลส าคญ ประกอบดวย พระสงฆาธการ เจาอาวาส และผมสวนเกยวของกบ

การบรหารองคกรสงฆในเขตการปกครองคณะสงฆจงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดสระบร และจงหวดอางทอง เปนผใหขอมลส าคญ (Key Informants) จ านวน 18 รป

3.2.3 ผเชยวชาญในการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion)

N

1 + N (e)2

��1��61.indd 105 11/4/2561 16:21:25


ผวจยไดคดเลอกจากพระสงฆาธการ ผทรงคณวฒ นกวชาการ และผมสวนเกยวของกบการบรหารองคกรสงฆ เพอยนยนกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยค โลกาภวตน จ านวน 12 รป/คน 3.3 เครองมอทใชในการวจย ก) เชงคณภาพ (Qualitative Research) 1) แบบสมภาษณ ( Interview) เปนแบบสมภาษณเชงลกแบบมโครงสราง (Structured Interview Form) เพอศกษาแนวคดเกยวกบกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตนใน 3 ประเดน คอ 1) สภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบน 2) จดเดน จดดอย โอกาส และอปสรรค ในการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน และ 3) หลกการและวธการในการการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน

2) แบบสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion form) เพอยนยนกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน ดวยขอค าถามทผวจยสรางขน ข) เชงปรมาณ (Quantitative Research) เครองมอทใชในการวจยในครงน เปนแบบสอบถาม (Questionnaire) ผวจยไดสรางขนโดยศกษาจากเอกสาร หนงสอ ต ารา วารสาร สงพมพ และงานวจยทเกยวของ โดยเฉพาะประเดนศกษาเกยวกบกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน 3.4 การเกบรวบรวมขอมล ก. เชงคณภาพ การวจยครงนมขนตอนด าเนนการ ดงน 1) ขนตอนการสมภาษณ ไดแก 1.1) ขนเตรยมการสมภาษณ ไดแก กอนลงสนามเพอรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ ผวจยไดเรมตนดวยการนดหมายวนเวลาทจะสมภาษณกบกลมตวอยางพรอมกบขอเอกสารตางๆ พรอมกนนน ผวจยจะตองศกษาประเดนค าถามทใชในการสมภาษณผใหขอมลส าคญ เตรยมและศกษาวธใชเครองบนทกเสยง กลองถายรป เตรยมสมดจดบนทกและอปกรณตางๆ ใหพรอมกอนด าเนนการสมภาษณ 1.2) ขนด าเนนการสมภาษณ ไดแก กอนการสมภาษณผวจยจะสนทนาสรางความคนเคยกบผใหสมภาษณ แจงวตถประสงคของการสมภาษณ อธบายเหตผลและขออนญาตใชเครองบนทกเสยงในขณะทสมภาษณ ขออนญาตใชกลองถายรปเพอใชอางองในการสมภาษณ รวมทงแจงใหทราบวาขอมลตางๆ ทบนทกเสยงไวผวจยจะเกบไวเปนความลบ

��1��61.indd 106 11/4/2561 16:21:25


2) ขนตอนการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion) ไดแก (1) การนดหมายวนเวลาจดกจกรรมสนทนากลมเฉพาะ คณะผวจยจะท าการนดหมายวนเวลาทจะจดกจกรรมสนทนาดงกลาว (2 ) หลงจากตกลงดงทนดหมายแลว คณะผวจยจะเดนทางไปยง พนทกลมเปาหมายกอนอยางนอย 1 วน ทงนเพอตระเตรยมความพรอมของการจดกจกรรมสนทนากลมเฉพาะ (3) ด าเนนการจดสนทนากลมเฉพาะ โดยทคณะผวจยเปนผด าเนนรายการของกจกรรมเอง (4) ขณะสนทนากลมเฉพาะ มการบนทกการด าเนนกจกรรมดวยเครองบนทก (Recorder) และภาพ (Camera) ข. เชงปรมาณ ผวจยด าเนนการจดเกบขอมลในเชงปรมาณตามขนตอนดงตอไปน 1) จดเตรยมเครองมอตามจ านวนกลมตวอยางโดยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) ตรงตามจ านวนกลมตวอยางทตองการแจกแบบสอบถาม 2) ผวจยเสนอตดตอขอหนงสอจากสถาบนวจยพทธศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เพอขออนญาตและขอความรวมมอถงผวาราชการจงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดสระบร และจงหวดอางทอง ทเปนกลมตวอยางเพอเขาแจกแบบสอบถาม (Questionnaire) 3 ) น า ส งหน ง ส อขออนญาตและขอความร ว มม อถ ง ผ ใ หญบ านจ งหว ดพระนครศรอยธยา จงหวดสระบร และจงหวดอางทอง เพอขอแจกแบบสอบถาม (Questionnaire) และด าเนนการแจกและรบกลบคนดวยตนเอง 4) ตรวจสอบความสมบรณครบถวนของแบบสอบถาม (Questionnaire) ทรบกลบมา กอนน าไปวเคราะหขอมลตามวธการทางสงคมศาสตร 3.5 การวเคราะหขอมล 1) การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ประกอยดวย 1) วเคราะหและสงเคราะหขอมลทไดจากการศกษาเอกสาร ใชวธการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) น าเสนอขอมลดวยวธการพรรณนา 2) วเคราะหและสงเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณ ( Interview) ผใหขอมลส าคญ (Key Informant) ทเปนผทรงวฒ 18 ทาน มาจ าลองเปนกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตนชนตน (Basic Model) กอนจะน าไปขอค าชแนะจากทปรกษาโครงการวจย

��1��61.indd 107 11/4/2561 16:21:25


3) หาขอสรปและขอเสนอแนะจากทปรกษาโครงการวจยถงกลยทธเบองตน (Basic Model) กอนทจะพฒนาไปเปนค าถามหลกส าหรบการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion) เพอรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะของผเชยวชาญทไมใชกลมผถกสมภาษณเชงลก จ านวน 12 ทาน 4) สรปปญหาและขอเสนอแนะจากการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion) มาวเคราะหและสงเคราะห กอนทจะมการประมวลผลและสรปกลยทธตอไป 2) การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ ผวจยจะไดน าขอมลทไดทงหมดไปท าการตรวจสอบความถกตอง การลงรหส และประมวลผลขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรปทางสงคมศาสตร ดงน

1) ขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถามใชคาความถ (Frequency) และคารอยละ (Percentage)

2) ความคดเหนจากการตอบแบบสอบถามของกลมตวอยาง เกยวกบสภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบน ใชสถตการวเคราะห คอ คาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation : S.D.)

3) การเปรยบเทยบความคดเหนของกลมตวอยางทมตอสภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบน โดยจ าแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษาชนสงสด อาชพ จ านวนครงในการเขาวดท าบญ สาเหตทเขาวด และแรงจงใจในการเขาวด วเคราะหโดยการทดสอบคาท (t – test) และคาเอฟ (F - test) วเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (one-way analysis of variance) เมอพบวามความแตกตางจงทดสอบความแตกตางรายคโดยวธการหาผลตางนยส าคญนอยทสด (Least Significant Difference : LSD)

5. ขอมลจากแบบสอบถามปลายเปด ผวจยท าการรวบรวมจากแบบสอบถามแลวจดกลมตามประเดนทก าหนดไว จากนนจงท าการวเคราะหโดยใชการแจกแจงความถ (Frequency) และคารอยละ (Percentage) 4. ผลการวจย ผลการวจยครงน ผวจยจะกลาวถงประเดนส าคญในกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตนตามวตถประสงคในการวจยดงน

4.1 ผลการวเคราะหสภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบน จากการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอก พบวา คณะสงฆม

ทรพยากรบคคลทความร ความสามารถทดจ านวนมาก ในขณะทบคลากรจ านวนมากกขาดการสนบสนนทดจากพระสงฆาธการ ท าใหขาดการพฒนาอยางตอเนอง ดานงบประมาณคณะสงฆม

��1��61.indd 108 11/4/2561 16:21:26


ตนทนทางสงคมทด มประชาชนทเคารพนบถอพระพทธศาสนา ใหการอปถมภคณะสงฆเปนอยางด แตในขณะเดยวกน คณะสงฆกลบถกตองขอสงเกตเรองความไมโปรงใสในเรองของการเงนใหปรากฏตามสอตางๆในปจจบน ดานวสดอปกรณ คณะมความพรอมดานวสดอปกรณ มวดเปนฐานในการปฏบตงาน แตยงขาดน าเทคโนโลยสมยใหมมาใชในการบรหารงานอยางเตมท ดานการบรหารมการบรหารทมความยดหยนสง แตการบรหารสวนใหญกระจกตวอยทสวนกลาง ขาดการกระจายอ านาจอยางเตมท ดานนโยบายคณะสงฆมการจดท าแผนปฏรปกจการพระพทธศาสนาทมการบงคบใชทวประเทศ แตสวนใหญเปนนโยบายทงรบมากกวาเปนนโยบายเชงรก สดทายดานผลงานหรอผลผลต คณะสงฆท างานเพอสงคมอยางตอเนองและยาวนาน แตขาดการเผยแพรผลงานสสาธารณชน โอกาสของคณะสงฆกคอประชาชนสวนใหญนบถอศาสนาพทธ ประเทศไทยเปนประเทศก าลงพฒนา เศรษฐกจด มพระราชบญญตคณะสงฆ และหนวยงานรบผดชอบเปนการเฉพาะ เทคโนโลยความทนสมย ชวยใหประหยดเวลา และมการเผยแผศาสนาไปทวโลก สวนอปสรรคของคณะสงฆ ไดแก การเผชญหนากบความหลากหลายทางดายวฒนธรรม ความเจรญกาวหนาทางดานเศรษฐกจท าใหประชาชนไมมเวลาเขาวด มการแทรกแซงจากหนวยงานราชการบบอยครง เทคโนโลยตนทนสง คาใชจายมาก การท างานเชงรกของศาสนาอน และการเสพสอผดๆทปรากฏในโลกปจจบน

เมอสอบถามความคดเหนของประชาชนตอสภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบนโดยภาพรวมใน 5 ดาน ไดแก 1. ดานศาสนบคคล 2. ดานศาสนธรรม 3. ดานศาสนพธ 4. ดานศาสนสถาน และ 5. ดานระบบเทคโนโลย พบวา ประชาชนทมตอสภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบนโดยภาพรวมอยในระดบมาก ( =3.92 , S.D.= 0.639) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา อยในระดบมากทกดาน

ดานศาสนบคคล พบวา ประชาชนมความคดเหนดวยคะแนนสงสดคอ พระสงฆมความรในพระพทธศาสนาเปนอยางด ซงสอดคลองกบผใหขอมลส าคญ สวนขอทประชาชนเหนดวยนอยทสดคอ พระสงฆมศลาจารวตรงดงาม ประพฤตตนไดอยางเหมาะสม เปนทนาเชอถอและไววางใจแกพทธศาสนกชน ซงถอวาเปนจดออนของคณะสงฆในปจจบน

ดานศาสนธรรม พบวา ประชาชนมความคดเหนดวยคะแนนสงสดคอ มการรวบรวมหลกธรรมค าสงสอนไวเปนหมวดหม ไมน าเสนอในทางทผดเพยนจากพระธรรมวนย ซงสอดคลองกบผใหขอมลส าคญ สวนขอทประชาชนเหนดวยนอยทสดคอ ไมมการบญญตสกขาบทและสงทไมใชพระธรรมวนย ทแตกตางจากเดม หรอท าใหสงคมเกดความแตกแยก ซงถอวาเปนจดออนของคณะสงฆในปจจบน

ดานศาสนพธ พบวา ประชาชนมความคดเหนดวยคะแนนสงสดคอ พระสงฆสามารถรกษาขนบธรรมเนยมประเพณทดมมาตงแตครงโบราณ ซงสอดคลองกบผใหขอมลส าคญ สวนขอท

��1��61.indd 109 11/4/2561 16:21:26


ประชาชนเหนดวยนอยทสดคอ พระสงฆไมเหนแกลาภสกการะ หรอหาผลประโยชนจากพธกรรมและความเชอของพทธศาสนกชน ซงถอวาเปนจดออนของคณะสงฆในปจจบน

ดานศาสนสถาน พบวา ประชาชนมความคดเหนดวยคะแนนสงสดคอ มการสรางศาสนสถานทสามารถใชประโยชนไดอยางคมคาด ซงสอดคลองกบผใหขอมลส าคญ สวนขอทประชาชนเหนดวยนอยทสดคอ มส านกงานคณะสงฆของแตละวด ทมความพรอมทกดาน ซงถอวาเปนจดออนของคณะสงฆในปจจบน

ดานระบบเทคโนโลยสารสนเทศ พบวา พระสงฆมความร พนฐานและสามารถใชคอมพวเตอรในการปฏบตงานไดเปนอยาง ซงสอดคลองกบผใหขอมลส าคญ สวนขอทประชาชนเหนดวยนอยทสดคอ มระบบสารสนเทศเพอการตดสนใจ ซงถอวาเปนจดออนของคณะสงฆในปจจบน

4.2 กลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน ผวจยน าแนวคดการบรหารแบบ Balanced Scorecard มาใชพฒนากลยทธการ

บรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน ดงน เมอวเคราะหถงงบประมาณในการบรการจดการ กลยทธทจะท าใหองคกรสงฆประสบ

ความส าเรจ คอ กลยทธการจดหาแหลงงบประมาณสนบสนน เมอวเคราะหถงการเรยนรและการพฒนานน กลยทธทจะท าใหองคกรสงฆประสบความส าเรจ คอ กลยทธการเสรมสรางความรก ความสามคคแกพทธบรษท กลยทธการฟนฟประเพณอนดงามใหคงไวและยทธการน าหลกธรรมสการปฏบตใหมากขน เมอวเคราะหถงกระบวนการภายใน กลยทธทจะท าใหองคกรสงฆประสบความส าเรจ คอ กลยทธการสรางศาสนทายาททเขมแขง และกลยทธการสรางภาพลกษณทดใหองคกร เมอวเคราะหถงประสทธภาพในการท างาน กลยทธทจะท าใหองคกรสงฆประสบความส าเรจ คอ กลยทธการพฒนาระบบเทคโนโลยททนสมย และ กลยทธการเนนการมสวนรวมของประชาชน ทงนทง 8 กลยทธดงกลาวหากคณะสงฆด าเนนการอยางตอเนองกจะท าใหยทธศาสตรการสรางความมนคงดานพระพทธศาสนาประสบผลส าเรจ ภายใตคานยมขององคกร คออทศตนเพอพระพทธศาสนา สการพฒนาสงคมอยางยงยน ทกยทธศาสตรสรางขนเพอใหพนธกจขององคกรประสบผลส าเรจ พนธกจของคณะสงฆม 7 ดาน ไดแก ดานปกครอง ดานศาสนศกษา ดานศกษาสงเคราะห ดานเผยแผ ดานสาธารณปการ ดานสาธารณสงเคราะห พฒนพทธมณฑล ทงนด าเนนการภายใตวสยทศนเดยวกน คอพทธศาสตรมนคง ด ารงศลธรรม น าสงคมสนตสขอยางยงยน

4.3 น าเสนอกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน การไดมาซงกลยทธนน องคกรจะตองวเคราะหปจจยภายในและปจจยภายนอก เพอ

น ามาก าหนดเปนกลยทธ อกประการหนงกลยทธตางๆ จะประสบผลส าเรจไดนนสามารถน าหลกพทธธรรมมาใชในการขบเคลอนกลยทธใหบรรลผล กลาวคอ องคกรจะตองมฉนทะ พงพอใจในการขบเคลอนแผนกลยทธสการปฏบต มการถายทอดแผนสหนวยงานทเกยวของ เพอใหบคลากรใน

��1��61.indd 110 11/4/2561 16:21:26


องคกรทราบถงวสยทศน พนธกจ ขององคกร ประการทสององคกรจะตองมวรยะ คอมความเพยรพยายามไมยอทอในการปฏบตตามแผนกลยทธทตงไว โดยมตวชวดของแตกลยทธอยางชดเจน ประการทสาม ตองจตตะ คอหมนตรวจสอบการด าเนนทผานมา และประการสดทายคอตองมวมงสา จ าเปนตองปรบปรงแกไขแผนกลยทธเมอด าเนนการแลวเกดปญหา การปฏบตดงกลาวยงสอดรบกบหลกทฤษฎสากล กลาวคอ การน าหลก PDCA มาใชในการพฒนาองคกร ดงนนองคกรสงฆจะเขมแขงไดในยคปจจบน ผน าองคกรสงฆจงจ าเปนตองมทงหลกการจดการสมยใหมและบรณาการกบหลกพทธธรรมอยางเหมาะสม

กลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน ประกอบดวยกลยทธ 8 กลยทธ คอ

กลยทธท 1 สรางศาสนทายาททเขมแขง ตวชวดของกลยทธม 2 ตวชวด คอ 1) จ านวนศาสนทายาทเพมขนทกป โดยเปาหมายในป 2560 เพมจากเดมรอยละ 5 และเพมขนทกป โดยมโครงการทรองรบกลยทธคอ โครงการบรรพชาสามเณรพระภกษภาคฤดรอน มเจาคณะจงหวดเปนผรบผดชอบโครงการ และ 2) รอยละของศาสนทายาทสอบผานพระปรยตธรรมแผนกธรรมและบาล โดยเปาหมายในป 2560 สอบผานรอยละ 50 และเพมขนทกป โดยมโครงการทรองรบกลยทธคอ โครงการฝกอบรมพระปรยตธรรมแผนกธรรมและบาล กอนสอบ มเจาคณะภาคเปนผรบผดชอบโครงการ

กลยทธท 2 เสรมสรางความรก ความสามคคแกพทธบรษท ตวชวดของกลยทธ คอ รอยละของพทธศาสนกชนเขาวดท าบญเพมขน โดยเปาหมายในป 2560 คอ รอยละ 50 และเพมขนทกป โดยมโครงการทรองรบกลยทธคอ โครงการเขาวดท าความด ใหทาน รกษาศล เจรญจตตภาวนา มเจาคณะจงหวดเปนผรบผดชอบโครงการ

กลยทธท 3 น าหลกธรรมสการปฏบต ตวชวดของกลยทธ คอ รอยละของประชาชนปฏบตธรรมเพมขน โดยเปาหมายในป 2560 รอยละ 50 และเพมขนทกป โดยมโครงการทรองรบกลยทธคอ โครงการปฏบตธรรม ตามรอยพระศาสดา มเจาคณะจงหวดเปนผรบผดชอบโครงการ

กลยทธท 4 ฟนฟประเพณอนดงามใหคงไว ตวชวดของกลยทธม 2 ตวชวด คอ 1) รอยละของผเขารวมประเพณมความรและความเขาใจในประเพณนนๆเปนอยางด โดยเปาหมายในป 2560 รอยละ 80 และเพมขนทกป โดยมโครงการทรองรบกลยทธคอ โครงการสบสานประเพณวฒนธรรมทองถนไทย มเจาคณะจงหวดเปนผรบผดชอบโครงการ และ 2) จ านวนประเพณเกาๆทสญหายไป ไดรบการฟนฟ โดยเปาหมายในป 2560 คอ เพมขน 1 ประเพณ และเพมขนทกป โดยมโครงการทรองรบกลยทธคอ โครงการอนรกษประเพณทองถนไทย กาวไกลไปทวโลก มเจาคณะจงหวดเปนผรบผดชอบโครงการ

��1��61.indd 111 11/4/2561 16:21:27


กลยทธท 5 สรางภาพลกษณทดใหองคกร ตวชวดของกลยทธ คอ ระดบความพงพอใจของผใชบรการ มความพงพอใจตอการใหความสะดวกในการบ าเพญกศลของวดในพระพทธศาสนา โดยเปาหมายในป 2560 รอยละ 80 และเพมขนทกป โดยมโครงการทรองรบกลยทธคอ โครงการพฒนาวด นาอย นามอง ดวยหลก 5 ส มเจาคณะจงหวดเปนผรบผดชอบโครงการ

กลยทธท 6 เนนการมสวนรวมของประชาชน ตวชวดของกลยทธ คอ รอยละจ านวนประชาชนจตอาสาดแลวดเพมมากขน โดยเปาหมายในป 2560 เพมจากเดมรอยละ 5 และเพมขนทกป โดยมโครงการทรองรบกลยทธคอ โครงการจตอาสาพฒนาวด มเจาคณะจ งหวดเปนผรบผดชอบโครงการ

กลยทธท 7 พฒนาระบบเทคโนโลยททนสมย ตวชวดของกลยทธ คอ จ านวนระบบสารสนเทศส าหรบการบรหารวด โดยเปาหมายในป 2560 เพมจากเดม 1ระบบ และเพมขนทกป โดยมโครงการทรองรบกลยทธคอ โครงการพฒนาระบบเทคโลโลยสารสนเทศเพอการบรหารจดการวด มเจาคณะจงหวดเปนผรบผดชอบโครงการ

กลยทธท 8 จดหาแหลงงบประมาณสนบสนน ตวชวดของกลยทธ คอ จ านวนกองทนเพอพฒนาวดเพมขนทกป โดยเปาหมายในป 2560 เพมจากเดม 5 กองทน และเพมขนทกป โดยมโครงการทรองรบกลยทธคอ โครงการจดตงกองทนพฒนาวด มเจาคณะจงหวดเปนผรบผดชอบโครงการ

5. อภปรายผล การอภปรายผลการวจยครงน จะกลาวถงกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยค

โลกาภวตน โดยผวจยจะกลาวถงประเดนส าคญและนาสนใจและน ามาอภปรายดงน 5.1 ประชาชนทมตอสภาพทวไปในการบรหารองคกรสงฆในปจจบนโดยภาพรวมอยใน

ระดบมาก ( =3.92 , S.D.= 0.639) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา อยในระดบมากทกดาน แสดงใหเหนวาประชาชนยงเชอมนในการบรหารงานของคณะสงฆในปจจบน และดานทมคะแนนสงสด คอ ศาสนพธกรรม กแสดงใหเหนวา ประชาชนยงศรทธาในพระพทธศาสนา แสดงออกผานศาสนพธกรรมทมพระสงฆเปนแกนน าในการปฏบต ผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของ Phrateprattanasuti (2014) ไดศกษาวจยเรอง “กลยทธการปกครองคณะสงฆภาค 1” ผลการวจยพบวา การปกครองคณะสงฆภาค 1 ในปจจบน มระเบยบทวาดวยการปกครองคณะสงฆภาคทเออประโยชนตอการจดการปกครองในเขตพนท(ภาค) อยางครอบคลมและเหมาะสม มการกระจายอ านาจไปยงเขตการปกครองในแตละจงหวดอยางชดเจน การปกครองควรเปนไปตามจารตอนดงามทบรพาจารยเคยประพฤตปฏบตอนไมขดแยงตอพระธรรมวนยและกฎหมายบานเมอง ตงอยบนพนฐานของหลกพทธธรรม เออเฟอตอพระธรรมวนย จงอาศยพระราชบญญตคณะสงฆ กฎ

��1��61.indd 112 11/4/2561 16:21:27


ระเบยบ ขอบงคบ และมตมหาเถระสมาคม เปนแนวทางสงเสรมความสมพนธอนดระหวางบาน วด ราชการ และทส าคญคอสามารถน าหลกพทธธรรมมาประยกตใชในการบรหารการจดการปกครองคณะสงฆ มการปฏบตตามระเบยบการปกครองคณะสงฆ ไดยดเอาพระธรรมวนยเปนหลก มพระราชบญญตคณะสงฆเปนกฎหมายสงเสรมใหการปฏบตตามพระธรรมวนยมความศกดสทธยงขน การปฏบตหนาทของพระสงฆาธการทกระดบ จงเปนไปโดยถกตองตามหลกนตธรรม ยดเอาความถกตอง โดยอาศยความรความฉลาดและความสามารถเปนเครองมอในการปกครองคณะสงฆได และสอดคลองกบงานวจยของ Phrakhrupipitpattanasophon (2014) ไดศกษาวจยเรอง "รปแบบการพฒนาการปกครองคณะสงฆตามหลกอปรหานยธรรม ในเขตปกครองคณะสงฆภาค 2” ผลการวจยพบวา สภาพการปกครองโดยรวมมความเปนเอกภาพในการปกครองของทางคณะสงฆ การด าเนนงานในเขตปกครองคณะสงฆภาค 2 ใชพระธรรมวนยเปนหลก โดยมกรอบของพระราชบญญตคณะสงฆและกฎมหาเถรสมาคม ประกาศ ระเบยบและกฎเกณฑตางๆ เปนแนวทางในการขบเคลอน ท าใหงานการปกครองเปนไปดวยด ไมมปญหาอปสรรค และสอดคลองกบงานวจยของ Nakarin Kheawchotrung (2013) ไดศกษาวจยเรอง “รปแบบและหลกการของการปกครองในพระไตรปฎก” ผลการวจยพบวาการปกครองคณะสงฆคอการบรหารจดการควบคมบคลากรทงพระภกษสามเณร และฆราวาสทอาศยอยภายในวด ใหเกดความสงบ เรยบรอย และปฏบตถกตองตามพระธรรมวนย กฎหมาย กฎมหาเถรสมาคม โดยผบรหารก าหนดเปนยทธศาสตร กลยทธ และยทธวธในการบรหารจดการทมประสทธภาพ 6. ขอเสนอแนะ

ผลการวจยเรอง “กลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน” ผวจยขอเสนอแนะดงน

6.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1) มหาเถรสมาคม ก าหนดใหวดทกวดทวประเทศ ก าหนดกลยทธในการบรหาร

องคกรสงฆทเขมแขง ใหสอดรบกบแผนปฏรปกจการพระพทธศาสนาของมหาเถรสมาคม 2) ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ควรสนบสนนงบประมาณใหคณะสงฆทมการ

จดท าแผนกลยทธอยางเพยงพอ 3) มหาเถรสมาคมรวมกบส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต รวมกนก ากบ ตดตาม

และประเมนผลการด าเนนงานของคณะสงฆตางๆ อยางตอเนอง 6.2 ขอเสนอแนะเชงปฏบต

1) เจาคณะภาคขบเคลอนโครงการฝกอบรมพระปรยตธรรมแผนกธรรมและบาล กอนสอบ

��1��61.indd 113 11/4/2561 16:21:27


2) เจาคณะจงหวดขบเคลอนโครงการบรรพชาสามเณรพระภกษภาคฤดรอน โครงการเขาวดท าความด ใหทาน รกษาศล เจรญจตตภาวนา โครงการปฏบตธรรม ตามรอยพระศาสดา โครงการสบสานประเพณวฒนธรรมทองถนไทย โครงการอนรกษประเพณทองถนไทย กาวไกลไปทวโลก โครงการพฒนาวด นาอย นามอง ดวยหลก 5 ส โครงการจตอาสาพฒนาวด โครงการพฒนาระบบเทคโลโลยสารสนเทศเพอการบรหารจดการวด โครงการจดตงกองทนพฒนาวด อยางตอเนอง

3) วดควรตอบสนองนโยบายของเจาคณะภาคและเจาคณะจงหวด โดยการน าโครงการไปปฏบตอยางจรงจง

6.3 ขอเสนอเพอการวจยครงตอไป 1) ควรศกษาเรองกลไกการขบเคลอนกลยทธการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงใน

ยคโลกาภวตนสการปฏบต 2) ควรศกษาประสทธภาพและประสทธผลการบรหารองคกรสงฆทเขมแขงในยค

โลกาภวตน

��1��61.indd 114 11/4/2561 16:21:27


References Anuwat Krasang. (2017). The Buddhist Leadership Development Model of Sangha

Administrator in Nakhon Sawan Province. Journal of MCU Social Science Review, 6(2), 29-42

Nakarin Kheawchotrung. (2013). "The Form and Principle of Rule in the Tipitaka". Dissertation. Faculty of Buddhism. Graduate School: Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University.

Nantawan Isaranuwatchai. (2007). Leadership in Globalization: A Study of Buddhist Dhamma (Master Thesis). Graduate School: Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University.

Phra Thep Rattana Suthi Somsak Chotintaroo. (2014). Strategy of the Buddhist Sangha Region 1 (Dissertation). Graduate School of Buddhist Studies. Graduate School: Mahachulalongkornrajavidyalaya University

PhrakhrupipitPatanasophon Udom Sunthethe. (2014).The Development of Buddhist Rulers According to Morality. in The Buddhist Sangha Region 2 (Dissertation) Graduate School of Buddhist Studies. Graduate School: Mahachulalongkornrajavidyalaya University.

Sin Panphinit. (2004). Research Techniques in Social Science. Bangkok: Tuning Publishing Company.

Sudaporn Aroondee. (2008). Basic Knowledge of Research. Loei: Rung Sang Printing. Suwaree Siripochapirom.(2003). Educational Research. Lopburi: Printing Department.

Rajabhat Institute. Surapon Suyaprom. (2012). Thai Sangha Control and Hierarchy. Journal of MCU

Social Science Review, 1(1), 37-51

��1��61.indd 115 11/4/2561 16:21:28


การพฒนารปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน

MODEL DEVELOPMENT FOR BUDDHIST UNIVERSITIES MORAL TEACHING MANAGEMENT IN BASIC EDUCATION SCHOOLS.

พระครปลดกววฒน (ธรวทย ฉนทวชโช) พณสดา สรธรงศร สนธะวา คามดษฐ

Phrakrupalatkaweewathtana (Teerawit Sukontavaranon), Pinsuda Siridhrungsri, Sinthawa Khamdit

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอศกษาสภาพการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน และเพอน าเสนอรปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน ใชวจยวธเชงผสานวธ เครองมอทใชไดแก แบบสอบถามผบรหาร เจาหนาท และพระสอนศลธรรม จ านวน 385 คน และแบบสมภาษณผทรงคณวฒ 9 คน วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรป และใชสถตเชงพรรณนา ไดแก คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและการวเคราะหเนอหา ผลการวจยพบวา 1. มหาวทยาลยสงฆ มการบรหารจดการการสอนศลธรรมในสถานศกษาขนพนฐาน ภาพรวมการบรหารจดการทง 8 ดาน อยระดบมาก โดยดานการสอสารองคกร ดานการปฏบตการ ดานการด าเนนการ ดานการตรวจการ และดานการทบทวน อยระดบมาก สวนดานการวเคราะห ดานการวางแผนและดานการควบคม อยระดบปานกลาง ในดานปญหาการบรหารจดการ พบวา ทงภาพรวมและจ าแนกเปนรายดาน อยระดบปานกลาง 2.รปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย (1) แนวคด ทน าหลกอรยมรรคมองค 8 มาเปนแนวทางในการบรหารจดการ เกดเปนระบบการบรหารแบบ 8 R Model (2) ระบบการของการบรหารจดการตามรปแบบ

Doctor of Philosophy Program in Education Management, College of Education Sciences, Dhurakij Pundit University.

Dhurakij Pundit University.

Dhurakij Pundit University.

��1��61.indd 116 11/4/2561 16:21:28


ไดแก การวเคราะห การวางแผน การสอสารองคกร การปฏบตการ การด าเนนการ การตดตามและตรวจสอบ การทบทวนและปรบปรง และการควบคมและรายงาน (3) กระบวนการบรหารจดการตามรปแบบ ไดแก สภาพแวดลอมของงานสอนศลธรรม ปจจยการบรหารจดการ คอ งานบคคล งบประมาณ งานวชาการ และงานบรหารทวไป ขนตอนการด าเนนงาน เรมตงแตการเสนอค าของบประมาณ การเตรยมความพรอมบคลากร การรบสมครและพฒนาพระสอนศลธรรม การสงพระสอนออกปฏบตงานสอน การแนะแนว ตดตาม และประเมนผล การรายงานผลกการด าเนนงาน และผลผลต (4) ขอด ของรปแบบการบรหารจดการ คอ การสรางองคกรแหงคณธรรม มความสอดคลองกบองคกรทางสงคมไมแสวงหาก าไรหรอรายได เสรมพลงทางการบรหารจดการการศกษา (5) ขอจ ากดของรปแบบการบรหารจดการ คอ อาจเกดการตอตานจากบคลากรทมความไมโปรงใส ขาดความรบผดชอบ และในระยะแรกบคลากรอาจจะมภาระความรบผดขอบมากขน (6) เงอนไขของความส าเรจในการน ารปแบบไปใช คอ จะตองถายทอดกระบวนการบรหารจดการสบคลากรทกระดบ ประสานความรวมมอในดานตาง ๆ และเรงพฒนาเครอขาย ค าส าคญ :การพฒนา,รปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ

��1��61.indd 117 11/4/2561 16:21:28


ABSTRACT

The purpose of this research was to study the state of moral teaching management in basic education schools under Buddhist universities and to present a model of moral education management in those basic education institutions. The research employed the mixed methods research. The research instruments included the questionnaires for the school administrators, officials and the Buddhist monk teachers, totaling 385 people and the interviews with 9 experts. Data was analyzed using descriptive statistics which included percentage, average, standard deviation and content analysis. The findings were as the following; 1. The management of moral education in basic education institutions of the Buddhist universities was found to be at the high level across the 8 aspects. corporate communication, operation, implementation, inspection and revision were practiced at the high level. analysis, planning and control were the dimensions practiced at the moderate level. In terms of management problems, both the overall and the individual aspects were found to be at the moderate level. 2. The management model of moral instruction in basic education schools consists of: (1) the concept of the eightfold path as a management guideline, known as the 8-r model management system, (2) the management system includes analysis, planning, corporate communications, operation, follow-up and monitoring, revision, control and reporting, (3) the management system formats are combined with the environment of moral teaching, the management factors include human resources, budget, academic work and general administration; the operational procedure starts from the request for a budget, human resource preparation, recruitment and development of the moral teaching monks, dispatching the monks to teach in schools, performance monitoring and evaluation, and writing up performance reports. (4) the advantages of a management model are the creation of moral organizations, consistent with non-profit social organizations, which would empower the management of education. (5) the limitations of the management model are the potential resistance from non-

��1��61.indd 118 11/4/2561 16:21:28


transparent personnel, responsibility of the personnel, and the amount of workload and responsibilities at the initial stage. (6) the success factors of the model include the need to transfer the management process to personnel at every level, collaboration in various areas, and the need for network development. Keywords: model development, Buddhist universities moral teaching

��1��61.indd 119 11/4/2561 16:21:28


1. บทน า มหาวทยาลยสงฆ เปนมหาวทยาลยในก ากบของรฐ 2 แหง ไดแก มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย สวนกลาง ตงอยทอ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา มวทยาเขตและวทยาลยสงฆ 24 แหง (ส านกงานพระสอนศลธรรม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย , 2558, น.4) และมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย สวนกลาง ตงอยทอ าเภอศาลายา จงหวดนครปฐม มวทยาเขตและวทยาลย 9 แหง (Mahamakut Buddhist University, 2013) ซงจดการศกษาเฉพาะดานพระพทธศาสนาในประเทศไทย ด าเนนงานดานการสอนศลธรรมในสถานศกษาขนพนฐาน ตงแตปงบประมาณ 2551 จนถงปจจบน ซงปงบประมาณ 2560 มพระสอนศลธรรม ทงสน 24,700 รป งบประมาณสนบสนน ปละ จ านวน 649 ,900,000 บาท โดยการรบสมครพระภกษ การพฒนาพระสอนศลธรรม การสงพระสอนศลธรรมไปด าเนนการสอนในโรงเรยน การตดตามผลและการประเมนผล ตลอดจนการสรปผลการด าเนนงาน ปญหาทสะทอนใหเหนถงการบรหารจดการทยงขาดประสทธภาพ ไดแก (1) ปญหาในการวเคราะหองคกร เชน การเบกจายนตยภตประจ าเดอนของพระสอนศลธรรม ทมหลายขนตอนและยอนไปยอนมา มหาวทยาลยสงฆไมไดมการด าเนนการเกยวกบการพฒนาหลกสตร ทงหลกสตรทใชสอนนกเรยนและหลกสตรการพฒนาพระสอนศลธรรม และยงขาดระบบการจดการฐานขอมลโครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยนทมประสทธภาพ (2) ปญหาในการวางแผน เชน การฝกอบรมพระสงฆเพอเปนพระสอนศลธรรมทงเกาและใหมทยงขาดแบบแผนอนเดยวกนทวประเทศ )3 (ปญหาในการสอสารองคกร เชน ความลาชาในการตดตอประสานงานระหวางเจาหนาทและพระสอนศลธรรม การประชาสมพนธพระสงฆเขารวมโครงการ การกระทบกระทงกนดวยวาจาจากการแสดงความคดเหน (4) ปญหาดานการปฏบตงานขององคกร เชน พระสอนศลธรรมหลายรปหมดก าลงใจ และลาออกไปในทสด บคลากรทปฏบตงานขาดความรความเขาใจ ไมใสใจ ไมละเอยดในขนตอนการปฏบตงานทก าหนดไว (5) ปญหาดานการด าเนนการ เชน การก าหนดแผนการปฏบตงานทไมสอดคลองกบการปฏบตงานจรง หรอมหาวทยาลยสงฆไมสามารถด าเนนกจกรรมตามทไดวางแผนไว (6) ปญหาในตดตามและตรวจสอบโครงการฯ เชน ขาดการตดตามการด าเนนงานตามทไดรบมอบหมาย ขาดบคลากรทมความรความเขาใจในดานการตดตามและประเมนผล ขาดหลกและวธการตดตามและประเมนผลทม 2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาสภาพการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน

��1��61.indd 120 11/4/2561 16:21:29


2.2 เพอน าเสนอรปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน 3. วธด าเนนการวจย แบงการวจยออกเปน 2 ขนตอน ตามวตถประสงคของการวจย ไดแก ตอนท 1 การศกษาสภาพการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน ประชากรในการวจย ไดแก คณะกรรมการ เจาหนาท และพระสอนศลธรรมในโรงเรยน ของมหาวทยาลยสงฆ กลมตวอยาง จ านวน 385 รป/คน เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบสอบถาม แบบสมภาษณ โดยการสอบถามกลมตวอยาง และสมภาษณผทรงคณวฒ จ านวน 9 ทาน พรอมทงการศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของ จากนนน าขอมลทไดมาสงเคราะห หาประเดนทควรแกไข ปรบปรง และพฒนาเพอน ามาพฒนาเปนรปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐานตอไป ตอนท 2 การน าเสนอรปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน ผวจยรางรปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน จากนนน ามารางเปนรปแบบแลวจดสมมนากลมยอย (Focus Group Discussion) โดยผเชยวชาญและผทรงคณวฒ เพอตรวจสอบและยนยนรปแบบทไดรางขนมาแลวนน ผวจยปรบปรงตามขอเสนอแนะในทประชม แลวน าเสนอรปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน 4. ผลการวจย 4.1 สภาพการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน พบวา การบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน จากการสอบถาม ผเกยของ 385 ราย ซงสวนใหญเปนพระภกษ มอายระหวาง 25 – 40 ป

มการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา เปนพระสอนศลธรรม ทมประสบการณท างาน 4 – 6 ป ในภาพรวมพบวา การบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน มคาเฉลยในระดบมาก การบรหารจดการทง 8 ดาน พบวา ดานการสอสารองคกร ดานการ

ปฏบตการ ดานการด าเนนการ ดานการตรวจการ และดานการทบทวนหรอรายงานผล มคาเฉลยในระดบมาก สวน ดานการวเคราะห ดานการวางแผนและดานการควบคม มคาเฉลยระดบปานกลาง โดยมเสนอแนะวา ใหมการวเคราะหโครงการอยางสม าเสมอ หาแนวทางพฒนาการสอนศลธรรมใหสอดคลองกบสงคมปจจบน หาสาเหตของปญหาเพอแกไขและปองกนไมใหเกดขนซ า ๆ วางแผนโครงการใหมความตอเนองและเปนไปในทศทางเดยวกน มการสอสารทรวดเรวและตรงกบความ

��1��61.indd 121 11/4/2561 16:21:29


เปนจรง ปฏบตงานดวยความเสยสละ ถอเอาประโยชนสาธารณะเปนทตง ใหมการตรวจสอบเพอแกไขและปองกนปญหา และพฒนางาน พรอมทงรกษามาตรฐานของงาน มการก าหนดมาตรฐานและตวชวดทชดเจน ทงระยะสนและระยาวตอไป ปญหาการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน พบวา ทงปญหาการบรหารจดการโดยภาพรวมและจ าแนกเปนรายดาน มคาเฉลยในระดบปานกลาง มขอเสนอแนะวา มหาวทยาลยสงฆมปญหาเกยวกบการบรหารจดการทยงไมเปนระบบเดยวกน ขาดการใหความรแกผปฏบตงาน ปญหาการรวมกนปฏบตงานของพระสอนฯและครในโรงเรยนซงเกดจากความแตกตางของพระสอนศลธรรมกบครทวไปในโรงเรยน จ านวนบคลากรไมเพยงพอ ทมอยมคณวฒไมเปนไปตามก าหนด ส าหรบแนวทางการพฒนารปแบบการบรหารจดการ ไดแก การหาแนวทางในการพฒนาพระสอนศลธรรมในโรงเรยนโดยการศกษาและพฒนาหลกสตรการอบรมความรและความสามารถในการจดการเรยนการสอน จดตงศนยเรยนร และเครอขาย วางแผนการด าเนนงานทครอบคลมปจจยการบรหารจดการทง 4 ดาน คอ งานวชาการ งบประมาณ งานบคคล และงานบรหารทวไป ในการสอสารระหวางบคลากรในโครงการ จะตองม ความจรงใจตอกน มเปาหมายในการสอสาร ปญหาในการปฏบตการมกจะเกดขนกบการประสานงานมการวางแผนการด าเนนงานระยะยาว น ามาถายทอดใหเกดการเรยนร และน าไปสการท าแผนปฏบตการ และจดท าแผนการปฏบตงานระดบบคคล หรบการออกนเทศและตดตามประเมนผลการปฏบตหนาทสอนใหครบทกคนไดมการสรปผลและรายงานผลการด าเนนงานอยางเปนลายลกษณอกษร เพอน าเสนอใหคณะกรรมการบรหารไดพจารณา แลวน าเสนอมหาวทยาลยตอไป 4.2 การน าเสนอรปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน พบวา รปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน ทมสวนส าคญ 3 สวน ไดแก สวนท 1 สวนน าประกอบดวย ความน า ทกลาวถงความเปนมาของงานสอนศลธรรม รวมถงหนวยงานทเกยวของ และปญหาทเปนอยจากอดตจนถงปจจบนแนวคดทน าหลกอรยมรรคมองค 8 มาเปนแนวทางในการบรหารจดการ ไดแก (1) สมมาทฏฐ ความเหนชอบ (2) สมมาสงกปปะ ความด ารชอบ (3) สมมาวาจา การเจรจาชอบ (4) สมมากมมนตะ การงานชอบ (5) สมมาอาชวะ การเสยงชพชอบ (6) สมมาวายามะ ความเพยรชอบ (7) สมมาสต ความระลกชอบ และ (8) สมมาสมาธ ความตงมนโดยชอบ และวตถประสงคของรปแบบไดแก (1) เพอจดหาและพฒนาพระสงฆใหมความรความสามารถเขาไปอบรม สงสอน ปลกฝงนกเรยนในสถานศกษา ใหมความรคคณธรรม (2) เพอใหมหาวทยาลยสงฆไดบรหารจดการทรพยากรของงานสอนศลธรรมอยางคมคาและเกดการพฒนา ใหพระสอนศลธรรมปฏบตหนาทอยางอยางภาคภม

��1��61.indd 122 11/4/2561 16:21:29


สวนท 2 ระบบและกระบวนการบรหารจดการของรปแบบ ประกอบดวย (1) ระบบการของการบรหารจดการตามรปแบบ ไดแก การวเคราะห การวางแผน การสอสารองคกร การปฏบตการ การด าเนนการ การตดตามและตรวจสอบ การทบทวนและปรบปรง และการควบคมและรายงาน (2) กระบวนการบรหารจดการตามรปแบบ ไดแก สภาพแวดลอมของงานสอนศลธรรมปจจยการบรหารจดการ คอ งานบคคล งบประมาณ งานวชาการ และงานบรหารทวไป ขนตอนการด าเนนงาน เรมตงแตการเสนอค าของบประมาณ การเตรยมความพรอมบคลากร การรบสมครและพฒนาพระสอนศลธรรม การสงพระสอนออกปฏบตงานสอน การแนะแนว ตดตาม และประเมนผล การรายงานผลกการด าเนนงาน และผลผลต คอพระสอนศลธรรมมจ านวน 24,700 รป พระสอนศลธรรมมความรความสามารถ ด าเนนการสอนในโรงเรยน ปรากฏดงภาพประกอบ

��1��61.indd 123 11/4/2561 16:21:29


สวนท 3 ขอด ขอจ ากด และเงอนไข รปแบบการบรหารจดการน มขอด คอ สรางองคกรแหงคณธรรม มความสอดคลองกบองคกรทางสงคมไมแสวงหาก าไรหรอรายได เสรมพลงทางการบรหารจดการการศกษา ขอจ ากดเมอใชรปแบบการบรหารจดการ อาจเกดการตอตานจากบคลากรทมความไมโปรงใส ขาดความรบผดชอบ และในระยะแรกบคลากรอาจจะมภาวะความรบผดขอบมากขน ซงเงอนไขของความส าเรจในการน ารปแบบไปใช คอ จะตองถายทอดกระบวนการบรหารจดการสบคลากรทกระดบ ประสานความรวมมอในดานตาง ๆ และเรงพฒนาเครอขาย

ปจจยการบรหารจดการงานสอนศลธรรม ไดแกปจจยดานบคคลปจจยดานงบประมาณ ปจจยดานวชาการ และปจจยดานอน ๆ

Input

Process

Output

Outcome

8 R Model By Terawit

การด าเนนงานสอนศลธรรมในสถานศกษาขนพนฐาน ไดแก (1) จดท าค าของบประมาณและน าเสนอผลการด าเนนงาน (2) เตรยมความพรอมผบรหารและเจาหนาท (3) รบสมครและพฒนาพระสอนศลธรรม (4) สอนศลธรรมในโรงเรยน (5) นเทศ ตดตาม ประเมนผล (6) รายงานผล

ผลผลต ไดแก พระสอนศลธรรมมจ านวน 24,700 รป พระสอนศลธรรมมความรความสามารถ ด าเนนการสอนในโรงเรยน

Impact

นกเรยนมศลธรรม เปนเดกด ไมสรางปญหาในสงคม

��1��61.indd 124 11/4/2561 16:21:30


5. อภปรายผลการวจย 5.1 ประเดนการบรหารจดการงานสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน จากการศกษาพบวา มหาวทยาลยสงฆมการด าเนนการ มการตดตามและตรวจสอบ มการทบทวนและปรบปรงงานสอนศลธรรมในสถานศกษาขนพนฐานในระดบมาก สอดคลองกบปญหาในการบรหารดานดงกลาวทอยในระดบปานกลาง แสดงใหเหนวา ปญหาในดานการด าเนนการ การตดตามและตรวจสอบ และการทบทวนและปรบปรง มนอยกวาระดบการปฏบต ทงนอาจเปนเพราะการด าเนนงานสอนศลธรรมเปนงานทไมสงผลเสยหรอผลรายตอสถานศกษาหรอหนวยงานอน ตลอดจนไมมผลกระทบทเปนดานลบตอบคคลอน อกทงพระสอนศลธรรมนนมความรกและอทศตนเพอประโยชนของการสอนแกนกเรยน การวางตวของพระสอนศลธรรมจงมความส าเนยกในอากลปกรยา เปนพระทพนนวกะแลว คอ มอยางนอย 5 พรรษา หรอไดรบการอบรสงสอนเปนอยางด หากพระสอนศลธรรมไมมความส ารวม ไมวางตวใหเหมาะแกความเปนพระสงฆ กมกจะไดรบการตเตยน ครและนกเรยนไมมความเลอมใสศรทธาในตวพระสอนศลธรรมรปนน ดงนน มหาวทยาลยสงฆจงมวธการฝกอบรมและพฒนาพระสอนศลธรรมใหเปนผมความรความเขาใจในบทบาทดงกลาว ซงมความสอดคลองกบ Phrakhruatthamphani (2011:113-114) ทศกษาบทบาทของพระสงฆในการเผยแผศลธรรมในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาพระนครศรอยธยา เขต 2 การศกษาดงกลาวพบวา พระสอนศลธรรมควรมการชมเชยหรอมอบรางวลแกนกเรยนทมการประพฤตตวทเหมาะสม โดยมพระสงฆเปนแบบอยาง พระสงฆตองใชค าพดและค าสอนในการเผยแผศลธรรมใหเหมาะสม พระสงฆควรประพฤตตนใหนาเลอมใสศรทธา พระสงฆตองไมควรเกยวของกบยาเสพตดทกอยางแมการสบบหร เปนตน 5.2 ประเดนองคประกอบของรปแบบการบรหารจดการการสอนศลธรรมในสถานศกษาขนพนฐาน จากการศกษาพบวา ระบบการของการบรหารจดการตามรปแบบ ไดแก การวเคราะห การวางแผน การสอสารองคกร การปฏบตการ การด าเนนการ การตดตามและตรวจสอบ การทบทวนและปรบปรง และการควบคมและรายงาน และกระบวนการบรหารจดการตามรปแบบ ไดแก สภาพแวดลอมของงานสอนศลธรรม ปจจยการบรหารจดการ คอ งานบคคล งบประมาณ งานวชาการ และงานบรหารทวไป ขนตอนการด าเนนงาน เรมตงแตการเสนอค าของบประมาณ การเตรยมความพรอมบคลากร การรบสมครและพฒนาพระสอนศลธรรม การสงพระสอนออกปฏบตงานสอน การแนะแนว ตดตาม และประเมนผล การรายงานผลกการด าเนนงาน ผลการวจยนสอดคลองกบ Ratchphr Kalapaty, 2015: 105 – 114) ทไดพฒนารปแบบการบรหารจดการเชงยทธศาสตรของกองทนหลกประกนสขภาพ เทศบาลต าบลหนองผอ อ าเภอเขมราฐ จงหวดอบลราชธาน ผลการวจยดงกลาวพบวา เกดรปแบบการบรหารจดการกองทนทเรยกวา NONGPHUE โมเดล โดยม กระบวนการ พฒนารปแบบการบรหารจดการ 7 ขนตอน

��1��61.indd 125 11/4/2561 16:21:30


ไดแก 1) การเตรยมคณะท างานวจย 2) การประสาน หนวยงาน ทเกยวของ 3) การศกษาขอมลพนฐาน 4) การประชมจดท าแผนปฏบตการ 5) การปฏบตตามแผนปฏบต การ 6) การตดตามตรวจสอบประเมนการด าเนนงาน 7) การสรปผลการด าเนนงาน 5.3 ประเดนระบบการบรหารจดการตามแนวคดของมรรคมองค 8 หรอการบรหารจดการแบบ 8 R Model จากการศกษาพบวา ระบบการบรหารจดการประกอบดวย (1) การวเคราะห (2) การวางแผน (3) การสอสารองคกร (4) ปฏบตการ (5) การด าเนนการ (6) การตดตามและตรวจสอบ (7) การทบทวนและปรบปรง (8) การควบคมและรายงาน ซงผลการศกษาในแตละขนตอนสามารถน ามาอภปรายไดดงน 1) การวเคราะห จากการศกษาพบวา การวเคราะหนน มแนวคดมาจากหลกธรรม ขอ สมมาทฏฐ แปลวา ความเหนชอบ จากการตความของเนอหาและพจารณาความสอดคลองในระบบการบรหารจดการ จะตองมการวเคราะหเปนล าดบแรก ซงเปนการวเคราะหตามหลกของสมมาทฏฐ คอ การวเคราะหถงปญหาทเกดขนในงานสอนศลธรรม โดยใหทราบถงปญหาทเกดขนในสภาพแวดลอม ปจจยการบรหารจดการ ขนตอนและผลผลต วเคราะหเพอหาสาเหตของปญหา วเคราะหผลของการพฒนาและวเคราะหเพอหาแนวทางในการพฒนาตามสภาพแวดลอม ปจจยการบรหารจดการ ขนตอนและผลผลต ดงจะเหนไดวา การวเคราะห เปนการแยกแยะสงทจะพจารณาออกเปนสวนยอยทมความสมพนธกน เพอท าความเขาใจแตละสวนใหแจมแจง รวมทงการสบคนความสมพนธของสวนตาง ๆ เพอดวาสวนประกอบปลกยอยนนสามารถเขากนไดหรอไม สมพนธเกยวเนองกนอยางไร ซงจะชวยใหเกดความเขาใจตอสงหนงสงใดอยางแทจรง กเชนเดยวกน ความรในเหตและผลของปญหา ความรในเหตและผลของสภาวะไรปญหา แลวจงน ามาความรเหลานนมาวางแผน 2) การวางแผน จากการศกษาพบวา การวางแผนนนมแนวคดมาจากหลกธรรมขอ สมมาสงกปปะ แปลวา ความด ารชอบ การตความหมายของเนอหาและพจารณาความสอดคลองในระบบการบรหารจดการ ท าใหทราบวา การวางแผนนนจะตองเวนมโนทจรต คอ ปราศจากความอาฆาตพยาบาท ปราศจากความโลภ และปราศจากความไมรจรงตามวธการวเคราะห แลวท ามโนสจรตเปนพนฐานในการวางแผนแลวก าหนดแผน 3 ระดบ คอ แผนระดบความคด เปนการจดท าแผนผงความคดของงาน โดยก าหนดกรอบสภาพแวดลอมกรอบปจจยการบรหารจดการและการใชปจจยการบรหารจดการ กรอบการด าเนนงานและก าหนดขนตอนการด าเนนงานใหชดเจน และก าหนดผลผลต และก าหนดมาตรฐานและก าหนดตวชวด ทสอดคลองกบวตถประสงคและเปาหมายได แผนระดบการเรยนร เปนการน าเปาหมายของงาน มาหาแนวทางพฒนาหรอน าพางานใหไปถงเปาหมายรวมกน แผนระดบการปฏบต เปนสรางแผนงานดานวชาการแผนงานบคคลแผนงานดานงบประมาณหรอการบรหารงบประมาณ และสรางแผนงานทวไปหรอการบรหารงานทวไป

��1��61.indd 126 11/4/2561 16:21:30


3) การสอสารองคกร จากการศกษาพบวา การพด การเขยน การประชาสมพนธ และการสงการจากระดบบนลงลาง เนนระบบการสอสารเฉพาะบคคล เวนวจทจรต และมวจสจรตในการพดเปนพนฐาน มแนวคดมาจากหลกธรรมขอ สมมาวาจา แปลวา การเจรจาชอบ (Right Speech) เปนวธการใหบคลากรในส านกงานพระสอนศลธรรมมพฤตกรรมทางการสอสารทเปนวฒนธรรมองคกรแหงคณธรรม โดยวธการสอสารดวยความจรง สอสารเพอใหเกดความสามคค สอสารดวยความสภาพออนโยน สอสารเฉพาะทเปนประโยชน เมอสอสาร มใจทประกอบดวยเมตตา เออเฟอ เกอหนนกนและกน 4) การปฏบตการ จากการศกษาพบวา บคลากรในโครงการพระสอนศลธรรมแตละต าแหนง มหนาทก ากบไวซงก าหนดเปนภาระงาน นอกจากนยงมภาระงานทไดรบมอบหมายจากผบงคบบญชาดวย ดงนน พฤตกรรมการท างานของบคลากรตงแตผอ านวยการส านกงานจนถงพระสอนศลธรรม จงตองเปนพฤตกรรมการปฏบตงานทเปนองคกรคณธรรม ซงการปฏบตการมแนวคดมาจากหลกธรรม ขอ สมมาปฏบต ทงนจะเหนไดวา การปฏบตการในภาระงานของแตละบคคล หรอพฤตกรรมในการท างานเฉพาะบคคล จะตองปฏบตตามหลกกายกรรม 3 ไดแก ปฏบตดวยการไมเบยดเบยนกน ปฏบตดวยความซอตรง ปฏบตดวยความเปนเจาของ คอ ใหความรวมมอกบงานสอนศลธรรม โดยผบรหาร เจาหนาท และพระสอนศลธรรม รวมกนก าหนดหลกการ เปาหมาย และวตถประสงค มสวนรวมวางแผนการใชปจจยการบรหารจดการของโครงการ รวมกนด าเนนโครงการตามแผนทไดวางเอาไว 5) การด าเนนการ จากการศกษาพบวา มหาวทยาลยสงฆมล าดบ ขนตอน วธการ ทจะท าใหงานสอนศลธรรมส าเรจตามเปาหมายทไดก าหนดไว แนวคดการด าเนนการไดมาจากหลกธรรมขอ สมมาอาชวะ แปลวา การเลยงชพชอบ ทเปนแนวทางในการด าเนนชวตใหเปนไปอยางมความสข ดงนน การด าเนนการทเปนระบบของการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆใหสามารถด าเนนการไปไดตามวตถประสงคและเปาหมาย จงมวธการด าเนนการ ไดแก ด าเนนงานตามแผนงาน การสอสารตามแผนงาน คอการยดหลกการและวธการสอสาร ด าเนนการดวยวธปฏบตการและแผนปฏบตการ 6) การตดตามและตรวจสอบ จากการศกษาพบวา มหาวทยาลยสงฆมการตดตามการสอนศลธรรมของพระสอนศลธรรม ซงไดมการตดตาม และนเทศประเมนผลการสอนเปนประจ าทกป เรมตงแตมการด าเนนการสอนศลธรรม แตในสวนงานสนบสนนของผบรหารหรอเจาหนาทยงไมมการตดตามและตรวจสอบ อกทง มหาวทยาลยสงฆไมมระบบการตดตามตรวจสอบทครอบคลมวตถประสงฆและเปาหมายของการด าเนนงาน เปนเพยงการตรวจสอบการด าเนนงานในแตละกจกรรม ไมมการตดตามและตรวจสอบในระดบแผนงาน การสอสาร และปฏบตการ วาเปนอยางไร ลกษณะของการตดตามและตรวจสอบตามแนวคดของหลกธรรมขอ สมมาวายามะ แปลวา ความ

��1��61.indd 127 11/4/2561 16:21:30


เพยรชอบ ไดแก แบบการเฝาระวง ปองกนปญหาทจะเกดขนจากการวางแผนการสอสารและการปฏบตงานตามแผนงานทไดวางไวแลว แบบการขจดปญหาหรอแกไขปญหาทเกดขน แบบการพฒนาการเพอวางแผนพฒนาใหดขน และแบบรกษามาตรฐาน โดยตรวจสอบตามตวชวดแผนการด าเนนงานการทบทวนและปรบปรง 7) การทบทวนและปรบปรง จากการศกษาพบวา การทบทวนและปรบปรงเปนวธการหนงในระบบการบรหารจดการทตอเนองจากการตดตามและตรวจสอบ แนวคดในการทบทวนและปรบปรงไดมาจากหลกธรรมขอ สมมาสต ทแปลวา ระลกชอบ โดยการน าหลกสตปฏฐาน 4 เขามาใชเปนหลกในการทบทวนและปรบปรง คอ การทบทวนโครงสรางงานสอนศลธรรมทงหมด ทบทวนการบรหารจดการ ทบทวนผลของการบรหารจดการ โดยทบทวนงานทจะด าเนนการ งานทก าลงด าเนนการ และงานทด าเนนการแลว 8) การควบคมและรายงาน จากการศกษาพบวา มหาวทยาลยสงฆยงขาดมาตรฐานและตวชวดความส าเรจของงานตามทไดก าหนดไวในวตถประสงคและเปาหมายของการสอนศลธรรม ดงนน แนวคดทน ามาเปนแนวทางในการควบคมการด าเนนงาน มาจากหลกธรรมขอ สมมาสมาธ แปลวา ความตงมนชอบ ซงในทางพระพทธศาสนาเปนการก าหนดตวชวดความส าเรจของการฝกสมาธ จงมความสอดคลองกบการบรหารจดการการสอนศลธรรมทเปนการสรางมาตรฐานการด าเนนงานโดยก าหนดตวชวดผลส าเรจของแผนงานระยะสน ระยะยาว และตลอดโครงการ โดยก าหนดตวชวดทงหมดของแผนงาน การสอสาร และการปฏบต และสรางมาตรฐานการด าเนนการตลอดโครงการ 6. ขอเสนอแนะการวจย 6.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1) ผลจาการศกษาพบวา งานสอนศลธรรมในสถานศกษาขนพนฐานเปนการด าเนนงานในรปแบบของโครงการของมหาวทยาลยสงฆ แมมหาวทยาลยสงฆมความพยายามยกสถานะโครงการใหเปนหนวยงานอยางใดอยางหนงของมหาวทยาลย แตยงไมความมนคงในการสนบสนนงบประมาณของรฐ ดงนน รฐบาลควรยกระดบการสนบสนนและสงเสรมงานสอนศลธรรม โดยรวมเอางานทซ าซอนเกยวกบการสอนศลธรรมใหอยภายใตการดแลของมหาวทยาลยสงฆ สนบสนนงบประมาณดานคาตอบแทนและคาบรหารจดการอยางเพยงพอตามแผนงานของมหาวทยาลย 2) จากการศกษาพบปญหาทเกดขนระหวางพระสอนศลธรรมกบสถานศกษาขนพนฐานบางแหง คอ ความเ ขาใจไมตรงกนในภาระงานของพระสอนศลธรร ม ด งน น กระทรวงศกษาธการควรมนโยบายความตกลงรวมมอดานการจดการเรยนการสอนโดยพระสอน

��1��61.indd 128 11/4/2561 16:21:31


ศลธรรมกบมหาวทยาลย โดยจดท าคมอในการสนบสนนการสอนศลธรรมของพระสอนศลธรรมเพอใหเกดความเขาใจตรงกน ซงจะสงผลใหการจดการเรยนการสอน การตดตามประเมนผล ตลอดจนการรวมกจกรรมของโรงเรยนมประสทธภาพมากยงขน 3) มหาเถรสมาคมควรใหการสนบสนนสงเสรมพระภกษ สรางแรงจงใจใหท างานเพอพระศาสนา ซงจากการศกษาพบวา พระสงฆทมความรความสามารถในดานการอบรมสงสอน ทยงไมไดเขามาเปนพระสอนศลธรรม และพระสอนศลธรรมบางรปไมไดรบการสนบสนนจากเจาอาวาสในการไปสอนตามสถานศกษา โดยคณะสงฆหรอมหาเถรสมาคมควรใหการยกยองพระสอนศลธรรมตามสมควร ในบทบาทดานการเผยแผพระศาสนา ตลอดจนอ านวยความสะดวกดานอน ๆ ตามสมควร 6.2 ขอเสนอแนะเพอการน าไปใช 1) กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม และส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เปนผทมความเกยวกบพระสงฆ โดยเฉพาะบทบาทของการสนบสนนงานสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ เปนผมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ อกทงหนวยงานดงกลาว ควรน าระบบและกระบวนการบรหารจดการน ไปปรบประยกตใช ไดอยางเหมาะสม 2) มหาเถรสมาคม ควรมการศกษารปแบบการบรหารจดการตามหลกมรรคมองค 8 น แลวน าไปก าหนดเปนรปแบบการบรหารจดการองคกรทางพระพทธศาสนา ใหมการศกษาหลกธรรมค าสงสอนทสามารถน ามาพฒนาการบรหารจดการ ก าหนดรปแบบการใชอยางถกตองตามหลกพระพทธศาสนา 3) สถานศกษาขนพนฐานควรน าผลการศกษางานสอนศลธรรมไปปรบใชกบพระสอนศลธรรมทด าเนนการสอนในสถานศกษาของตน ก าหนดกรอบความรวมมอในการอบรมสงสอนนกเรยนในสถานศกษาใหเปนผมศลธรรม อกทงจะท าใหเกดความเขาใจอนดในการรวมกนท ากจกรรมของสถานศกษา และยงเปนการสรางก าลงใจในการปฏบตงานของพระสอนศลธรรมอกดวย เพราะมความรสกเปนสวนหนงของบคลากรในสถานศกษานน 4) มหาวทยาลยสงฆควรน าระบบการบรหารจดการน ทมพนฐานมาจากหลกค าสอนทางพระพทธศาสนาทงแนวคดและระบบการบรหารไปใชในการพฒนาการบรหารจดการการสอนศลธรรมในสถานศกษาขนพนฐาน ซงรปแบบการบรหารจดการนสามารถแกไขปญหาทเกดขน ทงงานบคคล งานวชาการ งบประมาณ และการบรหารทวไปได 5) พระสอนศลธรรมควรน าผลการวจยนไปใชเพอศกษาใหเขาใจในบทบาทของพระสอนศลธรรม และความเขาใจในการประสานงาน การใหความรวมมอ การแสดงความคดเหน ตลอดจนการด าเนนงานดานเอกสารทเกยวของ ในการรายงานผลการสอนได

��1��61.indd 129 11/4/2561 16:21:31


6) พระสงฆทวไป สามารถน าภาระงานดานวชาการไปก าหนดเปนกรอบในการอบรมสงสอนเยาวชน ตลอดจนสามารถพฒนาหลกสตรทมความสอดคลองกบสภาพสงคมในปจจบน ซงจะไดทราบถงภาระงาน บทบาทและหนาทของพระสงฆทตองอบรมสงสอนนกเรยนและเยาวชน 7) ประชาชนทวไป นกวชาการศกษา หรอนกการศาสนา สามารถน าผลการศกษาทไดคนพบน ไปศกษาตอยอด เปนพนฐานทางการบรหารจดการงานดานการศกษาและการศาสนาได 6.3 ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป 1) การวจยครงน พบวา เปาหมายของการบรหารจดการการสอนศลธรรมของมหาวทยาลยสงฆ ในสถานศกษาขนพนฐาน คอ สรรหาและพฒนาพระสงฆใหเปนผมความรดานการสอน จนสามารถสอนในสถานศกษา อบรมสงสอนใหนกเรยนมศลธรรม ดงนน จงควรมการศกษาวจยถงเปาหมาย ความตองการทงระยะสนและระยะยาว เพอก าหนดแผนงานหรอจดท ายทธศาสตรของงานสอนศลธรรม 2) การวจยครงน พบวา มหาวทยาลยสงฆยงขาดหลกสตรส าหรบสอนนกเรยนทเปนหลกสตรบรณาการระหวาง สาระการเรยนรศาสนา ศลธรรมและจรยธรรม หลกสตรธรรมศกษา หลกสตรการอบรมตาง เชน รณรงคปองกนยาเสพตด และงานดานคณธรรมจรยธรรมดานอน ๆ และมหาวทยาลยสงฆยงขาดหลกสตรอบรมและพฒนาพระสอนศลธรรม จงควรมการวจยเพอพฒนาหลกสตรทงหลกสตรของนกเรยนและหลกสตรของพระสอนศลธรรม 3) การวจยครงน พบวา เรองทเกยวของกบเงนหรองบประมาณ เมอมาถงพระสงฆ ซงตามพระวนยนนไมสามารถจบตองได แตในการด าเนนงานดานการสอนในสถานศกษายงมความจ าเปนอยางมากทพระสงฆจะตองใชเงนนนอย จงควรมการศกษาเพอใหเกดความเขาใจของคนทวไป ตลอดจนคนตางศาสนาดวย

��1��61.indd 130 11/4/2561 16:21:31


References Bonawitz, Mary Feeney. (2002). Analysis and Comparison of the Moral Development of Student Required to Graduate with an Ethics Course. Dissertation Abstracts International. 63(04) : 1433-A ; OTOBBR. Diamond, Catherine. (2005). Red Lotus in the Twenty-First : Cinemas in the Lao Performing Art. New theatre Quarterly. Lo, Chi Chun Rita. (2004). Education for Personal and social Development : Case Study of a Key Secondary School in China. Dissertation Abstracts International. 64(12) : 4451-A : June. Phillip Lewis. (1968). Instruction Process and Media Innovation. Chicago: Rand McNally. Platz, Roland. (2003). Buddhism and Christianity in Competition? Religious and Ethnic Identity in Karen Communities of Northern Thailand. (The Department of Cultural Science). Gallen Switzerland : St Gallen University

��1��61.indd 131 11/4/2561 16:21:31


บทบาทดานการศกษาสงเคราะหของวดและพระสงฆตอเดกดอยโอกาสทางการศกษาในพนทชายแดนแมสอด

EDUCATIONAL ROLE OF BUDDHIST MONASTERY AND MONKS FOR EDUCATION-DISADVANTAGED CHILDREN IN MAESOT BORDER AREA

ชญานน จนทรวจตร พนจ ลาภธนานนท

Chayanin Jantarawijit, Pinit Lapthananon

บทคดยอ บทความนเปนการศกษาสงเคราะหบทบาทหนงทส าคญของคณะสงฆไทยนบจากอดตจนถงปจจบน การศกษาครงนเนนการศกษาขอมลสนามเพอวเคราะหถงบทบาทดานการศกษาสงเคราะหทวดและพระสงฆในพนทชายแดนแมสอดจดใหแกเดกดอยโอกาสทางการศกษา ซงผลการศกษาพบวาลกษณะของเดกดอยโอกาสทางการศกษาในพนทชายแดนแมสอด ประกอบดวยเดกยากจน เดกทไมมสถานะทางทะเบยนราษฎร เดกไทยบนพนทสง และเดกถกทอดทง โดยเหตปจจยของความดอยโอกาสทางการศกษามาจาก (1) ความแตกตางในดานชาตพนธ ภาษา และวฒนธรรม (2) ความยากจน (3) สถานทไมเ อออ านวยในการจดการ เรยนการสอน (4) ขาดแคลนคร (5) หลกสตรไมมความเหมาะสมกบเดก และ (6) การไมมสถานะทางทะเบยนราษฎรของเดก จากเงอนไขความดอยโอกาสทางการศกษาดงกลาวนวดและพระสงฆในพนทชายแดนแมสอดจงเขามามบทบาทในการสนบสนนดานการศกษาสงเคราะห ใน 3 ลกษณะ คอ (1) โรงเ รยนพระพทธศาสนาวนอาทตย (2) โรงเรยนเอกชนการกศลของวด และ (3) ศนยพฒนาเดกเลกภายในวด โดยมหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการสนบสนนการศกษาเปนจ านวนมาก อยางไรกตามการจดการศกษาของวดและพระสงฆยงขาดความเหมาะสม ผลการศกษาวจยนจงเสนอแนวทางส าคญในการสรางเสรมโอกาสทางการศกษาส าหรบเดกในพนทชายแดนดวยการจดการศกษาพหวฒนธรรม ซงแนวทางดงกลาวจะชวยแกไขปญหาเรองความแตกตางทางชาตพนธ ภาษา และวฒนธรรมของเดกในพนทชายแดนแมสอด รวมถงเสรมสรางโอกาสทางการศกษาใหเดกดอยโอกาสสามารถเขาถงระบบการศกษาในทองถนไดอยางเทาเทยมกนมากยงขน ค าส าคญ: เดกดอยโอกาสทางการศกษา, การศกษาสงเคราะห, การศกษาพหวฒนธรรม

Master of Arts Program in Human and Social Development (Interdisciplinary Program),

Graduate School, Chulalongkorn University. Lecturer for Human and Social Development, Chulalongkorn University.

��1��61.indd 132 11/4/2561 16:21:31


ABSTRACT

Education welfare has played an important role of Thai Buddhist monks from the past to the present. This study focuses on the on-site study to analyze the role of education welfare at Buddhist monastery and monks in the Maesot border area for educational disadvantaged children. From the study, it was found that the characteristics of educational disadvantaged children in Maesot border area composed of poor children, unregistered children, Thai hill tribe children, and abandoned children. the difficulties in education factors were from: (1) differences in ethnicity, language and culture, (2) poverty, (3) unfavorable area for teaching and learning, (4) shortage of teachers, (5) the curriculums were inappropriate with children, and (6) children not having Thai registration status. from this educational disadvantage, temples and monks in the Maesot border area have played an education welfare supporting role in three types as follows: (1) Buddhist Sunday school, (2) charity private school of buddhist monastery, and (3) child development center within temple with numerous agencies both public and private being involved in supporting. however, education arranged by buddhist monastery and monks is inadequate. the results of this study provide an important approach to enhance educational opportunities for children in the border areas through multicultural education. this approach will also help to resolve the problem of ethnic differences, language and culture of the children in maesot border area. this will also provide opportunities for disadvantaged children to access the local education system more evenly. keywords: education-disadvantaged children, welfare education, multicultural education

��1��61.indd 133 11/4/2561 16:21:32


1. บทน า วดเปนสถาบนสงคมทมบทบาทในการจดการการศกษาใหกบประชาชนมาตงแตในอดตจนถงปจจบน โดยเฉพาะบทบาทในดานการศกษาสงเคราะห ซงถอเปนภารกจทส าคญดานหนงของคณะสงฆตามทไดระบไวในพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ.2505 และฉบบแกไขเพมเตมป พ.ศ.2560 (Council of State,2017) ทงนการสนบสนนดานการศกษาสงเคราะหในแตละวดจะแตกตางกนออกไปตามเงอนไขความรความสามารถและศกยภาพของคณะสงฆ เชน การจดตงโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา การสอนธรรมศกษาใหแกนกเรยนและประชาชนการจดตงศนยพฒนาเดกเลก เปนตน (khanuengnit Chanthabut, 1989: 53-55) ซงคนทมารบการศกษาจากวดนนสวนใหญจะเปนกลมคนผดอยโอกาสทไมสามารถเขาถงระบบการศกษาในโรงเรยนได โดยในปจจบนสงคมไทยไดเกดปญหาทางการศกษาขนในหลายรปแบบ โดยเฉพาะความไมเปนธรรมทางการศกษาส าหรบเดกและครอบครวทมสถานะแตกตางกน ซงกอใหเกดปญหาเดกดอยโอกาสทางการศกษาเปนจ านวนมาก โดยในปการศกษา 2557 ประเทศไทยมเดกดอยโอกาสทางการศกษาจ านวน 4,880,793 คน และปการศกษา 2558 มจ านวน 4,802,767 คน (Office of the Education Council, 2016) จากสถตดงกลาวจะเหนไดวาประเทศไทยยงคงมเดกดอยโอกาสทางการศกษาเปนจ านวนมากและอาจยงอาจมอกจ านวนมากทเปนเดกดอยโอกาสทางการศกษาแตไมอยในระบบทะเบยนของกระทรวงศกษาธการ อนเปนภาพสะทอนใหเหนวาสงคมไทยยงคงมความเหลอมล าและความไมเปนธรรมทางการศกษาทคอนขางเดนชด พนทชายแดนเปนพนทหนงทมเดกดอยโอกาสทางการศกษาเปนจ านวนมาก ทงเดกยากจน เดกถกทอดทงเดกไทยบนพนทสงหรอเดกชาวเขา เดกทไมมสถานะทางทะเบยนราษฎร เปนตน แมวาในปจจบนภาครฐไดออกกฎหมายหรอก าหนดนโยบายตาง ๆ เพอแกไขปญหาและขยายโอกาสทางการศกษาใหกบกลมเดกดอยโอกาส เชน มตคณะรฐมนตร เมอวนท 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2548 ทเปดโอกาสใหเดกทไมมสถานะทางทะเบยนราษฎรหรอไมมสญชาตไทย มสทธเขาเรยนในสถานศกษาตาง ๆ ได โดยไมจ ากดระดบ ประเภท และพนทในการศกษา (The Secretariat of the Cabinet, 2005) นอกจากนยงมนโยบายเรยนฟรทสนบสนนคาเลาเรยน คาหนงสอ คาเครองแบบนกเรยน และอปกรณทางการศกษา (Office of the Basic Education Commission, 22016) แตกยงคงมคาใชจายในสวนอน ๆ เชน คาเดนทาง คาอาหาร และคาใชจายในการท ากจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยน ท าใหผปกครองทมฐานะยากจนไมสามารถรบผดชอบคาใชจายในสวนนได (Premjai Vungsiriphaisal, 2010: 58) สงผลใหภาคสวนตาง ๆ ไมวาจะเปนชมชน มลนธ องคกรพฒนาเอกชน รวมถงวดไดเขามามสวนรวมในการสนบสนนการศกษาใหกบเดกดอยโอกาส

��1��61.indd 134 11/4/2561 16:21:32


ดงนน สถานการณเดกดอยโอกาสทางการศกษาจงเปนปญหาทส าคญปญหาหนงทมความเดนชดในพนทชายแดนแมสอด ซงจะตองท าการศกษาและหาแนวทางแกไขปญหาอยางจรงจง โดยการศกษาวจยครงนจะเปนการศกษาสถานการณปญหาและเหตปจจยของเดกดอยโอกาสทางการศกษาในโรงเรยนในพนทชายแดนแมสอด อนเปนปจจยพนฐานทท าใหวดและพระสงฆสวนหนงเขามามบทบาทในดานการศกษาสงเคราะหใหแกเดกดอยโอกาสในพนทชายแดนแมสอด รวมทงผลการวจยยงตองการจะน าเสนอแนวทางทเหมาะสมในการจดการศกษาเพอเสรมสรางโอกาสทางการศกษาใหกบเดกดอยโอกาส โดยคาดหวงวาการศกษาประเดนตาง ๆ เหลานจะมประโยชนในการแกไขและพฒนาระบบการศกษาส าหรบเดกดอยโอกาส โดยเฉพาะบทบาทของวดและพระสงฆในการสนบสนนการศกษาใหมคณภาพและมความเหมาะสมกบเดกดอยโอกาสมากยงขน เพอเปนสวนหนงในการลดความเหลอมล าทางการศกษาและสรางความเปนธรรมใหเกดขนในสงคมไทย 2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาสถานการณปญหาและเหตปจจยของเดกดอยโอกาสทางการศกษาในพนทชายแดนอ าเภอแมสอด จงหวดตาก 2.2 เพอศกษาแนวทางการสนบสนนบทบาทดานการศกษาสงเคราะหของวดและพระสงฆแกเดกดอยโอกาสในพนทชายแดนอ าเภอแมสอด จงหวดตาก 2.3 เพอน าเสนอแนวทางในการเสรมสรางโอกาสทางการศกษาใหเกดความเปนธรรมทางสงคม 3. วธด าเนนการวจย วธด าเนนการวจย ใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ เพอศกษาขอมลสนามในพนทเปาหมายคอ โรงเรยนอนกลวทยา (วดดอนแกว) ซงมวธเกบรวบรวมขอมลดงน 1) การสงเกต (Observation) ใชการสงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation) ในการเขาไปรวมสงเกตการเรยนการสอนของครและนกเรยน รวมถงใชวธการสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non-Participant Observation) ในประเดนวถชวตและความเปนอยในครอบครวของเดกและเยาวชนทดอยโอกาสทางการศกษา เพอจะไดทราบถงชวตความเปนอยและเขาใจถงสภาพปญหาความดอยโอกาสทางการศกษา 2) การสมภาษณ (Interview) เปนการสมภาษณเชงลก (In-Depth interview) โดยใชแนวค าถามการสมภาษณ (Interview Guides) ซงกลมประชากรในการสมภาษณ ไดแก (1) พระสงฆผมบทบาทดานการศกษาสงเคราะห จ านวน 2 รป (2) ผบรหารและครในโรงเรยน จ านวน 6 คน (3) เดกและเยาวชนผดอยโอกาสทางการศกษาและผปกครอง จ านวน 12 คน

��1��61.indd 135 11/4/2561 16:21:32


(4) บคลากรของหนวยงานภาครฐ จ านวน 7 คน และ (5) คนในชมชนผใหการสนบสนนโรงเรยน จ านวน 2 คน นอกจากนผวจยยงใชวธการสมภาษณดวยการรวมพดคยกบเดกในประเดนสภาพความเปนอยของครอบครวและปญหาทางการศกษาในดานตาง ๆ เพอใหไดขอมลทครบถวนและครอบคลมทกประเดนการวจย การวเคราะหขอมลสนามจะเนนการวเคราะหเชงเนอหาจากบนทกสนามและขอมลเอกสารดานการศกษาในพนทอ าเภอแมสอด ภายใตบรบทของพนทชายแดนและความหลากหลายทางชาตพนธ ซงจะน าขอมลทไดจากการเกบรวบรวมมาเชอมโยงกบแนวคดทฤษฎทเกยวของกบสถานการณปญหาของเดกดอยโอกาสทางการศกษาในพนทชายแดน บทบาทของวดและพระสงฆในการสนบสนนการศกษาสงเคราะห รวมถงแนวทางในการจดการศกษาท เหมาะสมกบการเสรมโอกาสทางการศกษา เพอตอบวตถประสงคการวจยและน าไปสรางเปนขอสรปทางการวจยตอไป 4. ผลการวจย 4.1 สถานการณปญหาและเหตปจจยของผดอยโอกาสทางการศกษาในพนทชายแดนแมสอด จากการศกษางานสนามในโรงเรยนอนกลวทยา (วดดอนแกว) พบวาเดกดอยโอกาสทางการศกษาในพนทชายแดนมลกษณะดงน 1) เดกยากจน ซงจะมทงเดกไทยและเดกเมยนมา โดยเดกกลมนครอบครวมกจะมฐานะยากจนและมรายไดทไมเพยงพอในการใชจาย ท าใหผปกครองไมมทนทรพยในการสนบสนนการศกษาของเดกไดมากนก สงผลใหเดกขาดโอกาสในการเขาถงระบบการศกษาทมคณภาพและตรงกบความตองการของตนเอง 2) เดกทไมมสถานะทางทะเบยนราษฎร ซงเปนลกหลานของแรงงานชาวเมยนมาเดกกลมนมกจะมปญหาการเขาถงสทธในดานตาง ๆ ทงสทธทางการศกษา สทธในการรกษาพยาบาล ฯลฯ สงผลใหเดกไมไดรบบรการจากภาครฐและขาดโอกาสในการเขาถงบรการทางการศกษา 3) เดกไทยบนพนทสงหรอเดกชาวเขา เปนเดกทมาจากพนทหางไกลหรอถนทรกนดารตาง ๆ ซงมกจะมความหลากหลายและความแตกตางในดานชาตพนธ ภาษา และวฒนธรรม สงผลใหเดกบางสวนไมสามารถปรบตวอยในสงคมของโรงเรยนไดจงท าใหเดกไมมความสขกบการเรยนและสดทายอาจตองออกจากระบบการศกษา 4) เดกถกทอดทงสวนใหญจะเปนเดกทอยในศนยการเรยนตาง ๆ ทพอแมหรอครอบครวน ามาทงไวใหศนยดแล ซงเดกกลมนมกจะมปญหาในดานไมความมนคงทางการศกษา เนองจากศนยการเรยนสวนใหญตองอาศยงบประมาณจากผสนบสนนภายนอกเปนหลกจงท าใหเดกไมไดรบการสนบสนนการศกษาอยางเตมท ประกอบกบ ในอนาคตถาหากศนยการเรยนตองปดตวลงอาจสงผลใหเดกดอยโอกาสกลมนขาดโอกาสทางการศกษาหรอไมไดรบการดแลอยางเหมาะสม

��1��61.indd 136 11/4/2561 16:21:33


ทงนเหตปจจยส าคญทสงผลใหเกดปญหาเดกดอยโอกาสทางการศกษาในพนทชายแดนม 6 ประการ ไดแก 1) ความแตกตางในดานชาตพนธ ภาษา และวฒนธรรม เนองจากในโรงเรยนอนกลวทยา (วดดอนแกว) มทงเดกไทย เดกเมยนมา เดกมง และเดกกะเหรยงเขามาศกษาอยในโรงเรยนเปนจ านวนมาก ท าใหเดกบางคนมปญหาในเรองการปรบตว สงผลใหไมสามารถอยในสงคมของโรงเรยนไดอยางมความสข 2) ความยากจนของครอบครว สงผลใหเดกขาดโอกาสในการไดรบการศกษาทมความหลากหลายและมคณภาพ เนองจากครอบครวไมมทนทรพยในการสนบสนนคาใชจายทางการศกษาทสงได อกทงยงสงผลตอความไมมนคงทางการศกษา กลาวคอหลายครอบครวไมสามารถสนบสนนการศกษาไดหรอตองการใหเดกมาชวยท างานหาเลยงครอบครว สงผลใหเดกตองออกจากระบบการศกษาและขาดโอกาสทางการศกษาไปโดยปรยาย 3) สถานทไมเอออ านวยในการจดการเรยนการสอน เนองจากโรงเรยนตงอยในพนทของวด ท าใหหองเรยนมความคบแคบและไมพรอมตอการจดการศกษา เชน การใชศาลาเอนกประสงคของวดหรอโรงอาหารมาเปนหองเรยน สงผลใหมเสยงดงรบกวนการเรยนของเดกในแตละหองและการเรยนการสอนขาดประสทธภาพ 4) ขาดแคลนคร เนองจากโรงเรยนไมสามารถจางครผสอนในลกษณะเปนงานประจ าได ท าใหโรงเรยนมปญหาการขาดแคลนครหรอครทมาสอนมวฒทางการศกษาไมตรงกบวชาทสอน สงผลใหเดกไมไดรบการศกษาทมคณภาพและมความเหมาะสมในแตละรายวชา 5) หลกสตรไมมความเหมาะสมกบเดก เนองจากเดกในโรงเรยนแหงนมความหลากหลายทางวฒนธรรม ดงนนการน าหลกสตรสวนกลางมาใช โดยขาดการสอดแทรกเนอหาใหสอดคลองกบความเปนทองถนและความหลากหลายทางวฒนธรรมจงท าใหเดกไมไดรบการศกษาทเหมาะสมกบตนเองและไมสามารถน าไปประยกตใชในอนาคตได 6) การไมมสถานะทางทะเบยนราษฎรของไทย เนองจากส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชนมขอก าหนดวาจะใหเงนอดหนนรายหวแกเดกทมเลข 13 หลกหรอมสถานะทางทะเบยนราษฎรเทานน ท าใหเดกทไมมสถานะทางทะเบยนราษฎรตองแบกรบภาระคาใชจายทางการศกษาเอง ซงขอจ ากดดงกลาวสะทอนใหเหนถงนโยบายทางการศกษาทไมเออตอการจดการศกษาใหกบเดกทกคนอยางเสมอภาค สงผลใหเดกเหลานขาดโอกาสในการไดรบบรการทางการศกษาอยางเทาเทยมกน จากทกลาวมาจะเหนไดวาปญหาเดกดอยโอกาสทางการศกษาในพนทชายแดนแมสอดมาจากหลายเหตปจจย โดยเฉพาะในประเดนความยากจน การขาดแคลนคร การไมมสถานะทางทะเบยนราษฎร และความแตกตางทางชาตพนธ ซงลวนสงผลอยางส าคญใหเดกดอยโอกาสขาด

��1��61.indd 137 11/4/2561 16:21:33


โอกาสไดรบการศกษาทไมสอดคลองกบความตองการ เพราะฉะนนหนวยงานและสถาบนทางสงคมตาง ๆ ไมวาจะเปนชมชน องคกรพฒนาเอกชน รวมถงวดและพระสงฆจงตองเขามามสวนรวมในการสนบสนนดานการศกษาสงเคราะห เพอใหเดกดอยโอกาสสามารถเขาถงระบบการศกษาไดมากยงขน 4.2 บทบาทของวดและพระสงฆในการสนบสนนดานการศกษาสงเคราะหแกเดกดอยโอกาสในพนทชายแดนแมสอด 1) โรงเรยนพระพทธศาสนาวนอาทตย โดยพระสงฆในวดดอนแกวจะมบทบาทในการจดการเรยนการสอนโดยตรง ซงจะเนนการสอนวชาธรรมศกษาเปนหลก โดยทางวดไดเปดโอกาสใหประชาชนทกคนสามารถเขามาศกษาไดโดยไมเสยคาใชจาย โดยเฉพาะในกลมเดก ซงการศกษาดงกลาวจะชวยใหเดกใชเวลาวางใหเปนประโยชน รวมถงมความรและมศลธรรมในการด าเนนชวตมากยงขน 2) โรงเรยนอนกลวทยา (วดดอนแกว) เปนโรงเรยนเอกชนการกศลของวด ซงมพระครอนกลวรการ เจาอาวาสวดดอนแกวเปนผมบทบาทส าคญในดานการศกษาสงเคราะห เรมตงแตเปนผจดตงโรงเรยน เปนผรบใบอนญาต และสนบสนนบรการทางการศกษาในดานตาง ๆ เชน อาหาร ทนการศกษา และอปกรณการเรยนตาง ๆ นอกจากนพระสงฆในวดดอนแกวยงมบทบาทเปนผน าในการประกอบพธกรรมในวนส าคญตาง ๆ ทางศาสนาพทธใหกบเดกในโรงเรยนอกดวย 3) ศนยพฒนาเดกเลกวดดอนแกว เปนการจดการศกษาใหกบกลมเดกเลก ซงพระครอนกลวรการตองการชวยเหลอกลมเดกดอยโอกาสใหไดรบการเลยงดทเหมาะสมและเปนการแบงเบาภาระของผปกครองจงไดจดตงศนยพฒนาเดกเลกขน โดยในปจจบนเทศบาลนครแมสอดไดเขามามบทบาทในการสนบสนนงบประมาณ จดหาครผสอน และจดท าหลกสตร แตพระสงฆยงคงเปนผรบใบอนญาตและคอยสนบสนนการศกษาในดานตาง ๆ ตามทศนยตองการ นอกจากวดและพระสงฆจะมบทบาทในการสนบสนนการศกษาสงเคราะหทหลากหลายดงทกลาวขางตนแลว ภาครฐและภาคเอกชนยงไดเขามามสวนรวมในการสนบสนนการจดการศกษาใหกบเดกดอยโอกาส ดงน 1) ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชนใหการสนบสนนในโรงเรยนอนกลวทยา (วดดอนแกว) ผานนโยบายตาง ๆ ของภาครฐ ไดแก นโยบายเรยนฟร โครงการอาหารกลางวน อาหารเสรม (นม) เปนตน นอกจากนหนวยงานดงกลาวยงใหงบประมาณในการกอสรางอาคารเรยน เพอใหเดกไดมอาคารเรยนทเหมาะส าหรบการจดการเรยนการสอนมากยงขน 2) โครงการพฒนาตามพระราชด ารสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ซงทผานมาสมเดจพระเทพฯ ไดพระราชทานทนทรพยสวนพระองคในการจดสรางโรงอาหารและ

��1��61.indd 138 11/4/2561 16:21:33


หองน าของโรงเรยน นอกจากนยงไดมอบอาหารเสรม (นม) ใหแกสามเณร เพอสรางเสรมโภชนาการใหสามเณรไดรบสารอาหารทครบถวนมากยงขน 3) หนวยงานภาครฐอน ๆ เชน กงกาชาดอ าเภอแมสอดและกรมคมประพฤตแมสอดสนบสนนงบประมาณเพอตอเตมอาคารเรยน รวมถงมอบอาหารและขาวของเครองใชต าง ๆ ทจ าเปนใหกบเดกในโรงเรยน 4) คณะกรรมการโรงเรยน ซงเปนตวแทนจากภาคสวนตาง ๆ เชน สมาชกเทศบาลนครแมสอด ประธานชมชน และชาวบานในชมชนใกลเคยงโรงเรยน ทงนคณะกรรมการโรงเรยนจะมบทบาทในการใหค าแนะน าการพฒนาโรงเรยน รวมถงสนบสนนทนการศกษา อาหาร และอปกรณการเรยนตาง ๆ ทจ าเปนส าหรบเดก 5) ผปกครองนกเรยน แมวาโรงเรยนอนกลวทยา (วดดอนแกว) จะไมมการเกบคาเลาเรยน แตทางโรงเรยนจะขอรบเปนเงนบรจาคจากผปกครองแทน นอกจากนยงมการจดงานแสดง เชน งานราตรอนกล ซงจะขายบตรใหแกผปกครองและผทสนใจ เพอหารายไดมาสนบสนนคาใชจายในการพฒนาการศกษาของโรงเรยน 6) ชาวบานผมจตศรทธา ซงสวนใหญจะเปนศรทธาวดทมาท าบญในวดดอนแกว โดยชาวบานจะน าอาหารและของแหงตาง ๆ มาท าบญกบพระสงฆและบางครงอาจจะมอปกรณการเรยนตาง ๆ มาบรจาค ซงทางเจาอาวาสกจะแบงอาหารและอปกรณการเรยนมาใหกบเดก โดยเฉพาะสามเณรและเดกทอยในหอพก ทงนจะเหนไดวาในกรณของวดดอนแกว พระสงฆมความพยายามในการเสรมสรางโอกาสทางการศกษาใหกบเดกดอยโอกาสเปนอยางมาก แตกยงคงมขอจ ากดในหลาย ๆ ดาน ทงดานงบประมาณทไมเพยงพอ การขาดแคลนคร รวมถงความไมเปนธรรมของนโยบายรฐในการจดการศกษา เพราะฉะนนทางโรงเรยนจงตองพฒนารปแบบในการจดการศกษาเพอเสรมสรางโอกาสทางการศกษาใหกบเดก ซงรปแบบหนงทมความเหมาะสมคอ การจดการศกษาเชงพหวฒนธรรม ซงจะชวยใหเดกดอยโอกาสทมความหลากหลายทางชาตพนธสามารถน าความรไปใชไดอยางเหมาะสมในการด าเนนชวต 4.3 แนวทางในการเสรมสรางโอกาสทางการศกษาส าหรบเดกดอยโอกาสในพนทชายแดนแมสอด จงหวดตาก ในกรณศกษาโรงเรยนอนกลวทยา (วดดอนแกว) มเดกทมความแตกตางหลากหลายทางชาตพนธและวฒนธรรมเขามาเรยนเปนจ านวนมาก เพราะฉะนนจงตองมการจดการศกษาทเนนใหผเรยนเขาใจและยอมรบในความแตกตางซงกนและกน ทงในดานชาตพนธ ภาษา และวฒนธรรม ทงนการศกษาพหวฒนธรรมเปนรปแบบการจดการศกษาทค านงถงความแตกตางทางวฒนธรรมของผเรยน รวมถงการสอนเกยวกบวฒนธรรมตาง ๆ ทไมใชเพยงสงทเปนรปธรรม เชน อาหาร การแตง

��1��61.indd 139 11/4/2561 16:21:34


กาย ศลปกรรม ฯลฯ แตยงรวมถงสงท เปนนามธรรม เชน คานยม ความคด และวถ ปฏบต (Thana thong Muensaen, 2016: 13) ซงปจจบนทางโรงเรยนไดพยายามน าเอาหลกสตรทเปนการศกษาแบบพหวฒนธรรมเขามาปรบใชในการเรยนการสอนคอ วชาภาษาเมยนมา โดยจะสอนตงแตระดบชน ป.1-ม.3 สปดาหละ 1 คาบเรยน นอกจากนยงมการจดกจกรรมเชงพหวฒนธรรม ไดแก (1) การแตงกายชดประจ าเผาของนกเรยนในทกวนองคาร และ (2) การแสดงร าไทย ร าเมยนมา ร ากะเหรยง และร ามงในวนส าคญตาง ๆ ของโรงเรยน อยางไรกตามแมวาทางโรงเรยนจะมการจดการศกษาเชงพหวฒนธรรมทงในหลกสตรและในกจกรรมตาง ๆ แตยงถอวาอยในระดบท เนนเพยงรปธรรมและไมเพยงพอตอการเรยนรของเดกในเชงนามธรรม เพราะฉะนนทางโรงเรยนควรสอดแทรกเนอหาความเปนทองถนและความหลากหลายทางวฒนธรรมเขาไปในรายวชาตาง ๆ ใหมากยงขน โดยเฉพาะการสอนใหเดกรจกวฒนธรรมและภมปญญาทองถนทงของตนเองและของชาตพนธตาง ๆ รวมถงจดกจกรรมในหองเรยนและในโรงเรยน เชน การตงค าถามและใหเดกรวมกนแสดงความคดเหนในชนเรยน เพอใหเดกรบฟงความคดเหนซงกนและกน การน าเสนอวฒนธรรมของชาตพนธตนเอง โดยผานเรองเลา การรองเพลงหรอกจกรรมตาง ๆ ทสะทอนถง อตลกษณทางชาตพนธของเดก การจดงานสปดาหวฒนธรรม โดยการจดกจกรรมทน าเสนอถงวถชวต ภมปญญา และวฒนธรรมของแตละชาตพนธในพนทชายแดนแมสอด นอกจากนครผสอนจะตองเขาใจและไมมอคตตอความหลากหลายทางชาตพนธของเดก เพราะการจดการศกษาพหวฒนธรรมนนจะชวยลดปญหาความแตกตางทางชาตพนธ ภาษา และวฒนธรรม รวมถงเดกจะไดรบการศกษาทมความเหมาะสมกบตนเองและสามารถน าความรเหลานไปประยกตใชในอนาคตได 5. อภปรายผล 5.1 สถานการณปญหาและเหตปจจยของเดกดอยโอกาสทางการศกษาในโรงเรยนในพนทชายแดนแมสอด พบวา เดกดอยโอกาสทางการศกษามลกษณะดงน (1) เดกยากจน (2) เดกทไมมสถานะทางทะเบยนราษฎร (3) เดกไทยบนพนทสงหรอเดกชาวเขา และ (4) เดกถกทอดทง ทงนจะเหนไดวาลกษณะของเดกดอยโอกาสในแตละประเภทจะมปญหาความดอยโอกาสทางการศกษาทแตกตางกน เพราะฉะนนการจดบรการทางการศกษาจงตองมความเหมาะสมกบเดกแตละกลม เชน เดกทไมมสถานะทางทะเบยนราษฎร ภาครฐอาจตองมการเปดโอกาสใหเดกทกคนไดรบบรการทางการศกษาอยางเทาเทยมกน โดยไมมขอจ ากดในเรองของสถานะทางทะเบยนราษฎร เดกไทยบนพนทสงหรอเดกชาวเขาจะตองไดรบการจดการศกษาทมความหลากหลายและสอดคลองกบบรบทของสงคมพหวฒนธรรม เพอใหเดกสามารถอยรวมในสงคมของโรงเรยนไดอยางมความสข เปนตน ทงนการจะก าหนดแนวทางการแกไขปญหาอยางไรนน ควรจะตองพจารณาถงเหตปจจยทท าใหเดกดอยโอกาสทางการศกษาดวย ไดแก (1) ความแตกตางในดานชาตพนธ ภาษา

��1��61.indd 140 11/4/2561 16:21:34


และวฒนธรรม (2) ความยากจนของครอบครว (3) สถานทไมเอออ านวยในการจดการเรยนการสอน (4) การขาดแคลนคร (5) หลกสตรไมมความเหมาะสมกบเดก และ (6) การไมมสถานะทางทะเบยนราษฎร ซงเหตปจจยของความดอยโอกาสทางการศกษาดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของ Wanlaya Manutkasemsirikul (2008) ทพบวาปจจยทเปนอปสรรคส าคญตอการเขาถงการศกษาในโรงเรยนไทย ไดแก ปจจยสวนบคคล อาท ดานการสอสารและความแตกตางทางวฒนธรรม รวมถงปจจยในดานเศรษฐกจของครอบครว ซงการเรยนในโรงเรยนยงคงมคาใชจายทางการศกษาในหลายดาน เชน คาเดนทาง คาชดนกเรยน คาอปกรณการเรยน ฯลฯ ทครอบครวหรอผปกครองตองเสยคาใชจาย นอกจากนยงสอดคลองกบงานวจยของ Premjai Vungsiriphaisal (2010) ทพบวาหลกสตรของโรงเรยนไทยเปนหลกสตรทคอนขางตายตวและมการน าความรทองถนมาประยกตใชในหลกสตรคอนขางนอย ซงปญหาทางการศกษาตาง ๆ เหลานจงจ าเปนอยางยงทหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของในการจดการศกษาตองเขามารวมแกไขเพอลดภาวะความดอยโอกาสและเสรมสรางโอกาสทางการศกษาใหกบเดกดอยโอกาสยงขน 5.2 บทบาทของวดและพระสงฆในการสนบสนนดานการศกษาสงเคราะหแกเดกดอยโอกาสในพนทชายแดนแมสอด ประกอบดวย (1) โรงเรยนพระพทธศาสนาวนอาทตย ซงพระสงฆในวดดอนแกวจะมบทบาทในการจดการเรยนการสอนวชาธรรมศกษาใหกบประชาชนทสนใจ โดยเฉพาะอยางยงในกลมเดกและเยาวชน เพอใหเตบโตมาเปนคนดและเปนก าลงหลกในการพฒนาสงคมทมคณภาพ (2) โรงเรยนอนกลวทยา (วดดอนแกว) ซงเปนโรงเรยนเอกชนการกศลของวด โดยพระสงฆจะมบทบาทตงแตเปนผจดตงไปจนถงสนบสนนบรการทางการศกษาในดานตาง ๆ ซงสะทอนใหเหนวาวดและพระสงฆมบทบาทส าคญในการสรางโอกาสทางการศกษาใหกบเดกดอยโอกาสเปนอยางมาก และ (3) ศนยพฒนาเดกเลกวดดอนแกว โดยในอดตพระสงฆจะมบทบาทในการบรหารจดการศนยในดานตาง ๆ แมวาในปจจบนศนยพฒนาเดกเลกวดดอนแกวจะอยในความดแลของเทศบาลนครแมสอด แตพระสงฆยงคงด ารงต าแหนงเปนผรบใบอนญาตและใหความชวยเหลอในดานตาง ๆ แกศนยพฒนาเดกเลก ทงนบทบาทของวดและพระสงฆดงกลาวสอดคลองกบท Phramaha Somsong Sirintharo (1982) ไดกลาวถงบทบาทของวดในการจดบรการดานการศกษาแกสงคม ไดแก โรงเรยนพระพทธศาสนาวนอาทตย ซงเปนการสอนหลกธรรมหรอวชาทางพระพทธศาสนาใหแกประชาชน รวมถงโรงเรยนในวด ซงพระสงฆเปนผจดตงและมบทบาทด าเนนการจดการศกษาใหกบเดก โดยเฉพาะเดกดอยโอกาสทางการศกษา ทงนบทบาทในการสนบสนนการศกษาของวดและพระสงฆดงกลาวขางตนเปนบทบาทส าคญทจะชวยพฒนามนษยและสงคมใหมคณภาพชวตทดมากยงขน สงส าคญทจะชวยสนบสนนใหวดและพระสงฆสามารถด ารงบทบาทในการจดการศกษาสงเคราะหส าหรบเดกดอยโอกาสไดอยางมคณภาพและยงยนนนควรจะไดรบการสนบสนนจาก

��1��61.indd 141 11/4/2561 16:21:34


ภาครฐและเอกชนรวมดวย ทงในดานงบประมาณ อปกรณทางการศกษา อาหาร ขาวของเครองใชทจ าเปนตาง ๆ ซงจากการศกษาพบวาภาครฐทเขามามบทบาท ไดแก (1) ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน (2) โครงการพฒนาตามพระราชด าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และ (3) หนวยงานภาครฐ อน ๆ เชน กงกาชาดอ าเภอแมสอดและกรมคมประพฤตแมสอด สวนภาคเอกชน ไดแก (1) คณะกรรมการโรงเรยน (2) ผปกครอง และ (3) ชาวบานผมจตศรทธา ซงสอดคลองกบงานวจยของ Tunlaya Kokoun (1997) ทพบวาการปฏบตงานของพระสงฆจะตองไดรบการสนบสนนจากคนในชมชน หนวยงาน และองคกรตาง ๆ ในการบรจาคเงนทนและปจจยตาง ๆ ประกอบกบพระสงฆไมมรายไดหลกจงตองรอรบการบรจาคจากประชาชนแตเพยงอยางเดยว สงผลใหการปฏบตงานในบางครงประสบปญหาการขาดแคลนงบประมาณจงท าใหไมสามารถสนบสนนการศกษาใหกบเดกดอยโอกาสไดอยางเตมท 5.3 การเสนอแนวทางในการเสรมสรางโอกาสทางการศกษาใหกบเดกดอยโอกาส การศกษาครงนพบวาแนวทางทควรจะผลกดนในพนทชายแดนแมสอด คอ การจดการศกษาพหวฒนธรรม อนเปนการจดการศกษารปแบบหนงทใหความส าคญและค านงถงความแตกตางของผเรยน โดยแนวทางดงกลาวมความเหมาะสมอยางยงกบโรงเรยนอนกลวทยา (วดดอนแกว) ซงเปนโรงเรยนทมความแตกตางและหลากหลายทางวฒนธรรมของผเรยนเปนอยางมาก ไมวาจะเปนในดานชาตพนธ ภาษา และวฒนธรรม ทงนในปจจบนทางโรงเรยนไดมหลกสตรและกจกรรมทางการศกษาทสอดคลองกบการจดการศกษาพหวฒนธรรมในหลายดาน เชน การเรยนวชาภาษาเมยนมา การแตงกายชดชนเผาในทกวนองคาร การจดกจกรรมในดานวฒนธรรม อาทการแสดงร าไทย ร ามง และร ากะเหรยงในงานส าคญตาง ๆ ของโรงเรยน ซงการจดการเรยนการสอนดงกลาวยงอยในลกษณะเชงรปธรรม เพราะฉะนนทางโรงเรยนจงควรจะปรบประยกตหลกสตรใหสามารถตอบสนองในเชงวถชวตและวฒนธรรมใหมากขน กลาวคอตองสอดแทรกเนอหาทเกยวของกบความเปนทองถนและเนอหาทางวฒนธรรมเขาไปในรายวชาตาง ๆ รวมถงจดกจกรรมทสะทอนใหเหนถงความหลากหลายทางวฒนธรรม เพอใหเดกเขาใจและยอมรบในความแตกตางของกนและกน ทงนการจดการศกษาดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของ Choomsak Inrak (2014) ทไดศกษาเรองการจดการศกษาในสงคมพหวฒนธรรมส าหรบเดกชนเผาโรงเรยนประถมศกษา พนทชายขอบภาคเหนอ ซงพบวาแนวทางในการจดการศกษาทส าคญคอ โรงเรยนตองจดกจกรรมเพอสงเสรมความหลากหลายทางวฒนธรรม และมหลกสตรการเรยนการสอนทเนนวถชวตและทองถนของเดกชนเผา รวมถงมการจดการเรยนการสอนทบรณาการความรทางวฒนธรรม ความเชอ และประเพณใหมความสอดคลองกบพนทและชนเผาของเดก ซงครผสอนจะตองมความเขาใจในวฒนธรรมและวถชวตของเดก เพอชวยพฒนาการจดการเรยนการสอนใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของเดกมากยงขน

��1��61.indd 142 11/4/2561 16:21:35


6. ขอเสนอแนะ 6.1 ขอเสนอแนะส าหรบการปฏบตในบรบทพนทชายแดน 1) โรงเรยนควรจดการเรยนการสอนทมความหลากหลายและเหมาะสมภายใตบรบทของสงคมพหวฒนธรรม เชน การใหเดกทกคนมสวนรวมในการท ากจกรรมของชนเรยน การจดการเรยนการสอนทสอดแทรกภมปญญาและวฒนธรรมของกลมชาตพนธตาง ๆ เพอใหเดกไดเรยนรวฒนธรรมทมความหลากหลาย รวมถงภมปญญาในดานตาง ๆ ทสามารถน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนได 2) โรงเรยนควรน าเสนอรปแบบในการจดการเรยนการสอนหรอกจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยน เพอใหผปกครองเขาใจและเหนคณคาของการศกษาวาเปนสงส าคญทจะชวยพฒนาใหเดกและเยาวชนใหมความสมบรณพรอมทงในดานรางกาย สตปญญา และจตใจ เพอจะไดเตบโตมาเปนก าลงส าคญในการพฒนาสงคมและประเทศใหมความเจรญกาวหนาตอไป 3) วดและโรงเรยนควรเขามามสวนรวมในการจดการเรยนการสอนใหกบเดกและเยาวชนผดอยโอกาส เชน การเขาไปสอนศลธรรมในวชาพระพทธศาสนา การจดกจกรรมหรอใหความรในดานพระพทธศาสนา เปนตน เพอใหเดกมหลกธรรมในการด าเนนชวตและเหนความส าคญของพระพทธศาสนามากยงขน 4) ภาครฐควรก าหนดนโยบายทางการศกษาทเปดโอกาสใหเดกทกคนสามารถเขาเรยนในโรงเรยน โดยเฉพาะขอจ ากดในดานของสถานะทางทะเบยนราษฎร เพอใหเดกทกคนสามารถเขาถงระบบการศกษาและไดรบบรการทางการศกษาอยางเทาเทยมกน 6.2 ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป 1) ควรศกษาแนวทางในการจดการศกษาทมความเหมาะสมกบลกษณะและเหตปจจยเฉพาะของเดกดอยโอกาสทางการศกษาแตละกลม เชน เดกทมความแตกตางชาตพนธ ภาษา และวฒนธรรม เดกทบกพรองทางการเรยนร ฯลฯ เพอตอยอดแนวทางในการจดการศกษาส าหรบเดกและเยาวชนผดอยโอกาสใหมความชดเจนมากยงขน 2) ควรศกษาบทบาทของวดและพระสงฆในดานการศกษาสงเคราะหใหกบเดกดอยโอกาสในพนทชายแดนอน ๆ ของประเทศไทย โดยเฉพาะรปแบบในการจดการและสนบสนนการศกษาวาควรมการบรหารจดการทเหมาะสมอยางไรและมขอเสนอแนะในดานใดบาง เพอใหพระสงฆและหนวยงานหรอองคกรทเกยวของสามารถน าขอมลเหลานไปปรบใชในการจดการศกษาใหมความเหมาะสมกบเดกและเยาวชนผดอยโอกาสในพนทชายแดนมากยงขน

��1��61.indd 143 11/4/2561 16:21:35


References Choomsak Inrak. (2014). Educational Management in Multicultural Society for Mountain Students of Primary School at Northern Marginal Area. Silpakorn Educational Research Journal, 6(1), 12-13. Khanungnit Juntabut. (1989). Status and Role of Budhist in Thailand. Bangkok: The religious association for Social. Office of the Basic Education Commission. (2016). Guidelines for Project of Education Cost Support Management from Kindergarten through Elementary Education in Fiscal Year 2559. Bangkok : Office of the Basic Education Commission. Office of the Education Council. (2016). Education Statistics of Thailand Academic Year 2557-2558. Bangkok : Office of the Education Council. Phrakhru Wisutthananthakhun. (2016). Dhamma Educational Administration of Sangha In Photharam District, Ratchaburi Province. Journal of MCU Social Science Review, 5(2), 15 - 30. Phramaha Somsong Sirintharo. (1982). Role of Buddhist Monastery and Thai Monks in the Future. Bangkok : kledthai Publishing Co., Ltd. Phramaha Sunan Sunantho (Ruchiwet). (2016). Buddhist Integrated Approach to The Management of Buddhist Schools. Journal of MCU Social Science Review, 5(2), 31-42. Premjai Vungsiriphaisal. (2010). Development of Model and Guidelines for Educational Management for Immigrant Students A Case Study of Maesot District, Tak Province Research Report. Bangkok: Office of The Education Council. Wanlaya Manutkasemsirikul. (2008). Process of Education Management for Migrant Children by NGOS: A Case Study of Maesot District, Tak Province Master’s thesis. Bangkok : Chulalongkorn University.

��1��61.indd 144 11/4/2561 16:21:36


การพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมของจงหวดพระนครศรอยธยา THE DEVELOPMENT OF CULTURAL TOURISM AT AYUTTHAYA PROVINCE

พระมหากวนท ยสนทวโส (วงศอนทรอย)* ธชชนนท อศรเดช** สรยา รกษาเมอง***

Phramaha Kawin Yasindhavangso (Wonginyu), Thatchanant Issaradet, Suriya Raksamueng

บทคดยอ

บทความนมวตถประสงค 1) เพอศกษาสภาพการทองเทยวเชงวฒนธรรมทสาคญในจงหวดพระนครศรอยธยา 2) เพอศกษาแนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมทสอดคลองเหมาะสมกบบรบทของจงหวดพระนครศรอยธยา 3) เพอนาเสนอการเพมคณคาการทองเทยวเชงวฒนธรรมในจงหวดพระนครศรอยธยา เกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณเชงลก ( In-Depth Interview) การวเคราะหขอมลทไดจากเอกสาร ใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) นาเสนอขอมลดวยวธการพรรณนา ผลการวจยพบวา 1. สภาพการของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทสาคญในจงหวดพระนครศรอยธยา สาหรบงานวจยน ไดแก 1) แหลงทองเทยวประเภทวด 3) แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรและอนสาวรย 4) แหลงทองเทยวประเภทพระราชวง 5)แหลงทองเทยวประเภทพพธภณฑ และ 7) แหลงทองเทยวอน ๆ 2. การพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมทสอดคลองเหมาะสมกบบรบทของจงหวดพระนครศรอยธยา ไดแก แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวเลยบแมนาเจาพระยาและแนวทางพฒนาตลาดนาหรอตลาดชมชน 3. การเพมคณคาการทองเทยวเชงวฒนธรรม ประกอบดวยการจดการวดใหเปนแหลงทองเทยวเชงพระพทธศาสนาควรมแนวทางการเพมคณคาการทองเทยวเชงพระพทธศาสนา ไดแก 1) กจกรรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม 2) ราคาสมเหตสมผล 3) ความสะดวกสบายของสถานทสงอานวยความสะดวก 4) การสงเสรมการตลาด 5) ฝกอบรมบคลากรทางการทองเทยว 6) กระบวนการดาเนนงาน 7) สงแวดลอมทางกายภาพ 8) การจดชดโปรแกรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม 9) การมสวนรวมของทกภาคสวน ค าส าคญ : การทองเทยวเชงวฒนธรรม, จงหวดพระนครศรอยธยา * Doctor of Philosophy Program in Public Administration, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkornrajavidyalaya University ** Department of Political Science, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University *** Department of Political Science, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University

��1��61.indd 145 11/4/2561 16:21:36


ABSTRACT The research is a qualitative research the objectives of this study were 1) to study tourism culture in Ayutthaya. 2) to study the development of cultural tourism consistent with its context of Ayutthaya 3) to offer enriching cultural tourism in the province of Ayutthaya. Data were gathered from in-depth interviews (in-depth interview) from the primary (key informants) by selecting specific (purposive sampling) figure 25 persons analyzing the data obtained from the document, content analysis (content analysis) presents information in a way described in order to categorize the content of the (category) then synthesized. to share issues or issue and explain its contents. the results showed that: 1. the state of cultural tourism in Ayutthaya. for this study were: 1) the tourist sector measure 3). tourism and historical monuments 4) attraction of the palace. 5) the attraction of the museum. and 7) other tourist destinations 2. development of cultural tourism are consistent with the context of the Ayutthaya along the Chao Phraya. including ways to develop tourism and the development of the market or markets in the community 3. enriching tourism. cultural management measures include a tourist principles should guide enriching tourism principles: 1) cultural tourism activities 2) reasonable price 3) the convenience of the location. amenities 4) promotion. 5) training tourism personnel, 6) process, 7) the physical environment 8) the cultural tourism program 9). with the participation of all sectors. Keywords: cultural tourism, Ayutthaya.

��1��61.indd 146 11/4/2561 16:21:36


1. บทน า การทองเทยวเชงวฒนธรรมคอการทองเทยวเพอชมสงทแสดงความเปนวฒนธรรม เชน

โบราณสถาน วด ปราสาท พระราชวง ประเพณ วถดาเนนชวต ศลปะทกแขนง และรวมถงสงตาง ๆ ทแสดงถงความเจรญรงเรองทมการพฒนาใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอม การดาเนนชวตของบคคลในแตละยคแตละสมย (Wang. W. Chen, 2013:39) นกทองเทยวจะไดทราบประวตความเปนมา ความ เช อ มมมองความคด ความศร ทธา ความน ยมของบ คคลสมยอด ตท ถ า ยทอด (Williams,1998:157) มาถงคนรนหลงผานสงเหลาน การทองเทยวเชงวฒนธรรมจงเปนรปแบบการทองเทยวทนาสนใจ และนามาศกษาเพอเพมพนความรนอกเหนอจากการทองเทยวเพยงอยางเดยว (Wang. W. Chen,2005:35)

การทองเทยวทมงหวงเพยงแตจานวนนกทองเทยวเพยงอยางเดยว อาจจะนามาซงความเสยหายอนเกดจากการขาดความเอาใจใสดแลของผมหนาทดแลสถานททองเทยวและความละเลยของนกทองเทยวทขาดความใสใจหรอการจงใจตอการทาลายสถานททองเทยว (Yupadee Sataphan, 2005: 19) ยอมสงผลเสยและสรางความชารดทรดโทรมใหแกแหลงทองเทยวนน ๆ และในป พ.ศ.2558 จะมการปฏรปทกดานเพอเตรยมความพรอมเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ซงเปนสงทกาลงเกดขนอยางมอาจเลยงได ซงประเทศไทยนนไดมการผลกดนสงเสรมการตลาดการทองเทยวเพอดงดดนกทองเทยวใหกระจายออกทวทกภมภาค โดยเฉพาะอยางยงการทองเท ยวเชงวฒนธรรมในภาคกลางทมแหลงอารยะธรรมอนเกาแกและมสวนในการจดการแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ซงจงหวดทเปนตวแทนทดในการเปนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม มโบราณสถาน โบราณวตถ และเปนเมองมรดกโลก คอจงหวดพระนครศรอยธยา ซงในประวตศาสตรนนเปนอดตราชธานทยาวนานทสดถง 417 ป เปนดนแดนทมความสาคญทางประวตศาสตรมเอกลกษณโดดเดนทงดานกายภาพ

ประวตศาสตรและอารยธรรม มโบราณสถานทยงคงเหลออยเปนเครองบงชถงความรงเรองในอดต องคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ไดรบอทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยาไวเปนมรดกโลกทางวฒนธรรม เมอวนท 13 ธนวาคม 2534 เปนผลใหจงหวดพระนครศรอยธยาเปนเมองทมนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศใหความสนใจเขามาเยยมชมตลอดทงป (Ayutthaya,2014:82) ซงการทองเทยวในจงหวดพระนครศรอยธยามอตราเตบโตเพมขนจากปทผานมา คดเปนรอยละ 11.52 โดยนกทองเทยวชาวไทยเพมขนรอยละ 11.00 และชาวตางชาตมอตราเตบโตเพมขนรอยละ 12.43 จะเหนไดวาอตราการเพมขนของนกทองเทยวตางชาตมสดสวนการเพมขนทมากกวาชาวไทย การทอตราการทองเทยวในจงหวดอยธยาเตบโตเพมขนมผลมาจาก การจดกจกรรมสนบสนนการทองเทยวอยางตอเนองตลอดทงป อาท งาน “อยธยามหามงคลทวรไหวพระ 9 วด” การเดนทางทองเทยวเชง

��1��61.indd 147 11/4/2561 16:21:37


อนรกษชมโบราณสถานดวยรถจกรไอนาในเสนทางกรงเทพ-อยธยา การลองเรอเทยวอยธยา ฯลฯ โดยอยธยาใชความเปน “เมองมรดกโลก” เปนจดขายการทองเทยวทชวยดงดดความสนใจของนกทองเทยวทงชาวไทยและตางชาต (Ayutthaya,2014:89) ในการสงเสรมการทองเทยวสถานททองเทยวทสาคญของจงหวดพระนครศรอยธยาในลกษณะการทองเทยวเชงวฒนธรรมนนทางจงหวดพระนครศรอยธยาไดกาหนดยทธศาสตรการพฒนาจงหวดพระนครศรอยธยาในป 2557 อนมวสยทศนจงหวดวา “อยธยานครประวตศาสตร นาเทยว นาอย กาวสสากล” โดยมประเดนยทธศาสตร คอ การพฒนาแหลงทองเทยวและบรการสมาตรฐานสากล อนมเปาประสงคเพอเพมมลคาดานการทองเทยวทางประวตศาสตร ซงมกลยทธสงเสรมการจดกจกรรมการทองเทยวดานประวตศาสตร งานประเพณ และงานประชาสมพนธเชงรกดานการทองเทยว พฒนาคณภาพการใหบรการของบคลากรดานทองเทยวใหไดมาตรฐานสากล สงเสรมการพฒนาและฟนฟแหลงทองเทยวทมศกยภาพดานการเรยนรทางประวตศาสตร และพฒนาสงอานวยความสะดวกในการเดนทางและเยยมชมแหลงทองเทยวใหไดมาตรฐานสากลซ งสอดคลองกบยทธศาสตรกระทรวงการทองเทยวและกฬา พ.ศ. 2555 -2559 ซงมงเนนการสงเสรมการทองเทยวในเชงคณภาพใหมการเตบโตอยางสมดลและยงยนโดยการสงเสรมการเดนทางทองเทยวภายในประเทศ และสรางสรรคกจกรรมการทองเทยวรปแบบใหมๆ ใหสอดคลองกบความสนใจและความตองการของนกทองเทยว รวมทงสงเสรมการกระจายการเดนทางทองเทยว และการเดนทางทองเทยวเชอมโยงระหวางกลมจงหวดและภมภาค (Ministry of Tourism and Sports,2014:62) และยทธศาสตรนยงมความสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2554 – 2559) ภายใตยทธศาสตรดานท 4 วาดวยการพฒนาภาคบรการ และแผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต (พ.ศ. 2555 – 2559) ภายใตยทธศาสตรดานท 3 วาดวยการพฒนาสนคาบรการ และปจจยสนบสนนการทองเทยว ทมงเนนใหมการฟนฟแหลงทองเทยวเส อมโทรม (Anuwat Krasang, 2015 : 241-259) และพฒนายกระดบคณภาพแหลงทองเทยวในเชงกลมพนทใหสอดคลองกบความตองการของตลาดและชมชน บรหารจดการการทองเทยวใหเกดความสมดลและยงยน เสรมสรางความเขมแขงของภาคเอกชน ทองถน ชมชน ผประกอบการรายยอยและวสาหกจชมชนในอตสาหกรรมทองเทยว สมาคม Economic Reporters Association,2014:26) จากความส าคญทกลาวขางตน ผ วจยจงสนใจทจะศกษาสภาพและปญหาการทองเทยวเชงวฒนธรรม และหาแนวทางในการพฒนาทสอดคลองและเหมาะสม เพอน าเสนอแนะเชงนโยบายในการพฒนาสงเสรมใหจงหวดพระนครศรอยธยาเปนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทยงยนอกแหงหนงของประเทศไทยและงานวจยชนนสามารถทจะน าไปสการพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวและบคลากรทางการทองเทยวในภาคบรการทไดมาตรฐาน และเพอ

��1��61.indd 148 11/4/2561 16:21:37


ขดความสามารถในการแขงขนไดในระดบสากล และน าไปสการก าหนดนโยบายหรอวางแผนดานการตลาดการทองเทยวคณภาพและสรางรายไดสงใหกบประเทศ 2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาสภาพการทองเทยวเชงวฒนธรรมทสาคญในจงหวดพระนครศรอยธยา 2.2 เพอศกษาแนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมทสอดคลองเหมาะสมกบบรบทของจงหวดพระนครศรอยธยา 2.3 เพอเสนอการเพมคณคาการทองเทยวเชงวฒนธรรมในจงหวดพระนครศรอยธยา

3. วธด าเนนการวจย การวจยเรอง “การพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมของจงหวดพระนครศรอยธยา” ผวจยไดกาหนดวธดาเนนการวจย โดยมลาดบดงน 3.1 รปแบบการวจย ในการศกษาวจ ย เร อง “การพฒนาการทองเท ยว เช งวฒนธรรมของจ งหวดพระนครศรอยธยา” น เปนงานวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) 3.2 ผใหขอมลหลกในการวจย

ในการศกษาวจยเรองน ผวจยไดกาหนดขอบเขตผใหขอมลหลกไว จานวน 25 รป/คน 3.3 เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจยในเรองน ผวจยไดใชเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลการศกษาเชงคณภาพ โดยมขนตอน ลกษณะและการตรวจสอบเครองมอ มรายละเอยด ดงน 1. ขนตอนการสรางเครองมอ ขนตอนการสรางเครองมอแบบสมภาษณ 1) ศกษาแนวคดและทฤษฎเกยวกบการทองเทยวเชงวฒนธรรมจากเอกสารและผลงานการวจย 2) กาหนดกรอบ แนวคด ในการสรางเครองมอการวจย 3) กาหนดวตถประสงคในการสรางเครองมอการวจยโดยขอคาปรกษาจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธ 4) สรางเครองมอ

��1��61.indd 149 11/4/2561 16:21:37


5) นาเสนอรางเครองมอการวจยตออาจารยทปรกษาวทยานพนธและผเชยวชาญเพอตรวจสอบและปรบปรงแกไข 6) ปรบปรงแกไข 7) จดพมพแบบสมภาษณฉบบสมบรณ และนาไปใชจรงเพอเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยาง

2. ลกษณะของเครองมอ เครองมอทใชในการวจยครงน คอ แบบสมภาษณแบบมโครงสราง เปนเครองมอสาหรบ

การศกษาเชงคณภาพผวจยใชแบบสมภาษณเพอรวบรวมขอมลจาก ในการศกษาวจยเรองนเปนงานวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ใชการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) ผใหขอมลหลกทอยในเขตพนทจงหวดพระนครศรอยธยา จานวน 25 รป/คน โดยการเลอกผใหขอมลแบบเจาะจง (Purposive Selection) 3. การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ เครองมอทใชในการวจยเรองน ประกอบดวยเครองมอสาหรบการศกษาคณภาพ ผวจยไดดาเนนการตรวจสอบคณภาพของเครองมอทใชในการวจยตามขนตอนดงน 1) ขอคาแนะนาจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธและผเชยวชาญ ตรวจสอบเครองมอทสรางไว (Face Validity : ความตรงเชงพนจ) 2) หาความเทยงตรง (Validity) โดยการนาแบบสมภาษณสรางเสรจเสนอประธานและกรรมการทปรกษาวทยานพนธ เพอขอความเหนชอบและนาเสนอตอผเชยวชาญแลวนามาปรบปรงแกไขใหเหมาะสม จานวน 5 รป/คน 3) นาแบบสมภาษณทไดรบการปรบปรงแกไขเสนอตออาจารยทปรกษา เพอขอความเหนชอบและจดพมพแบบสมภาษณเปนฉบบสมบรณ เพอใชในการวจย 4) นาเครองมอทไดรบการปรบปรงแกไขแลวไปเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางทใชในการวจย ครงน 4. การสรางและตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจย ในการศกษาวจยเรองนผวจยไดกาหนดรปแบบในการสรางและตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจย ไดแก แบบสมภาษณเชงลก (In-depth interview) โดยมขนตอนดงน 1) ศกษาหลกการ แนวคด ทฤษฎจากเอกสารและผลงานวจยทเกยวของกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม 2) พฒนาเครองมอทเปนแนวทางการสมภาษณแบบเชงลก (Indepth interview)

��1��61.indd 150 11/4/2561 16:21:38


3) นาแบบสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) ทพฒนาเรยบรอยแลวใหอาจารยทปรกษาวทยานพนธ และผทรงคณวฒจานวน 5 รป/คน ตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content Validity) ตลอดจนความชดเจนในการใชภาษา 4) นาแบบสมภาษณเชงลก (In-depth interview) ทผานการตรวจสอบของอาจารยทปรกษา และผทรงคณวฒมาปรบปรงแกไขใหสมบรณแลวนาไปใชเกบขอมลกบกลมผใหขอมลหลกตอไป 3.4 การเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวมขอมลในการวจยน ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยมวธการและขนตอน ดงน 1) ขอหนงสอจากบณฑตศกษา สาขาวชารฐประศาสนศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราวทยาลย ลงนามโดยผอานวยการหลกสตรพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร สงไปถงผใหขอมลหลก พรอมทงแนบคาถามในการสมภาษณไปดวย เพอใหผใหขอมลหลก เขาใจประเดนของขอคาถาม และเพอใชเปนขอมลในการเตรยมความพรอมในการใหสมภาษณ 2) ดาเนนการสมภาษณ โดยใชการสมภาษณเชงลก ( In-Depth Interview)จากผใหขอมลหลกตามทไดมการนดหมายวน เวลา และสถานทในการสมภาษณ โดยมการบนทกเทปและจดบนทกโดยใชเวลาการสมภาษณแตละทานไมนอยกวา 30 นาท 3.5 การวเคราะหขอมล ในการวจยเรองนใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพทไดจากเอกสาร การสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) โดยใชวธการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) เพอจดหมวดหมของเนอหา (Category) แลวนามาสงเคราะหเพอหาประเดนรวมหรอประเดนหลกวเคราะหขอมล 3 เสา ไดแก 1) จากการสมภาษณ 2) จากเอกสาร 3) จากการสงเกต นามาสงเคราะหโดยวธพรรณาความ 4. ผลการวจย 4.1 สภาพการของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทส าคญในจงหวดพระนครศรอยธยา ส าหรบงานวจยน ไดแก 1) แหลงทองเทยวประเภทวด ทสาคญ ไดแก วดพนญเชงวรวหาร วดใหญชยมงคล วดนเวศธรรมประวต และวดชมพลนกายารามวรวหาร 2) แหลงทองเทยวประเภทตลาดหรอชมชน ทนาสนใจ ไดแก ตลาดเศยรชาง ตลาดโกงโคง ตลาดนาทงบวชม และตลาดนาอโยธยา 3) แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรและอนสาวรย ซงนาสนใจ ไดแก วงหลงหรอพพธภณฑสถานแหงชาตจนทรเกษม เจดยพระศรสรโยทย 4) แหลงทองเทยวประเภทพระราชวง ซงนาสนใจ ไดแก พระราชวงบางปะอน เปนตน 5)แหลงทองเทยวประเภทพพธภณฑ ไดแก

��1��61.indd 151 11/4/2561 16:21:38


พพธภณฑสถานแหงชาตเจาสามพระยา 6)แหลงทองเทยวประเภทหมบาน/ชมชน ไดแก หมบานหตถกรรมมดอรญญก เปนตน 7) แหลง ทองเทยวอน ๆ ไดแก ศนยศลปาชพบางไทร ศนยทองเทยวอยธยา 4.2 การพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมทสอดคลองเหมาะสมกบบรบทของจงหวดพระนครศรอยธยา การทองเทยวเชงวฒนธรรมในจงหวดพระนครศรอยธยานน สาหรบการวจยเรองนมงเนนแหลงทองเทยว 2 ประเภท ไดแก 1) แหลงทองเทยวทางประวตศาสตรเชงวฒนธรรม 2)แหลงทองเทยวทเปนตลาดนาหรอตลาดชมชน ดงนน การสงเคราะหขอมลจงแยกเปนสองสวนคอ แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวเลยบแมนาเจาพระยาและแนวทางพฒนาตลาดนาหรอตลาดชมชน 4.2.1 การพฒนาแหลงทองเทยวเลยบแมน าเจาพระยา ประกอบดวย 1) จดการดานสงแวดลอม 2) การบรหารจดการดานบรการและสงอานวยความสะดวกพนฐาน 3) การบรหารจดการดานการตลาดของแหลงทองเทยว/ผประกอบการ 4) การบรหารจดการดานการมสวนรวมของทกภาคสวน 5 ) การบรหารจดการการพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมในจงหวดพระนครศรอยธยาในอนาคต 4.2.2 การพฒนาแหลงทองเทยวทเปนตลาดน าหรอตลาดชมชน ประกอบดวย 1) ชมชนเปนเจาของจะตองรวมกนคดวางแผนออกแบบกจกรรมการทองเทยวทเหมาะสมกบชมชน 2) จดตงคณะทางานมการแบงหนาทความรบผดชอบมกฎกตกาชดเจน 3) สงเสรมการมสวนรวมของเดก เยาวชนผสงอาย และหนวยงานตางๆในชมชน 4) สนคาตองเปนของทผลตในชมชน 5) ตอบสนองความตองการของนกทองเทยว 6) มการจดสงอานวยความสะดวก 7) มการประชาสมพนธใหคนเขามาในพนท 8) มการสอสารทางการทองเทยว 9) มการอนรกษสงแวดลอม วฒนธรรมประเพณของทองถน และ 10) มกจกรรมทางเรอทางนา 4.2.3. การเพมคณคาการทองเทยวเชงวฒนธรรม ประกอบดวย การจดการวดใหเปนแหลงทองเทยวเชงพระพทธศาสนาควรมแนวทางการเพมคณคาการทองเทยวเชงพระพทธศาสนา ไดแก 1) กจกรรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม 2) ราคาสมเหตสมผล 3) ความสะดวกสบายของสถานท สงอานวยความสะดวก 4) การสงเสรมการตลาด 5) ฝกอบรมบคลากรทางการทองเทยว 6) กระบวนการดาเนนงาน 7) สงแวดลอมทางกายภาพ 8) การจดชดโปรแกรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม 9) การมสวนรวมของทกภาคสวน

��1��61.indd 152 11/4/2561 16:21:38


5. อภปรายงานการวจย 5.1 สภาพการของแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทส าคญในจงหวดพระนครศรอยธยา ส าหรบงานวจยน ไดแก 1) แหลงทองเทยวประเภทวด ทสาคญ ไดแก วดพนญเชงวรวหาร วดใหญชยมงคล วดนเวศธรรมประวต และวดชมพลนกายารามวรวหาร 2) แหลงทองเทยวประเภทตลาดหรอชมชน ทนาสนใจ ไดแก ตลาดเศยรชาง ตลาดโกงโคง ตลาดนาทงบวชม และตลาดนาอโยธยา 3) แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรและอนสาวรย ซงนาสนใจ ไดแก วงหลงหรอพพธภณฑสถานแหงชาตจนทรเกษม เจดยพระศรสรโยทย 4) แหลงทองเทยวประเภทพระราชวง ซงนาสนใจ ไดแก พระราชวงบางปะอน เปนตน 5)แหลงทองเทยวประเภทพพธภณฑ ไดแก พพธภณฑสถานแหงชาตเจาสามพระยา 6)แหลงทองเทยวประเภทหมบาน/ชมชน ไดแก หมบานหตถกรรมมดอรญญก เปนตน 7) แหลง ทองเทยวอน ๆ ไดแก ศนยศลปาชพบางไทร ศนยทองเทยวอยธยา 5.2 การพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมทสอดคลองเหมาะสมกบบรบทของจงหวดพระนครศรอยธยา การทองเทยวเชงวฒนธรรมในจงหวดพระนครศรอยธยานน สาหรบการวจยเรองนมงเนนแหลงทองเทยว 2 ประเภท ไดแก 1) แหลงทองเทยวทางประวตศาสตรเชงวฒนธรรม 2)แหลงทองเทยวทเปนตลาดนาหรอตลาดชมชน ดงนน การสงเคราะหขอมลจงแยกเปนสองสวนคอ แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวเลยบแมนาเจาพระยาและแนวทางพฒนาตลาดนาหรอตลาดชมชน 5.2.1 การพฒนาแหลงทองเทยวเลยบแมน าเจาพระยา ประกอบดวย 1) จดการดานสงแวดลอม 2) การบรหารจดการดานบรการและสงอานวยความสะดวกพนฐาน 3) การบรหารจดการดานการตลาดของแหลงทองเทยว/ผประกอบการ 4) การบรหารจดการดานการมสวนรวมของทกภาคสวน 5 ) การบรหารจดการการพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมในจงหวดพระนครศรอยธยาในอนาคตสอดคลองกบงานวจยของ Sirna Jitjarus (2007) ในงานวจยเรอง การพฒนานวตกรรมสาหรบการเผยแพรความรดานประชากร สงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม และคณภาพชวตของคนไทยเพอสงเสรมการทองเทยวเมองมรดกโลก : กรณศกษาจงหวดพระนครศรอยธยา ผลการวจยพบวา จงหวดพระนครศรอยธยา มสถานททองเทยวทางศลปวฒนธรรมประเพณและวถชวตคนไทย ถงเกอบครง รองลงมา ไดแก ทางธรรมชาต และทางประวตศาสตร 5.2.2 การพฒนาแหลงทองเทยวทเปนตลาดน าหรอตลาดชมชน ประกอบดวย 1) ชมชนเปนเจาของจะตองรวมกนคดวางแผนออกแบบกจกรรมการทองเทยวทเหมาะสมกบชมชน 2) จดตงคณะทางานมการแบงหนาทความรบผดชอบมกฎกตกาชดเจน 3) สงเสรมการมสวนรวมของเดก เยาวชนผสงอาย และหนวยงานตางๆในชมชน 4) สนคาตองเปนของทผลตในชมชน 5) ตอบสนองความตองการของนกทองเทยว 6) มการจดสงอานวยความสะดวก 7) มการ

��1��61.indd 153 11/4/2561 16:21:39


ประชาสมพนธใหคนเขามาในพนท 8) มการสอสารทางการทองเทยว 9) มการอนรกษสงแวดลอม วฒนธรรมประเพณของทองถน และ 10) มกจกรรมทางเรอทางนา สอดคลองกบงานวจยของ Siriporn Laomueng (2515) ในงานวจยเรอง การเพมศกยภาพการทองเทยวดานการใหบรการขอมลการทองเทยวนครประวตศาสตร อยธยา อาเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา ผลการวจยพบวา นกทองเทยวทกคนมความพอใจในสถานททองเทยวแตสงทตองการใหปรบปรงคอความสะอาดของโบราณสถาน ความปลอดภยของแหลงทองเทยว และความชดเจนของปายบอกเสนทางการทองเทยว 5.2.3 การเพมคณคาการทองเทยวเชงวฒนธรรม ประกอบดวย 1) กจกรรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม 2) ราคาสมเหตสมผล 3) ความสะดวกสบายของสถานท สงอานวยความสะดวก 4) การสงเสรมการตลาด 5) ฝกอบรมบคลากรทางการทองเทยว 6) กระบวนการดาเนนงาน 7) สงแวดลอมทางกายภาพ 8) การจดชดโปรแกรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม 9) การมสวนรวมของทกภาคสวน สอดคลองกบงานวจยของ Phrakrubhawanawajirakhun (2015) ในงานวจยเรอง รปแบบการพฒนาวดใหเปนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมในจงหวดพระนครศรอยธยา ผลการวจยพบวา รปแบบท 1 การอนรกษโบราณสถาน และโบราณวตถใหมความมนคงแขงแรงและคงไวซงเอกลกษณความเปนไทยอยางแทจรง รปแบบท 2 การพฒนาทกษะทางดานภาษาและวฒนธรรมทองถนของบคลากรอยางมประสทธภาพ รปแบบท 3 จดกจกรรมการทองเทยวเชงปฏบตธรรม บรณาการกบอนรกษโบราณสถานและศกษาประวตศาสตรความเปนมา รปแบบท 4 บรณาการวถชวตความเปนไทย รวมกบศาสนาอนอยางสนตสข ดวยกลยทธ 9 ประการ 34 กจกรรม ทงหมดนจะชวยใหการพฒนาวดมความเจรญรงเรอง และกลายเปนแหลงเรยนรและการทองเทยวเชงวฒนธรรมตนแบบทดดวย 6. ขอเสนอแนะ 6.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1) สงเสรมใหมการใชสอของรฐ เพอประชาสมพนธแนวคดและลกษณะเฉพาะของการทองเทยวเชงวฒนธรรมอยางสรางสรรค โดยยกตวอยางทประสบความสาเรจจากทงในและตางประเทศมาสอใหเพอใหเหนภาพชดเจนมากขน 2) หนวยงานทมสวนเกยวของกบการทองเทยวในพนทศกษาวจยตองใหความสาคญของการทองเทยวเชงวฒนธรรม เพอทจะมงนาเอาเอกลกษณและอตลกษณของพระนครศรอยธยาและชมชนทศกษาวจย ไดเรยนรประสบการณ ผลกดนวฒนธรรมใหมชวต มการเรยนรแบบมสวนรวม รวมกนระหวางผมสวนไดสวนเสยและผมความคดสรางสรรคประจาถนสามารถเรยนรดานอตลกษณทางวฒนธรรมไดตลอดทกวน

��1��61.indd 154 11/4/2561 16:21:39


3) สงเสรมใหจงหวดพระนครศรอยธยาเปนจงหวดทมชอเสยงดานอตลกษณการทองเทยวเฉพาะเพอรองรบการทองเทยวของกลมประเทศอาเซยนและยงเปนเสนหนาดงดดใจ 4) หนวยงานภาครฐตองตระหนกถงความสาคญและคณคาของการทองเทยวเชงวฒนธรรม เนองจากเปนรปแบบการทองเทยวทมความเหมาะสมกบบรบทของพนทมากทสดเมอเทยบกบการทองเทยวรปแบบอนๆ ดงนน ควรจดใหมรางวลสาหรบการทองเทยวเชงวฒนธรรมแบบสรางสรรคดเดน (Creative Tourism Award) ใหแกธรกจและชมชนทประสบความสาเรจในการสรางสรรคการทองเทยว 6.2 ขอเสนอแนะในเชงปฏบตการ ขอเสนอแนะในเชงปฏบตน ไดเสนอแนะจากผลการวจยในประเดนทเหนวาสาคญและควรเปนประเดนเรงดวนตอการจดการการทองเทยว ดงน 1) จดใหมเวทการเสวนาทองเทยวเชงวฒนธรรมเพอแลกเปลยนประสบการณระหวางผประกอบการดานการทองเทยวและชมชน ตลอดจน นกประวตศาสตรทองถน ศลปน นกวทยาศาสตรและวศวกร สถาปนก มวตถประสงคเพอเปนชองทางใหเกดการแลกเปลยนความรและประสบการณของคนทอยในอตสาหกรรมน และผสนใจทจะประกอบธรกจนในอนาคต เพอนาไปสนวตกรรมในอตสาหกรรมทมกเกดจากความรและประสบการณทหลากหลาย 2) จดทาขอตกลงความรวมมอ (MOU) ระหวางหนวยงานทงภาครฐและเอกชนในการสรางเครอขายความรวมมอในการจดการทองเทยว ไดแก การทองเทยวแหงประเทศไทย จงหวดพระนครศรอยธยา องคการบรหารสวนจงหวด สถาบนการศกษา ไดแก มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา สถาบนเทคโนโลยราชมงคล สวรรณภม และมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ในการรวมมอทาวจยเกยวกบการทองเทยว 6.3 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป หากมการวจย เกยวกบ “การพฒนาการทองเท ยวเช งวฒนธรรมของจ งหวดพระนครศรอยธยา” ในครงตอไป ผวจยขอเสนอแนะการดาเนนการวจยในลกษณะตอไปน 1) ควรดาเนนการในลกษณะของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) ซงเปนใชวธการปฏบต กระบวนการพฒนา ปรบปรง เปลยนแปลง การเรยนรจากการวจยเชงปฏบตการในการพฒนาการมสวนรวมในการแกไขปญหาการทองเทยว 2) ควรเพมกรณศกษาจากบรบททเกยวของกบการทองเทยวในดานอนๆ เชน การมสวนรวมของวดและชมชน เปนตน เพอเพมบรบทของการวจยใหไดองคความรและรปแบบการพฒนาการทองเทยวทหลากหลาย

��1��61.indd 155 11/4/2561 16:21:39


References Anuwat Krasang. (2015). Environmental Management in Temple as the Ecological in

Line with Buddhist Integration of Sangkha in Saraburi Province. Journal of MCU Social Science Review, 4(2), 241-259.

Yupadee Sataphan. (2005). Geography. Tourism Geography of Thai Tourism. 5th Edition. Bangkok: Pisit edition.

Phaknisa Abhisuphakornkul and other. (2007). Complete Report The Cultural Tourism Route Development Program is linked to the annual Tourism Festival in the Group. Northeastern provinces. Buriram : Buriram Rajabhat University.

Sirina Jitjarus and Other. (2007). Development of Innovation for Dissemination of Knowledge on Population. Society. Economy. Culture and Quality of Life of Thai People to Promote World Heritage Tourism: a Case Study of Ayutthaya Province (Research Report). Faculty of Education. Ayutthaya Rajabhat University.

Siriporn Laomueng. (2006). Increasing Tourism Potential in Travel Information Services Ayutthaya Historical City Ayutthaya (Research Report). Faculty of Education : Ayutthaya Rajabhat University.

Phrakrubhawanawajirakhun (Watcharin Wajiradhammo).(2015).Was Formed to Develop a Cultural Tourism In Ayutthaya (Doctoral Dissertation). Graduate School. Mahachulalongkornrajawidyalaya University.

Williams. S. (1998).Tourism Geography. New York: Routledge.

��1��61.indd 156 11/4/2561 16:21:40


การจดการชมชนพนทกลางนาเชงกลยทธกบการปองกนและแกไข ปญหาอทกภย

THE MANAGEMENT STRATEGY OF MIDDLE AREA WATERSHED COMMUNITY FOR PREVENTION AND RESOLUTION OF FLOOD

พระวเทศพรหมคณ (พชาภพ ปญ าโณ) พระครสงฆรกษจกรกฤษณ ภรปญโ

อครนนท อรยศรพงษ อครเดช พรหมกลป Pra Wides Brommakun (Phichaphop Punyayano), Phrakhrusangharak Chakkit

Phuripanyo, Akaranun Ariyasripong, Akkaradecha Brahmmakapp

บทคดยอ

บทความเรอง “การจดการชมชนพนทกลางนาเชงกลยทธกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภย” มวตถประสงค 1) เพอศกษาสภาพการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภย 2) เพอวเคราะหรปแบบการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภย 3) เพอสงเคราะหแบบจาลองเชงกลยทธในการจดการชมชนเพอการปองกนและแกไขปญหาอทกภย โดยใชระเบยบวธวจยแบบประยกต ระหวางการวจยเชงปรมาณทใชการศกษาวจยเชงสารวจกบการวจยเชงคณภาพทเกบขอมลจากการสมภาษณเชงลกและการสนทนากลมเฉพาะ เพอใหเกดความสมบรณกอนทจะนาเสนองานวจยตอสาธารณะ

ผลการวจยพบวา

Lecturer, Faculty of Education, Faculty of Education, Mahachulalongkorn- rajavidyalaya University. Lecturer in Buddhist Studies, Master of Education and Doctor of Philosophy in Education, Faculty of Education, Mahachulalongkornrajavidyalaya University. Special lecturer, Faculty of Education, Mahachulalongkornrajavidyalaya University. Lecturer in Master of Public Administration, Mahachulalongkornrajavidyalaya University Nakhon Sawan Campus.

��1��61.indd 157 11/4/2561 16:21:40


1. การจดการชมชนพนทกลางนาในการปองกนและแกไขปญหาอทกภย ในภาพรวมพบวา มการกากบดแลและการตดตามประเมนผลเปนรปธรรมทสด รองลงมาไดแกการวางแผนหรอนโยบาย การแบงงานกนทา การตดสนใจและสงการ และการรวมตวหรอการจดโครงสรางในชมชน ตามลาดบ

2. รปแบบการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยกอนเกดเหตนน 1) กอนเกดเหตจะตองมการหลอหลอมประสบการณจากรนสรน มการสรางเครอขายทเชอมประสานบนพนฐานของการเสยสละ มจตอาสา จตสาธารณะ และพรอมทจะพลกวกฤตใหเปนโอกาส 2) ในขณะทเกดเหตจะตองถอเปนความรบผดชอบรวมกนของทกคนในชมชน มการแบงงานกนทา รวมแรงรวมใจกน รวมไมรวมมอกน ตอบแทนคณซงกนและกน เปดกวางและเคารพในความหลากหลายทางความคด 3) หลงเกดเหตจะตองเรงฟนฟสภาพแวดลอมชมชนใหกลบมาดดงเดม โดยมแผนงาน แผนปฏบตการ และเครอขายในระดบตาบลและอาเภอ 4) การปองกนและแกไขปญหาอทกภยเพอความยงยน จะตองทาใจยอมรบและอยรวมกบปญหาอทกภยอยางปกตหรอเปนสวนหนงของชวต มการหลอหลอมประสบการณจากรนสรน เชน การสรางบานบนแพเพอพกอาศยในขณะนาทวม มการเตรยมเครองมอจบปลาสรางรายได มการสรางบานแบบไทยๆ ทยกพนสง มการปลกตนไมและกอไผเพอเปนกาแพงธรรมชาต และมการสรางพนทรองรบนาหรอแกมลง

3. แบบจาลองเชงกลยทธในการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภย 1) กอนเกดอทกภยนนจะตองมการขบเคลอนนโยบายใหสมพนธและสอดคลองกบวถแวดลอมของชมชน ลดระเบยบและขนตอน สนบสนนสงเสรมใหเกดการเรยนรตลอดชวตตามวถทางธรรมชาตบนพนฐานมสวนรวมรวม มการจดเตรยมอปกรณ เครองมอ และทรพยากรสนบสนน 2) ในขณะประสบอทกภย นนจะตองจดตงศนยบญชาการหรอศนยอานวยการแกไขปญหาฉกเฉนชมชน เรงประชาสมพนธขอมลขาวสารแกประชาชนในพนท ชวยเหลอกนในการจดเตรยมความพรอมเครองมออปกรณ ประสานงานกบทางองคกรปกครองสวนทองถนในพนท ขดลอกลาคลองและเพมชองทางในการระบายนา จดสรางศนยพกพง อพยพประชาชนไปยงพนทปลอดภย จดชดเจาหนาทสาธารณสขเขาเยยวยา และจดชดรกษาพยาบาลกรณเจบปวยหรอเกดความเตรยด 3) หลงประสบอทกภยจะตองจดชดปฏบตการชวยเหลอผประสบภย ปรบปรงแกไขสภาพแวดลอมในชมชน ขอรบการสนบสนนจากทางภาครฐในการฟนฟหรอแกไขจดเสยง จดอนตราย และทบทวนระเบยบ ขอบงคบ หรอเงอนไขเพอใหสอดคลองกบสถานการณและเวลา และนาเทคโนโลยเขามาสนบสนน และ 4) การบรณาการเพอความยงยน จะตองสรางจตสานกรวมกน รบผดชอบรวมกน เรยนรปญหา อยรวมกบปญหา สรางพลงในการขบเคลอน มงเนนเปาหมายทางคณคาทสอดคลองกบวถธรรมชาตและวถของชมชนบนฐานภมปญญาทองถน คาสาคญ : การจดการชมชน, การจดการชมชนเชงกลยทธ, การปองกนและแกไขปญหาอทกภย

��1��61.indd 158 11/4/2561 16:21:41


ABSTRACT The objectives of the management strategy of middle area watershed

community for prevention and resolution of flood was to 1) to study the community management and prevent and solve the flood problem 2) to analyze the community management model and prevent and solve the flood problem and 3) to synthesis model of strategies for community management to prevent and solve flood problems. The methodology was the apply research methodology. quantitative research utilized qualitative research, qualitative research by in-depth interviews and focus group discussions from the host before the present research to the public.

The research findings were as follows: 1. The management strategy of middle area watershed community for

prevention and resolution of flood. overall, it was found. supervision and monitoring are the most concrete. secondly, planning or policy, to share the work decision and order and grouping or structuring in the community, respectively.

2. The community management model with prevention and resolution of flood. 1) before the incident, the experience from generation to generation the network is built on the basis of sacrifice, volunteer spirit, public mind and ready to turn crisis into opportunity. 2) at the scene, it is a shared responsibility of everyone in the community. there is a division of work. join forces wood cooperative reward you each other openness and respect for diversity. 3) after the incident, the community environment should be restored to its original state and network in the sub-district and district. 4) prevention and resolution of floods for sustainability, have to accept and live with the flood problem as a normal or a part of life, there is a generation of experience from generation to generation, such as building a house on the raft to stay in the flood, prepare fishing tools to make money, there is a thai-style house on the raised platform with trees and bamboo to be a natural wall and there is a watering area or kamling (monkey cheek).

3. Strategic model for the management strategy of middle area watershed community for prevention and resolution of flood 1) before the flood; the policy must be linked to the environment and the community, reduce the rules

��1��61.indd 159 11/4/2561 16:21:42


and procedures, encourage lifelong learning based on a participatory, natural way, provide equipment, tools and resources, 2) during the flood; a command center or community emergency response center must be established, to promote public information in the area, assist in the preparation of equipment, coordinate with local government organizations in the area, dredge the canal and increase the drainage channel, create a shelter, evacuate people to safe areas, arrange a medical officer to heal, 3) after the flood; the rescue team must be set up, improve the environment in the community, get government support to restore or correct risk points and review regulatory or conditionality to match the situation and time, 4) integrating for sustainability; to create a common consciousness, joint responsibility learn the problem, living with problems, power to drive, focus on value goals that are consistent with the nature and ways of the community based on local wisdom. keywords: community management, strategy of community management,

prevention and resolution of flood

��1��61.indd 160 11/4/2561 16:21:42


1. บทนา นบตงแตอดตจนถงปจจบนประเทศไทยประสบกบสภาวะการเกดอทกภยทรนแรง

หลายครงและมลคาความเสยหายแตละครงมตงแตหลกพนลานถงหลกหมนลาน โดยสถตยอนหลง 20 ป ตงแตป 2535 - 2555 ประเทศไทยไดรบความเสยหายจากนาทวมเปนมลคารวม 1.7 ลานลานบาท โดยปทไดรบความเสยหายมากทสดคอป 2554 มราษฎรไดรบผลกระทบมากกวา 12 ลานคน เหตการณครงนนธนาคารโลกประเมนมลคาความเสยหายสงถง 1.44 ลานลานบาท และจดใหเปนภยพบตทสรางความเสยหายมากทสดเปนอนดบสของโลก (National Disaster Preparedness Committee, 2011 ) รองลงมาคอ ป 2553 มลคา 16,338 ลานบาท ป 2545 มลคา 13,385 ลานบาท และป 2543 มลคา 10,032 ลานบาท โดยมประมวลมลคาความเสยหายครอบคลมทงดานชวตและทรพยสน อาท ราษฎรเดอดรอนและเสยชวต สถานทราชการ วด โรงเรยน อาคารพาณชยและทอยอาศยเอกชน รวมถงพนทการเกษตรและปศสตวไดรบความเสยหาย (Department of Disaster Prevention and Mitigation, 2011)

สาหรบพนทจงหวดนครสวรรค สานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดนครสวรรค ไดสรปภาพรวมความเสยหายของจงหวดนครสวรรคจากมหาอทกภย 2554 พบวา มพนทประสบภยพบตจากอทกภยทงจงหวด 15 อาเภอ 123 ตาบล 9 เทศบาล 1.244 หมบาน โดยแบงเปนพนทประสบภยจากนาหลาก 5 อาเภอ 45 ตาบล 580 หมบาน พนทประสบภยจากนาทวมขง 10 อาเภอ 78 ตาบล 664 หมบาน 75 ชมชนเมอง 113,099 ครวเรอน ประชาชนไดรบผลกระทบและความเดอดรอน 356,012 คน เสยชวต 91 ราย บานเรอนถกนาทวม 112,219 หลงคาเรอน โรงเรยน 105 แหง วด 190 แหง สถานบรการสารธารณสข 45 แหง ถนน 62 สายและอนๆ รวมถงพนทการเกษตรไดรบความเสยหายหนกใน 13 อาเภอ 903,400 ไร การปศสตว การประมงกไดรบผลกระทบไมนอยหนากน

สาหรบการปองกนปญหาอทกภยในเขตชมชนพนทกลางนา หากศกษาลงไปในเชงลกถงตนตอของปญหาอทกภย สวนหนงเราจะพบวาหนงในปญหาทสาคญทนาจะเปนสาเหตหลกของการเกดอทกภยหรอปญหานาทวมกคอ ปญหาการบกรก ผาถาง ขดเจาะ และทาลายพนทตนนาลาธาร โดยในแตละปในเกอบทกตาบล อาเภอ และจงหวด เราจะพบวาพนทปาตนนาไดถกทาลายลงเปนจานวนมาก ผลทตามมาความอดมสมบรณของพนทปาไมทเปรยบเสมอนฟองนาขนาดใหญทจะชวยดดซม ดดซบ หรอเกบกกนากอนทจะคอยๆ ปลอยออกสลาหวย ลาธารและไหลลงสแมนาขนาดใหญกแทบจะไมเหลอหรอ ซารายในพนทสงตามทลาดเชงเขา เมอเกดกรณฝนตกหนกตดตอกนปญหานาปาไหลหลากและดนโคลนถลมกเกดขนตดตามมาและกมกจะเกดปญหาลกษณะนขนบอยครงในปจจบน การแกไขปญหาอทกภยหลงจากเกดนาทวมใหญในป 2554 ไดมการจดหาแหลงรองรบนาหรอแกมลง การจดวางระบบผงเมอง การจดสรางกาแพงคอนกรตปองกนนาในเขต

��1��61.indd 161 11/4/2561 16:21:42


เศรษฐกจ การจดระบบโครงขายคมนาคมทไมทาใหเกดการกดขวางทางนา การขดลอกคคลองหรอแมนา หรอแมแตการผนนาขามเขต ขณะเดยวกนการฟนฟสภาพปาไม การเพมเนอทปาไม การปองกนไมใหเนอทปาไมทเหลออยและกาลงถกทาลายเพมเตม รวมถงการสรางฝายชะลอนาในพนทปาเพอการบรหารจดการนากลบไมไดรบความสนใจเทาทควร ทงทการปองกนลกษณะนนอกจากจะทาใหมนาใชสมาเสมอทงปแลวยงเปนการชวยแกปญหาสภาวะโลกรอนอกทางหนง

คาถามจงมอยวาในอดตทาไมคนในพนทกลางนาและในพนทรองรบนาในจงหวดนครสวรรคถงไมเดอดรอนหรอเดอดรอนนอยมากจากกรณเกดนาทวมขงหรอประสบปญหาอทกภย พวกเขาดารงอยกนอยางไรทงทถกนาทวมขงนานนบเดอน พวกเขามองคความรหรอกลยทธอะไรในการจดการตวเองและชมชนในกรณนาหลากและนาทวม หากเราจะนาเอาองคความรนนมาประยกตหรอปรบใชในเวลานหรออนาคตอนใกลน เราจะตองเตรยมตว เตรยมการ หรอบรหารจดการชมชนอยางไรจงจะทาใหชมชนพนทกลางนาเปนชมชนทเขมแขง รวมถงสามารถชวยเหลอตนเองได พงตนเองได และไมหวงพงพาหรอการเยยวยาชวยเหลอจากทางภาครฐเพยงฝายเดยวดงทเกดขนซาแลวซาอกเฉกเชนในปจจบน

2. วตถประสงคการวจย 2.1 เพอศกษาสภาพการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภย 2.2 เพอวเคราะหรปแบบการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภย 2.3 เพอสงเคราะหแบบจาลองเชงกลยทธในการจดการชมชนเพอการปองกนและแกไข

ปญหาอทกภย 3. ขอบเขตการวจย

มงศกษาแนวคด ทฤษฎ เกยวกบการเปลยนแปลงชมชน การจดการชมชน การจดการชมชนบนพนฐานการมสวนรวม ปญหาอทกภย การบรหารจดการปญหาอทกภยแบบยงยน การดารงรกษารากเหงาแหงคณธรรมและจรยธรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณอนดงามของชมชนพนทกลางนา และศกษาแนวคดการบรหารจดการ ทงดานการวางแผนหรอนโยบาย (Planning) การรวมตวหรอการจดโครงสรางในชมชน (Organization) การแบงงานกนทา (Staffing) การตดสนใจและสงการ (Directing) การกากบดแลและการตดตามประเมนผล (Controlling) ในการจดการชมชน (Community Management) เพอแกไขปญหาอทกภย (Flood) เพอใหเปนไปตามหลก 2P2R ทงหลกการเตรยมพรอม (Preparation) หลกการปองกน

��1��61.indd 162 11/4/2561 16:21:43


(Prevention) หลกการตอบสนอง (Response) หลกการฟนฟ (Recovery) และการบรณาการเพอความยงยน (Sustainable) เพอเปนแนวทางในการจดการชมชนเชงกลยทธในการปองกนและแกไขปญหาอทกภย ในกรอบระยะเวลาดาเนนการวจยคอตงแตเดอนตลาคม 2558 ถงเดอนกนยายน 2559 โดยมประชาชนจากชมชนพนทกลางนาทเปนพนทกรณศกษาการวจยเชงสารวจ (Survey Research) ใน 8 ชมชน คอ 1) ชมชนในเขตพนทราบลมตนแมนาเจาพระยา คอ ชมชนเกาะยม ชมชนบางปรอง 2) ชมชนในเขตพนทราบลมแมนาปง คอ ชมชนวดคลองคราง ชมชนบงเสนาท) 3) ชมชนในเขตพนท ราบล มแมนายม คอ ชมชนบางพระหลวง ชมชนบางเคยน และ 4) ชมชนในเขตพนทราบลมแมนานาน คอ ชมชนเกรยงไกร ชมชนแควใหญ รวมแลวจานวน 23,274 คน โดยการสมตวอยางตามตาราง Taro Yamane ในระดบความเชอมน 95 % ไดกลมตวอยาง 394 ตวอยาง ขณะเดยวกนยงมนกวชาการ ผบรหาร หรอผแทนหนวยงานราชการ องคกรปกครองสวนทองถน หรอผทมสวนเกยวของในการจดการชมชนและการบรหารจดการนามารวมใหขอมลจากการสมภาษณเชงลก ( In–depth Interview) จานวน 17 คน และรวมเปนผเชยวชาญในการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion) จานวน 9 คน

4. วธดาเนนการวจย

การวจยครงนใชระเบยบวธวจยวธการวจยแบบประยกต (Applied Research) โดยมขนตอน คอ การศกษาวเคราะหเอกสาร (Documentary Study) ทเกยวของกบทฤษฎการจดการชมชน (Community Management) เพอแกไขปญหาอทกภย (Flood) เพอใหเปนไปตามหลก 2P2R ทงหลกการเตรยมพรอม (Preparation) หลกการปองกน (Prevention) หลกการตอบสนอง (Response) หลกการฟนฟ (Recovery) และการบรณาการเพอความยงยน (Sustainable) ในการจดการชมชนเพอการปองกนและแกไขปญหาอทกภย ทงในระดบนโยบาย หนวยงานราชการ องคกรภาครฐและเอกชน หรอประชาชน ประมวลผลทางสถตโดยหาความถ (Frequency) ทเปนคารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) ( ) และคามาตรฐาน (Standard Deviation=S.D.) จากแบบสอบถามเชงสารวจความคดเหนของกลมตวอยาง

วเคราะหและสงเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณเชงลก ( In-depth Interview) จากผใหขอมลสาคญ (Key Informants) มาเปนกรอบแนวคดทเปนรปแบบการปองกนกอนเกดอทกภย การแกไขสถานการณขณะประสบอทกภย การเยยวยาและฟนฟหลงประสบอทกภย การ บรณาการเพอการปองกนและแกไขทยงยน เพอนาไปสการกาหนดกลยทธในการขบเคลอนในการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion)

��1��61.indd 163 11/4/2561 16:21:43


สรปแนวทางหรอรปแบบในประเดนกลยทธในการปองกนกอนเกดอทกภย กลยทธในการแกไขสถานการณขณะประสบอทกภย กลยทธในการเยยวยาและฟนฟหลงประสบอทกภย กลยทธในการบรณาการเพอความยงยน รวมถงปญหาและขอเสนอแนะทไดจากการสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion)

5. ผลการวจย

5.1 สภาพทวไปในการจดการชมชนพนทกลางนาในการปองกนและแกไขปญหาอทกภยนน สงทเปนขอเดนหรอจดเดนในการบรหารจดการชมชนในภาวะวฤตทประชาชนผซงอยอาศยอยในพนทกลางนา ทงในแถบตนนาเจาพระยาและตามชมชนทตงอยรมลานาสาขาทง ปง ยม นาน ตางเหนพองตองกนวา ในดานการวางแผนหรอนโยบาย (Planning) นนทกครอบครวจะมการเตรยมความพรอมและมแผนรองรบกบปญหาอทกภยหรอปญหานาทวมอยแลว โดยจะมการหลอหลอมแนวทางหรอวธการวางแผนจากรนสรน ซงถอเปนเปนการวางแผนโดยวถธรรมชาตทสอดคลองกบวถชวต มการปฏบตและเรยนรรวมถงถายทอดกนเปนรปธรรม และมการวางแผนรองรบกบปญหาอทกภยหรอปญหานาทวมทงกอนเกด ขณะเกด และหลงเกดอทกภย

5.2 รปแบบการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภย จากการวจยพบวา รปแบบท 1 วาดวยการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยกอนเกดเหต ทกครอบครวจะตองมการหลอหลอมประสบการณจากรนสรนโดยตงอยบนฐานภมปญญาทองถนและกระบวนการเรยนรทชมชนสงสมมาจนทาใหเกดการอยรวมกบปญหาอทกภยอยางปกต รปแบบท 2 วาดวยการจดการชมชนในการปองกนและแกไขปญหาอทกภยในขณะทเกดเหต ในการปองกนและแกไขปญหาอทกภยถอเปนความรบผดชอบรวมกนของทกคนในชมชน และเปนความเสยสละของผมจตอาสา จตสาธารณะ มการแบงงานกนทา รวมแรงรวมใจกน รวมไมรวมมอกน รปแบบท 3 วาดวยการจดการชมชนในการปองกนและแกไขปญหาอทกภยหลงเกดเหต จะตองมการประเมนและเรงฟนฟสภาพแวดลอมชมชนใหกลบมาดดงเดม โดยการกาหนดพนทเปาหมายทชดเจน มการตรวจสอบอปกรณ เครองมอ เครองใช ยานพาหนะ หรอสงสนบสนนชวยเหลอในการฟนฟชมชนอยางเตมท พรอมกนนนกจะมการตรวจสอบและสารวจความเสยหายทกดานอยางละเอยด รปแบบท 4 วาดวยการจดการชมชนในการปองกนและแกไขปญหาอทกภยเพอความยงยน สงทสาคญกคอการทาใจยอมรบและอยรวมกบปญหาอทกภยอยางปกตหรอเปนสวนหนงของชวต มการหลอหลอมประสบการณจากรนสรน เชน การสรางบานบนแพไมไผเพอพกอาศยในขณะนาทวม มการพลกวฤตใหเปนโอกาสโดยนามากจะเตรยมเครองมอจบปลาสรางรายได

��1��61.indd 164 11/4/2561 16:21:43


5.3 แบบจาลองเชงกลยทธในการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภย 1) กลยทธในการปองกนกอนเกดอทกภย ในการจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยกอนเกดอทกภยนน พนธกจทสาคญทประชาชน ผนาชมชน ตลอดทงสวนงานราชการทเกยวของจะตองชวยกนดาเนนการ คอ (1) ขบเคลอนนโยบายของรฐทสมพนธและสอดคลองกบวถแวดลอมของชมชน และลดระเบยบและขนตอนในทางภาครฐเพอใหสอดคลองกบบรบททางปญหา (2) สนบสนนสงเสรมใหเกดการเรยนรตลอดชวตตามวถทางตามธรรมชาตบนพนฐานมสวนรวมรวมในการปองกนปญหาอทกภยจากรนสรนเพอการแกไขปญหาทยงยน (3) ปลกจตสานกทมตอถนฐานบานเกดและการอนรกษภมปญญาทองถนเพอเสรมสรางภมคมกนทเขมแขงในการเผชญกบปญหา (4) จดรปแบบการบรหารจดการในชมชนใหเปนรปแบบองคการแนวราบ เพอกอใหเกดพลงในการขบเคลอนชมชน และ (5) จดเตรยมอปกรณ เครองมอ และทรพยากรสนบสนนทจาเปนในการปองกนและแกไขปญหาอทกภย เชน เครองสบนา เครองจกรกล ยานพาหนะ เปนตน

2) กลยทธในการแกไขสถานการณระหวางประสบอทกภย การจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยระหวางทประสบอทกภยนน พนธกจทสาคญทประชาชน ผนาชมชน ตลอดทงสวนงานราชการทเกยวของจะตองชวยกนดาเนนการ คอ (1) ชมชนและสวนงานทเกยวของรวมกนจดตงศนยบญชาการหรอศนยอานวยการแกไขปญหาฉกเฉนของชมชนเพอปองกนและแกไขปญหาวกฤตทางอทกภย (2) เรงประชาสมพนธขอมลขาวสารแกประชาชนในพนทเพอใหทราบขาวความเคลอนไหวและความรนแรงของปญหา เพอจะไดเตรยมความพรอมในการรองรบกบภาวะวกฤต (3) สนบสนนชวยเหลอกนในการจดเตรยมความพรอมเครองมออปกรณ เชน เครองสบนา เครองจกรกล ยานพาหนะ เพอสนบสนนชวยเหลอผประสบภยในทนททเกดเหต (4) เรงประสานงานกบทางองคกรปกครองสวนทองถนในพนท รวมถงสวนงานราชการ องคกรภาคเอกชน มลนธ สมาคม เพอขอรบการสนบสนนชวยเหลอในกรณเรงดวน (5) เรงขดลอกลาคลองและเพมชองทางในการระบายนาออกจากชมชน รวมถงการสรางแนวปองกนในจดเสยงหรอจดอนตรายในชมชน (6) ดาเนนการจดสรางศนยพกพงเพอรองรบประชาชนในกรณทมการอพยพจากพนทวกฤตไปอยในจดทปลอดภย (7) สนบสนนและรวมมอกนสวนงานทเกยวของในการอพยพประชาชนในพนทเสยงหรอพนทอนตรายไปยงพนทปลอดภยหรอศนยพกพงทไดเตรยมไว (8) จดชดเจาหนาทหรอขอรบการสนบสนนจากหนวยงานในสงกดกระทรวงสาธารณสขเพอเขามาทาการรกษาพยาบาลในกรณทไดรบบาดเจบ กรณเจบปวย หรอเกดความเครยดจากปญหา และ (9) เรงสงมอบความชวยเหลอทงขาวสารอาหารแหง ยารกษาโรค หรออนๆ ทจาเปน

3) กลยทธในการเยยวยาและฟนฟหลงประสบอทกภย การจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยหลงประสบอทกภยนน พนธกจทสาคญทประชาชน ผนาชมชน

��1��61.indd 165 11/4/2561 16:21:44


ตลอดทงสวนงานราชการทเกยวของจะตองชวยกนดาเนนการ คอ (1) จดชดปฏบตการหรอทมงานในการตดตามใหการชวยเหลอผประสบภยทงทางรางกายและจตใจ (2) จดชดปฏบตการหรอทมงานในการปรบปรงแกไขสภาพแวดลอมในชมชนอยางตอเนอง เพอปรบปรงพฒนาใหจดออนกลบกลายเปนจดแขง (3) จดวางมาตรการเพอขอรบการสนบสนนจากทางภาครฐในการฟนฟหรอแกไขจดเสยง จดอนตราย เพอใหเกดความมนคงเขมแขงในอนาคต (4) ประชม สมมนาเพอทบทวนระเบยบ ขอบงคบ หรอเงอนไขของภาครฐเพอปรบประยกตใหสอดคลองกบสถานการณและเวลา เพอใหเกดความยดหยนมากกวาทผานมา และ (5) ปรบประยกตวธการบรหารจดการโดยการนาเทคโนโลยเขามาสนบสนนในการแจงเตอนภย การบรหารสถานการณทเปนสาธารณภย และการบรหารจดการทเกดประสทธภาพและประสทธผล

4) กลยทธในการบรณาการเพอความยงยน ซงพนธกจทสาคญทประชาชน ผนาชมชน ตลอดทงสวนงานราชการทเกยวของจะตองชวยกนดาเนนการ คอ (1) สรางจตสานกรวมกนในชมชนและผคนทกเพศทกวยวาอทกภยคอความรบผดชอบรวมกน (2) สงเสรมการเรยนรตลอดชวตเกยวกบปญหาอทกภยและการอยรวมกบปญหาอทกภยอยางเขาใจ เขาถง และพฒนา (3) สรางจตสานกรวมกนระหวางสมาชกในชมชนเพอเสรมสรางพลงในการขบเคลอนเพอการแกไขปญหาอทกภย (4) หนวยงานรฐจะตองทมสรรพกาลงอยางเตมทและปรบลดระเบยบและขนตอนในการทางานเพอใหขบเคลอนในการปองกนและแกไขปญหาอทกภยไดงายขนและสะดวกขน (5) หนวยงานรฐจะตองการบรหารจดการทมงเนนเปาหมายทางคณคาทสอดคลองกบวถธรรมชาตและวถของชมชนมากกวาทจะเนนสถตขอมลหรอตวเลขทางงบประมาณ และ (6) ชมชนจะตองสรางความรวมมอและเครอขายในการจดการปญหาของชมชนบนฐานของความเปนเครอญาตและภมปญญาทองถน

6. การอภปรายผล

ผลการศกษาวจยการจดการชมชนพนทกลางนาเชงกลยทธกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยในเขตพนทจงหวดนครสวรรค โดยภาพรวมมความสอดคลองกบกรณทสานกชลประทานท 12 ไดสรปบทเรยนในการบรหารจดการนาลมนาเจาพระยาชวงฤดนาหลาก Royal Irrigation Department (2011). วา การแกไขปญหาและบรรเทาความเสยหายจากอทกภยในกรณทมนาเออลนตลงแลวไหลเขาไปในพนทเกษตรกรรมและชมชนนน เนองจากแมนาเจาพระยามสนดอนในลมนา ซงเปนอปสรรคกดขวางทางนาทสาคญ ดงนนจงเหนควรใหมการขดลอกและปรบปรงทางนาเพอเพมประสทธภาพการระบายนาใหดยงขน อกทงชวยลดระยะเวลานาทวมตอนบนใหลดลง ขณะเดยวกนผลการวจยยงมความสอดคลองกบแนวทางในการปองกนนาทวมอยางยงยน

��1��61.indd 166 11/4/2561 16:21:44


United Nations and Economic Commission for Europe (UN/ECE), (2002) ขององคการสหประชาชาตทบอกวา จะตองมการคาดการณนาทวมและการเตอนภยใหทนเวลา มการวางแผนและดาเนนการในทกระดบอยางเปนระบบและมการดาเนนการฝกอบรมอยางตอเนองเพอจากดความเสยหายจากปญหานาทวม ในขณะทปฏบตการกควรทจะสรางความเปนเอกภาพในการแกไขปญหา และหลงนาลดกควรทจะมระบบการชดเชยความเสยหายทมมาตรฐานและตงอยบนเงอนไขพนฐานทางเศรษฐกจของประเทศ ซงมความสอดคลองกบผลวจยการจดการชมชนพนทกลางนาเชงกลยทธกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยในเขตพนทจงหวดนครสวรรคทคนพบทงในสวนของการวจยเชงสารวจ (Survey Research) และจากการเกบขอมลและขอเทจจรงจากการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) จากผใหขอมลสาคญ (Key Informants) ทเปนผแทนประชาชนและผทเกยวของในชมชนพนทกลางนา สอดคลองกบแนวความคดทมาจากผลการวจยของ (Songtham Pinto and Chanaphon Seriworawitkun, 2012) ทไดรวมกนศกษาวจยยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจไทยภายใตวกฤตภยธรรมชาตและสงแวดลอม แลวพบวา การพฒนาเศรษฐกจทอาจจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมและเพมโอกาสในการเกดภยพบตนน ควรทจะมการวางแผนบนพนฐานของการคานงถงสภาพภมศาสตรและจดสรรทรพยากรธรรมชาตอยางเหมาะสม เพอปองกนผลกระทบในเชงลบตอสวนรวม (Negative Externalities) และยงสอดคลองกบงานวจย การวางผงชมชนเชงรกโดยชมชน กรณผงแมบทภมทศนเทศบาลตาบลปรก ของ Naphong Nopket, (2011) ทพบวา ความรสกรวมเปนเจาของทรพยากรชมชนรวมกน ในหมชาวบาน ผนาและเจาหนาททองถน (Community Collective Ownership) ถอเปนหวใจสาคญในการขบเคลอนนโยบายสาธารณะและการพฒนาสภาพแวดลอมและคณภาพชวตทด และเปนกระบวนการจดการชมชนจากขางลางขนขางบน หรอ Bottom-up Process ทชมชนจะตองรวมกนศกษาสภาพแวดลอมดวยตนเอง แลวนาสการถกเถยง กลนกรอง และสรางภาพอนาคตของชมชนรวมกน

7. ขอเสนอแนะ 7.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

1) การทบทวนนโยบายของรฐเพอใหเกดความสอดคลองกบบรบททางปญหา 2) การทบทวนในความพยายามทจะใหหนวยงานของรฐเปนหนวยนา แลวหนมา

สงเสรมใหประชาชนมสวนรวมหรอเปนผนามากกวา ทงนเพราะเปนผทมความเขาใจกบสภาพปญหาในพนทไดชดเจนทสด

��1��61.indd 167 11/4/2561 16:21:45


3) การทบทวนการบรหารจดการในรปแบบองคการทเปนทางการหรอองคการแนวดง แลวปรบประยกตใหเปนการบรหารจดการองคการในแนวราบมากขน

4) การทบทวนระเบยบและขนตอนทยงยากและซบซอนในการบรหารจดการภาครฐใหเกดความงาย สน กระชบมากขน ทงนเพอใหทนตอสภาพปญหาและสถานการณ

5) การทบทวนโครงการพฒนาจากภาครฐใหสมพนธและสอดคลองกบวถแวดลอมของชมชนมากกวาทผานมา

7.2 ขอเสนอแนะเชงปฏบต

การจดการชมชนกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยกอนเกดอทกภยนน พนธกจทสาคญทประชาชน ผนาชมชน ตลอดทงสวนงานราชการทเกยวของจะตองชวยกนดาเนนการกคอ

1) ขบเคลอนนโยบายของรฐทสมพนธและสอดคลองกบวถแวดลอมของชมชน และลดระเบยบและขนตอนในทางภาครฐเพอใหสอดคลองกบบรบททางปญหา

2) สนบสนนสงเสรมใหเกดการเรยนรตลอดชวตตามวถทางตามธรรมชาตบนพนฐานมสวนรวมรวมในการปองกนปญหาอทกภยจากรนสรนเพอการแกไขปญหาทยงยน

3) ปลกจตสานกทมตอถนฐานบานเกดและการอนรกษภมปญญาทองถนเพอเสรมสรางภมคมกนทเขมแขงในการเผชญกบปญหา

4) จดรปแบบการบรหารจดการในชมชนใหเปนรปแบบองคการแนวราบ เพอกอใหเกดพลงในการขบเคลอนชมชน

5) จดเตรยมอปกรณ เครองมอ และทรพยากรสนบสนนทจาเปนในการปองกนและแกไขปญหาอทกภย เชน เครองสบนา เครองจกรกล ยานพาหนะ เปนตน

7.3 ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป 1) ควรมการศกษาวจยเรองนโยบายของรฐกบการแกไขบรบทปญหาของชมชน 2) ควรมการศกษาวจยเรองรฐกบบทบาทใหมการสงเสรมการมสวนรวมในการแกไข

ปญหาของชมชน 3) ควรมการศกษาวจยเรองการสรางรปแบบการบรหารจดการภาครฐแนวใหมเพอ

เปาหมายเชงคณคาในการพฒนาชมชน 4) ควรมการศกษาวจยเรองความรวมมอและเครอขายในการจดการปญหาของ

ชมชนบนฐานของภมปญญาทองถน 5) ควรมการศกษาวจยเรองการเรยนรตลอดชวตเพอการแกไขปญหาอทกภยอยาง

ยงยน

��1��61.indd 168 11/4/2561 16:21:46


References Naphong Nopket. (2011). Develop Community Based Proactive Community Planning

Process. (In The Case of The Master Plan of Tambon Prik Municipality), Sadao District, Songkhla Province ". (Research Report). Bangkok: The Public Policy Building Program (NESDB), Thai Health Promotion Foundation (NESDB).

National Disaster Preparedness Committee. (2011). Chapter on Water and Flood Management National Disaster Prevention and Mitigation Program, 2010 - 2014. Department of Disaster Prevention and Mitigation Ministry of Interior: National Committee for Prevention and Mitigation.

Royal Irrigation Department. (2011). Management of the Chao Phraya River Basin in 2011 and Guidelines for Flood Relief by Dredging the Chao Phraya River". (Research Report). Bangkok: Royal Irrigation Department, Ministry of Agriculture and Cooperatives.

Songtham Pinto and Chanaphon Seriworawitkun. (2012, March 2). Strategies for Thai Economic Development Under The Crisis of Natural Disasters and Environment. Sukhothai Thammathirat Journal of Economics: STJOE,6(2), 1-11.

United Nations and Economic Commission for Europe (UN/ECE), (2002, November, 21-22 Best Practices on Flood Prevention, Protection and Mitigation, Water Directors of the European Union (EU). in Denmark Copenhagen.

��1��61.indd 169 11/4/2561 16:21:46


FACTORS AFFECTING THE STRATEGIC ACCOUNTING INFORMATION QUALITY FOR AUTO PARTS BUSINESS IN THAILAND

ปจจยทมผลกระทบตอคณภาพขอมลทางการบญช เชงกลยทธของธรกจผลตชนสวนยานยนตในประเทศไทย

ปภาพต ศรสวางวงศ, สธนา บญเหลอ, ศรญญา รกสงฆ

Papapit Srisawangwong, Sutana Boonlua, Saranya Raksong

บทคดยอ

บทความนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยทมผลตอคณภาพขอมลบญชเชงกลยทธของธรกจชนสวนยานยนตในประเทศไทย กลมเปาหมายคอ บรษท ยานยนต 619 แหง กลมตวอยางมจ านวน 165 บรษท โดยใชแบบสมตวอยางแบบแบงชน ใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลใชการถดถอยต าสดเฉลยนอยทสด (OLS) ปจจยทมผลตอคณภาพขอมลดานบญชเชงกลยทธทศกษาในงานวจยครงน ไดแก นโยบายองคกรสมยใหมระบบบญชทดทสดความพรอมทรพยากรสารสนเทศเทคโนโลยความสามารถของพนกงานบญชและความกดดนดานสงแวดลอมในการแขงขน

ผลการวจยพบวาปจจยดงกลาวมผลกระทบเชงบวกตอคณภาพขอมลบญชเชงกลยทธในดานนโยบายองคกรสมยใหมระบบบญชทดทสดความสามารถของพนกงานบญชและความกดดนดานสงแวดลอมในการแขงขน อยางไรกตามปจจยดานความพรอมดานทรพยากรสารสนเทศดานเทคโนโลยสารสนเทศไมมผลตอคณภาพขอมลบญชเชงกลยทธ ค าส าคญ: คณภาพขอมลดานการบญชเชงกลยทธ, ปจจยดานสงแวดลอม

Faculty of Accounting and Management, MahasaraKam University

��1��61.indd 170 11/4/2561 16:21:46


ABSTRACT The purpose of this study is to investigate factors affecting strategic accounting information quality for auto parts business in Thailand. the target populations were 619 auto parts companies. the size of sample group was 165 companies obtained by using stratified random sampling. the questionnaires were used as a tool for collecting data. the ordinary least squares (ols) regression was employed for analyzing data. Factors affecting the strategic accounting information quality studying in this research were modern organizational policy, best accounting system, information technology resource readiness, accounting employee competency and competitive environment pressure. the results found that the factors have a positive impact on strategic accounting information quality in term of modern organizational policy, best accounting system, accounting employee competency, and competitive environment pressure. However, the information technology resource readiness factor does not have an impact on strategic accounting information quality. Keywords: strategic accounting information quality

��1��61.indd 171 11/4/2561 16:21:46


1. INTRODUCTION The Era of Technological Change and The Violence of Business Competition Allow Information and News Play an Important Role In Economic Competition and Operation. Therefore, Information Could Help Ceos Make A Decision on Important Issues and Forecast Any Events Might Occur in The Future More Precisely. Susanto (2015) Mentioned That The Quality of Accounting Information Should Consist of Accuracy, Relevancy, Being Timely, and Completion. All These Important Features Could Help Ceos Understand Thoroughly In Different and Related Situation in Order to do Report Planning, Create Problem-Solving Strategy, and Give Commands Effectively. Moreover, Qualified Accounting Information Makes Better and Smoother Management (Laudon and Laudon, 2012). in Thailand, There are Many Events That Relate to Economic Crises With Information Which Clearly Depict The Failure In Various Business Management. This is an Effect Deriving from Unreal and Ineffective With Current Accounting Information. for Example, in 1997, Many Businesses Were Closed Down Because Accounting Information Used in The Organizations Was Incorrect, So It Could Not be Used in Management and Making Effective Decision. if The Quality of Accounting Information is Not Qualified, It Would Cause an Increase in Business Operation Expenses, Whereas The Effectiveness in Making Decisions, The Ability of Creating and Running The Operation With Its Strategy Were Decreased. in Addition, The Less Effective Accounting Information Would Lessen Working Morale In Staff, Believe and Trust in Organization And Ineffective Management.

Therefore, Organizations Would Try to Defense by Utilizing Methods or Strategies in Order to Have Effective Management and Take Advantages of Competitors Which The Quality Of Strategic Accounting Information is an Important Issue for Making Decision Effectively in Complicated Business Process and The Quantity of Information. Besides, It Could Also Enhance Its Own Business Ability and Capacity for Beating Competitors in The Same Industry, Achieving Set Goals and Surviving Business. However, Every Businesses Needs to Consider Environmental

��1��61.indd 172 11/4/2561 16:21:48


Factors Which are Consisted of Modern Organizational Policy, Best Accounting System, Information Technology Resource Readiness, Accounting Employee Competency, and Competitive Environment Pressure. These Are Both Internal And External Factors Affecting The Quality of Accounting Information Which Could Enhance More Success. According to The Study For Research of Meiryani, 2014, It Was Reported That The Quality of Accounting Information Could Lower Hesitation When Making Decision and be Able to Improve Work Planning Which Is The Key of Competitiveness and One of Strategies That Help Organizations Achieve Aims and Gain Success, So The Quality of Strategic Accounting Information Is The Vital Issue. Referring to The Study of Previous Research, Most of Them Were The Study of Accounting Information System or Information Technology System Only, While The Study About The Quality of Strategic Accounting Information Was Just Few. for Example, The Research of Fitriati and Mulyani, 2015 Studied About Ais Capability Measurement Which Its Ability Is Distinguish, So It Would Be Useful For Managing Accounting Information. Therefore, This Research Aims to Study The Effect of Surroundings Factors Which Could Have an Impact Towards The Quality of Strategic Accounting Information And The Result of This Research Would Have The Benefit of Enhancing The Effectiveness of Working Process, Including The Information System’s Strength of Companies in Thailand.

2. LITERATURE REVIEW The Contingency Theory is The Most Popular Theoretical Frameworks in Accounting Research and Management Accounting Research Such as Accounting Information, Accounting Information System and Strategic Management Accounting (Waweru, 2008). This Theory Describes That There is No One Best Way for Designing Organizational Systems for Decision-Making. Therefore, Organizations Have Created and Improved Suitable Management for Changing Situations. They Have Chosen How to Practice Under Situations Appropriately in Order to Grow and Survive.

��1��61.indd 173 11/4/2561 16:21:48


Strategic Accounting Information Quality (Saiq) Saiq Becomes an Important Strategic Key for Business Operations. for This Research, Saiq Refers to a Set of Characteristics of Data in Term of Data Without Bias, Completely Data, Comprehensive Data, Timely Data, Which Lead to The Aims of Supporting Decision-Making and Operation for Building A Competitive Advantage and Goal Achievement (Waroonkun and Ussahawanitchakit, 2011). Moreover, Accounting Information Quality Could Decrease Uncertainty In Decision Making to Help Improving Better Planning and to Create Competitive Advantages (Meiryani, 2014). Modern Organizational Policy (Mop) Mop Refers to Determination of Operational Directions and Target, Which is as Clear As Advanced Tools Application and Altering Situation. Previous Research Identified That The Mop Will Increase The Value of The Presentation of Reliable, Precise, Clearly Detailed, and Easily Understood. It Is A Quick In Use of Accounting Report For Organizational Working Operation (Olujide, 2003). Consequently, Mop Is The Future Goals of Company, Which Is The Basic Factor Reflecting The Clear Present and Future of Organization (Altiok, 2011). Best Accounting System (Bas) Bas Refers to The Explanation Process About Identifying, Collecting, Analyzing, Summarizing And Presenting Data in a Systematic Way That is Useful for Planning and Resolving on The Track With Current Business Environment. Previous Research Indicates That Accounting System is Significantly Related to Accounting Information Quality Which Can Improve Performance and Goal Achievement Efficiently (Shagari Et Al., 2015). Moreover, Not Only The Good Accounting System Will Give a Good Result From a Good Process, But Also It Helps to Improve Accounting Information Quality In Term of Value, Reliability, Accuracy, and Speed of Work. It Can Also Links The Situation Accurately And Appropriately, Which is Safe by

��1��61.indd 174 11/4/2561 16:21:49


Monitoring and Protecting The Checking The Information to Secure The Qualified Accounting Information (Kara and Kilic, 2011). Information Technology Resource Readiness (Itr) Itr Refers to Budget Allocation to Supports The Application of Newest Techniques, Equipment, and Methods Within The Organization Adequately and Appropriately in Order to Meet The Rapidly Changing Business. The Previous Research Indicates That Information Technology Resource Will Support and Integrate The Accounting Information Quality in Organization in Terms of Speed, Relevance, Accuracy, and Easy Understanding (Raduan Et Al., 2009). Moreover, Itr is an Important Key for The Success, Which Affects The Economic Ability Through The Use Of The Strategic Accounting Information Quality In Improving The Potential For Taking Advantage From The Competitor (Ditkaew And Ussahawanitchakit, 2010). Accounting Employee Competency (Aec) Aec Refers to Existing Outstanding Accountants Who are Involved With Cognition, Skill, Abilities, Experience, Personality’s Accountant, and The Applications of Practical Accounting Accessories for Maximum Efficiency. aec Affects The Strategic Accounting Information Quality When Organization Used an Unsuitable Strategic Accounting Information Quality (Napitupulu and Dalimunthe, 2015). an Accountant Should Learn About New Knowledge for Using Technology Or New Innovation. Moreover, Aec Supported Success of Strategic Accounting Information Quality (Lestari, 2015). Competitive Environment Pressure (Cep) Cep Refers to Surroundings Changes and The Force from Severe Situations, Regulations, Rivals, Modifying Approaches And Working Methods, Which Appropriately Consistent With Opponents, and Creating Products and Services to Goal Achievement. Many Prior Researches Shows That Increasing of Pressure From Competitors Makes Firms to Find Approaches to Develop Products Before

��1��61.indd 175 11/4/2561 16:21:49


Launching Them to Markets as Soon as Possible. Accounting Information Reporting With All Parties is Involved Equally, Which Makes It Easy to Manage Effectively (Wu, 2006). Moreover, The Organization, Where Encounters With High Cep Has to Look for New Innovation Development or New Technology Supporting The Use of Strategic Accounting Information Quality, Increasing The Opportunity of Success of Organization, Taking Advantage, and Surviving In Business (Auh and Menguc, 2005). Study Model and Hypothesis The theoretical framework is as below: Figure 1: Theoretical Framework of the Study This Research is Aimed to Determine The Causal Relationships Between Variables Through Hypothesis Testing: Hypothesis 1: The Strategic Accounting Information Quality is Significantly Influence by Modern Organization Policy. Hypothesis 2: The Strategic Accounting Information Quality is Significantly Influence by Best Accounting System.

Hypothesis 3: The Strategic Accounting Information Quality is Significantly Influence by IT Resource Readiness. Hypothesis 4: The Strategic Accounting Information Quality is Significantly Influence by Accounting Employee Competency.

Control Variables - Firm Age - Firm Size

H2 (+)

H1 (+)

H5 (+)

H4 (+)

H3 (+) Strategic Accounting Information Quality

Best Accounting System

IT Resource Readiness

Accounting Employee Competency

Modern Organizational Policy

Competitive Environment Pressure

��1��61.indd 176 11/4/2561 16:21:51


Hypothesis 5: The Strategic Accounting Information Quality is Significantly Influence by Competitive Environment Pressure.

Methodology The Populations of This Study Were 619 Auto Parts Companies in Thailand from Database Thai Auto Manufacturers. Data Collections Were Carried Out by Using Questionnaires. Sample Has Narrowed Down to The Respondents of This Study Who are Accounting Managers and Accounting Directors of The Firms In a Total of 165. The Questionnaires Were Categorized in Rating Scale. Dependent Variables are Constructed by The Study of Waroonkun and Ussahawanitchakit (2011) Which are Strategic Accounting Information Quality (SAIQ) Measuring by Value of Accounting Information, Accounting Information Neutrality Ability, Accounting Information Utility Concentration, Accounting Information Trustworthiness and Accounting Information Role Application. Independent Variables Were Divided into 5 Categories as Follows; Modern Organization Policy (MOP) is Measured Through Working Approached and Guidelines That are Consistent in Changing Information Technology Trend. it is Developed and Adapted From Mohr and sarin (2009). Best Accounting System (BAS) is Measured Through Process Methods, Procedures of Financial Data. It is Developed And Adapted From El-Dalabeeh and AL-Shbiel (2012). IT Resource Readiness (ITR) is Measured Through Appropriate Machines, Media, Materials, and Database Administration. It is Developed and Adapted From Ifinedo Et Al., (2010). Accounting Employee Competency (AEC) is Measured Through Cognition, Skill, Attitudes, Abilities, Experience and Personality’s Accountant. it is Developed and Adapted from Lata (2015). Competitive Environmental Pressure (CEP) Is Measured Through Uncertainty of External Condition Changes That May Influence on Adaptation of The Guidelines and Procedures Including Regulations, Rivals in a Market, and Various Demanding for Clients. It is Developed and Adapted from Meutia (2015).

��1��61.indd 177 11/4/2561 16:21:51


Control Variables are Firm Age and Firm Size. Firm Age is Evaluated by The Number of Years Since The Company Established. Firm Size is Measured by The Operational Capital. in This Study Firm Age and Firm Size Were Represented by Dummy Variable in Term of 0 And 1. For Firm Age, 0 Means The Company Was Established Less Than or Equal To 10 Years and 1 Means The Company Was Established More Than 10 Years. For Firm Size, 0 Means The Operational Capital Less Than or Of 50,000,000 Baht and 1 Means The Operational Capital More Than 50,000,000 Baht (Delomette and Sels, 2008). Data Were Statistically Analyses by Using The Ordinary Least Squares (OLS) Regression. The Hypotheses Were Tested for The Relationships of Variables as The Regression Equations as Follows; Equation SAIQ = 1 +1 MOP+2 BAS+3 ITR +4 AEC+5 CEP+6 AGE+7 SIZE+1

Results and Discussion Table 1 Descriptive Statistics and Correlation Matrix of Factors and Strategic Accounting Information Quality Variable MOP BAS ITR AEC CEP SAIQ FA FS Mean 4.18 4.04 4.27 4.39 4.16 4.21 n/a n/a S.D. .61 .68 .56 .52 .58 .45 n/a n/a MOP 1

BAS .605*** 1 ITR .554*** .630*** 1 AEC .259*** .432*** .438*** 1

CEP .540*** .555*** .529*** .390 *** 1 SAIQ .572*** .588*** .546*** .489*** .560*** 1 FA .141 .002 .091 .076 .079 .159* 1

FS .049 .070 .124 .054 .162** .118 .907 1 *p < 0.10, **p < 0.05, ***p < 0.01

��1��61.indd 178 11/4/2561 16:21:52


Table 1, Shows The Descriptive Statistics and Correlation Matrix for All Variables. According to The Potential Relating to Multicorlinearity, Variance Inflation Factors (VIF) Were Employed in Order to Access The Information on The Scope That Non-Orthogonality Among Independent Variables Expands Standard Errors. The Correlation Among All Variables in The Conceptual Model Was in The Range of 0.259 - 0.630, P < 0.01. The Variance Inflation Factors (VIF) Has Maximum Value at 2.214, Which Was Lower Than The Cut-Off 10 as Recommended by Hair Et al. (2010). It Means That The Independent Variables are Not Correlated to Each Other. Therefore, in This Research, VIF is Not Multicollinearity Problem. Table 2 Results of Regression Analysis

Independent Variables Dependent Variables

SAIQ

Modern Organizational Policy (MOP) H 1 .296***

(.074)

Best Accounting System (BAS) H 2 .142* (.080)

IT Resource Readiness (ITR) H 3 .111 (.076)

Accounting Employee Competency (AEC) H 4 .236***

(.063)

Competitive Environment Pressure (CEP) H 5 .179** (.072)

Firm Age (FA) -.243** (.116)

Firm Size (FS) .071 (.111)

Adjusted R2 .521 Maximum VIF 2.214 *p < 0.10, **p < 0.05, ***p < 0.01

��1��61.indd 179 11/4/2561 16:21:53


Table 2 Demonstrated The Result of Hypothesis Tested. Firstly, Modern

Organizational Policy Significantly and Positively Related to Strategic Accounting Information Quality (Β1 = 0.296, P< 0.01). it Confirmed That Executives Can Obviously Determine a Frame work for Modern Performances for Everybody to Understand Working Directions, Which Has an Impact on The Applications of The Strategic Accounting Information Quality Leads to Firm Success Rapidly (Altiok, 2011). Thus, Hypothesis 1 is Supported. Secondly, Best Accounting System is Significant and Positive Related to Strategic Accounting Information Quality (Β2 = 0.142, P< 0.10). It Can Be Claimed That Accounting System is Significantly Related To Accounting Information Quality Which Can Improve Performance and Goal Achievement Efficiently (Shagari Et Al., 2015). Thus, Hypothesis 2 is Supported. Thirdly, IT Resource Readiness It is Non-Significantly and Positively Related to Strategic Accounting Information Quality (Β3 = 0.111, P>0.10). It Is Possible That Firms May Insufficiently Allocate Budgets for Investment on Technological Availability, Which is Applied for Management. Thus, Strategic Accounting Information Quality in Term of Applications Accounting Information is Not Consistent With Present Events and Operational Goals are Hard to be Filled (Salleh Et Al., 2011). Thus, Hypothesis 3 Is Not Supported. Fourthly, Accounting Employee Competency Is Significantly And Positively Related to Strategic Accounting Information Quality (Β4 = 0.236, P<0.01). The Finding Confirms That An Accountant Should Find Out New Knowledge for Using Technology or New Innovation. Consequently, The Success of The Strategic Accounting Information Quality Must Rely on The Ability or Competence of Accounting Staff (Lestari, 2015). Thus, Hypothesis 4 is Supported. Finally, Competitive Environment Pressure is Significantly Positively Associated with Strategic Accounting Information Quality (Β5 = 0.179, P< 0.05). it is Found That The Organization Having High Competitive Environment Pressure. The

��1��61.indd 180 11/4/2561 16:21:53


Organization Has to Look for The New Innovation Development or New Technology Supporting The Use of Strategic Accounting Information Quality, Increasing The Opportunity of Success of Organization, Taking Advantage, and Business Surviving (Auh and Menguc, 2005). Therefore, Hypothesis 5 is Supported. Control Variable is Firm age (Β6 = -.243, P< 0.05) and is Negative Significant Relationship With Strategic Accounting Information Quality. This Show That New Auto Part Businesses, Which Just Started Production Will Less Encounter Complicated Management Than Former Manufacturers. Moreover, New auto Part Businesses Will be Able to Build Comprehensive Accounting Information, Which Influences Better Economic Decision-Making, More Than Former Manufacturer (Coad Et Al., 2013). in Constantly, Firm Size (Β7 = .071, P> 0.10) Is Not Influenced By Firm Size. 3. CONCLUSION AND CONTRIBUTIONS The Objective for This Research is to Investigate Factors That Affect Strategic Accounting Information Quality. The Results Found That Factors Have a Positive Impact on Strategic Accounting Information Quality in Term of Modern Organizational Policy, Best Accounting System, Accounting Employee Competency, and Competitive Environment Pressure. However, The Information Technology Resource Readiness Factor Does Not Have an Impact on Strategic Accounting Information Quality. Moreover, The Result Confirms That The Executives Should Pay Attention on Other Factor Affecting Strategic Accounting Information Quality in Order to Achieve Business Goals. The Future Research Should Take Product Life Cycle of The Business Into Account In Order to Gain More Understand The Factors Affecting Strategic Accounting Information Quality.

��1��61.indd 181 11/4/2561 16:21:55


References Aaker, D. A., Kumar, V., & Day, G. S. (2001). Marketing Research. 7th ed. New York: John Wiley and Son. Altiok, P. (2011). Applicable Vision, Mission and the Effects of Strategic Management on Crisis Resolve. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 24, 61-71. Armstrong, J. S., & Overton, T. S. (1977). Estimating Non-Response Bias in Mail Surveys. Journal of Marketing Research. 14(3), 396-402. Auh, S., & Menguc, B. (2005). Top Management Team Diversity and Innovativeness: The Moderating Role of Interfunctional Coordination. Industrial Marketing Management. 34(3), 249-261. Delmotte, J., & Sels, L. (2008). HR Outsourcing: Threat or Opportunity? Personnel Review. 37(5), 543-563. Ditkaew, N., & Ussahawanitchakit, P. (2010). Success of ERP Implementation in Thai Industrial Firms: an Empirical Research of Its Antecedents and Consequences. Journal of Academy of Business and Economics. 10(1), 1-23. El-Dalabeeh, A., & AL-Shbiel, S. (2012). The Role of Computerized Accounting Information Systems in Reducing the Costs of Medical Services at King Abdullah university hospital. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business. 4(6), 893-900. Fitriati, A. and Mulyani, S. (2015). Factors that affect accounting information system success and its implication on accounting information quality. Asian Journal of Information Technology, 14(5), 154-161. Ifinedo, P., Udo, G., & Ifinedo, A. (2010). Organisational Culture and IT Resources Impacts on ERP System Success: An Empirical Investigation. International Journal of Business and Systems Research. 4(2), 131- 148. Kara, E., & Kilic, Y. (2011). Accounting Recording System on Accrual Basic at

��1��61.indd 182 11/4/2561 16:21:56


Local Authorities in Turkey: An Application in Caziantep Local Municipality. International Journal of business and Social Science. 2(15), 244-250. Lata, P., & Ussahawanitchakit, P. (2015). Management Accounting System Effectiveness and Goal Achievement: Evidence from Automotive Businesses in Thailand. The Business and Management Review. 7(1), 322-334. Laudon, J.P. & Laudon, K.C. (2012). Essentials of Management Information Systems. Networks 10th ed. Prentice Hall, 561-571. Lestari, R. (2015). The Influence of Manager Competence on the Quality of Management Accounting Information System and Its Implications on the Quality of Management Accounting Information. The International Journal of Applied Business and Economic Research. 13(6), 4405- 4416. Meiryani, J. S. (2014). Influence of Top Management Support on The Quality of Accounting Information System and Its Impact on The Quality of Accounting Information. Research Journal of Finance and Accounting. 5(11), 124-133. Mohr, J. J., & Sarin, S. (2009). Drucker’s Insights on Market Orientation and

Innovation: Implications for Emerging Areas in High-Technology Marketing. Journal of the Academy of Marketing Science. 37(1), 85-96.

Namazi, M. & Salehi, M. (2010). The Role of Inflation in Financial Repression: Evidence of Iran. World Applied Sciences Journal. 11(6), 653-661.

Napitupulu, I., H., & Dalimunthe, A., R. (2015). The Influence of Information System User Competency and the Quality of Management Accounting Information Systems on User Satisfaction. Australian Journal of Basic and Applied Sciences. 9(3), 660-667. Olujide, J. O. (2003). Marketing Orientation and Business Profitability in Nigerian Banking Industry in Advances in Management. Journal of

��1��61.indd 183 11/4/2561 16:21:57


Department of business Administration. 3(1), 33-47. Raduan, C. R., Jegak, U. Haslinda, A., & Ailmin, I. I. (2009). Management, Strategic Management Theories and the Linkage with Organizational Competitive Advantage From The Resource-Based View. European Journal of Social Sciences. 11(3), 402-417. Rothaermel, F. T., & Deeds, D. L. (2006). Alliance Type, Alliance Experience and Alliance Management Capability in High-Technology Ventures. Journal of business venturing. 21(4), 429-460. Sajady, H., Dastgir, M. & Nejad, H. H. (2012). Evaluation of the Effectiveness of

Accounting Information Systems. International Journal of Information Science and Management. 6(2), 49-59.

Salleh, H., Alshawi, M., Sabli, N. A. M., Zolkafli, U. K., & Judi, S. S. (2011). Measuring Readiness for Successful Information Technology/Information System (IT/IS) Project Implementation: A Conceptual Model. African Journal of Business Management. 5(23), 9770-9778. Shagari, L. H., Abdullah, A., & Saat, M. R. (2015). The Influence of System Quality and Information Quality on Accounting Information System (AIS) Effectiveness in Nigerian Banks. International Postgraduate Business, 7(2), 58-74. Susanto, Y. K. (2015). Corporate Social Responsibility and Earnings Management: Evidence from Indonesia Manufacturing Industry. Paper presented at Asia Pacific Conference on Accounting and Finance (APCAF 2015), Bali, Indonesia – Juni 11-12. Thai Auto Parts Manufacturers Association, (2016). TAPMA’S Member. Retrieved: March 14 2016, http://www.thaiautoparts.or.th. Wu, Y. (2006). Robust Optimization Applied to Uncertain Production Loading Problems with Import Quota Limits under the Global Supply Chains Management Environment. International Journal of Production Research. 44, 849-882.

��1��61.indd 184 11/4/2561 16:21:57


การกอตวของนโยบายสาธารณะของกระทรวงอตสาหกรรม กรณ การส ารวจแรโพแทช อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร

POLICY IN FORMATION PROCESS GUIDELINES ON PROTASH SURVEYING IN SAKONNAKHON PROVINCE.

ประดษฐ เปรมปรด เอกพร รกความสข

Pradit Prampree, Ekkaphon Rakkhwamsuk

บทคดยอ บทความวจยนมวตถประสงค 1. เพอศกษากระบวนการกอตวนโยบายสาธารณะของ

กระทรวงอตสาหกรรม กรณ การส ารวจแร (โพแทช) อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร 2. เพอศกษาปญหาและอปสรรค กระบวนการกอตวนโยบายสาธารณะของกระทรวงอตสาหกรรม กรณ การส ารวจแร (โพแทช) อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร 3. เพอศกษาแนวทางการจดการกระบวนการกอตวนโยบายสาธารณะของกระทรวงอตสาหกรรม กรณ การส ารวจแร (โพแทช) อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยการสมภาษณเจาะลก (in-depth interview) และการสงเกตการณแบบมสวนรวมกบการเกบรวบรวมขอมลจากขอมลเอกสารดานตางๆ แลวน ามาตรวจสอบความสมบรณของขอมลเพอจะไดทราบถงปญหาตางๆ

ผลการวจยพบวา 1. กระบวนการกอตวนโยบาย เปนกระบวนการทสรางความขดแยงระหวางภาครฐกบ

ประชาชน หนวยงานภาครฐก าหนดใหพนทอ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร เปนพนทอนญาตใหส ารวจแรโพแทชในการก าหนดนโยบายนโยบายการส ารวจแรดงกลาวไดสรางความขดแยงขนในพนท อนเนองมาจากหนวยงานภาครฐไดปกปดขอมลขาวสารของหนวยงานภาครฐ การขาดการมสวนรวมของประชาชน จงเปนทมาของของการตอตาน คดคาน โครงการส ารวจแรททางกระทรวงอตสาหกรรมอนญาตอาญาบตรพเศษใหแก บรษทไชนา หมงตา โปแทช คอรปอเรชน จ ากด

Doctor of Philosophy Program Public Administration, Western University. Western University.

��1��61.indd 185 11/4/2561 16:21:59


การใหขอมลของภาครฐเกยวกบประโยชนสาธารณะ สวนทางกบความเปนจรงกบทประชาชนตรวจสอบ โดยภาครฐใหขอมลคลาดเคลอนจากปรมาณการผลตและน าเขาแรโพแทชทงประเทศ แสดงถงการเขาขางผไดรบอนญาตอาญาบตรพเศษใหท าการส ารวจ ในขณะทประชาชนในพนทการส ารวจจะตองไดรบผลกระทบอยางรนแรงจากปญหาตางๆทจะเกดขน ภาครฐยดถอประโยชนของสาธารณะทไมถกตอง เมอมการตรวจสอบแลว ประชาชนจงขาดความเชอถอในการปฏบตงานของหนวยงานภาครฐ ตลอดจนเจาหนาทรฐ ซงเปนปญหาความรบผดชอบและการตรวจสอบไดของภาครฐจงท าใหปญหาดงกลาวจงไมสามารถด าเนนการไปไดอยางราบรน

หนวยงานภาครฐเลอกใชมาตรการทางกฎหมาย เพอผลกดนกระบวนการในการส ารวจแรโพแทช สงผลท าใหเกดความขดแยงกบประชาชน โดยภาครฐมจดยนทเขาขางผไดรบอนญาตอาญาบตรพเศษในการส ารวจแรโพแทช ในขณะทประชาชนเปนผถกกระท า จากการบงคบใชกฎหมาย สงผลใหประชาชนรสกถงการไมไดรบความชอบธรรมจากภาครฐ

2. ปญหาและอปสรรค การด าเนนการตามแนวทางเพอใหการส ารวจแรโพแทช ขนอยกบการตดสนใจจากหนวยงานราชการสวนกลาง ทกๆภาคสวนทมความเกยวของ ทมหนาท หรอการตดสนใจ ในการเปดเผยขอมล ขนอยกบหนวยงานสวนกลางเปนหลก ท าใหผทเกยวของในเรองดงกลาวไมวาจะเปน บรษทผไดรบอาญาบตร ประชาชนทอยในพนทส ารวจ เจาหนาทรฐ ในทองถน ไมมอ านาจ หรอโอกาสในการมสวนรวม ตองรอการก าหนดนโยบายจากผบรหารภาครฐจากสวนกลาง ตงแต กรม กระทรวง และรฐบาล ประชาชนขาดขอมลทเกยวของกบการด าเนนโครงการ และมความเหนสอดคลองตองกนวา หากปลอยใหมการส ารวจและพฒนาไปสการประทานบตรตงโรงงานเหมองแรโพแทชจะสงผลกระทบตอสงแวดลอม คณภาพชวต ตลอดจนวถชวตของประชาชนในพนทอ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร

3. แนวทางการจดการกระบวนการกอตวนโยบายเพอใหการส ารวจแรโพแทชเกดขนโดยอาศยตวแบบผน า ซงจะเปนผก าหนดนโยบายเพอใหเกดการเดนหนาโครงการหรอก าหนดประโยชนใหแกผมสวนไดเสยในโครงการส ารวจแรโพแทช โดยเฉพาะอยางยงบรษทผไดรบอาญาบตรพเศษ ทมาจากประเทศจนเปนหลก ผก าหนดนโยบายไดอ านวยความสะดวกในเรองกฎหมาย พระราชบญญต ขอบงคบตางๆ เพอใหการท าเหมองแรโพแทชเปนไปไดมากทสดในการด าเนนการ

การจดการใหประชาชนเขามามสวนรวมเพอรบทราบความคดเหนและความตองการทแทจรงของหลายฝาย เพอตอบสองประโยชนสขของประชาชนอยางแทจรง อกทงการเปดเผยขอมลทมขอเทจจรงตลอดจนลดขนตอนการท างานโดยไมตองรอการสงการจากสวนกลางเพอใหการด าเนนการของโครงการมความตอเนอง ค าส าคญ : การกอตว,นโยบายสาธารณะ,การส ารวจแรโพแทช

��1��61.indd 186 11/4/2561 16:21:59


ABSTRACT The ministry of industry's public policy process for mineral exploration

(potash) research in Wanon Niwat district, Sakon Nakhon province . There are three objectives to research study the public policy process of ministry of industry in mineral exploration case (potash) in Wanon Niwat district, Sakon Nakhon province, to study problems and obstacles in the public policy process of ministry of industry in mineral exploration case (potash) and to study the way for managing the public policy process of ministry of industry in mineral exploration case (potash)

This study is a qualitative research to describe the public policy process of the ministry of industry. Using a variety of methods to store data for the results of this study.

1. Policy process is a process conflicts between the public and government. The government designated area Wanon Niwat district is a mineral exploration area but these policies create conflict in the area. due to government conceal information and lack of public participation. it is the source of opposition to the mineral exploration project that the ministry of industry permits special license cards to China Mingta Potash Corporation, ltd.

2. Implementation of the guidelines for prospecting depends on the decision of the central government of every sector involved has a duty to make decisions and disclose information. The criminal card company, people in the survey area, local government officials do not have the authority or opportunity to participate, waiting for policies from central government only.

3. People lack information related to project implementation and there is a consensus that if exploration and development are allowed into a mining license. it will affect the environment, quality of life as well as the way of life of people in the area.

4. Government choose to take legal measures to drive the mineral exploration, resulting in a conflict with the people. As a result, people are not fair from the region.

5. Public sector information on public interest does not match the fact that people check. The government is misinformed by the amount of production and

��1��61.indd 187 11/4/2561 16:21:59


import of potash ore. it shows the siding of the concessionaire. while people in the area must be severely affected by the problems that occur. the public lack of trust in the performance of government .

6. Policy formulation for the exploration of potash minerals occurs from the leader model. this is given to those who have a stake in the potash exploration project. especially companies that have been licensed. while people do not have any bargaining power, they must accept the policy makers' minds. Keywords: formation, pubilc policy, protash surveying.

��1��61.indd 188 11/4/2561 16:22:00


1.บทน า การด าเนนการของหนวยงานภาครฐของกระทรวงอตสาหกรรม มหนาทตางๆ มากมายและมอกหนงภารกจหนาททส าคญคอ การออกใบอนญาตอาญาบตรพเศษในการส ารวจเหมองแรหรออนญาตใหสมปทานเหมองแร ตอหนวยงานภาคเอกชนจ านวนมากและผรบใบอนญาตกไปด าเนนการส ารวจตามพระราชบญญตตาง ๆ แตการอนมตอาญาบตรหรอสมปทานตางๆ ดงกลาวเมอน าไปปฏบตในพนทกยอมตองมความขดแยงกบประชาชนในพนทตลอดจนผทไมเหนดวยกบโครงการดงกลาวเชนเดยวกบการก าหนดนโยบายการส ารวจแรในพนทอ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร ซงเกดการคดคาน ตอตาน จากประชาชนในพนท โดยประชาชนในพนทมองวาการก าหนดนโยบายดงกลาวมความไมชอบมาพากล จงไดมแถลงการณยนยนจากกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแรโดยยนยนวาเปนเพยงขนตอนการส ารวจแรโพแทชเทานนซงการส ารวจเสรจสนทางผขออนญาตตองด าเนนการยนขออนญาตประทานบตรท าเหมองตอไปจงจะสามารถประกอบกจการท า เหมองแร ได ( อ าง อง :กรมอตสาหกรรม พนฐานและการ เหมองแรhttp://www.dpim.go.th/E-mail:[email protected]) จะเหนไดวานโยบายดงกลาวขาดปฏสมพนธระหวางหนวยงานภาครฐกบภาคประชาชนสงผลใหเกดความขดแยง เปนการสะทอนใหเหนถงความขดแยงโดยตรงระหวางหนวยงานภาครฐและภาคประชาชน ซงเปนประเดนในการกอตวนโยบายสาธารณะของกระทรวงอตสาหกรรมทมตอโครงการขนาดใหญในการพฒนาประเทศ ซงประเดนดงกลาวเปนชวงของการเรมตนการก าหนดนโยบายสาธารณะ ซงมความส าคญตอประเทศและคณภาพชวตของประชาชน 2. วตถประสงค

2.1 เพอศกษากระบวนการกอตวนโยบายสาธารณะของกระทรวงอตสาหกรรม กรณ การส ารวจแร (โพแทช) อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร

2.2 เพอศกษาปญหาและอปสรรค กระบวนการกอตวนโยบายสาธารณะของกระทรวงอตสาหกรรม กรณ การส ารวจแร (โพแทช) อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร

2.3 เพอศกษาแนวทางการจดการกระบวนการกอตวนโยบายสาธารณะของกระทรวงอตสาหกรรม กรณ การส ารวจแร (โพแทช) อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร 3. วธด าเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยการสมภาษณเจาะลก (in-depth interview) และการสงเกตการณแบบมสวนรวมกบ

��1��61.indd 189 11/4/2561 16:22:00


การเกบรวบรวมขอมลจากขอมลเอกสารดานตางๆ แลวน ามาตรวจสอบความสมบรณของขอมลเพอจะไดทราบถงปญหาตางๆ ตลอดจนความขดแยงของประชาชนในพนท ทมการอนญาตใหท าการส ารวจเพอท าเหมองแร (โพแทช) กบหนวยงานบรหารของภาครฐ ตลอดจนการลกขนมาคดคาน ตอตานการอนญาตการท าเหมองแรของประชาชนในพนทดงกลาว การวจยใชวธการหลากหลายในการเกบรวบรวมขอมลและการตความปรากฏการณทเกดขนโดยผวจยไดศกษาจากปรากฏการณโดยการสงเกตแบมสวนรวม โดยใชกระบวนการถอดบทเรยน วเคราะห สงเคราะห จากการ รวบรวมขอมลดวยวธการวเคราะหขอมลแบบอปนย (Analytic Induction) โดยจะเปนการพรรณนา จากการทผศกษาเปนคนในพนท ไดสมภาษณเชงลกจากผใหขอมลส าคญ รวมสงเกตการณ ทงแบบม สวนรวม และไมมสวนรวม ระหวางสมภาษณ จะจดบนทก บนทกเสยง บนทกภาพ แลวน าขอมลมาเรยบเรยงและจ าแนกใสรหส ลดทอนตามกระบวนการวจยเชงคณภาพ แลวตความ ปรากฏการณ และสรางขอสรปจากขอมลตางๆ ทรวบรวมได 4. ผลการวจย

1. กระบวนการกอตวนโยบาย เปนกระบวนการทสรางความขดแยงระหวางภาครฐกบประชาชน หนวยงานภาครฐก าหนดใหพนทอ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร เปนพนทอนญาตใหส ารวจแรโพแทชในการก าหนดนโยบายนโยบายการส ารวจแรดงกลาวไดสรางความขดแยงขนในพนท อนเนองมาจากหนวยงานภาครฐไดปกปดขอมลขาวสารของหนวยงานภาครฐ การขาดการมสวนรวมของประชาชน จงเปนทมาของของการตอตาน คดคาน โครงการส ารวจแรททางกระทรวงอตสาหกรรมอนญาตอาญาบตรพเศษใหแก บรษทไชนา หมงตา โปแทช คอรปอเรชน จ ากด

การใหขอมลของภาครฐเกยวกบประโยชนสาธารณะ สวนทางกบความเปนจรงกบทประชาชนตรวจสอบ โดยภาครฐใหขอมลคลาดเคลอนจากปรมาณการผลตและน าเขาแรโพแทชทงประเทศ แสดงถงการเขาขางผไดรบอนญาตอาญาบตรพเศษใหท าการส ารวจ ในขณะทประชาชนในพนทการส ารวจจะตองไดรบผลกระทบอยางรนแรงจากปญหาตางๆทจะเกดขน ภาครฐยดถอประโยชนของสาธารณะทไมถกตอง เมอมการตรวจสอบแลว ประชาชนจงขาดความเชอถอในการปฏบตงานของหนวยงานภาครฐ ตลอดจนเจาหนาทรฐ ซงเปนปญหาความรบผดชอบและการตรวจสอบไดของภาครฐจงท าใหปญหาดงกลาวจงไมสามารถด าเนนการไปไดอยางราบรน

หนวยงานภาครฐเลอกใชมาตรการทางกฎหมาย เพอผลกดนกระบวนการในการส ารวจแรโพแทช สงผลท าใหเกดความขดแยงกบประชาชน โดยภาครฐมจดยนทเขาขางผไดรบอนญาตอาญาบตรพเศษในการส ารวจแรโพแทช ในขณะทประชาชนเปนผถกกระท าจากการบ งคบใชกฎหมาย สงผลใหประชาชนรสกถงการไมไดรบความชอบธรรมจากภาครฐ

��1��61.indd 190 11/4/2561 16:22:00


2. ปญหาและอปสรรค การด าเนนการตามแนวทางเพอใหการส ารวจแรโพแทช ขนอยกบการตดสนใจจากหนวยงานราชการสวนกลาง ทกๆภาคสวนทมความเกยวของ ทมหนาท หรอการตดสนใจ ในการเปดเผยขอมล ขนอยกบหนวยงานสวนกลางเปนหลก ท าใหผทเกยวของในเรองดงกลาวไมวาจะเปน บรษทผไดรบอาญาบตร ประชาชนทอยในพนทส ารวจ เจาหนาทรฐ ในทองถน ไมมอ านาจ หรอโอกาสในการมสวนรวม ตองรอการก าหนดนโยบายจากผบรหารภาครฐจากสวนกลาง ตงแต กรม กระทรวง และรฐบาล ประชาชนขาดขอมลทเกยวของกบการด าเนนโครงการ และมความเหนสอดคลองตองกนวา หากปลอยใหมการส ารวจและพฒนาไปสการประทานบตรตงโรงงานเหมองแรโพแทชจะสงผลกระทบตอสงแวดลอม คณภาพชวต ตลอดจนวถชวตของประชาชนในพนทอ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร

3. แนวทางการจดการกระบวนการกอตวนโยบายเพอใหการส ารวจแรโพแทชเกดขนโดยอาศยตวแบบผน า ซงจะเปนผก าหนดนโยบายเพอใหเกดการเดนหนาโครงการหรอก าหนดประโยชนใหแกผมสวนไดเสยในโครงการส ารวจแรโพแทช โดยเฉพาะอยางยงบรษทผไดรบอาญาบตรพเศษ ทมาจากประเทศจนเปนหลก ผก าหนดนโยบายไดอ านวยความสะดวกในเรองกฎหมาย พระราชบญญต ขอบงคบตางๆ เพอใหการท าเหมองแรโพแทชเปนไปไดมากทสดในการด าเนนการ

การจดการใหประชาชนเขามามสวนรวมเพอรบทราบความคดเหนและความตองการทแทจรงของหลายฝาย เพอตอบสองประโยชนสขของประชาชนอยางแทจรง อกทงการเปดเผยขอมลทมขอเทจจรงตลอดจนลดขนตอนการท างานโดยไมตองรอการสงการจากสวนกลางเพอใหการด าเนนการของโครงการมความตอเนอง 5. อภปรายผล

การวจยเรอง การกอตวของนโยบายสาธารณะของกระทรวงอตสาหกรรม กรณ การส ารวจแร (โพแทช) อ าเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร อภปรายผลไดดงน

5.1 ยทธศาสตรประชารฐ กระบวนการการมสวนรวมของประชาชน ซงการขาดการมสวนรวมของประชาชนในโครงการการส ารวจแรดงกลาวนน สงผลใหเกดความขดแยงระหวางประชาชนกบหนวยงานของรฐในพนทการอนญาตอาญาบตรพเศษ ซงสอดคลองกบงานวจยของ ชยธนพล ศรจวงษา ไดท าการศกษาเรอง “การจดการความขดแยงทางการเมองตามรปแบบพทธวธ” พบวาวธการจดการความขดแยงทางการเมอง พบวา ม 2 วธ ไดแก การเจรจาตอรองถอเปนกลไกทส าคญในการแกไขขอขดแยงท าใหไดขอยตทเปนทยอมรบของทกฝายทเกยวของและการไกลเกลย ซงเปนกระบวนการทมคนกลางเปนผชวยเหลอพรอมทงยงมปญหาอนๆตามมา พรอมทงยงมปญหาอนๆตามมา จงเกดการรวมตวเพอคดคาน ตอตานการท างานของหนวยงานภาครฐและผ

��1��61.indd 191 11/4/2561 16:22:01


ไดรบอาญาบตรพเศษ ซงสวนทางกบการบรหารตามหลกงานยทธศาสตรประชารฐ ทยดประชาชนเปนศนยกลาง ตลอดจนการใหประชาชนมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย ตามทนายกรฐมนตรไดก าหนดไวในยทธศาสตรการบรหารประเทศ หรอ ตามหลกบรหารกจการบานเมองทด ซงสอดคลองกบงานวจยของ เอกพร รกความสข ไดศกษาวจยเรอง “บทบาทของประชาชนในการบรหารกจการบานเมองทด:กรณการออกโฉนดทดนวดดอนสวรรค (ราง) จงหวดสกลนคร”ผลการวจยพบวา การขอออกโฉนดทดนของส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตใหแกวดดอนสวรรค (ราง) จงหวดสกลนคร เปนการบรหารภาครฐทสรางความขดแยงกบประชาชนชาวจงหวดสกลนคร โดยมลกษณะการปกปดขอเทจจรงในการด าเนนการ มวาระซอนเรน ปดกนการมสวนรวมของประชาชน เปนเรองการท างานของขาราชการเฉพาะหนวยงานภาครฐตางๆ ทเกยวของกบการขอออกโฉนดทดนเทานน ทงๆ ทพนทบรเวณเกาะดอนสวรรคทตองการขอออกโฉนดทดนนน เปนสาธารณสมบตของแผนดนประเภททรพยสนส าหรบพลเมองใชรวมกน และไดมการออกหนงสอส าคญส าหรบทหลวงในพนทนแลว ประชาชนชาวจงหวดสกลนครจงรวมกนคดคานการกระท าของหนวยงานภาครฐทรวมกนด าเนนการขอออกโฉนดทดนใหแกวดดอนสวรรค (ราง) จงหวดสกลนคร เมอเกดปญหาจากการกระท าของหนวยงานรฐ ผบรหารของหนวยงานภาครฐขาดความรบผดชอบทางการบรหาร ไมมแนวทางในการตดสนใจและแกไขปญหาทเกดขน เลอกใชการตความตามกฎหมายเพอเปาหมายทตองการโดยไมค านงถงความรสกของประชาชนชาวจงหวดสกลนครทรวมกนรกษา สาธารณสมบตของแผนดน เปนการบรหารภาครฐทไมยดถอประโยชนสขของประชาชนอนเปนหลกการส าคญของการบรหารกจการบานเมองทด

5.2 การตดสนใจ การเรยกรองขอใหเปดเผยขอมลสญญาส ารวจและผลตแรโพแทชของกลมชาวบานวานรนวาส ไดรบการชแจงจากนายอ านวย สวรรณรกษอตสาหกรรมจงหวดสกลนคร ซงออกมารบหนงสอดวยตนเองวา "อ านาจในการอนมตโครงการและใหขอมลสญญาฯ อยทสวนกลางเทานนตนเองท าไดเพยงการท าหนงสอแนบสงใหสวนกลางเปนการดวนการด าเนนการตามโครงการดงกลาวนนเปนการก าหนดนโยบายจากสวนกลาง ซงเปนผก าหนดนโยบายเหมองแรโพแทช จากผมอ านาจระดบกระทรวงเสนอความเหนตอคณะรฐมนตร เมอผานมตคณะรฐมนตร กเปนหนาทของกระทรวงอตสาหกรรมทจะตองมการด าเนนการตามนโยบายเพอใหนโยบายดงกลาวเกดการขบเคลอน เมอรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมอนญาตอาญาบตรพเศษในการส ารวจแรโพแทชดงทกลาวมาแลวนน การก าหนดนโยบายจงเปนหนาทของสวนกลางคอระดบกระทรวง ทกๆคนของทกภาคสวนทมสวนเกยวของกบการส ารวจแรโพแทช เปนเจาหนาทจากสวนกลางทงสน การจะเดนหนาตอหรอถอยหลง หรอยตบทบาทของโครงการเหมองแรจะด าเนนการอยางไรขนอยกบการบรหารสวนกลางเพยงอยางเดยวเทานน ท าใหผทเกยวของในเรองดงกลาวไมวาจะเปน บรษทผไดรบอนญาตอาญาบตรพเศษ ประชาชนทอยในพนทการส ารวจ ตองรอการก าหนดนโยบาย

��1��61.indd 192 11/4/2561 16:22:01


จากผบรหารภาครฐ สวนกลางตงแตระดบ กรม กระทรวง และรฐบาล ตามล าดบ สอดคลองกบงานวจยของ กาญจนา ด าจต ไดท าการศกษาวจยเรอง“การสงเสรมการมสวนรวมตามหลกพทธธรรมของผน าชมชนในการบรหารจดการองคกรปกครองสวนทองถนของกรง เทพมหานคร”ผลการวจยพบวาผน าชมชนมสวนรวมในการบรหารจดการองคกรปกครองสวนทองถนของกรงเทพมหานครโดยรวมอยในระดบปานกลาง และยงไดสอดคลองกบงานวจยของ พระเอกลกษณ อชโต ไดท าการวจยเรอง “พระสงฆในการอนรกษปาชายเลน ในจงหวดสมทรสงคราม” การมสวนรวมในการตดสนใจ พบวา ระดบความคดเหนทมตอพฒนาการมสวน รวมของพระสงฆในการอนรกษปาชายเลน ในจงหวดสมทรสงคราม พระสงฆไดรบขอมล ขาวสารในการประชมตางๆ ในการอนรกษนอยเกนไปท าใหขาดการปรกษาแนวทางการแกไขจากปญหาน 5.3 ความรบผดชอบและตรวจสอบไดของภาครฐ การตรวจสอบการใชอ านาจของภาครฐ ความรบผดชอบและตรวจสอบไดของภาครฐ การใหขอมลของภาครฐเกยวกบประโยชนสาธารณะสวนทางกบความเปนจรงกบทประชาชนตรวจสอบหรอเปนปรากฏการณใหเหน เปนการใหขอมลเหตผลในการก าหนดนโยบายการท าเหมองแรของภาครฐทสวนทางกบปรมาณทตองการจรง ความคลาดเคลอนจากปรมาณการผลตและการน าเขาแรโพแทชทวประเทศ ซงปรมาณความตองการใชแรทงประเทศ สวนทางกนกบปรมาณการประทานบตรหรอการยนค าขอประทานบตรหรออาญาบตรพเศษรวมแลวกวา 40 บรษท แสดงใหเหนวารฐบาลไมไดสนใจตรงปรมาณการน าเขาแรโพแทช ซงใชเปนเหตผลในการอนมตโครงการเหมองแร กลาวคอ รฐบาลอางความจ าเปนในการลดการน าเขาแรโพแทช เพอลดตนทนการผลตปยเพอใชในการเกษตรกร ในปรมาณปละ 8 แสนตนตอป นนคอความจ าเปนทรฐบาลกลาวอาง สอดคลองกบงานวจยของ เอกพร รกความสข ไดวจยเรอง “บทบาทของประชาชนในการบรหารกจการบานเมองทด : กรณการออกโฉนดทดนวดดอนสวรรค (ราง) จงหวดสกลนคร”ผลการวจยพบวา การรวมตวกนของประชาชนชาวจงหวดสกลนครในการคดคานการออกโฉนดทดนของส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตใหแกวดดอนสวรรค (ราง) จงหวดสกลนคร เปนการแสดงออกทมเปาหมายเพอปกปองสาธารณสมบตของแผนดน หนวยงานภาครฐจะตองใหความส าคญในเรองนดวยการรบฟงความคดเหน เปดเผยขอมลดวยความโปรงใส เปดโอกาสใหมการตรวจสอบการบรหารภาครฐตามแนวทางการบรหารกจการบานเมองทด 5.4) ตวแบบผน า ขณะนประเทศไทยอยภายใตการปกครองในสถานการณพเศษทมการยดอ านาจการปกครองตงแตวนท 22 พฤษภาคม 2557 ภายใตการน าของ พลเอกประยทธ จนทรโอชา ท าใหสภานตบญญตแหงชาต อยภายใตการครอบง าของผน าประเทศทม 2 สถานะ คอ ทงเปนผน าประเทศในฐานะนายกรฐมนตรและเปนผน าคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ทมอ านาจในการบงคบใชมาตรา 44 การพจารณารางพระราชบญญตแรของสภานตบญญตแหงชาตในการพจารณาเกยวกบรางดงกลาวไดผานมตใน 3 วาระ ซงไมเคยเกดขนมากอนในรฐบาล

��1��61.indd 193 11/4/2561 16:22:01


ประชาธปไตย ทงทความเปนจรงมการผลกดนรางพระราชบญญตเพอเปนการแกไขปญหารางพระราชบญญตเดมป 2510 เพอใหทนยค ทนตอสถานการณบานเมอง แตการผลกดนในแตละรฐบาลกตองมเหตทตองหยดชะงกหรอรอการพจารณาตรวจสอบทามกลางเสยงคดคานของประชาชน ซงประเดนปญหาทเปนขอถกเถยงกนถงความไมชอบมาพากลของรางพระราชบญญตแร มประเดนทประชาชนสงสยเคลอบแคลง อาทสาระส าคญของกฎหมายไดเออประโยชนใหกบนายทนผประกอบกจการเหมองแร มากกวาทจะเปนการควบคมการท าเหมองแรไมใหสงผลกระทบตอประชาชน อกทงยงมองวา รางพระราชบญญตดงกลาว เปนการเปดชองใหนกลงทนกอบโกยเอาสมบตของชาตไดโดยงาย

6. ขอเสนอแนะ 6.1 ปฏรปนโยบายการสงออกแรเปนวตถดบ แรเปนทรพยากรทไมสามารถสรางใหมทดแทนได รฐบาลควรมนโยบายในการใชแรใหเกดประโยชนสงสด โดยการผลตเพอใชในประเทศเปนหลก แรบางชนดทประเทศยงไมมความพรอมทางดานเทคโนโลยทจะท าการผลต กควรเกบไวส าหรบการพฒนาในอนาคตเมอเกดความพรอม 6.2 การด าเนนการโครงการขนาดใหญของหนวยงานภาครฐ ตองมมาตรการทชดเจน เปดเผยขอมลตอสาธารณะ เนนการมสวนรวมของประชาชนในพนทเพอลดปญหาความขดแยง 6.3 กรณความขดแยงทเกดขนในพนทการส ารวจแร รฐตองยดมนในแนวทางสมานฉนทเพอจดการแกไขปญหาความขดแยงภายในชมชนหรอระหวางชมชน ตลอดจดหนวยงานของรฐและบรษทผรบอนญาต ซงมความส าคญกวาปญหาเชงเทคนค 6.4 สงเสรมและจดใหมกระบวนการสรางการมสวนรวมจากทกภาคสวนในการจดท าแผนพฒนาระดบพนท เพอใหประชาชนในแตละพนทเปนผก าหนดวถการพฒนาของตนใหเกดผลอยางยงยนแทจรง 6.5 ปรบปรงแกไขพระราชบญญตแร กฎหมายผประกอบการท าเหมองแร และกฎหมายทเกยวของใหสอดคลองกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย โดยใหความส าคญกบสทธมนษยชน สทธในทรพยากร สทธในการรบรขาวสาร การเขาถงขาวสาร และการเขามามสวนรวมในกระบวนการตดสนใจเชงนโยบายอยางแทจรง มากกวาการเออสทธประโยชน ใหกบเอกชน

��1��61.indd 194 11/4/2561 16:22:02


References Anderson, James E. (1994). Public Policy–Making: Introduction. 2nd. New York:

Houghton Mifflin Company. Bridgman, Peter & Davis, Glyn. (2003). The Australian Policy Hand book.

(2nd ed.). Victoria: McPherson. Benoit, K., & Laver M. (2007). Estimating Party Policy Positions : Comparing Expert

Surveys and Hand-Coded Content Analysis. Electoral Studies. Chaitanapon Srijiwangsa.(2560).The Participation of Sangha for Mangrove Forest Preservation in Samutsongkhram Province. Journal of MCU Social Science Review, 6(2), Dunn, W. N. (1994). Public Policy Analysis: An Introduction (2nd ed.).

Englewood Cliffs, NJ : Prentice-Hall. Ekkalak Achito. (2560). Political Conflict Manament Basde on a Model of Buddhist Approach. Journal of MCU Social Science Review, 6(2), Ekkaphon Rakkhwamsuk.(2557). Roles of Citizens in Good Governance: The Case Study of Registration of land Title Deed of Wat Don Sawan (Unoccupied), Sakon

Nakhon Province. Kanjana Damjutti. (2557). The Buddhist Promoting Method Community Leader’s

Participation in The Local Administration of Bangkok Metropolitan. (DoctoralDissertation). Bangkok: Mahachulalongkorn Tajavidyalaya University.

Kurian, George Thomas. (2011). The Encyclopedia of Political Science. Washington: CQ Press.

��1��61.indd 195 11/4/2561 16:22:03


FACTORS AFFECTING HUMAN CAPITAL MANAGEMENT CAPABILITY: AN EMPIRICAL INVESTIGATION FROM HOTEL BUSINESSES IN THAILAND

ปจจยทมอทธพลตอความสามารถในการจดการทนมนษย: การส ารวจเชงประจกษจากธรกจโรงแรมในประเทศไทย

Thareerat Kulilung, Karun Pratoom, Prathanporn Jhundra – indra ธารรตน ขลลง การณ ประทม ประทานพร จนทรอนทร

ABSTRACT The objective of this research was to investigate the effect of transformational leadership orientation, organizational proactiveness strategy, human resource practice competency, and dynamic environmental uncertainty on human capital management capability. the data were collected from 344 respondents including managing directors or managing partners of the hotel business in Thailand. the questionnaire was used as a research tool for collecting data. the statistics used in analyzing data were multiple correlation analysis and the ordinary least squares (ols) regression analysis. the findings indicate that human resource practice competency, transformational leadership orientation, dynamic environmental uncertainty, and organizational proactiveness strategy had a significant and positive influence on human capital management capability respectively. the suggestion for future research the comparative study on findings of this study should be conducted for the generalizability. Keywords: human capital, management capability, hotel businesses

Faculty of Accountancy and Management, Mahasarakham University. Mahasarakham University. Mahasarakham University.

��1��61.indd 196 11/4/2561 16:22:04


บทคดยอ ปจจยทมอทธพลตอความสามารถในการจดการทนมนษย : การส ารวจเชงประจกษจากธรกจโรงแรมในประเทศไทย มวตถประสงคของการวจยเพอศกษาความสมพนธระหวางการมงเนนภาวะผน าการเปลยนแปลง กลยทธเชงรกขององคกร ความสามารถปฏบตการทางดานทรพยากรมนษยและความไมแนนอนดานสงแวดลอมแบบไดนามกมผลกระทบตอความสามารถในการจดการทนมนษย กลมตวอยางเกบรวบรวมจ านวน 344 ชด จากกรรมการผจดการหรอหนสวนผจดการของธรกจโรงแรมในประเทศไทย แบบสอบถามถกน ามาใชเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอการวเคราะหความสมพนธและการวเคราะหการถดถอยแบบ (OLS) ผลการวจยแสดงใหเหนวา ความสามารถปฏบตการทางดานทรพยากรมนษย การมงเนนภาวะผน าการเปลยนแปลง ความไมแนนอนดานสงแวดลอมแบบไดนามก และกลยทธเชงรกขององคกร มอทธพลในเชงบวกอยางมนยส าคญเกยวกบความสามารถในการจดการทนมนษย ขอเสนอแนะส าหรบการวจยในอนาคตอาจจะมการศกษาเพอเปนการเปรยบเทยบผลการวจยเพมเตม ค าส าคญ: ความสามารถในการจดการ, ทนมนษย, ธรกจโรงแรม

��1��61.indd 197 11/4/2561 16:22:04


1. INTRODUCTION Currently, all Businesses Have Seriously Faced a High Competition. This Stimulated Many Organizations to Find Ways to Get Competitive Advantage Create Its Own Strengths and Eliminate Weaknesses to Cope with Environmental Change and to Prevent The Dangers Associated With all That May Affect Implementation (Burke, 2005). The Key Factor Affecting The Operation of The Organization is Human Resource, Because They are Counted as The Heart of The Organization Which is The Valuable “Capital” for Development. The Human Capital Management is an Important Factor in The Administration. According to Brooking, (1996), Human Capital Management is an Ability to Solve Problems and Build Leadership Which are Embedded in The Employees. The Organization Has Employees Who Have Knowledge and Capabilities to Promote Organization Development. Human Capital Management is, Consequently, Important for Organizations for Preparing to Cope with The Business Environment Change (Andre & Lantu, 2015). Human Capital Management Capability Has Effected on Environmental Factors, Both Internal and External. Previous Research Showed That Internal Factors are Transformational Leadership Orientation, Organizational Proactiveness Strategy, and Human Resource Practice Competency. The Other Hand, The Important External Factor is Dynamic Environmental Uncertainty.According to Transformational Leadership Orientation of Executives Who Are Responsible for a Supervisor, They Order Their Subordinates to Work and Use The Resources Regarding The Policy of Organization to Achieve The Goals of The Organization as it Was Committed (Avolio Et Al., 2004). Organizational Proactiveness Strategy is Important and Necessary for The Organization Because it Can Help Make Operation to Achieve Goals of Organization. The Organization Strategy is Also The Data Obtained from The Environmental Evaluation and it is Considered as Opportunity as Well for Designating an Organizational Proactive Strategy (Lawrence, 1997). Human Resource Practice Competency is Helpful for Staffs in The Organization to Work Effectively With The Full Knowledge of The Individual as Much As Possible. in The Same Time The Staffs are Able to Increase The Knowledge and Ability Which May Bring The Ultimate Success to The Staffs and The Organization (Srimannarayana, 2013).

��1��61.indd 198 11/4/2561 16:22:04


Dynamic Environmental Uncertainty Relates to Business Environment That Faced The Unexpected Problems. Businesses are Initiating to Realize That The Uncertainty Can Happen at any Time. so, Organizations Must be Prepared to Cope With The Circumstances That Called Dynamic Environmental Uncertainty (Cuningham & Gadenne, 2003). as Mentioned Earlier, all are Important Factors That Affect to Human Capital Management Capability. Nowadays, Hotel Business is Very Important to The National Economy. The Hotel Business is The Business Strength Point of Tourism Industry of Thailand (Jirawuttinunt and Ussahawanichakit, 2011) Human Capital Management Capability is Vital to The Success of a Business Hotel, Because Hotel Business Need Management System in Connecting With The Management of Employee Quality. Employees Have to Perform Their Facilities and Satisfaction in Service to Customers in Achieving Operational Goals. as Mentioned Above, The Researchers are Interested in Studying Factors Affecting Human Capital Management Capability: an Empirical Investigation from Hotel Businesses in Thailand by Collecting Data from The Managing Director of Hotel Businesses in Thailand. The Purpose of The Research to Investigate The Effect of Transformational Leadership Orientation, Organizational Proactiveness Strategy, Human Resource Practice Competency, and Dynamic Environmental Uncertainty on Human Capital Management Capability. Hence, The Research Questions in This Paper are “How do Transformational Leadership Orientation, Organizational Proactiveness Strategy, Human Resource Practice Competency and Dynamic Environmental Uncertainty Have an Effect on Human Capital Management Capability?” The Significances of Research Could be Used as The Guideline of Organizational Quality Development. The Organizational Administration is Operating Efficiently and Effectively Could Create a Competitive Advantage.

��1��61.indd 199 11/4/2561 16:22:05


2. LITERATURE REVIEW AND HYPOTHESES DEVELOPMENT This Research is an Interesting Phenomenon Related to Factors That Associated with The Human Capital Management Capability. It is Based on The Concept Shown In Figure 1 Below. Figure 1: Conceptual Model of Factors Affecting Human Capital Management Capability: An Empirical Investigation from Hotel Businesses in Thailand 3. HUMAN CAPITAL MANAGEMENT CAPABILITY The Concept of Human Capital Management is an Activity Related to Establishing and Recruiting, Retaining, Developing, And Motivating The Best Talent Staff to Show Their Full Potential. Human Capital Management Has a Significant Influence on The Management in All Sectors Such as Businesses, Government Agencies, and Educational Institutions as Well. The Capability is Determined The Ability of Organizations to Manage People Who Will Benefit from The Competition. it Also Focuses on The Organization Capability in Internal Processes and Systems to Meet The Needs of Customers For Creating a Talent of Organization That Provides

Transformational Leadership Orientation

Organizational Proactiveness Strategy

Dynamic Environmental Uncertainty

Human Resource Practice Competency

H1 (+)

Human Capital Management Capability

H2 (+)

H3 (+)

H4 (+) Control variable

- Hotel Standard - Firm Capital

��1��61.indd 200 11/4/2561 16:22:05


Competitive Advantage, Employee Skills, and Efforts Leading to Success of The Organization. Human Capital Management Capability is influenced by The Need to Modify The Management of Their Own. Consequently, Human Capital Management Capability is Defined as an Organizational Potential of Human Resource Development in Terms of Knowledge, Skill, Experience, Creative Thinking, Staff Quality and Also The Readiness for Performing Works Which are The Most Beneficial to Organization. These are All Results of Human Capital Management Capability.

1. Transformational Leadership Orientation Transformational Leadership Orientation Refers to Leadership Models of Promotion to Encourage The Employees to Change and Improve Themselves Based on The Organization Objective. The Concept of Transformation Leadership Has Grown Out of The Realization That Leadership Can Be Shared or Distributed Effectively Among Its Ability to Manage Human Capital (Pearce Et Al., 2004). Transformational Leadership in a Relationship With Human Capital Management Capability State That as a form of Leadership That Heightens Awareness of Common Interest Between Members Group and Helps Them to Achieve Their Goals (Hassan, Fuwad & Rauf, 2010). Transformational Leadership is Important to The Ability of Manage Human Capital According to The Performance of The Leadership Change is The Major Climate Organizational May Mediate The Relationship Between Transformational Leadership and The Performance of The Organization (Sun, Xu & Zhang, 2014). Therefore, The Hypotheses are Set As Follows:

Hypothesis 1: Transformational Leadership Orientation Is Positively Related To Human Capital Management Capability.

2. Organizational Proactiveness Strategy Organizational Proactiveness Strategy Refers to The Organization Stability in Active Strategy Aimed at The Achievement of Working Performance. Dobrican & Zampunieris (2014) Found That The Company’s Proactive Strategy Makes A Greater Contribution to The Performance of The Company. IT is to Also Adapted Into The Scope And Process of Diversification of The Organization. Studies on The Ability of Manage Human Capital Have Examined The Influence on Employee on The Management About Changes in Company Strategy, and Found

��1��61.indd 201 11/4/2561 16:22:06


That Organizational Strategy Influenced on Human Capital Management (Grimm & Smith, 1991). Proactiveness Strategies Have An Important Role in Human Capital Management as Employees Become More Active in Their Operations (Rubery, 2002). Therefore, The Hypotheses are Set as Follows:

Hypothesis 2: Organizational Proactiveness Strategy Is Positively Related To Human Capital Management Capability.

3. Human Resource Practice Competency Human Resource Practice Competency Refers to The Promotion And Advocatory Activities Promoting Human Resource Capability. Human Resource Practice is Part of Human Capital Management Capabilities That Help Promote Successful Corporate (Boselie, Dietz & Boon, 2005). The Focus On Human Resources And Intellectual Capital Are Within A Strategic Management Framework Which is Relevant to Human Capital Management Such as The Importance of Employee Evaluation and Training (Benevence & Cortini, 2010). Most of The Research on Human Resource Management is Linked to The Role of Information Systems in Human Resource Management and The Role of Human Capital Management in The Development of Information Systems (Becker, 1965). Therefore, The Hypotheses are Set As Follows:

Hypothesis 3: Human Resource Practice Competency Is Positively Related To Human Capital Management Capability.

4. Dynamic Environmental Uncertainty Dynamic Environmental Uncertainty Refers to Uncertainly Context That Holds Complexities, Dynamic And Continuous Happening Effectively to Organization. Keck (1997) Showed That The Uncertainty in The Environment is Related to Human Capital Management, Because It Makes The Work More Diverse And Efficient. Prior Study Showed That Environmental Uncertainty is Essential for Human Capital Management as It Will Stimulate Greater Organizational Performance (Liang Et Al., 2010). Environmental Uncertainty is an Important Component of Human Capital Management, as It Will Affect The Operations of all Organizations (Gallbraith, 1973). Organizations Can, Therefore, Adapt It to Make Human Capital

��1��61.indd 202 11/4/2561 16:22:07


Management More Effective in Term of Employee Management (Hansen, 1999). Therefore, The Hypotheses are Set as Follows:

Hypothesis 4: Dynamic Environmental Uncertainty Is Positively Related To Human Capital Management Capability. 4. RESEARCH METHODS 4.1 Sample Selection

The Samples of This Research Were 1,607 in Thailand Received from The Hotel Association of Thailand Including 1,041 Three-Star Hotels, 433 Four-Star Hotels and 133 Five-Star Hotels. The Sample Size of This Sample Had The Representativeness of The Hotel Businesses Regarding The Sample Size Method of Yamane (1973). However, This Research Require The Level of Confidence Of 95%. 4.2 Data Collection Procedure

This Study Collected Data from a Cross-Sectional Design Which Measure One Variable at a Time. The Questionnaires Were Distributed Directly to Each Hotel Business in Thailand by Mail. The Questionnaires Were Filled Out Completely and Sent Back to Researchers by Using Envelopes and Keeping in Secrecy Within The First Three Weeks (Dillman, 1978). Questionnaires Were Retained to Prepare for The Analysis. However, There Were 36 Mailing of Questionnaires Were Undeliverable, Because of These Firms Had Moved to Unknown Locations. so, The Successful Questionnaire Mailings Were 1,571 While 347 Of Them Were Returned, Nevertheless, There Were Only 344 Are Questionnaire Mailings Were Completed and Active. The Response Rate Was Approximately 21.89% Which is More Than 20%. They Were Suitable For Analyzing Regarding Aaker Et Al, (2001). 4.3 Variables Measurement In This Research, a Variables Measurement Based on Questionnaire Was Used. The Questionnaire Consisted Of Seven Sections. The Alternatives in a Questionnaire Were Closed Questions, Because it is so Quick And Easy for The Respondents to Answer and It is Easy to Generate And Analyze Statistics (Neuman, 2006). All Variables Were Derived From The Literature Review, by A Five-Point Likert Scale from 1 (Strongly Disagree) to 5 (Strongly Agree) According to Nunnally (1978)

��1��61.indd 203 11/4/2561 16:22:07


and Neuman (2006). In Addition, The Construct Was Developed for Measuring The Definitions of Each Construct and Examined The Relationship of Theory and Literary Reviews. The Variables Measured Depend on Dependent Variable, Independent Variables, and Control Variables are Described. 1) Dependent Variables Human Capital Management Capability is Measured by Knowledge of The Training, Work Skills, Experience From Past Work, Creative Thinking and Staff Quality. This Construct Is Measured by Newly Developed Four Items Scale Based on Its Definition. It Was Measured by According Data, The Destination Purpose of The Variables.

2) Independent Variables Transformation Leadership Orientation is Measured by Staff Learning, The Development of Innovative, and Employee’s Adaptation. This Construct is Measured by Using a Four-Item Scale Adapted from Bass & Avolio (1989).

Organizational Proactiveness Strategy Was Measured by Knowhow Which Is Different from Its Competitors, Improving Operations, and Development Projects. This Construct Was Measured by Newly Developed Four-Item Scale.

Human Resource Practice Competency Was Measured by Action Plan, Project, and Work Activities. This Construct Was Measured by Newly Developed Four-Item Scale.

Dynamic Environmental Uncertainty Was Measured by The Situation of Adapting Ability, Plan of Operations, and Business Environment. This Construct Was Measured by Newly Developed Four-Item Scale. 3) Control Variables The Control Variables Included a Hotel Standard and Firm Capital Which May Affect The Relationships Between Conceptual Models. Hotel Standard Is The Level of Quality Standard and Characteristics of The Hotel (Pine & Philips, 2005). It Was Measured by Dummy Variable Including 0 (Three-Star Hotels) and 1 (Five-Star Hotels). Firm Capital is Asset Related to The Implementation of Investment in The Organization (Jirawuttinunt & Ussahawanitchakit, 2011). in This

��1��61.indd 204 11/4/2561 16:22:09


Case, Firm Capital Is Measured by a Dummy Variable Including 0 (100,000,000 Baht Or Less Than) And 1 (More Than 100,000,001 Baht) Table 1: Result Of Measure Validation Of Factors Affecting Human Capital Management Capability

Variables Factor Loadings Cronbach’s Alpha Human Capital Management Capability (HCMC) 0.574 – 0.875 0.962 Transformational Leadership Orientation (TLO) 0.684 – 0.807 0.891 Organizational Proactiveness Strategy (OPS) 0.697 – 0.777 0.816 Human Resource Practice Competency (HPC) 0.739 – 0.788 0.866 Dynamic Environmental Uncertainty (DEU) 0.775 – 0.832 0.935

4) Validity and Reliability Validity is Measurement Tool That Can Measure The Desired Features

(Hair Et Al., 2006). This Research Tested The Validity of series of Measurements to Verify That They Could Demonstrate The Concept of Study. The Validity Testing in This Study Included Content and Construct Validity. Reliability is to Assess The Degree of Consistency Between The Measurements of Multiple Variables (Hair Et Al., 2006). It is Also of The Extent to Which a Particular Test Is Repeated (Nunnally, 1970). Therefore, The Pre-Test Was Conducted With The First 30 Returned Questionnaires. The Range of Factor Loadings Was Between 0.574–0.875. The Result of Cronbach’s Alpha Coefficients for Showing Internal Consistency Was Between 0.816–0.962 Which Was Higher Than 0.70 Standard (Hair Et Al., 2010).

5) Statistical Techniques The Ordinary Least Squares (OLS) Regression Analysis Was Used to Test All

Hypotheses Following The Conceptual Model. The Generated Regression Equation is a Linear Combination of The Independent Variables That Explains Best and Predicts The Dependent Variable (Aulakh, Masaaki & Hildy, 2000). as a Result, All Proposed Hypotheses are Transformed to The Statistical Equation as Shown:

��1��61.indd 205 11/4/2561 16:22:10


Equation 1: HCMC = Α1+ 1TLO + 2OPS + 3HPC + 4DEU + 5HS +6FC + 1 4.4 Research Results and Discussion

Table 2: Descriptive Statistics and Correlation Matrix of Factors Affecting Human Capital Management Capability

Variables HCMC TLO OPS HPC DEU HS FC Mean 4.25 4.17 4.18 4.18 4.27 N/A N/A S.D. .52 .47 .46 .51 .51 N/A N/A

HCMC 1 TLO .546*** 1 OPS .507*** .537*** 1 HPC .606*** .625*** .642*** 1 DEU .514*** .514*** .537*** .542*** 1 HS .171*** .100 .200*** .151** .128** 1 FC .132** .106 .077 .144*** .033 .214*** 1

***P<0.01, **P<0.05 Table 2 Showed That The All of Four Antecedents Including Transformational Leadership Orientation, Organizational Proactiveness Strategy, Human Resource Practice Competency, and Dynamic Environmental Uncertainty Had Significant Positive Relationships With Human Capital Management Capability at R = 0.642, P < 0.01 Which Was Lower Than 0.8 (Hair Et Al., 2010). However, Multicollinearity Problems Were Not Found In This Research.

��1��61.indd 206 11/4/2561 16:22:12


Table 3: Results of Regression Analysis for The Factors Affecting Human Capital Management Capability

Independent Variables

Dependent Variable Human Capital Management Capability

Equation 1

Transformational Leadership Orientation (TLO) H1

.194*** (.061)

Organizational Proactiveness Strategy (OPS) H2

.126***

(.063)

Human Resource Practice Competency (HPC) H3

.346*** (.067)

Dynamic Environmental Uncertainty (DEU) H4

.181*** (.061)

Hotel Standard (HS) .131 (.105)

Firm Capital (FC) -.041

(.102) Adjusted R2 .458 Maximum VIF 1.937 *** P < 0.01, **. P <0.05

The Results of Regression Analysis Were Explained in Table 3. Firstly, The Results Indicated That Transformational Leadership Orientation Was Playing a Critical Role in Enhancing Human Capital Management Capability. The Result Also Illustrated Strong Significant and Positive Relationships Among Transformational Leadership Orientation And Human Capital Management Capability At Β1 = 0.194 (P < 0.01). We can Say That Transformational Leadership is A Key Element Of Human Capital Development. The Leader Must Have The Ability to Manage Human

��1��61.indd 207 11/4/2561 16:22:13


Capital Effectiveness and Can Lead Organizations to Success (Hassan, Fuwad & Rauf, 2010). Therefore, Hypothesis 1 Was Accepted. Secondly, The Regression Results Showed That Organizational Proactiveness Strategy Had a Significant and Positive Relationship With Human Capital Management Capability At Β2= 0.126 (P< 0.10).Human Capital Management Played an Important Role In Bringing About Human Capital Plan to Conduct a Proactive Strategy. Human Capital Management Is Important Resources That is Associated With Proactive Strategy and Contribute to Achieving The Goals of The Organization (Dobrican & Zampunieris, 2014). Hence, Hypothesis 2 Was Accepted. Thirdly, The Regression Results Showed That Human Resource Practice Competency Had a Significant and Positive Relationship With Human Capital Management Capability At Β3=0.346 (P<0.10). Human Resource Practice Relations Were Stable; They Also Demonstrated an Influence on The Development of Human Capital Management With The Performance of The Agency. The Company Seeks to Maintain Human Resources Practice With Higher Levels of Human Capital Management and Also Will Have a Positive Influence on Performance (Becker, 1965). Therefore, Hypothesis 3 was Accepted. Lastly, The Regression Results Showed That The Dynamic Environmental Uncertainty Had a Positive and Significant Relationship With Human Capital Management Capability at Β4= 0.181 (P < 0.01). The Previous Research Has Indicated That Environmental Uncertainty Was A Relationship With The Human Capital Management of Operation. Accordingly, Environmental Uncertainty is Motivation With The Human Capital Management to Operate for High Performance (Liang Et Al., 2010). Hence, Hypothesis 4 Was Accepted. 5. CONTRIBUTIONS This Study Provided Several Contributions as The Followings. Firstly, Contingency Theory Concerning Four Important Factors Includes: Transformational Leadership Orientation, Organizational Proactiveness Strategy, Human Resource Practice Competency, And Dynamic Environmental Uncertainty Has Been Resolved From The Results of The Existing Knowledge and Literature in This Study, in

��1��61.indd 208 11/4/2561 16:22:15


Addition, This Research Revealed That The Theory Could Explain The Four Antecedents Under a Context of High Operation in The Hotel Businesses. Secondly, This Study Also Presented The Acknowledgements of The Relationship in All Four Important Factors Which Were Powerful for Influencing on Human Capital Management Capability. Finally, This Research Provided The Managerial Contribution to Managing Directors And Managing Partners Regarding (A) Focusing on The Human Resource Practice Competency That Organizations Have to Develop The Ability Of Employee to Be Knowledgeable and to Have The Right Skill-Based Jobs for The Success of The Organization (B) Recognizing The Importance of The Transformational Leadership Orientation That The Executives of Organizations Have To Motivate Employees to Learn And Perform Effectively, And (C) Suggesting Organizations That They Need to Focus on Implementing Proactiveness Strategy in Order to be Prepared to Operate Effectively. 6. CONCLUSION Accordingly to This Study, The Researchers Intended to Exhibit a Clear Understanding of The Relationship of Transformational Leadership Orientation, Organizational Proactiveness Strategy, Human Resource Practice Competency, and Dynamic Environmental Uncertainty That Effected on Human Capital Management Capability. The Result of This Research Revealed That There Were Four Important Factors Comprising With Transformational Leadership Orientation, Organizational Proactiveness Strategy, Human Resource Practice Competency, and Dynamic Environmental Uncertainty That Positively Influenced on Human Capital Management Capability. Although, This Study Had More Creative and Attractive Points to Research Management, There Were a Few Limited Recommendations. Due to The Fact That The Four Effect of Factors on Human Capital Management Capability Were a Control Variables Having Significance on This Model. Researchers Should Examine The Study of Factors Carefully in The Future. Moreover The Comparison of Findings and Gains of This Study Should Be Done in The Further Studies For Greater Generalizability.

��1��61.indd 209 11/4/2561 16:22:16


References Aaker, D. A., Kumar, V. & Day, T.X. (2001). Marketing Research. New York: John Wiley and Sons. Andre, & Lantu, C.D. (2015). Servant Leadership and Human Capital Management: Case study in Citibank Indonesia. Social and Behavioral Sciences. 169, 303-311. Aulakh, P. S., Masaaki. K. & T. Hildy. (2000). Export Strategies and Performance of Firm from Emerging Economies: Evidence from Brazil, Chile, and Mexico. Academy of Management Journal. 43(3), 342-361. Bass, B. M. & Avolio, B. J. (1989). Potential biases in Leadership Measures: How

Prototypes, Leniency, and General satisfaction Relate to ratings and rankings of Transformational and Transactional Leadership Constructs. Educational and Psychological Measurement. 49(3), 509-552.

Becker, B. E. & Huselid, M. A. (2000). Getting an Edge Through People. Human Resource Management International Digest. 8(3), 36-38.

Becker, G.S. (1965). Human Capital. University of Chicagbo Press. Chicago IL. Benevene, P. & Cortini, M. (2010). Human Resource Strategic Management in Npos

an Explorative Study on Managers’ Psychosocial Training. Journal of Workplace Learning. 22(8), 508-521.

Boselie, P., Dietz, G. & Boon, C. (2005). Commonalities and Contradictions in HRM and Performance Research. Human Resource Management Journal. 15, 67-94.

Burke, R. J. (2005). Reinventing Human Resource Management: Challenges and New Directions. London: Rout Ledge

Chandler, Jr. A. D. (1962). Strategy and Structure: Chapters in The History of The American Industrial Enterprise. Cambridge, Massachusetts: MIT Press

Dillman, D. (1978). Mail and Telephone Surveys The Total Design Approach. New York: John Wiley And Sons.

Dobrican, R. A. & Zampunieris, D. (2014). A Proactive Approach for Information Sharing Strategies in an Environment of Multiple Connected Ubiquitous Devices. Computer Science and Communication Research Unit. 763-770.

��1��61.indd 210 11/4/2561 16:22:20


Fiedler, F. E. (1978). A Theory of Leadership Effectiveness. New York: Mcgraw-Hill. Gallagher, M. L. (1991). Computer and Personnel Management. Butterworth-

Heinemann, London. Hansen, M. (1999). The Search-Transfer Problem: The Role of Weak Ties in Sharing

Knowledge Across Organization Subunits. Administrative Science Quarterly, 44, 82-111.

Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B., Anderson, R. & Taltham, R. L. (2006). Multivariate Data Analysis. 6th Ed. New Jersey: Pearson Education.

Hair, Jr. J. F., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis: A Global Perspective. 7th Ed. New Jersey: Pearson Prentice Hall.

Hassan, R. A., Fuwad, B. A. & Rauf, A. I. (2010). Pre-Training Motivation and The Effectiveness of Transformational Leadership Training: an Experiment. Academy of Strategic Management Journal. 9(2), 1-8.

Jirawuttinunt. S., & Ussahawanitchakit, P. (2011). Strategic Human Capital Orientation and Sustainable Business Performance: an Empirical Assessment of Hotel Businesses in Thailand. International Journal of Strategic Management. 11, 49-75.

Lawrence, P. R. & Lorsch, J. W. (1969). Organization and Environment: Managing Differentiation and Integration. Boston, Massachusetts: Harvard University

Pearce, C. L., Yoo, Y. & Alavir, M. (2004). Leadership, Social Work, and Virtual Teams: The Relative Influence of Vertical Versus Shared Leadership in The Nonprofit Sector, in Riggio, R. and Orr, S.S. (Eds), Improving Leadership in Nonprofit Organizations. Jossey-Bass, San Francisco, CA, 180-203.

Pine, R. & Phillips, P. A. (2005). Performance Comparison of Hotels in China. International Journal of Hospitality Management. 24, 57-73.

Rubery, J. (2002). Gender Mainstreaming and Gender Equality in The EU: The Impact of The EU Employment Strategy. Industrial Relations Journal. 33(5), 500-522.

Yamane, T. (1973). Statistics: an Introductory Analysis. 3rded. New York. Harper and Row Publications.

��1��61.indd 211 11/4/2561 16:22:22


PATTERNS OF LOCAL WISDOM USED FOR CONSERVING HERBS WITH PROPERTIES OF SCARLET FEVER AND MENINGOCOCCAL DISEASE

TREATMENT ACCORDING TO TAXILA PHARMACOPEIA รปแบบการใชภมปญญาในการอนรกษสมนไพรเกยวกบโรคไขพษไขกาฬ

ตามคมภรตกสลา

Mongkhonsil Bunyen Songkoon Chantachon Palida Chaloemsaen

มงคล บญเยน, ทรงคณ จนทร, ปาลดา เฉลมแสน

บทคดยอ

บทความนนเปนการวจยเชงคณภาพทมการเกบรวบรวมขอมจากเอกสาร การสงเกต การสมภาษณเชงลก การสนทนากลม และการประชมเชงปฏบตการเพอน ามาตอบความมงหมายของการวจยดงน 1) เพอศกษาองคความรในการใชสมนไพรเพอบ าบดโรคไขพษไขกาฬตามคมภรตกสลา 2) เพอศกษาแนวทางการอนรกษสมนไพรซงมสรรพคณในการบ าบดโรคไขพษไขกาฬ และ 3) เพอศกษารปแบบการถายทอดการใชภมปญญาในการอนรกษสมนไพรซงมสรรพคณในการบ าบดโรคไขพษไขกาฬ ผลการวจยพบวา องคความรดานนไดรบมาจากคมภรตกสลาของอนเดยโบราณ สมนไพรทมสรรพคณทางยาไดรบการอนรกษไวในแปลงปลกสวนตวของหมอสมนไพรและชาวบาน และความรดานนไดถกน าไปถายทอดแกชาวบานและบคคลผสนใจทวไป

ค าส าคญ: ไขพษ ไขกาฬ คมภรตกสลา

Faculty of Culture Mahasarakrm University. Lecturer, Faculty of Culture Mahasarakrm University. Lecturer, Faculty of Culture Mahasarakrm University.

��1��61.indd 212 11/4/2561 16:22:22


ABSTRACT

This is a qualitative investigation which uses data collected by documentary research and field study from secondary sources, participant and non-participant observation, structured interviews, unstructured interviews and focus-group discussions to address the three research objectives, which were: 1) to study the body of knowledge of the herbal remedies used for treating scarlet fever and meningococcal disease according to taxila pharmacopeia, 2) to study the ways to conserve herbs with properties of scarlet fever and meningococcal disease, and 3) to study patterns of transmission of local wisdom used for conserving herbs with properties of scarlet fever and meningococcal disease treatment. research findings indicate that the body of knowledge for traditional treatment of scarlet fever and meningococcal disease in Thailand is derived from the taxila pharmacopeia of ancient India, medicinal herbs are conserved in local gardens, and knowledge concerning their cultivation is transmitted among villagers and interested people.

Keywords: scarlet fever, meningococcal disease, taxila pharmacopeia.

��1��61.indd 213 11/4/2561 16:22:23


1. INTRODUCTION Taxila is a Settlement Situated in Modern Day Rawalpindi, Pakistan. The Site Has Become an Important Location for Archaeologists and Historians Concerned With Ancient Communities and, Specifically Education (Needham, 2004). of Particular Interest is The Evidence of Ancient Medicinal Practices And Medical Academics Taught at The Famed Taxila University, One of The Earliest Known Universities. for Several Centuries Before The Common Era, Taxila Was a Centre of Learning and Medical Scholarship. The Institutions of Taxila Held Region-Wide Renown and Students Flocked from Across The Old World to Expand Their Education. This Continued Until The Town Was Destroyed by The Huna People in The Fifth Century of The Common Era (Mookerji, 1989). Students Generally Entered Taxila At Sixteen And Were Educated in The Vedas, The Ancient and The Most Revered Hindu Scriptures, and Eighteen High Art Forms, Including Archery, Hunting and Elephant Lore. Additionally, Taxila Was a Centre of Learning in Law, Medicine And Military Science (Kulke And Rothermund, 2004). Despite Its Hindu Origins, Taxila is Featured Prominently in Buddhist Scripture, Notably The Jataka Tales, Which Date From The Fourth Century BCE. Taxila is Referred to in The Jataka As The Capital of The Kingdom Of Gandhara And a Magnificent Hub of Learning. The Knowledge Taught at Taxila Was Exported Across Central and South Asia. One Document of Particular Not is The Taxila Pharmacopeia, a Treatise on Medicinal Remedies and Herbal Properties. This Document Allowed The Diffusion of Local Treatments and Cures Across The Region. When Indian Culture Was Exported to Thailand Through The Medium of Religion, Traditional Medical Knowledge Was Also Exchanged. The Taxila Pharmacopeia Became a Valuable Source of Information for Temples Along The Southeast Asian Peninsular, Which Also Doubled As Medical Centres for Local Communities. The Conservation of Herbs With Properties of Scarlet Fever and Meningococcal Disease Treatment According to Taxila Pharmacopeia Has Been Perpetuated by All The People Living in Thai Communities. In 2011, Venkata Naeen

��1��61.indd 214 11/4/2561 16:22:23


Kasagana and Sree Karumiri (2011) Conducted A Research Investigation Into The Conservation of Medicinal Plants. The Findings Indicated That The Goal of Conservation is to “Support Sustainable Development By Protecting And Using Biological Resources In Ways That Do Not Diminish The World’s Variety of Genes and Species or Destroy Important Habitats and Ecosystems.” There are Two Methods For The Conservation Of Plant Genetic Resources, Namely In-Situ & Ex-Situ Conservation (Legeasse, Teferi And Baudouin, 2013). A Similar Study From 2008 By Kunwar and Bussman (2008) Indicated That There are Many Ways to Conserve Medicinal Plants but Medicinal Plant Conservation Strategies Need to be Understood and Planned for Based on an Understanding of Indigenous Knowledge and Practices. The Results of The Current Investigation Will be Considered Against The Findings of Previous Related Academic Studies. This is an Investigation to Study The Body of Knowledge of The Herbs Used for Treating Scarlet Fever And Meningococcal Disease According to Taxila Pharmacopeia In Thailand. It is Important That The Traditional Knowledge Is Not Lost, So The Secondary Aim of The Research Is To Study The Ways to Conserve Herbs With Properties of Scarlet Fever And Meningococcal Disease Treatment And to Study The Transmission of Local Wisdom Used for Conserving Herbs With Properties of Scarlet Fever And Meningococcal Disease Treatment (Figure 1). as Thai Society Becomes Ever More Urbanised and Modernised, There Is A Danger That The Ancient Remedies Could be Lost To Modern Science If They are Not Properly Recorded and Maintained. This Paper Is a Recognition of The Fragility of Traditional Knowledge and an Attempt to Document The Historic Treatment of Scarlet Fever and Meningococcal Disease That Remain Relevant to Today's Society.

��1��61.indd 215 11/4/2561 16:22:23


Figure 1. Conceptual framework (Source: adapted from White, G., 1977) 2. RESEARCH OBJECTIVES

There Were Three Objectives for This Investigation, Which Were: 1) To Study The Body of Knowledge of The Herbal Remedies Used For Treating Scarlet Fever And Meningococcal Disease According to Taxila Pharmacopeia, 2) To Study The Ways to Conserve Herbs With Properties Of Scarlet Fever And Meningococcal Disease, and 3) To Study Patterns of Transmission of Local Wisdom Used for Conserving Herbs With Properties of Scarlet Fever And Meningococcal Disease Treatment. 3. RESEARCH METHODOLOGY

This Research Was Conducted in Chiangmai Sub-District, Phochai District, Roi Et Province. a Qualitative Research Method Was Used For The Research. A Sample of 90 People Was Purposively Selected, Which Consisted of 10 Key Informants From The State Sector and The Private Sector, 40 Casual Informants Representing Government Organizations and Private Herbal Enterprises, and 40 General Informants. Research Instruments Used for This Research Were Basic Surveys, Interviews, Observations, and Focus Group Discussions. Research Data Were Gathered Through Documentary and Field Studies. at The Stage of Data Analysis, All The Data Derived From All Instruments Were Examined by Means of Triangulation and Then They Were Classified Into Three Categories According to The Research

��1��61.indd 216 11/4/2561 16:22:25


Objectives. A Descriptive Analysis Was Used for Presenting The Results. All The Results Representing The Conclusions of The Research Objectives Were Presented Through Multimedia. 4. RESULTS The Body of Knowledge of The Herbal Remedies Used for Treating Scarlet Fever and Meningococcal Disease According to Taxila Pharmacopeia

Scarlet Fever Most Commonly Affects Children Between Five and Fifteen Years of Age. The Signs and Symptoms Include A Sore Throat, Fever, Headaches, Swollen Lymph Nodes, and a Characteristic Rash. The Rash is Red and Feels Like Sandpaper And The Tongue May be Red And Bumpy. Meningococcal Disease Carries a High Mortality Rate if Untreated. It Best Known as The Cause of Meningitis. Widespread Blood Infection Can Result in Sepsis, Which is A More Damaging and Dangerous Condition. While Meningococcal Disease Is Not as Contagious as The Common Cold, It Can be Transmitted in a Similar Fashion, Through Saliva and Occasionally Through Close, Prolonged General Contact With an Infected Person. Both Diseases are Prevalent In Thailand. The Body of Knowledge of The Herbs Used for Treating Scarlet Fever and Meningococcal Disease of Herbalists Living in The Research Area Is Derived From Their Ancestors. These People Have Passed on Knowledge, Primarily Through Word of Mouth Transmission, That Originated from The Taxila Pharmacopeia. This Originated In Taxila of Ancient India (Present-Day Pakistan) And Was Diffused to The Research Area. It Has Been Perpetuated Up Till Now. The Ingredients of Herbal Medicine for Scarlet Fever And Meningococcal Disease Treatment According to a Taxila Pharmacopeia are Bai Ya Nang (Tiliacora Triandra (Colebr.) Diels), Ching Chi (Cappris Monantha), Polynesian Arrowroot (Tacca Icontopetalodies), Cluster Fig (Figus Racemose Linn.), and Harisonis Perforate (Balnco Merr.). Thus, Most Medicinal Herbs Are Carefully Conserved In Herbalist’ Patches.

��1��61.indd 217 11/4/2561 16:22:25


The Ways to Conserve Herbs With Properties of Scarlet Fever and Meningococcal Disease Herbalists And People Living In The Research Area Appreciate The Value of Herbs That Have Properties of Scarlet Fever And Meningococcal Disease Treatment According to Taxila Pharmacopeia So They Are Prepared to Participate in Herbal Conservation. The Herbalists Conserve Them In Patches and Some Herbalists Propagate Them Through A Technique of Tissue Culture. These Same People Use The Herbs to Produce Many Types of Herbal Medicine. The Outstanding Herbal Medicine is The Herbal Medicine For Scarlet Fever And Meningococcal Disease Treatment. as for General People, They Conserve Medicinal Plants in Their Own Patches Around Their Houses For Household Consumption. Patterns of Transmission of Local Wisdom Used for Conserving Herbs With Properties of Scarlet Fever and Meningococcal Disease Treatment The Transmission of Local Knowledge Used for Conserving Herbs With Properties of Scarlet Fever And Meningococcal Disease Treatment Is Conducted by Herbalist of Each Village. The Herbalist Willingly Transmits Knowledge Concerning Medicinal Plant Conservation to Interested Villagers. Some Have Established Their Houses as Learning Centers for Transmitting This Knowledge to Descendants And Interested People. Some Have Established Web Pages for Informing Data And Knowledge Concerning Medicinal Herbs And How to Conserve Them to Interested People. Some Herbalists Allow Interested People to Practice on Medicinal Plant Propagation In Their Herb Patches. The Patterns of Transmission of This Knowledge Can Be Illustrated as in Figure 2.

��1��61.indd 218 11/4/2561 16:22:25


Figure 2. Patterns of Knowledge Transmission Concerning Herbal Remedies for The Treatment of Scarlet Fever and Meningococcal Disease. 5. DISCUSSION Symptoms of Both Scarlet Fever and Meningococcal Disease Can Occur in an Infected Person. Some People in The Research Area Suffered From Them and Folk Herbalists Produced Herbal Medicines For Treating Them. The Condition of The Patients Improved in a Short Period. The Ingredients of Herbal Medicine for Scarlet Fever and Meningococcal Disease Treatment According to a Taxila Pharmacopeia are Bai Ya Nang (Tiliacora Triandra (Colebr.) Diels), Ching Chi (Cappris Monantha), Polynesian Arrowroot (Tacca Icontopetalodies), Cluster Fig (Figus Racemose Linn.), and Harisonis Perforate (Balnco Merr.). Thus, Most Medicinal Herbs are Carefully Conserved in Herbalist’ Patches. This is Consistent With The Research Results of Venkata Naveen Kasagana and Sree Karumiri (2011) and Kunwar, R.M. and Bussman, R.W. (2008). Both Investigations Suggested That There are Many Ways to Conserve Medicinal Plants but Medicinal Plant Conservation Strategies Need to be Understood and Planned for Based on an Understanding of Indigenous Knowledge and Practices. There are Dangers in Using Unregulated Locally Grown Products to Treat Disease. Two of The Most Obvious Potential Problems are Incorrect Dosage of

��1��61.indd 219 11/4/2561 16:22:26


Medicine and The Potential for Ineffective Treatment (Bone And Mills, 2013). There Have Been Recent Pushes from The Academic World to Instigate Nationwide Standardization In Traditional Thai Medicine (Sahoo, Manchikanti and Dey, 2010). Thailand Currently Has 21 National Monographs For Herbal Medicine and The List of Essential Medicines Includes 16 Herbal Preparations. The Thai Herbal Pharmacopoeia is The Treatise for Most Traditional Formularies of Herbal Medicines and is Produced in Five Volumes. Although Drug Regulations Were Implemented in Thailand in The Year 1967, Locals in Rural Areas Continue to Produce Unregulated Herbal Remedies to Treat Diseases. These Treatments are Often Based on Knowledge Passed on In The Family, Which Stems From The Taxila Pharmacopoeia Rather Than The Official Thai Version. There Must be A Concerted Drive To Educate People in The Rural Communities to The Dangers of Unregulated Medical Treatments and to Promote The Standardized and Officially Accepted Thai Preparations. The Herbalists Use Two Patterns for Transmitting Knowledge Concerning Herbal Plant Conservation to Interested People. The Transmission is Conducted Through a Learning Center and a Web Page of Knowledge Exchange Belonging to Each Herbalist. This is Consistent With The Research Results of UNDP ETHIOPIA (2012). The Findings Indicated That Ethiopia Can Draw Upon These Experiences to Develop and Utilize Existing ICT-Based Knowledge Management Techniques to Implement Robust Strategies and Intervention to Transform Its Agricultural Sector. This Is A Model That Thailand Should Use as Inspiration Going Forward. Not Only is It A More Formal Method of Documenting Practices Compared To The Traditional Word-Of-Mouth Transmission, It Is Also More Accessible to Modern Society. 6. CONCLUSION The Transmission of Agricultural Knowledge is Necessary for All The Communities In Thailand Because Most People Live in Agricultural Areas and They Lead Their Lives Closely Related to Agriculture. New Agricultural Techniques Will

��1��61.indd 220 11/4/2561 16:22:26


Raise Their Quality of Life and They Also Require Alternative Health-Care, Depending on Available Medicinal Plants And Natural Resources. 7.RECOMMENDATIONS

Both Private and State Sectors Should Cooperate in Medicinal Plant Conservation for Supplying Traditional Thai Medicine and Alternative Medicine Because People Living In Remote Areas Need Alternative Medical Services. Research Concerning Ways to Conserve Medicinal Plants Should be Conducted, Especially Research on Medicinal Plant Propagation Through a Technique of Tissue Culture Because It is Not Limited By Time And Space.

��1��61.indd 221 11/4/2561 16:22:26


References Bone, K., & Mills, S. (2013). Principles and Practice of Phytotherapy: Modern Herbal Medicine. London: Elsevier Health Sciences. Kasagana, V.N. And Karumuri, S. (2011). “Conservation of Medicinal Plants (Past, Present & Future Trends)”. J.Pharm.Sci.& Res, 3(8): 1378-1386. Kulke, H. And Rothermund, D. (2004). A History of India, 4thed. London: Routledge. Kunwar, R.M. And Bussman, R.W. (2008). “Ethnobotany in The Nepal Himalaya”. Journal Of Ethnobiology And Ethnomedicine, 4(1): 24. Legeasse, A. Teferi, B. and Baudouin, A. (2013). Indigenous Agroforestry Knowledge Transmission and Young People’s Participation In Agroforestry Practice: The Case Of Wonago Woreda, Gedeo Zone, Southern Ethiopia. (Ph.D. Dissertation). Trondheim: Norwegian University of Science and Technology. Mookerji, R.K. (1989). Ancient Indian Education: Brahmanical and Buddhist. Delhi: Motilal Banarsidass. Needham, J. (2004). Within The four Seas: The Dialogue of East And West. London: Routledge. UNDP ETHIOPIA (2012). “Promoting ICT Based Agricultural Knowledge Management To Increase Production and Productivity of Smallholder Farmers in Ethiopia”. UNDP ETHIOPIA 48(3): 32-33. White, G. (1977). Socialization. London: Longman.

��1��61.indd 222 11/4/2561 16:22:27


ความสมพนธของปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายกบความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทย

THE ASSOCIATION BETWEEN ENVIRONMENTAL AND POLICY FACTORS AND SUCCESSFUL SMOKING CESSATION OF THAI SMOKERS

ภเบศ วณชชานนท เฉลมพล แจมจนทร อาร จ าปากลาย

Phoobade Wanitchanon, Chalermpol Chamchan, Aree Jampaklay

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายทมความสมพนธกบความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทย และเปรยบเทยบความสมพนธของปจจยดงกลาว จ าแนกตามกลมอายระหวาง 15 - 44 ป และ กลมอาย 45 ปขนไป การศกษาครงนเปนการศกษาวจยเชงปรมาณ ใชขอมลทตยภมจากการส ารวจเกยวกบพฤตกรรมการสบบหรและการดมสราในป 2557 โดยส านกงานสถตแหงชาต และใชการวเคราะหการถดถอยโลจสตกแบบสองกลม (Binary Logistic Regression) จากกลมตวอยางจ านวนรวมทงสน 2,250 คน ผลการศกษาพบวา การไมพบการสบบหรในตวบานเปนปจจยในกลมสภาพแวดลอมและนโยบายเพยงปจจยเดยวทมความสมพนธกบความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทยทอาย 15 – 44 ป และอาย 45 ปขนไป อยางไรกตามยงพบวามปจจยอนๆ ทมความสมพนธกบความส าเรจของการเลกสบบหรทมความแตกตางกนตามกลมอาย อาท ในกลมอาย 45 ปขนไป พบวา การมปญหาสขภาพและแพทยแนะน าใหเลกสบบหร มผลตอความส าเรจของการเลกสบบหรอยางมนยส าคญทางสถต ผลทไ ดจากการศกษาในครงนชใหเหนวาหนวยงานทมสวนเกยวของในการก าหนดนโยบายสาธารณสข ยงมความจ าเปนตองพฒนานโยบายทมประสทธภาพ และสามารถสรางชองทางสอสารไปยงผทยงคงสบบหรในปจจบนใหตระหนกถงอนตรายและพษภยทเกดจากการสบบหรเพมมากขน ค าส าคญ: สภาพแวดลอม, นโยบาย, การเลกสบบหร

Master of Arts Program in Population and Social Research, Institute for Population and

Social Research, Mahidol University. Institute for Population and Social Research, Mahidol University Institute for Population and Social Research, Mahidol University

��1��61.indd 223 11/4/2561 16:22:28


ABSTRACT The purpose of this study were 1) to explore the environmental and policy factors associated with the success of smoking cessation among Thai smokers, and 2) to compare the relationship of such factors between participants aged 15-44 and 45 years old and above. The methodology of this quantitative research employed the use of secondary data from the smoking and drinking behavior survey 2014 by National Statistical Office. Totally, 2,250 samples were included in the analysis. The results from binary logistic regression showed that the absence of home smoking was the only factor in the environmental and policy that was associated to the success of smoking cessation among Thai smokers aged 15-44 and 45 years old and above. There were other factors relative to the success of smoking cessation in different age groups, such as in the 45-year age group and above, the health problems and doctor’s advice to quit smoking were found to significantly affect smoking cessation. the results from this study indicated that the agencies involved in the public health policy need to develop effective policies that provide a way to communicate with current smokers to be aware of the dangers and harms of smoking. keywords: environmental, policy, smoking cessation

��1��61.indd 224 11/4/2561 16:22:29


1. บทน า บหร เปนปจจยเสยงส าคญทเปนสาเหตของการเกดโรคเรอรง ตลอดจนเปนสาเหตทน าไปสการเสยชวต การศกษาภาระโรคจากปจจยเสยงของประชากรไทย พ.ศ. 2552 พบวา การตายจากปจจยเสยง (attributable death) ทสงทสดในเพศชาย คอ บหร/ยาสบ โดยคดเปน รอยละ 17.7 ของจ านวนตายทงหมดในเพศชาย ขณะทในเพศหญงคดเปนอตราทต ากวาทเพยงรอยละ 4.1 (ส านกพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ, 2556) ขอคนพบจากการส ารวจการบรโภคยาสบในผใหญระดบโลก ป 2554 (Global Adult Tobacco Survey (GATS) พบวา มจ านวนผบรโภคยาสบมควน สงถง 13 ลานคน หรอคดเปนรอยละ 24 ของประชากรอาย 15 ปขนไป โดยมอตราการบรโภคในเพศชายรอยละ 46.6 และในเพศหญงรอยละ 2.6 ผลการส ารวจพฤตกรรมการสบบหรและการดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอลของประชากร พ.ศ. 2557 ชใหเหนวา แนวโนมการสบบหรของประชากรอายตงแต 15 ปขนไปในป 2557 มอตราการสบบหรเพมขนเปนรอยละ 20.7 จากป 2556 ทมอตราการสบบหรคดเปนรอยละ 19.9 และเมอพจารณาตามเพศเปรยบเทยบอตราการสบบหรระหวางป 2557 และ 2556 พบวาทงเพศชาย และหญงมอตราการสบบหรทเพมสงจากรอยละ 39 เปน 40.5 และจากรอยละ 2.1 เปน 2.2 ตามล าดบ พฤตกรรมการสบบหร รวมถงสาเหตทน าไปสการสบบหร มความแตกตางในแตละชวงวยหรอกลมอายของนกสบ ส าหรบกลมเยาวชนอาย 15 – 24 ป การศกษาแนวโนมการบรโภคยาสบของประชากรไทยของประชากรเดกและเยาวชน พบวามการเปลยนแปลงในทศทางทนาเปนหวง โดยมประชากรทสบบหร คดเปนรอยละ 14.7 และมคาเฉลยของอายทเรมสบบหรครงแรกลดลงจากป 2544 ท 18.5 ป เหลอ 17.8 ป ในป พ.ศ. 2557 โดยสาเหตของการเรมสบบหรในเยาวชนนน สวนหนงเปนผลมาจากพฒนาการของวยรนตอนตน ทมการเปลยนแปลงทางรางกาย อารมณ จงเกดความรสกอยากร อยากลอง ตองการทดสอบความเขมแขงของจตใจของตนเอง จงมความเสยงตอการถกชกจงไดงาย (John et al., 2010) ขณะทประชากรกลมอายระหวาง 25 – 44 ปนน จากผลการส ารวจพฤตกรรมการสบบหรและการดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอล ของประชากร พ.ศ. 2557 นบเปนชวงวยทมอตราการสบบหรสงทสด คอคดเปนรอยละ 24 ของประชากรทงหมด สาเหตส าคญทสงผลใหประชากรในกลมอายดงกลาวมความเสยงทจะสบบหรเพมขนมากกวากลมอายอนๆ โดยการสบบหรยงเปนสาเหตส าคญของการเสยชวตสงถงรอยละ 10 ของผมอายไมเกน 44 ป (Vineis et al., 2004) และจากการศกษาแนวโนมการบรโภคยาสบของประชากรไทย พบวา ผทมอายในชวงดงกลาว ถอเปนชวงอายทมวฒภาวะและมรายไดเนองมาจากการท างานหลงจากจบการศกษา ท าใหมโอกาสเขาถงบหรไดงาย อกทงยงเปนกลมทมกคดวาการสบบหรจะไมเกดผลกระทบตอสขภาพของตน ขณะทประชากรกลมอาย 45-59 ป เปนกลมอายทมอตราการสบบหรรองลงมา คดเปนรอยละ 22.8 และกลมอาย 60 ปขนไป มอตราการสบบหรทรอยละ 16.6 จะเหน

��1��61.indd 225 11/4/2561 16:22:29


ไดวายงผสบบหรมอายมากขนจะมอตราการสบบหรทลดลง เนองจากอาการของความเจบปวยทเปนผลมาจากการสบบหรมกจะแสดงออกมาเมอมอายเพมมากขน เมอเขารบบรการดานสขภาพ แพทยหรอบคลากรสาธารณสขมกจะใหค าแนะน าใหเลกสบบหรเพอประสทธภาพในการรกษาโรค จากแนวโนมการเพมขนของอตราการสบบหรทผานมา และขอจ ากดทพบจากงานศกษาทผานมาผวจยจงสนใจทจะศกษาปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายทมความสมพนธกบความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทย ตงแตอาย 15 ปขนไป โดยจ าแนกการวเคราะหออกเปนชวงอาย เพอท าความเขาใจปจจยเชงสภาพแวดลอมและนโยบายทมความสมพนธกบความส าเรจในการเลกสบบหรในแตละชวงอาย ตลอดจนการหาแนวทางในการหามาตรการส าหรบการพฒนานโยบายการ สอรณรงคส าหรบการเลกสบบหรทมจดมงหมายเฉพาะกลมประชากรไดอยางมประสทธภาพ และสามารถลดจ านวนผสบบหรไดตอไปในอนาคต 2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายทมความสมพนธกบความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทย อายตงแต 15 ปขนไป 2.2 เพอเปรยบเทยบความสมพนธของปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายตอความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทย จ าแนกตามกลมอายระหวาง 15 - 44 ป และ กลมอาย 45 ป ขนไป 3. วธการวจย การศกษาครงนเปนการศกษาโดยใชขอมลทตยภมจากการส ารวจเกยวกบพฤตกรรมการสบบหรและการดมสราในป 2557 โดยส านกงานสถตแหงชาต โดยกลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ ผทสบบหร และผทเคยสบบหร โดยเปนผทมความพยายามในการเลกสบบหรอยางนอย 1 ครง ใน 5 ปทผานมา ทงเพศชายและเพศหญงทมอายตงแต 15 ป ขนไป เพอตองการหาปจจยทสนบสนนใหผทเคยพยายามเลกบหรนน สามารถเลกไดส าเรจ โดยมกลมตวอยางทงสนจ านวน 2,250 คน โดยแบงเปนผทอยในกลมอายระหวาง 15 – 44 ป จ านวน 899 คน และผทมอาย 45 ป ขนไป จ านวน 1,351 คน และก าหนดใหผทสามารถเลกบหรไดส าเรจ หมายถง ผทสามารถเลกบหรไดมากกวา 6 เดอนขนไป

��1��61.indd 226 11/4/2561 16:22:30


4. ผลการวจย การวเคราะหสองตวแปรโดยใชตารางไขวของปจจยเชงสภาพแวดลอมและนโยบายกบความส าเรจในการเลกสบบหร เมอจ าแนกตามกลมอาย พบวา การไมเคยพบพฤตกรรมการสบบหรในตวบานมรอยละของการเลกบหรไดส าเรจสงทสดในทงสองกลมอาย เมอเปรยบเทยบกบปจจยอนๆ โดยหากในบานไมเคยพบการสบบหร ในกลมอาย 45 ปขนไปเลกสบบหรไดส าเรจถงรอยละ 35.7 ขณะทในกลมอาย 15 – 44 ป เลกสบบหรไดส าเรจรอยละ 25.6 และเมอพจารณาปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายอนๆ จะเหนไดวากลมอาย 15 – 44 ป มรอยละของการเลกสบไดส าเรจในแตละปจจยคอนขางใกลเคยงกน ทงการตระหนกถงอนตรายจากภาพค าเตอนบนซองบหร ครอบครวขอรองใหเลกสบ ปจจยดานราคา การไดรบความรการเลกสบบหร และเรองของการมกฎหมายหามสบในทสาธารณะ คดเปนความส าเรจของการเลกสบบหรในอาย 15 – 44 ป รอยละ 16.6 15.6 15.8 17.0 และ 16.2 ตามล าดบ ขณะทในกลมอาย 45 ปขนไป พบวามรอยละของ การเลกสบบหรไดส าเรจในแตละปจจยคอนขางใกลเคยงเชนเดยวกน หากแตมรอยละของการเลกไดส าเรจสงกวาในกลมอาย 15 – 44 ป ทกปจจย คอรอยละ 21.2 19.4 21.9 23.2 และ 23.6 ตามล าดบ ส าหรบปจจยคณลกษณะทางประชากรและเศรษฐสงคม ในสวนของเพศนนกลบพบวา ในกลมอาย 15 – 44 ป เพศหญงมโอกาสในการเลกบหรไดส าเรจสงกวาเพศชาย รอยละ 26.4 ตอ 14.4 ในทางกลบกนเมออาย 45 ปขนไป เพศชายกลบเปนผทเลกสบบหรไดส าเรจมากกวาเพศหญง คดเปนรอยละ 20.3 ตอ 13.4 ในสวนของระดบการศกษาทงสองกลมอายมแนวโนมของการเลกบหรไดส าเรจเมอจ าแนกตามระดบการศกษาทใกลเคยงกน โดยทระดบต ากวาประถมศกษาหรอไมไดศกษา กลมอาย 15 – 44 ป คดเปนรอยละ 15.0 ขณะทในกลมอาย 45 ปขนไป คดเปนรอยละ 21.8 และเมอพจารณาระดบการศกษาในระดบประถมศกษา มธยมศกษา และสงกวามธยมศกษา จะพบวามแนวโนมการเลกบหรไดส าเรจสงขนเรอง โดยในกลมอาย 15 – 44 ป คดเปนรอยละ 13.5 15.5 และ 18.6 ตามล าดบ ในกลมอาย 45 ปขนไป คดเปนรอยละ 17.0 19.5 และ 31.0 ตามล าดบ ส าหรบปจจยดานรายได พบวาในกลมอาย 15 – 44 ป กลมทรายไดนอยทสด กลบเปนผทเลกสบบหรไดส าเรจมากทสด คดเปนรอยละ 20.0 ขณะทกลมอาย 45 ปขนไป กลมผทมรายไดมากทสดเปนผทเลกไดสงสด รอยละ 22.2 และส าหรบปจจยการมปญหาสขภาพจนแพทยแนะน าใหเลก สบบหร พบวา ในกลมอาย 15 – 44 ป มผทเลกบหรไดส าเรจจากสาเหตดงกลาวเพยง 18.1 ขณะทเมอพจารณาในกลมอาย 45 ปขนไป พบวามจ านวนมากกวาในกลมอาย 15 – 44 ป คอมสงถงรอยละ 25.2

��1��61.indd 227 11/4/2561 16:22:31


เมอพจารณาจากปจจยพฤตกรรมการสบบหร การดมสรา และการเลกสบบหร จะพบวา ความถของการสบบบหรในกลมอาย 15 – 44 ป ทมรปแบบการสบแบบสบบางบางครง เปนผท เลกบหรไดส าเรจสงถงรอยละ 35.3 ขณะทในกลมอาย 45 ปขนไป ในกลมทมความถในการสบดงกลาวกยงสามารถเลกไดส าเรจเกอบรอยละ 30 อยางไรกตาม หากมพฤตกรรมการสบแบบเปนประจ า ในกลมอาย 15 -44 ป สามารถเลกไดส าเรจเพยงรอยละ 9.4 เทานน ส าหรบระยะเวลาการสบบหรมวนแรกหลงตนนอน การสบภายใน 5 นาทหลงจากตนนอน เปนผทเลกบหรไดส าเรจนอยกวา การสบหลงจากตนนอนมากกวา 5 นาท ทงสองกลมอาย ขณะทพฤตกรรมการดมสราในรอบ 1 ปทผานมา เหนไดชดในทงสองกลมอายวา หากยงคงเปนผทดมอย เปนประจ าทกสปดาห จะเปนกลมทเลกบหรไดส าเรจนอยทสด ขณะทกลมทเลกไดส าเรจมากทสดในทงสองกลมอายคอ ผทเคยดมแตไมไดดมแลวในรอบปทผานมา ส าหรบจ านวนครงของความพยายามในการเลกสบบหร พบวา ผทเลกบหรไดส าเรจมากทสดในทงสองกลมอาย คอ ผทมความพยายามเพยง 1 ครง ซงคดเปนกวารอยละ 20 ของการเลกบหรไดส าเรจ เมอเปรยบเทยบกบผทมจ านวนครงของความพยายามเพมมากขน ซงพบวาในกลมอาย 45 ปขนไป แมจะมความพยายามเพมมากขนกวา 1 ครง กยงคงมรอยละของผทเลกบหรไดส าเรจมากกวากลมอาย 15 – 44 ป และส าหรบวธการทเลกสบบหรในครงสดทาย พบวา การเลกดวยตนเองทงการหกดบหรอลดปรมาณการสบลงเรอยๆ มรอยละของการเลกสบบหรไดส าเรจสงกวาการเลกดวยวธอนๆ อาท คลนกเลกบหร ในโรงพยาบาล สายดวนเลกบหร ฯลฯ โดยกลมอาย 15 – 44 ป เปนผเลกสบไดส าเรจ รอยละ 15.8 ขณะทในกลมอาย 45 ปขนไป เปนผเลกไดส าเรจรอยละ 20.0 อยางไรกตามการวเคราะหสองตวแปรโดยใชตารางไขวเปนเพยงการการเปรยบเทยบการกระจายตวของความส าเรจในการเลกสบบหรจ าแนกตามกลมอายเทานน การอธบายถงความสมพนธของปจจยเชงสภาพแวดลอมและนโยบายกบความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทย และความแตกตางของปจจยดงกลาวระหวางกลมอาย 15-44 ป และกลมอาย 45 ปขนไป ผวจยมงเนนการวเคราะหขอมลโดยสถตการวเคราะหการถดถอยโลจสตกแบบสองกลมส าหรบการตอบค าถามการวจยในครงน การวเคราะหความสมพนธหลายตวแปรโดยใชการวเคราะหสมการถดถอยโลจสตกแบบสองกลมในสวนของสภาพแวดลอมและนโยบายทมความสมพนธกบความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทยอาย 15 ปขนไปนน พบวา ในกลมอายระหวาง 15-44 ป ปจจยสภาพแวดลอมและนโยบาย มเพยงปจจยการพบพฤตกรรมการสบบหรในตวบานทพบวา ผทไมเคยพบการสบบหรในตวบานจะมโอกาสในการเลกบหรไดส าเรจกวาผทในบานมการสบบหรแมจะเปนประจ าหรอเปนครงคราว สงถง 3.74 เทา ทระดบนยส าคญทางสถต 0.001 ขณะทปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายอนๆ ไมมความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถต ส าหรบปจจยทมความสมพนธกบการเลกสบบหร

��1��61.indd 228 11/4/2561 16:22:32


ไดส าเรจอนๆ ประกอบดวย สถานภาพสมรส โดยผทมสถานภาพแบบสมรส จะมโอกาสในการเลกสบบหรไดส าเรจนอยกวาผทมสถานภาพโสด รอยละ 44.7 ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 นอกจากนการมพฤตกรรมการสบบหรแบบนานๆ ครง จะมโอกาสในการเลกบหรไดส าเรจมากกวาคนทมพฤตกรรมการสบบหรเปนประจ า 4.03 เทา ทระดบนยส าคญทางสถต 0.001 และเมอพจารณาพฤตกรรมการดมสราพบวาผทเคยดมสราแตไมไดดมในรอบปทผานมาจะมโอกาสเลกบหรไดส าเรจกวาผทไมเคยดมสรา 2.36 เทา ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 ในสวนของจ านวนครงของความพยายามในการเลกสบบหร พบวาผท มความพยายามในการเลกบหรมากกวา 2 ครง จะมโอกาสเลกบหรใหส าเรจยากกวาผทมความพยายามในการเลกบหร 1 ครง รอยละ 60.5 โดยเมอพจารณารวมกบปจจยอนๆ ในแบบจ าลอง พบวาปจจยดงกลาวในแบบจ าลองขางตนสามารถอธบายความผนแปรของการเลกสบบหรไดส าเรจรอยละ 19.23 ส าหรบกลมอาย 45 ปขนไป ปจจยสภาพแวดลอมและนโยบาย มเพยงปจจยการพบพฤตกรรมการสบบหรในตวบานเชนเดยวกบกลมอาย 15 – 44 ป ทพบวา ผทไมเคยพบเหนหรอมการสบบหรในตวบานจะมโอกาสในการเลกสบบหรไดส าเรจกวาผทพบเหนการสบบหรในตวบานเปนประจ าหรอเปนบางครงมากถงเกอบ 6 เทา ขณะทปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายอนๆ ไมมความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถต อยางไรกตามในกลมอาย 45 ปขนไป พบวา ภาวะของการเจบปวยจนแพทยตองบอกใหเลกสบบหรเปนสาเหตส าคญทท าใหเลกบหรไดอยางส าเรจเมอพจารณารวมกบสาเหตในการเลกอนๆ โดยผทเลกดวยสาเหตนจะมโอกาสในการเลกบหรไดส าเรจ 1.45 เทา นอกจากนปจจยทมความสมพนธกบการเลกสบบหรไดส าเรจ ประกอบดวย พฤตกรรมการดมสราในรอบปทผานมา เมอเปรยบเทยบกบคนทไมเคยดมสราเลยพบวารปแบบการดมสราทงแบบไมทกสปดาห และดมทกสปดาหจะสงผลใหการเลกบหรไดส าเรจยากขน รอยละ 47.8 และ 42.4 ตามล าดบ ขณะทจ านวนครงของความพยายามในการเลกสบบหร พบวา ผทมความพยายามในเลกเลกสบบหร 2 ครง จะมโอกาสในการเลกสบบหรไดส าเรจนอยกวาผทมความพยายามเพยง 1 ครง รอยละ 43.6 ทระดบนยส าคญทางสถต 0.01 ขณะทผทมความพยายามเลกมากกวา 2 ครง ยงมโอกาสในการเลกสบบหรไดส าเรจนอยกวาผทพยายามเลกเพยง 1 ครง รอยละ 49.8 ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 เมอพจารณาปจจยดงกลาวขางตน รวมกบปจจยอนๆ ในแบบจ าลอง พบวา ปจจยทงหมดในแบบจ าลองสามารถอธบายความผนแปรของการเลกสบบหรไดส าเรจรอยละ 16.9

��1��61.indd 229 11/4/2561 16:22:33


5. อภปรายผล การศกษาปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายทมความสมพนธกบความส าเรจของการเลกสบบหรของนกสบไทย แสดงใหเหนวาปจจยสภาพแวดลอมและนโยบาย โดยเฉพาะอยางยงในเชงนโยบายทงในสวนของการปรบเพมภาษสรรพสามตบหรเพอใหบหรมราคาทสงมากขน การบงคบใชกฎหมายหามสบในทสาธารณะหรอทท างาน และการรณรงค โฆษณา ประชาสมพนธใหความรการไมสบบหร หรอแมแตภาพค าเตอนอนตรายบนซองบหร ไมปรากฏวาเปนสวนหนงของปจจยในการเลกสบบหรไดส าเรจของทงผทอยในชวงอาย 15-44 ป หรอ ผทมอาย 45 ปขนไป อยางไรกตามผลการศกษาในสวนของคณลกษณะและความส าเรจของการเลกสบบหรของประชากรทท าการศกษา และผลการวเคราะหสองตวแปรคณลกษณะทวไป ปจจยเชงสภาพแวดลอมและนโยบายกบการเลกสบบหรไดส าเรจ สามารถน าผลการศกษามาอภปรายได ดงน ปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายทมความสมพนธกบการความส าเรจของการเลกสบบหรแมวาการวเคราะหความสมพนธหลายตวแปรโดยใชการวเคราะหสมการถดถอยโลจสตกแบบสองกลมจะมเพยงปจจยในเชงสภาพแวดลอมเฉพาะการพบพฤตกรรมการสบบหรในตวบานทมความสมพนธกบการเลกสบบหรไดส าเรจทงในกลมอาย 15 – 44 ป และ 45 ปขนไป ในรปแบบของผทไมเคยพบเหนหรอมการสบบหรในตวบานจะมโอกาสในการเลกสบบหรไดส าเรจกวาผทพบเหนการสบบหรในตวบานเปนประจ าหรอเปนบางครง โดยพบวาในกลมอาย 45 ปขนไป หากไมเคยพบเหนหรอมการสบบหรในตวบาน จะมโอกาสในการเลกสบบหรไดส าเรจมากกวากลมอาย 15 – 44 ป สาเหตส าคญประการหนงอาจเกดจากการทกลมอาย 45 ปขนไป มกจะเปนผทอยในสถานภาพสมรส จงอาจมแนวคดทจะเลกเพอคสมรสหรอเลกเพอลกของตน ไดมากกวากลมอาย 15 – 44 ป ทสวนหนงยงคงเปนผทครองสถานภาพโสด อยางไรกตามการคดกรองกลมเปาหมายในการศกษาครงนทมงเนนจ านวนครงของความพยามยามในการเลกสบบหรอยางนอย 1 ครง มสวนชวยใหเหนวาปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายใด ทมสวนสนบสนนใหเกดความพยายามในการเลกสบบหรของกลมตวอยาง เมอพจารณาจากการกระจายตวในตารางแจกแจงความถของปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายของทงสองกลมอาย พบวา ความตระหนกถงอนตรายจากภาพค า เตอนบนซองบหร มรอยละของผทเคยเหนและตระหนกถงอนตราย สงกวารอยละ 70 ในทงสองกลมอาย ซงสะทอนถงความส าเรจในเชงนโยบาย “การแสดงฉลากและขอความในฉลากของบหรซกกาแรต” ทสามารถสรางความตระหนกถงอนตรายของบหรใหกบกลมผสบบหรไดเปนจ านวนมาก และอาจน าไปสการลดลงของอตราการสบบหรในอนาคต แมจะไมพบวาปจจยดงกลาวน าไปสการเลกสบบหรไดส าเรจในทงสองกลมอายกตาม ซงสอดคลองกบผลการศกษาทผานมาในอดต (Mccool et al., 2012) ทการมภาพค าเตอนจะชวยใหผสบบหรรบรถงอนตรายมากยงขน และน าไปสความคดทจะเลกสบบหร เมอพจารณาจาก

��1��61.indd 230 11/4/2561 16:22:33


สาเหตของการเลกหรอความพยายามเลกสบบหรครงสดทาย พบวา การถกรองขอจากคนในครอบครวใหเลกสบบหร เปนสาเหตหลกทท าใหเลกสบบหรของทงผทอยในกลมอาย 15 – 44 ป และอาย 45 ปขนไป โดยทงสองกลมอายมรอยละของการเลกสบเนองมาจากสาเหตดงกลาวใกลเคยงกนทประมาณรอยละ 40 ซงเปนจ านวนทใกลเคยงกบการพบพฤตกรรมการสบบหรในตวบาน ซงในกลมอาย 15 -44 ป ไมเคยพบการสบบหรในตวบาน รอยละ 38.8 และกลมอาย 45 ปขนไป รอยละ 40.6 จงอาจกลาวไดวาการรณรงคในประเดนของควนบหรมอสองเปนประเดนทยงควรใหความส าคญ ขณะทปจจยเรองของราคาบหร กลายเปนสาเหตส าคญของการเลกสบบหรถดจากการถกรองขอจากคนในครอบครว หากแตพบวาในกลมผทมอาย 15 – 44 ป มากกวาอาย 45 ปขนไป คดเปนรอยละ 36.7 และ 29.0 ตามล าดบ สอดคลองกบการศกษาของ Siaphpush et al. (2009) ทชใหเหนวาผลของการปรบขนราคาบหร มกจะสงผลกระทบแกกลมคนทมรายไดต ามากกวาผมรายไดสง นอกจากนการศกษาของ Sarntisart (2011) พบวานโยบายการขนภาษสรรพสตบหรมผลตอพฤตกรรมการบรโภคไมมากนก สาเหตส าคญมาจากการทบรษทบหรมกจะปรบราคาพนฐานของบหรใหต าเพอหลกเลยงภาษสรรพสามต ในกรณนแมจะไมสามารถสรปผลการศกษาใหเหนไดชดเจนวากลมผทมรายไดมาก จะเปนผทอยในชวงอาย 45 ปขนไปกตาม แตกชใหเหนวาการเลกสบบหรเนองมาจากราคาของบหร ยงเปนสาเหตล าดบตนๆ ของการเลกสบบหร การไดรบความรเรองโทษของการสบบหรผานการรณรงค ประชาสมพนธ เปนสาเหตของการเลกและความพยายามเลกสบบหรในล าดบถดมา โดยมผทพยายามเลกเพราะเหตผลดงกลาวประมาณรอยละ 20 ในทงสองกลมอาย แมการศกษาในเชงทฤษฎและแนวคดทเกยวของกบการปรบเปลยนพฤตกรรมทางสขภาพจะชใหเหนวาความร มสวนส าคญในการปรบเปลยนพฤตกรรมทางสขภาพ หากแตในกรณของการเลกสบบหรนน การใหความรเกยวกบการไมสบบหรทมงไปหาจดหมายอยางผสบบหรอาจยงไมเพยงพอ เทากบการใหความรแกคนรอบขาง หรอการเลกบหรในภาคปฏบต ส าหรบการมกฎหมายการหามสบบหรในทสาธารณะเปนสาเหตล าดบสดทายของกลมตวอยางทงสองกลมอาย โดยในกลมอาย 45 ปขนไป มเพยงรอยละ 12.3 ทพยายามหรอเลกสบบหรดวยเหตผลดงกลาว ขณะทในกลมอาย 15 – 44 ป คดเปนรอยละ 17.9 การมอยของกฎหมายการหามสบบหรในทสาธารณะและทท างาน น าไปสการจ ากดพนทการสบบหรในแงของการปฏบต แมจะพบวามงานหลายชนทท าการศกษาแลวพบวากฎหมายลกษณะดงกลาวสามารถลดอตราการสบบหร และสงผลใหเกดการไมอยากสบบหรอยบาง (Dinno & Glasntz, 2009; Chang et al., 2010) หากแตการบงคบใชยงคงมความยดหยนอยมาก อาท สถานทปลอดบหรประเภทท 2 ทยงสามารถจดใหมเขตสบบหรได เปนตน

��1��61.indd 231 11/4/2561 16:22:34


แมจะไมพบวาปจจยสภาพแวดลอมและนโยบายมความสมพนธโดยตรงตอความส าเรจของการเลกสบบหร แตกลบพบวามปจจยอนๆ ทมความสมพนธกบความส าเรจในการเลกสบบหร อกทงยงพบความแตกตางระหวางปจจยทมความสมพนธกบการเลกสบบหรไดส าเรจของทงสองกลมอาย ซงเปนสงทควรน ามาอภปรายเพมเตม โดยมรายละเอยดดงน กลมอาย 15 – 44 ป ส าหรบกลมอาย 15 - 44 ป การมสถานภาพสมรสแบบสมรสแลว จะมโอกาสในการเลกสบบหรยากกวาสถานภาพอนๆ เมอพจารณารวมกบงานศกษาในอดตจะเหนวาสถานภาพสมรสมสวนส าคญตอพฤตกรรมของบคคล เหตผลหนงกเพราะผทแตงงานแลวมหนาทรบผดชอบมากขน จากทเคยอยตวคนเดยวกลบตองมภาระหนาทตองดแลครอบครว จงอาจกอใหเกดความกงวลใจทตองท างานหนกมากขนหรอตองการหารายไดเพมมากขน จงอาจเปนสาเหตใหผทสมรสแลวมพฤตกรรมเสยงตอการบรโภคสงเสพตดไดงาย งาย โดยเขาใจวาบหร สรา มสวนชวยใหคลายเครยดได ในกรณของสถานภาพสมรสในกลมอาย 45 ปขนไป เมอพจารณาจากการวเคราะหสองตวแปร กลบพบวา กลมทเลกสบบหรไมส าเรจกลบเปนกลมทมสถานภาพโสดมากกวากลมอนๆ ซงสะทอนใหเหนความแตกตางของสถานภาพสมรสทมตอความส าเรจของการเลกสบบหรทมความแตกตางกน ปจจยความถในการสบบหร พบวาม การสบบหรแบบนานๆ ครง มโอกาสในการเลกสบบหรไดส าเรจมากกวาการสบเปนประจ า เฉพาะในกลมอาย 15 – 44 ป ทงนความถในการสบบหรเปนมาตรวดการตดบหรทส าคญ โดยการสบบหรนานๆ ครง ทมลกษณะของการสบแบบไมสม าเสมอหรอก าหนดระยะเวลาแนนอนไมได หรอไมไดสบเปนประจ าทกวน หรอเฉพาะโอกาสพเศษเมอไปงานเลยง มโอกาสเลกบหรไดส าเรจกวาผทสบเปนประจ าสงถง 4 เทา การหาวธการหรอแนวทางในการพยายามลดจ านวนบหรทสบ หรอก าหนดสถานการณในการสบบหร อาจเปนชองทางส าคญส าหรบการงดการสบบหรใหส าเรจ หากแตในกลมอาย 45 ปขนไป ทสบบหรมาอยางยาวนานจนไมสามารถเลกบหรทสบเปนประจ า อาจพจารณาปจจยการลดการสบเฉพาะสถานการณรวมดวย เพอเปนสวนหนงของแนวทางในการเลกบหรไดส าเรจเชนในกลมอาย 15 – 44 ป ในสวนของพฤตกรรมการดมสราในรอบปทผานมา ในกรณของกลมอาย 15 – 44 ป พบวา การทงดเวนการดมในรอบปทผานมา มความสมพนธตอการเลกบหรไดส าเรจสงถง 2.36 เทา ผลการศกษาดงกลาวสอดคลองกบการส ารวจพฤตกรรมการสบบหรและการดมสราของประชากร ป 2554 ทพบวา การเลกสบบหรมกปรากฏพรอมกบการเลกดม (ศนยวจยปญหาสรา, 2556) การรณรงคและสงเสรมใหเกดการละเวนจากสารเสพตดประเภทบหรและสรา และรปแบบของการรณรงคพรอมกนทงสองสง อาจมสวนส าคญในการสงเสรมใหเกดการเลกบหรไดส าเรจ สาเหตทส าคญอกประการหนงคอ การเลกบหรโดยยงคงบรโภคสราอยใน มความเสยงในการทผทเลกบหร หรอก าลงมความพยายามในการเลกสบบหร ตองน าตนเองเขาไปอยในบรบทของการสงสรรค ทอาจ

��1��61.indd 232 11/4/2561 16:22:35


มผอนยงคงสบบหรอย หรอท าใหตนไดรบควนบหรมอสองและเกดการอยากสบขนมาจนไมสามารถเลกไดในทสด ส าหรบปจจยจ านวนครงของความพยายามในการเลกสบบหร เปนสงทสะทอนถงความมงมน และความตงใจในการเลกสบบหร ผลการศกษาในกลมอาย 15 – 44 ป สอดคลองกบการศกษาในอดต โดยผทมความพยายามในการเลกสบบหร 1 หรอ 2 ครง จะมโอกาสในการเลกสบบหรไดส าเรจกวา ผทพยายามมากกวา 2 ครง เปนการแสดงใหเหนวาผทมการเตรยมตวและมความพรอมในการเลกบหร และมแรงจง ใจท ดส งผลใหการเลกบหรม โอกาสส า เรจส ง (Jetiyanuwatr, 2001) อยางไรกตามส าหรบกลมอาย 15 – 44 ป ความพยายามในครงท 2 ยงคงไมมความสมพนธตอการเลกไมส าเรจอยางมนยส าคญทางสถต ดงนนแลวในชวงอายดงกลาว หากความพยายามครงแรกเลกไมส าเรจ ยงคงมโอกาสเลกบหรไดส าเรจอกครงหนงหากมความมงมนตงใจมากกวาเดมกลมอาย 45 ปขนไป นอกเหนอจากปจจยการพบพฤตกรรมการสบในตวบานทมความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถตแลวนน ปจจยทมความแตกตางอยางชดเจนกบกลมอาย 15 – 44 ป คอการมปญหาสขภาพ กลมผสบบหรเมอมอายมากขน จะมโอกาสในการเลกสบไดส าเรจกวากลมอายอน ทงนเมออายมากขนจะเรมแสดงอาการเจบปวยอนเนองมาจากการสบบหร และมกจะไดรบค าแนะน าหรอการบ าบดเพอเลกบหร (Osler & Prescott, 1988) การจะเลกสบบหรของนกสบไทยมกจะตองรอคอยใหตนเกดปญหาทางสขภาพ หรอรอใหมแพทยมาแนะน าใหเลกสบบหร จงจะเลกสบบหร ดงนนมาตรการหรอแนวทางในการสงเสรมใหเกดการเลกบหร ตองท าการพฒนาใหสามารถเขาถงกลมเปาหมายขณะทอายยงไมมากนก เพอปองกนไมใหเกดการเลกสบบหรเนองมาจากปญหาสขภาพเมอเขาสอายทเพมมากขน พฤตกรรมการดมสราในรอบปทผานมา แมจะเปนปจจยทมความสมพนธตอการเลกสบบหรไดส าเรจเชนเดยวกบในกลมอาย 15 – 44 ป อยางไรกตามการเลกดมสราในรอบปทผานมา ไมมความสมพนธอยางมนยส าคญตอการเลกสบบหรไดส าเรจเชนเดยวกบในกลมอายขางตน หากแตพบวา การทกลมตวอยางทมอาย 45 ปขนไป ไมวาจะดมสราในระดบความถทกสปดาห หรอไมทกสปดาหลวนแลวแตสงผลใหโอกาสในการเลกบหรไดส าเรจลดลงกวารอยละ 40 เนองมาจากบรบททางสงคมทยงคงอยในบรรยากาศของงานเลยง สงสรรค ยอยมโอกาสทจะกลบไปสบบหรไดใหมเนองจากคนในบรบทดงกลาวยงคงสบอย

��1��61.indd 233 11/4/2561 16:22:35


6. ขอเสนอแนะ 6.1 หนวยงานทมสวนเกยวของในการก าหนดนโยบายดานการปองกนการบรโภคยาสบ อาท มลนธรณรงคเพอการไมสบบหร ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส) กระทรวงสาธารณสข ยงมความจ าเปนตองพฒนานโยบายทมประสทธภาพ และสามารถสรางชองทางสอสารไปยงผทยงคงสบบหรในปจจบนใหตระหนกถงอนตรายและพษภยทเกดจากการสบบหรเพมมากขน 6.2 หนวยงานทมสวนเกยวของในการก าหนดนโยบายดานการปองกนการบรโภคยาสบ ควรใหความส าคญกบนโยบายทมความเฉพาะเจาะจงไปยงกลมอายเพอใหสามารถแกไขปญหาการสบบหรใหสอดคลองกบบรบทแตละชวงอาย โดยเฉพาะการปองกนและรณรงคงดการสบบหรตงแตยงอายไมมากนก เพอปองกนไมใหการเลกสบบหรตองเปนผลมาจากการมปญหาดานสขภาพในตอนทมอายมากแลว 6.3 ปจจยสงเสรมความส าเรจในการเลกบหรทส าคญประการหนง คอ การไมพบพฤตกรรมการสบบหรในตวบาน การจดท าโฆษณา ประชาสมพนธ เพอสงเสรมใหเกดการปองกนไมใหมการสบบหรในตวบาน หรอการไดรบควนบหรมอสอง อาจเปนชองทางส าคญในการลดการสบบหรของนกสบไทย อกทงยงปองกนไมใหคนในบานจากการเลยนแบบพฤตกรรมของผทสบบหร 6.4 นกสบไทยทมความพยายามในการเลกสบบหร ควรมการพจารณาแนวทางในการสนบสนน และสงเสรมใหสามารถเลกสบบหรไดส าเรจ เนองจากปจจบนอตราความส าเรจในการเลกสบบหรของนกสบไทย นบวามอตราคอนขางต า 6.5 ส าหรบผทไมเคยพยายามในการเลกสบบหร การสรางใหเกดความมงมนและตงใจในการเลกสบบหรโดยอาศยความพยายามเพยงหนงครง เปนแนวทางส าคญในการรณรงคใหเกดการเลกสบบหรส าหรบผทยงคงสบบหรอยในปจจบน 6.6 ปจจยเชงนโยบายในปจจบนทงในประเดนเกยวกบกฎหมาย มาตรการทางภาษตอราคาบหร การประชาสมพนธ ภาพค าเตอนอนตรายจากบหรบนซอง ยงไมสามารถสงผลกระทบทางตรงตอการเลกบหรไดส าเรจ จงเปนโจทยส าคญในการหาวธแกไขปญหา ซงอาจมงเนนไปยงการสงเสรมใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรม อาท การสงเสรมใหทดลองเลกบหรในโอกาสส าคญของชวต หรอแมแตการรณรงคการเลกสบบหรพรอมกบการเลกบรโภคสรา เปนตน

��1��61.indd 234 11/4/2561 16:22:36


Reference Chang, F. C., Chung, F. H., Yu, P. and Chao, K. U. (2010). The Impact of Graphic Cigarette Warning Labels and Smoke-Free Law on Health Awareness and Thoughts of Quitting in Taiwan.” Health Education Research, 26(2), 179- 191. Dinno, A. and Glantz, S. (2009). Tobacco Control Policies are Egalitarian: A Vulnerabilities Perspective on Clean Indoor Air Laws, Cigarette Prices. and Tobacco Use Disparities.Social Science and Medicine, 68 (2009), 1439-1447. Jetiyanuwatr, C. (2001). Factors associated with smoking cessation of public health officials in Kanchanaburi Province (Master’sThesis), DepartmentofScience, Faculty of Science (Biostatistics), Mahidol University. John, S.D. & John, F.T,. (2010). Human Development: Across the lifespan. (5th ed.) NY:The McGraw Hill. McCool, J., Webb, L., Cameron, L.D., Hoek, J. (2012). Graphic warning labels on plain cigarette packs: will they make a difference to adolescents?. Social Science & Medicine, 74(8), 1269-1273. Osler, M. and Prescott, E. (1998). Psychosocial behavioural and health determinants of successful smoking cessation: A longitudinal Study of Danish Adults. Tobacco Control, 7(3), 262–267. Sarntisart, I. (2011). Tax Policies on Tobacco Products in Thailand: The Way Forward. Geneva: World Health Organization. Siahpush, M., Wakefield, M. A., Spittal, M. J., Durkin, S. J., and Scollo, M. M. (2009). Taxation Reduces Social Disparities in Adult Smoking Prevalence.” The American Journal of Preventive Medicine, 36(4), 285-291.

��1��61.indd 235 11/4/2561 16:22:37


ความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสม (จเอพ) ส าหรบมะมวงของเกษตรกร อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

KNOWLEDGE NEED TOWARD GOOD AGRICULTURAL PRACTICE (GAP) FOR MANGO IN SAMKO DISTRICT, ANG THONG PROVINCE

อลษา กลนประทม พชราวด ศรบญเรอง สาวตร รงสภทร

Alisa Klinprathum, Patcharavadee Sriboonruang, Savitree Rangsipaht

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอศกษา 1) ปจจยพนฐานสวนบคคล 2) ปจจยพนฐานทาง

เศรษฐกจ 3) ปจจยการใชสารเคม 4) ปจจยการเปดรบขอมลขาวสารเกยวกบการผลตมะมวง 5) ปจจยความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง และ 6) ความสมพนธระหวางปจจยพนฐานสวนบคคล ปจจยพนฐานทางเศรษฐกจ ปจจยการใชสารเคม ปจจยการเปดรบขอมลขาวสารเกยวกบการผลตมะมวงกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงของเกษตรกรผผลตมะมวงในอ าเภอสามโก จงหวดอางทอง 7) เพอศกษาปญหาและขอเสนอแนะของเกษตรกรทมตอการผลตมะมวง กลมตวอยางทใชในการวจย จ านวน 154 ราย โดยใชแบบสมภาษณในการเกบรวบรวมขอมล สถตทใช ในการวเคราะหขอมล ไดแก คาความถ คารอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาต าสด คาสงสด และคาไคสแควร

ผลการวจยพบวา เกษตรกรสวนใหญเปนเพศหญง อายเฉลย 54.71 ป มระดบการศกษา ประถมศกษาหรอต ากวา มจ านวนสมาชกในครวเรอนเฉลย 4.01 คน มประสบการณในการผลตมะมวงเฉลย 16.71 ป เกษตรกรมพนทปลกมะมวงเฉลย 10.30 ไร/ครอบครว โดยมรายไดจากการจ าหนายมะมวงเฉลย 136,727.27 บาท/ป มรายจายจากการผลตมะมวงเฉลย 44 ,862.34 บาท/ป มการใสปยเคมเฉลย 3.14 ครง/ป ใชสารควบคมการเจรญเตบโตเฉลย 0.95 ครง/ป ใชสารปองกนและก าจดศตรพชเฉลย 15.78 ครง/ป เปดรบขาวสารสอบคคลจากเพอนบาน สอกจกรรมจากการประชม สอมวลชนจากโทรทศน เกษตรกรมความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบ Department of Agriculture Extension and Communication, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Chatujak Bangkok, 10900, Thailand.

Department of Agricultural Extension and Communication, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Chatujak Bangkok, 10900, Thailand.

Department of Agricultural Extension and Communication, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Chatujak Bangkok, 10900, Thailand.

��1��61.indd 236 11/4/2561 16:22:39


มะมวงอยในระดบปานกลาง โดยมความตองการความรดานการจดการกระบวนการผลตเพอใหไดผลผลตคณภาพ และดานพนทปลกอยในระดบมากผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา เพศ ประสบการณผลตมะมวง แรงงานจาง รายไดจากการจ าหนายมะมวง รายจายจากการผลตมะมวง การใชสารเคม และสอบคคลมความสมพนธกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงทระดบนยส าคญทางสถตท 0.05 ค าส าคญ : ความตองการความร, เกษตรกร, มะมวง, เกษตรดทเหมาะสม, จงหวดอางทอง

��1��61.indd 237 11/4/2561 16:22:39


ABSTRACT The objectives of this research were to study; 1) demographic factors,

2) economic factors, 3) chemical factors, 4) media exposure toward mango plantation, 5) knowledge needs toward good agricultural practices (gap) for mango, and 6) to explore the relationship between demographic factors, economic factors, chemical factors, media exposure and knowledge needs toward gap for mango in Samko district, Ang tTong province. 7) problem and suggestion of farmers toward mango plantation. Samples consisted of 154 mango plantation farmers. Data were collected by using questionnaires. Statistical analysis included frequency, percentage, mean, standard deviation, minimum and maximum. Hypotheses were tested by using chi-square.

Results of this research found that majority of farmers were female with an average age of 54.71 years, attained primary school or below, average family member 4.01 persons, grew average experiences of mango 16.71 years. on the average, farmers plant mangoes 10.30 rais, earned income from mango plantation 136,727.27 baht/year, had expenses from mango plantation 44,862.34 baht/year, used chemical fertilizers 3.14 time/year, used plant growth regulators 0.95 time/year, and used pesticide 15.78 time/yearม getting information about mango via personal media was from neighborhood, specialized media was from meeting. mass media was from television, knowledge needs toward gap for mango was in the moderate level, knowledge needs towards planting areas and quality of production management were in the high level, hypotheses testing showed that gender, experiences in mango cultivation, hired labor, income, expenses, chemical fertilizers using and people media related to knowledge needs toward good agricultural practices for mango at 0.05 level of significance. Keywords: knowledge need, farmers, mango, good agricultural practices (GAP), Ang Thong Province

��1��61.indd 238 11/4/2561 16:22:40


1. บทน า มะมวงเปนไมยนตน มชอวทยาศาสตรวา Mangifera Indica Linn. อยในวงศ

Anacardiaceae มะมวงเปนผลไมทคนทวไปสวนใหญนยมบรโภคกนทวโลก เนองจากมรสชาตอรอย สสวยงาม และใหคณคาทางอาหารสง เนอมะมวงประกอบดวยน า คารโบไฮเดรต กรดอนทรย แรธาต สารส สารประกอบทใหกลนรส ฯลฯ มะมวงมไขมนและโปรตนในปรมาณทนอยมาก คารโบไฮเดรตทพบในมะมวงสวนใหญเปนน าตาลและใยอาหาร มะมวงสกมปรมาณวตามนเอเพงสงขนอยางมากเมอเทยบกบมะมวงหามและดบ วตามนเอในมะมวงอยในรปของแคโรทนอยดซงเปนสารเรมตนของวตามนเอ วตามนเอมความส าคญตอการมองเหนและกระบวนการเมแทบอลซมตางๆของรางกาย ผลมะมวงแบงการบรโภคไดเปน 3 ประเภท ไดแก ผลมะมวงบรโภคผลสก เชน อกรอง น าดอกไม โชคอนนต มหาชนก ยายกล า ลนงเหา และหนงกลางวน ผลมะมวงบรโภคผลดบ เชน เขยวเสวย ฟาลน แรด เพชรบานลาด มนเดอนเกา บางขนศร ทองด า เขยวมรกต ขายตก หนองแซง และพมเสนมน และผลมะมวงส าหรบใชแปรรปเปนผลตภณฑในอตสาหกรรมอาหาร เชน แกว สามป และตลบนาค (Tavatchai Radanachaless, 2010 : 36)

ในประเทศไทยมะมวงเปนผลไมมการผลตมากทสดเปนอนดบ 2 ของโลกในกลมไมผลเขตรอน แตเปนอนดบ 5 ของโลกในกลมผลไมทวไป นบเปน 1 ใน 6 ไมผลเศรษฐกจหลกของประเทศไทย มะมวงถอวาเปนผลไมทมพนทการปลกมากทสดในประเทศ ประมาณ 2.4 ลานไร ในจ านวนนพนททใหผลผลตแลวมเพยง 2.0 ลานไร วดเปนผลผลตไดประมาณ 2.8 ลานตนตอป หรอใหผลผลตเฉลยประมาณ 1.4 ตนตอไร แมมการสงออกไมเกนรอยละ 2 ของปรมาณทผลตไดในแตละป แตมะมวงและผลตภณฑยงน ารายไดเขาสประเทศปละมากๆ เชน ลาสดในป 2557 รวมมลคากวา 3,219 ลานบาท โดยแยกเปนเฉพาะผลสด 1,270 ลานบาท ทเหลอเปนผลตภณฑ ไดแก บรรจภาชนะอดลม 1,308 ลานบาท อบแหง 241 ลานบาท และแชแขง 423 ลานบาท ชาวสวนทมอาชพผลตมะมวงเพอการสงออก สามารถสรางรายไดจากการจ าหนายมะมวงผลสดคณภาพสงกวา 85,000 บาท/ไร/ป คดเปนสดสวนรายไดตอรายจายทสงถง 2.9 ตอ 1 (Office of Agricultural Economics, 2015 : 51)

ดวยพนฐานของเกษตรกรในทองถนอ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ไดมการท าการเกษตรท าสวนเปนอาชพหลก โดยพนทสวนหนงไดท าการปลกมะมวง และมการพฒนาตอยอดขยายพนทปลก ปจจบนมพนทปลกจ านวน 4,177 ไร เกษตรกรผผลตมะมวงในอ าเภอสามโก จงหวดอางทองมกลมมะมวงเพอการสงออกอยสวนหนง ซงถอวาเปนอาชพหลกของเกษตรกร ทสรางรายไดใหประเทศ จากการสมภาษณเกษตรกรในพนท พบวามเกษตรกรผผลตมะมวงอยอกสวนหนงทตองการผลตเพอการสงออก แตยงไมไดมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง ยงขาดการน าความรและขอมลขาวสารเขามาชวยในการผลตมะมวงเพอใหไดมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสม

��1��61.indd 239 11/4/2561 16:22:40


ส าหรบมะมวง ซงขอมลขาวสารเพอใหไดมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง ชวยใหผลผลตมะมวงมคณภาพดเปนทตองการของผบรโภคนนมหลายดานดวยกน เรมตงแตดานการผลต การปฏบตดแลรกษา ไดแก การปลก การใสปย การใหน า การตดแตงกง การปลดผลออน การปองกนก าจดศตรพช โรคทพบ และการใชสารเคม ดานการเกบเกยว ไดแก หลกเกณฑและวธการในการคดเลอกและการตดสนใจกอนการเกบเกยว อปกรณทใชในการเกบเกยว วธการทใชในการเกบเกยว เครองมอทใชในการเกบเกยว และเวลาในการทดสอบสารพษตกคาง ดานการควบคมคณภาพ ไดแก วธปฏบตการรวบรวมผลผลต การท าความสะอาดผลผลต การปองกนก าจดศตรทตดมากบผลผลต การคดเกรด และการบรรจหบหอ ดานตนทนการผลต ไดแก คาจางแรงงาน และคาวสด ดานการตลาดและการจ าหนาย ไดแก วธการจ าหนายผลผลต ปรมาณการจ าหนายผลผลต และลกษณะการจ าหนายผลผลตของเกษตรกร

ผวจยจงสนใจศกษาความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงของเกษตรกร อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ซงขอมลทไดจากการศกษานสามารถใชในการสงเสรมใหเกษตรกรผผลตมะมวงรายยอยสามารถผลตมะมวงไดและใหมประสทธภาพและประสบความส าเรจ เกดความยงยนทางธรกจการผลตมะมวงตอไป 2. วตถประสงคของการวจย

2.1 เพอศกษาปจจยพนฐานสวนบคคลของเกษตรกรผผลตมะมวง อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

2.2 เพอศกษาปจจยพนฐานทางเศรษฐกจของเกษตรกรผผลตมะมวง อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

2.3 เพอศกษาปจจยการใชสารเคมของเกษตรกรผผลตมะมวง อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

2.4 เพอศกษาปจจยการเปดรบขาวสารเกยวกบการผลตมะมวงของเกษตรกรผผลตมะมวง อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

2.5 เพอศกษาความตองการความร เกยวกบเกษตรดท เหมาะสมส าหรบมะมวงของเกษตรกรผผลตมะมวง อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

2.6 เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยพนฐานสวนบคคล ปจจยพนฐานทางเศรษฐกจ ปจจยการใชสารเคม การเปดรบขาวสารกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสม ส าหรบมะมวงของเกษตรกร อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

2.7 เพอศกษาปญหาและขอเสนอแนะของเกษตรกรทมตอการผลตมะมวง

��1��61.indd 240 11/4/2561 16:22:41


3. ขอบเขตของการวจย การวจยครงนเปนการวจยเกยวกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบ

มะมวงของเกษตรกร อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง และหาแนวทางพฒนาการผลตและการจ าหนาย โดยมงประเดนศกษาดงน

3.1 ความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสม - แหลงน า - พนทปลก - การใชวตถอนตรายทางการเกษตร - การเกบรกษาและการขนยายผลตผลในฟารม - การบนทกขอมล - ผลตผลผวสวยปลอดจากศตรพช - การจดการกระบวนการผลตเพอใหไดผลผลตคณภาพ - การเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว

3.2 ประชากรทใชในการศกษาครงนคอ เกษตรกรผผลตมะมวงในอ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ตามบญชรายชอทลงทะเบยนในป พ.ศ.2558 ทยงไมผานมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงทงหมด 250 ราย โดยท าการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง 154 ราย ในชวงเดอนมนาคม 2560

4. วธด าเนนการวจย

4.1 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษา คอ เกษตรกรทลงทะเบยนผผลตมะมวงทยงไมผานมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสม อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง จ านวน 5 ต าบล ดงน คอ ต าบลสามโก ต าบลราษฎรพฒนา ต าบลอบทม ต าบลมงคลธรรมนมต และต าบลโพธมวงพนธ ตามบญชรายชอทลงทะเบยนทงหมดจ านวน 250 ราย และท าการคดเลอกโดยวธการสมตวอยางแบบหลายขนตอน (Multiple Stage Sampling) เพอใหไดขนาดกลมตวอยาง จ านวน 154 ราย โดยขนตอนท 1 ผวจยใชวธการค านวณขนาดตวอยาง (Sample size) โดยใชการค านวณสตรของ Yamane (Surin Niyamangkoon, 2013: 94) ความคลาดเคลอนเนองจากการสมตวอยางในทนก าหนดใหเทากบ 0.05 ขนท 2 น าจ านวนกลมตวอยางทค านวณได คอ 154 ราย ไปแบงกลมตวอยางแบบแบงชนภมชนดสมเปนสดสวน (Proportional Stratified Sampling) ซงจ านวนกลมตวอยางสามารถจ าแนกตามต าบลทง 5 ต าบล ต าบลสามโกจ านวน 25 ราย ต าบลราษฎรพฒนาจ านวน 10 ราย ต าบลอบทมจ านวน 57 ราย ต าบลมงคลธรรมนมตจ านวน 51 ราย และต าบลโพธม วงพนธ

��1��61.indd 241 11/4/2561 16:22:41


จ านวน 11 ราย ขนตอนท 3 ใชวธการสมตวอยางแตละต าบลโดยวธการสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling) โดยใชวธจบฉลากโดยดจากบญชรายชอเกษตรกรทลงทะเบยนผผลตมะมวงทยงไมผานมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสม อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

4.2 เครองมอทใชในการวจย การวจยครงนใชแบบสมภาษณทมทงปลายปดและปลายเปด โดยน าแบบสมภาษณใหผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน ตรวจสอบความตรง (Validity) ของเครองมอและปรบปรงแกไขจากนนน าแบบสอบถามไปทดลองใช (try out) จ านวน 30 ชด ทดสอบความเชอมน (Reliability) ตวแปรความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง ไดคา Cronbach’s alpha เทากบ 0.88 ซงเปนคาทสามารถน าไปใชเกบขอมลในการวจยครงน เกบรวบรวมขอมลในเดอนมนาคม พ.ศ. 2560 โดยไดมการศกษาตวแปรตนและตวแปรตามทงหมด 5 ตวแปร ดงน ปจจยพนฐานสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา สมาชกในครวเรอน และประสบการณการผลตมะมวง ปจจยพนฐานทางเศรษฐกจ ไดแก พนทปลก แรงงานในครวเรอน แรงงานจาง รายไดจาก การจ าหนายมะมวง รายจายจากการผลตมะมวง และ ภาระหนสน ปจจยการใชสารเคม ไดแก การใสปยเคม การใชสารควบคมการเจรญเตบโต และ การใชสารปองกนและก าจดศตรพช การเปดรบขาวสารเกยวกบมะมวง ไดแก สอบคคล สอกจกรรม สอมวลชน และ สอออนไลน และจากการทผวจยไดทบทวนวรรณกรรมตางๆ รวมทงศกษาเอกสารทางวชาการเพมเตม เรองมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงของ Department of Agriculture (2558) จากนนไดวเคราะหและสงเคราะหขอมลทงหมด จงสามารถก าหนดตวแปรตามทใชในการศกษาเรองความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง ซงสามารถแบงออกเปน 8 ดาน ดงน 1) แหลงน า 2) พนทปลก 3) การใชวตถอนตรายทางการเกษตร 4) การเกบรกษาและการขนยายผลตผลในฟารม 5) การบนทกขอมล 6) ผลตผลผวสวยปลอดจากศตรพช 7) การจดการกระบวนการผลตเพอใหไดผลผลตคณภาพ และ 8) การเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว

4.3 การวเคราะหขอมล ขอมลความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงของเกษตรกร อ าเภอ

สามโก จงหวดอางทอง ก าหนดการวดแบบอนตรภาคชน (Interval scale) ก าหนดคาคะแนนความตองการความรเกยวกบเกษตรดท เหมาะสมส าหรบมะมวงของ

เกษตรกรเปน 3 ระดบ ไดแก ตองการมาก ตองการปานกลาง และตองการนอย มคาคะแนนเทากบ 3 2 และ 1 ตามล าดบ และใชคาเฉลยจดระดบเปนชวงคะแนนเพอแปลความหมายระดบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงของเกษตรกร ดงน

��1��61.indd 242 11/4/2561 16:22:42


คะแนนเฉลย 2.34 – 3.00 หมายถง ตองการความรมาก คะแนนเฉลย 1.67 – 2.33 หมายถง ตองการความรปานกลาง คะแนนเฉลย 1.00 – 1.66 หมายถง ตองการความรนอย สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

คาต าสด คาสงสด และทดสอบความสมพนธโดยใช Chi-square ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 5. ผลการวจย

ปจจยพนฐานสวนบคคล เกษตรกรสวนใหญเปนเพศหญง มอายเฉลย 54.71 ป ระดบการศกษาประถมศกษาหรอต า

กวา จ านวนสมาชกในครวเรอนเฉลย 4.01 คน และประสบการณในการผลตมะมวงเฉลย 16.71 ป ปจจยพนฐานทางเศรษฐกจ

เกษตรกรสวนใหญมพนทปลกมะมวงเฉลย 10.30 ไร มจ านวนแรงงานการผลตมะมวงในครวเรอนเฉลย 2.02 คน มจ านวนแรงงานจางเฉลย 1.15 คน รายไดจากการจ าหนายมะมวงเฉลย 136,727.27 บาท/ป รายจายจากการผลตมะมวงเฉลย 44,862.34 บาท/ป และ เกษตรกรมภาระหนสน (รอยละ 71.4) เปนหนในภาคการเกษตร (รอยละ 71.4) และเปนหนนอกภาคการเกษตร (รอยละ 28.6)

ปจจยการใชสารเคม เกษตรกรมการใสปยเฉลย 3.14 ครง/ป มการใชสารควบคมการเจรญเตบโตเฉลย 0.95 ครง/ป และมการใชสารปองกนและก าจดศตรพชเฉลย 15.78 ครง/ป

ปจจยการเปดรบขอมลขาวสารของเกษตรกร เกษตรกรเปดรบขาวสารจากสอบคคลโดยไดรบขอมลขาวสารผานทางสมาชกในครวเรอน/ญาตพนอง/เพอนบานมากทสด สอกจกรรมไดรบขอมลขาวสารผานทางการประชมมากทสด สอมวลชนไดรบขอมลขาวสารผานทางวทย/โทรทศนมากทสด สวนสอออนไลนไดรบขอมลขาวสารผานทางเวบไซตมากทสด

ความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง ความตองการความร เกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงของเกษตรกรพบวา ระดบความตองการความรโดยรวมเฉลยรวมอยในระดบปานกลาง (คาเฉลย 2.24) และเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการจดการกระบวนการผลตเพอใหไดผลผลตคณภาพ และดานพนทปลก มระดบความตองการความรอยในระดบมาก (คาเฉลย 2.44 และ 2.38 ตามล าดบ) สวนดานผลตผลผวสวยปลอดจากศตรพช ดานการบนทกขอมล ดานการเกบรกษาและการขนยายผลตผลในฟารม ดานการใชวตถอนตรายทางการเกษตร ดานแหลงน า และ ดานการเกบเกยวและการปฏบตหลงการ

��1��61.indd 243 11/4/2561 16:22:43


เกบเกยว มระดบความตองการความรอยในระดบปานกลาง (คาเฉลย 2.32, 2.29, 2.28, 2.19, 2.06, และ 1.95 ตามล าดบ)

ความสมพนธระหวางปจจยพนฐานสวนบคคล ปจจยพนฐานทางเศรษฐกจ ปจจยการใชสารเคม ปจจยการเปดรบขอมลขาวสารกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง

เกษตรกรมความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงโดยรวมอยในระดบปานกลาง แตเมอแยกพจารณาเปนรายดานนน พบวา

ดานการจดกระบวนการผลตเพอใหไดผลผลตคณภาพ พบวา ภาพรวมมระดบความตองการความรอยในระดบมาก มความสมพนธดงน รายจายจากการผลตมะมวง, การเปดรบขาวสารทางการเกษตรจากสอออนไลนมความสมพนธกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง (ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05)

ดานพนทปลก พบวา ภาพรวมมระดบความตองการความรอยในระดบมาก มความสมพนธดงน เพศมความสมพนธกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง (ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05)

ดานผลตผลผวสวยปลอดจากศตรพช พบวา ภาพรวมมระดบความตองการความรอยในระดบปานกลาง มความสมพนธดงน การใสปยเคมมความสมพนธกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง (ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05)

ดานการบนทกขอมล พบวา ภาพรวมมระดบความตองการความรอยในระดบปานกลาง มความสมพนธดงน ประสบการณผลตมะมวงของเกษตรกรมความสมพนธกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง (ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05)

ดานการเกบรกษาและการขนยายผลตผลในฟารม พบวา ภาพรวมมระดบความตองการความรอยในระดบปานกลาง มความสมพนธดงน รายไดจากการจ าหนายมะมวง, รายจายจากการผลตมะมวง, การเปดรบขาวสารทางการเกษตรจากสอบคคลมความสมพนธกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง (ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05)

ดานการใชวตถอนตรายทางการเกษตร พบวา ภาพรวมมระดบความตองการความรอยในระดบปานกลาง มความสมพนธดงน ประสบการณผลตมะมวง, แรงงานจางมความสมพนธกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง (ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05)

ดานแหลงน า พบวา ภาพรวมมระดบความตองการความรอยในระดบปานกลาง มความสมพนธดงน ไมมความสมพนธกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง (ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05)

��1��61.indd 244 11/4/2561 16:22:43


ดานการเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว พบวา ภาพรวมมระดบความตองการความรอยในระดบปานกลาง มความสมพนธดงน การใสปยเคมมความสมพนธกบความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง (ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05)

6. การอภปรายผล

ปจจยพนฐานสวนบคคล เกษตรกรมอายเฉลย 54.71 ป สวนใหญมระดบการศกษาระดบประถมศกษาหรอต ากวา

ซงสอดคลองกบงานวจยของ Jaturon suwannapin (2007) ทศกษาเรองปจจยทมผลตอการไดรบรองแหลงผลตเกษตรดทเหมาะสมของเกษตรกรผปลกมะมวง อ าเภอพราว จงหวดเชยงใหม พบวา เกษตรกรสวนใหญทไมผานมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสมสวนใหญ อายตงแต 51 - 60 ป จบการศกษาระดบประถมศกษาหรอต ากวา จะเหนไดวาเกษตรกรผผลตมะมวงสวนใหญจะเปนผทมระดบการศกษาต าและอยในชวงวยกลางคน ซงในขณะทเกษตรกรทผานมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสมสวนใหญมระดบการศกษาระดบสง เนองจากมความรเพยงพอตอการผลตมะมวงเพอใหผานมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสม

ปจจยพนฐานทางเศรษฐกจ เกษตรกรกลมตวอยางสวนใหญมพนทปลกมะมวงเฉลย 10.30 ไร มจ านวนแรงงานการ

ผลตมะมวงในครวเรอนเฉลย 2.02 คน มจ านวนแรงงานจางเฉลย 1.15 คน รายไดจากการจ าหนายมะมวงเฉลย 136,727.27 บาท/ป รายจายจากการผลตมะมวงเฉลย 44,862.34 บาท/ป และ เกษตรกรมภาระหนสน (รอยละ 71.4) เปนหนในภาคการเกษตร (รอยละ 71.4) และเปนหนนอกภาคการเกษตร (รอยละ 28.6)

ปจจยการใชสารเคม เกษตรกรมการใสปยเคม 3 - 10 ครง/ป เฉลยเทากบ 3.14 ครง/ป ซงสอดคลองกบ

งานวจยของ Chatree Autthawong (2006) ทศกษาเรองแนวทางพฒนาการผลตการจ าหนายมะมวงของกลมเกษตรกร ผปลกมะมวงสงออก อ าเภอพราว จงหวดเชยงใหม พบวา การใสปย 3 ครงตอป โดยใชปยเคมเปนหลก และใชปยชวภาพและปยคอกรองลงมา เกษตรกรทงหมดอาศยการใหน ามะมวงดวยน าฝนเพยงอยางเดยว และสอดคลองกบการวจยของ Sukanda Nakhapaksin (2016) ศกษาเรองรปแบบการพฒนาการทองเทยววถเกษตรอนทรยในกลมจงหวดรอยแกนสารสนธ พบวา รปแบบการพฒนาการทองเทยววถเกษตรอนทรยทเหมาะสมส าหรบกลมจงหวดรอยแกนสารสนธจะตองอยบนฐานความพรอมของทรพยากรทองถน คอ ทรพยากรทางธรรมชาต ทรพยากรทางสงคมและวฒนธรรม และทรพยากรทางสภาพแวดลอมและเหตการณส าคญ และผมสวนไดสวนเสย

��1��61.indd 245 11/4/2561 16:22:44


ทกภาคสวน อนไดแก เกษตรกร ชมชนทองถน ผประกอบการในอตสาหกรรมบรการ ตลอดจนผน าและบคลากรภาครฐทเกยวของ

ปจจยการเปดรบขาวสาร การเปดรบขาวสารทางดานการผลตมะมวง ทางสอบคคลจะเปดรบขาวสารจากสมาชกในครวเรอน/ญาตพนอง/เพอนบานมากทสด (รอยละ 53.2) เนองจากเกษตรกรมความใกลชดและคนเคยกบสมาชกในครวเรอน/ญาตพนอง/เพอนบานมากทสด เมอเกษตรกรมปญหาหรอขอสงสยกจะมการพดคย ปรกษาขอค าแนะน าจากสมาชกในครวเรอน/ญาตพนอง/เพอนบานเปนสวนใหญ และเปนวธการทงายสามารถท าบอยเทาตองการ ซงสอดคลองกบ Prakaita Leekpai (2011) ทกลาววา เกษตรกรสวนใหญไดรบขอมลขาวสารการเกษตรจากญาตพนองและเพอนบาน ทงนเปนเพราะมความสนทสนมและคนเคยกบเกษตรกรอยแลวท าใหเกษตรกรเปดรบขาวสารไดงายขน และสอดคลองกบงานวจยของ Duangduen Satraphat (2016) เรองการศกษาเปรยบเทยบความสมพนธในครวบครวและการอนรกษวถชวตพนถนระหวางชมชนชาวปกาเกอะญอกบชมชนชาวเมองในเขตสาทรกรงเทพมหานคร พบวา ระดบความสมพนธในครอบครวอยในระดบสง ทงภาพรวมและดานยอย ยกเวนในดานการรบรขาวสารของสมาชกในครอบครวอยในระดบปานกลาง การเปดรบขาวสารทางดานการผลตมะมวง ทางสอมวลชนสวนใหญเกษตรกรเปดรบขอมลจากวทย/โทรทศนมากทสด (รอยละ 46.1) เนองจากเทคโนโลยในปจจบนนนแพรหลายครอบคลมไปในทกพนท และโทรทศนเปนสอทเกษตรกรสามารถเขาถงไดงายและสะดวกรวดเรว ซงสอดคลองกบ Pacharee Sukhopala (2008) ทกลาววา สอทางโทรทศนโดยผานชองทางเคเบลทว KCTV และ TVD รวมทงสอทางวทยเปนชองทางการสอสารทดทสดในกระบวนการสอสาร

ความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง เกษตรกรมความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง ดานพนทปลก

อยในระดบมาก (คาเฉลย 2.38) เนองจากเกษตรกรสวนใหญจะใชพนทผลตมะมวงเปนระยะเวลานาน ซงท าใหดนในพนทมการเสอมคณภาพ ขาดธาตอาหารพช และไมเคยน าตวอยางดนไปตรวจวเคราะหคณภาพดนและการปนเปอนตามค าแนะน าหลกการปฏบตเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง ซงสอดคลองกบ Noprada chaiyawan (2007) ทกลาววา หนวยงานทรบผดชอบในการบรการวเคราะหดน ระดบพนทมนอย ตองใชบรการจากหนวยงานทอยหางไกล อกทงยงตองรอผลคอนขางนาน ท าใหเกษตรกรไมเหนความส าคญของการวเคราะหดน

เกษตรกรมความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง ดานการบนทกขอมล อยในระดบปานกลาง (คาเฉลย 2.29) เนองจากเกษตรกรสวนใหญไมไดมการท าการจดบนทก และจดเกบขอมลส าคญในการผลตมะมวงมากอน ซงการตรวจสอบรบรองเพอใหไดมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงตองมการบนทกขอมลอยางนอย 2 ปของการผลต

��1��61.indd 246 11/4/2561 16:22:45


ตดตอกน ซงสอดคลองกบงานวจยของ Peerada Saetiew (2012) ทกลาววา เหตผลทเกษตรกรมการปฏบตในการจดบนทกไมแพรหลาย เปนเพราะเกษตรกรมเวลานอย เกษตรกรบางสวนเขยนหนงสอไมเปน ไมคลอง อกทงการจดบนทกตองท าสม าเสมอ และเกษตรกรไมเขาใจการบนทกขอมลทถกตอง

เกษตรกรมความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง ดานการใชวตถอนตรายทางการเกษตร อยในระดบปานกลาง (คาเฉลย 2.19) เนองจากเกษตรกรมการเกบรกษาวตถอนตรายทางการเกษตรเปนสดสวน และเกษตรกรยงปฏบตตวจากการใชสารเคมอยางเครงครด และใสใจเรองความปลอดภยและสขภาพ สอดคลองงานวจยของ Nittiya horthaisong (2008) ทกลาววา เกษตรกรเรมตระหนกถงพษภยของสารเคมทใชในการเกษตรจงตองมการปองกนตนเองอยางเครงครด 7. ขอเสนอแนะ

7.1 เกษตรกรมความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวงดานการจดการกระบวนการผลตเพอใหไดผลผลตคณภาพ และ ดานพนทปลก มระดบความตองการความรอยในระดบมาก ดงนน เจาหนาทสงเสรมและหนวยงานทเกยวของควรเขามาสงเสรมเกษตรกรตามแตละประเดน เพอใหมะมวงมประสทธภาพทด และทางภาครฐควรผลกดนใหเกษตรกรปฏบตตามเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง เพอใหมะมวงมศกยภาพในการสงออกตางประเทศมากขน

7.2 การเปดรบขอมลขาวสารเกยวกบการเกษตรผานสอออนไลนยงมนอย เจาหนาทภาครฐจงควรใหความส าคญและประโยชนเรองการใชสอออนไลนใหแกเกษตรกรเพอความรวดเรวในการรบขอมลขาวสาร และสามารถน าเทคโนโลยไปใชใหเกดประโยชน

7.3 เกษตรกรมความตองการความรเกยวกบเกษตรดทเหมาะสมส าหรบมะมวง ดานแหลงน า ดานการใชวตถอนตรายทางการเกษตร ดานการเกบรกษาและการขนยายผลตผลในฟารม ดานการบนทกขอมล ดานผลตผลผวสวยปลอดจากศตรพช และ ดานการเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว มระดบความตองการความรอยในระดบปานกลาง ดงนน จงควรมการสงเสรมหรอจดโครงการ เปดโอกาสใหเกษตรกร หรอผทสนใจทวๆไป ไดเขามาเยยมชม ศกษาพนทปลกมะมวงในอ าเภอสามโก จงหวดอางทอง เพอเปนการตอยอดทางความร และกระจายความรใหแกผทสนใจในการผลตมะมวงไปปฏบตตาม

��1��61.indd 247 11/4/2561 16:22:45


References Department of Agriculture. (2016, August 1) Good Agricultural Practice for Mango.

[Online]. Retrieved from http://www.doa.go.th/hortold/images/stories/gaphort/mango/mangomanage04.pdf.

Jaturon Suwannapin. (2007). Factors Affecting Certified Good agricultural Pratice of Mango Growers, Phrao District, Chiang Mai Province (Master’s Thesis). Chiengmai: Chiengmai University.

Chatree autthawong. (2006). Development Approach of Mango Production and Distribution for Export of Mango Growers Groups, Phrao District, Chiang Mai Province (Master’s Thesis). Chiengmai: Chiengmai University.

Duangduen Satraphat. (2006, January - April). The Comparative Study of Family Relationships and Folk-life Conservation between The Family Members of The Pgazkoenyau Community and The Sathorn District in Bangkok. Journal of MCU Social Science Review,5(1),101-108.

Tavatchai Radanachaless. (2010). Good Agricultural Practice for Mango. Chiengmai: Chiengmai University.

Nittiya horthaisong. (2008). Accordance Using Good Agricultural Practice for Mangosteen Production in Songpeenong Sub-district, Ta Mai District, Chantaburi Province. (Master’ sThesis) . Nonthaburi: Sukhothai Thammathirat Open University.

Noprada chaiyawan. (2007). Production and Marketing Oil Palm of Small Agriculture in Kanchanadit District, Surat Thani Province. (Master’s Thesis). Nonthaburi: Sukhothai Thammathirat Open University.

Prakaita Leekpai. (2011). Evaluation on The Project of Oil Palms Promotion for Substitute Energy in 2009, Trang Province (Master’s Thesis). Bangkok: Kasetsart University.

Phatom tongcher. (2015). Farmers' knowledge Needs of Good Agricultural Practice on Vegetable Production, Thung Ruang Royal Project Development Center, Chiang Mai Province (Master’s Thesis). Chiengmai: Chiengmai University.

��1��61.indd 248 11/4/2561 16:22:46


Pacharee Sukhopala. (2008). Communication Politics Process of Nakhonratchasima Provincial Administrative Organization. (Master’s Thesis). Bangkok: Krirk University.

Peerada Saetiew. (2008). Application of Good Agricultural Practice in Melinjo Production of Farmers in Raj Grood Sub - District of Mueang District in Ranong Province (Master’s Thesis). Nonthaburi: Sukhothai Thammathirat Open University.

Sukanda Nakhapaksin. (2017, January - April). Organic-Agro Tourism Development Model In Roi-Kaen-Sarn-Sin Province Cluster, Northeast of Thailand. Journal of MCU Social Science Review,6(1),209-220. Surin Niyamangkoon. (2013).Research Methods for Social Science and Analysis.

Bangkok: Books 2U.

��1��61.indd 249 11/4/2561 16:22:47


PROCEDURAL MODEL FOR YOUTH DHARMA PRACTICE PROGRAMS TO STRENGTHEN SOUTHERN ISAN COMMUNITIES

รปแบบการด าเนนโครงการปฏบตธรรมส าหรบเยาวชน เพอความเขมแขงของชมชนในอสานใต

Phrathanongsak Duenkhunthot Bunsom Yotmali

พระทนงคศกด ดนขนทด, บญสม ยอดมาล

บทคดยอ

บทความเรอง รปแบบการด าเนนโครงการปฏบตธรรมส าหรบเยาวชนเพอความเขมแขงของชมชนในอสานใต ใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ มความมงหมายเพอ 1) ศกษาประวต ความเปนมาการด าเนนโครงการปฏบตธรรมส าหรบเยาวชนในอสานใต 2) ศกษาสภาพปจจบนและปญหาการด าเนนโครงการปฏบตธรรมส าหรบเยาวชนในอสานใต และ 3) ศกษารปแบบการด าเนนโครงการปฏบตธรรมส าหรบเยาวชน เพอความเขมแขงของชมชนในอสานใต เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบส ารวจ แบบสงเกต แบบสมภาษณ และการสนทนากลม จากกลมผร 18 คน กลมผปฏบต 60 คน และผใหขอมลทวไป 20 คน รวม 98 คน ตงแตเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2557 ถง เดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2559 ในเขตพนท 3 จงหวด ดงน วดศรบานไร วดประมวลราษฏร จงหวดนครราชสมา วดศรพงษาวาส วดบรณ จงหวดชยภม วดปาไพบลย และวดปาสขสมบรณ จงหวดบรรมย โดยน าขอมลทไดมาตรวจสอบความถกตองดวยวธการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา และน าเสนอผลการวจยดวยวธการพรรณนาวเคราะห ผลการวจยพบวา ดานการวางแผน ขาดการวางแผนบคลากรทมาชวยงานทงพระสงฆและฆราวาส ดานการปฏบต วทยากรมนอยไมเพยงพอตอภาระงานทมาก ดานการประเมนผล ขาดการประเมนผลทหลากหลาย ควรมการประเมนผลวทยากรทกคนและผเขาอบรมอยางเปนรปธรรมชดเจน และควรมการประเมนผลดานเอกสารหลกสตรการอบรม โดยสรป รปแบบการด าเนนโครงการปฏบตธรรมส าหรบเยาวชน เพอความเขมแขงของชมชนในอสานใต เปนการพฒนาตามหลกการโครงการปฏบตธรรมทง 3 ประการ คอ การวางแผน การปฏบต และการประเมนผล โดยแตละดานตองอาศยปจจยในการจดการ 4 ดาน ไดแก บคลากร งบประมาณ วสดอปกรณ และการจดการ

ค าส าคญ: พระพทธศาสนา, การพฒนา, ปฏบตธรรม, เยาวชน

Faculty of Cultural Science, Mahasarakham University, Khamriang

Sub-District, Kantarawichai District, Mahasarakham. Advisor / Faculty of Cultural Science, Mahasarakham University.

��1��61.indd 250 11/4/2561 16:22:48


ABSTRACT This qualitative investigation has three aims: 1) to study the background of dharma practice projects for youths in southern Isan; 2) to study the current state and problems with the procedures of dharma practice projects for youths in southern Isan; 3) to study a procedural model for dharma practice projects for youths in southern Isan. the investigation began in December 2014 and combined documentary research and field study. The research area was selected using a purposive sampling technique. the three provinces selected were Nakhon Ratchasima, Chaiyaphum and Buriram. Research informants were purposively selected from local populations. These were divided into three groups: key informants (n=18), casual informants (n=60) and general informants (n=20). Data was collected in the field for this investigation using basic survey, participant and non-participant observation, structured interview, unstructured interview and focus-group discussions. Field investigation found that planning of dharma practice projects is lacking in the advice and expertise of external specialists. there is a lack of trainers to work at the dharma practice projects and not enough varied evaluation of teacher and student satisfaction with the activities. Based on the findings concerning the first two research objectives, the researchers designed a procedural model for dharma practice projects for youths in southern Isan. The model is structured according to the 4ms: man, money, materials and management.

Keywords: Buddhism, development, Dharma Practice, youths

��1��61.indd 251 11/4/2561 16:22:48


1. INTRODUCTION Institutional Buddhism Has Been The Most Important Supportive Pillar for

Thai Society in History. Buddhism Provides Help With Mental Issues and is a Factor in The Behavioral Development of All Thai Buddhists. Institutional Buddhism Also Offers Solutions to a Variety of Social Problems in Thailand (Nakata, 2000). 95% of Thai People are Buddhists and These People Lead Their Daily Lives According to The Principles of Buddhism. as a Result, Buddhism is a Core Foundation of Thai Culture, Thai Identity and Thai Heritage. The Biggest Evidence of This is The Thousands of Temples Forming The Centre of Thai Communities Across The Country. The Temple is Seen as The Heart of Society and Has Played an Important Role in The Development of Local Religion, Economics, Education and Morality.Support of Morality and Ethics in all Target Groups of Society Requires Adaptation of Religious Principles for Everyday Life. Economic, Social and Cultural Problems Can Then be Addressed Directly. in Order for This to be Achieved, There Must be Continuous Moral Development and Training for Members of The General Public. The Provision of This Training Is Organised by Temples. (Pidok, Phra T,1995).

During The Sukhothai Period of Thai History (1238-1583), Temples Were Divided Into Two Categories, Forest Temples and Community Temples. Within These Temples, Monks Performed Different Roles. The Responsibility of Community Monks Was to Promote Buddhist Practice and The Content of The Tripitaka Among The Local People. The Responsibility of Forest Monks was to Train People in Kammatthana, Which is a Mode of Buddhist Meditation Leading to a Thorough Tranquility of Mind. However, Nowadays There are Insufficient Numbers of Temples and Monks to Care for and Train The Increasing Number of Buddhist People. Consequently, The National Religious Governing Bodies Have Established Provincial Offices Where Both Community and Forest Monks are Responsible for The Promotion of Both Theoretical Analysis of The Scriptures and Practical Religious Methods.

��1��61.indd 252 11/4/2561 16:22:49


One of The Problems Facing The Modern Monk is The Dilemma of Youth in Thailand. Young People are Most Affected When Confronted by Physical, Financial and Social Changes. This is The Demographic With The Most Pressing Social Issues, Including Underage Sexual Relations, Abortions, Aids and Violence. in Turn, These Cause Serious Social Problems Among Youth in Thailand, Including Drug Addiction and Estrangement from Family Members. Moreover, Young Thai People are Influenced by Western Culture, Which is Not Always Compatible With Thai Society. Young Thai People are at a Moral Crossroads and It is The Duty of The Rest of Society to Guide Them Down The Correct Route. (Ruangkanchanasetr, S., Plitponkarnpim, A., Hetrakul, P., & Kongsakon, R, 2005).

In Principle, There is a Strategy in Place in Temples Across The Country to Address These Problems Among Youths. Many Temples Organise Youth Dharma Practice Programs to Strengthen Southern Isan Communities. However, There is a Lack of Human Resources to Plan and Run The Programs. The Programs Also Lack Funding, Public Relations, Suitable Locations and Evaluation. (Horayangura, N.,2007). These Obstacles Have Caused a Number of Dharma Projects to Be Unsuccessful, Abandoned or Cancelled. Other Projects Base Their Teaching Purely on Traditional Knowledge and Lack any Input From Professionals Concerned With Drug Addiction. Given The Current Situation of Dharma Projects in Southern Isan and The Obstacles Hindering These Initiatives, The Researchers Consider It Necessary to Investigate The Procedural Model for Youth Dharma Practice Programs to Strengthen Southern Isan Communities, Especially The Knowledge Management of The Projects.

2. RESEARCH METHODOLOGY

This Qualitative Investigation Has Three Aims:

2.1 To Study The Background of Dharma Practice Projects for Youths in Southern Isan. 2.2 To Study The Current State and Problems With The Procedures of Dharma Practice Projects for Youths in Southern Isan.

��1��61.indd 253 11/4/2561 16:22:50


2.3 To Study a Procedural Model for Dharma Practice Projects for Youths in Southern Isan.

The Investigation Began in December 2014 and Combined Documentary Research and Field Study. The Research Area Was Selected Using a Purposive Sampling Technique. Three Provinces in Southern Isan were Chosen Based on Five Criteria: 1) There was a Continuous History of Annual Dharma Practice Projects in The Local Communities; 2) The Area Had Won Awards for The Organisation of Dharma Projects; 3) There were Centres for Training of Morality and Ethics in Youths; 4) There Were Dharma Practice Projects at Both District and Provincial Level; 5) Dharma Practice Projects Were Organised for at Least 50 People Per Event. The Three Provinces Selected were Nakhon Ratchasima, Chaiyaphum and Buriram

Research Informants were Purposively Selected from Local Populations. These were Divided Into Three Groups: Key Informants (N=18), Casual Informants (N=60) and General Informants (N=20). The Key Informant Group was Composed of Six Government Officials and Twelve Private Citizens: One Representative of The Provincial Religion Office and One Representative from The Provincial Culture Office In Each of The Three Provinces, Along With Abbots and Local Community Leaders. The Casual Informant Group was Composed of Twelve Officers at Local Administration Organisations, Twenty-Four Monk Lecturers, Twelve Temple Councillors and Twelve Assistant Monk Lecturers. The General Informant Group Was Composed of Twenty People in The Local Communities Studied.

Data Was Collected in The Field for This Investigation Using Basic Survey, Participant and Non-Participant Observation, Structured Interview, Unstructured Interview and Focus-Group Discussions of Six to Ten Individuals in Each of The Communities Studied. The Timeline of Research Methods and Concerned Sample Groups is Detailed in Table 2. Research Tools Used for Data Collection were Created According to The Guidelines of Cultural Qualitative Research Outlined by Songkoon Chantachon (Chantachon, S.,2006). All Collected Data Was Tested for Validity Using a Triangulation Method and Categorised According to The Three

��1��61.indd 254 11/4/2561 16:22:51


Research Aims. (Chantavanit, S,2000). The Data Was Then Analysed by Typological Analysis and Inductive Analysis. The Results are Presented Here Descriptively.

3. RESULTS 3.1 The Background of Dharma Practice Projects for Youths in Southern Isan

Morality Camps for Youths at Siri Ban Rai Temple (Nakhon Ratchasima) Were First Organised In 2004 After The Abbot and Monk Lecturers Had Experienced Working With The Thai Army to Reduce Drug Addiction in The Armed Forces at Chujitthammaram Temple, Ayutthaya Province.The Focus of The Army Project Was “Love of The Nation, Love of Religion and Love of The Monarchy”. The Experiences at This Camp Encouraged The Monks of Siri Ban Rai Temple To Establish Their Own Dharma Practice Project to Benefit The Local Community.

Training Camps were First Established at Pramuan Rat Temple (Nakhon Ratchasima) In 1994. They Were The Brainchild of Phrakru Suntorn Kunawat, The Temple Abbot, Who Wanted to Make The Temple a Centre for Dharma Practice Among Youths, Government Officers, Soldiers, The Emergency Services and Teaching Professionals. Specialist Facilities Were Set Up Within The Temple, Including a Training Hall, Teacher and Student Accommodation and Toilets. Nowadays Private and Public Organisations Send Affiliates and Members to Dharma Training Courses at The Temple, Which Is Attractive Due to Its Convenient Inner-City Location and The Quality of Its Dharma Programs.

Siripong Sawat Temple (Chaiyaphum) Became The Twelfth Dharma Practice Centre in Chaiyaphum Province on 1st October 2008. The Local Community Leader was The Driving Force Behind The Establishment of The Centre and Its Various Projects. In Addition to Its Role as a Provincial Dharma Practice Centre In 2008, The Temple Was Also Made a National Centre for The Promotion of Buddhism In 1993 and a Centre for Support Soldiers With Drug Addictions in 2002.

��1��61.indd 255 11/4/2561 16:22:52


Morality Camps at Bun Temple (Chaiyaphum) In The Past Were Run by a Participatory Network of Local People on a Traditional Framework. Nowadays, These Traditional Practices Have Been Interwoven and Adapted With The Procedures of Other Temples and Universities. The Current Focus is on Raising Awareness and Consciousness Among The Local Community.

Paiboon Forest Temple (Buriram) Has Hosted Morality and Ethics Camps Since Its Abbot Phra Pongsakorn from an External Training Course for Future Dharma Monks. in 1993 The Temple Became a National Centre for The Promotion of Buddhism and in 2001 it Became a Centre For Support Soldiers With Drug Addictions. Since 2004, Paiboon Forest Temple Has Been a Centre for The Development of Dharma in Isan.

Suksomboon Forest Temple (Buriram) Has an Eight Point Development Plan for Strengthening Its Community: 1) Support Studies of Novice Monks; 2) Organise Dharma Practice; 3) Service and Assist Society; 4) Support Religious Awareness in Youths; 5) Conserve The Thai Culture and Customs; 6) Create Networks With Other Establishments; 7) Generate Income; and 8) Develop The Temple as a Centre of Buddhist Activities in The Community.

3.2 The Current State and Problems With The Procedures Of Dharma Practice Projects for Youths In Southern Isan

Planning

Field Investigation Found That Planning of Dharma Practice Projects is Lacking in The Advice and Expertise of External Specialists. There are Temple Networks in Place but These are Not Utilised Enough to Benefit Local Communities. Educational Leaders Should Contact The Temples at Least a Week in Advance to Prepare for The Activities During The Projects. Moreover, There Should Be Greater Participation in Planning from Members of Local Public and Private Organisations, Including The Provincial Buddhism and Culture Offices, The Local Clerical Council and Government Institutions. There is Budget Planning for Dharma Practice Projects,

��1��61.indd 256 11/4/2561 16:22:53


Which Includes Designation of Funding for Resources and Materials, Improvement of Location, Water and Electricity Costs, Food and Drink, Transport for Students and Reimbursement for Attending Lecturers. Prior to Dharma Camps, Meetings are Held to Discuss The Organisation of Resources and Location. The Facilities Required Include a Meeting Hall, a Canteen, Toilets and Shower Rooms and Outdoor Space for Walking Meditation Exercises. The Resources Required Include Microphones, Speakers, Projectors, Projector Screens, Signs, Stationery and Containers for Food and Drinks. The Curricula of The Morality Camps and Other Dharma Projects are Based Upon The Five Central Buddhist Precepts. all Buddhists Live by These Five Moral Precepts Which are Refraining from (1) Harming Living Things, (2) Taking What is Not Given, (3) Sexual Misconduct, (4) Lying or Gossip and (5) Taking Intoxicating Substances, Such as Drugs or Alcohol. In Addition, Some Elements of The Camps and More Advanced Activities are Focused on The Eight Precepts. These are for Upasakas (Followers of Buddhism) Who Wish to Abide by a Stricter Code of Conduct. They Require Abstinence from (1) Causing Harm and Taking Life (Both Human and Non-Human), (2) Taking What is Not Given (for Example Stealing, Displacements That May Cause Misunderstandings), (3) Sexual Activity, (4) Wrong Speech: Telling Lies, Deceiving Others, Manipulating Others, Using Hurtful Words, (5) Using Intoxicating Drinks and Drugs, Which Lead to Carelessness, (6) Eating at The Wrong Time (The Right Time is After Sunrise, Before Noon), (7) Singing, Dancing, Playing Music, Attending Entertainment Performances, Wearing Perfume, and Using Cosmetics and Garlands (Decorative Accessories), and (8) Luxurious Places for Sitting or Sleeping, and Overindulging in Sleep. The Problems of The Planning Stage are Outlined in Table Three in Four Categories: Man (Human Resources), Money (Budget), Materials (Resources) and Management.

Practice

Trainers at The Dharma Camps Were Found to be Responsible and Suitable for The Task. Trainers Were Able to Solve a Variety of Unexpected Problems That Arose Over The Course of The Events and Prevent Major Issues With The Camps. Students Were Required to Dress in White Shirts and Long Trousers.

��1��61.indd 257 11/4/2561 16:22:54


They Were Assigned Groups and Leaders And Deputy Leaders Were Elected In Each Group. Each Group Was Made The Responsibility of an Individual Teacher. Financial Sponsorship is Secured from The General Benevolence of People and Organisations in The Local Communities, Including, Primarily, Government Institutions and Educational Establishment. The Temples Monitor The Resources and Equipment Used During The Dharma Activities and Repairs or Additional Purchases are Made in The Event of Breakages, Wear and Tear. The Problems of The Practice Stage are Outlined in Table Four in Four Categories: Man, Money, Materials and Management.

Evaluation

Monks and Teachers Evaluate The Activities on a Daily Basis. There is a Questionnaire Given at The End of The Whole Event, Which Asks Questions of Student Satisfaction With The Activities. The Results of These Questionnaires are Analysed Using The Computer Program. Students are Observed and Comparisons Made Between Their Attitudes and Behaviours Upon Starting The Course and Their Attitudes and Behaviours Upon Leaving. The Leadership Committee Evaluate The Budget by Summarising The Total Income and Expenditure at The End of The Event. Stock Takes Should be Taken Prior to and After Each Event to Determine any Resource Needs. The Problems of The Evaluation Stage are Outlined in Table Five in Four Categories: Man, Money, Materials and Management.

3.3 A Procedural Model for Dharma Practice Projects for Youths in Southern Isan

Based on The Findings Concerning The First Two Research Objectives, The Researchers Designed a Procedural Model for Dharma Practice Projects for Youths in Southern Isan. The Model is Structured According to The 4Ms: Man, Money, Materials and Management.

��1��61.indd 258 11/4/2561 16:22:55


Planning

Morality Camps in Each Location Should be Planned Thoroughly by Allocating Responsibilities Clearly and Transparently. any External Agencies or Lecturers Must be Carefully Informed of The Objectives of The Dharma Project Before They Work on The Project. There Must be an Official Solely Responsible for Timetabling of The Activities. It Should Be The Job of This Individual to Consider How Best to Accommodate Lecturers Who Have External Study Commitments. Camp Participants Must be Analysed Prior to The Camp to Determine Gender, Age and Social Status. Children and Teenagers Should Not Attend The Same Camps. Visiting Lecturers Should be Subject to Thorough Background Checks. More Thorough Plans Should be Made Concerning The Sourcing of Funding for The Camps. Parents Should Make Monetary Contributions to The Dharma Activities. Accounts Must be Set Up Within The Camp and Figures Made Transparent. The Materials and Curriculum Studied Should be Suitable for The Participants, Whose Details Will Have Been Gathered at The Planning Stage.

Practice

Project Leaders and Teachers Must be Good Role Models. They Must Have an Understanding of How To Teach, Which Includes Knowledge of The Content of The Scriptures, Knowledge of Their Students and Knowledge of Teaching Methods. They Need Four Specific Techniques When Teaching: 1) The Ability To Explain Points Clearly, 2) The Ability to Persuade Actual Behavioral Transformation, 3) The Ability to Present Content in an Exciting and Stimulating Manner, 4) The Ability to Teach in a Pleasant and Cheerful Manner. There Must be Clear Definition of Responsibilities Regarding The Project Budget and There Should be a Clear, Specific Role Created for Budget Management. The Budget Should be Divided Into Five Areas: Transport, Resources, Food and Drink, Maintenance and Reimbursement for Visiting Lecturers. The Budget Must be Monitored Closely and Managed Carefully. Resources Should be Prepared in Advance of The Program. of Particular Importance is The Size of The Location, Which Must be Large Enough to

��1��61.indd 259 11/4/2561 16:22:56


Accommodate All Students and Teachers Comfortably. The Location Must Also be Cool With Suitable Facilities. These Facilities Must be Divided Into Girls and Boys Facilities Prior to The Event. The Venue Must be Cleaned and Safe, Particularly The Canteen. All Education Resources Should be Prepared And Modern, Suitable for The Age Group Attending The Training. The Curricula Should Be Based on The Five Precepts and Suitable For The Age Group of Students Attending The Training. The Content Should be Made Fun so That Students Can Relate to The Material. a Suitable Length of Time for The Dharma Practice Projects is Three Days and Two Nights.

Evaluation

Teachers Should be Evaluated Before They are Invited to Teach. This Will Ensure That Suitable Candidates are Chosen. There Should Also be Continuous In-Training Evaluation and a Final Summative Evaluation. The Main Areas for Evaluation Should be Behaviour, Knowledge and Teaching Technique. Similar Evaluation Should Take Place Regarding The Students, Who Should Also be Asked About Their Satisfaction of The Event and Perceived Level of Benefit. The Balance Sheets Should be Concluded After The Event and Published. The Leadership and Teaching Teams Should Evaluate The Venue After The Event Has Taken Place So That Changes Can be Made in Time for The Next Event. Areas for Consideration Should be Size, Atmosphere, Facilities, Food and Drink and Resources. Student Behavior After The Event Should be Compared to Student Behavior Before The Event in The Following Categories: Patience, Hard-Work, Parsimony, Honesty, Gratitude, Maturity and Abstinence from Vices.

4. DISCUSSION The Findings of This Investigation are Consistent With The Research Results of Titipan Boonpok. (Boonpok, T.,2009). Boonpok Investigated The Development of Youths In Thailand According to The Methods of Buddhism. The Results Showed That The Content of Dharma Camps Should Be Based on The Five Traditional Buddhist Precepts as These Principles are Applicable to All People From

��1��61.indd 260 11/4/2561 16:22:57


All Walks of Life. Although, If The Precepts are to be Taught to Their Full Potential, The Monks Responsible for The Delivery of The Curriculum Must be Trained Further. (Kanenaen, A.,2012).

In Fact, Dharma Training Should Not be and is Not Limited to The Responsibility of Temples In Local Communities. Across Thailand, Schools Organise Programs for Dharma Practice on a Regular Basis. The Crucial Point is That The Consistency of The Quality of These Projects Is Poor and Many of The Courses are Superficial. (Sonna, A.,2010). The Students Would Benefit Greatly from More Concerted and Organised Input From The Various Ministries Across Thailand. Government Institutions Such as The Provincial Buddhism and Culture Offices Could Set A Specific Curriculum and Plan for Dharma Training, Which Could be Used by School Networks Across The Region. This Would Ensure The Maintenance of Quality. (Ploykhao, S.,2013).

The Dharma Projects Should Consider The Results of Current Academic Research in The Fields of Humanities And Sociology. Recent Studies Have Suggested That, in Order to Solve Gender Problems and Problems Regarding Sexual Relationships, Students Should be Given Knowledge of Appropriate Behaviour in Sexual Relationships, They Should Take Part in Adapted Friendship Activities and Their Instruction Should be a Participatory Effort Including Cooperation from The Social Sector. (Vuttanont, U., Greenhalgh, T., Griffin, M. and Boynton, P.,2006).

In The Face of an Ever Smaller, Interconnected World and a Rapidly Changing Society in Which Youths are Faced With Many New and Multifaceted Dilemmas on a Daily Basis, it is The Duty of Senior Figures in Society to Educate Them on The Right Path. Now, More Than Ever, Monks Must Take Responsibility for Their Traditional Role as Community Leaders and Role Models to Help Youths Solve Their Own Problems and Develop Their Behaviour in a Positive Fashion. (Suwannasri, S.,2009). Part of This Role Must Include Regular Courses and Training for Members of The Local Community, Such as The Dharma Practice Projects Studied Here. by Taking These Projects Seriously and Treating Them With Respect, Monks Can Continue to Have a Positive Impact on The Local Communities of Northeastern Thailand.

��1��61.indd 261 11/4/2561 16:22:58


5. CONCLUSION

Field Investigation Found That Planning of Dharma Practice Projects is Lacking in The Advice and Expertise of External Specialists. There are Temple Networks in Place But These are Not Utilised Enough to Benefit Local Communities. There Should be Greater Participation in Planning from Members of Local Public and Private Organisations. The Curricula of The Morality Camps and Other Dharma Projects are Based Upon The Five Central Buddhist Precepts. Trainers at The Dharma Camps Were Found to be Responsible and Suitable for The Task. Trainers Were Able to Solve a Variety of Unexpected Problems That Arose Over The Course of The Events and Prevent Major Issues With The Camps. Financial Sponsorship is Secured from The General Benevolence of People and Organisations in The Local Communities. Monks and Teachers Evaluate The Activities on a Daily Basis. The Leadership Committee Evaluate The Budget by Summarising The Total Income And Expenditure at The End of The Event. Stock Takes Should be Taken Prior to and After Each Event to Determine any Resource Needs. Based on The Findings Concerning The First Two Research Objectives, The Researchers Designed a Procedural Model for Dharma Practice Projects for Youths in Southern Isan. The Model is Structured According to The 4Ms: Man, Money, Materials and Management.

6.SUGGESTIONS

The Researchers Recommend The Implementation of The Procedural Model For Dharma Practice Projects for Youths In Southern Isan in Dharma Practice Projects Across The Region. by Using These Guidelines, Local Institutions Can Ensure The Continued Development and Success of Youth Projects For Strengthening Local Communities. The Guidelines Should Also be Used To Inform Government Policy Concerning The Support of Youths In Rural Areas.

as a Result of This Investigation, The Researchers Wish to Make a Number of Suggestions For Further Investigation:

��1��61.indd 262 11/4/2561 16:23:00


6.1 The Effectiveness of Dharma Camps for Students of Different Social Backgrounds Should be Analysed And The Procedural Model Amended as a Result.

6.2 The Current Conditions and Problems of Dharma Practice Projects in Other Areas of Thailand Should be Examined With a View to Creating Similar Procedural Models for Those Specific Regions.

6.3 The Existence of Similar Behavioral Management Courses for Members of Other Religious Groups in Thailand Should be Identified and any Findings Used to Review The Procedural Model Presented in This Paper.

��1��61.indd 263 11/4/2561 16:23:00


REFERENCES Boonpok, T. (2009). The Development of Youths Using the Methods of Buddhism. Bangkok: Phra Nakhon Rajabhat University.

Chantachon, S. (2006). Cultural Qualitative Research. Mahasarakham: Research Institute of Northeastern Art and Culture.

Chantavanit, S. (2000). Qualitative Research Method. Bangkok: Chulalongkorn University Press.

Horayangura, N. (2007). “Interpreting ‘Right Livelihood’: Understanding and Practice in Contemporary Thailand”. In Proceedings of the Third International Conference on Gross National Happiness. Thimpu: The Centre for Bhutan Studies.

Kanenaen, A. (2012). Suitable Methods for Monks Disseminating Buddhism to Children and Youths in Bangkok (Ph.D. Thesis). Mahasarakham University, Mahasarakham.

Nakata, T. (2000). Thai Politics and Administration: Duty of the nation. Bangkok: Sahai Blocking and Printing.

Pidok, Phra T. (1995). Dharma practice the right way. Bangkok: Sahatamik.

Ruangkanchanasetr, S., Plitponkarnpim, A., Hetrakul, P., & Kongsakon, R. (2005). “Youth risk behavior survey: Bangkok, Thailand”. Journal of Adolescent Health, 36(3), 227-235.

Sonna, A. (2010). Method of Developing Morality and Ethics Using Buddhist Methods for Upper Secondary Students in Nakhon Ratchasima Province (PhD Thesis). Mahasarakham University, Mahasarakham.

Suwannasri, S. (2009). Creating Peace in Society: A Study of the Integration of the Procedures for Disseminating Buddhism and Christianity in Isan.(PhD Thesis). Mahasarakham University, Mahasarakham.

��1��61.indd 264 11/4/2561 16:23:00


การสรางตวแบบการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษย ในศตวรรษท 21

CREATING A MODEL FOR ETHICAL DEVELOPMENT FOR THE DEVELOPMENT OF HUMAN CAPITAL IN THE 21st CENTURY

บษกร วฒนบตร

Busakorn Watthanabut

บทคดยอ บทความนมวตถประสงค คอ 1) เพอศกษาองคประกอบในการพฒนาจรยธรรมเพอ

การพฒนาศกยภาพทนมนษย 2. เพอศกษากระบวนการและปจจยในการพฒนาจรยธรรมเพอ การพฒนาศกยภาพทนมนษย 3. เพอสรางตวแบบการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษยในศตวรรษท 21 โดยด าเนนการการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) มงศกษาลกษณะมงศกษาประเดนการพฒนาจรยธรรมและการพฒนาศกยภาพของทนมนษย จาก กลมประชากรตวอยางทเปนกลมประชากรผใหขอมลส าคญ (Key Informant) จ านวน 18 รป/คน ไดแก ตวแทนกลมองคกรเอกชนทมการจดการทนมนษยสง จ านวน 5 คน , ตวแทนกลมองคกรรฐบาลทมการจดการทนมนษยสง จ านวน 4 คน และตวแทนกลมองคกรศาสนาและการศกษาทมการจดการทนมนษยสง จ านวน 9 รป/คน โดยท าการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview) ซงผวจยจะท าการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purpose Sampling) ในกลมผบรหารสถานศกษา วทยากร พระภกษ และนกวชาการ และการสงเกตแบบไมมสวนรวมในการอบรมคณธรรมจรยธรรมของเยาวชน

ผลการวจยพบวา 1. องคประกอบในการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษย พบวาพนฐาน

66.66 % มาจากการสอดแทรกกจกรรมทางศาสนาในกระบวนการพฒนา และการสรางความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ

2. กระบวนการและปจจยในการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษย พบวา 77.77 % เกดจากการปฏบตตามหลกมรรค 8 และ 88.88 % เกดจาการพฒนาวนยขนพนฐาน

Rajamangala University of Technology Suvarnabhumi.

��1��61.indd 265 11/4/2561 16:23:01


3. ตวแบบการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษยในศตวรรษท 21 เปนการก าหนดปจจยหรอฟนเฟองในการพฒนาคณธรรมจรยธรรม คดคนปจจยตางๆ เพอหาวธสรางหลกการคดและวธการปฎบตทดงามตามหลกความจรง หลกการปฏบต ถกตอง การรจกไตรตรองวาอะไรควร ไมควรท ากรยาทควรประพฤตซงสงคมแตละสงคม ก าหนดขนสอดคลองกบวฒนธรรม ตามสภาพสงคม วฒนธรรม มความประพฤตดงาม เพอประโยชนสขแกตนและสงคม พบวา 100 % มาจากการพฒนาจากการสรางทกษะ และการพฒนาคนดวยคณธรรม จนทนมนษยในศตวรรษท 21 มคณลกษณะเปนทนมนษยทเกง ดและมความสข ค าส าคญ : การสรางตวแบบ, การพฒนาจรยธรรม,ทนมนษย

��1��61.indd 266 11/4/2561 16:23:02


ABSTRACT The objectives of this study were 1) to study the components for morality development for the potential of human capital development 2) to study the process and factors for morality development for the potential of human capital development 3) to build the model of morality development for the potential of human capital development in the 21st century.

The research format was qualitative research that aimed at organization management , learning organization and cognitive constructivism issues. The key informants were the 18 persons as follows : the representative from private organization 5 persons , the representative from government 4 persons and the representative from religious and education 9 persons by in-depth interview with purpose sampling . The research findings as followings:

1. The components for morality development for the potential of human capital development found that 66.66 % came from the integration with religion activities and co-ordination with others department.

2. The process and factors for morality development for the potential of human capital development found that 77.77 came from the practice from buddhist way or the way to nirvana-noble eightfold path and 88.88 % came from basic discipline development.

3. The model building of morality development for the potential of human capital development in 21st century is the factors for drive morality development by finding the components for the best and principles and procedures that based on right ways and correspond by social and culture that response for people found that 100 % came from skill building and morality development which will be make the human in 21st century become to the intellect man , the good man and happy man. Keywords: model building, ethical development, human capital

��1��61.indd 267 11/4/2561 16:23:03


1. บทน า ในศตวรรษท 21 เปนโลกทเปลยนไปจากเดมมากสวนหนงเกดจากความกาวหนาทาง

เทคโนโลย ท าใหวถชวตคนเปลยนแปลงอยางรวดเรว มงแตความเจรญ ท าใหสงคมละเลยความส าคญของการพฒนาดานจตใจ โดยเฉพาะอยางยงเรองของจรยธรรมเปนผลจากการมคณธรรม การก าหนดทศทางในการพฒนาคณธรรมจรยธรรม ผรบผดชอบงานควรตองคดใหครอบคลมทงดานคณธรรมและจรยธรรม นนคอ หลกการคดและวธการปฎบตทดงาม ถกตอง ตามสภาพสงคม วฒนธรรม กอนอนคงตองท าความเขาใจกบความหมายของค าวาคณธรรม และ จรยธรรม (Duangduean Phanthumanawin,1997) ภายใตกรอบการพฒนาวสยทศนและความคดวาดวย ทกษะการเรยนรและนวตกรรม หรอ 3R ประกอบดวย การอาน (Reading), การเขยน(Writing) และการคดค านวณ (Arithmetic) และ 4C ประกอบดวย Critical Thinking - การคดวเคราะห, Communication- การสอสาร, Collaboration-การรวมมอ และ Creativity-ความคดสรางสรรค รวมถงทกษะชวตและอาชพ และทกษะดานสารสนเทศสอและเทคโนโลย และการบรหารแบบใหม รปแบบการพฒนาตองเปนกระบวนการการถายทอดในลกษณะ Active Learning ใหผไดรบการพฒนาลงมอท า และปฏบต ควรเปนการปลกฝงทางออม มากกวาการปลกฝงโดยตรง สอนใหจรยธรรมสอดแทรกในทกกระบวนการพฒนา ผลลพธการเรยนรจากงายไปยาก 8 อยาง คอ 1.ร 2. เขาใจ 3. น ามาปฏบต 4. วเคราะห 5. สงเคราะห 6. ประเมนเขาใจวธการเรยนรของตน 7. ปรบปรงวธการเรยนรตนได และ 8.ขนสงสด คอ เปลยนใจ เปลยน Mind set หรอกระบวนทศน ซงเปนผลลพธของการเรยนรทยกระดบสงขนเรอยๆ การเรยนรทยกไปสระดบสง เปนเครองมอของการเขาสคณธรรม จรยธรรม เพราะคณธรรม จรยธรรม เปนเรองซบซอน ซงในปจจบน ประชาชนคนไทยและทวโลกมการคนหาความหมายของ "จรยธรรม" ซงก าลงมองไมเหนถงความเปนรปธรรมในสงคมไทย และกลายเปนเรองทไมมคณคา (Thitiwut Mhanmee, 2016: 203-216)

ความหมายในมมมองของคนยคปจจบน ในขณะทสงนจะตองน ามาเปนเครองมอแกปญหาคนไทย ผปกครองประเทศ นกวชาการ ครบาอาจารยจงเปนกลจกรทส าคญยงตอการพฒนาจรยธรรมดงกลาว ใหเกดใหมในเดก เยาวชนคนไทย ตามล าดบขนการพฒนาจรยธรรม การด าเนนการสอนจรยธรรมทควรจดเปนกระบวนการเปนไปตามล าดบขนการพฒนาจรยธรรม การสอน "คณธรรม/จรยธรรม" เปนความตองการทคนรนหนงจะชน าคนอกรนหนง โดยผถายทอดจะตองมความเชอวาประสบการณของตนอาจสรางความเขาใจเรอง คณธรรม/จรยธรรม หรอความด ความถกตอง ความเหมาะสมอยางถองแทในระดบหนง และตองการใหเยาวชนเชอ ดและเหมาะสมกบเยาวชน (Surapon Suyaprom, 2015: 178-195)

��1��61.indd 268 11/4/2561 16:23:04


ดวยเหตขางตนแนวทางการจดการศกษาและการฝกอบรมในศตวรรษท 21 จงจ าเปนทจะเนนหนกในเรองของจตใจเรองใกลตวมากกวาเรองไกลตว เพราะสงทส าคญของความกาวหนาทางธรกจหรอเศรษฐกจตองประกอบดวยพนฐานของจตใจทงดงาม ลดทฐมานะ และการแกงแยงชงดกน ตางคนตางรและนกถงใจเขาใจเรา จะท าใหเกดความสงบสข สงคมเกดการพฒนาอยางตอเนองและรวดเรว ซงเรองของจตใจเปนเรองทละเอยดออนเปนเรองทอาจจะผกพนธกบความเชอทางศาสนาดวย แตไมใชสงทจะน าความเชอทางศาสนานนมามองตางกน แตอยทการปรบความเชอของศาสนาตาง ๆ ใหเขากน เหมอนททางโลกหรอทางธรกจเรยกวา โลกไรพรมแดน (Global Network) สงตางๆ ทเกดขนในโลกน กาวหนามากจนท าใหมนษยมองผานความตองการ และลมความปรารถนาเบองลกของจตใจ ดงนนหากมการปลกฝงตอกย าเรองจตใจใฝจรยธรรมอยตลอดเวลาและตอเนอง ยอมจะสงผลใหเกดการปฏบตทเปนอตโนมตดวยส านกอตโนมตมใชการปฏบตตามค าสงเพยงอยางเดยว ซงเกดการพนจพจารณาถงความถกตองดวยตวเอง และการลงมอท าสามารถสรางไดเชนนแลว ความกาวหนาของโลกกเตบโตอยางเขมแขง (Anuwat Krasang, 2014: 546-556) และความสงบสขทมนษยตองการ โดยการพฒนาทแทจรงควรเรมจากการพฒนาความคดและจตใจของปจเจกชนกอนเปนส าคญ และคอยๆ พฒนาดานตางๆ อยางคอยเปนคอยไป เรยนรการแกปญหาจากประสบการณความผดพลาดเดมและสานตอสงทเปนประโยชน รจกรกษาคานยมและวฒนธรรมดงเดมทดงามของไทยไว

จากการประมวลผลขางตนผวจยจงสนใจท าการศกษาในประเดนของการสรางตวแบบการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษยในศตวรรษท 21 ตระหนกถงการมสวนรวมในการสรางสงคมไทยใหเปนสงคมแหงจรยธรรม มงสรางใหคนไดเกดความรคคณธรรมตามหลกพระพทธศาสนาดวยคณคาความส าคญขององคความรในพทธธรรม ผน าควรปฏบตตนเปนผชแนะแนวทางสการมจรยธรรม และการปลกฝงจรยธรรม ดวยการสอดแทรกอยในทกกระบวนการเรยนร กระบวนการพฒนาทนมนษย รวมถงการประพฤตตนเปนแบบอยางทดใหกบผอนดวย

2. วตถประสงคของการวจย

2.1 เพอศกษาองคประกอบในการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษย 2.2 เพอศกษากระบวนการและปจจยในการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทน

มนษย 2.3 เพอสรางตวแบบการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษยในศตวรรษท 21

��1��61.indd 269 11/4/2561 16:23:05


3. วธด าเนนการวจย 3.1. ขอบเขตดานเนอหา

มงศกษาประเดนการพฒนาจรยธรรมในทฤษฎของโคลเบรก (Kolhberg) และการพฒนาศกยภาพของทนมนษย

3. 2. ขอบเขตดานประชากร ประชากรทใชในการศกษาครงน ไดแก ตวแทนกลมองคกรเอกชนทมการจดการทน

มนษยสง จ านวน 5 คน ตวแทนกลมองคกรรฐบาลทมการจดการทนมนษยสง จ านวน 4 คน ตวแทนกลมองคกรศาสนาและการศกษาทมการจดการทนมนษยสง จ านวน 9 รป/คน โดยท าการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview) ซงผวจยจะท าการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purpose Sampling) ในกลมผบรหารสถานศกษา วทยากร พระภกษ และนกวชาการ และการสงเกตแบบไมมสวนรวมในการอบรมคณธรรมจรยธรรมของเยาวชน 3.3. ขอบเขตดานสถานท พนททใชในการวจย ไดแก องคกรเอกชน รฐบาล องคกรศาสนาและการศกษาทมการจดการทนมนษยสง ในกรงเทพมหานคร ปรมณฑล และภาคเหนอ 3.4. ขอบเขตดานระยะเวลา

การศกษาวจยครงนด าเนนการวจยตงแตวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2559 ถงวนท 30 พฤษภาคม พ.ศ.2560 รวมเปนระยะเวลา 8 เดอน 4. สรปผลการวจย

การศกษาวจยเรอง “การสรางตวแบบการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษยในศตวรรษท 21 ” เปนการศกษาโดยการใชการวจยแบบคณภาพ (Qualitative Research ) เพอใหทราบถงประเดนของการศกษาในรายละเอยดทส าคญ และมความครอบคลมในเนอหาสาระส าคญทท า การศกษาอยางครบถวน จะท าใหไดทราบถงขอมลเชงลก ( In-Depth) ทมรายละเอยดชดเจนสามารถน ามาวเคราะหในเชงตรรกะ (Analytic Induction) ผลการวจยพบวา

1. องคประกอบในการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษย พบวาพนฐาน 66.66 % มาจากการสอดแทรกกจกรรมทางศาสนาในกระบวนการพฒนา และการสรางความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ

��1��61.indd 270 11/4/2561 16:23:06


2. กระบวนการและปจจยในการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษย พบวา 77.77 % เกดจากการปฏบตตามหลกมรรค 8 และ 88.88 % เกดจาการพฒนาวนยขนพนฐาน

3. ตวแบบการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษยในศตวรรษท 21 เปนการก าหนดปจจยหรอฟนเฟองในการพฒนาคณธรรมจรยธรรม คดคนปจจยตางๆ เพอหาวธสรางหลกการคดและวธการปฏบตทดงามตามหลกความจรง หลกการปฏบต ถกตอง การรจกไตรตรองวาอะไรควร ไมควรท ากรยาทควรประพฤตซงสงคมแตละสงคม ก าหนดขนสอดคลองกบวฒนธรรม ตามสภาพสงคม วฒนธรรม มความประพฤตดงาม เพอประโยชนสขแกตนและสงคม พบวา 100 % มาจากการพฒนาจากการสรางทกษะ และการพฒนาคนดวยคณธรรม จนทนมนษยในศตวรรษท 21 มคณลกษณะเปนทนมนษยทเกง ดและมความสข สงทจ าเปนอนดบตน ๆ ในการพฒนาคนดวยคณธรรม จนทนมนษยในศตวรรษท 21 มคณลกษณะเปนทนมนษยทเกง ดและมความสข คอการปรบฐานคดทยงออนลาของประชากรใหเขมแขงโดยการเรยนรอยางลกซงในความเปนไทย และเรยนรใหเทาทนสงคมโลกอยางระมดระวงควบคกบการยกระดบสสงคมขอมลขาวสาร (Information Society ) เพราะมฉะนนแลวประชากรโดยเฉพาะเยาวชนวยเดกของเราทยงออนความคดทจะแยกแยะวเคราะหขอมลตามความเปนจรงตามสภาวะทเปนจรงตามสจจธรรมไดกจะเปนฝายรบขอมล เรยนร และน าไปสการเลยนแบบอยางไรขอบเขต การทเราจะกาวสสงคมแหงการเรยนรไดนนจะตองกระท าในหลายมต โลกกาวสสตวรรษท 21 การขยายตวและความกาวหนาของเทคโนโลย มผลใหสงคมโลกตางปรบตวอยางรบเรง เพอการด ารงคงอย ในกระแสการเปลยนแปลงแบบพลกพลน สรางการเรยนรตลอดชวต ขดความสามารถของมนษยยคใหมจ าเปนจะตองปรบเปลยนเปนทรพยากรความร ทมใชเปนเพยงแตความรเพอความรเทานนแตยงตองเปนความรในเชงประยกตทสามารถสงสมเปนทกษะความเชยวชาญเฉพาะดานชนสงในแตละสาขา ซงสมพนธสอดคลองไปกบการพฒนาอตสาหกรรมเฉพาะแตละดานของประเทศ นอกจากทรพยากรความรแลว มนษยยคใหมควรจะตองมความสามารถในเชงรเรมสรางสรรค รวมทงการมมาตรฐานทางจรยธรรมในการท างานดวยองคประกอบเหลานประกอบกนเปนปจจยทกาวหนา ทแตกตางไปจากปจจยพนฐานดงเดม อนไดแก แรงงานไรทกษะ การพฒนาทส าคญจากการมงเนนความเจรญเตบโตและเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศมาเปน การพฒนาคนมากขน สวนของระบบการศกษาจะตองสรางผทจะจบการศกษามสมรรถภาพในเรอง การใชคอมพวเตอร การใชภาษาตางประเทศ แนววธททราบการเปลยนแปลงทางสงคมและเขาใจในเรองชนชาต การวเคราะหขอมล และ แนวทางการบรหารตนเอง ทมงาน หนวยงาน องคกรบนพนฐานของมรรค 8 หรอไตรสกขา

��1��61.indd 271 11/4/2561 16:23:07


5. ขอเสนอแนะ ผวจยเสนอแกไขปญหาบนพนฐานของขอคนพบในการวจย ดงนนสถาบนหรอองคกรควรตงแผนการในการด าเนนงาน กอใหเกดคน งานทมคณภาพ ดวยการถอดบทเรยนจากมองเปาหมาย เอกลกษณ เอกภาพ อย ในสงคม ด ารงชพ ด าเนนชวตในหนทางทถกตองตามกระบวนการและปจจยในการพฒนาจรยธรรมเพอการพฒนาศกยภาพทนมนษย ในการทจะน าพาองคกรไปสความส าเรจ ควรพจารณาการพฒนาทนมนษยทเนนคณธรรม จรยธรรม และศลธรรม สรางกระบวนการการบรหารและการพฒนาทรพยากรบคคล นกบรหารจะตองมปจจยในการสรางการเรยนรใหบคคล ใหกอใหเกดเกงงาน การพฒนาตน การเกดทกษะ พฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 ทมงประเดนการอานออก เขยนได ใชเลขเปน รวมทงทกษะดานการคดอยางมวจารณญาณ และทกษะในการแกปญหา ทกษะดานการสรางสรรค และนวตกรรม ทกษะดานความเขาใจความตางวฒนธรรม ตางกระบวนทศน ทกษะดานความรวมมอ การท างานเปนทม และภาวะผน า ทกษะดานการสอสารสารสนเทศ และรเทาทนสอ ทกษะดานคอมพวเตอร และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ทกษะอาชพ และทกษะการเรยนร การด าเนนการ ด าเนน กจกรรมตาง ๆ เทยงตรง มคณธรรม และจะตองท างานเปนทมและจะตองท างานเชงรก โดยจดหลกสตรการเรยนการสอน การอบรมพฒนาทนมนษยเพอการสรางองคกรแหงการเรยนรผานการจดการความรโดยการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม และศลธรรม ส าหรบทรพยากรมนษยในสถาบนหรอหนวยงานเปนประจ าอยางตอเนอง และสรางตวชวดความส าเรจของการพฒนาทนมนษยทเนนคณธรรม จรยธรรม และศลธรรม ตามทกษะแหงศตวรรษท 21 และจดท าเปนคมอในการพฒนาศกยภาพทนมนษย

��1��61.indd 272 11/4/2561 16:23:07


References AmritTiwana. (2000). The Knowledge Management Toolkit: Practical Techniques for Building a Knowledge Management System, Upper Saddle River, NJ : Prentice Hall PTR. Anuwat Krasang. (2014). Human Resource Development in the Buddhist

Organizations Under Consumerism. AEE-T Journal of Environmental Education, 3(2), 546-556.

Ikujiro Nonaka, and Hirataka Takeuchi. (1995). The Knowledge Creating Company : How JapaneseCompanies Create the Dynamics of Innovation, New York, [u.a]: Oxford University Press.

Ikujiro Nonaka, and Hirataka Takeuchi. (1995). The Knowledge-creating company: hoe Japanese companies create the dynamics of innovation, New York : Oxford University Press.

Paul Quintas. (2002). “Managing Knowledge in a New Century”, Managing Knowledge, London : Sage Publication.

Peter F.Drucker. (1994). The Practice of Management . New York : Harper&Row. Peter M. Senge. (1990). The fifth discipline: the art and practice of the learning

organization. New York: Doubleday/Currency. Surapon Suyaprom. (2015). The Personel’s Competency Development for Staff of

Local Administrative Organization According to Buddhism. Journal of MCU Social Science Review, 4(2) (Special Issue), 178-195.

Thitiwut Mhanmee. (2016). The Human Capital Management Supporting The Merit and Ethicis of Staffs in Local Administration Organization. Journal of MCU Social Science Review, 5(3), 203-216.

Thomas A. (1997). Stewart,Intellectual Capital. New York : Doubleday. Thomas H.Davenport and LaurenePrusak, (2002). WorkingKnowledge: How

Organization Manage What They Know, 2nd ed, Massachusette: Harvard Business School Press.

��1��61.indd 273 11/4/2561 16:23:09


ผน ากบการสรางความเปลยนแปลง LEADERSHIP WITH CHANGE BUILDING

อภชาต พานสวรรณ Apichat Pansuwan

บทคดยอ

ผนาเปนบคคลสาคญขององคกรทกองคกรไมวาจะเปนองคกรภาครฐหรอองคกรภาคเอกชน เปนบคคลทจะนาพาองคกรใหไปสเปาหมายหรอเปนผทจะนาพาองคใหผานพนวกฤตภายใตสถานการณตางๆทสงผลกระทบตอองคกร มผทศกษาเกยวกบผนาไวหลายดานตงแตอดตจนถงปจจบนเชน ประเภทของผนา ภาวะผนา คณลกษณะผนารวมถงผนากบการสรางการเลยนแปลง บทความวชาการนมงศกษาเฉพาะดานผนากบการสรางการเปลยนแปลงในองคประกอบ ลกษณะพเศษของผนา ผนาการเปลยนแปลง ภาวะผนาการเปลยนแปลง คณลกษณะผนาการเปลยนแปลงและขนตอนของการเปลยนแปลง ค าส าคญ : ผนา, การเปลยนแปลง

ABSTRACTS

Leaders are key individuals in every organization, a government organization or a private sector organization. It is the person who will lead the organization to the goal or lead the organization to overcome the crisis under the circumstances that affect the organization. There are many people who have studied leaders from the past to the present. Types of leadership features leadership features include leadership with creating change this scholarly article exclusively on leaders and changes in leadership elements; change leadership, change characteristics, leadership, change, and the process of change. keywords : leaders, change

Lecturer in Public Administration Local government Faculty of Humanities and Social Sciences, Phranakhon Si Ayutthaya Rajabhat University.

��1��61.indd 274 11/4/2561 16:23:09


1. บทน า

ผนาเปนตวแทนขององคกรทมความสมพนธกบประวตศาสตรขององคกร ผนาเปนผทบงคบกาหนดทศทางไปยงทศทางทสงคมตองการ โดยยกตวอยางผนารฐบาล Cansteer soclal กบนโยบายอตสาหกรรมแปรรป และปจจยทชวยใหความตองการของสงคมประสบผลสาเรจนนมใชอยทตวผนาเพยงผเดยว หากสมพนธกบผตามทพวกเขามงมนกระทาไปยงทศทางเดยวกบผนา ในรปแบบของการกาหนดวสยทศนรวมกน อนงความคดการนาแบบมสวนรวมระหวางผนากบผตามอาศยการมสวนรวมในการกาหนดวสยทศนองคกรรวมกนในระบบราชการทาไดนอย โดยเฉพาะความคดของผนาทตองการเกยวของกบชมชนยงจากดอยในวงแคบ ๆ สงคมตองการผนาทสามารถสรางความเปลยนแปลงใหเกดขนจากสภาพพนฐานทแตกตางของสงคม ตงแตสงคมขนาดใหญจนถงความแตกตางของสงคมครอบครว 2. เนอหา การศกษาเรองผนามมาตงแตอดตจนถงปจจบน ผานการทดลองในหองทดลองกบกลมเปาหมายทศกษาจนไดรปแบบตางของผนาปจจบนกยงมการวจยเกยวกบผนาไวอกมากมาย ผนามไดเปนมาโดยกาเนด ผนาสามารถสรางขนได โดยเกดขนจากการใชความพยายามและการทางานหนกของบคคลนน ดงนนคนสวนใหญมศกยภาพทจะเปนผนาไดและศกยภาพดงกลาวเปรยบเสมอนเมลดพชของภาวะผนาทแฝงอยภายในตวเรา ทงนสงทเปนประสบการณทแตละคนไดรบอาจเปนไดทงในแงใหคณ ทจะชวยใหเมลดพชงอกงามขนมาหรออาจใหโทษไปทาลายเมลดพชดงกลาวกได หรอกลาวโดยสรป คนเราสามารถทจะเอาเครงครดตอการพฒนาคณสมบตของการเปนผนาไดหรอจะเลอกปลอยใหคณสมบตเหลานคงซอนเรนแฝงอยภายในตนตอไปอก ผเขยนมความเหนวาผนาทมลกษณะพเศษสามารถมความสมพนธกบความเปลยนแปลง ทงน ผนาจะมลกษณะพเศษกวาผตาม มองสงตาง ๆ ไดละเอยดกวาผตาม เมอปฏบตงานจงมประสทธภาพมากกวาผตาม เพอใหเกดความกระจางในรายละเอยดผนากบการสรางความเปลยนแปลง มดงน

ลกษณะพเศษของผน า ลกษณะพเศษของผนาการเปลยนแปลงควรมคณลกษณะ (Trait of Leadership)

เปนเครองชอนหนงทจะทา ใหทราบคาของผนา แตละคนวาดหรอไมดเพยงใด แตละคนซงสามารถทจะพฒนาใหเกดมขนได ผนาทประสบผลสาเรจ คอ ผนาทหมนสารวจตนเองอยเสมอวาตนมจดเดนจดดอยขอใด คณลกษณะผนา เปนสงสาคญอนหนงทจะผกใจผใตบงคบบญชาใหเกดความ

��1��61.indd 275 11/4/2561 16:23:10


ศรทธาในตวผนา และเปนประโยชนในการปฏบตหนาทตอไป ผนาการเปลยนแปลงทสงคมตอง การควรมคณลกษณะ ดงน 1. มความรบผดชอบ

2. มความมงมนทจะทางานใหสาเรจ 3. มความแขงแรง 4. มความเพยรพยายาม 5. รจกเสยง 6. มความคดรเรม 7. มความเชอมนในตนเอง 8. มความสามารถทจะจดการกบความเครยด 9. มความสามารถทจะมอทธพล (Influence) ตอคนอน 10. มความสามารถทจะประสานพลงทงหลายเพอการทางานใหสาเรจ ความเปนผนาหรอความสามารถในการนาจะเกดขนไดจาเปนจะตองมการฝกฝนในเรองน

เรยกไดวาจะตองมการฝกฝนภาวะผนา (practice leadership) เพอจะนาความคดของตนเองใหหลดพนจากกรอบแนวความคดเดมไปได นาใหเกดการเปลยนแปลงเพอพฒนา และปรบปรงกระบวนการดาเนนงานจากของเดมสกระบวนการดาเนนงานแบบใหม และนาใหเกดการพฒนาบคคลทสามารถทาใหทกคนทางานไดอยางเตมศกยภาพ ผนานนมจดเดนสามารถสรางศรทธาใหเกดขนแกผตามไดทาสงคมความคาดหวงวาผนาทมลกษณะเดนนเองนาจะนาความเปลยนแปลงทพงประสงคมาสสงคมได

ผน ากบการเปลยนแปลง ภาวะผนา คอ กระบวนการเปลยนแปลง ผนาตองเปนผเปลยนแปลงการปฏบตงานของ

ผตามและตองไดรบผลเกนเปาหมายทกาหนด ทศนคต ความเชอ ความเชอมน และความตองการของผตามตองไดรบการเปลยนแปลงจากระดบตาไปสระดบทสงกวา ภาวะผนาการเปลยนแปลง เปนกระบวนการทมอทธพลตอการเปลยนแปลงเจตคต และสมมตฐานของสมาชกในองคกร สรางความผกพนในการเปลยนแปลง วตถประสงค และกลยทธทสาคญ ภาวะผนาการเปลยนแปลงเกยวของกบอทธพลของผนาทมตอผตาม แตอทธพลนนเปนการใหอานาจแกผตามใหกลบกลายมาเปนผนา และผทเปลยนแปลงหนวยงานในกระบวนการของการเปลยนแปลงองคกร ดงนนภาวะผนาการเปลยนแปลงจงไดรบการมองวาเปนกระบวนการทเปนองครวม และเกยวของกบการดาเนนการของผนาในระดบตาง ๆ ในหนวยงานยอยขององคกร

��1��61.indd 276 11/4/2561 16:23:11


จากการวจยพฤตกรรมภาวะผนาการเปลยนแปลงพบวา “ผนาจะมการถายโอนหนาทความรบผดชอบและอานาจทสาคญ และขจดขอจากดการทางานทไมจาเปนออกไป ผนามการดแลสอนทกษะใหแกผตามทมความจาเปนตองแกปญหา ตองการการรเรม การกระตนการมสวนรวมในการตดสนใจทสาคญ การกระตนการแขงขนความคด การตระหนกในขอมลทเกยวของ การสงเสรมความรวมมอ และการทางานเปนทม รวมทงสงเสรมการแกปญหาแบบสรางสรรคในการบรหารความขดแยงตาง ๆ ผนาจะทาการปรบปรงโครงสรางองคกร และระบบการบรหาร เพอเนนและสรางคานยมและวตถประสงคหลกขององคกร (Somyos Naweekan,1999 : 188-219) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) จงประกอบไปดวย

1. การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence) หรอการมคณลกษณะพเศษ (Charisma) ทมอดมการณ มวสยทศน มความสามารถในการบรหารอารมณและมจรยธรรม

2. การสรางแรงบนดาลใจ (Inspirational Motivation) เปนการจงใจใหเกดแรงบนดาลใจในการทางาน โดยการสรางแรงจงใจภายใน การสรางเจตคตและการคดในแงบวกและกระตนจตวญญาณของทม (Team Spirit) ใหมชวตชวา

3. การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation) เปนการกระตนความพยายามของผตาม เพอใหเกดสงใหมและสรางสรรค เพอการตระหนกรในเรองปญหา กระตนใหมการตงขอสมมตฐาน เปลยนกรอบการมองปญหา และมการแกปญหาอยางเปนระบบ

4. การคานงถงความเปนปจเจกบคคล (Individualized Consideration) เปนการปฏบตตอบคคลในฐานะทเปนปจเจกชน การเอาใจใสดแลคานงถง ความตองการและความแตกตางระหวางบคคล มการตดตอสอสาร และปฏสมพนธทด มการแนะนาและการมอบหมายงาน มการพฒนาหรอ สนบสนนในการทางานเพอใหบคคลสามารถบรรลเปาหมายของสวนตนและสวนรวม (Suthep Pongsriwat,2004 : 103-104)

องคประกอบเฉพาะทง 4 ประการของภาวะผนาการเปลยนแปลงน จะมความสมพนธกน (Interco related) และมการแบงแยกแตละองคประกอบ เนองจากตางกมความเฉพาะเจาะจง และมความสาคญทแตกตางกน ซงมรายละเอยดเฉพาะของแตละองคประกอบดงน

ก. การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Leadership : II or CL) หมายถง การทผนาประพฤตตวเปนแบบอยาง หรอเปนโมเดลสาหรบผตาม ผนาจะเปนทยกยอง เคารพนบถอ ศรทธา ไววางใจ และทาใหผตามเกดความภาคภมใจเมอไดรวมงานกน

ข. การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation : IM ) หมายถง การทผนาจะประพฤตในทางทจงใจใหเกดแรงบนดาลใจกบผตาม โดยการสรางแรงจงใจภายใน การใหความหมายและทาทายในเรองงานของผตาม ผนาจะกระตนจตวญญาณของทม (Team Spirit) ใหม

��1��61.indd 277 11/4/2561 16:23:11


ชวตชวา มการแสดงออกซงความกระตอรอรน โดยการสรางเจตคตทดและการคดในแงบวก ผนาจะทาใหผตามสมผสกบภาพทงดงามของอนาคต

ค. การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation : IS) หมายถง การทผนามการกระตนผตามใหตระหนกถงปญหาตาง ๆ ทเกดขนในหนวยงาน ทาใหผตามมความตองการหาแนวทางใหมมาแกปญหาในหนวยงาน เพอหาขอสรปใหมทดกวาเดม เพอทาใหเกดสงใหมและสรางสรรค โดยผนามการคดและแกปญหาอยางเปนระบบ ง. การคานงถงความเปนปจเจกบคคล (Individualized Consideration : IC) ผนาจะมความสมพนธเกยวของกบบคคลในฐานะเปนผนาในการดแลเอาใจใสผตามเปนรายบคคล และทาใหผตามรสกมคณคาและมความสาคญ ผนาจะเปนโคช (Coach) และเปนทปรกษา (Advisor) ของผตามแตละคน เพอการพฒนาผตาม ผนาจะเอาใจใสเปนพเศษในความตองการของปจเจกบคคล เพอความสมฤทธ และเตบโตของแตละคน Weerawut Makhasiranont,1997 : 88-97

คณลกษณะของผน าการเปลยนแปลง โดยทว ๆ ไป ผนาการเปลยนแปลงทมคณลกษณะของผนาการเปลยนแปลงจะเปนดงน 1. เปนผนาการเปลยนแปลง (Change Agent) จะเปลยนแปลงองคกรทตนเองรบผดชอบ

ไปสเปาหมาย ทดกวา คลายกบผฝกสอนหรอโคช นกกฬาทตองรบผดชอบทมทไมเคยชนะเลย ตองมการเปลยนแปลงเปาหมาย เพอความเปนผชนะและตองสรางแรงบนดาลใจใหลกทมเลนใหไดดทสดเพอชยชนะ

2. เปนคนกลาและเปดเผย เปนคนทกลาเสยงแตมความสขม และมจดยนของตวเอง กลาเผชญกบความจรง กลาเปดเผยความจรง

3. เชอมนในผอน ผนาการเปลยนแปลงจงไมใชเผดจการ แตมอานาจและสนใจคนอน ๆ มการทางาน โดยมอบอานาจใหผอนนา โดยเชอมนวาผอนมความสามารถ

4. ใชคณคาเปนแรงผลกดน ผนาการเปลยนแปลงจะชนาใหผตามตระหนกถงคณคาของเปาหมาย และสรางแรงผลกดนในการปฏบตงาน เพอบรรลเปาหมายทมคณคา

5. เปนผเรยนรตลอดชวต ผนาการเปลยนแปลงจะนกถงสงทตวเองเคยทาผดพลาด ในฐานะทเปนบทเรยนและพยายามเรยนรสงใหม ๆ เพอพฒนาตวเองตลอดเวลา

6. มความสามารถทจะเผชญกบความสลบซบซอน ความคลมเครอ และความไมแนนอน ตลอดจน มความสามารถในการเผชญปญหาทเปลยนแปลงอยเสมอ

7. เปนผมองการณไกล โดยมความสามารถในการคาดการณไปขางหนาทงในดานโอกาสและอปสรรคทเกดขน สามารถทจะทาใหเกดความหวงและความฝนของทมงานกลายเปนจรง

��1��61.indd 278 11/4/2561 16:23:12


ขนตอนในการบรหารความเปลยนแปลง

ขนตอนในการบรหารความเปลยนแปลงอยางมประสทธภาพ ดงน 1. ตรวจวเคราะหความเปลยนแปลงทกาลงเกดขนหรอมแนวโนมวาจะเกดขนในอนาคต

(Change Diagnosis) โดยใหพจารณาวา 1.1 มความเปลยนแปลงใดทนาจะนามาวเคราะหเพอเตรยมการรองรบ (Changes To

Be Considered) หากการเปลยนแปลงนนไมมผลอนมนยสาคญตอกระบวนการทางาน พฤตกรรมการปฏบตงาน เครองมอและอปกรณการทางาน หรองบประมาณ ใหถอเปนความเปลยนแปลงโดยปกตทเกดขนไดอยางสมาเสมอ แตถาความเปลยนแปลงนน มผลไมวาทางบวกหรอทางลบตอสวนหนงสวนใด กจาเปนจะตองนามาพจารณารวมกน

1.2 ใครจะไดรบผลกระทบจากความเปลยนแปลงนนบาง (Who will be affected from the change) ไมวาจะเปนตวบคคล กลมคน หรอทกคน กใหถอวาเปนความเปลยนแปลงทตองนามาบรหารจดการใหสามารถสรางประสทธภาพสงสดใหเกดแกการปฏบตของทก ๆ คนได เนองจากแตละคนท เปนสมาชกของทมงานและองคกร ตางกมสถานภาพเปนสวนหนงของสงแวดลอมของผอนทงสน

2. ระบการตอตานความเปลยนแปลง ( Identifying Resistance) เนองจากความเปลยนแปลงยอมมผลกระทบตอสงทเคยเหน เคยเปน เคยม (Status Quo) ของสงคมการทางานและความเคยชนในการปฏบตงาน ฉะนนการเปลยนแปลงดงกลาวอาจมผลตอความเชอมนเดม ๆ ทเคยมอยและเปนอยของสงคมการทางาน และยงถาเปนความเปลยนแปลงดานนโยบายและทศทางในการบรหารจดการดวยแลว การตอตานกมแนวโนมสงมาก ผนาหรอนกบรหารจงจาเปนตองระบใหไดวา 2.1 ใครและกลมใดบางทตอตานหรอจะตอตาน หรอมแนวโนมวาจะตอตานความเปลยนแปลงทจาเปนจะตองนาเขามา เพราะตวบคคลและกลมคนทแตกตางกนจะมพฤตกรรมการตอตานทแตกตางกน หากวเคราะหไมทวถงและจดการปรบแตงการตอตานตอความเปลยนแปลงไมได กจะสงผลใหเกดการตอตานในระยะยาวจนเกดผลเสยตอประสทธภาพในการบรหารจดการในระยะยาวได 2.2 ความรนแรงของการตอตาน (Degree of Resistance) มมากนอยเพยงใด ซงมสวนเกยวของโดยตรงกบความคดเหน ความเชอ และผลประโยชน ของคนหรอกลมคนทไดรบผลกระทบจากความเปลยนแปลง เชน ถามผลกระทบตอความรสกนกคด ความคดเหนหรอแนวคด ทฤษฎทยดถอปฏบตอย กจะเกดการตอตานเฉพาะในตอนแรก ๆ เมอเกดความเคยชนใหม ๆ การตอตานกจะลดลง แตถามผลกระทบตอความเชอ คานยม และปรชญาการทางานหรอการดารงชวตของ

��1��61.indd 279 11/4/2561 16:23:12


บคคล กจะเกดการตอตานทรนแรงขน จนอาจถงขนเกดการรวมตวกนตอตานความเปลยนแปลงนนอยางจรงจงกอาจเปนได ยงถามผลกระทบตอผลประโยชนของกลมบคคลดวยแลว กยงจะเกดการตอตานอยางรนแรงทสดและยดเยอจนยากทจะแกไขได การวเคราะห ทงในดานลกษณะของความเปลยนแปลงและการตอตานความเปลยนแปลง จงตองมการดาเนนการอยางจรงจง และถถวน เพอใหสามารถวางแผนกลยทธและบรหารความเปลยนแปลงไดอยางมประสทธภาพ เพราะหากเกดการตอตานจนเกดความเสยหายขนแลว จะบรหารไดยาก หรออาจจะตองยกเลกการเปลยนแปลงนนไปเลยกม 3. กาหนดและวางแผนมอบหมายความรบผดชอบ (Allocating Responsibility) ในฐานะนกบรหาร จาเปนอยางยงทจะตองมทมงานทมความเขาใจในความจาเปนทจะตองเปลยนแปลง ซงหมายถง ผบรหารจะตองศกษาความเปลยนแปลงอยางถองแท วาเหตใดจาเปนตองมการเปลยนแปลง อะไรจะเกดขน ถาองคการไมยอมรบการเปลยนแปลงนน และโอกาสทจะไมรบความเปลยนแปลงนนมมากนอยเพยงใด ตลอดจนมองเหนไปในอนาคตดวยวสยทศนวา เม อมการเปลยนแปลงแลว มอะไรเปนขอดและมอะไรเปนขอเสยบาง เมอไดทาความเขาใจกนในทมของผบรหารแลว ซกซอมรายละเอยดทมองเหนดวยกนแลว ตลอดจนยอมรบวาตองบรหารใหเกดความเปลยนแปลง ดงกลาวแลว จงรวมกนตกลงแบงความรบผดชอบกนใหไดวา 3.1 ใครจะตองทาหนาทเปนผนาในดานใด เพอใหทงทมมเอกภาพ เชน ทมงานประชาสมพนธ ทมงานตอบขอโตแยงและตอบคาถาม ทมงานพฒนาและฝกอบรมทมงานแกปญหาขอจากดตาง ๆ ทมงานสงเสรมการมสวนรวมและทมงานประสานความรวมมอ เปนตน โดยผบรหารทเปนหวหนาทมแตละทมมหนาทและความรบผดชอบโดยตรงในการสรางความเขาใจเบองตนทถกตองดานขอมลของความเปลยนแปลงใหแกทมงานของตวเองกอน เพอใหแตละทมสามารถขบเคลอนภารกจทไดรบมอบหมายตอไปได 3.2 จดใหมระบบการสอสารทรวดเรวและชดเจนเพอปองกนการเขาใจคลาดเคลอนและขาวลอ ซงจะทาใหเกดการตอตานมากขน โดยเฉพาะทมงานของผบรหารระดบสงดวยกน จะตองทาใหเกดการสอสารสรางความเขาใจซงกนและกนไดอยางคลองตวและทนเวลา 4. พฒนายทธศาสตรและนาแผนยทธศาสตรการบรหารความเปลยนแปลงสการปฏบต (Developing and Implementing Strategies) โดยทมงานผบรหารซงทาหนาทเปนผนาของทมงานแตละทม ตองรวมประชมและกาหนดยทธศาสตรหรอแนวทางรวมกนเพอจะไดเขาใจและดาเนนไปดวยกนไดวาทมงานไดใชแนวทางและยทธศาสตรในการดาเนนงานเพอจะไดรวมกนดาเนนงานใหสอดคลองรองรบซงกนและกน ทงในดาน 4.1 เปาหมาย (Target) ทคาดวาจะไปใหถงโดยใชกลยทธหรอยทธศาสตรของแตละทม ซงจะตองสอดคลองรองรบซงกนและกน

��1��61.indd 280 11/4/2561 16:23:14


4.2 ระยะเวลา (Time) ทแตละกลยทธเรมนาสการปฏบตและการสนสด 4.3 วธการวดผล (Assessing Method) เพอจะใหสามารถทราบไดวา บรรลเปาหมายโดยสมบรณแลว ทงนแตละกลยทธหรอยทธศาสตรทใช ควรมดชนชวดความสาเรจ (KPI) ทชดเจนรวมอยดวย 5. การตดตามความกาวหนา (Progress Monitoring) โดยอาศยแผนยทธศาสตรทไดกาหนดไวแลวเพอ 5.1 ปรบปรงแกไขยทธศาสตรทยงไมสามารถสรางประสทธภาพไดเทาทควร ใหมความเหมาะสมและทนตอความเปลยนแปลงของปญหาใหไดมากขน 5.2 เพมเตมยทธศาสตรใหม ๆ ใหสามารถเชอมโยงแผนยทธศาสตรทมอยแลว เขาดวยกนใหเกดความกระชบและมประสทธภาพมากขน 5.3 ยกยองชมเชยและปนบาเหนจรางวลใหแกทมงานแตละทม ทไดรวมมอกนใน การบรหาร ความเปลยนแปลงไดอยางมประสทธภาพและประสบความสาเรจตามเปาหมาย 5.4 เพอรวมกนภาคภมใจในความสาเรจทไดรบและกระตนให เกดการยอมรบ ความเปลยนแปลงใหม ๆ ทจะเกดมขนอกในอนาคต 5.5 ประสานความคดและประสานพลง (Synergy) ในการทางานเปนทม ทงทมงานยอยและทมงานใหญโดยสวนรวม เพอใหมความพรอมทจะปฏบตภารกจทยากและซบซอนกวาเดมไดมากขนในอนาคต (Kaiser, S. M, 2000: 121) ผนาทมคณลกษณะทเหมาะสมเออใหเกดการเปลยนแปลงจงเปนสงทสงคมเรยกรอง หากมคาถามตอ แลวผนาทมคณลกษณะของผนาการเปลยนแปลงทสงคมตองการนนจะหาไดจากทใด ผนาทมคณลกษณะไมครบหรอผนาทไมมคณลกษณะตามทระบไว คนในสงคมจะสรางผนาในฝนของตนใหมหรอไม ในยคโลกาภวตน สงคม เศรษฐกจ การเมองทแตกตางกน มปญหาซบซอน ผนาทมคณลกษณะของผนาการเปลยนแปลงเทานนทจะเปนผนาสงคมในย คนได (Anuwat Krasang, 2014 : 25-37) ถงเวลาแลวททกคนควรหนมาสรางความเขาใน ‘‘ภาวะผนา’’ ทจาเปนสาหรบสงคมไทย โดยเฉพาะในยคทตองพฒนาใหพนจากภาวะวกฤตทางเศรษฐกจ หากสงคมมผนาทมอทธพล แตไมมอานาจเปนจานวนมากทสามารถกอใหเกดการเปล ยนแปลงและพฒนาสงคมอยางแทจรง ตางจากในยคสมยนซงมผนาทมอานาจเปนจานวนมาก ซงไดอานาจมาดวยการแยงชงตอสกน แตไมไดมอทธพลในการเปลยนแปลงสงคมใด ๆ ใหเกดขนเลย เพอวาการพฒนาสงคมไทยจะเปนการพฒนาทยงยน

ดงพทธพจนทแสดงใหเหนความสาคญของผนาตอความอยรอด สวสดภาพ และสนตสขของสงคม และประเทศชาตทงหมด ดงน‘‘เมอฝงโควายขามนา ถาโคจาฝงไปคดหมดทงฝงนนกไปคดตามกน’’ เพราะวามผนาทไป คตฉนใดในหมมนษยกฉนนน บคคลผใดไดรบสมมตใหเปนใหญ

��1��61.indd 281 11/4/2561 16:23:15


หากบคคลผนนประพฤตไมเปนธรรม หมประชาชน นอกนนกจะประพฤตซาเสยหาย แวนแควนทงหมดกจะยากเขญ หากผปกครองเปนผยากไรคณธรรม ซงในทางตรงกนขาม ‘‘เมอฝงโควายขามนา ถาโคจาฝงไปตรงโคหมดทงฝงกไปตรง เพราะมผนาทไปตรงฉนใดในหมมนษยกฉนนน บคคลผใดไดรบสมมตใหเปนใหญ หากคนนนประพฤตชอบธรรม หมประชาชนนอกนนกจะพลอยดาเนนตาม ทงแวนแควนกจะเปนสข หากผปกครองตงอยในธรรม’’ และเมอพดตามสภาพของสงคมมนษยกจะไดรบความหมายของผนาวา ‘‘ผนา คอ บคคลทจะมาประสานชวยใหคนทงหลายรวมกน โดยทวาจะเปนการอยรวมกนกตาม หรอทาการรวมกนกตาม ใหพากนไปดวยดสจดมงหมายทดงาม’’ การพากนไปดวยดนนหมายถง ไปโดยสวสดหรอโดยสวสดภาพผานพนภยอนตรายอยางเรยบรอยและเปนสข เปนตน สวนการบรรลถงจดมงหมายทดงามนน หมายถง โดยถกตองตามธรรม โดยนยน ภาวะผนากคอคณสมบต เชน สตปญญา ความดงาม ความรความสามารถของบคคล ทชกนาใหคนทงหลายมาประสานกนและพากนไปสจดม งหมายทดงาม (PhraDhammapidok (P.A. Payutto), 2000:1-3) ผนากบการสรางความเปลยนแปลงสจดหมายทดงาม ซงถอเปนจดเรมตนทอนตรายมาก อาจจะตองถอวาเปนจดเรมตนของความยงยากและความสบสนของสงคมไทย เพราะถาเดยวนมใครคนใดคนหนงตงตวเองวาฉนเปนผนาและบอกเชอฉนแลวจะพนภย ถอวาเปนการสรางคณคาและคานยมทไมถกตอง ไมวาจะเปนใครกแลวแตทคดเชนนคงไมเขาใจความหมายของคาวาผนาทจรงแลว ‘‘ผนา’’ ไมใชผทจะนาคนอน แตผนาทด คอ ผทผอนอยากเดนตาม นนหมายถงวาลกษณะการเปนผนานนไมไดมาจากตวเอง หรอตงตวเอง แตตองมคนอนทเขารสกวาเราเปนผนา โดยเกดจากความศรทธาในตวเรา การทจะสรางความศรทธาไดนนจะตองเกดจากพฤตกรรมการดาเนนชวต และสงทผนนสรางสรรคมาเปนเวลาชานาน ซงอยบนมลฐานของคณธรรมและจรยธรรม การทเปนผนาไดและเปนผนาทยงยน สงทขาดไมไดกคอ ความรสกผด ความรสกชอบ รสกควรไมควร โดยสงซงควบคมการกระทาของตนเอง บทบาทของผนาคอ ตอง ‘‘นา ’’ ไมใช ‘‘จดการ ’’ ตองกระตนคนใหทาดวยความรสกอยากทา อดตประธานาธบดไอเซนฮาวร เคยกลาววา ‘‘ผนาทด (Good leader) คอ เราอยากใหลกนองทาอะไร เมอลกนองเรมทาในสงนนกเปนเพราะเขาอยากทาดหรอไมดกทาเพราะเปนความคดทเขาคดมนขนมาเอง’’ Arnant Panyarachun,1997 : 12-13

การเปนผนา ผปกครอง หรอผบรหาร ตามแตจะเรยกเปนกนไดโดยไมยากนก แตการทจะรกษาภาวการณเปนผนา ผบรหาร ตองมคณลกษณะทพงประสงคของผบรหารเปนอยางไร และวธบรหารงานทดททาใหไดทงนาใจคนและผลของงาน ผบรหารควรจะมคณธรรมอะไรเปนหลกยดเหนยว เปนเขมทศนาทางในการบรหารงาน

��1��61.indd 282 11/4/2561 16:23:16


ผบรหาร คอ ผททาใหคนอนทางานตามทผบรหารตองการ ผนาคอ ผททาใหคนอนตองการทางานตามทผนาตองการ ดงนน ผบรหารจะตองมภาวะผนา คอ มความสามารถในการจงใจ ใหคนเกดความตองการอยากปฏบตตามคาสงของผบรหาร

บคคลทจะเปนผบรหารทด จะตองมคณสมบตสาคญ 2 ประการคอ อตตหตสมบต หมายถง ความเพยบพรอมดวยคณสมบตสวนตวทเหมาะสมกบการเปนผนา และปรหตสมบต หมายถง ความมนาใจในการปฏบตงาน เพอสวนรวมและองคกรของตน

ผบรหารมหนาท วางแผน จดองคการ อานวยการ และควบคมทรพยากรบคคล และทรพยากรอน ๆ ใหดาเนนงานไปในทศทางเดยวกน เพอบรรลเปาหมายทวางไว

กลาวโดยสรป หนาทของนกบรหารมอย 5 ประการ ตามอกษรภาษาองกฤษทง 5 คอ P-O-S-D-C ดงน

1. การวางแผน (Planning) หมายถง การกาหนดนโยบายและมาตรการ อนเปนแนวทางปฏบต เพอบรรลเปาหมายทวางไว มรายละเอยดทเรยกวาโครงการประกอบดวย

2. การจดองคการ (Organizing) คอ การกาหนดตาแหนง สายบงคบบญชาในองคการ วามตาแหนงอะไรบาง แตละตาแหนงมอานาจหนาทเชนไร ใครสงการใคร เปนตน

3. การแตงตงบคลากร (Staffing) หมายถง การสรรหาบคลากรมาบรรจแตงตง ในตาแหนงทกาหนดไว ตามหลกแหงการใชคนใหเหมาะกบงาน 4. การอานวยการ (Directing) คอ กากบสงการและมอบหมาย ใหแตละฝายไดปฏบตงานตามแผนทวางไว 5. การควบคม (Controlling) คอ การกากบดแล การตดตามดวา แตละฝายปฏบตงานไปถงไหน มปญหาและอปสรรคเกดขนทใด และสาคญคอการปองกนไมใหยอหยอนตอหนาท ละทงหนาท หรอทจรตตอหนาท คณลกษณะของนกบรหาร ผบรหารจะทาหนาสาเรจลลวงไปดวยด ตองมคณลกษณะ 3 ประการ ดงทพระพทธเจาตรสไวในทตยปาปณกสตร 2 ดงน 1. จกขมา มปญญามองการณไกล หรอมวสยทศนกวางไกล ตรงกบภาษาองกฤษวา Conceptual Skill 2. วธโร หมายถง จดธรการงานไดด มความเชยวชาญเฉพาะดาน ตรงกบภาษาองกฤษวา Technical Skill 3. นสสยสมปนโน หมายถง พงพาอาศยได มมนษยสมพนธด มเครดตด สามารถผกใจคนไวได ตรงกบภาษาองกฤษวา Human Relation Skill

��1��61.indd 283 11/4/2561 16:23:17


นอกจากคณลกษณะทง 3 ประการดงกลาวแลว ผนาหรอผบรหารจาเปนตองปฏบตตน ใหเปนแบบอยางทดงามแกผตาม หรอผใตบงคบบญชาเปนอนดบแรก จงจะสมกบทไดชอวาผนาหรอผบรหารทด ดวยเหตนเอง ในทางพระพทธศาสนาจงเนนการปฏบตธรรมของผนา หรอผบรหารหมคณะอยางมาก ดงมพระพทธพจนตรสแสดงไววา

“เมอฝงโคกาลงขามฟากอย ถาโคจาฝงนาฝงไปตรง โคทงปวงกยอมไปตรงตามนน ในหมมนษยกเชนกน ถาผทเขาสมมตวาเขาเปนผนา ประพฤตเปนธรรม หมชนนอกนน กยอมประพฤตเปนธรรมตามกน ถาพระราชา (ผนา) ตงอยในธรรม ประเทศชาตยอมอยเปนสข ดงน” ธรรมสาหรบการบรหารทจะกลาวถงในทน คอ หลกทศพธราชธรรม เปนคณธรรม ททก

คนผอยรวมในสงคมเดยวกน ทงในฐานะผนาผบรหาร ทงในฐานะผอยใตปกครอง หรอผตาม ตองประพฤตโดยเสมอหนากน เพอความผาสกและเจรญกาวหนาของสงคมหรอองคกรของตน ซงคณธรรมหมวดน อาจจะเรยกชอไดหลายอยาง ตามฐานะของผนาไปปฏบตเชน หากเปนพระราชาหรอพระมหากษตรย ทรงนาไปปฏบตกเรยกวา ราชธรรม หากคณะรฐบาลนาไปปฏบต กเรยกวารฐบาลธรรม หากผนาหรอผบรหารในระดบตาง ๆ นาไปปฏบตกเรยกไดวา บรหารธรรม แปลวาธรรมสาหรบบรหาร หรอสาหรบนกบรหาร ซงประกอบดวยขอธรรม 10 ประการ ดงน คณธรรมขอท 1 ทาน การใหปนชวยประชา

คณธรรมขอท 2 ศล การสารวมกายวาจาใจใหเรยบรอย สะอาดดงาม เปนทเชอถอไดของประชาชนหรอผใตบงคบบญชา ในฐานะทเปนประธานของหมคณะ

คณธรรมขอท 3 ปรจจาคะ บาเพญกจดวยความเสยสละ โดยหนาทแลวผปกครองยอมตองสามารถเสยสละความสขสวนตนตลอดจนถงชวตของตนได เพอประโยชนสขของประชาชน

คณธรรมขอท 4 อาชวะ ปฏบตภารกจโดยซอตรง มนคงในความสจรต มความจรงใจ คณธรรมขอท 5 มททวะ ความออนโยน ตอทกคน ทกโอกาส ดวยความจรงใจ คณธรรมขอท 6 ตปะ ความเพยร ระงบยบยงขมใจได ไมใหกเลสตญหาเขาครอบงา

คณธรรมขอท 7 อกโกธะ ความไมโกรธ หมายถงวา นกบรหาร นกปกครอง ไมควรปฏบตตอคนในปกครองของตนดวยอานาจบาทใหญ หรอดวยความเกรยวกราดขาดเหตผล เพราะจะทาใหกลายเปนทเกลยดกลว และเกลยดชงของคนในปกครอง

คณธรรมขอท 8 ความไมเบยดเบยน นกบรหารจะตองไมหลงระเรงอานาจ ไมบบคนกดข ไมกระทาการ ใด ๆ อนจะกอใหเกดความเดอดรอน ทกขยาก

คณธรรมขอท 9 ขนต ความอดทน ภารกจของนกบรหารนน เปนสงทหนกยง จงจาเปนตองมความอดทนอยางยง จงจะสามารถปฏบตหนาทไดเปนผลสาเรจ

��1��61.indd 284 11/4/2561 16:23:18


คณธรรมขอท 10 อวโรธนะ ปฏบตไมคลาดจากธรรม คอปฏบตไมใหผดทานองคลองธรรม คอ ความถกตองยตธรรมเปนใหญ ไมเอาประโยชนสขสวนตวหรออารมณอนไรเหตผลมาเปนหลกใหญในการบรหาร จะเหนไดวา ทศพธราชธรรม 10 ประการน เปนคณธรรมททงฝายบรหาร และผรวมงาน จะตองประพฤตปฏบตดวยกน โดยมผบรหารเปนผนาในการปฏบต จงจะเกดผล คอประโยชนสขแกสวนรวมได นอกจากทศพธราชธรรมดงกลาวแลว พระพทธศาสนายงไดแสดงหลกธรรม เกยวกบผททาหนาทปกครอง หรอบรหารจะพงปฏบตไวอกหลายประการ เพอเปนการสนบสนนการปฏบตทศพธราชธรรม ใหไดผลสมบรณยงขน เชน หลกอคต 4 และ สงคหวตถ 4 พรหมวหาร 4 เปนตน ถาผมหนาทบรหารประเทศชาต บานเมอง สถาบน องคกร หรอหนวยงานตาง ๆ ตลอดจนผนาครอบครว ไดนอมนาเอาหลกธรรมดงกลาวมาน ความเปนผนาจะพรอมกบการสรางความเปลยนแปลงบรหารแลว ความสงบสขรมเยน ความเจรญ ความสาเรจ ยอมปรากฏมขนแกประชาชน และประเทศชาตอยางแนนอน 3. บทสรป ผนากบการสรางความเปลยนแปลงผนาเปนตวแทนขององคกรทมความสมพนธกบประวตศาสตรขององคกร ผนาเปนผทบงคบกาหนดทศทางไปยงทศทางทสงคมตองการ โดยยกตวอยางผนารฐบาล Cansteer soclal กบนโยบายอตสาหกรรมแปรรป และปจจยทชวยใหความตองการของสงคมประสบผลสาเรจนนมใชอยทตวผนาเพยงผเดยว หากสมพนธกบผตามทพวกเขามงมนกระทาไปยงทศทางเดยวกบผนา ผนาทมลกษณะพเศษสามารถมความสมพนธกบความเปลยนแปลง ผนาหรอผบรหารจาเปนตองปฏบตตน ใหเปนแบบอยางทดงามแกผตาม หรอผใตบงคบบญชาเปนอนดบแรก จงจะสมกบทไดชอวาผนาหรอผบรหารทด ดวยเหตนเอง ในทางพระพทธศาสนาจงเนนการปฏบตธรรมของผนา หรอผบรหารหมคณะอยางมาก ดงมพระพทธพจนตรสแสดงไววา

“เมอฝงโคกาลงขามฟากอย ถาโคจาฝงนาฝงไปตรง โคทงปวงกยอมไปตรงตามนน ในหมมนษยกเชนกน ถาผทเขาสมมตวาเขาเปนผนา ประพฤตเปนธรรม หมชนนอกนน กยอมประพฤตเปนธรรมตามกน ถาพระราชา (ผนา) ตงอยในธรรม ประเทศชาตยอมอยเปนสข ดงน”

ธรรมสาหรบการบรหารทจะกลาวถงในทน คอ หลกทศพธราชธรรม เปนคณธรรมททงฝายบรหาร และผรวมงาน จะตองประพฤตปฏบตดวยกน โดยมผบรหารเปนผนาในการปฏบต จงจะเกดผล และนาไปสการเปลยนแปลงทพงประสงคของสงคมได

��1��61.indd 285 11/4/2561 16:23:18


Reference Arnant Panyarachun. (1997). Corporate Governance International Symposium on

Good Corporate Governance. Non Buri : Office of the Civil Service Commission

Kaiser, S. M, (2000). Mapping the Learning Organization: Exploring a Model of Organizational Learning. (Louisiana State University. U.S.A.), 2000. Phra Dhammapidok (P.A. Payutto). (2000). Sustainable Development. 8th Edition.

Bangkok: Rueakaew Printing. Somyos Naweekan. (2000). Management and Organizational Behavior, Bangkok. Manager. Suthep pongsriwat. (2004). Leadership : Theory And Practice: Science And The Arts

To Complete Leadership, Bangkok: Wirat Ed. Weerawut Makhasiranont. (1997). Visionary Leadership Development, Bangkok: Expertnet

��1��61.indd 286 11/4/2561 16:23:19


BOOKS REVIEWS สนแสงฉาน : TWILIGHT OVER BURMA, MY LIFE AS A SHAN PRINCESS

พระสธวรบณฑต (โชว ทสสนโย),ดร. I Phra Sutheevirabundith Ph.D พระอดมสทธนายก (ก าพล คณงกโร),ผศ.ดร. I Phra domsitthinayok Ph.D พระมหาสนนท สนนโท,ดร. I Phramaha Sunun Sunundho Ph.D พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ,ดร. I Phramaha Krisada Kittisophano Ph.D ดร.ประเสรฐ ธลาว I Prasert Thiloa Ph.D ดร.พงศพฒน จตตานรกษ I Phongphat Chittanurak Ph.D.

สนแสงฉาน ชอเรอง ตนฉบบ Twilight Over Burma, My Life as a Shan Princess ภาษาองกฤษเขยน Inge Sargent มนนยา แปล พมพครงท 13 (ฉบบปรบปรง) พมพท Bangkok พมพเมอ 2560

Department of Political science, Faculty of Social Sciences, Mahachulalongkorn-

rajavidyalaya University

��1��61.indd 287 11/4/2561 16:23:20


1. บทน า หนงสอนวนยาย “สนแสงฉาน” เขยนโดยองเง ซารเจนท (Inge Sargent) และแปลเปนภาษาไทยโดย มนนยา ความสนใจตอหนงสอนเกดขนตรงทในมหาวทยาลยสงฆ มกลมชาตพนธไทใหญ มาศกษาจ านวนมาก ท าใหมขอมลในระดบหนง ทงไดผานตาหนงสอน กใหไดแตพลกดประหนงสนใจแตยงไมไดแสวงหามาศกษาอยางจรงจง จนเมอไดลงพนทเกบขอมลวจยเกยวกบนสต จงไดพบเหน “ความคด” ของชาตพนธไทใหญ ผานการเลาเรองในหลายคราว ประกอบกบมมตรสหายชาตพนธปะโอ เปนกลมชาตพนธหนงในรฐฉาน ไดน าหนงสอนมาใหอาน จงน ามาแบงปนเพอสะทอนขอเทจจรงทางประวตศาสตรผานการเลาเรองของผเขยนอกล าดบหนง หนงสอ “สนแสงฉาน” ถกบนทกไว ทงพมพทวนช าเปนครงท 13 โดยหนงสอสะทอนชวงเวลาทางประวตศาสตรชาตพนธและเขตแดน ของภมภาคใกลกบประเทศไทย และท าใหเหนพฒนาการของกลมชาตพนธไท ทมลกษณะรวมทางภาษาชาตพนธ และศาสนา ซงจะไดน ามาแบงปนเลาเรองเพอใหเกดการเรยนรเกยวกบประเทศเพอนบาน รวมทงประเทศไทยมแรงงานในภาคการผลตในสญชาตพมารวมกนไมนอยกวา 3 ลานคนทวประเทศในนามชาตพนธรวมต าง ๆ อาท มอญ พมาทวาย พมา ไทใหญ กระเหรยง เปนตน โดยมพนถนในการท างานในโรงงานอตสาหกรรม อาท มหาชย เปนตน ทงแรงงานภาคการผลตทขนทะเบยนถกกฏหมาย หรอประชากรแฝงทไมไดขนทะเบยน เปนตน นอกจากนมหาวทยาลยสงฆมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย กมนสตในสญชาตพมาซงอาจประกอบไปดวยกลมชาตพนธตาง ๆ อาท พมา ไทใหญ หรอฉาน มอญ กระเหรยง คะยา ปะโอ ปะหรอง เปนตน จนกระทงหนวยความมนคงตองทวนสอบตอสถตและวธการเขามาของนสตในมหาวทยาลยสงฆทงสองแหงในหลายคราวดวย อาท “พระตางดาวเดนแนวทางโรฮงญา ใช 2 มหาวทยาลยสงฆเปนฐานกาวสประเทศท 3” (ASTV ผจดการออนไลน,19 มถนายน 2558) หรอ“พศ.จ 2 มหาวทยาลยสงฆ เปดขอมลพระตางดาวลงทะเบยนเรยน สกดชองโหวทจรตลกลอบอยไทย” (Isaranews : Online 2 กมภาพนธ 2561) จงท าใหสงคมและคนสวนใหญหนมาสนใจตอประเดนความเปนชาตพนธหรอชาวตางชาตในประเทศไทยมากขน ซงหนงสอเลมนอาจเปนภาพสะทอนหนงในการเลาเรองเกยวกบประเทศใกลเคยงอยางพมาผานเรองเลาเกยวกบรฐฉานไดดวย ซงจะไดน าเสนอตอไป 2. TWILIGHT OVER BURMA กบบนทกชวตขององเง ซารเจนท (Inge Sargent) สนแสงฉาน ชอหนงสอจากภาษาองกฤษวา Twilight Over Burma, My Life as a Shan Princess แตงโดยองเง ซารเจนท (Inge Sargent,23 February 1932/2475-) เปนชาวออสเตรย ไดรบทนฟลไบรท (Fulbright Scholarships) ไปศกษาในสรฐอเมรกา ทวทยาลยสตรในโคโลราโด ในป ค.ศ.1951/2494 และไดพบกบเจาจาแสง (Sao Kya Seng,ค.ศ.1924-1962/) ซง

��1��61.indd 288 11/4/2561 16:23:22


เปนนกศกษาวศวกรรมศาสตรชาวพมา มาศกษาท Colorado School of Mines จนกระทงแตงงานกนทสหรฐอเมรกา เมอวนท 7 มนาคม ค.ศ.1953/2496 หลงจบการศกษาทงคเดนทางไปพมาเพอเรมตนชวตใหมในฐานะมหาเทว (Mahadevi) แหงเมองสปอ (Hsipaw) ในชอ สจนทรมหาเทว (Mahadevi Sao Nang Thu Sandi) ประสบการณใหมของเธอทปรากฏในหนงสอคอเจานางชาวออสเตรย โดยเธอตองเรยนภาษาฉานและพมา ด าเนนพระองคในฐานะมหาเทวกบบทบาทกจกรรมการกศล เชน สรางคลนกการคลอด การสอนโภชนาการใหแกชาวบาน และเรมใชโรงเรยนสามภาษา จนกระทงมธดานอย 2 พระองคคอเจามายาร (Sao Mayari) และเจาเกนร (Sao Kennari) แตสถานการณผกผนท าใหชวตเจาเทวตองมการเปลยนแปลง ในป 1962/2505 กองทพพมาไดท ารฐประหารภายใตการน าของนายพลเนวน เจาจาแสงถกจบในเหตการณนน มหาเทวพรอมธดาถกกกบรเวณในวงอยเปนเวลาเกอบสองป ในขอหาเปนสายลบของ CIA แตในทสดองเง ซารเจนท พรอมลกสาวกไดรบชวยใหลภยเอกอครราชฑตออสเตรย กลบไปยงประเทศออสเตรย และไดอาศยอยกบพอแม เปนเวลา 2 ปจากนนจง กลบไปทโคโลราโด และประกอบอาชพเปนครสอนภาษาเยอรมนชนมธยมปลายท Boulder Junior High School และ Fairview High School จนเกษยณจากอาชพคร ในป ค.ศ.1993/2536 ใน ค.ศ.1968/2511 องเง ซารเจนท ไดแตงงานใหมกบ Tad Sargent โดยเปนคนเดยวกนกบทมสวนสนบสนนใหเธอเขยนประวตจากความทรงจ าของตนเอง Twilight Over Burma จงถกบนทกและถายทอดออกมา ถกตพมพเผยแผใน ค.ศ.1994/2537 โดยผลก าไรจากการพมพหนงสอเธอไดบรจาคใหกบผลภยชนกลมนอยชาวพมาทงหมด พรอมกบประโยคบนทกทถายทอดลงในหนงสอวา "Before I Wrote The Book I Used to Have Nightmares of Running With My Two Little Girls While Bullets Flew Past Us. But Since Finishing The Book, The Nightmares Have Ended – กอนทฉนจะเขยนหนงสอเลมน ฝนรายตดตามพวกเราตลอด ฉนวงกบลกสาวทงสองคน ในขณะทกระสนปนเฉยดพวกเรา แตเมอเขยนหนงสอเลมนจบ ฝนรายกจบลง" ในป ค.ศ.1995/2538 องเง ซารเจนท (Inge Sargent) และ Tad Sargent ไดกอตงมลนธพมาไลฟไลนขน (Burma Lifeline Foundation) โดยเปนองคกรการกศลทมงระดมทนเพอชวยเหลอชนกลมนอยผอพยพหนภยสงครามจากประเทศพมา ในป พ.ศ.2000/2543 เธอไดรบรางวลสทธมนษยชนระหวางประเทศ (International Human Rights Award) กบองคกรทสนบสนนใหความชวยเหลอชนกลมนอย และผลภยจากประเทศพมาใหอยรอดในประเทศทมพรมแดนตดกบพมา อาท ประเทศไทย เปนตน นอกจากนชวประวตของเธอยงถกน าไปสรางเปนสารคดในเรองมหาเทวองคสดทาย (The Last Mahadevi) เมอ ค.ศ.2000/2543 และหนงสอถกน ามาสรางเปนภาพยนต 2015/2558 ตามชอหนงสอ แตกเปนประเดนทางการเมองและ

��1��61.indd 289 11/4/2561 16:23:23


ความสมพนธระหวางประเทศหนงถกหามฉายในประเทศไทยและพมา แตกยงคงฉายในออสเตรยและเยอรมน

จากขอมลนท าใหเหนวาเรองทบนทกจากตนฉบบภาษาองกฤษ เปนเรองกงประวตศาสตรและประวตชวตของผเขยนกตาม แตนาสนใจตรงทวาเปนเรองเกยวกบประวตชวต ทสะทอนเรองจรงทสะทอนคด และเขยนโดยเลาประสบการณตรงองเง ซารเจนท หรอมหาเทว จงเปนประหนงผบนทก ตวละคร และเลาเรองจากประสบการณตรง และถกตพมพในภาษาตาง ๆ และแปลสภาษาไทยดวยดงปรากฏ

ภาพท 1 องเง ซารเจนท (Inge Sargent) ในวนทไดรบการสถาปนาเปนสจนทร มหาเทวแหงรฐสปอ และถกน ามาเปนภาพปกหนงสอทเธอเองเปนผเขยนขน (ทมาภาพ : Online)

3. หนงสอ TWILIGHT OVER BURMA สสนแสงฉานในภาคภาษาไทย

��1��61.indd 290 11/4/2561 16:23:24


Twilight Over Burma เปนหนงสอสะทอนประวตศาสตรทยอนกลบไปประมาณ 50 กวาปกอนทบอกเลาถงความงดงามของวถชวตของชาวไทใหญในรฐฉานซงปกครองดวยระบบเจาฟาใน 34 เมอง (1 เมองเปนของโกกางซงไมใชชาวไทใหญ) และ 1 ในนนคอเมองสปอ ทมเจาจาแสงเปนผน า และเปนสมาชกรฐสภาพมา กอนถกทหารพมาทน าโดยนายพลเนวน ยดอ านาจและอมหาย ดงปรากฏในค าโปรยปกทวา “ชะตากรรมของประชาชนและเจาฟาแหงรฐฉาน ภายใตเงอมมอของรฐบาลเผดจการ ทผลาญความหวงและเสรภาพจนสนไปจากทกฐานนดร" ... "สนแสงฉาน" ...น าพาทกทานเขาถง "รฐฉาน” อนเปนสวนหนงของสหภาพ "พมา" เปนการบรรจบของกนของ "ตะวนตก" กบ "ตะวนออก" เรองเรมจากเหตการณทหญงสาวไปเปนนกศกษาแลกเปลยน ทโคโลราโด สหรฐอเมรกา เธอไดพบกบ เจาจาแสง นกศกษาสาขาวศวกรรมเหมองแรจากรฐฉาน ดนแดนแหงขนเขาทเปนสวนหนงของประเทศพมา มตรภาพเกดเปนความรก หลงจากการแสดงความจรงใจของฝายชายทมงมนเรยนภาษาเยอรมน เพอเดนทางไปพบ พอกบแม ของ องเง ทออสเตรย เพอสขออยางเปนทางการ ในทสดหนมสาวกฝาฟนทกอปสรรคและไดแตงงานกนในเวลาตอมา การแตงงานทอเมรกาจดขนอยางเรยบงาย มเพยงเพอนฝงทคนเคย

เมอทงสองจบการศกษา จาแสงพาองเงกลบรฐฉาน ในวนทเรอใหญเขาเทยบทาเมองยางกงผคนมากมายรายลอมอยบรเวณรมแมน า วงดนตรป แตร และมโหรประโคมรบอยางเอกเกรก องเงตนตากบวฒนธรรมของชาวพมา และชาวไทใหญ จนตองถามสามวาคนหลานเขามารอรบใครกน มคนใหญคนโต เดนทางมาเราดวยท าไมสามรแลวไมบอกเธอ จาแสง บอกเรยบๆวา คนเหลานมารบ “เรา” นนแหละ

ภาพท 2 เจาจาแสง และสจนทรมหาเทว ในภาพอรยบถทผอนคลาย กบ เจามายาร และเจาเกนร ลกสาวของทงสอง (ทมาภาพ : Online)

��1��61.indd 291 11/4/2561 16:23:25


องเงกลายเปน "สจนทรมหาเทว" ราชนคบลลงก ของ "เจาฟาจาแสง" แหงรฐฉาน

รฐทเตมไปดวยทรพยในดนสนในน าและประเพณวฒนธรรมทงดงามสมบรณแบบ เขาและเธอแตกตางกนอยางสนเชง ทงเชอชาต ประเพณ วฒนธรรม และโดยเฉพาะการปกครอง "สนแสงฉาน" เลาเรองจรงดจนยายของเจาฟาแสงผมจรยวตรงดงามไมแพเจาแผนดนใดๆ ในโลก เปนทรกและหวงแหนของประชาชนในแผนดน เจาจาแสงทมเททกอยางเพอพฒนาคณภาพชวตประชาชนของพระองค แตแลว ดวยความผนผวนทาง "การเมอง" นายพลเนวนยดอ านาจในป 1962/2505 เจาจาแสงถกจบตวไปหายสาบสญจนกระทงปจจบน จงสนสดราชวงศเจาฟาสปอ ขณะทองเง ไดพาธดาทงสองคน ลภยออกจากพมาและใชชวตอยทสหรฐฯ จนถงทกวนน ซงครอบครวของเจาฟาเมองอนๆ กมชะตากรรมไมแตกตางจากเจาฟาเมองสปออน ๆ ซงในยคอาณานคมองกฤษ รฐฉาน ถกแบงการปกครองออกเปน 33 เขตโดยมเจาฟา หรอเจาเมองปกครอง 33 องค เชน เมองสปอ เมองยองหวย เมองแสนหว เมองเชยงตง เปนตน โดยองกฤษเปนสวนหนงในการสงเสรมการปกครองความแตกตางของรฐฉานภายใตแนวคด “แบงแยกแลวปกครอง” (Devine and Rule) แตอกนยหนงองกฤษกเปนสวนส าคญในการสรางพฒนาการและความเจรญใหกบรฐฉานดวยเชนกน ดงปรากฏในงานวจยเรอง “Socio-Economic and Cultural Changes in the Shan States Under the British Rule,1888-1948” ใหขอมลเหตการณในชวงนไววา “การเขามาของระบบอาณานคมองกฤษสงผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองการปกครอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของรฐฉาน...” (Kanokorn Savangsri,2009) รวมทงแนวคดความทนสมย การพฒนาและสทธเสรภาพทปรากฏในหนงสอ “สนแสงฉาน” เปนบทบาทของเจาจาแสงทพยายามสงเสรมระบบความ “เสมอภาค” และ “สทธเสรภาพ” ดงกลาว “...พวกชาวนาของรฐสปอตางกไดรบกรรมสทธทนาโดยทวหนาแลว เดมททนาเปนหมน ๆ ไรของสปอเปนกรรมสทธโดยชอบธรรมของเจาฟาหลวงผครองนครรฐแตเพยงพระองคเดยว...” (หนา 191) ซงเปนเหตผลรวมหนงทน าไปสการปฎวตรฐประหารในชวงตอมา “...เรองนน าความปลาบปลมมาสเกษตรกรทกคนในแควนสปอยงนก ทวากองทพกลบไมพอใจแมแตนอย...” (หนา 191) นอกจากเจาจาแสงผครองรฐแหงสปอแลว ในหนงสอยงเลาถงเจาหลวงของรฐอสระใหญนอย และผน าชนเผาตาง ๆ ถกจบกม คมขง และหายตวไปอยางไรรองรอย ชนตางเผาตางภาษาถกปฏเสธการเปนสวนหนงในดนแดนอนสมบรณ ทงทพวกเขาอยกนมานบรอยป รวมทงการใชความรนแรงทางเพศทเรยกวา “ใบอนญาตขมขน” เพอสนองนโยบาย “การท าใหเปนพมา” ขยายเผาพนธภายใตการใชการคกคามทางเพศของรฐบาลทหารในขณะนน เดกและหญงชาวบานในรฐฉาน ถกขมขนอยางทารณจากทหารพมา เปนภาพความตระหนก และสะพรงกลวตอพลรฐฉานในขณะนน

��1��61.indd 292 11/4/2561 16:23:26


ภาพท 3 สจนทรมหาเทวกบบตรขณะใชชวตในรฐฉาน (ทมาภาพ : Online)

ส าหรบหนงสอ องเงเลาเรอง ในแบบคอย ๆ เลาเรอง ทละเรอง เหมอนเปนบนทก

ความทรงจ าทสวยงามและมความสขของผหญงคนหนงทไดชอวาเคยมรกแท แตแลววนหนงทกอยางมนกหายไป การพลดพรากจากคนทรก ไมวาจะจากเปนหรอจากตาย น าความเจบราวมาใหเสมอ โดยสาระทงหมดเปนการรอยเรยงจากประสบการณตรงของผด ารงชวตและมชวตอาศยอยในประเทศพมากวา 12 ป นอกจากนยงมรายละเอยดอน ๆ ทปรากฏในหนงสอ คอ

ก.วถชวต ประเพณ ความเชอเกยวกบผ โชคลาง รวมไปถงคตการตงชอทมาพรอมกบความเชอทางศาสนา โดยในหนงสอองเง เลาถงประเพณทพบเหนและมสวนเกยวของในฐานะ “มหาเทว” แขกทถกเชญไปรวมในพธ หรอเปนผ “กระท า” พธเอง อาท งานฌาปนกจศพพระเถระผใหญในรฐฉาน “....งานฌาปนกจศพเจาอาวาสวดประจ าหมบานทละสงขารไปเมอ 6 เดอนกอน หลงจากครองสมณเพศมายาวนานถง 60 ปเตม รางของทานถกอาบยาและเกบรกษาไวในศาลาซงจดสรางขนเปนพเศษใกล ๆ วดเพอใหคนไปคารวะ...มพธการ 3 วน...” (หนา 38-39) พธสถาปนามหาเทวแหงสปอ ทเปนงานใหญระดบรฐพสกนการตางเฝารอและมสวนรวม “ตามตลาด ในรานน าชา ในวด หรอวาตามบาน ชาวสปอไมไดพดคยกนเรองอนเลยนอกจากเรองพธสถาปนามหาเทว” (หนา 145) ซงสะทอนใหเหนถงขนตอนประเพณ และรปแบบราชประเพณของชาวไทใหญ “...เจาจาแสงทรงชดไทใหญสขาวเรยบ ๆ แลวโพกเกลาดวยผาโพกสชมพ มเพยงกระดมเสอเมดบนสดเทานนทเปนเมดทบทมใหญ...” (หนา 147) มดนตรประโคมสมโภชนประโคมดวยเครองดนตร 4 ชนด พรอมกน มพณแบบพมา ขลย และซอ มการประกาศการสถาปนา “....เจาฟาหลวงผครองนครรฐสปอแหงไทใหญผมศกดและสทธในราชบลลงคของพระองคโดยชอบธรรม ไดทรงเลอกคครองของพระองคและประกอบพธสมรสตามพธทางพระพทธศาสนาถกตองทกประการ...” (หนา 148) “...สนเสยงประกาศพนกงานผเฒาชาวไทใหญ 3 คน กเปาสงขดงจะใหโองการนนสะพดไปในสายลม...” พธกรรมความเชออนเปนแบบวถถกเลาผานตวหนงสอ ท าใหเหนวาประชาชนมความศรทธาในพระพทธศาสนาและศรทธาตอราชบลลงคดวยเชนกน การด าเนนชวต อาท อตราการเกดทมผลตอ ระบบสาธารณสข ปจจยพนฐานในสง

��1��61.indd 293 11/4/2561 16:23:27


สาธารณปโภค หรอความเชอเกยวกบการเปลยนศกราชคานยมทมาพรอมกบศาสนาพราหมณฮนดทวา “...ปใหมของพมานนถอวาเทวา (เทพเจาฮนด) จะลงมายงมนษยโลกเพอเฉลมฉลองปใหมเปนเวลา 3 หรอ 4 วน จากนนจงจะเสดจคนสวรรคดงเดม...” (หนา 213) รวมไปถงวถชวตทเนองดวยค าวาสงกรานตของคนทนบถอศาสนาทมถนฐานจากอนเดย “...เมอวนท 13 เมษายน จาแสงกบสจนทรกไปท าบญวนสงกรานตทวดรวมกบประชาชนในเมองสปอทงปวง เพอตอนรบการมาเยอนของเหลาเทพเทวา ภายนอกวดนนวงดนตรพนเมอง 3 วง บรรเลงเพลงขนพรอมกนแตกลบไมสอดประสานกน จนกระทง 3 ทม 40 นาท เสยงพลประทดจงดงขนหดบตบไหมบงบอกถงวนปใหมทไดเรมขนแลว ตามดวยเสยงปน เสยงเปาเขา แลวกเสยงย าค าระฆงเหงงหงางทวเมอง พอเถลงศกหลงสนสดจลศกราช 1322 ประธานในพธหลงทกษโณทกแลวพระสงฆกชยนโตขนพรอมกน....” (หนา 213)

รวมไปถงแนวคดการตงชอ “เปนมงคล” และการเกดเปนความเชอรวมของไทใหญดวยเชนกน “...โดยปกตพอแมชาวไทใหญจะรอไปอกสกพกหนงจงคอยตงชอลก ทวาสจนทรไมอยากท าแบบนน แตหลอนกไมขดของกบการเลอกตวอกษรซงเปนมงคลส าหรบเดก ลกสาวของหลอนเกดวนพฤหสสบด ดงนน จงควรใชอกษร บ ม หรอ พ เนองดวยวนทง 7 ในสปดาหลวนมอกษณะอนเปนมงคลส าหรบผเกดวนนน...” (หนา 166-167) ขอมลเหลานสะทอนถงประเพณวถชวตและความเชอของชาวไทใหญผานการพบเหนอนเปนบนทกจากสายตาคนภายนอกทเขามาใชชวตอยในชมชนของรฐฉานในแบบคนภายในและมสวนรวมตอการปฏบตโดยตรง

ข.ความสมพนธระหวางประเทศ การเชอมโยงระหวางประเทศ นกการทต แพทยชาวตางชาต ทมาพรอมกบโรงพยาบาลและระบบสาธารณสข และการศกษาแบบเชอมโยงระหวางประเทศ ทนบเนองตอมาจากระบบอาณานคมองกฤษทเคยปกครองพมาอยหลายสบป ตงแต ค.ศ.1886-1948/2429-2491 ปรากฏในหนงสอดวยเชนกน รวมไปถงคานยมตอสถาบนกษตรยผครองรฐทยงมความส าคญและเปนสญลกษณของเขตแดนนน ๆ รวมทงการเลาถงพมากบการเปนอาณานคมขององกฤษ “....เสดจปจาแสง มพระนามวาเจาขนแสง ทรงเตบโตขนมาในราชส านกพมาทกรงมณฑเลย ตอมาเมอป 1882 ไดทรงสรางความขนเคองพระทยแกพระเจาธบอ กเลยเสดจหนไปยางกงซงขณะนนอยในปกครองขององกฤษ และทยางกงนนเองทเจาขนแสงทรงสงสยวาขาราชบรพาร 2 คนจะคดไมซอตอพระองค จงทรงฆาเสย ซงจะวาไปกเปนเรองทรงท าไดตามกฎหมายไทใหญ แตกตองแปลกพระทยมากทกลบถกพวกองกฤษจบกมและตรงขอหาฆาคนตาย ทรงถกพพากษาใหประหารชวต แตตอมากถกผอนปรนใหพนโทษภายใตเงอนไขทวาตองไปเสยจากเขตปกครองของพวกองกฤษ...” (หนา 218) รวมไปถงการตกเปนสวนหนงของญปนในชวงสงครามโลกครงท 2 “...ฉานถกญปนยดครองระหวางสงครามโลกครงท 2 ...” (หนา 84) หรอความสมพนธระหวางตางประเทศ “...ทตจากประเทศยโรปทางใตประเทศหนง พรอมภรยา

��1��61.indd 294 11/4/2561 16:23:27


สาวสวย...ไดมารวมรบประทานอาหารกลางวนกบเจาจาแสงและพระชายาทพระต าหนก...” (หนา 183) หรอบทบาทของทตออสเตรเลยกบการเขามาชวยเหลอใหเกดการลภยของผเขยน รวมไปถงเพอนชาวเดนมารกทเปนทงเพอนและผใหค าปรกษาของผมาใหมในพมา เปนตน

ค.การพยาบาลและสาธารณสข ความทเปนเมองอยชายแดน สจนทร ซงอยในฐานะมหาเทว ไดเรมโครงการดานสาธารณสขดานการพยาบาล เนองจากการไดเหนความยากล าบากของประชาชน รวมไปถงขอมลจากแพทยทวา “...เดกทารกทนมกอายไมยน ดร.ปาเนยนบอก...เดก 3 ใน 4 จะตายเสยตงแตอายไมถง 2 ขวบ...” (หนา 155) จงเปนเหตใหเกดภาระงานดานสาธารณะสขและการพยาบาล “...สจนทรเชญบรรดาสตรชนน าของสปอมาพบเพอจดตงคณะท างาน....37 คน ทกคนผานการมบตรมาแลวทงสน...35 คนลวนแลวแตเคยสญเสยบตรตงแตเดก ตรงตามวตถประสงคของสมาคมทหวงจะลดอตราดงกลาวใหจงได...” (หนา156) รวมไปถงบทบาทการแพทยสญจรทเนองดวยการพยาบาลดวยเชนกน “...ในทสดจนทรจงตกลงใจทจะท าโครงการอนามยสญจร คอนงรถออกไปตามหมบานตาง...” (หนา 161) นอกจากนยง “...มการวาจางพยาบาลซงผานการอบรมดานการผดงครรภจากโรงพยาบาลน าค าของนายแพทยซเกรฟมาชวยทสถานผดงครรภ...จากนนกเรมวางโครงการอนามยผปวยนอกส าหรบแมและเดกอยางเตมตว...” (หนา 161) ในหนงสอยงสะทอนใหเหนถงสขอนามยของประชนทยงขาดความร ความเขาใจ ตอการรกษาสขภาวะแบบสมยใหม อาท การเขาใจผดเกยวกบสขภาวะ ความเขาใจผดเกยวกบอนามยและการเจรญพนธ ดงเหนไดจาก “หมอต าแย” เปนสวนส าคญตอการเกดและการผดงครรภในแบบเดม รวมทงยาวคซนปองกนโรคทไมเคยม และถกรณรงคสงเสรมใหเกดการใช น าไปแจก รวมทงรเรมใหใชเพอสขภาวะและผลกระทบจากโรคเนองตอโดยเฉพาะในแมและเดกดวยเชนกน “...ผลทตามมาคอ ภายใน 6 เดอน เทานนอตราการท าคลอดทสถานการณผดงครรภและอนามยในเมองสปอเพมขนถง 2 เทา เดก ๆ หลายรอยคนไดรบวคซน และมการแจกจายออกไปถงหลายพนปอนด...สถตการตายของเดกกลดลง..” (หนา 163)

ง.กลมชาตพนธและชนเผา ในหนงสอใหขอมลเกยวกบชนกลมนอย อาท อนตาเปนกลมชาตพนธทมทตงอยในรฐฉานดวยและมการตงบานประกอบอาชพอยในน า ดงปรากฏในบนทกของซารเจนท ทวา “...ทะเลสาปอนเลนเปนแหลงทอยของพวกอนตา ซงเปนชาวน าอาศยอยในเรอและแพเคลอนยายไปตามใจชอบ...” (หนา 220-221) “...วถชวตของชาวอนตากลบตองพงพาทะเลสาบน าตนอนเปนแหลงอาศย....” (หนา 222) หรอกลมชาตพนธปะหลอง “...หมบานชาวปะหลองในเขตนครรฐสปอทง 3 แหงไดทลเชญเจาฟาหลวงกบชายาใหเสดจไปทรงเปดถนนระยะทาง 9 ไมล...” (หนา 205) การเขาไปยงเขตปลดปลอยของกลมชาตพนธจนทอยชายแดน “...หมเจเมองชายแดนทตดตอกบประเทศจน..” (หนา 223) หรอ “...ชาวจนยนนาน...ไดจดขบวนแหฉลองตรษจนมายงพอตะวนออกเปนครงแรก...” (หนา 249) เปนตน หรอ “...

��1��61.indd 295 11/4/2561 16:23:28


ตลาดนด..งานปอยทบอโจ ชาวเขาเผาตาง ๆ สวมเสอผาหลากสเดนเทยวกนคลาคล า...” (หนา 225) รวมไปถงการเปดสถานพยาบาลท “...มหญงชาวเขาเผากระเหรยง กะฉน และไทใหญเขารบการอบรมดานการพยาบาล...” (หนา 226) ซงสะทอนใหเหนถงความหลากหลายชาตพนธกวา 135 กลมชาตพนธในดนแดนพมา และในแตละเผากมความแตกตางกนดงทางดานภาษา ความเชอ วถชวตและการตงถนฐาน โดยสวนหนงกถกบนทกเลาเรองในหนงสอนดวยเชนกน

จ.การเมอง/การบรหารรฐ การทองกฤษเขามาปกครองดนแดนพมารวมทงรฐบรวารตาง ๆ ในดนแดนพมา “สปอจงตกอยภายใตการดแลขององกฤษนบแตนนมา” (หนา 83) หรอในสมยสงครามโลกครงทสองทการเมองภายในเปลยนแปลง “...ถงป 1947 เวนแตชวงหนงแควนฉานถกญปนยดครองระหวางสงครามโลกครงท 2 เทานน...” (หนา 84) รวมไปถงแนวปฏบตในการบรหารทแตกตางกน เชน องกฤษยกเลกระบบกษตรยในพมา (Muang Htin Aung,2556) แตกรณไทใหญกลบไมไดยกเลกระบบกษตรยหรอเจาผครองรฐตาง ๆ (Muang Htin Aung,2556) รวมไปถงแนวทางในการบรหารนนไดสงผลเปนปญหาในเรองการบรหารดนแดนหลงจากทองกฤษใหเอกราชพรอมขอตกลงปางโหลง ทนยหนงเปนขอตกลง แตอกนยหนงกน าไปสจดแตกหก สการเผชญหนาและสงครามกลางเมองในหลายทศวรรษในชวง

ภาพท 3 ทะขนน หรอ อน ไดด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรพมาเมอไดรบเอกราช 4 มกราคม ค.ศ.1948/2491 หลงอองซานและสหายอก 6 คน ถกมอปน 3 คน บกเขาไปสงหารในหอง

ภาพท 4 ทะข น เ น ว น ท มบทบาทในการตอสเพอเอกราชพมา และตอมากกกลายเปนผกมอ านาจอย า ง เดดขาดท งทางการเมองและการทหารตงแต 2

��1��61.indd 296 11/4/2561 16:23:29


ประชมคณะรฐมนตร เมอ 19 มกราคม ค.ศ.1947/2490 หรอกอนการไดรบเอกราชเพยงครงปเทานน อนจงยอมรบภาระเปนนายกรฐมนตร ดวยหวงวาจะน าความสงบกบคนมาสชาต (Muang Htin Aung , (2556),หนา 314)

มนาคม ค.ศ.1962/2505 นบแตน น รวม 26 ป การปกครองประเทศ และยงทรงอทธพลทางการเมอง เนวนสนชวตในวย 92 ป (Muang Htin Aung ,2556, หนา 316)

ตอมา โดยสงผลใหเกดการอพยพหนภยสงครามของชนเผาตาง ๆ ดงปรากฏขอมลวา “...นายพลเนวนกบกองทพไดกอรฐประหารและจบผคนนบพน ๆ ไปขงคก รวมทงทกคนในคณะรฐบาลดวย จาแสงไมหวงอกแลววาอดตนายกรฐมนตรอนจะใหความชวยเหลอพระองคไดอยางเกงองคการสหประชาชาตและนานาประเทศทวโลกคงกดดนกองทพพมาซงขณะนนเรยกตวเองวา “คณะผกอการ” อกทอดหนง....” (หนา 172) จดตดของขอเทจจรงประหนงเปนการเลานยาย แตอกนยหนงคอขอเทจจรงของการเมองภายในประเทศระหวางรฐของกลมชาตพนธ กบการใชความรนแรงตอกลมชาตพนธในประเทศพมา

ดงนนในหนงสอกลาวถงพฒนาการในชวงเวลาทองเง ( Inge Sargent) เขามาใชชวตอยในและเปลยนแปลงการการปกครอง การเลาเรองเรองดงกลาว ประหนงเปนบนทกประวตศาสตรเชงบคคล “...กองทพภายใตบญชาการของนายพลเนวนคว าอ านาจรฐบาลสหภาพพมาแลวเมอเชาน คนระดบผน าถกจบไปขงไวหมด แลวกมการประกาศกฏอยการศกดวย...” (หนา 247) แตขอมลทปรากฏกเชอมไปสภาพใหญไดอยางชดเจน ประหนงเปนภาพเลกในภาพใหญ ทเตมเตมขอมล เหตการณและความเคลอนไหวทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมความเชอทเกยวกบไทใหญ “ฉาน” และพมาไดเปนอยางด 4. สนแสงฉานในประวตศาสตร

พมาตกเปนอาณานคมขององกฤษอยางสมบรณ ในป ค.ศ.1886/2429 องกฤษไดผนวกพมาและดนแดนของชนกลมนอยตางๆ เขาเปนมณฑลหนงของอนเดย ซงองกฤษเปนเจาอาณานคมในขณะนน รฐบาลองกฤษซงเขามาปกครองพมาดวยนโยบาย “แบงแยกและปกครอง” (divide and rule) เพราะองกฤษไดแบงแยกรฐของชนกลมนอยออกจากรฐของชาวพมา และใชระบบการปกครองทตางกนออกเปน 2 สวนคอ “พมาแท” (Burma proper) กบ “เขตชายแดน” (Frontier Areas) องกฤษมอบเอกราชใหกบพมา แตกไดทงปญหาความขดแยงของกลมชาตพนธไวใหรฐบาลกลางของพมาซงเขามารบภาระหนาทแทนผน ารฐบาลพมาในชวงทไดรบอสรภาพแลว

��1��61.indd 297 11/4/2561 16:23:30


นบตงแตนายพลออง ซาน (Aung San,1915-1947/2458-2490) อ น (U Nu, ค.ศ.1948-1956/2491-2499) และนายพลเนวน (Ne Win, ค.ศ.1962-1988/2505-2531) ตางกมทศนคตตอการรวมชาตและความเปนเอกภาพในบรบททเกยวของกบกลมชาตพนธตางๆ ในพมาทแตกตางกน สงครามกลางเมองไดเรมกอตวตงแตป ค.ศ.1948/2491 จนถงชวงวกฤตในทศวรรษท 1960 นบแตนนมา พมากไดกลายเปนดนแดนแหงการสรบระหวางรฐบาลกลางกบกองก าลงชนกลมนอยกลมตางๆ จนกระทงปจจบน นอกจากนดวยสภาพภมประเทศซงแยกชมชนของกลมชาตพนธออกจากกน ดวยเทอกเขาสง ปาทบและแมน า อกทงความแตกตางระหวางวฒนธรรมและภาษาของกลมชาตพนธยงคงเอกลกษณเดนของตนไว ไมมการผสมผสานเพอกอใหเกดการเรยนรและการยอมรบซงกนและกน ชาวพมามประชากรประมาณรอยละ 68 ซงเปนคนสวนใหญของประเทศ อาศยอยในบรเวณพมาแทหรอบรเวณทราบรมแมน า นอกจากชาวพมาแลวยงประกอบดวยชาวมอญ และกะเหรยงทอพยพลงมาจากภเขาสง ในขณะทชนกลมอนจะอาศยอยในบรเวณทราบสงหรอเทอกเขาสงบรเวณชายแดน ซงประกอบดวยกลมชาตพนธตางๆ อาท ไทยใหญ (Shan) กะเหรยง (Karen) คะฉน (Kachin) ฉน (Chin) วา (Wa) ยะไข (Arakanist) และชาวเขาเผาตางๆ เชน มเซอ อกอ ลซอ ปะหลอง จนโกกง เปนตน ชนกลมนอยเหลานรวมกนประมาณรอยละ 32 ของประชากรพมา โดยมกลมไทยใหญ กลมกะเหรยง กลมมอญ และกลมคะฉน จะมจ านวนเปนรองลงมาจากชาตพนธพมาตามล าดบ

สดสวนประชากรจ าแนกตามกลมชาตพนธในพมา (ประมาณ)

กลมชาตพนธ จ านวน (คน) กลมชาตพนธ จ านวน (คน) พมา (Burman) 29,000,000 ทวาย

(Toyoyan) 500,000

กระเหรยง (Karen)

2,650,000-7,000,000

จน (Chineses) 400,000

ไทใหญ (Shan) 2,220,000-4,000,000

ปะหลอง (Palaung)

300,000-400,000

ยะไข (Rakhine)

1,750,000-2,500,000

มเซอ (Lahu) 170,000-250,000

มอญ (Mon) 1,100,000-4,000,000

คะเรนน (Karenni)

100,000-200,000

ฉน (Chin) 750,000- วา (Wa) 90,000-300,000

��1��61.indd 298 11/4/2561 16:23:31


1,500,000 คะฉน (Kachin) 500,000-

1,500,000 ดาน (Danu) 70,000-100,000

อนเดย (India) 800,000 โกกง (Kokang) 70,000-100,000 โรฮงยา (Rohingya)

690,000-1,400,000

คะยน (Kayan) 60,000-100,000

ปะโอ (Pa-O) 580,000-700-000 อาขา (Akha) 100,000 ตาราง 1 สดสวนประชากรจ าแนกตามกลมชาตพนธในพมา (ประมาณ) ทมา : https://sites.google.com/site/khwamkhadyaeng/tawan-xxk-cheiyng-ti/phma. สบคนเมอ 6 มนาคม 2561

หนงสอสนแสงฉาน บอกเลาประสบการณ 12 ปของผเขยน ในหนงสอจงสะทอนขอเทจจรงทางประวตศาสตร ดงกรณเหตการณท นายพลเนวน (Ne Vin) ทเขามามอ านาจตอจากอ น (U Nu) ในบทบาททหารทเนนความเดดขาด ไดมนโยบายลดบทบาทและอ านาจของเจาฟารฐตาง ๆ ลง โดยการท ารฐประหาร จบกมนายกรฐมนตรและผน าอน ๆ เจาฟาเมองยองหวยถกยงเสยชวต และเจาฟาจาแสงแหงสปอหายสาบสญ ไมเคยมค าตอบจากรฐบาลพมาและผเกยวของ ซงยนกระตายขาเดยวปฎเสธความเกยวของ นายพลเนวน จดตงรฐบาลดวยวธการรนแรงเบดเสรจ เมอชนกลมนอยสวนใหญยงผกอยกบพนธสญญาภายใตแนวคดในเรอง “ความตกลงเวยงปางหลวง” (Panglong Agreement) เปนความตกลงระหวางพมา ไทใหญ ชน กะฉน ทเปนผลสบเนองมาจากการประชมปางหลวงหลงสงครามโลกครงท 2 เพอจดตงสหภาพพมาภายหลงไดรบเอกราชจากองกฤษ เมอ 20-28 มนาคม พ.ศ. 2489 (ครงท 1) และ 3-12 กมภาพนธ พ.ศ. 2490 อยางไรกตาม ความตกลงนไมบรรลผลเพราะพมาไมปฏบตตาม จากเงอนไขเดมทจะท าใหกลมชาตพนธมเอกสทธในการปกครองตนเอง จนกระทงกลายเปนประเทศทปกครองตนเองในอนาคต สงส าคญทเกดขนกลายเปนการยกเลกขอตกลงน และท าการปราบปรามชนกลมนอยอยางรนแรง การตอสชวงชงดวยเงอนไขของรฐและชาตพนธ ปรากฏขนภายหลงการขนมามอ านาจของนายพลเนวน สงครามกลางเมองการตอสของชนกลมนอย และประเดนการเมองระหวางประเทศทกระตนใหชนกลมนอยเปนรฐกนชน (Buffer State)

��1��61.indd 299 11/4/2561 16:23:33


ภาพท 5 ฉานทถกบนทกเปนองคความรในหนงสอประวตศาสตรในแตละชวงเวลา ทงจากมมมองคนนอกอยาง มอรส คอลลส คนในอยางเจายอดศก (ทมาภาพ : ออนไลน)

จากภาพประกอบ ท 5 บนทกประวตศาสตร การตอสของกลมชาตพนธ เพอใหไดมาซงสทธในปกครองตนเอง เอกราช ตาม “ขอตกลงปางโหลง” การตอสดวยกองก าลงตดอาวธ จงเปนเงอนไขตอเนอง สงครามกลางเมอง การอพยพหนภยสงคราม เปนภาพตอมาใหเหน องเง ซารเจนท ไดตงมลนธขนมาเพอรองรบการอพยพหนของพนองชนกลมนอยทตองประสบชะตากรรมการสภายในดนแดนรฐฉานหรอดนแดนอน ๆ ทอยในเขตพมา ในชวงนนเราจงเหนเคลอนการอพยพของกลมคน อนเปนผลจากการตอสทางการเมองภายในประเทศพมา เขตปลอดปลอยดอยไตแลง เปนตน ภาพการตอสทางการเมองภายในประเทศในนามรฐ ชาตพนธและการคงอยของอตลกษณเชงชาตพนธเปนเงอนไขส าคญทน าไปสการไดมาซงอ านาจอธบายไตย ความหวาดระแวงทเกดขนกอนหนาระหวางกลมชาตพนธ การตอสเพอใหไดมาซงอ านาจอธปไตย จงเปนประเดนรวมในการตอสของกลมชาตพนธตาง ๆ ในพมา ตลอดระยะเวลาทยาวนานหลายทศวรรษทผานมา

��1��61.indd 300 11/4/2561 16:23:33


5. หนงสนแสงฉานกบปรากฏการทางการเมองในระดบชาต สนแสงฉาน จากหนงสอนวนกาย ถกน ามาสรางเปนหนง โดยฉากและการถายท าปรากฏในประเทศไทยเปนหลก ภาพยนตร Twilight Over Burma นกแสดงน าทรบบทเปนองเง

เซอร เ จนคอ Maria Ehrich (1993-)นกแสดงสาว เยอรมน ส วนนกแสดงไทย ทว ฤทธ จลละทรพย (Daweerit Chullasapya) รบบทเปนเจาจาแสง โดยภาพยนตรมความยาว 2 ชวโมง ถายท าทงทตางประเทศและทประเทศไทยอยางท อ าเภอจอมทอง และโรงแรมดาราเทว จงหวดเชยงใหม นอกจากนมการถายท าททะเลสาบอนเล จงดหวดตองจ รฐฉาน นอกจากนกแสดงไทยและนกแสดงชาวตางชาตแลว ในหนงยงมชาวไทใหญรบบทสมทบดวย หลงมการเปดตวหนง มเสยงตอบรบในวงกวาง รวมทงแฟนหนงสอสนแสงฉาน และชาวไทใหญ แตหนงกไมไดถกฉายในประเทศไทย และพมาเพอใหหนงไดเลาเรองดวยตวของมนเองอยางทควรจะเปน ป ร ะ เ ด น ก า ร เ ม อ ง ความสมพนธระหวางประเทศจากหนง เคยเกดขนมาแลว อาทจากหนงเรอง

Anna and the King เมอ ค.ศ.1999/2542 ในประเทศไทย หรอหนงเรอง The Lady (2011/2554/อองซานซจ ผหญงทาอ านาจ) ในชวงรฐบาลทหารพมา ยอนกลบมาทหนง “Twilight Over Burma” ท าใหเหนการเมองเนองดวยหนง ทหนงเองสะทอนขอเทจจรงทางประวตศาสตร ตามค าบอกเลาผานหนงสอในมมของฝงไทใหญ แตกสมพนธกบขอเทจจรงทางประวตศาสตรตอการใชอ านาจทางประวตศาสตร ตามค าบอกเลาผานหนงสอในมมของฝงไทใหญ แตกสมพนธกบขอเทจจรงทางประวตศาสตรตอการใชอ านาจทางการทหารในการลอมปราบชนกลมนอยทเปนประเดนกลาวหารฐบาลทหารพมา จากรฐมหาอ านาจอน ๆ นอกประเดนการเมอง

��1��61.indd 301 11/4/2561 16:23:34


ความสมพนธระหวางประเทศจากหนง ประเทศ ซงชนกลมนอยเหลานมสถานะทางการเมองระหวางรฐ กรณไทใหญและรฐอนๆ ของเจาไทใหญ ท าใหเกดสงครามกลางเมองระหวางรฐบาลทหารพมาและชนกลมนอยตลอดระยะเวลาหลายป ดงนนหนงสอซงมขอเทจจรง และถกน าไปเลาซ า ผานภาพยนต ในชอ Twilight Over Burma ผลตโดยบรษท DOR Film ประเทศออสเตรย ก ากบโดย Sabine Derflinger ควบคมการผลตโดย Isabelle Welter เขยนบทโดย Rupert Henning อ านวยการสรางโดย Danny Krausz ถายท าทงในพมาและประเทศไทย จงเปนประหนงของแสลงตอความจรง สาเหตทถกถอดจากการฉายในประเทศไทย ทง ๆ ทมการวางโปรแกรมใหสนแสงฉาน เปน 1 ใน 4 ของภาพยนตทจะฉายรอบปฐมทศน กเพราะเหตจากภาพยนตถกประเมนวามเนอหาสมเสยงทอาจกระทบตอความสมพนธระหวางไทย และพมาได ดงนนภาพยนตจงถกถอดออก รวมไปถงภาพยนตสนแสงฉานน กถกระงบมใหถายในเทศกาลภาพยนตสทธมนษยชนนานาชาต ทนครยางกงของพมาดวยเชนกน เนองจากคณะกรรมการพจารณาแลววา สนแสงฉานอาจน าไปสความแตกแยกของชาตพนธแหงพมาในสถานการณทตองการความปรองดองกเปนได

ภาพท 7 หนงเรอง Anna and the King เคยถกหามฉายในประเทศไทย และ the Lady เปนหนงทเคยถกหามฉายในพมา (ทมาภาพ : ออนไลน,29 มกราคม 2561)

ในอดตหนงเรอง Anna and the King (1999/2542) กเคยเปนหนงตองหามฉายในประเทศไทยดวยเหตผลวา มความคลาดเคลอนบางประการไปจากขอเทจจรงทางประวตศาสตรในชวงสมยรชกาลท 4 หรอกรณหนงทเกยวกบกบพมาเอง อยางเรอง The Lady (2011/2554) ทกลาวถงประวตของ ออง ซาน ซจ (Aung San Suu Kyi,1945-/2488-) นกการเมองหญงชาวพมาทไดรบรางวลโนเบล สาขาสนตภาพ ใน ค.ศ.1991/2543 ในยคทหารปกครองแบบเบดเสรจ หนงท าหนาทยอนแยงกบขอเทจจรง ซงเกนกวาจะรบได ดงนน “หนง” ทควรจะเลาเรองเพอความบนเทง

��1��61.indd 302 11/4/2561 16:23:35


และผชมพจารณาดวยตนเองในแบบหนงจงท าไมได หนงนไมไดรบการอนญาตใหฉายในพมาดวยเชนกน ยอนกลบมาทหนงเรองสนแสงฉาน “Twilight Over Burma” กถกหามฉายทงในไทยและพมา ในพมาคงเปนเปนเหตผลทางการเมอง สวนในไทย กคงเนองดวยความสมพนธระหวางประเทศของไทย พมา กบผลประโยชนทเนองดวยรฐของกนและกน

ภาพท 8 หนงสรางจากนยายประวตศาสตร เรอง Twilight Over Burma แตกถกหามฉาย

ทงในพมาและประเทศไทย (ทมาภาพ Online, 29 มกราคม 2561)

5. สรป ประเดนประวตศาสตร และชาตพนธทปรากฏในหนงสอ ยงคงเปนประเดนทางการเมอง

ภายในประเทศพมาอยนบแตอดต การตอสทางการเมองของชนกลมนอย การอพยพหนสงครามของชนกลมนอยในชายแดนไทย รวมไปถงการใชนโยบายรฐกนชนของไทยตอพมาโดยใชชนกลมนอยเปนฐาน ภาพจรงเหลานยงคงเปนประเดนเนองตอทางการเมองภายและความสมพนธระหวางประเทศของพมา ทท าใหเหนวาบนทกประชวตของ องเง ซารเจนท มคณคาในฐานะทเปนบนทกประวตศาสตร จากค าบอกเลาของผทอยในเหตการณจรง นอกจากนยงมงานในลกษณะเดยวกน อาท “ปลายขอบฟาฉาน : บนทกการตอสทางการเมองและวฒนธรรมของกลมชาตพนธในพมา” ผทเปนสวนหนงของการตอสอยางพลโท เจายอดศก (Lieutenant General Sao Yawd Serk,1959-) ผน ากองทพรฐฉานภาคใต (Shan State Army – South) เปนกองก าลงตดอาวธทเขมแขงทสดของรฐฉานในขณะนเปนผบนทกเลาเรอง หรอ รฐฉาน : พชยยทธทางการเมองการทหาร ของ ดลยภาค ปรชารชช ซงบนทกในฐานะนกวชาการทสะทอนการตอสของรฐฉานตอการปลดปลอยตวเองภายใตการใชกลไกทางการทหาร หรอในงานเขยนของ มอรส คอลลส (Maurice Collis,1889-1937/) เรอง “เจาฟาแหงอาทตยอสดง : ความทรงจ าจากรฐฉาน”(Lords of the Sunset : A Tour in the Shan States) ทงหมดเกดขนภายใตขอเทจจรงของชวงเวลาจาก

��1��61.indd 303 11/4/2561 16:23:36


การบนทกเลาเรองและการ แตองเง ในฐานะผอยในเหตการณไดบนทกเลาเรองผานความทรงจ า มมตของการมองทงในฐานะคนในทอยรวมในเหตการณ และคนนอก ทงการหยดเวลาไวหลายสบป และบนทกความทรงจ าเหลานน ทผานกาลเวลาและการตรองตรกอยางเหมาะสม นยหนงเปนการบนทกความทรงจ า แตนยหนงเปนการสะทอนขอเทจจรงในประวตศาสตร บางคนอาจไมอยากจดจ าโดยเฉพาะ “ไทใหญ” แตขอเทจจรงเหลานเปนการเตมเตมขอเทจจรงทเกดขนในแตละชวงเวลาของอดตไดเปนอยางด และปรากฏอยใน “สนแสงฉาน” นดวยเชนกน Reference Inge Sargent. (1994). Twilight Over Burma: My Life As a Shan Princess University of Hawaii Press. Kanokorn Savangsri. (2009). Socio-Economic and Cultural Changes in the Shan States Under the British Rule,1888-1948. An Independent Study of Master of Arts. Graduate School : Silpakorn University. Muang Htin Aung , (2556). A History of Burmar,Transate By Petcharee Sumitra. Bangkok : The Foundation of The Promotion of Social Science and Humanities Textbooks Project Twilight Over Burma. My Life as a Shan Princess "Movie on Shan prince and his Austrian wife shines light on Myanmar's 1962 coup". Mizzima. 2 June 2016. Retrieved 18 September 2017.

บนทกขอบคณ : พระมหาพลกตต ภรปญโญ (ป.ธ.5) กลมชาตพนธปะโอ นสตปรญญาเอก สาขาวชาพทธ

จตวทยา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จดมอบหนงสอแกกองบรรณาธการเพอเรยบเรยงเผยแผเปนวทยาทาน

��1��61.indd 304 11/4/2561 16:23:37


ภาคผนวก

��1��61.indd 305 11/4/2561 16:23:37


ขนตอนการด าเนนงานวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน

มการแกไข

ผานไมมการแกไข

ผานโดยไมมการแกไข

ผานโดยมการแกไข

มการแกไข

ผาน

ไมผาน

ประกาศรบบทความ

รบบทความ Online

กองบรรณาธการตรวจเนอหา และรปแบบ

สงผทรงคณวฒเพอพจารณาอานบทความ

ผทรงคณวฒอานบทความ 30 วน

กองบรรณาธการสรปรวบรวมขอคดเหนจากผทรงคณวฒ เพอสงคนผเขยนปรบแกไข

สงคนผเขยนปรบแกไขตามผทรงวฒ

ตรวจทานบทความทไดรบการปรบแกแลว

สงกองบรรณาธการตรวจคณภาพบทความครงสดทาย

กองบรรณาธการแจงยนยนรบบทความตพมพให ผเขยนบทความทราบ

จดรปแบบและสงโรงพมพ

สงคนผเขยนปรบแกไขเบองตน

แจงผเขยน

สงคนผเขยนปรบแกไข

ออกแบบตอบรบ

สงวารสารใหแกสมาชก

เผยแพรวารสารสสาธารณะ

- Web - OJS -ThaiJO

��1��61.indd 306 11/4/2561 16:23:38


ค าแนะน าส าหรบผนพนธบทความ

สถานทตดตอเกยวกบบทความ ส านกงานวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 79 หม 1 ต.ล าไทร อ.วงนอย จ.พระนครศรอยธยา 13170 โทรศพท 035-248-000 ตอ 8200-3

1. สวนประเภทของบทความทลงตพมพในวารสาร วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ตพมพบทความประเภทตางๆ ดงน 1.1 บทความพเศษ บทความทางวชาการพเศษ ทเสนอเนอหาความรวชาการอยางเขมขน และ

ผานการอานและพจารณาจากผทรงคณวฒในสาขาวชานนๆ มกลมเปาหมายเปนนกวชาการในวงการวชาการ/วชาชพ

1.2 บทความทางวชาการ ทเสนอเนอหาความร วชาการ มกลมเปาหมายทเปนนสต นกศกษาหรอประชาชนทวไป

1.3 บทความวจย (Research Article) ไดแกรายงานผลงานวจยใหมทมองคความรอนเปนประโยชน ซงไมเคยตพมพในวารสารใดๆ มากอน

1.4 บทความปรทรรศน (Review Article) เปนบทความทรวบรวมความรจากต ารา หนงสอ และวารสารใหม หรอจากผลงานและประสบการณของผนพนธมาเรยบเรยงขน โดยมการวเคราะห สงเคราะหวจารณเปรยบเทยบกน

1.5 ปกณกะ (Miscellany) ไดแกบทความทบทวนความร เรองแปล ยอความจากวารสารตางประเทศ การแสดงความคดเหน วจารณ แนะน าเครองมอใหม ต าราหรอหนงสอใหมทนาสนใจ หรอขาวการประชมทงระดบชาตและระดบนานาชาต

การสงบทความ บทความทจะตพมพในวารสารสงคมศาสตรปรทรรศนจะตองสงจดหมายน าสงบทความ

พรอมตนฉบบแบบพมพ 3 ชด มายงกองบรรณาธการ กรณทบทความไดรบการพจารณาใหตพมพ บรรณาธการจะแจงใหผนพนธสงบทความตนฉบบทแกไขครงสดทาย พรอมซดรอม (CD ROM) 1 แผนทบรรจเนอหาและขอมลทมอยในบทความทงหมดทไดแกไขแลว ทงนผนพนธตองมส าเนาเกบไวดวยเพอการอางอง

��1��61.indd 307 11/4/2561 16:23:39


การตรวจสอบบทความและพสจนอกษร ผนพนธควรตระหนกถงความส าคญในการเตรยมบทความใหถกตองตามรปแบบของบทความ

ทวารสารก าหนด ตลอดจนตรวจสอบความถกตองแนนอน พรอมทงพสจนอกษรกอนทจะสงบทความนใหกบบรรณาธการ การเตรยมบทความใหถกตองตามขอก าหนดของวารสารจะท าใหการพจารณาตพมพ มความรวดเรวมากยงขน และทางกองบรรณาธการขอสงวนสทธทจะไมพจารณาบทความจนกวาจะไดแกไขใหถกตองตามขอก าหนดของวารสาร

การเตรยมบทความ บทความตองเปนตวพมพดด โดยใชชดแบบอกษร (Font) ชนดไทยสารบรรณ (TH Sarabun

PSK) ขนาดอกษร 16 จดกนหลงตรง และมระยะหางระหวางบรรทดหนงชอง (Double Spacing) ตลอดเอกสาร พมพหนาเดยวลงบนกระดาษพมพสนขนาดบหา (B5) พมพใหหางจากขอบกระดาษซายกบดานบน 1 นวครง และดานขวากบดานลาง 0.5 นว พรอมใสหมายเลขหนาก ากบทางมมขวาบนทกหนา บทความไมควรยาวเกน 8 – 12 หนากระดาษพมพ โดยนบรวมภาพประกอบและตาราง

การพจารณาและคดเลอกบทความ บทความแตละบทความจะไดรบพจารณาจากคณะกรรมการกลนกรองบทความวารสาร (Peer Review) 2 ทาน ทมความเชยวชาญในสาขาวชาทเกยวของ และไดรบความเหนชอบจากกองบรรณาธการกอนตพมพ โดยการพจารณาบทความจะมรปแบบทผพจารณาบทความไมทราบชอหรอขอมลของผเขยนบทความ และผเขยนบทความไมทราบชอผพจารณาบทความ (Double – Blind Peer Review )

2. สวนบทคดยอ (Abstract) บทคดยอควรมความยาวไมเกน 500 ค า โดยแยกตางหากจากเนอเรอง บทความวจยและ

บทความปรทรรศนตองมบทคดยอทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ซงบทคดยอควรเขยนใหไดใจความทงหมดของเรอง ไมตองอางองเอกสาร รปภาพ หรอตาราง และลกษณะของบทคดยอควรประกอบไปดวย วตถประสงค (Objective) วธการศกษา (Methods) ผลการศกษา (Results) สรป (Conclusion) และค าส าคญ (Key Words) ซงควรเรยบเรยงตามล าดบและแยกหวขอใหชดเจนดงน

- วตถประสงค ควรกลาวถงจดมงหมายของการศกษา - วธการศกษา ควรกลาวถงวธการคนควาขอมล ระเบยบวธวจยทน ามาศกษา สถตทน ามาใช - ผลการศกษา ควรประกอบดวยผลทไดรบจากการคนควา ศกษา และผลของคาสถต (ในกรณม

การวเคราะห) - สรป ควรกลาวถงผลสรปของการคนควาและศกษา

��1��61.indd 308 11/4/2561 16:23:40


- ค าส าคญ ควรมค าส าคญ 3-6 ค า ทครอบคลมชอเรองทศกษา และจะปรากฏอยในสวนทายของบทคดยอทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ โดยตองจดเรยงค าส าคญตามตวอกษร และคนดวยเครองหมายอฒภาค (;)

3. สวนเนอเรอง ควรประกอบดวย 3.1 บทน า (Introduction) เปนสวนกลาวน าโดยอาศยการปรทรรศน (Review) ขอมลจาก

รายงานวจย ความร และหลกฐานตางๆ จากหนงสอหรอวารสารทเกยวของกบเรองทศกษา และกลาวถงเหตผลหรอความส าคญของปญหาในการศกษาครงน สมมตฐานของการศกษา ตลอดจนวตถประสงคของการศกษาใหชดเจน

3.2 วธการศกษา (Methods) กลาวถงรายละเอยดของวธการศกษาประชากรและกลมตวอยางในการศกษา และวธการศกษา เครองมอทใชในการวจย รวมทงสถตทน ามาใชวเคราะหขอมล

3.3 ผลการศกษา (Results) เปนการแสดงผลทไดจากการศกษาและวเคราะหในขอ 3.2 ควรจ าแนกผลออกเปนหมวดหมและสมพนธกบวตถประสงคของการศกษา โดยการบรรยายในเนอเรองและแสดงรายละเอยดเพมเตมดวยภาพประกอบ ตาราง กราฟ หรอแผนภม ตามความเหมาะสม

3.4 การอภปรายผล (Discussion) เปนการน าขอมลทไดมาจากการวเคราะหของผนพนธ น ามาเปรยบเทยบกบผลการวจยของผอน เพอใหมความเขาใจหรอเกดความรใหมทเกยวของกบงานวจยนน รวมทงขอด ขอเสยของวธการศกษา เสนอแนะความคดเหนใหมๆ ปญหาและอปสรรคตางๆ ทไดจากการศกษาครงน เพอเปนแนวทางทจะน าไปประยกตใหเกดประโยชน

3.5 ขอเสนอแนะ (Suggestion) การแนะแนวการน าผลการวจยไปใชใหเกดประโยชนตอไป 3.6 กตตกรรมประกาศ (Acknowledgement) เปนสวนทกลาวขอบคณตอองคกร หนวยงาน

หรอบคคลทใหความชวยเหลอรวมมอในการวจย รวมทงแหลงทมาของเงนทนวจย และหมายเลขของทนวจย

3.7 เอกสารอางอง (References) ใชรปแบบการอางองแบบ APA (American Psychological. Association)

การอางองแบบ APA 1. หนงสอ 1.1 คมภรพระไตรปฎกหรอหนงสอส าคญพมพเปนชด ใหอางชอยอคมภร. เลม/ขอ/หนา. และใหวงเลบค าวา (บาล) ไวหลงค ายอในกรณทใชพระไตร

ปฎกฉบบภาษาบาลหรอวงเลบค าวา (ไทย) ไวหลงค ายอในกรณทใชพระไตรปฎกฉบบภาษาไทย ตวอยาง เชน 1 (ข.ชา. (บาล) 27/855/191).

��1��61.indd 309 11/4/2561 16:23:41


1.2 หนงสอทวไป (ผแตง, ปทพมพ : หนา). ตงอยางเชน พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต), 2544 : 38). (Venerable Dr. W. Rahula, 2004 : 69). 2. วารสาร ผเขยน, เลมทหรอปท (ฉบบท): หนา. ตวอยางเชน พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโญ, 3 (1) : 14-28. K.N., Jayatileke, 77 (1): 10-15. 3. วทยานพนธ ชอผวจย, ปทพมพ. ตวอยางเชน อนวต กระสงข, (2557). 4. สมภาษณ สมภาษณชอผใหสมภาษณ, ต าแหนง (ถาม), วน เดอน ป. ตวอยาง สมภาษณ พระเทพโสภณ, (18 กรกฎาคม 2557). 5. เวบไซต พระธรรมโกศาจารย (ศ.ดร.ประยร ธมมจตโต), (7 กนยายน 2555). 6. ภาษาองกฤษ (Maslow Abraham, 1970 : 58)

การเขยนเอกสารอางอง 1. ภาษาไทย (ก) ขอมลชนปฐมภม มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. (2539). พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรราชวทยาลย.

กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรราชวทยาลย. (ข) ขอมลทตยภม 1) หนงสอ จ านงค อดวฒนสทธ. (2544). สงคมวทยาตามแนวพทธศาสตร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. 2) วารสาร ผเขยน. “ชอบทความ”. ชอวารสาร. ปท (ฉบบท), หนา ตวอยางเชน

��1��61.indd 310 11/4/2561 16:23:42


พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโญ, ดร. (2557). “การก าหนดประเดนปญหา การตงชอเรองเรองและการเขยนวตถประสงคการวจยทางสงคมศาสตร”. วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน. 3(1), 67-97

3) วทยานพนธ อนวต กระสงข. (2557). “การพฒนาทรพยากรมนษยในองคกรตามแนวพทธภายใตกระแส

บรโภคนยม” (วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต). พระนครศรอยธยา: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

4) สมภาษณ ชอผใหสมภาษณ, (วน เดอน ป). ต าแหนง ตวอยาง ชวน หลกภย. (19 พฤษภาคม 2541). นายกรฐมนตร. สมภาษณ. Ross, R. 1980, May 5. Associate Director, Cornell University Libraries. Interview. 5) เวบไซต พระธรรมโกศาจารย (ศ.ดร.ประยร ธมมจตโต). (7 กนยายน 2555).ธรรมประกาศโนบาย.

[ออนไลน] . แหลงทมา : http://www.buddhismth.com/index.php?lay=show&ac=article&Id= 538970572&Ntype=9

2. ภาษาองกฤษ Maslow Abraham. (1970). Motivation and Personnality. New York : Harper and

Row Publishers. 4. สวนภาพประกอบ (Figure) และสวนตาราง (Table)

ภาพประกอบและตารางควรมเทาทจ าเปน โดยพมพหนาละ 1 ภาพ หรอ 1 ตาราง ส าหรบค าบรรยายภาพและตารางใหพมพเหนอภาพหรอตาราง สวนค าอธบายเพมเตมใหใสใตภาพหรอตาราง

5. ลขสทธ เพอใหเปนไปตามกฎหมายลขสทธ ผนพนธทกทานตองลงลายมอชอในแบบฟอรมใบมอบลขสทธ

บทความใหแกวารสารฯ พรอมกบบทความตนฉบบทไดแกไขครงสดทาย นอกจากน ผนพนธทกทานตองยนยนวาบทความตนฉบบทสงมาตพมพนน ไดสงมาตพมพเฉพาะในวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน เพยงแหงเดยวเทานน หากมการใชภาพหรอตารางของผนพนธอนทปรากฏในสงตพมพอนมาแลว ผนพนธตองขออนญาตเจาของลขสทธกอน พรอมทงแสดงหนงสอทไดรบการยนยอมตอบรรณาธการ กอนทบทความจะไดรบการตพมพ

��1��61.indd 311 11/4/2561 16:23:44


6. การตดตอโฆษณาและการสมครสมาชก การตดตอโฆษณา การสงซอ และการสมครเปนสมาชกวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน

กรณาตดตอ “วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน” ส านกงานวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เลขท 79 หม 1 ต.ล าไทร อ.วงนอย จ.พระนครศรอยธยา 13170 โทรศพท. 038-248-000 ตอ 8203 www.journal-social.mcu.ac.th/ E-mail : [email protected]

1) อ.ดร.ประเสรฐ ธลาว 2) ผศ.ดร.อนวต กระสงข 3) นายกรกรต ชาบณฑต 8. อตราคาวารสาร

ก าหนดออกวารสารปละ 4 ฉบบ จ าหนายราคาฉบบละ 199 บาท ไมรวมคาสง 9. อตราคาสมาชก

ปละ 300 บาท

��1��61.indd 312 11/4/2561 16:23:44


หนงสอขอเสนอบทความเพอลงตพมพในวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน เขยนท.................................................................

………………............................................... .................................................................

วนท................ เดอน.......................................... พ.ศ. ...................... ขาพเจาชอ.......................................... ฉายา................................ นามสกล...........................................

ทอย ..................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. โทรศพท .............................................................. E-mail: …….………………………………………………...……….…….. มความประสงคขอตพมพบทความ ( ) บทความวจย ( ) บทความวชาการ เรอง:

(ภาษาไทย)............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

(ภาษาองกฤษ)....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ในวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ซงดาเนนการโดยคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย โดยบทความฉบบนขาพเจาไดนพนธขนเพอสาเรจการศกษาระดบปรญญา.......................................... สาขาวชา................................................... จาก (ชอสถาบน)............................................................................... ปการศกษา........................ หรอไดรบการสนบสนนทนวจยจาก .........................................................................

เมอคณะบรรณาธการของวารสารพจารณาแลวมมตใหแกไขปรบปรงบทความ ขาพเจามความยนดรบไปแกไขตามมตดงกลาวนนและและขาพเจาขอรบรองวา (ขดเครองหมาย √ )

( ) เปนผลงานทางวชาการของขาพเจาแตเพยงผเดยว ( ) เปนผลงานของขาพเจาและผรวมนพนธตามชอทระบในบทความจรง ( ) บทความนไมเคยลงตพมพในวารสารใดมากอน ( ) บทความนไมไดคดลอกหรอดดแปลงมาจากของผใดทงสน ทงน ขาพเจาไดชาระคาธรรมเนยมขอตพมพบทความลงในวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน

ตามอตราทไดกาหนดไว คอ ( ) บทความวชาการ ๓,๐๐๐ บาท ( ) บทความวจยระดบบณฑตศกษา ป.โท-เอก ๕,๐๐๐ บาท ( ) บทความวจยทไดรบการสนบสนนทนวจย ๕,๐๐๐ บาท เปนทเรยบรอยแลว อนง แมเมอขาพเจาปรบแกไขแลว แตงานยงไมเรยบรอยและไมไดรบการใหการลงตพมพ ขาพเจาไม

ตดใจเอาความใดๆ ทงสน จะยอมรบการพจารณาของคณะกองบรรณาธการถอวาเปนทสด

ลงชอ................................................................... (..................................................................)

ผนพนธบทความ

��1��61.indd 313 11/4/2561 16:23:45


ใบสมครสมาชก

กราบนมสการ/เรยน บรรณาธการวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ขาพเจา (ชอภาษาไทย).......................................................................................... (ชอภาษาองกฤษ).................................................................................................... ทอย (ทสามารถตดตอได)................................................................................................................... ............................................................................................................................. ................................ E – Mail........................................................... เบอรโทรศพท.......................................................... โทรสาร............................................................... . มความประสงคจะขอรบสมครเปนสมาชกวารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน ( ) สมาชกประเภทรายป 1,000 บาท (จ านวน 4 เลม) ( ) เลมละ 250 บาท พรอมน ขาพเจาไดสง ( ) เงนสด ( ) ธนาณต (สงจาย.....................................................) ( ) ตวแลกเงนไปรษณย ( ) แคชเชยรเชค ในนาม.............................................................................. โปรดน าสงวารสาร วารสาร มจร สงคมศาสตรปรทรรศน สถานทตดตอ ทบาน ทท างาน เลขท.................ถนน......................................หมท...........ต าบล/แขวง.................. .. อ าเภอ/เขต............................จงหวด...........................รหสไปรษณย....................... โทรศพท...........................................โทรศพทเคลอนท............................................ . โทรสาร.......................................................E-Mail................................................... ลงชอ....................................................... ( ) (ส าหรบเจาหนาท) คาบ ารงป พ.ศ................................................................. เลขทใบเสรจ................................................................... ลงวนท............เดอน.......................พ.ศ.......................... ลงบญชแลว.....................................................................

ท......................................................... วนท..........เดอน..................พ.ศ..........

��1��61.indd 314 11/4/2561 16:23:46