บางฉากในชวตหมอมหลวง

บญเหลอคร นกเขยน และ

ปยมตร

เจาพระยาเทเวศรวงศววฒน กบ ม.ล. บญเหลอ กญชร บตรคนสดทอง ซงกำาพรามารดา เมออาย 4 ป จงใกลชดบดามากกวาบตรคนอนๆ อนเปนอทธพลสำาคญตอความคดของ ม.ล.บญเหลอ เมอเตบโตขน

ม.ล.บญเหลอเขาโรงเรยนเซนตโยเซฟคอนแวนต เมออายได 5 ขวบ ตอมาบดาถงแกอสญกรรมลง จงไดไปเรยนตอทโรงเรยนคอนแวนตปนง เมออาย 11 ป จนอาย 17 ป กสำาเรจชนมธยมไดรบประกาศนยบตรของมหาวทยาลยเคมบรดจ

หมอมหลวงบญเหลอ เขาเรยนชนมธยมแปดทโรงเรยนเซนตแมร (เอส.พ.จ.) เมออาย 20 ป เพอจะไดสอบชนมธยมบรบรณของกระทรวงธรรมการ กอนทเขาศกษาตอในคณะอกษรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย จนไดรบปรญญาอกษรศาสตรบณฑตในป พ.ศ. 2479 และไดเรยนวชาครตออก 1 ป

ในป พ.ศ. 2479 กระทรวงศกษาธการ เปลยนแผนการศกษาใหม เลกชน ม. 7 และ ม. 8 ใหตงโรงเรยนเตรยมอดมศกษาขนในทกมหาวทยาลย หมอมหลวงปน มาลากล ไดกอตงโรงเรยนเตรยมอดมศกษา ของจฬาลงกรณมหาวทยาลยขน หมอมหลวงบญเหลอ กไดเขารบราชการเปนอาจารยชนโทในโรงเรยนน เมอ พ.ศ. 2481 ตอมาไดเปนหวหนาแผนกภาษาตางประเทศของโรงเรยน

ในชวงสงครามมหาเอเชยบรพา คณะอกษรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย ขาดอาจารยภาษาองกฤษ หมอมหลวงบญเหลอ จงไปสอนในคณะอกษรศาสตรดวย ทำาใหสขภาพทรดโทรมตองลาปวยและลาออกจากราชการในป พ.ศ. 2486 แตกยงสอนพเศษทคณะอกษรศาสตรและโรงเรยนมาแตรเดอ

หมอมหลวงบญเหลอ ไดรบทนสมาคมสตร มหาวทยาลยอเมรกนไปศกษาปรญญาโททางการศกษาทมหาวทยาลยมนโซตา ประเทศสหรฐอเมรกา

เมอกลบมาจากอเมรกา หมอมหลวงบญเหลอ จงสมครเขารบราชการในแผนกครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในตำาแหนงขาราชการชนตร ตอมาไดโอนไปเปนผชวยผอำานวยการโรงเรยนเตรยมอดมศกษา

ประมาณ พ.ศ. 2496 กรมวสามญศกษาของกระทรวงศกษาธการ ไดตงตำาแหนงศกษานเทศก เพอชวยเหลอทางวชาการแกโรงเรยนฝกหดครซงเปดสอนวชาครเพมเพยง 1 ปหลงจากชนมธยมปท 6 หมอมหลวงบญเหลอ ไดดำารงตำาแหนงหวหนาหนวยศกษานเทศก กรมวสามญศกษา และไดรบการยอมรบนบถอจากครเปนอยางด

ตงแตป พ.ศ. 2499 เปนตนมา หมอมหลวงบญเหลอ ไดเปนผแทนไทย ไปประชมสมมนาเกยวกบการสอนภาษาองกฤษ ในตางประเทศหลายครงโดยเฉพาะทศนย RELC ประเทศสงคโปร และเปนทนบถอรกใครในหมนกภาษาศาสตร นกการศกษา และครสอนภาษาองกฤษทงในภมภาคเอเซยตะวนออกเฉยงใตและในระดบโลก

ในป พ.ศ. 2503 หมอมหลวงบญเหลอ ไดสมรสกบนายแพทยชม เทพยสวรรณ และใชชวตรวมกนมา 23 ป 1 เดอน กบ 6 วน นายแพทยชม ไดเคยเขยนเกยวกบภรรยาไววา ภรรยาผม“ความร กยอมเปนครของสามได.. ซงผมกตกอยในฐานะลกศษยของคณบญเหลอตลอดมา ( ทงในเรองภาษาองกฤษ ประวตศาสตร ดนตรไทย พทธศาสนา และมารยาทสงคม )”

ในป พ.ศ. 2524 สภาจฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดลงมตใหหมอมหลวงบญเหลอ ไดรบพระราชทานปรญญาอกษรศาสตรดษฎบณฑตกตมศกด เนองจากเปนผทรงคณวฒและมคณธรรมมผลงานดเดน อทศตนใหแกความกาวหนาทางวชาอกษรศาสตรและภาษาไทย เปนอาจารยสอนวชาภาษาและวรรณคด เปนทปรกษารางหลกสตรวชาภาษาไทย เปนผกอตงคณะอกษรศาสตรทบแกว มหาวทยาลยศลปากร เปนนกวเคราะห วจารณภาษาและวรรณคด เปนนกเขยนบทความวชาการ นวนยาย และเรองสนมากมาย

ในหลายๆ ฉากชวตของหมอมหลวงบญเหลอนน มฉากสำาคญในบทบาทของศรภรรยาซงหมอมหลวงบญเหลอ ไดตงใจทำาหนาท ทงเปนเพอนคคด และทปรกษาของสาม สนบสนนการงานอาชพ และงานอดเรก ของคณหมอชม ดวยความยนดเสมอ

กบ นมหรอเตอนใจ บตรของคณหมอชมนน หมอมหลวงบญเหลอ กเปนทงแมและกลยาณมตรทรกใครสนทสนม

หมอมหลวงบญเหลอ มมตรสหายหลายชาตหลายวย ซงแตละคน ไดรบการยอมรบจากหมอมหลวงบญเหลอ ตามทศนะทางวชาการและอปนสยสวนตวของบคคลนนๆ มตรแตละคนของ หมอมหลวงบญเหลอ มกจะมเรองเลาขานเกยวกบอาจารยบญเหลอ ผซงเปนตวของตวเองอยางชดเจน ทงในเอกสารวชาการ การอภปราย และคำาสนทนาทเปนกนเองตามแบบฉบบของ หมอมหลวงบญเหลอ

ลกศษยและเพอนรวมงานบางกลมของอาจารยบญเหลอ จะมสสนและวยทแตกตางหลากหลายกนมาก แตกจะรวมตวกนเขาไปอยในฉากชวตของอาจารยอยหลายๆ ฉาก เชนกลมทเรยกตวเองวา กลมเถดเทงราชดำาร“ ” ประกอบดวยนกเรยนทนรฐบาลตามความตองการของกระทรวงศกษาธการหลายรน มอาจารยมยร สขววฒน เปนหวหนา ซงจะฉลองอายใหอาจารยเปนประจำาทกป โดยบางปจะมการรำาเถดเทงแหของขวญของอาจารยออกมาดวย ซงอาจารยกจะรวมสนกสนานไปกบพวกเรา

อาจารยหมอมหลวงบญเหลอ เปนความทรงจำาทงดงาม และชวตของอาจารยทอาจารยเองเรยกวามทง ความสำาเรจและ“ความลมเหลว” นน กยงเปนแบบอยางทควรแกการศกษา เปนเสมอนครและยอดปยมตร ทคอยตดตามอบรมและใหกำาลงใจแกพวกเราและเดกๆ รนหลงอยจนทกวนน