TРКАЛЕЗНА МАСА„ОДЛИВ НА МОЗОЦИ И ПОЛИТИКИ ЗА ИНТЕГРАЦИЈА И ВМРЕЖУВАЊЕ НА ВИСОКО ОБРАЗОВАНИ ПОВРАТНИЦИ“

1.11.2011- Културен центар креАКТИВ

За проектот и истражувањето• Име: Застапување за Brain Gain политики насочени

кон подобра реинтеграција на високо образованите повратници од Западен Балкан

• Регионален проект: Србија, Албанија, Црна Гора, Босна и Херцеговина и Македонија

Регионален контекст• Проблеми при нострификација на диплома• Проблеми при нострифицирање на дипломи стекнати

од интердисциплинарни/ напредни студии• Несоодветни работни позиции

Цели на проектот• Идентификува пречки за реинтеграција• Запознавање на клучните чинители со можностите за

подобрување на условите за реинтеграција• Развој и поддршка на мерки и политики за подобра

реинтеграција на повратниците

За истражувањето• Интернет прашалник• Период од 6 месеци• Испратен прашалник до преку 100 повратници во

секоја земја учесник (примерок)• Обработени прашалници од 40 повратници и две

фокус групи

Дефиниција на повратник• Лице кое што поминало повеќе од една година во

друга држава, и престојува во матичната земја повеќе од една година

• Има минимум завршено високо образование, а се препорачува да се има стекнато и со магистерска или докторска титула

• Престојувало во некоја од развиените замји од западна Европа, САД, Австралија или Канада

Методологија • Анкетен прашалник• Фокус групи• Интервјуа со претставници на клучните чинители• Анализа на законската рамка

Методолошки проблеми• Непостои официјална и релевантна статистика • Недостаток на механизми при обработка на

податоците кои би обезбедиле такви статистики (пр. Евиденција при нострификација на дипломи)

Основни поими• Labor migration (економска/трудова миграција)• Brain drain (одлив на мозоци)• Brain gain (прилив/добивка на мозоци)• Brain circulation (циркулација на мозоци)• Brain waste (залудно трошење на мозоци)

РЕЗУЛТАТИ ОД ИСТРАЖУВАЊЕТО

Главни потешкотии по враќањто:

Ностр

ифик

ациј

а

Врабо

тува

ње

Започ

нува

ње

бизн

ис

Работ

а по

стр

ука

Усовр

шув

ање

Стамбе

но п

раш

ање

Здрав

стве

но о

сигу

рува

ње

Лични

док

умен

ти

Приф

аќањ

е од

коле

гите

Приф

аќањ

е од

инс

титу

циит

е

Приф

аќањ

е од

опш

тест

вото

Разли

ки в

о ра

ботн

а ку

лтур

а

Разли

ки в

о оп

шта

култ

ура

Мит

о и

кору

пциј

а0

20

40

60

80

100

Дали по вашето враќање сте имале потешкотии поврзани со:

Потешкотии при барање работаНемале потешкотии 18,9

Да, незаинтересираност за мојата диплома и знаење 43,2

Да, непочитување на мојата диплома и знаење 5,4

Да, негативна селекција 2,7

Да, вработување преку врски и познанства 10,8

Да, не можев да влезам во клановите кои постојат 2,7

Да, побарана ми е партиска припадност 2,7

Да, неприфаќање заради мојот пол 0

Да, неприфаќање заради мојата возраст 0

Да, друго.... 13,5

Моментален статус

Каков е моментално вашиот работен статус во вашата матична земја?

Вработен 64,9Невработен 35,1

Насока на образование и вработување

Дали вашиот моментален професионален ангажман е во ист смер со профилот на

образование со кое сте се стекнале?

Да 32,4Не 67,6

Помош од државата

Дали после вашето враќање добивте некаква помош од надлежните институции во

домашната држава?

Не 91,9Да 8,1

Интеграција

Колку мислите дека сте интегриран, или прифатен од заедницата, во вашата матична

земја?

Целосно неинтегриран 0

Воглавно неинтегриран 5,4

Средно интегриран 16,2

Воглавно интегриран 54,1

Целосно интегриран 1,2

Одлука да се вратат

Како ја проценувате вашата одлука да се вратите во земјата од каде што потекнувате?

Многу лоша 10,8Лоша 27Добра 51,4Многу добра 8,1Одлична 2,7

Причини клучни за враќањеПричина - ~ +

Економска криза во странската земја  86,5 10,8 2,7

Неможност да се најде работа 81,1 10,8 8,1

Недоволно средства/ примања за секојдневен живот

81,1 16,2 2,7

Не бев прифатен/а во странската земја 94,6 5,4 0

Сметав дека полесно ќе најдам работа во матичната земја

45,9 32,4 21,6

Имав понуда за работа во матичната земја 64,9 8,1 27

Морав да се вратам заради постојан договор со фирма/ институција

73,0 8,1 18,9

Завршив со образованието 21,6 27 51,4

Причина - ~ +

Морав да се вратам заради договорот за стипендија кој го имав потпишано

56,8 10,8 32,4

Помала е конкуренцијата во земјата од каде што потекнувам

59,5 21,6 18,9

Придонес кон развој и промена на заедницата

29,7 27 43,2

Да го споделам и пренесам моето знаење 24,3 29,7 45,9

Патриотизам 56,8 29,7 13,5

Носталгија 48,6 37,8 13,5

Семејни причини  32,4 43,2 24,3

Друго 91,9 5,4 2,7

Причини клучни за враќање

Нострификација• 51,4% од испитаниците отпочнале постапка за

нострификација на диплома• Останатиот дел како причини зашто немаат поднесено

барање за нострификација ги наведоа следниве:

1. Немале потреба: 32,4%

2. Дознале дека нема да им ја нострифицираат: 10,8%

3. Друго: 5,4%

И покрај законските измени и регулираната постапка сеуште се забележуваат исклучоци

Заклучоци• Не постои единствена база на податоци за високо

образовани повратници• Враќањето на дел од повратниците од Brain Gain се

претвара во Brain Waste• Не постојат никакви владини ниту пак неформални

механизми за поддршка на повратниците во нивните матични земји

• Иако постапката за нострификација на дипломите е јасна и поедноставена, сепак дел од повратниците немаат интерес да ги нострифицираат својте дипломи

• Постои големо разочарување кај повратниците после нивното враќање дома

Препораки• Да се основа единствен центар за поддршка и помош

на повратнци• Државата да покрене иницијатива за креирање на

база на податоци со повратници• Да се крене свеста помеѓу работодавците (без разлика

на секторот) за вештините и знаењето на овие лица• Локалните центри кои обезбедуваат стипендии да

креираат алумни клубови за лицата кои ги стипендирале

Следни чекори• Завршување на истражувањето за повратници• Интервјуа со чинители • Консултативен процес врз основа на нацрт студијата• Презентација на регионална конференција• Интернет промоција на единствен регионален портал• Лобирање

Змејкоски Ристе ЦИКП- Скопјеzmejkoski@crpm.org.mk

ВИ БЛАГОДАРАМ НА ВНИМАНИЕТО!

The project Advocating for “Brain Gain” Policies aimed at Reintegration of High-skilled Returnees in the Western Balkans is supported by Balkan Trust for Democracy.

Им благодариме на придонесот и на нашите партнери: