Doz kons-etki (fazlası için )

Doz-Konsantrasyon-Etki Doz-Konsantrasyon-Etki İlişkisiİlişkisi

Dr.Hasan Basri UlusoyDr.Hasan Basri Ulusoy

• Tıbbi Farmakoloji Prof.Dr. Oğuz KayaalpTıbbi Farmakoloji Prof.Dr. Oğuz Kayaalp• Geniş farmakoloji bilgisiGeniş farmakoloji bilgisi

• Katzung Farmakoloji Katzung Farmakoloji • Kapsamlı özet farmakoloji bilgisiKapsamlı özet farmakoloji bilgisi

• Türkiye İlaç KılavuzuTürkiye İlaç Kılavuzu

Doz-Etki İlişkisiDoz-Etki İlişkisi

zaman

C (K)

Cmax

Tmax

EAA

zaman

Ci.v

i.m

oral

zaman

C

Css min

Css max

Css

MEK

MTK

• Bir ilacın toksik/terapötik Bir ilacın toksik/terapötik konsantrasyonları arasındaki aralığa konsantrasyonları arasındaki aralığa terapötik pencere terapötik pencere denirdenir

• Terapötik penceresi küçük olan Terapötik penceresi küçük olan ilaçlarda ortalama konsantrasyon ilaçlarda ortalama konsantrasyon etrafındaki dalgalanmaların etrafındaki dalgalanmaların büyüklüğü tehlike oluştururbüyüklüğü tehlike oluşturur

• Böyle ilaçları konsantrasyonları Böyle ilaçları konsantrasyonları çeşitli zamanlarda ölçülür bu olaya çeşitli zamanlarda ölçülür bu olaya terapötik ilaç izleme terapötik ilaç izleme denirdenir

• Konsantrasyon düzeyi ölçümleri için Konsantrasyon düzeyi ölçümleri için örnek standart bir zamanda alınırörnek standart bir zamanda alınır

• Bu zaman bir sonraki dozdan hemen Bu zaman bir sonraki dozdan hemen öncediröncedir

• YÜKLEME DOZUYÜKLEME DOZU

• Yarı omru uzun ılacların kararlı Yarı omru uzun ılacların kararlı duruma ulaşmaları gec olur, boyle duruma ulaşmaları gec olur, boyle ılaçlar hemen kararlı duruma ılaçlar hemen kararlı duruma ulasmak ıcın tedavının basında ulasmak ıcın tedavının basında fazlaca verilirlerfazlaca verilirler

• Konsantrasyon-Etki İlişkisiKonsantrasyon-Etki İlişkisi

Kademeli Doz-Etki İlişkisiKademeli Doz-Etki İlişkisi

konkonss

etketkii

konkonss

etketkii

EEmaxmax

% % 5050

KD ( EC50 , PD2 )KD ( EC50 , PD2 )

konskons

etketkii

EEmax Amax AAA

BBEEmax Bmax B

% 50% 50

% 50% 50

konkonss

etketkii

EEmax Amax AAA

BBEEmax Bmax B

Efikasite: B > A

Potens: A > B

• H2 Reseptör AntagonistleriH2 Reseptör Antagonistleri– Famotidin –40 mg/günFamotidin –40 mg/gün– Ranitidin -300 mg/günRanitidin -300 mg/gün

• H2 Reseptör AntagonistleriH2 Reseptör Antagonistleri– Famotidin – 40 mg/günFamotidin – 40 mg/gün– Ranitidin - 300 mg/günRanitidin - 300 mg/gün

--Famotidin daha potenttir ama iki Famotidin daha potenttir ama iki ilaçta yaklaşık olarak aynı ilaçta yaklaşık olarak aynı miktarda etki gösterirlermiktarda etki gösterirler

Kompetetif Kompetetif AntagonizmaAntagonizma

conconss

etketkii

ADRENALİN

FENTOLAMİN

ADRENALİN

ADRENALİN

Kompetetif Kompetetif AntagonizmaAntagonizma

conconss

etketkii

Kuvantal Doz- Etki İlişkisiKuvantal Doz- Etki İlişkisi

• Etki var ya da yokEtki var ya da yokPARASETAMOLPARASETAMOL 100 hasta için100 hasta için

--200 mg ---20 hasta da etkili200 mg ---20 hasta da etkili

-300 mg ---50 hastada etkili-300 mg ---50 hastada etkili

-500 mg ---80 hastada etkili-500 mg ---80 hastada etkili

-1000mg ---100 hastada etkili-1000mg ---100 hastada etkili

20 hastada toksik etki20 hastada toksik etki

-3000mg --- 100 hastada etkili-3000mg --- 100 hastada etkili

50 hastada toksik etki50 hastada toksik etki

ED 50 : ED 50 : Ortanca (medyan) etkin dozOrtanca (medyan) etkin doz

Hastaların yarısında etki oluşturan Hastaların yarısında etki oluşturan dozdoz

Parasetamol örneğinde 300 mgParasetamol örneğinde 300 mg

TD 50 : TD 50 : Ortanca Toksik DozOrtanca Toksik Doz

Hastaların yarısında toksik etki Hastaların yarısında toksik etki oluşturan dozoluşturan doz

Parasetamol örneğinde 3000 mg gibiParasetamol örneğinde 3000 mg gibi

LD 50 : Ortanca letal dozLD 50 : Ortanca letal dozDeney hayvanlarının yarısını öldüren Deney hayvanlarının yarısını öldüren

dozdoz

LD 50 / ED 50 LD 50 / ED 50 ((ya da TD 50 / ED 50)ya da TD 50 / ED 50)

değeri ilacın güvenlilik aralığını değeri ilacın güvenlilik aralığını

(terapötik indeksi) gösterir(terapötik indeksi) gösterir

EC50’nin tanımı aşağıdakilerden EC50’nin tanımı aşağıdakilerden

hangisidir? (Eylül 2002) hangisidir? (Eylül 2002)

A) Maksimal etkinin % 50’sini oluşturan A) Maksimal etkinin % 50’sini oluşturan ilaç dozudur ilaç dozudur

B) Reseptöre olan maksimum bağlanımın B) Reseptöre olan maksimum bağlanımın ve maksimum etkinin %50’sini ve maksimum etkinin %50’sini oluturan ilaç konsantrasyonuduroluturan ilaç konsantrasyonudur

C) Reseptöre olan maksimal bağlamanın C) Reseptöre olan maksimal bağlamanın %50’sini oluşturan ilaç dozudur.%50’sini oluşturan ilaç dozudur.

D) Reseptöre olan maksimal bağlamanın D) Reseptöre olan maksimal bağlamanın %50’sini oluşturan ilaç %50’sini oluşturan ilaç konsantrasyonudurkonsantrasyonudur

E) Maksimal etkinin % 50’sini oluşturan E) Maksimal etkinin % 50’sini oluşturan ilaç konsantrasyonu ilaç konsantrasyonu ..