1

BÀI GIẢNG MÔN QUẢN TRỊ HỌC

2

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Giáo trình quản trị học – ĐH Kinh tế QD HN Quản trị học - Nguyễn Thanh Hội và Phan Thăng Quản trị học - Nguyễn Hải Sản

3

CẤU TRÚC MÔN HỌC

STT Tên chương Thời lượng

1 Khái quát về Quản trị học 6 LT + 3 TL

2 Môi trường, Thông tin và Quyết định quản trị 6 LT + 3 TL

3 Chức năng Hoạch định 5 LT + 2 TL

4 Chức năng Tổ chức 5 LT + 2 TL

5 Chức năng Lãnh đạo - Điều hành 5 LT + 3 TL

6 Chức năng Kiểm tra 3 LT + 3 TL

4

Chương I: Khái quát về Quản trị học

I II III IV

Khái quát về hoạt động quản trị

Nhà quản trị Tổ chức

Quá trình phát triển của lý thuyết quản trị

Đối tượng, nội dung và phương pháp nghiên cứu

5

I. Khái quát về hoạt động quản trị

1. Khái niệm và vai trò của quản trị trong tổ chức

Khái niệm:Tổ chức là tập hợp hai hay nhiều người cùng hoạt động trong những hình

thái, cơ cấu nhất định để đạt được những mục đích chung.

1.1 Khái niệm

6

Khái niệm Tổ chức

Mỗi một tổ chức thì có một mục tiêu,mục đích khác nhau.

Tổ chức bao gồm các thành viên con người trong đó. Nếu có một người thực hiện công việc thì không gọi là tổ chức

Tổ chức có những cấu trúc có chủ ý và từ đó các thành viên có thể làm việc với nhau

Theo tính chất hoạt động: Tổ chức chính trị, Tổ chức Xã hội, Tổ chức kinh tế…

Theo mục tiêu: Tổ chức nhằm mục tiêu lợi nhuận và Tổ chức không nhằm mục tiêu lợi nhuận

Theo tính chất tồn tại: Tổ chức ổn định, Tổ chức tạm thời

7

Một số khái niệm về quản trị

“Qu¶n trÞ lµ thiÕt kÕ vµ duy tr× mét m«i tr êng mµ trong ®ã c¸c c¸ nh©n lµm viÖc víi nhau trong c¸c nhãm ®Ó hoµn thµnh c¸c nhiÖm vô vµ c¸c môc tiªu ®· ®Þnh tr íc cña tæ chøc”- H. Koontz vµ O’Donnell- c¸c nhµ khoa häc qu¶n trÞ ng êi §øc .

“Quản trị là nghệ thuật hoàn thành công việc thông qua người khác” – Marry Parker Follet - The art of getting things done through people

“Quản trị là tiến trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát những hoạt động của các thành viên trong tổ chức và sử dụng tất cả các nguồn lực khác của tổ chức nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra” - James Stoner và Stephen Robbins

8

Khái niệm về quản trị

Quản trị là quá trình làm việc với con người và thông qua con người để thực hiện được mục tiêu chung của tổ chức trong môi trường luôn thay đổi đảm bảo tiết kiệm tối đa các nguồn lực .

Hoạt động quản trịHoạt động quản trịNguồn lực hạn chếNguồn lực hạn chế

Môi trường luôn thay đổiMôi trường luôn thay đổi

Liên quan đến TC và mục tiêu của TCLiên quan đến TC và mục tiêu của TC

Hướng tới hiệu quả và kết quảHướng tới hiệu quả và kết quả

Làm việc với con người và thông qua con ngườiLàm việc với con người và thông qua con người

9

Mục đích của quản trị

Sử dụng nguồn lựcSử dụng nguồn lựcSử dụng nguồn lựcSử dụng nguồn lực

Quản trị cố gắng để • Đạt kết quả cao• Đạt hiệu quả cao

Quản trị cố gắng để • Đạt kết quả cao• Đạt hiệu quả cao

Đạt được mục đíchĐạt được mục đíchĐạt được mục đíchĐạt được mục đích

Lãng phí Lãng phí ít lãng phí ít lãng phí Đạt mức cao <-- Đạt mức thấpĐạt mức cao <-- Đạt mức thấp

Hiệu quả Kết quả

10

1.2 Sự cần thiết và vai trò của hoạt động quản trị

Sự cần thiết Khi loài người có các hoạt

động tập thể... Phân công lao động xã hội làm

phát triển sản xuất…

Cần có sự phối hợp để gia tăng hiệu quả, kết quả hoạt động của con người

“Một nhạc công độc tấu thì tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì tất yếu phải có một người nhạc trưởng”. K Mark

11

1.2 Sự cần thiết và vai trò của hoạt động quản trị

Vai trò của hoạt động quản trị: Định hướng cho hoạt động của tổ chức

và các thành viên trong tổ chức Phối hợp nỗ lực của các cá nhân để tạo

nên sức mạnh tổng hợp của tổ chức. Giúp tổ chức thích nghi với môi trường

bằng việc ra các quyết định có căn cứ, sát thực và sáng tạo, phát huy lợi thế tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức

12

Vai trò của quản trị

Trong điều kiện hiện nay, vai trò của quản trị ngày càng tăng vì:

Kinh tế xã hội ngày càng phát triển thì các yếu tố có tính ngẫu nhiên, bất định, rủi ro ngày càng tăng.

Các nguồn lực mà con người có thể sử dụng ngày càng cạn kiệt và bị giới hạn, trong khi đó nhu cầu mong muốn của xã hội đòi hỏi phải thoả mãn ngày càng tăng và luôn có xu hướng vượt trước khả năng đáp ứng.

13

2. Chức năng và lĩnh vưc cơ bản của quản trị tổ chức 2.1 Chức năng cơ bản của quản trị tổ chức

Khái niệm: C¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ lµ nh÷ng ho¹t ®éng riªng biÖt cña qu¶n trÞ, lµ tæng hîp c¸c c«ng viÖc mµ c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i tiÕn hµnh trong qu¶n trÞ c¸c tæ chøc

Quan ®iÓm cña Henry Fayol - nhµ khoa häc qu¶n trÞ ng êi Ph¸p, Qu¶n trÞ tæ chøc cã 5 chøc n¨ng, cô thÓ:

Chøc n¨ng Ho¹ch ®Þnh Chøc n¨ng Tæ chøc Chøc n¨ng Phèi hîp Chøc n¨ng §iÒu khiÓn Chøc n¨ng KiÓm tra

14

2. Chức năng và lĩnh vưc cơ bản của quản trị tổ chức 2.1 Chức năng cơ bản của quản trị tổ chức

Quan ®iÓm cña L. Gulick (Mü) vµ L.Urwich (Anh), trong cuèn “LuËn cø vÒ khoa häc qu¶n trÞ”, hai nhµ khoa häc nµy ®· ph¸t triÓn lý thuyÕt cña Henry Fayol thµnh 7 chøc n¨ng trong qu¶n trÞ (viÕt t¾t lµ: POSDCORB), cô thÓ gåm:

Chøc n¨ng Ho¹ch ®Þnh- P (Planning) Chøc n¨ng Tæ chøc- O (Organizing) Chøc n¨ng nh©n sù- S (Staffing). Chøc n¨ng §iÒu khiÓn- D (Directing) Chøc n¨ng Phèi hîp- CO (Coordinating) Chøc n¨ng KiÓm tra- R (Reviewing) Chøc n¨ng Ng©n s¸ch- B (Budgeting).

15

2. Chức năng và lĩnh vưc cơ bản của quản trị tổ chức 2.1 Chức năng cơ bản của quản trị tổ chức

Dẫn đếnDẫn đến

Đạt được Đạt được mục đích, mục đích,

mục tiêu đề mục tiêu đề ra của Tổ ra của Tổ

chứcchức

Xác lập mục tiêu và các phương thức hành động thích hợp để đạt

mục tiêu

Quyết định quá trình xây dựng

những hình thái cơ cấu nhất định để đạt mục tiêu và đảm bảo nguồn nhân lực theo cơ

cấu

Chỉ đạo và thúc đẩy các thành viên làm việc một cách tốt nhất vì lợi ích

của tổ chức

Là quá trình giám sát và chấn chỉnh các hoạt động để

đảm bảo việc thực hiện theo các kế

hoạch

Hoạch địnhHoạch định Tổ chứcTổ chức Lãnh đạo-Điều Lãnh đạo-Điều hànhhành

Kiểm traKiểm tra

Các chức năng quản trị theo quan điểm hiện đại- Tiếp cận theo tiến trình

16

Logic khái niệm quản trị

Các nguồn lực

Nhân lựcVật lựcTài lựcThông tin

Kết quả

Sản phẩmDịch vụ

Mục tiêu đúngHiệu quả/kết quả cao

Hoạch định

Text

Phối hợp hoạt động

Tổ chức

Lãnh đạo-Điều hành

Kiểm tra

17

Chức năng cơ bản của quản trị

Mọi quá trình quản trị đều phải tiến hành theo các chức năng này.

Các chức năng quản trị mang tính phổ biến (tính quốc tế)

Không phụ thuộc vào qui mô, ngành nghề hay lĩnh vực khác nhau của Tổ chức

?

Ở các Tổ chức lớn, các nhà quản trị phải thực hiện nhiều chức năng hơn và ngược lại?

17

18

2.2 Các lĩnh vực quản trị

Là việc xem xét và tiếp cận quản trị trong một tổ chức dưới góc độ thực tiễn, có thể nói hoạt động quản trị hoạt động trong nhiều lĩnh vực

Các lĩnh vực quản trị cơ bản

Lĩnh vực quản trị hành chính. Lĩnh vực quản trị Marketing Lĩnh vực quản trị nghiên cứu và phát

triển (R&D) Lĩnh vực quản trị sản xuất Lĩnh vực quản trị tài chính Lĩnh vực quản trị nguồn nhân lực Lĩnh vực quản trị chất lượng Lĩnh vực quản trị thông tin

19

Mối quan hệ giữa các chức năng và lĩnh vực quản trị

Hoạch định Tổ chức Lãnh đạo-Điều hành

Kiểm tra

Lĩnh vực hành chính + + + +

Lĩnh vực Marketing + + + +

Lĩnh vực NC- PT + + + +

Lĩnh vực sản xuất + + + +

Lĩnh vực Tài chính – KT + + + +

Lĩnh vực nhân lực + + + +

…………..

Chức năng QT

Lĩnh vực QT

Ma trận về tính thống nhất giữa chức năng quản trị và lĩnh vực quản trị

20

Mối quan hệ giữa các chức năng và lĩnh vực quản trị

Xét theo chiều ngang của ma trận: Bất cứ lĩnh vực quản trị nào nhà quản trị cũng phải thực hiện các quá trình quản trị

Xét theo chiều dọc của ma trận, các kế hoạch marketing, sản xuất, hành chính, tài chính kế toán…không thể tồn tại độc lập mà có mối liên hệ chặt chẽ với nhau

21

II.Nhà quản trị

Nhà quản trị là những người thực hiện các chức năng quản trị nhằm đảm bảo cho tổ chức đạt được những mục đích của mình với kết quả và hiệu quả cao”

Còn lại, trong tổ chức là người thừa hành

22

Nhà quản trị trong một số Tổ chức khác nhau

Tổ chức kinh tế- Kinh doanh

Tổ chức Giáo dục

Tổ chức Chính trị

Cấp cao Thành viên HĐQT, Ban GĐ…

Hiệu trưởng, Hiệu phó,Thành viên Ban Giảm hiệu….

Chủ tịch, Tổng Bí thư, Tổng thư ký, Tv Bộ Chính trị

Cấp trung gian Trưởng, phó phòng, Quản đốc, GĐ XN…

Trưởng, Phó khoa, Trưởng, Phó phòng ban…

Các uỷ viên trung ương, Bí thư cấp Tỉnh, Trưởng Ban..

Cấp cơ sở Trưởng ca, Tổ trưởng….

Tổ trưởng Bộ môn, Tổ trưởng…

Bí thư cấp cơ sở….

Loại hình tổ chức

Cấp quản trị

23

Cấp cao

Cấp trung

Cấp cơ sở

Kỹ Năng Tư DuyKhả năng tổng hợp vấn đề của

doanh nghiệp như một tổng thể

và biết cách làm cho doanh

nghiệp thích ứng với ngành, cộng

đồng và thế giới

Kỹ Năng Chuyên MônKhả năng hiểu biết và thành

thạo về những lĩnh vực kỹ

thuật/chuyên môn

Kỹ năng nhân sựKhả năng của nhà quản trị

để làm việc tốt như một

thành viên trong nhóm &

như một người lãnh đạo

1. Các kỹ năng của Nhà Quản trị

24

1. Các kỹ năng của Nhà Quản trị

Quản trị viên

cấp cao

Quản trị viên

cấp trung gian

Quản trị viên

cấp cơ sở

Kỹ năng tư duy

Kỹ năng kỹ thuật

25

2. Vai trò của nhà quản trị

Truyền Đạt Thông Chuyển tải các thông tin trong nội bộ tổ chứcTin Nội Bộ thông qua các cuộc họp, điện thoại…

Truyền Thông ra Cung cấp thông tin ra bên ngoài tổ chức thôngBên Ngoài qua các phương tiện thông tin…

Thu Thập Thông Tin Qua các báo, tạp chí, báo cáo …, nhữngthông tin nội bộ & bên ngoài tổ chức có thể ảnh hưởng đến tổ chức

26

Vai Trò Đại Diện ThÓ hiÖn nh 1 biÓu t îng vÒ

quyÒn lùc ( Figurehead role) ph¸p lý, thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô mang tÝnh nghi lÔ, h×nh thøc nh : ký v¨n b¶n, ®ãn kh¸ch… Vai Trò Lãnh Đạo Tạo môi trường làm việc tốt, Phối

( Leader role) hợp & kiểm tra, động viên, thúc

đẩy cấp dưới …

Vai Trò Liên Lạc Quan hệ với người khác trong & ngoài tổ chức …(Liaison role)

2.Vai trò của nhà quản trị

27

Doanh Nhân Hành động như một người tiên phong, cải tiến (Entreprenuer role) các hoạt động của tổ chức, phát triển các

chương trình hành động. Hä thiÕt kÕ vµ khëi x íng thay ®æi bªn trong tæ chøc nhằm làm cho tổ chức thích ứng với sự thay đổi của môi trường

Phân Phối Phân bổ ngân sách, nhân lực, thời gian …Nguồn Lực( Resource allocator)

Đàm Phán Tham gia Thương lượng, đàm phán…( Negotiator role)

2.Vai trò của nhà quản trị

Giải Quyết các Thực hiện các điều chỉnh cần thiết khi tổ chứcXáo Trộn đối mặt với những khó khăn không tiên liệu trước, ( Disturbance handler) những cuộc khủng hoảng…

28

2. Vai trò của các nhà quản trị

Vai trò thông tin Vai trò quan hệ với con người

Vai trò ra quyết định

Sự đan xen các vai trò của nhà quản trịSự đan xen các vai trò của nhà quản trị

29

3.C¸c phÈm chÊt c¬ b¶n cña Nhµ qu¶n trÞ tæ chøc

PhÈm chÊt chÝnh trÞ- t t ëng Cã kiÕn n¨ng lùc chuyªn m«n PhÈm chÊt vÒ n¨ng lùc qu¶n trÞ Tiªu chuÈn vÒ tuæi t¸c vµ søc khoÎ C¸c phÈm chÊt kh¸c: TÝnh n¨ng ®éng,

nh¹y bÐn, quyÕt ®o¸n, d¸m lµm d¸m chÞu, dòng c¶m. Cã phong ®é tèt, ®µng hµng, lÞch sù…

30

PhÈm chÊt chÝnh trÞ- t t ëng Nắm và vận dụng tốt những quan điểm, đường lối đổi mới của Đảng

và Nhà nước trong từng thời kỳ vào công việc chuyên môn và quản trị tổ chức.

Có kiến thức, hiểu biết sâu sắc về chính trị; các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ; tuân thủ luật pháp.

Có đạo đức cá nhân và đạo đức trong nghề nghiệp tốt, luôn là tấm gương về quan điểm sống đúng đắn, tinh thần hăng say, tận tuỵ với công việc.

Có tác phong, lối sống đẹp, phù hợp thời đại và truyền thống dân tộc, công bằng, nhân hậu, biết tiếp thu phê bình, giản dị, cần mẫn, trong sạch.

Là trung tâm đoàn kết; không thích nịnh hót; quan hệ tốt với cấp dưới. Có khả năng nhận ra và khích lệ điểm mạnh, tài năng của cấp dưới…

31

Có kiến năng lực chuyên môn

Năng lực về chuyên môn thể hiện bằng mức độ hiểu biết và vận dụng kiến thức môn trong công việc. Có thể đánh giá năng lực chuyên môn qua: Bằng cấp và thực tài về chuyên môn

32

PhÈm chÊt vÒ n¨ng lùc qu¶n trÞ

Có năng lực quản trị tốt, thể hiện qua sự hiểu biết, kiến thức lý luận và khả năng vận dụng các kiến thức về quản trị vào thực tiễn của quản trị tổ chức, đặc biệt là năng lực về tổ chức

33

Tiªu chuÈn vÒ tuæi t¸c vµ søc khoÎ

Có tuổi tác và sức khoẻ phù hợp : Tuổi sung sức nhất của nhà QT thường từ 30-55

34

C¸c phÈm chÊt kh¸c

TÝnh n¨ng ®éng, nh¹y bÐn, quyÕt ®o¸n, d¸m lµm d¸m chÞu, dòng c¶m. Cã phong ®é tèt, ®µng hµng, lÞch sù…

35

4. Phong c¸ch cña c¸c nhµ qu¶n trÞ tæ chøc

Khái niệm: Phong c¸ch qu¶n trÞ lµ tæng thÓ c¸c ph ¬ng thøc øng xö (cö chØ, lêi nãi, th¸i ®é, hµnh ®éng) æn ®Þnh cña nhµ qu¶n trÞ víi c¸c c¸ nh©n hoÆc nhãm cÊp d íi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc qu¶n trÞ cña hä.

36

4.1 Phong c¸ch mÖnh lÖnh trong qu¶n trÞ

§Æc tr ng cña phong c¸ch mÖnh lÖnh: Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ra quyÕt ®Þnh vµ tæ chøc thùc hiÖn… nhµ qu¶n trÞ kh«ng cÇn tham kh¶o ý kiÕn cña ng êi gióp viÖc hoÆc ng êi d íi quyÒn.

Ưu ®iÓm: Nhµ qu¶n trÞ cã t¸c phong nµy th êng lµ ng êi cã n¨ng lùc, am hiÓu s©u s¾c c«ng viÖc cña m×nh, d¸m quyÕt ®o¸n, d¸m chÞu tr¸ch nhiÖm.

Nh îc ®iÓm: Nhµ qu¶n trÞ cã phong c¸ch nµy dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng ®éc ®o¸n, quan liªu...trong qu¶n trÞ.

37

4.2. Phong c¸ch d©n chñ

§Æc tr ng cña phong c¸ch d©n chñ: Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, nhµ qu¶n trÞ cã phong c¸ch nµy th êng cã biÓu hiÖn:

Theo ®a sè, hay do dù tr íc quyÕt ®Þnh cña m×nh. Khi cÇn ®¸nh gi¸ cÊp d íi, hä th êng hay phô thuéc vµo ý

kiÕn cña tæ chøc cÊp trªn, vµo ý kiÕn quÇn chóng. Kh«ng s¸t sao viÖc chØ ®¹o vµ kiÓm tra thùc hiÖn c¸c

quyÕt ®Þnh qu¶n lý, th êng phã mÆc cho cÊp d íi. Kh«ng cã tÝnh quyÕt ®o¸n, hay xuª xoa, dÔ d·i, ®¹i kh¸i.

Ưu ®iÓm: Nhµ qu¶n trÞ cã phong c¸ch nµy th êng t¹o ® îc bÇu kh«ng khÝ qu¶n lý vui vÎ, gÇn gòi, kh«ng c¨ng th¼ng.

Nh îc ®iÓm: Kh«ng kÞp thêi, hiÖu qu¶ h¹n chÕ trong qu¶n trÞ.

38

4.3. Phong c¸ch d©n chñ- quyÕt ®Þnh

§Æc tr ng cña phong c¸ch D©n chñ- quyÕt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c, nhµ qu¶n trÞ cã phong c¸ch nµy th êng: Th¨m dß ý kiÕn cña nhiÒu ng êi, ®Æc biÖt nh÷ng ng êi cã liªn

quan…tr íc khi ra quyÕt ®Þnh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng quyÕt ®Þnh quan träng.

Khi ®· ra quyÕt ®Þnh th× th êng rÊt tù tin, kh«ng dao ®éng. D¸m quyÕt ®o¸n c¸c vÊn ®Ò nh ng kh«ng ®éc ®o¸n, lu«n theo

dâi, uèn n¾n, ®éng viªn…cÊp d íi. Khen, chª cã chÝnh kiÕn, c¬ së vµ ®óng møc.Ưu ®iÓm cña phong c¸ch nµy nµy lµ t¹o ® îc bÇu kh«ng khÝ tin t ëng,

s¸ng t¹o, tr¸ch nhiÖm mµ kh«ng c¨ng th¼ng trong m«i tr êng qu¶n trÞ.

Nh îc ®iÓm: Phong c¸ch nµy kh«ng cã nh îc ®iÓm ®¸ng kÓ- ®©y lµ phong c¸ch cã møc ®é hoµn thiÖn cao. Nh ng rÊt hiÕm c¸c nhµ qu¶n trÞ cã thÓ cã ® îc phong c¸ch nµy trong thùc tiÔn.

39

III. Các nguyên tắc quản trị cơ bản

Tuân thủ luật pháp và thông lệ xã hội

Tập trung -dân chủ Kết hợp hài hoà các loại lợi

ích Tiết kiệm, hiệu quả Đôỉ mới(Nội dung, cơ sở khoa học,Yêu cầu)

Nguyên tắc quản trị là những ràng buộc theo những tiêu chuẩn, chuẩn mực nhất định buộc mọi người thực hiện các hoạt động quản trị phải tuân thủ.

40

Tuân thủ luật pháp và thông lệ xã hội

Nội dung: Nhµ qu¶n trÞ ph¶i ®¶m b¶o chÊp hµnh nghiªm tóc c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p trong vµ ngoµi n íc (n íc së t¹i vµ c¸c th«ng lÖ Quèc tÕ) vµ ®¶m b¶o sù phï hîp víi c¸c th«ng lÖ x· héi ë c¸c ®Þa bµn cã liªn quan

Cơ sở khoa học: Ph¸p luËt lµ hµnh lang ph¸p lý cho mäi ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ë mäi ph¹m vi nh»m ®¶m b¶o sù æn ®Þnh, ph¸t triÓn cña x· héi. Nh÷ng hµnh ®éng tr¸i ph¸p luËt sÏ bÞ ng¨n chÆn; bÞ trõng ph¹t hoÆc kh«ng ® îc ph¸p luËt b¶o vÖ.

Th«ng lÖ x· héi kh«ng cã tÝnh ph¸p lý nh ph¸p luËt, nh ng lµ nh÷ng quy íc ® îc x· héi x©y dùng, thèng nhÊt vµ duy tr× nghiªm tóc vµ tù gi¸c. C¸c ho¹t ®éng kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ x· héi sÏ kh«ng ® îc x· héi chÊp nhËn. C¸c tæ chøc ho¹t ®éng kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ x· héi sÏ bÞ x· héi lªn ¸n, tÈy chay

41

Tuân thủ luật pháp và thông lệ xã hội

Yªu cÇu cña nguyªn t¾c: Nguyªn t¾c nµy ®Æt ra c¸c yªu cÇu trong thùc

hiÖn nhiÖm vô qu¶n trÞ, lµ : + Nhµ qu¶n trÞ ph¶i cã hiÓu biÕt vµ tu©n thñ

c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p cïng nh÷ng th«ng lÖ x· héi ë ®Þa bµn së t¹i vµ Quèc tÕ.

+ Nhµ qu¶n trÞ ph¶i ® a ra c¸c quyÕt ®Þnh, ®Þnh h íng cho tæ chøc, c¸ nh©n phï hîp víi luËt ph¸p n íc së t¹i, víi c¸c th«ng lÖ Quèc tÕ.

42

Nguyên tắc tập trung -dân chủ

Nội dung nguyên tắc TÝnh tËp trung trong qu¶n trÞ ® îc thÓ hiÖn ë møc ®é

thèng nhÊt, nhÊt qu¸n trong nhËn thøc, hµnh ®éng cña mäi c¸ nh©n, bé phËn ë cïng tæ chøc ®Ó chung søc, ®ång lßng, nç lùc phÊn ®Êu cho nh÷ng môc tiªu chung ®· ®Æt ra cña tæ chøc.

TÝnh d©n chñ trong qu¶n trÞ tæ chøc ® îc thÓ hiÖn ë quyÒn h¹n vµ viÖc ®¶m b¶o quyÒn cña mäi thµnh viªn trong tæ chøc trong tham gia, ®ãng gãp vµo c¸c c«ng viÖc chung, thËm chÝ c¶ c«ng viÖc qu¶n trÞ tæ chøc.

43

Nguyên tắc tập trung -dân chủ

C¬ së khoa häc cña nguyªn t¾c : Sù tËp trung ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt TÝnh d©n chñ lµ c¬ së ph¸t huy søc m¹nh tËp thÓ Ph¸t huy d©n chñ ®óng møc trªn nÒn mãng cña

sù tËp trung sÏ võa ph¸t huy ® îc søc m¹nh tæng hîp cña mäi thµnh viªn, bé phËn trong tæ chøc, ®ång thêi gi÷ v÷ng ® îc tÝnh trËt tù, kû c ¬ng, gãp phÇn lµm cho ho¹t ®éng qu¶n trÞ trë nªn võa n¨ng ®éng, hiÖu qu¶ võa hiÖu lùc vµ kÞp thêi.

44

Nguyên tắc tập trung -dân chủ

Yêu cầu của nguyên tắc: §¶m b¶o mèi quan hÖ chÆt chÏ, c©n b»ng

vµ tèi u gi÷a tËp trung vµ d©n chñ. D©n chñ ® îc thùc hiÖn trong khu«n khæ tËp trung.

Ph©n cÊp qu¶n trÞ ®¶m b¶o tÝnh râ rµng vÒ quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm, ®¶m b¶o sù phèi, kÕt hîp vµ chÕ ®é mét thñ tr ëng trong qu¶n trÞ tæ chøc

45

KÕt hîp hµi hoµ c¸c lo¹i lîi Ých, trong ®ã lîi Ých c¸ nh©n c¸c thµnh viªn trong tæ

chøc lµ ®éng lùc trùc tiÕp

Néi dung nguyªn t¾c: yªu cÇu trong ph©n phèi lîi Ých, c¸c nhµ qu¶n trÞ tæ chøc ph¶i ®¶m b¶o kÕt hîp hµi hoµ c¸c lîi Ých- ®¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý gi÷a c¸c lo¹i lîi Ých: lîi ích l©u dµi vµ lîi Ých tr íc m¾t; lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých tËp thÓ, lîi Ých cña tæ chøc víi lîi Ých cña Nhµ n íc vµ x· héi, lîi Ých vËt chÊt vµ lîi Ých tinh thÇn…trong ®ã lîi Ých cña c¸ nh©n c¸c thµnh viªn trong tæ chøc ph¶i ® îc ®Æc biÖt coi träng

46

KÕt hîp hµi hoµ c¸c lo¹i lîi Ých, trong ®ã lîi Ých c¸ nh©n c¸c thµnh viªn trong tæ chøc lµ ®éng lùc trùc tiÕp

C¬ së cña nguyªn t¾c: Nguyªn t¾c nµy xuÊt ph¸t tõ tÝnh tÊt yÕu trong

mèi quan t©m vÒ lîi Ých. Lîi Ých nãi chung, ®Æc biÖt lµ lîi Ých c¸ nh©n ® îc ph©n chia mét c¸ch c«ng b»ng, hîp lý lµ mong muèn chÝnh ®¸ng, mèi quan t©m lín nhÊt cña mäi ®èi t îng cã liªn quan nói chung vµ c¸c thµnh viªn trong tæ chøc nãi riªng.

T¸c dông cña “KÕt hîp hµi hoµ c¸c lîi Ých… ”, sÏ t¹o ®éng lùc lín ®Ó tæ chøc tån t¹i vµ ph¸t triÓn.

47

KÕt hîp hµi hoµ c¸c lo¹i lîi Ých, trong ®ã lîi Ých c¸ nh©n c¸c thµnh viªn trong tæ chøc lµ ®éng lùc trùc tiÕp

Yªu cÇu: C¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ ph¶i quan t©m tr íc hÕt

®Õn quyÒn lîi cña ng êi lao ®éng trong tæ chøc X¸c ®Þnh ®óng mèi quan hÖ vÒ lîi Ých ë tõng thêi

®iÓm gi÷a c¸c ®èi t îng. §¶m b¶o nguyªn t¾c ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao

®éng, theo cèng hiÕn vµ c«ng søc ®ãng gãp cña mçi ®èi t îng trong ph©n phèi lîi Ých.

§¶m b¶o sù hµi hoµ trong ph©n phèi lîi Ých gi÷a lîi Ých vËt chÊt vµ tinh thÇn, gi÷a c¸c ®èi t îng h ëng lîi Ých- lîi Ých cña c¸c thµnh viªn trong tæ chøc víi Nhµ n íc, x· héi...§Æc biÖt coi träng, u tiªn, duy tr× lîi Ých cña c¸ nh©n c¸c thµnh viªn trong tæ chøc, nh»m ®éng lùc trùc tiÕp, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng t×nh huèng cã m©u thuÉn ph©n phèi lîi Ých xuÊt hiÖn...

48

Qu¶n trÞ tæ chøc ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu §æi míi

Néi dung : yªu cÇu c¸c nhµ qu¶n trÞ tæ chøc ph¶i ®¶m b¶o “TÝnh ®æi míi” trong t duy vµ hµnh ®éng, trong néi dung, ph ¬ng ph¸p, lÒ lèi, quy tr×nh... cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ tæ chøc

C¬ së: B¶n chÊt ®a diÖn vµ phøc t¹p, sù vËn ®éng vµ biÕn ®æi

kh«ng ngõng cña con ng êi vµ c¸c ®èi t îng qu¶n trÞ. Xu thÕ vµ thùc tr¹ng biÕn ®éng phøc t¹p cña m«i tr êng qu¶n

trÞ. Yªu cÇu: Ph¶i th êng xuyªn ®æi míi vÒ kiÕn thøc vµ nhËn thøc ngµy

cµng cao h¬n Ph¶i th êng xuyªn cã sù c¶i tiÕn vÒ néi dung, ph ¬ng

ph¸p....qu¶n trÞ tæ chøc ®Ó ®¹t tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n. §¶m b¶o lu«n tù c¶i tiÕn ®Ó phï hîp víi biÕn ®æi cña m«i tr êng.

C¸c ®èi t îng qu¶n trÞ lu«n biÕn ®æi nªn môc tiªu, gi¶i ph¸p ph¶i c¶i tiÕn cho phï hîp. BiÕt ®Æt ra c¸c môc tiªu míi cao h¬n c¸c môc tiªu cò ®· hoµn thµnh.

49

Qu¶n trÞ tæ chøc ph¶i ®¶m b¶o tÝnh

hiÖu qu¶ kinh tÕ Néi dung: qu¶n trÞ tæ chøc ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶

kinh tÕ (§¹t môc tiªu, chñ ®Ých víi tèn phÝ vµ thêi gian tiÕt kiÖm nhÊt), mang l¹i lîi Ých kinh tÕ lín nhÊt cho tæ chøc.

C¬ së: HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cña mäi

ho¹t ®éng ®èi víi bÊt kú tæ chøc nµo. Yªu cÇu nµy lµ ®iÒu kiÖn ®Ó mçi tæ chøc cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë mäi giai ®o¹n trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh trong ®iÒu kiÖn c¸c nguån lùc cña tæ chøc cã h¹n, thËm chÝ h¹n hÑp.

Yªu cÇu: §Ó thùc hiÖn tèt nguyªn t¾c nµy, c¸c nhµ qu¶n trÞ cÇn cã

kiÕn thøc tèt vÒ kinh tÕ, ®Æc biÖt c¸c ph ¬ng ph¸p thùc hiÖn cã hiÖu qu¶.

§ång thêi trong mäi ho¹t ®éng qu¶n lý, hä ph¶i chó träng viÖc c©n nh¾c tÝnh to¸n ®Ó ®¹t môc tiªu ®Ò ra víi chi phÝ tiÕt kiÖm nhÊt- ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.

50

IV.Các phương pháp quản trị

Phương pháp giáo dục

Phương pháp hành chính

Phương pháp kinh tế Phương pháp quản trị được hiểu là cách thức tác động của chủ thể quản trị đến đối tượng quản trị nhằm đạt được mục tiêu đã xác định

51

IV. Các phương pháp quản trị

1. Phương pháp kinh tế: Tác động đến đối tượng bằng cách kích thích lợi ích kinh tế

2. Phương pháp hành chính: Tác động trực tiếp đến đối tượng bằng các chỉ thị, mệnh lệnh mang tính bắt buộc.

3. Phương pháp giáo dục chính trị tư tưởng: Sử dụng những tác động phù hợp với tâm lý, trình độ nhận thức của đối tượng quản trị

52

1.Phương pháp kinh tế

Néi dung: Ph ¬ng ph¸p kinh tÕ lµ mét c¸ch thøc t¸c

®éng cña Nhµ qu¶n trÞ tíi ®èi t îng qu¶n trÞ th«ng qua nh÷ng biÖn ph¸p kÝch thÝch vµo lîi Ých kinh tÕ.

C¸c lîi Ých kinh tÕ mµ c¸c ®èi t îng qu¶n trÞ quan t©m trong tæ chøc rÊt ®a d¹ng, c¬ b¶n bao gåm: TiÒn l ¬ng, tiÒn th ëng, phô cÊp, trî cÊp, trang thiÕt bÞ, ph ¬ng tiÖn vËt chÊt… ®Ó ®èi t îng qu¶n trÞ lµm viÖc, sinh ho¹t

53

1.Phương pháp kinh tế ¦u ®iÓm: Ph ¬ng ph¸p nµy cã t¸c dông rÊt tÝch

cùc trong viÖc kÝch thÝch, ph¸t huy vµ n©ng cao tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ng êi lao ®éng trong c«ng viÖc. Nhê vËy, nhµ qu¶n trÞ kh«ng mÊt nhiÒu c«ng søc ®Ó gi¸m s¸t, ®«n ®èc…

Nh îc ®iÓm:+T×nh tr¹ng sö dông kh«ng cã sù kÕt hîp hµi hoµ

víi c¸c ph ¬ng ph¸p cßn l¹i hoÆc qu¸ chó träng ph ¬ng ph¸p nµy ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng t¸c dông ng îc l¹i. Khi ®ã, ®èi t îng qu¶n trÞ sÏ trë thµnh nh÷ng ng êi thùc dông, chØ chÞu t¸c ®éng cña nh÷ng kÝch thÝch “Kinh tÕ”mµ thê ¬ víi t¸c ®éng ë c¸c khÝa c¹nh kh¸c, lµm gi¶m hiÖu lùc cña c¸c ph ¬ng ph¸p qu¶n trÞ.

+ CÇn nguån lùc vÒ tµi chÝnh

54

2. Phương pháp hành chính Ph ¬ng ph¸p Hµnh chÝnh lµ mét trong nh÷ng

c¸ch thøc t¸c ®éng cña Nhµ qu¶n trÞ tíi ®èi t îng qu¶n trÞ th«ng qua nh÷ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh.

§Æc tr ng cña ph ¬ng ph¸p hµnh chÝnh lµ th«ng nh÷ng néi quy, quy chÕ, quy ph¹m, quy ®Þnh vÒ thêi gian lµm viÖc, quy tr×nh sö dông kü thuËt…vµ c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh c ìng bøc, b¾t buéc ®Ó yªu cÇu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ cè g¾ng trong thùc thi vµ hoµn thµnh nhiÖm vô cña c¸c ®èi t îng qu¶n trÞ.

55

2. Phương pháp hành chính ¦u ®iÓm: T¹o ra trËt tù, nÒ nÕp mang tÝnh kû c ¬ng vÒ

t¸c phong, c¸c chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ thêi gian, néi dung c«ng viÖc, sù nhÊt qu¸n trong lÒ lèi lµm viÖc... cña c¸c ®èi t îng qu¶n trÞ.

Gãp phÇn rÌn luyÖn vµ gi¸m s¸t th¸i ®é tr¸ch nhiÖm, t¸c phong...vµ ý thøc kû luËt cña ng êi lao ®éng.

Quan träng h¬n lµ nh÷ng ®iÒu ®ã lµm tiÒn ®Ò t¹o ra sù thèng nhÊt, n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ trong lao ®éng, s¶n xuÊt, c«ng t¸c…cña nh÷ng ®èi t îng qu¶n trÞ.

56

2. Phương pháp hành chính

Nh îc ®iÓm: Nhµ qu¶n trÞ th êng ph¶i ®èi mÆt víi c¸c

hµnh vi- th¸i ®é ®èi phã, thËm chÝ chèng ®èi cña ®èi t îng d íi quyÒn.

Nguy c¬ m¾c c¸c bÖnh cøng nh¾c, quan liªu

57

3. Ph ¬ng ph¸p T©m lý- gi¸o dôc T¸c ®éng vµo cuéc sèng tinh thÇn cña ®èi t îng

qu¶n trÞ, ®Ó ®¹t ® îc nh÷ng yªu cÇu, môc tiªu nhÊt ®Þnh trong qu¶n trÞ.

§Æc ®iÓm cña ph ¬ng ph¸p nµy lµ th«ng qua nh÷ng ho¹t ®éng mang tÝnh gi¸o dôc, t¸c ®éng t©m lý... nhµ qu¶n trÞ t¸c ®éng vµo nhËn thøc vµ t×nh c¶m cña c¸c thµnh viªn trong vµ ngoµi tæ chøc mét c¸ch phï hîp, nh»m kh¬i dËy, khÝch lÖ vµ ph¸t triÓn tÝnh tù gi¸c, tÝnh tÝch cùc trong ho¹t ®éng thuéc phËn sù cña hä.

Nh÷ng t¸c ®éng nµy kh«ng mang tÝnh b¾t buéc- hµnh chÝnh, còng kh«ng mang tÝnh lîi Ých nh ph ¬ng ph¸p kinh tÕ, nã mang tÝnh thuyÕt phôc.

58

3. Ph ¬ng ph¸p T©m lý- gi¸o dôc

¦u ®iÓm: Ph ¬ng ph¸p nµy t¸c ®éng ®Õn

nguån lùc v« tËn- nguån lùc tinh thÇn cña con ng êi- c¸c thµnh viªn trong tæ chøc

Nh îc ®iÓm : MÊt nhiÒu thêi gian, c«ng søc vµ tiÒn

cña míi cã thÓ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶

59

V.C¸c c«ng cô Qu¶n trÞ tæ chøc

KÕ ho¹ch Th«ng tin qu¶n trÞ C¸c c«ng cô kh¸c: Ph¸p luËt, C«ng cô

Marketing, C«ng nghÖ qu¶n lý tiªn tiÕn

60

KÕ ho¹ch Khái niệm: KÕ ho¹ch cña mét tæ chøc lµ viÖc ®Þnh ra

c¸c dù kiÕn (vÒ c¸c chñ tr ¬ng, chÝnh s¸ch, môc tiªu, chØ tiªu ph¸t triÓn...) trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh vµ biÖn ph¸p ®Ó ®¹t ® îc c¸c dù kiÕn ®ã

Các hình thức kế hoạch: KH dài hạn: c¸c môc tiªu vµ gi¶i ph¸p lín, tæng qu¸t vÒ

mét lÜnh vùc cô thÓ hoÆc tæng thÓ cña tæ chøc cho mét thêi gian dµi (th êng lµ 10, 15, 20... n¨m).

KH trung hạn: c¸c môc tiªu vµ gi¶i ph¸p lín, tæng qu¸t vÒ mét lÜnh vùc cô thÓ hoÆc tæng thÓ cña tæ chøc cho mét thêi gian kh«ng qu¸ dµi (1 n¨m < ho¹ch ®Þnh trung h¹n ≤ 5 n¨m), th êng lµ 3 n¨m hoÆc 5 n¨m.

KH ngắn hạn: c¸c môc tiªu vµ gi¶i ph¸p lín, tæng qu¸t vÒ mét lÜnh vùc cô thÓ hoÆc tæng thÓ cña tæ chøc cho mét thêi gian ng¾n (th êng ≤ 1 n¨m).

61

KÕ ho¹ch

Vai trò của công cụ kế hoạch: KÕ ho¹ch lµ c ¬ng lÜnh hµnh ®éng cña

nhµ qu¶n trÞ KÕ ho¹ch cßn lµ c«ng cô ®Ó nhµ qu¶n

trÞ ®Þnh h íng, triÓn khai, ph¸t hiÖn sai lÖch trong thùc tiÔn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng trong tæ chøc

62

Th«ng tin qu¶n trÞ

Khái niệm: Thông tin quản trị là tập hợp những tin tức cần thiết cho công tác quản trị, được ghi lại, truyền đi, cất giữ và sử dụng ở các cấp quản trị trong tổ chức

Yêu cầu: Tính đầy đủ, chính xác; kịp thời; mới và có ích; cô đọng và lôgic; tính kinh tế...

Vai trò: là công cụ quan trọng để ban hành quyết định quản trị tổ chức

63

C¸c c«ng cô kh¸c Ph¸p luËt: Ph¸p luËt lµ c«ng cô ®Ó c¸c nhµ qu¶n trÞ

thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n trÞ cña m×nh vµ b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña tæ chøc vµ c¸c thµnh viªn trong tæ chøc khi bÞ x©m ph¹m.

C«ng cô Marketing: Marketing thùc sù lµ cÇu nèi, gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ cã thÓ l¾ng nghe vµ thÊu hiÓu nhu cÇu, nguyÖn väng cña kh¸ch hµng; Tõ ®ã cã thÓ ®¸p øng tèt nhÊt cho kh¸ch hµng vµ ®¹t lîi nhuËn tèi ®a trong ho¹t ®éng cña tæ chøc

C«ng nghÖ qu¶n lý tiªn tiÕn: C«ng nghÖ qu¶n lý tiªn tiÕn lµ tÊt c¶ nh÷ng tiÕn bé vÒ c¸ch thøc, ph ¬ng ph¸p, kü thuËt... trong qu¶n lý .C«ng nghÖ qu¶n lý tiªn tiÕn cã vai trß lµ nh÷ng c«ng cô kh«ng kÐm tÇm quan träng trong viÖc gióp nhµ qu¶n trÞ tæ chøc cã thÓ nh×n nhËn, ®¸nh gi¸, ® a ra c¸c quyÕt ®Þnh kh¶ thi, thùc hiÖn kÞp thêi vµ cã hiÖu qu¶ c¸c quyÕt ®Þnh trong ho¹t ®éng qu¶n trÞ cña m×nh.

64

III. Quá trình phát triển các lý thuyết quản trị

Sự Phát Triển của Lý Thuyết Quản Trị

Lý Thuyết Tâm Lý Xã Hội

Lý Thuyết Định Lượng

Lý Thuyết Hiện Đại

Lý Thuyết Cổ Điển

Lý Thuyết Quản Trị Khoa Học

Lý Thuyết Quản Trị

Hành Chánh

Lý Thuyết Quản Trị

Quá Trình

Lý Thuyết Quản Trị Nhật Bản

Lý Thuyết Tình Huống Ngẫu Nhiên

65

Lý thuyết cổ điển-Trường phái quản trị khoa học

Đại diện tiêu biểu Frederick Winslow

Taylor (1956-1915) Frank (1868-1924)

và Lillian Gilbreth (1878-1972)

Henry L. Gantt (1861-1919)

…..

Đóng góp Họ phát triển kỹ năng quản trị qua phân công và chuyên môn

hoá quá trình lao động, hình thành quy trình sản xuất dây chuyền.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuyển chọn và huấn luyện nhân viên,

Dùng những phương pháp có hệ thống và hợp lý để giải quyết các vấn đề quản trị,

Coi quản trị như là một đối tượng nghiên cứu khoa học. Hạn chế chỉ áp dụng tốt trong trường hợp môi trường ổn định, khó áp

dụng trong môi trường phức tạp nhiều thay đổi. Quá đề cao bản chất kinh tế và duy lý của con người mà

đánh giá thấp nhu cầu xã hội và tự thể hiện của con người Cuối cùng trường phái này cố áp dụng những nguyên tắc

quản trị phổ quát cho mọi hoàn cảnh

66

Lý thuyết cổ điển-Trường phái quản trị hành chính

Đại diện tiêu biểu (Max Weber

(1864-1920) Chestger Banard

(1886-1961) Luther Gulick và

Lyndal Urwich. Và đặc biệt là

Henry Fayol (1841-1925)

Đóng góp Trường phái hành chính chủ trương cho rằng, năng suất lao động sẽ

cao trong một tổ chức được sắp đặt hợp lý. Nó đóng góp rất nhiều trong lý luận cũng như thực hành quản trị,

nhiều nguyên tắc quản trị của tư tưởng này vẫn còn được áp dụng đến ngày nay.

Các hình thức tổ chức, các nguyên tắc tổ chức, quyền lực và sự uỷ quyền… đang ứng dụng phổ biến hiện nay chính là sự đóng góp quan trọng của trường phái quản trị hành chính. .

Hạn chế Các tư tưởng được thiết lập trong một tổ chức ổn định, ít thay đổi, Quan điểm quản trị cứng rắn, ít chú ý đến con người và xã hội nên

dễ dẫn tới việc xa rời thực tế. Vấn đề quan trọng là phải biết cách vận dụng các nguyên tắc quản trị cho phù hợp với các yêu cầu thực tế, chứ không phải là từ bỏ các nguyên tắc đó.

67

Lý thuyết tâm lý xã hộiĐại diện tiêu biểu Robert Owen

(1771-1858) Hugo

Munsterberg (1863-1916)

Follett (1868-1933)

Elton Mayo (1880-1949)

Mc. Gregor (1906-1964)

Abraham Maslow (1908-1970)

…..

Đóng góp Doanh nghiệp là một hệ thống xã hội bên cạnh tính kinh tế và kỹ thuật đã

được nhận thấy. Khi động viên không chỉ bằng yếu tố vật chất mà còn phải quan tâm đến

những nhu cầu xã hội Tập thể ảnh hưởng trên tác phong cá nhân (tinh thần, thái độ, kết quả lao

động…) Lãnh đạo không chỉ là quyền hành do tổ chức mà còn do các yếu tố tâm lý xã

hội của tổ chức chi phối Sự thoả mãn về tinh thần có mối liên quan chặt chẽ đến năng suất và kết quả

lao động Công nhân có nhiều nhu cầu về tâm lý xã hội Tài năng quản trị đòi hỏi nhà quản trị phải có chuyên môn kỹ thuật và cả các

đặc điểm về quan hệ tốt với con người. Hạn chế Chỉ áp dụng tốt trong trường hợp môi trường ổn định, khó áp dụng trong môi

trường phức tạp nhiều .Quá chú ý đến yếu tố xã hội - khái niệm “con người xã hội” chỉ có thể bổ sung cho khái niệm “con người kinh tế” chứ không thể thay thế

Lý thuyết này coi con người là phần tử trong hệ thống khép kín mà không quan tâm đến yếu tố ngoại lai.

Không phải lúc nào những “con người thoả mãn” đều là những lao động có năng suất cao

68

Lý thuyết định lượng

Đại diện tiêu biểu Không có đại diện

tiêu biểu Do sự xây dựng và

đóng góp của tập thể các nhà quản trị người Anh và Mỹ sau thế chiến thứ hai

Đóng góp Nhấn mạnh phương pháp khoa học trong khi giải quyết các vấn đề

quản trị Áp dụng phương pháp tiếp cận hệ thống để giải quyết các vấn đề Sử dụng các mô hình toán học Định lượng hoá các yếu tố có liên quan và áp dụng các phép tính

toán học và xác suất thống kê Chú ý các yếu tố kinh tế kỹ thuật trong quản trị hơn là các yếu tố

tâm lý xã hội Sử dụng máy tính điện tử làm công cụ Tìm kiếm các quyết định tối ưu trong hệ thống khép kín. Hạn chế Chưa giải quyết được khía cạnh con người trong quản trị. Đóng góp

lớn cho hoạt động hoạch định và kiểm tra nhưng trong hoạt động lãnh đạo, nhân sự... là rất hạn chế.

Các khái niệm và kỹ thuật quản trị của lý thuyết này khó hiểu cần phải có những chuyên gia giỏi, do đó việc phổ biến lý thuyết này còn rất hạn chế.

69

Lý thuyết hiện đại Phương pháp quản trị theo quá trình: Quan điểm coi sự thoả mãn nhu cầu riêng của từng

khách hàng là mục tiêu sống còn của doanh nghiệp. Do đó, cơ cấu tổ chức, nhân sự ra quyết định của doanh nghiệp v.v… được tái cấu trúc cho phù hợp với mục tiêu thoả mãn nhu cầu của khách hàng. Toàn bộ các hoạt động này được liên kết và thống nhất thành một “quá trình”, bao gồm toàn bộ các hoạt động từ hình thành ý tưởng, tổ chức thực hiện, lựa chọn nhân sự… và hiệu quả được đo bằng mức độ thoả mãn nhu cầu của khách hàng.

Phương pháp quản trị theo tình huống: Quan điểm cho rằng trong mỗi tình huống quản trị cụ thể phải có sự lựa chọn phương pháp quản trị phù hợp. Từ đó xuất hiện lý thuyết quản trị theo tình huống

Các nhà quản trị và lý thuyết thuộc trường phái này cho rằng trong những tình huống khác nhau thì phải áp dụng những phương pháp quản trị khác nhau và các lý thuyết quản trị được áp dụng riêng rẽ hay kết hợp với nhau tuỳ theo từng vấn đề cần giải quyết. Do đó, các nhà quản trị phải dự kiến và hiểu rõ thực trạng của vấn đề cần giải quyết trước khi ra quyết định.

Cơ sở lý luận của phương pháp này dựa trên quan niệm cho rằng tính hiệu quả của từng phong cách, kỹ năng hay nguyên tắc quản trị sẽ thay đổi tuỳ theo từng trường hợp. Các nhà quản trị theo quan điểm này căn cứ vào từng tình huống cụ thể để lựa chọn và sử dụng những nguyên tắc quản trị thuộc các trường phái cổ điển, trường phái hành vi hay quản trị hệ thống mà họ cho là hữu hiệu nhất với tình huống cần giải quyết. Việc lựa chọn cách quản trị nào tuỳ thuộc vào những yếu tố cơ bản sau

Công nghệ: Môi trường bên ngoài: Nhân sự:

70

Lý thuyết hiện đại

Trường phái quản trị Nhật bản: Lý thuyết Z: Lý thuyết này được giáo sư Wiliam Gouchi, một người Mỹ gốc Nhật ở

Trường đại học California đưa ra thông qua việc xuất bản cuốn sách thuyết Z - một cuốn sách được xếp vào loại bán chạy nhất tại Mỹ

Gouchi đặt vấn đề người Mỹ có thể học tập người Nhật về quản lý, trước hết là chế độ làm việc suốt đời cho một công ty lớn. Bởi vì Gouchi cho rằng, xí nghiệp Nhật bản thường gắn bó với chế độ làm việc suốt đời, xí nghiệp sẽ làm việc hết sức mình để phát triển lòng trung thành của nhân viên bằng cách đối xử với họ một cách công bằng và nhân đạo. Thêm nữa là chính sách nhân sự đề bạt chậm, song lại chú trọng phát triển các mối quan hệ không chính thức “thân tình, tế nhị và phức tạp của đồng nghiệp”. Một ưu điểm nữa trong thực tiễn quản lý Nhật bản là không chuyên môn hoá lao động quá mức; trái lại họ đã luân chuyển nhân viên qua những bộ phận khác nhau của công việc để họ có thể phát triển toàn diện

71

Lý thuyết hiện đại

Thuyết Kaizen: Thuyết này được đưa ra bởi Masakimai. Kaizen theo tiếng Nhật có nghĩa là cải tiến, cải

thiện không ngừng liên quan đến mọi người, nhà quản lý lẫn công nhân. ở Nhật thay đổi là một lối sống. Mọi người coi thay đổi như là lẽ thường tình. “sự thần kỳ về kinh tế” hậu chiến của Nhật là do các giới kinh doanh đã nghiên cứu những nhân tố như cuộc vận động về năng suất, kiểm tra chất lượng toàn diện (TQC), hoạt động của các nhóm nhỏ, tự động hoá, người máy công nghiệp và quan hệ lao động. Thông diệp của Kaizen là không ngày nào không có một cải tiến nào ở một bộ phận nào đó trong công ty. Niềm tin phải cải tiến không ngừng đã thấm sâu vào trong óc của người Nhật, ngạn ngữ cổ của Nhật đã có câu: “nếu một người vắng mặt ba ngày, bạn anh ta phải nhìn kỹ xem anh ta có những thay đổi gì”. Kaizen chú trọng đến quá trình cải tiến liên tục, tập trung vào ba yếu tố chủ yếu của nhân sự là: giới quản lý, tập thể và cá nhân.

Đặc điểm của Kaizen trong quản lý bao hàm khái niệm sản xuất vừa đúng lúc (JIT: just - in - time) và công ty luôn ghi nhận các ý kiến đóng góp của công nhân, khuyến khích công nhân khám phá và báo cáo mọi vấn đề phát sinh trong quá trình làm việc để giới quản lý kịp thời giải quyết. Kaizen hướng về con người những nỗ lực của con người, khác hẳn với đa số suy nghĩ của các nhà quản lý phương Tây thường chú trọng tới kết quả.

72

IV.Đối tượng, nội dung và Phương pháp nghiên cứu môn học

Đối tượng nghiên cứu: Các quan hệ phát sinh trong quá

trình hoạt động của tổ chức ( quan hệ giữa các cá nhân, bộ phận, giữa cấp trên và cấp dưới, giữa tổ chức với môi trường)

Nghiên cứu mối quan hệ giữa người với người nhằm tìm ra các quy luật và cơ chế vận dụng, tác động lên con người thông qua đó tác động lên các yếu tố khác như vốn, công nghệ, thông tin…

Nội dung môn học: Trong học phần này sẽ tập trung vào những nội dung chính sau : Các vấn đề chung nhất của khoa học quản trị; Hệ thống thông tin quản trị; Quyết định quản trị; Chức năng hoạch định; Chức năng tổ chức; Chức năng lãnh đạo; Chức năng kiểm tra.

73

IV.Đối tượng, nội dung và Phương pháp nghiên cứu môn học

Các phương pháp chung: Duy vật biện chứng. Mô hình hóa Thống kê. Điều tra xã hội học... Phương pháp đặc thù Quản trị học lấy phương pháp tiếp cận hệ thống làm

phương pháp nghiên cứu đặc thù. Tiếp cận hệ thống là phương pháp nghiên cứu quan hệ

quản trị, coi tổ chức như là tổng thể toàn vẹn của các yếu tố có liên hệ qua lại với nhau được thống nhất bởi mục đích chung.

Nghĩa là, coi tổ chức là một hệ thống, nghiên cứu hoạt động quản trị tổ chức như hoạt động điều khiển hệ thống .

Phạm vi ứng dụng Vận dụng trong bất

kỳ một hệ thống hay tổ chức kinh tế xã hội nào

Vận dụng hiệu quả trong các tổ chức của ngành lao động thương binh và xã hội như: các cơ quan quản lý nhà nước về Lao động thương binh và xã hội, các xã phường, các cơ sở đào tạo, các trung tâm giáo dưỡng…