СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРТ ТАВИГДАХ

ШААРДЛАГА, ШАЛГУУР

Илтгэгч: Д.Үүрийнтуяа PhD,

(БМДИ)

АГУУЛГА

Сургалтын хөтөлбөр

• Хөтөлбөрийн шинэчлэл

• Хөтөлбөрт үнэлгээ хийх шаардлага

Судалгаа

• Судлаачдын баг

• Судалгааны хэсэг

• Хөтөлбөрийг үнэлэх шалгуурын төсөл

o Ерөнхий төлөв байдлын үнэлгээний шалгуур

o Баримт бичгийн үнэлгээний шалгуур

o Хэрэгжилтийн үнэлгээний шалгуур

СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР

Сургалтын хөтөлбөр нь тодорхой

хугацаанд сурагчдын эзэмшвэл зохих

мэдлэг, чадварын хэмжээ, боловсролын

агуулгыг тусгасан сургалтын үндсэн

баримт бичиг.

[Б. Жадамба]

СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР

Зорилго

Агуулга

Арга зүйХэрэглэг-

дэхүүн

Үнэлгээ

СУРГАЛТЫН АЖЛЫН УДИРДАМЖ

Сурагчид юу сурах вэ?

Бага, суурь, бүрэн дунд боловсролын

түвшинд сурагчийн эзэмших мэдлэг,

чадвар, хандлага төлөвшил

Сурагчид юуг судлах вэ?

Тухайн хичээлд харгалзах

шинжлэх ухааны мэдлэг

чадвар байна

Яаж судлах вэ?

Багшлах ба суралцах арга,

аргачлал

Сурсныг яаж мэдэх вэ?

Сургалтын явц, үр дүнг

тодруулах, цаашид хийх

ажлын чиглэлийг тогтоох

Ямар орчинд судлах вэ ?

Сургуулийн орчин, анги танхим,

кабинетаас эхлээд сурах бичиг

болон хичээлд ашигладаг бүхий

арга зүйн материал

СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРИЙН ХӨГЖИХ,

ШИНЭЧЛЭГДЭХ ХЭРЭГЦЭЭ

• ТХ-ийн үзэл санаа

• Боловсролын хөгжил

Дэлхий нийтийн хандлага

• Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлого

• Боловсролын философи, психологийн өөрчлөлт

• Сургалтын хөтөлбөрийн талаарх монгол философи

Монгол улс-нийгмийн шаардлага

[О. Пүрэв, 2017]

“Хүний сэтгэл, оюуны тэнцвэрт

шүтэлцээ нь зөв хүмүүжил,

боловсролынх нь үндэс болно”

СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨРИЙН ШИНЭЧЛЭЛ

1921 1934 1945 1955 1963 1972 1985 1998 2004 2009 2013

Өөрчлөн шинэчлэх болсон гол шалтгаан:

• Нийгэм эдийн засгийн хөгжлийн шинэ шаардлага

• Ерөнхий боловсролын сургуулийн бүтэц, тогтолцооны өөрчлөлт

10 10 10 10 10 10 10 6 5 4

“Чанартай боловсрол нь улс орны хөгжлийн

тулгуур, тогтвортой хөгжлийн үндэс”

“Цогц чадамж”-д суурилсан

бага дунд боловсролын

сургалтын стандарт

12 жилийн сургуульд

мөрдөх үндэсний

сургалтын хөтөлбөр

Бага, дунд сургуулийн сургалтын хөтөлбөр

Сургалтын цөм

хөтөлбөр

СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР

Олон улсын

жишиг

Монгол улсын

ЕБС-ын сургалтын

хөтөлбөр

Тасралтгүй үйл явц

• Боловсролын байгууллагын судлаачдын оролцоо

• Өөрийн орны туршлага

• Эрдэмтдийн судалгаа

• Хөгжингүй орны хөтөлбөр судлалын онол

• Бусад орны туршлага

Үнэлэх, сайжруулах чиглэлд ашиглах тогтсон шалгуургүй бусад хөгжингүй орны “Хөтөлбөрт

тавигдах шаардлага”-ын дагуу боловсруулагдсан хөтөлбөрүүдийг үнэлж ирсэн

ХӨТӨЛБӨРТ ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА

Зорилго: Бүх шатны боловсролын сургалтын хөтөлбөрүүдийгүнэлэх, сайжруулах, бодлогын хувьд залгамж чанартай болгох

Олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн хөтөлбөр судлалын

шинжлэх ухаанч зарим санаа, загвар, оролдлогуудыг судлан

боловсрууллаа.

БҮТЭЦ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫН ШААРДЛАГА

Хэрэгцээ

Зорилго,

Зорилт

Агуулга

Арга зүй

Хэрэглэгдэхүүн

Үнэлгээ

ПРОЦЕССЫН ШААРДЛАГА

Ямар

нөхцөл

бүрдсэн үед

Үнэлэх вэ?

Хэзээ?

Ямар

хугацаанд

Хэн?

ХӨТӨЛБӨР ҮНЭЛЭХ,

САЙЖРУУЛАХ

Хөтөлбөр

Хөгжих

нөхцөл

Сургалтын

чанарын

баталгаа

ШААРДЛАГА, ШАЛГУУР

Шалгуур

Criteria

Шүүн тунгаах

хэм хэмжээний

тухай ойлголт

Шалгуурын нөхцөл

байдлыг

илэрхийлэх

ойлголт

Үзүүлэлт

Indicator

Үзүүлэлтийн

чанарын

Түвшнийг

тодорхойлох

ойлголт

Үнэлгээ

Benchmark

СУДЛААЧДЫН БАГИЙН

БҮРЭЛДЭХҮҮН

СУДАЛГААНЫ ХЭСЭГ

Хөтөлбөрийг үнэлэх

загварууд

Bradley “Үр ашигтай байдлын загвар”

Tyler “Зорилго төвтэй загвар”

Stufflebeam “Kонтекст-оролт-үйл явц-бүтээгдэхүүн загвар” (CIPP)

Scriven “Зорилго чухалчлаагүй (goal-free) загвар”

Stake “Уян хатан загвар”

Eisner “Нарийн мэдрэмжтэй загвар”

Allan A. Glatthorn, Floyd A. Boschee, Bruce M. Whitehead, Bonni F. Boschee (2011) Curriculum

Leadership: Strategies for Development and Implementation Third Edition

Оролт (Input)

1. Зорилго, зорилт

2. Агуулга

3. Арга зүй

4. Орчин

5. Үнэлгээ

Хэрэгжилт (Process)

1. Хөтөлбөрийн

хэрэгжилт

2. Багшлах,

суралцах

процесс

CIPP+STAKEЕрөнхий төлөв байдал (context)

Бодлого эрх зүй

• Боловсролын тухай хууль

• Төрөөс боловсролын талаар

баримтлах бодлого

• Хөтөлбөр боловсруулах үзэл

баримтлал

Боловсруулах үйл явц

• Баг бүрдүүлэх

• Боловсруулах хугацаа

• Хүний нөөц

• Хэлэлцүүлэг хийсэн байдал

• PDCA цикл

Сайжруулалт (Improvement)

Үр дүн (Output)

• Сургалагын амжилт

• Хүүхдийн хөгжлийн үзүүлэлт

• Бусад

ХӨТӨЛБӨРИЙГ ҮНЭЛЭХ ШАЛГУУРТ

ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА

1. Бүх түвшний судлагдахууны хөтөлбөрт хэрэглэгдэхүйц байх

2. Хөтөлбөрийн ач холбогдолтой бүх хүчин зүйлүүдийг (бүрэлдүүлж буй бүх

элементүүд) үнэлдэг байх

3. Үнэт зүйлийг судлагдахууны агуулгаар дамжуулан хүргэж болохуйц байдлыг

тодорхойлдог байх

4. Аль ч орон нутгийн онцлогт тохирсон (Нийтлэг, ерөнхий) байдлыг үнэлэхүйц байх

5. Зорилго, зорилт, үр дүнг онцгойлон авч үздэг байх

6. Урьдчилан тооцоогүй үр дүнг үнэлэхэд тохиромжтой үүргийг гүйцэтгэх боломжтой

байх

7. Хэрэгжилтийн явцыг үнэлэх боломжийг агуулсан байх

8. Хөтөлбөр бүрийн онцлог нөхцөл байдал үнэлэгдэхүйц байх

9. Тусгай хэрэгцээт суралцагчдад тохирох байдлыг илрүүлэхүйц байх

10. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр гарах эерэг болон сөрөг үр дагаварыг тооцохуйц байх

11. Өгөгдөл цуглуулах, задлан шинжлэхэд чанарын болон тоон аргуудыг хослуулан

хэрэглэх боломжтой байх

ХӨТӨЛБӨРИЙН ШАЛГУУР ТӨСӨЛ

Баримт бичгийн

үнэлгээний шалгуур

Хэрэгжилтийн үнэлгээний

шалгуур

Ерөнхий төлөв

байдлын үнэлгээний

шалгуур

Хөтөлбөрийн үзэл

баримтлал, хөтөлбөр

төлөвлөх үйл явц,

хөтөлбөрийг турших

сайжруулах явц

Бүх нийтээр

дагаж мөрдөх

баримт бичиг

Хөтөлбөртэй танилцахаас эхлээд хэрэгжүүлэх,

сургалтын үр дүнг нэмэгдүүлэх хүртэлх

1. ЕРӨНХИЙ ТӨЛӨВ БАЙДЛЫН

ҮНЭЛГЭЭНИЙ ШАЛГУУР

• Хөтөлбөрийн үзэл баримтлалын үнэлгээний хуудас

• Хөтөлбөр боловсруулсан багийн гишүүдээс авахасуулга

Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлого, түүний

үзэл баримтлал, зорилго зорилтод нийцэж буй байдал

2. БАРИМТ БИЧГИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ШАЛГУУР

• Хэрэгцээ

• зорилго

• Зорилт

• Агуулга

• Арга зүй

• Орчин хэрэглэгдэхүүн

• Үнэлгээ

6 үнэлэх объект,

11 шалгуур тэдгээрийг

илрүүлэх,

33 үзүүлэлтээс бүрдсэн

шалгах хуудсаас

бүрдэнэ

Сургалтын хөтөлбөр нь бүх нийтээр мөрдөх боловсролын баримт бичиг

3. ХЭРЭГЖИЛТИЙГ ҮНЭЛЭХ ШАЛГУУР

Хэрэгжилтийн үнэлгээний хуудас

Хэрэглэгчдээс авах асуулга

• Багш

• Удирдах ажилтан

• БСУГ-ын мэргэжилтэн

ЦААШИД

Хөтөлбөрийг үнэлэх шалгуурыг олон нийтэд хэлэлцүүлэн сайжруулах, шалгуур бүрээр хөтөлбөрийг үнэлсний дараа

гарах дүгнэлт саналыг хэрхэн дэвшүүлэх талаар нарийвчлах шаардлага “Шалгуур боловсруулагчд”-ын өмнө тулгарч

байна.

АНХААРЧ СОНССОНД

БАЯРЛАЛАА!