3 хүний 1 нь

Зүрх судасны өвчин

5 хүний 1 нь

Хорт хавдар

Осол гэмтэл

Зүрх судасны өвчин, хоол боловсруулах замын өвчлөл, хавдар, осол гэмтэл зэрэг хүний амьдралын болон зан үйлийн буруу хэв маягаас үүдэлтэй өвчлөл сүүлийн 20 гаруй жил хүн амын нас баралтын тэргүүлэх шалтгаан болж, өвчлөл нэмэгдэж байна. 10 хүн тутмын 9 нь ХБӨ-ний улмаас өөрөөр хэлбэл 3 хүний 1 нь зүрх судасны өвчнөөр, 5 хүн тутмын 1 нь хавдраар нас барж байна.

Хүн амын өвчлөлийн тэргүүлэх 5 шалтгаан, 10000 хүн амд

962.2

859.5 829.0

757.6

883.8

972.9

1027.7

1157.2

1048.2

1099.4

1339.4

713.9 741.1 742.8

729.6 793.4

839.4

900.5 881.9

953.2

1027.8 1056.8

649.4 684.7 676.3

694.6 715.4

772.6 756.4 737.6

766.4 764.1 773

479.4 504.4 511.2 501.8

577.8

645.6 679.4

708.5 752.1 817.0

848.1

336.0 369.7 380.7 365.6

409.1 422.4 416.9

470.3 491.8 502.8

578.4

150.0

250.0

350.0

450.0

550.0

650.0

750.0

850.0

950.0

1050.0

1150.0

1250.0

1350.0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Àìüñãàëûí òîãòîëöîîíû ºâ÷èí Õîîë боловсруулах тогтолцооны өвчин Øýýñ áýëãèéí òîãòîëöîîíû эмгэг

Зүрх-судасны тогтолцооны өвчин Гэмтэл, хордлого ба бусад тодорхой эмгэг

“Ýð¿¿ë ìýíä”

Өâчèí, ýìãýãã¿é áàéõ òºäèéã¿é

áèå ìàõáîä,

ñýòãýë ñàíàà,(зан төрх, ажлын ачаалал, стресс даах чадвар )

íèéãìèéí õóâüä

ýð¿¿ë, ñàéí ñàéõàí àæ òºðºõèéã õýëíý.

4

Äýëõèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí

áàéãóóëëàãà, 1947 îí

Õүний зан үйл, аж төрөх хэв маягаас үүдэлтэй хaлдварт бус өвчин, түүнд нөлөөлөгч эрсдэлт хүчин зүйлийн уялдаа холбоо/загвар/

Анхдагч эрсдэлт хүчин

зүйлс •Зан үйл •Тамхи •Архи •Хөдөлгөөний хомсдол •Зохисгүй хооллолт •Давс •Хүнсний бүтээгдэхүүн дэх афлатоксин, микотоксин • хяналтгүй зүү тариур, шивээсний хэрэглээ

Завсрын эрсдэлт хүчин зүйлс (Физиологи)

Èë¿¿äýë æèí áà òàðãàëàëò

Öóñíû äàðàëò èõñýëò

Ñèéâýíãèéí ãëþêîç ихсэх

Õîëåñòåðèíû õýìæýý èõñýõ

Умайн хүзүүний улайлт

• В.С вирусын халдвар

Нийгэм эдийн засгийн хүчин

зүйл

• Даяаршил, • Техник, технологи • Хотжилт -суурин • амьдрал •Хөрөнгө оруулалт, санхүү • Агаарын бохирдол

Халдварт бус өвчин

Çүрхний өвчин

Öóñ õàðâàëò Чèõðèéí øèæèí Элэг, уушиг, умайн хүзүү г.м хîðò õàâäàð Элэгний цирроз Осол, гэмтэл АЗӨ Ясны сийрэгжилт

Хувь хүний зан үйл, амьдралын хэв

маягаас 50-55%

Эрүүл мэндийн

байгууллагаас 10%

Гадаад орчноос 20-25%

10-15 жил

Удамшил

15-20%

ХБӨ-ний эрсдэлт хүчин зүйлийн тархалт, 2005, 2009, 2013

Тамхи Архи Жимс, ногооны хэрэглээ Илүүдэл жин, таргалалт

Эр Эм эр эм эр эм

Монгол хүний эрүүл мэндийн эрсдэл их буюу 3 хүн тутмын нэг нь(36.8%), 45-аас дээш насны 2 хүн тутмын нэг (53.2%) ХБӨ-өөр өвдөх эрсдэлтэйгээр амьдарч байна.

3 хүний нэг нь архи, тамхи хэрэглэдэг, ажлын байрандаа тамхины утаанд өртдөг, 2 хүний нэг нь илүүдэл жин, таргалалттай, 4 хүний нэг нь хөдөлгөөний хомсдолтой, цусны даралт ихсэлттэй байгаа нь тогтоогдож, буурах хандлагагүй байна.

Аливаа нэг эрсдэлт хүчин зүйлийн нөлөөнд автаагүй амын эзлэх хувь 3-4% байна.

ХБӨ-ий эрсдэлт хүчин зүйлийн талаарх хүн амын мэдлэг, хандлага, дадал төлөвшилт хангалтгүй байна.

Нийгмийн эрүүл мэндийн орчин үеийн чиг хандлага

Орчин үед эрүүл мэндийн талаар дэлхий нийтэд баримталж буй бодлого, үйл ажиллагаа нь дан ганц өвчнийг эмчлэхэд чиглэгдэж байсан хуучин арга ажиллагаанаасаа хүн төвтэй, хүний хөгжлийн гол үзүүлэлт болох эрүүл мэндийг дэмжин хөгжүүлэхэд чиглэгдсэн үйл ажиллагаа руу чиглэж байна.

19.09.2014 8

Эрүүл мэндийн довтолгоо

“Эрүүл мэндийн сургалт сурталчилгааг эрчимжүүлэх тухай” Эрүүл мэндийн сайдын 2014 оны 4-р сарын 22-ны өдрийн 127 тоот тушаал /2014.4-2014.12/

Зорилго: Иргэн бүрт чиглэсэн эрүүл мэндийн зөв хэвшил төлөвшүүлэх сургалт сурталчилгаа зохион байгуулж, хүн амын эрүүл аж төрөх мэдлэг дадлыг төлөвшүүлэх /Эрүүл мэндийн довтолгоо/

Хүлээгдэж буй үрдүн

Сургалтын модул

Иргэдэд чиглэсэн эрүүл мэндийн мэдлэг, мэдээлэл олгох мэдээлэл сурталчилгааны ажлын хүртээмж нэмэгдэж, эрүүл мэндээ хянах, иргэдийн амьдралын буруу хэвшилтэй холбоотой эрсдэлт хүчин зүйл буурна Эрүүл мэндийг дэмжих сангийн санхүүжилтээр хийгдэж буй эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх,сургалт сурталчилгаа, эрүүл мэндийн боловсрол олгох арга хэмжээ иргэдэд хүрсэн, олныг хамарсан үр дүнтэй зохион байгуулагдаж, сайн туршлагыг түгээн дэлгэрүүлсэн байна Өрх, сумын эрүүл мэндийн төвүүд иргэдэд эрүүл зан үйл төлөвшүүлэх ажлыг эрчимтэй зохион байгуулах санхүүжилтийг шийдвэрлэсэн байна.

Заавал хэвшүүлэх 21 дадал

1. Идэвхтэй хөдөлгөөн, алхалт, дасгал нь эрүүл мэндээ хайрладаг хүн бүрийн эзэмшвэл зохих дадал мөн.

2. Зохистой, зөв хооллолт бол эрүүл саруул, урт удаан наслахыг эрмэлздэг хүн бүрийн эрхэмлэн хэрэгжүүлэх дадал мөн.

3. Уур бухимдлаа зөв удирдаж, сэтгэл санаагаа амар амгалан байлгаж сурах нь эрүүл энх амьдрах эрхэм дадал мөн.

4. Тамхинаас татгалзаж өөрийгээ болоод бусдыгаа хорт утаагаар хордуулахгүй байх нь өөртөө болоод гэр бүлдээ хайртай хүн бүрийн хэвшүүлбэл зохих дадал мөн.

5. Архины хэт хэрэглээ, түүний хор хөнөөлөөс сэргийлэх нь эрүүл мэнд, ирээдүйдээ хайртай хүн бүрийн эзэмшвэл зохих дадал мөн

6. Эм бол хоол биш. Эмийг зөвхөн эмчийн заавраар, эмчийн бичсэн жорын дагуу хэрэглэж сурах нь хүн бүрийн зайлшгүй хэвшүүлэх дадал мөн.

“Эрүүл байх нь иргэн таны гарт байна”

7. Нялхас, бага балчир хүүхдээ эрүүл чийрэг өсгөн торниулах мэдлэг хандлагатай байх нь эцэг эх бүрийн эзэмшвэл зохих дадал мөн.

8. Охид, хөвгүүдээ хайрлан халамжилж, тэднийг өөртөө итгэлтэй, бусдын хүчирхийлэл, нөлөөнд автахгүй болгож төлөвшүүлэхэд хүчин чармайлт гаргадаг байх нь нь эцэг, эхэд зайлшгүй байх дадал мөн.

9. Эрүүл үедээ жирэмсэлж, жирэмсэн үедээ эрүүл байж эрүүл хүүхэд төрүүлэх нь айл бүрийн амин чухал дадал мөн.

10.Эрчүүдээ хайрлаж тэдний эрүүл мэндийн эрсдлийг бууруулах нь Та бидний амьдралдаа нэн даруй хэвшүүлбэл зохих дадал мөн.

11.Сэтгэл хангалуун чанартай урт наслах нь хүн бүрийн хүсэлд нийцсэн дадал мөн.

“Эрүүл байх нь иргэн таны гарт байна”

Эрсдлээс өөрийгөө хамгаалах чадвартай байх

12.Эрүүл мэндийн мэдээлэл авах, мэдлэгтэй болох, амьдралын буруу хэвшлээ өөрчлөх хүсэл зоригтой болох,өвчин эмгэг илэрвэл эмнэлэгт эрт хандаж сурах нь хүн бүрийн эзэмшвэл зохих дадал мөн.

13.Өөрийнхөө цусны даралтын хэмжээг мэддэг, цусны даралтаа хянаж чаддаг, ихэдсэн үед нь цаг алдалгүй арга хэмжээ авч сурах нь хүн бүрийн хэвшүүлбэл зохих дадал мөн

14.Телевиз, гар утас, компьютер зэрэг хэрэгслийг хэт их хэрэглэснээс үүсэх “Дэлгэцийн донтолт” -оос үр хүүхдээ хамгаалах нь та бидний хойшлуулшгүй хэвшүүлэх дадал мөн

15.Осол гэмтлээс сэргийлж хөдөлмөрийн чадвараа алдах, хөгжлийн бэрхшээлтэй болох эрсдлийг бууруулах нь хүн бүрийн хэвшүүлбэл зохих дадал мөн.

16.Халдварт өвчнөөс сэргийлэх тарилгад хамрагдаж, халдварт өвчний голомтыг ариутгуулж, халдварт өвчнөөр өөрсдийгээ болоод үр хүүхдээ хамгаалах нь Та бидний заавал хэвшүүлэх дадал мөн

Урт удаан, эрүүл наслах нийгмийн идэвхтэй иргэн байх

17. Гэрийн доторхи болон амьдарч байгаа орчныхоо ариун цэврийг сахих нь айл бүрийн хэвшүүлбэл зохих дадал мөн.

18. Өөртөө болоод гэр бүлийнхээ гишүүнд эмнэлгийн тусламж иртэл эрүүл мэндийн анхны тусламжийг хүн бүр үзүүлж чаддаг байх нь амин чухал дадал мөн

19. Ундны усны хүртээмж, чанар, аюулгүй байдлыг хянаж, цэвэр, сайн ус уух нь айл бүрийн өдөр дутмын амьдралд заавал хэвшүүлэх дадал мөн.

20. Ахуйн болон орчны гаралтай химийн хордлогоос хамгаалах нь хүн бүрийн хэвшүүлбэл зохих дадал мөн

21. Иргэн та зөвхөн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг идэвхигүй хүлээн авагч биш, эрүүл мэндийнхээ төлөө өөрийнхээ хийж чадах зүйлийг хийж чаддаг, эрүүл мэндийнхээ төлөө бусдаар хэрэгтэй зүйлийг нь хийлгэж чаддаг нийгмийн идэвхтэй гишүүн байх нь танд зайлшгүй байх ёстой дадал мөн.

Өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх ... вакцин ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН МЭДЛЭГ ...

“Эрүүл байх нь иргэн таны гарт байна”

Нас

баралт

Эрсд

элт

хүчин з

үйл

Эрүүл бус зан үйл

Эрүүл зан үйл төлөвшүүлэхийн ач холбогдол

80%

Зүрх судасны өвчин

Тахир дутуу болох

Чихрийн шижин II

90%

Хавдар

1/3 50% 50%

17

Эрүүл мэндийн төлөөх нэг зорилготой байвал эрүүл мэндийг бүрдүүлж чадна.

АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД БАЯРЛАЛАА. АМЖИЛТ ХҮСЬЕ.