บทท�� บทท�� 5 5 ระบบกล้ามระบบกล้ามเนื้��อเนื้��อ

Muscular systemMuscular system

Muscular systemMuscular system

นื้�กศึ�กษาจะได้เร�ยนื้ร�เก��ยวก�บกล้ามเนื้��อ ชนื้�ด้ต่�างๆ ในื้ร�างกาย

สามารถบอกความแต่กต่�างทางจ&ล้ กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อ รวมถ�ง

หนื้าท��ของกล้ามเนื้��อชนื้�ด้ต่�างๆ ในื้ร�างกายแล้ะทราบกล้ไก

ในื้การหด้ต่�วของกล้ามเนื้��อ

Muscular system Muscular system ((ระบบระบบกล้ามเนื้��อกล้ามเนื้��อ))

ในื้ร�างกายม�กล้ามเนื้��อ 3 ประเภท ค�อ1 . กล้ามเนื้��อล้ายหร�อกล้ามเนื้��อโครงร�าง (Skeleton muscle) ม�มากท��ส&ด้ในื้ร�างกาย2 . กล้ามเนื้��อเร�ยบ (Smooth muscle) หร�อกล้ามเนื้��อของอว�ยวะภายในื้ต่�างๆ3 . กล้ามเนื้��อห�วใจ (Cardiac muscle)

กล้ามเนื้��อกล้ามเนื้��อม�ค&ณสมบ�ต่�โด้ยท��วไป ค�อ1 . ไวต่�อการต่อบสนื้องต่�อส��งเรา (irritabilityirritability)2 . หด้ต่�วได้ (contractibilitycontractibility ) คล้ายต่�วได้ (extensibilityextensibility)3 . ม�ความสามารถในื้การนื้.าไฟฟ0า(conductibilityconductibility++electrogenesiselectrogenesis)หนื้าท��ของกล้ามเนื้��อ ท.าใหเก�ด้การเคล้��อนื้ไหวของร�างกายกล้ามเนื้��อห�วใจ ท.าใหม�การส�บฉี�ด้เล้�อด้ไปส�วนื้ต่�างๆ ของร�างกาย

แสด้งกล้ามเนื้��อโครงร�างแสด้งกล้ามเนื้��อโครงร�างในื้โคในื้โค

ประเภทของกล้ามเนื้��อประเภทของกล้ามเนื้��อ

กล้ามเนื้��อล้าย

ประเภทของกล้ามเนื้��อประเภทของกล้ามเนื้��อ

กล้ามเนื้��อห�วใจ

ประเภทของกล้ามเนื้��อประเภทของกล้ามเนื้��อกล้ามเนื้��อเร�ยบ

การแบ�งประเภทของกล้ามเนื้��อในื้การแบ�งประเภทของกล้ามเนื้��อในื้ร�างกายร�างกาย

1 . ต่ามต่.าแหนื้�งบนื้ร�างกาย 2 . ต่ามร�ปร�างของเซล้ล้3กล้ามเนื้��อ เช�นื้ กล้ามเนื้��อล้าย กล้ามเนื้��อเร�ยบ กล้ามเนื้��อห�วใจ3 . ต่ามการควบค&มการท.างานื้ - กล้ามเนื้��อโครงร�าง ควบค&มการเคล้��อนื้ไหวของร�างกาย - กล้ามเนื้��อเร�ยบ ควบค&มอว�ยวะภายในื้ - กล้ามเนื้��อห�วใจ ควบค&มการเต่นื้ของห�วใจ

กล้ามเนื้��อเร�ยบ กล้ามเนื้��อเร�ยบกล้ามเนื้��อเร�ยบ อย��นื้อกอ.านื้าจจ�ต่ใจ (involuntary involuntary musclemuscle ) ควบค&มโด้ย ANSเซล้ล้3ของกล้ามเนื้��อเร�ยงต่�วก�นื้อย�างไม�เป5นื้ระเบ�ยบ เซล้ล้3ม�ร�ปร�างยาวปล้ายเร�ยวแหล้มท��งสองด้านื้ คล้ายร�ปกระสวย

ม�นื้�วเคล้�ยสอย��กล้างเซล้ล้3 1 อ�นื้ แบ�งออกได้ 2 ชนื้�ด้- กล้ามเนื้��อเร�ยบท��อว�ยวะภายในื้ (visceral smooth visceral smooth musclemuscle)- กล้ามเนื้��อเร�ยบแบบ (multiunit smooth multiunit smooth musclemuscle)

ค&ณสมบ�ต่�เฉีพาะของกล้ามเนื้��อเร�ยบ ค&ณสมบ�ต่�เฉีพาะของกล้ามเนื้��อเร�ยบ- ปร�บต่�วต่ามแรงย�ด้ (plasticityplasticity หร�อ receptive relaxationreceptive relaxation)กล้ามเนื้��อห�วใจ เป5นื้กล้ามเนื้��อล้ายชนื้�ด้หนื้��ง แต่�ม�ค&ณสมบ�ต่�ไม�อย��ในื้อ.านื้าจจ�ต่ใจ เซล้ล้3ของกล้ามเนื้��อห�วใจม�ส�วนื้เช��อมต่�อก�นื้คล้ายต่าข�าย เร�ยกว�า syncytial arrangementsyncytial arrangement ม�ขนื้าด้เซล้ล้3เล้7กกว�ากล้ามเนื้��อล้าย

กล้ามเนื้��อห�วใจเร�ยกว�า myocardiummyocardium ม�เสนื้เล้�อด้มาหล้�อเล้��ยงมาก

กล้ามเนื้��อล้ายกล้ามเนื้��อล้ายกล้ามเนื้��อล้าย ย�ด้อย��ระหว�างกระด้�ก โด้ยม�เอ7นื้ (tendontendon)เป5นื้ส�วนื้ย�ด้เกาะ

จ&ด้ท��ย�ด้เกาะกระด้�กม� 2 แห�งค�อ จ&ด้เกาะต่นื้ (originorigin ) แล้ะจ&ด้เกาะปล้าย

(insertioninsertion)จ&ด้เกาะต่นื้ ค�อ ปล้ายม�ด้กล้ามเนื้��อท��อย��ใกล้แนื้วกล้างต่�วของร�างกายอาจ

เร�ยกว�าส�วนื้ต่นื้ (proximalproximal)จ&ด้เกาะปล้าย ค�อ ปล้ายม�ด้กล้ามเนื้��อท��อย��ไกล้จากแนื้วกล้างต่�วของ

ร�างกายอาจเร�ยกว�าส�วนื้ปล้าย (distaldistal)

กล้ามเนื้��อล้ายกล้ามเนื้��อล้ายเซล้ล้3กล้ามเนื้��อล้ายม�ร�ปร�างยาว ม�นื้�วเคล้�ยสอย��หล้ายอ�นื้อย��ท��ขอบเซล้ล้3 ม�เย��อห&มเซล้ล้3เร�ยกว�า sarcolemmasarcolemma เซล้ล้3กล้ามเนื้��อล้ายท&กเซล้ล้3ม�ปล้ายประสาทมาหล้�อเล้��ยง

เสนื้ประสาทท��มาควบค&มการท.างานื้ของกล้ามเนื้��อล้ายเร�ยกว�า somatic somatic motor nervemotor nerve

กล้ามเนื้��อล้ายกล้ามเนื้��อล้ายการเร�ยงต่�วของกล้ามเนื้��อล้ายม�หล้ายแบบ เช�นื้- เร�ยงเป5นื้แผ่�นื้แบนื้ๆ เช�นื้ กล้ามเนื้��อกระบ�งล้ม (diaphragmdiaphragm)- เร�ยงต่�วเป5นื้ร�ปขนื้นื้ก (feather likefeather like )เช�นื้ กล้ามเนื้��อท��ห�วไหล้�- เร�ยงต่�วของกล้ามเนื้��อเป5นื้ร�ปกระสวย (spindlespindle ) เช�นื้ กล้ามเนื้��อนื้�อง

การแบ�งกล้ามเนื้��อล้ายการแบ�งกล้ามเนื้��อล้ายการแบ�งกล้ามเนื้��อล้ายออกต่ามส�วนื้ต่�างๆ

ของร�างกายเป5นื้1 . กล้ามเนื้��อขาหนื้า (Muscle of the fore limb) ประกอบด้วยกล้ามเนื้��อท��ช�วยย�ด้ขาหนื้าท��งสองขาง กล้ามเนื้��อท��ท.าใหเก�ด้การเคล้��อนื้ไหวของห�วไหล้� ขอศึอก ขอเทาหนื้า แล้ะนื้��วเทาหนื้า

การแบ�งกล้ามเนื้��อล้าย การแบ�งกล้ามเนื้��อล้าย (2)(2)

2 . กล้ามเนื้��อขาหล้�ง (Muscle of the hind limb) ประกอบด้วยกล้ามเนื้��อท��ท.าใหเก�ด้การเคล้��อนื้ท��ของขอสะโพก กล้ามเนื้��อท��ท.าใหเก�ด้การเคล้��อนื้ท��ของห�วเข�า กล้ามเนื้��อท��ท.าให hock jointhock joint เคล้��อนื้ท�� แล้ะกล้ามเนื้��อท��ท.าใหนื้��วเทาเคล้��อนื้ท��

การแบ�งกล้ามเนื้��อล้าย การแบ�งกล้ามเนื้��อล้าย (3)(3)

3 . กล้ามเนื้��อในื้ส�วนื้ล้.าต่�ว คอ แล้ะห�ว (muscle of the truck neck andhead) กล้ามเนื้��อท��ช�วยยกคอ แล้ะห�ว เป5นื้กล้ามเนื้��อท��ม�ขนื้าด้ใหญ่� ม�เสนื้เอ7นื้เร�ยกว�า ligamentum nuchaeligamentum nuchae ช�วยย�ด้เกาะอย��ท��งสองขางล้.าคอ

การแบ�งกล้ามเนื้��อล้าย การแบ�งกล้ามเนื้��อล้าย (4)(4)4 . กล้ามเนื้��อทอง (abdominal muscle) เป5นื้

แผ่�นื้แบนื้ๆ หนื้าท��ค.�าจ&นื้อว�ยวะภายในื้ แล้ะเก��ยวของก�บการข�บถ�ายอ&จจาระ

ป:สสาวะ การคล้อด้ การขยอกอาหาร เป5นื้ต่นื้ กล้ามเนื้��อทองท��

ส.าค�ญ่ค�อ externalexternal

abdominal obliqueabdominal oblique, internal internal abdominal obliqueabdominal oblique แล้ะ

transverse abdominal obliquetransverse abdominal oblique

การแบ�งกล้ามเนื้��อล้าย การแบ�งกล้ามเนื้��อล้าย (3)(3)

5 . กล้ามเนื้��อท��เก��ยวของก�บการหายใจเขาแล้ะหายใจออกได้แก� internalinternal intercostals muscleintercostals muscle แล้ะ external intercostals muscleexternal intercostals muscle รวมท��งกล้ามเนื้��อกระบ�งล้ม

กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้ายกายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้ายกล้ามเนื้��อท��งม�ด้ใหญ่� เร�ยกว�า bellybelly แต่�ล้ะม�ด้ม�เนื้��อเย��อเก��ยวพ�นื้ส�ขาวล้อมอย��รอบๆ เร�ยกว�า deep fasciadeep fascia หร�อ epimysiumepimysium ม�ด้กล้ามเนื้��อย�อยขนื้าด้ต่�าง ๆท��มารวมก�นื้เป5นื้ม�ด้ใหญ่�เร�ยกว�า bundlebundle หร�อ fasciculifasciculi ถ�กล้อมด้วยเนื้��อเย��อเก��ยวพ�นื้เร�ยกว�า perimysiumperimysium ภายในื้ม�ด้กล้ามเนื้��อเล้7กๆ นื้��ม�เสนื้ใยกล้ามเนื้��อรวมก�นื้เร�ยกว�า muscle fibermuscle fiber เนื้��อเย��อเก��ยวพ�นื้ท��ล้อมรอบเสนื้ใยกล้ามเนื้��อเร�ยกว�า endomysiumendomysium

กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้าย กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้าย (2)(2)ช��นื้ epimysiumepimysium, perimysiumperimysium, endomysiumendomysium จะต่�ด้ต่�อถ�งก�นื้ โด้ยเก�ด้เป5นื้ส�วนื้ของเอ7นื้ท��ย�ด้กล้ามเนื้��อก�บกระด้�ก เร�ยกว�า tendontendon การเร�ยกช��อส�วนื้ประกอบต่�างๆ ของเซล้ล้3กล้ามเนื้��อ ส�วนื้ใหญ่�จ�งใชรากศึ�พท3จากภาษากร�ก ค�อ MysMys , Sarcoarco = freshfresh หร�อ Myoyo =musclemuscle

Plasma membranePlasma membrane = sarcolemmasarcolemma, CytoplasmCytoplasm = sarcoplasmsarcoplasm

กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้าย กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้าย (3)(3)MitochondriaMitochondria = sarcosomesarcosomeEndoplasmic reticulumEndoplasmic reticulum =sarcoplasmic reticulumsarcoplasmic reticulumMicro fibrilMicro fibril = myofibrilmyofibril เซล้ล้3กล้ามเนื้��อล้ายเร�ยงต่�วต่�อก�นื้เป5นื้เสนื้ยาวโด้ยไม�ม�ผ่นื้�งก��นื้ จ�งเห7นื้เป5นื้เสนื้เด้�ยวก�นื้ต่ล้อด้ sarcolemmasarcolemma ของเซล้ล้3กล้ามเนื้��อจะอย��ต่�ด้ก�บendomysiumendomysium ท�� sarcolemmasarcolemma ม�ปล้ายประสาทส��งการต่รงปล้ายเร�ยกว�าmotorend platemotorend plate ท.าหนื้าท��หล้��งสารเคม�พวก acetylcholine

กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้าย กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้าย (4)(4)ล้ายบนื้กล้ามเนื้��อล้ายเก�ด้จากการเร�ยงต่�ว

ของโปรต่�นื้ในื้กล้ามเนื้��อ ค�อmyosin filament myosin filament ((thickthick)) แล้ะ actin filamentactin filament((thinthin)) ท.าใหเห7นื้เป5นื้แถบท�บแสง แล้ะโปร�งแสง

actinactin แล้ะ myosinmyosin จะเร�ยงต่�วเหล้��อมก�นื้ไป บร�เวณท��ม�โปรต่�นื้ท��งสองชนื้�ด้อย��เห7นื้เป5นื้ส�เขม (darkdark--bandband หร�อ AA--bandband ) บร�เวณท��ม�เฉีพาะ actinactin อย�างเด้�ยวเห7นื้เป5นื้ส�จาง (lightlight band หร�อ II--bandband)

กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้าย กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้าย (5)(5)

• ช�องท��อย��ระหว�างปล้ายของ actinactin เร�ยกว�า HH--bandband เห7นื้เป5นื้แถบส�จางอย��กล้าง AA--bandband

• ระหว�างก��งกล้างของ II--bandband ม�เสนื้ต่�ด้ส�ท�บค��นื้อย�� เร�ยกว�า ZZ--lineline

• ระยะระหว�าง ZZ--lineline ท��งสองเสนื้เร�ยกว�า sarcomeresarcomere เป5นื้โครงสราง แล้ะหนื้�วยท.าหนื้าท��ของ myofibrilmyofibril ในื้ขณะหด้ต่�ว

กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้ายกายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้ายกล้ามเนื้��อหด้ต่�วปล้ายของ actinactin ท��

อย��ขางเด้�ยวก�นื้จะหด้ต่�วเขาหาก�นื้ ท.าให HH--bandband หายไป แล้ะ II--bandband แคบล้ง แต่� AA--bandband เด้�มย�งคง แล้ะระยะระหว�าง ZZ--lineline หร�อ sarcomeresarcomere จะแคบ หร�อหด้เขาหาก�นื้ หร�อ sarcomeresarcomere จะหด้ส��นื้ล้ง

กายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้ายกายว�ภาคของกล้ามเนื้��อล้ายโปรต่�นื้ myosinmyosin ประกอบด้วยโปรต่�นื้หนื้�วยเล้7กๆ หล้ายชนื้�ด้ได้แก� LMMLMM(lighten meromyosinlighten meromyosin ) แล้ะ HMMHMM (heavy meromyosinheavy meromyosin ) ส�วนื้ท��ย��นื้ของHMMHMM จะเป5นื้ต่�วไปเก��ยวก�บ actinactin ท.าใหเก�ด้เป5นื้สารประกอบเช�งซอนื้เร�ยกว�า actomyosinactomyosin ต่องม�เอนื้ไซม3 ATPaseATPase แล้ะ CaCa++++มาเก��ยวของด้วย

ทฤษฎี�การหด้ต่�วของกล้ามเนื้��อล้าย ทฤษฎี�การหด้ต่�วของกล้ามเนื้��อล้ายเร�ยกว�า sliding filament theory เม��อกล้ามเนื้��ออย��ในื้ระยะพ�กต่�ว ATPATP จะจ�บก�บ ATPase siteATPase site ท��อย��บนื้ myosinmyosin แล้ะ ATPATP ไม�ม�อ�สระท��จะแต่กต่�วใหพล้�งงานื้ได้ ท.าให myosin actinmyosin actin จ�บต่�วก�นื้ไม�ได้ เพราะม�โปรต่�นื้ troponintroponin มาขวางทางอย��เม��อม�การกระต่&นื้ย�งผ่ล้ใหม�การปล้ด้ปล้�อย CaCa++++ จาก sarcoplasmicsarcoplasmic reticulumreticulum ออกมาท�� sarcoplasm Casarcoplasm Ca++++ จะมาจ�บก�บ troponin troponin myosinmyosin จ�งจ�บก�บ actinactinได้