اقتصاد ایران در تنگنای توسعه

1393 اردیبهشت 30

2

3

ک�ارگزار اساس�ی ترین عن�وان ب�ه دولت) م�الی برن�امه ی اف�زایش وج�ود ب�ا ک�ه اس�ت آن نمای�ان گر ای�ران( اقتص�اد درآم�دهای دول�تی، مص�ارف آن ن�یز رون�د ص�عودی داش�ته و

بیش�تر 89 ت�ا 85ش�کاف بین من�ابع و مص�ارف در س�ال های شده است.

4

روند صعودی اجزای بودجه دولت

5

رون�د ص�عودی من�ابع دول�تی، نش�ان دهن�ده ی اف�زایش درآم�دهای دولتبه و�یژه درآمدها�ی نف�تی در د�هه ی گذ�شته می باشد.

روند صعودی اجزای بودجه دولت

o ت�رکیب در دول�تی مخ�ارج توج�ه قاب�ل س�هم ب�ه توج�ه با تقاض�ای ک�ل اقتص�اد، اف�زایش مخ�ارج دولت ب�ه عن�وان اص�لی اقتص�اد ک�ل تقاض�ای ب�ر م�الی، سیاس�ت ش�اخص ت�رین

تاثیرگذار است.

6

o با توج�ه ب�ه س�هم درآم�دهای نف�تی ازک�ل من�ابع دولت، تغی�یرازمسیرسیاس�تهای م�الی، سیاس�تهای نف�تی در درآم�دهای و می گ�ذارد اث�ر اقتص�ادی کالن برعملک�رد ارزی و پ�ولی نش�ان دهن�ده ی وابس�تگی س�اختاری اقتص�اد ای�ران ب�ه نفت

و قیمت های جهانی نفت است.

7

o ،اخ�یر س�ال های در دولت مخ�ارج اف�زایش ب�ه توج�ه با ( دول�تی من�ابع از ج�اری م�راتب 75مص�ارف ب�ه درص�د(

( عم�رانی بودجه ه�ای از اس�ت. 25بیش ت�ر ب�وده درص�د( ش�کاف فزاین�ده در بین مص�ارف ج�اری و عم�رانی دولت، از زیربن�ایی ک�اهش حجم س�رمایه گذاری های Sنش�ان دهندۀ

بودجه های دولتی است.

8

کسری بودجه ی مستمر

درآم�دهای نف�تی در دولت ه�ای نهم و Sبه رغم اف�زایش بی س�ابقۀدر ت�ورم( X متعاقب�ا )و بودج�ه کس�ری آم�ار بیش� ترین دهم،

سال های پس از انقالب در این دوران تحقق یافته است.

3

فضای حاکم بر اقتصاد کالن: رکود

بازاره�ا ح�اکم ش�ده، ام�ا چ�رخ تولی�د Sگرچ�ه ثب�ات نس�بی ب�ر عم�دۀ

به هم می� �چ�ن�ان به س�ختی دولت� Sبود�ج�ۀ از چرخ�د. یک�ی عن�وان

ش�دت کاهش� یاف�ته است. موتورهای اصلی� اقتص�اد به

oحجم پ�ول ب�ه عن�وان مهم�ترین ش�اخص سیاس�ت نرخ رش�دپ�ولی بس�یار بی ثب�ات و پرنوس�ان ب�وده اس�ت و عم�دتا بس�یار فرات�ر از ن�رخ رش�د اقتص�ادی ب�وده اس�ت.) ع�دم تناس�ب بین

رشد حجم پول همراه با بزرگ شدن اقتصاد(.

11

o اف�زایش پ�ایه ی پ�ولی و ی�ا پ�ول پرق�درت، نمای�ان گر اف�زایشپ�ول ایج�اد ش�ده در اقتص�اد توس�ط بان�ک مرک�زی اس�ت. ن�رخ رش�د حجم پ�ول ک�امال تحت کن�ترل سیاس�ت گذاران اقتص�ادی اس�ت و ب�ا توج�ه ب�ه وابس�تگی بان�ک مرک�زی ب�ه دولت، ن�رخ رش�د حجم پ�ول از کان�ال س�اختار پ�ایه ی پ�ولی توس�ط دولت

و بانک مرکزی تعیین می شود.

12

پایه پولی

منبع: بانک مرکزی ج.ا.ا

برابر شدن پایه 10.3پولی

برابر شدن پایه 10.3پولی

میانگین نرخ رشد درصد18.4تعداد سال های با رشد تک سال4

رقمیتعداد سال های با رشد دو سال31

رقمیتعداد سال های با نرخ رشد سال17

درصد20باالی تعداد سال های با رشد باالی سال7

درصد30 درصد در سال 48

1387بیشترین میزان نرخ رشد

درصد در سال 31392

کم ترین میزان نرخ رشد

خالصه آماری نرخ رشد-پایه پولی

1392 الی 1358طی سال های سال(35)

سهم اجزا-پایه پولی

منبع: بانک مرکزی ج.ا.ا

نقدینگی

منبع: بانک مرکزی ج.ا.ا

برابر شدن نقدینگی17.9 برابر شدن نقدینگی17.9

خالصه آماری نرخ رشد-نقدینگی

1392 الی 1358طی سال های سال(35)

میانگین نرخ رشد درصد23.5تعداد سال های با رشد تک سال1

رقمیتعداد سال های با رشد دو سال34

رقمیتعداد سال های با نرخ رشد سال23

درصد20باالی تعداد سال های با رشد باالی سال9

درصد30 درصد در 39.4

1385سال بیشترین میزان نرخ رشد

درصد در سال 61363

کم ترین میزان نرخ رشد

o متغی�یر اعتب�اری، سیاس�ت ش�اخص عن�وان ب�ه به�ره نرخ

کلی�دی در بازاره�ای م�الی و نظ�ام ب�انکی در تع�یین پس� انداز، تع�یین ب�ه توج�ه ب�ا اس�ت. من�ابع تخص�یص و س�رمایه گذاری دس�توری نرخ ه�ای به�ره، ش�کاف بین مق�دار اس�می و واقعی ب�انکی و ن�رخ س�ود واقعی ب�ودن پ�ایین یافت�ه و اف�زایش آن جیره بن�دی من�ابع ب�رای اعط�ای وام منج�ر ب�ه اف�زایش احتم�ال

رانت و عدم تخصیص بهینه منابع شده است.

18

تورم باال و بی ثبات به یک درد مزمن در اقتصاد ایرانتبدیل شده است که منجر به اخالل در شناسایی قیمت های

نسبی توسط فعاالن اقتصادی اخالل در نظام قیمت ها نااطمینانی فعاالن اقتصادی

نسبت آینده افزایش هزینه ی نگهداری پول جذابیت دارایی های مالی وفیزیکی اخالل در نظام

بانکی و بازار سایر دارایی ها گسترش رفتارمصرفی کاهش پس انداز و سرمایه گذاری در اقتصاد خواهد شد.

19

17.79 میانگین نرخ تورم2 تعداد سال های با نرخ تورم تک

رقمی34 تعداد سال های با نرخ تورم دو

رقمی16 تعداد سال های با نرخ تورم

درصد20باالی 4 تعداد سال های با نرخ تورم

درصد30باالی درصد در 49.4

1374سال بیشترین میزان نرخ تورم

درصد در سال 6.91364

کم ترین میزان نرخ تورم

9 با 1369سال درصد

آخرین سالی که با نرخ تورم تک رقمی

1392 الی 1357طی سال های ( سال36)

خالصه آماری نرخ -شاخص قیمت مصرف کننده رشد

فضای حاکم بر اقتصاد کالن: تورم

ت�ورم ک�ه ارق�ام ماه S5 از 1391م�اه آن در بهمن م�اه س�ال به رش�د فزاین�دۀ

X به� �صفر� �رس�ید�ه است.1392د�رصد �فرا�تر �رف�ت�ه �ب�ود�، د�ر� �پای�ی�ز �س�ال� ت�قر�یبا

o مقايسه تطبيقي نرخ تورم بين ايران و2012کشورهاي همسايه در سال

22

o م�یزان تولی�د ناخ�الص داخلی ب�ه عن�وان ش�اخص ان�دازه یاقتص�اد ی�ک کش�ور و ظرفیت ه�ای تولی�دی آن اقتص�اد اس�ت. ب�ا واقعی، ش�اهد و اس�می داخلی ناخ�الص تولی�د مقایس�ه ی گذش�ته س�ال چن�د در اقتص�اد تولی�دی ک�اهش ظرفیت ه�ای

بوده ایم.

23

o از مهم� ترین شاخص� های عملک�ردی اقتص�اد کالن ن�رخ رش�داقتص�ادی اس�ت ک�ه س�رعت اف�زایش ی�ا ک�اهش تولی�د ناخ�الص داخلی و ب�ه تب�ع س�رعت بهب�ود و ی�ا ک�اهش س�طح رف�اه م�ردم را نش�ان می ده�د. ن�رخ رش�د اقتص�ادی ای�ران، دارای نوس�انات

زیاد و رو به پایین بوده است.

24

o برخ�ورداری و رف�اه م�یزان داخلی س�رانه ناخ�الص تولی�د م�ردم ی�ک اقتص�اد را نش�ان می ده�د ک�ه ب�ا توج�ه ب�ه ت�ورم درآم�د و رف�اه ک�اهش اخ�یر ش�اهد در س�ال های رقمی دو

حقیقی افراد در ایران بوده ایم.

25

o ،ب�ر ک�اهش ظرفیت ه�ای اقتص�ادی تاثیرگ�ذار یکی از عوام�ل ک�اهش س�رمایه گذاری ها و ش�کاف فزاین�ده بین پس ان�داز و س�رمایه گذاری اس�ت. از آنج�ا ک�ه نظ�ام ت�امین م�الی اقتص�اد ای�ران بان�ک پای�ه ب�وده، ش�اهد آن هس�تیم در س�ال های اخ�یر ج�ذابیت بازاره�ای م�وازی ب�ا ب�ازار پ�ول ب�ه واس�طه ی منفی ب�ودن ن�رخ به�ره ی واقعی و ت�ورم دو رقمی، منج�ر ب�ه هج�وم س�پرده ب�ه بخش� های دیگ�ر و اف�زایش س�فته ب�ازی در ب�ازار دارایی ه�ای م�الی و ع�دم تع�ادل در ب�ازار دارایی ه�ای ف�یزیکی

شده است..

26

o شاخص تج�ارت خ�ارجی ه�ر کش�ور ص�ادرات و واردات آنمی باش�د. ب�ا توج�ه ب�ه نم�ودار زی�ر،ک�اهش حجم ص�ادرات در کااله�ای رق�ابتی ق�درت ک�اهش نمای�ان گر اخ�یر س�ال های کااله�ای واردات اف�زایش و جه�انی بازاره�ای ب�ا داخلی

مصرفی نمایان گر عدم توان ظرفیت های اقتصادی است.

27

بازار سرمایه: شاخص صعودی

س�ال دوم Sنیم�ۀ ته�ران 1391از به�ادار اوراق ب�ورس ک�ل ش�اخص ،

(TEDPIXبی ) مهاب�ا اف�زا�یش ی�افت، ت�ا ج�ایی� ک�ه� در پ�اییز س�ال ج�اری و در

م�اه �ب�ه ب�یش از 3پ�ی امض�ا�ی �مع�اه�دۀS �ژن�و، �ب�ا�زد�ه�ی �این �ش�اخص� د�ر م�د�ت� �

�درصد� ر�سید.� ا�لب�ته�، ا�ین �ر�وند در د�و� ما�ه اخیر� ت�غیی�ر کر�ده� اس�ت�.40

بازار سرمایه: ریسک و بازده واقعی

ه�ای نق�دی ب�ه ارق�ام اگ�ر آث�ار ت�ورم را از ارق�ام ش�اخص ب�زداییم، و رش�د جریان

های� اخ�یر ن�اچ�یز ف�رض و�اق�عی �ر�ا ب�ا �توج�ه� ب�ه� ف�ض�ای� ح�ا�ک�م ب�ر� ا�ق�تص�اد� �در� �س�ال�

ک�ن�یم،� �خ�واهی�م� د�ید� �که� بر�آ�ور�د �ب�از�ا�ر� �از �ق�ی�مت ری�سک بس�یار� �تغ�ییر �ک�رده است.

بازار طال: تغییر روند

پیش بی�نی ب�رای طال را آرامی ب�ازار س�ال ب�ازیگران بیش ت�ر گرچ�ه

کش��ورهای در غ��یرمنت�ظرۀS ��بیک��اری آم�اره��ای� ام��ا می کرد�ن��د،

تو�س�عه یا�فته� و چ�الش ه�ای �سیاس�ی� هفته ه�ای� اخ�یر �)به وی�ژه موض�وع

او�کراین(، ا�ین پیش� بینی �ها را دستخوش تحول کرد�ه است.

مسکن مهر

2007آغاز پروژه تاسیس دو میلیون خانه در سالتامین مالی پروژه از طریق بانک مرکزی و خطوط اعتباری درصد پایه پولی ناشی از 40 در حدود 2011در پایان سال

اعتبارات اعطایی به بانک مسکن در دولت جدید، بانک مرکزی رویه تامین مالی پروژه مسکن مهر

را متوقف کرد.تحت این شرایط آینده مسکن مهر نامشخص است به دلیل بروز نارضایتی اجتماعی، امکان فشار مجدد بر روی بانک

مرکزی وجود دارد..لزوم ارائه راه حل دائمی ضروری به نظر می رسد

مسکن مهر

بازار مسکن: سابقه

س�اختمانی در 750در س�ال های اخ�یر س�الیانه بیش از Sه�زار پروان�ۀ

د�رص�د �ا�ین پروا�نه ه�ا� م�رب�وط 30س�ط�ح �کش�ور �ص�ا�در� ش�د�ه �اس�ت.� �ح�دود�

به �استا�ن ته�ران و �بخش ع�مدۀS �آن �ب�ه کالن� شهرها م�ربوط بود�ه است.

بازار مسکن: طرف عرضه

ارق��ام از بیش س��ال ها اغلب در مس��کن ب��ازار Sعرض��ۀ طرف

ب�رای رون�د این گرچ�ه اس�ت. ک�رده ساخت وس�از برنامه ریزی ش�ده

پ�اس�خگویی� ب�ه تقا�ض�ا امی�دوارکنن�ده ب�و�ده، �ولی توزی�ع نام�ناس�ب و اض�افه

( به مشکل�ی جد�ی تبد�ی�ل شد�ه است.over-builtسا�خت د�ر� کالن� شهره�ا )�

بازار مسکن: طرف تقاضا

تش�کیل رون�د گذش�ته، س�ال های و در مرگ وم�یر طالق، آم�ار کن�ار در خ�انوار

�میل�ی�ون� وا�ح�د �در� س�ال� رس�انده 1تخ�ری�ب؛� ت�قاض�ای� س�ال�یانۀS �مس�کن� را ب�ه �بی�ش از�

اس�ت.� پیش �ب�ینی می� ش�ود �این �رون�د در سا�ل �های �آتی� تداوم دا�شته باشد�.

بازار مسکن: رکود

با این هم�ه، در مه�ر م�اه س�ال ج�اری، مع�امالت مس�کن در ش�هر ته�ران بیش

ک�ا�ه�ش �دا�ش�ته �ا�س�ت. 65ا�ز� ق�ب�ل ب�ه �م�د�ت �م�ش�اب�ه �س�ا�ل نس�بت �درص�د

یابد. چن�ان �بخ�ش �عمدۀ�S �مع�امالت� �در وا�حدها�ی �مسک�ونی� �نوساز �تح�قق می Oهم�

بازار مسکن: اجزا

هم ولی فرورفت�ه، عمیقی رک�ود در ب�ازار ک�ل چن�ان گرچ�ه

ارزان امالک ب�ه د�ر � Oگ�رایش X )عم�دتا� ل�و�کس و �مس�کن� قیم�ت�

Sش�هر ته�ران( بیش از س�ایر امالک مس�کونی است.1منطق�ۀ

طرح هدفمندی یکی از اقدامات مهم در جهت اصالح بازارانرژی ایران بوده است.

به دلیل ضعف در اجرا و وقوع تحریم، امکان بهره برداریمناسب از این ظرفیت مهیا نشد.

:اجرای طرح با مشکالت سطح خرد و کالن زیادی مواجه است عدم در نظر رفتن یک بسته حمایتی سطح کالن در جهت ایجاد ثبات

اقتصاد کالنتامین مالی مسکن مهر و ایجاد فشار بر روی نرخ ارز و بازار دارایی

مواجه شدن طرح با کسری بودجه و بی ثباتی ناشی از آنعدم وقوع تحول در ساختار تولیدی بنگاه هاوقوع کسری در بودجه بنگاه ها به دلیل افزایش در قیمت ها

هدفمندسازی یارانه ها

ها ضرورت هدفمندی یارانه

قیمت ه�ای ارزان ان�رژی در کش�ور، ن�ه تنه�ا الگوه�ای غل�ط

ن�یز مص�رفی را نهادین�ه ک�رده، بلک�ه بس�یاری از ص�نایع را

مستقیم یا غیرمستقیم از رونق انداخته است.

میلیارد دالر124

برابر 2بیش از بودجۀT عمومی

1393سال

میلیون بشکه در 700سال×100 $

میلیارد مترمکعب در 180سال×

30$

هدفمندسازی یارانه ها – وضعیت قیمت بنزین

های رابطۀT متقابل اصالح قیمت حاملانرژی و رژیم ارزی

یکی از دالی�ل اص�لی ع�دم موفقیت ف�از اول ط�رح هدفمن�دی

آن ب�ود ک�ه تع�ادل ب�ازار ان�رژی را مس�تقل از تع�ادل ب�ازار

پروفس�ور Sمقال�ۀ از ک�ه زی�ر نم�ودار می ک�رد. ف�رض ارز

پس�ران اقتب�اس ش�ده، نش�ان می ده�د ک�ه ب�ا اف�زایش ن�رخ

کش�ورهای قیمت از X مج�ددا ب�نزین داخلی قیمت دالر،

همسایه فاصله گرفته است.

مصارف وجوه هدفمندی

وج�وه حاص�ل از هدفمن�دی ص�رف Sبخش عم�دۀ

20پ�رداخ�ت یاران�ۀS نق�دی خ�واه�د ش�د�. ح�دود

م�ان�دۀS این و�ج�وه ب�رای �حم�ای�ت از د�رص�د باقی

شود.� ت�ر هز�ی�نه م�ی ص�ن�ایع و� اق�شار ض�عیف

من�اطق بهداش�تی خ�دمات همگ�انی، Sبیم�ۀ

ه�ای تحت پوش�ش بهزیس�تی مح�روم، خانواده

ای و م�عض�الت م�حی�ط� ز�یس�تی �از� م�و�ارد �عم�ده

ب�ه ر�ا هدف�من�دی از� حاص�ل� و�ج�وه ک�ه ا�س�ت

خود ا�ختصاص خ�واه�د داد.

های انرژی و رژیم اصالح قیمت حاملارزی

Sان�دازۀ ب�ه ارز ن�رخ ب�ود ق�رار توس�عه س�وم Sبرنام�ۀ در

اختالف ت�ورم ری�ال و دالر تع�دیل ش�ود. تع�ادل در ب�ازار ارز

پیش نی�از تع�ادل در ب�ازار ان�رژی اس�ت. نم�ودار زی�ر نش�ان

می ده�د ک�ه در س�ه س�ال گذش�ته ب�ازار آزاد نس�بت ب�ه بان�ک

داش�ته ارز براب�ری ن�رخ از متف�اوتی برداش�ت مرک�زی

است.

مروری بر عملکرد اقتصاد ایران طی سه سال رشد اقتصادی اخیر-

مروری بر عملکرد اقتصاد ایران طی سه سال نفت خام اخیر-

اثر بر اقتصاد در صورت وقوع ریسک احتمال وقوع

منبع تهدید

متوسط-باالامکان وقوع ریسک سیاسی و اجتماعی وجود

دارد.اثر بر روی رشد اقتصادی سال های آتی

باال عدم سامان دهی نرخ بیکاری باال

نرخ بیکاری باال است و با ورود افراد تحصیل کرده به بازار امکان

افزیش آن وجود دارد

متوسط-باالاثر گذاری بر روند ثبات سازی در نرخ ارز، نرخ

رشد نقدینگی و کاهش تورم

متوسط

تامین مالی مسکن مهر توسط بانک

مرکزیعدم یافتن منبع دیگر برای تامین

مالی طرح

متوسط-باالاثرگذاری بر تولید نفت و فشار بر روی نرخ ارزکاهش درآمدها و در نتیجه کاهش مخارج و اثر

منفی بر رشد

متوسط

وخامت اوضاع خارجی ایرانریسک تحریم بیشتر بخش تجاری

و مالی

متوسط-باالعدم امکان تشدید اثر کاهش تولید و صادرات

نفتعدم امکان استاده از سیاست پولی و مالی در

جهت کاهش تورم

پایین کاهش شدید در قیمت نفتکشف منابع انرژی جدید و یا

کاهش تقاضا

پایین-متوسط درصد از صادرات نت خام 40چین در حدود

ایران را خریداری می کند.با توجه به محدودیت های ناشی از تحریم

جایگزین کردن این حجم کار آسانی نخواهد بود

متوسط

کاهش شدید در نرخ رشد اقتصادی چین

ایجاد ظرفیت های مازاد در بخش مالی و بودجه سبب بروز زیان

شود

آینده میان مدت اقتصاد ایران- ماتریس ریسک

آینده میان مدت اقتصاد ایران-نرخ رشد اقتصادی

آینده میان مدت اقتصاد ایران-نرخ تورم

آینده میان مدت اقتصاد ایران-تولید نفت خام

2012 2011 2010 2009 کشور

11 13 14 33 ایران123 123 126 123 استرالیا68 61 54 49 برزیل134 127 130 127 چین51 50 50 47 هند35 32 29 28 اندونزی177 175 175 183 ژاپن149 147 156 160 کره جنوبی28 26 24 23 مکزیک118 112 110 112 مالزی49 46 44 46 روسیه121 110 98 100 سنگاپور139 137 135 136 سوئد54 50 44 36 ترکیه

بانک جهانی منبع:

مقایسه وضعیت اعتبار دهی کشورهانسبت اعتبارات داخلی اعطایی به بخش خصوصی )درصدی

(GDPاز

شرایط فعلی نظام بانکی کشور

منبع: بانک مرکزی ج.ا.ا و محاسبات گزارش

شرایط فعلی نظام بانکی کشور- ضریب فزاینده

منبع: بانک مرکزی ج.ا.ا و محاسبات گزارش

ماندگاري شرایط فعلی نظام بانکی کشور- ها سپرده

منبع: بانک مرکزی ج.ا.ا

منبع: بانک مرکزی ج.ا.ا

شرایط فعلی نظام بانکی کشور- نسبت تسهیالت به سپرده

منبع: بانک مرکزی ج.ا.ا

شرایط فعلی نظام بانکی کشور- تسهیالت غیر جاری

با تشکر