1. TERMINY PRZYJĘTE I ODRZUCONE

terminy przyjęte — druk wytłuszczony

terminy odrzucone — kursywa

U — używaj

NU — nie używaj

TK — termin skojarzony

TS — termin szerszy

TW — termin węższy

aborcjaNU poronienie sztuczne

przerywanie ciążyskrobankaspędzenie płodu

TK antykoncepcjaciążadziecko poczęteembrionkobietamentalność antynatalistycznapłódprawo do życiaprokreacja sztucznapro lifeżycie

TS planowanie rodziny

TW środki poronnezespoły zaburzeń po aborcji

abstynencjaU wstrzemięźliwość

adopcjaTK bezdzietność

macierzyństwo zastępczeprokreacja sztucznarodzina

afirmacja wartości osoby ja-ko osoby

TK miłośćobiektywizacjarelacjarozum

3

akt małżeński

wartość seksualnawolawychowanie

TS norma personalistyczna

aktU czyn

akt małżeńskiNU kopulacja

pożycie seksualneseksstosunek seksualnywspółżycie seksualne

TK antykoncepcjacnota czystościmałżeństwopoczęcie dzieckasakrament małżeństwa

TS rodzicielstwo

alteri incommunicabilisTS autodeterminacja

antykoncepcjaNU środki antykoncepcyjneTK aborcja

akt małżeńskimentalność antynatalistycznapłodnośćzapłodnienie

TS planowanie rodziny

TW stosunek przerywanyśrodki chemiczneśrodki hormonalneśrodki mechaniczneobezpłodnienie trwałe

rodzina rozbitaTS rodzicielstwo samotneTW rozwód

separacja

autodeterminacjaNU wybórTK dobro

prawdaTS wolaTW alteri incommunicabilis

samopanowaniesamoposiadaniesamostanowieniesui iuris

autonomia moralnaTK wolność

B.MillTK krytyka utylitaryzmu

bezdzietnośćTK adopcja

celibatpłodnośćprokreacja sztuczna

TS rodzicielstwo

bezinteresownośćTS miłość życzliwości

bigamiaNU bigamiczność

dwużeństwoTS małżeństwo (socjologia)

bigamicznośćU bigamia

4

cnoty moralne

bilateralnośćU dziedziczenie bilateralne

bioetykaTK genetyka

geny

biologiaTW genetyka

bliskośćU czułość

celibatTK bezdzietność

chęćU wola

choroby genetyczneTK genetyka

chromosomyTK genetyka

chrześcijaństwoTK przykazanie miłości

ciałoTK czułość

ciążaTK aborcja

macierzyństwo

cnotaNU dziewictwo

zaleta

TK obiektywnośćsprawiedliwośćtworzenie

TS etyka personalistycznaTW cnota miłości

cnotaTS sprawność

cnota czystościNU czystośćTK cnota umiarkowania

czułośćakt małżeńskiużywanie osoby

TS cnota miłościTW obiektywizacja

sublimacjawstrzemięźliwość

cnota miłościTK miłość

norma personalistycznaTS cnotaTW cnota czystości

cnota roztropnościTK rozum

cnota umiarkowaniaTK cnota czystości

cnoty ludzkieTK sprawności naturalne

cnoty moralneTK sprawności naturalne

5

cnoty nabyte

cnoty nabyteTK sprawności naturalne

cnoty naturalneTK sprawności naturalne

cnoty wlaneTS sprawności działaniowe

coitus interruptusU stosunek płciowy przerywany

cytogenetykaTS genetyka

cytogenetykaTS genetyka

człowiek chory w rodzinieTK rodzina

czułośćNU bliskośćTK ciało

cnota czystościsympatiauczuciowośćzmysłowość

TS relacja

czynNU akt

dążeniedziałanie

TS wolaTW czyn wewnętrzny

czyn zewnętrznydobro

odpowiedzialnośćwolność

czyn wewnętrznyTS czyn

czyn zewnętrznyTS czyn

czystośćU cnota czystości

dar z siebieTK wolnośćTS miłość oblubieńczaTW komunia osób

dar życiaTK rodzina

dary Ducha ŚwiętgoTS sprawności działaniowe

dążenieU czyn

demografiaNU nauka o ludności

nauka o zjawiskach ludnościo-wych

TK neomaltuzjanizmmaltuzjanizmpolityka ludościowa

TS nauki społeczneTW demografia ekonomiczna

demografia historycznademografia ogólnademografia opisowademografia potencjalna

6

dobro użyteczne

demografia społecznadoktryny demograficzneprognozy demograficzne

demografia ekonomicznaTS demografia

demografia historycznaTS demografia

demografia matematycznaNU demometriaTS demografia

demografia ogólnaTS demografia

demografia opisowaTS demografia

demografia potencjalnaTS demografia

demografia społecznaTS demografia

demometriaU demografia matematyczna

depresja po aborcjiU rozpacz postaborcyjna

diagnostyka prenatalnaTK rodzina

DNANU kwas dezoxyrybonukleinowyTK genetyka

dobroNU zło

TK autodeterminacjadobro wspólnemiłośćmiłość upodobaniamiłość życzliwościobiektywnośćprawdaresentymentsubiektywizmsubiektywnośćsumienietworzeniewartość moralna

TS czyn

TW dobro godziwedobro użyteczne

dobro godziweNU dobro prawdziwe

TK dobro wspólnemiłość wzajemnanorma personalistycznawartość moralna

TS dobro

dobro prawdziweU dobro godziwe

dobro użyteczneNU korzyść

TK krytyka utylitaryzmuutylitaryzmzasada użyteczności

TS dobro

7

dobro wspólne

dobro wspólneNU dobro wzajemne

TK dobrodobro godziweegoizmkoleżeństwomiłość wzajemnanorma personalistyczna

TS relacja

dobro wzajemneU dobro wspólne

doktryny demograficzneTS demografia

dominium altumTK wolność

druga natura człowiekaTK sprawności działaniowe

duszpasterstwo rodzinTK rodzina

duża rodzinaU rodzina duża

dwużeństwoU bigamia

dynamizm działaniowyU sprawność

dyspozycja (osobista)TW sprawność

dyspozycje pożądliwe (pas-siones)

TK sprawność

dyspozycje sprawnościowe(habitus)

TK sprawność

działanieU czyn

dzieckoTK macierzyństwo

ojcostworodzicielstwo odpowiedzialnerodzina

dziecko nienarodzoneU dziecko poczęte

dziecko poczęteNU dziecko nienarodzoneTK aborcja

macierzyństwoojcostwozapłodnienie

TS rodzicielstwo

dziedzictwoU dziedziczenie patrylinearne

dziedziczenie bilateralneNU bilateralnośćTK dziedziczenie matrylinearne

dziedziczenie patrylinearneTS rodzina matriarchalna

rodzina patriarchalna

8

etyka

dziedziczenie matrylinearneNU matrylinearnośćTK dziedziczenie bilateralneTS rodzina matriarchalna

dziedziczenie patrylinearneNU dziedzictwo

patrylinearnośćTK dziedziczenie bilateralneTS rodzina patriarchalna

dziedzicznośćTK genetyka

geny

dzietnośćTK planowanie rodziny

wielodzietność

dziewictwoU cnota

dziewictwo konsekrowaneTK macierzyństwo duchowe

egoizmNU miłość własnaTK dobro wspólne

miłośćseparacja

TS krytyka utylitaryzmuTW egoizm uczuć

egoizm zmysłówzharmonizowanie egoizmów

egoizm uczućTK uczucie

uczuciowośćTS egoizm

egoizm zmysłówTK przyjemność

uczucie zmysłowe

zmysłowość

TS egoizm

egzogamiaNU związek egzogamiczny

związki egzogamiczne

TS małżeństwo (socjologia)

ekonomia w rodzinieU rodzina (funkcja materialno-eko-

nomiczna)

ekonomika rodzinnaU rodzina (funkcja materialno-eko-

nomiczna)

embriologiaTK geny

embrionTK aborcja

endogamiaNU związek endogamiczny

związki endogamiczne

TS małżeństwo (socjologia)

etykaTW etyka personalistyczna

9

etyka personalistyczna

etyka personalistycznaTK etyka

personalizmTS osobaTW cnota

krytyka sytuacjonizmukrytyka utylitaryzmunorma personalistycznawartość moralna

eugenikaTK genetyka

EwangeliaTK przykazanie miłości

fałszU prawda

familiaU rodzina

FIVETU prokreacja sztuczna

FIVET heterologicznyTK FIVET homologiczny

inseminacja sztuczna heterolo-gicznainseminacja sztuczna homolo-giczna

TS prokreacja sztuczna

FIVET homologicznyTK FIVET heterologiczny

inseminacja sztuczna heterolo-gicznainseminacja sztuczna homolo-giczna

TS prokreacja sztuczna

funkcje rodzinyU rodzina (funkcje)

genealogiaTK rodzina

genetykaNU nauka o dziedziczności

nauka o genachTK bioetyka

choroby genetycznechromosomyDNAdziedzicznośćeugenikagenyinżynieria genetycznamanipulacje genetyczne

TS biologiaTW genetyka molekularna

cytogenetyka

genetyka molekularnaTS genetyka

genotypTK geny

genyTK bioetyka

dziedzicznośćembriologiagenetykagenotyp

grupa społecznaTW rodzina (socjologia)

10

konsumpcjonizm

habitusU sprawność

humanistykaU nauki społeczne

inseminacja sztuczna hete-rologiczna

TK FIVET heterologicznyFIVET homologicznyinseminacja sztuczna homolo-giczna

TS prokreacja sztuczna

inseminacja sztuczna homo-logiczna

TK FIVET heterologicznyFIVET homologicznyinseminacja sztuczna heterolo-giczna

TS prokreacja sztuczna

instytucjaTW rodzina (socjologia)

instytucja prawa naturalne-go

TW małżeństworodzina

intelektU rozum

inżynieria genetycznaTK genetyka

istotaTK natura osoby

kalendarzyk małżeńskiU metody naturalnego planowania

rodziny

karmienie naturalneTK macierzyństwo

kobietaTK aborcja

małżeństwo

koleżeństwoTK dobro wspólne

przyjaźńsympatia

TS relacja

komunia mężczyzny i kobie-ty

TK małżeństwo

komunia osóbTS dar z siebie

konsumizmU konsumpcjonizm

konsumpcjonizmNU konsumizmTK miłość cielesna

subiektywizm wartościtworzeniewartości seksualnezmysłowość

TS używanie osoby

kontrola populacjiU rodzicielstwo odpowiedzialne

11

Kościół domowy

kontrola urodzeńU rodzicielstwo odpowiedzialne

kontrola w rodzinieU rodzina (funkcja kontrolna)

kopulacjaU akt małżeński

korzyśćU dobro użyteczne

Kościół domowyTK rodzina

krytyka sytuacjonizmuTK przeżycie miłości

sytuacjonizm

TS etyka personalistyczna

TW subiektywizm

krytyka utylitaryzmuTK B.Mill

dobro użyteczne

utylitaryzm

TS etyka personalistyczna

TW egoizm

używanie osoby

zasada użyteczności

kwas dezoxyrybonukleinowyU DNA

lenistwoTK resentyment

macierzyństwoTK ciąża

dzieckodziecko poczętekarmienie naturalneojcostwoporódrodzicielstwo odpowiedzialnerodzinawychowanie w rodziniezespoły zaburzeń po aborcji

TS rodzicielstwoTW macierzyństwo duchowe

macierzyństwo zastępcze

macierzyństwo duchoweTK dziewictwo konsekrowane

Maryjaojcostwo duchoweżycie nadprzyrodzone

TS macierzyństwo

macierzyństwo świadomeU planowanie rodziny

macierzyństwo zastępczeTK adopcja

ojcostwo zastępczerodzinne domy dzieckasieroctwo

TS macierzyństwo

maltuzjanizmTK demografia

małżeństwoNU matrimonium

zamążpójściezwiązek partnerski

12

metoda owulacyjna

TK akt małżeńskikobietakomunia mężczyzny i kobietymałżeństwo niesakramentalnemężczyznamiłość małżeńskanierozerwalność małżeństwaoblubieńczość małżeńskaplanowanie rodzinypowołanie małżeńskieprzymierze małżeńskierodzicielstwo odpowiedzialnerozwódsakrament małżeństwaseparacjauczciwość małżeńskawdowieństwowierność małżeńskazgoda małżeńska

TS instytucja prawa naturalnegorodzina

małżeństwo niesakramental-ne

TK małżeństwo

małżeństwo (socjologia)NU związek małżeńskiTK rodzina (socjologia)

TW bigamiaegzogamiaendogamiamonogamiapoligamia

manipulacje genetyczneTK genetyka

MaryjaTK macierzyństwo duchowe

matka samotnaU rodzicielstwo samotne

matriarchatU rodzina matriarchalna

matrimoniumU małżeństwo

matrylinearnośćU dziedziczenie matrylinearne

mądrośćTK rozum

mentalność antynatalistycz-na

TK aborcjaantykoncepcja

metoda BillingsaU metoda owulacyjna

metoda owulacjiU metoda owulacyjna

metoda owulacyjnaNU metoda Billingsa

metoda owulacji

TK metoda ścisła termicznametody objawowo-termiczne

TS metody naturalnego planowaniarodziny

13

metoda ścisła termiczna

metoda ścisła termicznaTK metoda owulacyjna

metody objawowo-termiczneTS metody naturalnego planowania

rodziny

metody naturalneU metody naturalnego planowania

rodziny

metody naturalnego plano-wania rodziny

NU kalendarzyk małżeńskimetody naturalnenaturalna regulacja poczęć

TK płodnośćporadnia rodzinnarodzicielstwo odpowiedzialnewielodzietnośćzapłodnienie

TS planowanie rodzinyTW metoda owulacyjna

metoda ścisła termicznametody objawowo-termiczne

metody objawowo-termicz-ne

TK metoda owulacyjnametoda ścisła termiczna

TS metody naturalnego planowaniarodziny

mężczyznaTK małżeństwo

miłośćTK afirmacja wartości osoby jako

osoby

cnota miłościdobroegoizmpodmiotprzedmiotprzykazanie miłościsprawiedliwośćtworzeniewolność

TS relacjaTW miłość jednostronna

miłość dwustronnamiłość pożądaniamiłość upodobaniamiłość wzajemnamiłość życzliwościwychowanie miłości

miłość cielesnaTK konsumpcjonizm

zharmonizowanie egoizmów

miłość dwustronnaTS miłość

miłość jednostronnaNU miłość nieodwzajemnionaTS miłość

miłość małżeńskaTK małżeństwo

miłość nieodwzajemnionaU miłość jednostronna

miłość oblubieńczaTS miłość wzajemnaTW dar z siebie

14

naturalne dyspozycje osoby

miłość płodnaTK rodzina

miłość pożądaniaNU pożądanieTK popęd seksualny

używanie osobyzmysłowość

TS miłość

miłość upodobaniaNU upodobanieTK dobro

subiektywnośćsympatiawartość osobyuczuciowość

TS miłośćTW piękno

miłość własnaU egoizm

miłość wzajemnaTK dobro godziwe

dobro wspólnezharmonizowanie egoizmów

TS miłośćTW miłość oblubieńcza

przyjaźńsympatia

miłość życzliwościNU życzliwośćTK dobro

tworzenieTS miłośćTW bezinteresowność

modele rodzinU rodzina (typy)

modele rodzinyU rodzina (typy)

monogamiaNU monogamicznośćTS małżeństwo (socjologia)

monogamicznośćU monogamia

mózgU rozum

narzędzieU środek do celu

naturaTK natura osoby

natura osobyTK istota

naturaTS osobaTW relacja

rozumwola

naturalna regulacja poczęćU metody naturalnego planowania

rodziny

naturalne dyspozycje osobyTK sprawności naturalne

nauka o dziedzicznościU genetyka

15

nauki społeczne

nauka o genachU genetyka

nauka o ludnościU demografia

nauka o zjawiskach ludnościo-wych

U demografia

nauki humanistyczneU nauki społeczne

nauki społeczneNU humanistyka

nauki humanistyczneTW demografia

nawykU sprawność

neomaltuzjanizmTK demografia

nierozerwalność małżeństwaTK małżeństwo

norma moralnaTK norma personalistyczna

norma personalistycznaNU zasada miłowania osobyTK cnota miłości

dobro godziwedobro wspólnenorma moralnapersonalizmpodmiotprzedmiot

sublimacjaśrodek do celuużywanie osoby

TS etyka personalistycznaTW afirmacja wartości osoby jako

osobyprzykazanie miłościsprawiedliwość

obezpłodnienie trwałeNU sterylizacjaTS antykoncepcja

obiektywizacjaTK afirmacja wartości osoby jako

osobyobiektywność

TS cnota czystości

obiektywnośćTK cnota

dobroobiektywizacjaprawdawartość moralna

TS przedmiot

oblubieńczość małżeńskaTK małżeństwo

ocena moralnaU wartość moralna

odniesienieU relacja

odpowiedzialne rodzicielstwoU rodzicielstwo odpowiedzialne

16

płodność

odpowiedzialnośćTK wartość moralnaTS czyn

ojciecU ojcostwo

ojciec samotnyU rodzicielstwo samotne

ojcostwoNU ojciecTK dziecko

dziecko poczętemacierzyństworodzicielstwo odpowiedzialnerodzinawychowanie w rodzinie

TS rodzicielstwo

ojcostwo duchoweTK macierzyństwo duchowe

ojcostwo zastępczeTK macierzyństwo zastępcze

opanowanieU wstrzemięźliwość

opieka w rodzinieU rodzina (funkcja usługowo-opie-

kuńcza)

osobaTW etyka personalistyczna

natura osoby

osoba BoskaTK przykazanie miłości

PADU rozpacz postaborcyjna

PASU syndrom postaborcyjny

patriarchatU rodzina patriarchalna

patrylinearnośćU dziedziczenie patrylinearne

personalizmTK etyka personalistyczna

norma personalistyczna

pięknoTS miłość upodobania

planowanie rodzinyNU regulacja poczęć

regulacja urodzeńmacierzyństwo świadome

TK dzietnośćmałżeństworodzicielstwo

TS rodzicielstwo odpowiedzialnerodzina

TW aborcjaantykoncepcjametody naturalnego planowaniarodzinyprokreacja sztuczna

płodnośćTK bezdzietność

17

płodność

płodnośćTK antykoncepcja

metody naturalnego planowaniarodzinyprokreacja sztucznarodzicielstwo odpowiedzialnerodzina

płódTK aborcja

poczęcie dzieckaTK akt małżeński

podmiotTK norma personalistyczna

miłośćsubiektywizmużywanie osoby

TS relacjaTW subiektywność

podstawowa komórka społecz-na

U rodzina

pokrewieństwoTK rodzina

poliandriaTS poligamia

poligamiaNU poligamiczność

wielożeństwoTS małżeństwo (socjologia)TW poliandria

poligynia

poligamicznośćU poligamia

poligyniaTS poligamia

polityka ludnościowaNU polityka populacyjnaTK demografia

polityka populacyjnaU polityka ludnościowa

popęd seksualnyTK miłość pożądania

poradnia rodzinnaTK metody naturalnego planowania

rodziny

poradnictwo małżeńskie irodzinne

TK rodzina

poronienie sztuczneU aborcja

poródTK macierzyństwo

rodzina

post abortion distressU rozpacz postaborcyjna

post abortion syndromU syndrom postaborcyjny

poszerzona rodzinaU rodzina poszerzona

18

prokreacja sztuczna

powinowactwoTK rodzina

powołanie małżeńskieTK małżeństwoTW rodzicielstwo odpowiedzialne

powołanie rodzicielskieTK rodzina

poznanieNU wiedza

znajomośćTK wartość moralnaTS rozumTW prawda

pożądanieU miłość pożądania

pożądliwość ciałaTK przyjemność

pożycie seksualneU akt małżeński

pragnienieU wola

prawdaNU fałszTK autodeterminacja

dobroobiektywnośćresentymentsubiektywizmsubiektywnośćtworzenie

TS poznanie

prawo do życiaTK aborcja

pro lifeTK aborcja

produkcja w rodzinieU rodzina (funkcja produkcyjna)

produkcyjność rodzinyU rodzina (funkcja produkcyjna)

prognozowanie demograficzneU prognozy demograficzne

prognozy demograficzneNU prognozowanie demograficzneTS demografia

prokreacjaTK rodzina

prokreacja sztucznaNU FIVET

zapłodnienie in vitrozapłodnienie pozaustrojowezapłodnienie ”w probówce”

TK aborcjaadopcjabezdzietnośćpłodnośćrodzicielstwowielodzietność

TS planowanie rodzinyTW FIVET heterologiczny

FIVET homologicznyinseminacja sztuczna heterolo-gicznainseminacja sztuczna homolo-giczna

19

prokreacja sztuczna

prokreacja sztucznaTK rodzina

prokreacja w rodzinieU rodzina (funkcja prokreacyjna)

przedmiotTK miłość

norma personalistycznaużywanie osoby

TS relacja

TW obiektywność

przerywanie ciążyU aborcja

przeżycie miłościTK krytyka sytuacjonizmu

przyjemnośćsubiektywność

TS wychowanie miłości

przyjaźńTK koleżeństwo

TS miłość wzajemna

przyjemnośćNU przykrość

TK egoizm zmysłówpożądliwość ciałaprzeżycie miłościsubiektywizm wartościśrodek do celuuczucie

TS zasada użyteczności

przykazanie miłościTK chrześcijaństwo

Ewangeliamiłośćosoba Boska

TS norma personalistyczna

przykrośćU przyjemność

przymierze małżeńskieTK małżeństwo

regulacja poczęćU planowanie rodziny

regulacja urodzeńU rodzicielstwo odpowiedzialne

regulacja urodzeńU planowanie rodziny

relacjaNU odniesienie

związekTK afirmacja wartości osoby jako

osobyTS natura osobyTW czułość

dobro wspólnekoleżeństwomiłośćpodmiotprzedmiot

resentymentTK dobro

lenistwo

20

rodzina

prawdawola

TS wartość moralna

rodzeństwoTK rodzina

rodzicielstwoTK planowanie rodziny

prokreacja sztucznawstrzemięźliwość

TW akt małżeńskibezdzietnośćdziecko poczętemacierzyństwoojcostworodzicielstwo odpowiedzialnerodzicielstwo samotnewielodzietność

rodzicielstwo odpowiedzial-ne

NU kontrola urodzeńkontrola populacjiodpowiedzialne rodzicielstworodzicielstwo planowaneregulacja urodzeń

TK dzieckometody naturalnego planowaniarodzinymacierzyństwomałżeństwoojcostwopłodnośćrodzinażycie nadprzyrodzone

TS powołanie małżeńskierodzicielstwo

TW planowanie rodziny

rodzicielstwo planowaneU rodzicielstwo odpowiedzialne

rodzicielstwo samotneNU matka samotna

ojciec samotnyTK rozwód

separacjasieroctwo

TS rodzicielstwoTW rodzina rozbita

śmierć w rodzinie

rodzinaNU familia

podstawowa komórka społecznaród

TK adopcjaczłowiek chory w rodziniedar życiadiagnostyka prenatalnaduszpasterstwo rodzindzieckogenealogiaKościół domowymacierzyństwomiłość płodnaojcostwopłodnośćpokrewieństwoporadnictwo małżeńskie i ro-dzinneporódpowinowactwopowołanie rodzicielskieprokreacjaprokreacja sztucznarodzeństworodzicielstwo odpowiedzialne

21

rodzina duża

sakrament małżeństwawychowanie w rodzinieżycie

TS instytucja prawa naturalnegoTW małżeństwo

planowanie rodziny

rodzina całaU rodzina pełna

rodzina dużaNU duża rodzinaTK rodzina preindustrialna

rodzina wielopokoleniowaTS rodzina (struktura)TW rodzina duża zredukowana

rodzina duża rozproszona

rodzina duża rozproszonaTS rodzina duża

rodzina duża zredukowanaNU rodzina pomniejszonaTS rodzina duża

rodzina dwupokoleniowaU rodzina mała

rodzina (funkcja emocjonal-no-ekspresyjna)

TK rodzina (funkcja psycho-higie-niczna)

TS rodzina (funkcje)

rodzina (funkcja kontrolna)NU kontrola w rodzinieTK rodzina (funkcja socjalizacyjno-

-wychowawcza)rodzina (funkcja socjalizująca)

TS rodzina (funkcje)

rodzina (funkcja material-no-ekonomiczna)

NU ekonomia w rodzinieekonomika rodzinna

TS rodzina (funkcje)

rodzina (funkcja produkcyj-na)

NU produkcja w rodzinieprodukcyjność rodziny

TS rodzina (funkcje)

rodzina (funkcja prokreacyj-na)

NU prokreacja w rodzinieTK rodzina (funkcja seksualna)TS rodzina (funkcje)

rodzina (funkcja psycho-hi-gieniczna)

TK rodzina (funkcja emocjonalno--ekspresyjna)

TS rodzina (funkcje)

rodzina (funkcja seksualna)NU seksualność w rodzinieTK rodzina (funkcja prokreacyjna)TS rodzina (funkcje)

rodzina (funkcja socjaliza-cyjno-wychowawcza)

NU wychowanie w rodzinieTK rodzina (funkcja socjalizująca)

rodzina (funkcja kontrolna)TS rodzina (funkcje)

22

rodzina pełna

rodzina (funkcja socjalizują-ca)

NU socjalizacjasocjalizacja w rodzinie

TK rodzina (funkcja kontrolna)rodzina (funkcja socjalizacyjno--wychowawcza)

TS rodzina (funkcje)

rodzina (funkcja usługowo--opiekuńcza)

NU opieka w rodzinieTS rodzina (funkcje)

rodzina (funkcje)NU funkcje rodzinyTS rodzina (socjologia)TW rodzina (funkcja emocjonalno-

-ekspresyjna)rodzina (funkcja kontrolna)rodzina (funkcja materialno-eko-nomiczna)rodzina (funkcja produkcyjna)rodzina (funkcja prokreacyjna)rodzina (funkcja psycho-higie-niczna)rodzina (funkcja seksualna)rodzina (funkcja socjalizująca)rodzina (funkcja socjalizacyjno--wychowawcza)rodzina (funkcja usługowo-opie-kuńcza)

rodzina industrialnaTK rodzina mała

rodzina nuklearnaTS rodzina (typy)

rodzina małaNU rodzina dwupokoleniowaTK rodzina industrialna

rodzina nuklearnaTS rodzina (struktura)TW rodzina niepełna

rodzina pełna

rodzina matriarchalnaNU matriarchatTS rodzina (struktura)TW dziedziczenie bilateralne

dziedziczenie matrylinearne

rodzina niepełnaTS rodzina mała

rodzina nuklearnaNU rodzina podstawowaTK rodzina industrialna

rodzina małaTS rodzina (struktura)

rodzina patriarchalnaNU patriarchatTK rodzina preindustrialnaTS rodzina (struktura)TW dziedziczenie bilateralne

dziedziczenie patrylinearne

rodzina pełnaNU rodzina całaTS rodzina mała

rodzina podstawowaU rodzina nuklearna

rodzina pomniejszonaU rodzina duża zredukowana

23

rodzina poszerzona

rodzina poszerzonaNU rodzina powiększona

poszerzona rodzinarodzina rozszerzona

TS rodzina (struktura)

rodzina poszerzonaTS rodzina (struktura)

rodzina powiększonaU rodzina poszerzona

rodzina preindustrialnaNU rodzina tradycyjna

TK rodzina dużarodzina patriarchalnarodzina wielopokoleniowa

TS rodzina (typy)

rodzina rozbita (socjologia)NU rodziny rozbite

TS rodzina (struktura)

rodzina rozszerzonaU rodzina poszerzona

rodzina (socjologia)NU rodzina w socjologii

socjologia rodziny

TK małżeństwo (socjologia)

TS grupa społecznainstytucja

TW rodzina (funkcje)rodzina (struktura)rodzina (typy)

rodzina (struktura)NU struktura rodzinyTK rodzina (typy)

TS rodzina (socjologia)

TW rodzina dużarodzina małarodzina matriarchalnarodzina niepełnarodzina nuklearnarodzina patriarchalnarodzina pełnarodzina poszerzonarodzina rozbita (socjologia)rodzina wielodzietnarodzina wielopokoleniowarodzina zastępczarodzina zrekonstruowana

rodzina tradycyjnaU rodzina preindustrialna

rodzina (typy)NU modele rodzin

modele rodzinytypologia rodzintypy rodziny

TK rodzina (struktura)

TS rodzina (socjologia)

TW rodzina industrialnarodzina preindustrialna

rodzina w socjologiiU rodzina (socjologia)

rodzina wielodzietnaNU wielodzietnośćTS rodzina (struktura)

24

separacja

rodzina wielopokoleniowaTK rodzina duża

rodzina preindustrialna

TS rodzina (struktura)

rodzina zastępczaTS rodzina (struktura)

rodzina zrekonstruowanaTS rodzina (struktura)

rodzinne domy dzieckaTK macierzyństwo zastępcze

rodziny rozbiteU rodzina rozbita (socjologia)

rozpacz postaborcyjnaNU depresja po aborcji

PADpost abortion distress

TS zespoły zaburzeń po aborcji

rozumNU intelekt

mózgrozumnośćumysł

TK afirmacja wartości osoby jakoosobycnota roztropnościmądrośćwładza duchowawychowanie miłości

TS natura osoby

TW poznanie

rozumnośćU rozum

rozwódTK małżeństwo

rodzicielstwo samotnewładza rodzicielska

TS rodzina rozbita

ródU rodzina

sakrament małżeństwaTK akt małżeński

małżeństworodzinaseparacja

samopanowanieTS autodeterminacja

samoposiadanieTS autodeterminacja

samostanowienieTS autodeterminacja

seksU akt małżeński

seksualność w rodzinieU rodzina (funkcja seksualna)

separacjaTK egoizm

małżeństworodzicielstwo samotnesakrament małżeństwawęzeł małżeński

25

sieroctwo

TS rodzina rozbita

sieroctwoTK macierzyństwo zastępcze

rodzicielstwo samotne

skłonność (naturalna)TW sprawność

skrobankaU aborcja

socjalizacjaU rodzina (funkcja socjalizująca)

socjalizacja w rodzinieU rodzina (funkcja socjalizująca)

socjologia rodzinyU rodzina (socjologia)

spędzenie płoduU aborcja

spiralaU wkładka wewnątrzmaciczna

sprawiedliwośćTK cnota

miłośćwychowanie

TS norma personalistyczna

sprawnościTW sprawności działaniowe

sprawności bytoweTK sprawność

sprawności działanioweNU zdolności działanioweTK druga natura człowieka

sprawnośćstała jakość bytu

TS sprawnościTW cnoty wlane

dary Ducha Świętegosprawności naturalnewady

sprawności intelektualneTS sprawności naturalne

sprawności ludzkieU sprawności naturalne

sprawności moralneTS sprawności naturalne

sprawności nabyteU sprawności naturalne

sprawności nadprzyrodzoneTK sprawność

sprawności naturalneNU sprawności nabyte

sprawności ludzkieTK cnoty ludzkie

cnoty moralnecnoty nabytecnoty naturalnenaturalne dyspozycje osobysprawnośćsprawność pierwszych zasad (spe-kulatywnych i praktycznych)

TS sprawności działaniowe

26

subiektywność

TW sprawności intelektualnesprawności moralne

sprawnośćNU dynamizm działaniowy

habitusnawyk

TK dyspozycje pożądliwe (passio-nes)dyspozycje sprawnościowe (ha-bitus)sprawności bytowesprawności działaniowesprawności nadprzyrodzonesprawności naturalne

TS dyspozycja (osobista)skłonność (naturalna)

TW cnotawada

sprawność pierwszych zasad(spekulatywnych i prak-tycznych)

TK sprawności naturalne

stała jakość bytuTK sprawności działaniowe

sterylizacjaU obezpłodnienie trwałe

stosunek płciowy przerywa-ny

NU coitus interruptusstosunek spaczony

TS antykoncepcja

stosunek seksualnyU akt małżeński

stosunek spaczonyU stosunek płciowy przerywany

struktura rodzinyU rodzina (struktura)

subiektywizmTK dobro

podmiotprawdasubiektywnośćużywanie osoby

TS krytyka sytuacjonizmuTW subiektywizm uczuć

subiektywizm wartości

subiektywizm uczućTK uczucie

uczuciowośćzmysłowość

TS subiektywizm

subiektywizm wartościTK konsumpcjonizm

przyjemnośćwartość seksualna

TS subiektywizm

subiektywnośćTK dobro

miłość upodobaniaprawdaprzeżycie miłościsubiektywnośćsympatia

27

sublimacja

uczucieuczuciowośćzmysłowość

TS podmiot

sublimacjaTK norma personalistyczna

uczucieuczuciowość

TS cnota czystości

sui iurisTS autodeterminacja

sui iurisTS autodeterminacja

sumienieTK dobro

sympatiaTK czułość

koleżeństwomiłość upodobaniasubiektywność

TS miłość wzajemna

syndrom poaborcyjnyU syndrom postaborcyjny

syndrom postaborcyjnyNU PAS

post abortion syndromsyndrom poaborcyjny

TS zespoły zaburzeń po aborcji

sytuacjonizmTK krytyka sytuacjonizmu

śmierć w rodzinieTS rodzicielstwo samotne

środek do celuNU narzędzieTK norma personalistyczna

przyjemnośćTS używanie osoby

środki antyimplantacyjneU środki wczesnoporonne

środki antykoncepcyjneU antykoncepcja

środki antynidacyjneU środki wczesnoporonne

środki barieroweU środki mechaniczne

środki chemiczneTS antykoncepcja

środki hormonalneNU tabletki hormonalneTS antykoncepcja

środki hormonalne wcze-snoporonne

TS środki wczesnoporonne

środki mechaniczneNU środki barieroweTS antykoncepcja

środki poronneTS aborcjaTW środki wczesnoporonne

28

wada

środki wczesnoporonneNU środki antyimplantacyjne

środki antynidacyjneTS środki poronneTW środki hormonalne wczesnopo-

ronnewkładka wewnątrzmaciczna

tabletki hormonalneU środki hormonalne

tworzenieTK cnota

dobrokonsumpcjonizmmiłośćmiłość życzliwościprawdauczuciowośćzmysłowość

TS wola

typologia rodzinU rodzina (typy)

typy rodzinyU rodzina (typy)

uczciwość małżeńskaTK małżeństwo

uczucieTK egoizm uczuć

przyjemnośćsubiektywizm uczućsubiektywnośćsublimacja

uczucie zmysłoweTK egoizm uczuć

uczuciowośćTK egoizm uczuć

miłość upodobaniasubiektywizm uczućsubiektywnośćsublimacjatworzenie

uczuciowośćTK czułość

umiarkowanieU wstrzemięźliwość

umysłU rozum

upodobanieU miłość upodobania

utylitaryzmTK dobro użyteczne

krytyka utylitaryzmu

używanie osobyNU wykorzystywanie osobyTK cnota czystości

miłość pożądanianorma personalistycznapodmiotprzedmiotsubiektywizm

TS krytyka utylitaryzmuTW konsumpcjonizm

środek do celu

wadaTS sprawność

29

wady

wadyTS sprawności działaniowe

wartości seksualneTK konsumpcjonizm

wartość moralnaNU ocena moralnaTK dobro

dobro godziweobiektywnośćodpowiedzilnośćpoznaniewartość ontyczna

TS etyka personalistycznaTW resentyment

wartość ontycznaTK wartość moralna

wartość osobyTK miłość upodobania

wartość seksualnaTK afirmacja wartości osoby jako

osobysubiektywizm wartości

wdowieństwoTK małżeństwo

węzeł małżeńskiTK separacja

wiedzaU poznanie

wielodzietnośćU rodzina wielodzietna

wielodzietnośćTK dzietność

metody naturalnego planowaniarodzinyprokreacja sztuczna

TS rodzicielstwo

wielożeństwoU poligamia

wierność małżeńskaTK małżeństwo

więź rodzinnaTK zespoły zaburzeń po aborcji

wkładka domacicznaU wkładka wewnątrzmaciczna

wkładka wewnątrzmacicznaNU spirala

wkładka domacicznaTS środki wczesnoporonne

władza duchowaTK rozum

wola

władza rodzicielskaTK rozwód

wolaNU chęć

pragnienieTK afirmacja wartości osoby jako

osobyresentymentwładza duchowawychowanie miłości

30

zapłodnienie

TS natura osobyTW autodeterminacja

czyntworzenie

wolnośćTK autonomia moralna

dar z siebiedominium altummiłość

TS czyn

współżycie seksualneU akt małżeński

wstrzemięźliwośćNU abstynencja

opanowanieumiarkowanie

TK rodzicielstwowstrzemięźliwość okresowa

TS cnota czystości

wstrzemięźliwość okresowaTK wstrzemięźliwość

wybórU autodeterminacja

wychowanieTK afirmacja wartości osoby jako

osobysprawiedliwośćwychowanie miłości

wychowanie miłościTK cnota miłości

rozum

wolawychowanie

TS miłośćTW przeżycie miłości

wychowanie w rodzinieU rodzina (funkcja socjalizacyjno-

-wychowawcza)

wychowanie w rodzinieTK macierzyństwo

ojcostworodzina

wykorzystywanie osobyU używanie osoby

zaletaU cnota

zamążpójścieU małżeństwo

zapłodnienieTK antykoncepcja

dziecko poczętemetody naturalnego planowaniarodziny

zapłodnienie in vitroU prokreacja sztuczna

zapłodnienie pozaustrojoweU prokreacja sztuczna

zapłodnienie ”w probówce”U prokreacja sztuczna

zasada miłowania osobyU norma personalistyczna

31

życie nadprzyrodzone

zasada użytecznościTK dobro użyteczneTS krytyka utylitaryzmuTW przyjemność

zdolności działanioweU sprawności działaniowe

zespoły zaburzeń po aborcjiTK macierzyństwo

więź rodzinnaTS aborcjaTW rozpacz postaborcyjna

syndrom postaborcyjny

zgoda małżeńskaTK małżeństwo

zharmonizowanie egoizmówTK miłość cielesna

miłość wzajemnaTS egoizm

złoU dobro

zmysłowośćTK czułość

egoizm uczućmiłość pożądaniasubiektywizm uczućsubiektywnośćtworzeniezmysłowość

znajomośćU poznanie

związekU relacja

związek egzogamicznyU egzogamia

związek endogamicznyU endogamia

związek małżeńskiU małżeństwo (socjologia)

związek partnerskiU małżeństwo

związki egzogamiczneU egzogamia

związki endogamiczneU endogamia

życieTK aborcja

rodzina

życie nadprzyrodzoneTK macierzyństwo duchowe

rodzicielstwo odpowiedzialne

życzliwośćU miłość życzliwości

32

afirmacja wartości osoby jako osoby

2. DEFINICJE I UWAGI

krytyka utylitaryzmubrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

rodzina rozbitaw sensie ścisłym pojęcie ”rodzina rozbita” odnosi się do rodziny, która formalnienie została rozwiązana, chociaż przestała funkcjonować jako rodzina. W szerszymi bardziej powszechnym znaczeniu przez rodzinę rozbitą rozumie się taką rodzinę,która nie odniosła sukcesu w wymiarze trwałości (Słownik małżeństwa i rodziny.Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 400 (Hasło: Rodzina rozbita))

aborcjapolega na spowodowaniu śmierci dziecka poczętego i zakończeniu ciąży u jego mat-ki, w następstwie podjętych z premedytacją działań. Najczęściej jest wykonywanachirurgicznie, metodą wyłyżeczkowania lub wyssania zawartości macicy ciężarnej(dziecko poczęte + łożysko i błony płodowe) (Słownik małżeństwa i rodziny. Red.E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.345-345 (Hasło: Poronienie sztuczne(nauki świeckie), I. Pojęcie))

adopcja

afirmacja wartości osoby jako osobywartość samej osoby należy wyraźnie odróżnić od różnych wartości, które tkwią wosobie. Afirmacja wartości osoby, w której znajduje odzwierciedlenie pełna praw-da o przedmiocie miłości, wyznacza główne tereny moralności seksualnej. Z jednejstrony idzie ona w kierunku pewnego opanowania tych przeżyć, których bezpośred-nim źródłem jest zmysłowość i uczuciowość człowieka. Drugi kierunek, w którym

33

akt małżeński

rozwija swą działalność afirmacja wartości osoby, jest kierunkiem wyboru zasad-niczego życiowego powołania. Powołanie życiowe osoby związane jest bowiem naogół z udziałem innej osoby czy też innych osób w jej życiu (Wojtyła K. Miłość iodpowiedzialność. Lublin 1986, s. 109-112)

akt małżeńskizjednoczenie cielesne, do którego małżonkowie nabyli prawo mocą sakramentu mał-żeństwa. Akt ten z natury swojej służy poczęciu nowego człowieka i oznacza udziałw działaniu Boga-Stwórcy (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Ło-mianki-Warszawa 1999, s. 15 (Hasło: Akt małżeński, V. Cele))

alteri incommunicabilisoddanie siebie, swojej własnej osoby , może być pełnowartościowe tylko wówczas,gdy jest udziałem i dziełem woli. Dzięki swej wolnej woli osoba jest panią siebiesamej (sui iuris), jest kimś nieodstępnym i nieprzekazywalnym (alteri incommuni-cabilis) (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s. 113)

antykoncepcjaświadome zniszczenie możliwej płodności jednego lub więcej aktów seksualnych.Celem antykoncepcji jest niedopuszczenie do powstania nowego życia, co może do-konywać się przy pomocy środków technicznych lub bez nich (Słownik małżeństwai rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 18 (Hasło: Antykoncep-cja, I. Ogólna charakterystyka))

autodeterminacjabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

autonomia moralna

B.Mill

bezdzietnośćbezdzietność to nieposiadanie dzieci. Mówimy o bezdzietnym małżeństwie, bez-dzietnej kobiecie, bezdzietnym mężczyźnie. W tym znaczeniu bezdzietność oznaczastwierdzenie pewnego faktu innego niż zgodne z naturą oczekiwania pod adresemdojrzałego fizycznie człowieka, że będzie uczestniczył w przedłużaniu życia gatun-ku ludzkiego (Wychowanie do życia w rodzinie. Słownik pojęć. Red. K. Ostrowska.Kraków 2004, s.64 (Hasło: Bezdzietność))

34

cnota czystości

bezinteresownośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

bigamiapozostawanie jednej osoby w prawnym związku małżeńskim z dwoma partnerami(http://pl.wikipedia.org/wiki/Bigamia [online; dostęp 2008-08-28])

bioetyka

biologia

celibat

choroby genetyczne

chromosomy

chrześcijaństwo

ciało

ciąża

cnota

cnotabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

cnota czystościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

35

cnota miłości

cnota miłościbrak (Wojtyła K. Miłośc i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

cnota roztropności

cnota umiarkowania

cnoty ludzkie

cnoty moralne

cnoty nabyte

cnoty naturalne

cnoty wlane

cytogenetyka

cytogenetyka

człowiek chory w rodzinie

czułośćwyrasta z odczucia sytuacji wewnętrznej drugiej osoby i zmierza do czynnego za-komunikowania własnej bliskości względem tej osoby oraz jej sytuacji. Wyraża sięona w pewnych uczynkach zewnętrznych, które przez sam swój charakter odzwier-ciedlają owo wewnętrzne przybliżenie do drugiego ”ja” (Wojtyła K. Miłość i odpo-wiedzialność. Lublin 1986, s.180)

czynbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

36

demografia matematyczna

czyn wewnętrznybrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

czyn zewnętrznybrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

dar z siebiebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

dar życia

dary Ducha Świętgo

demografianauka o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach gospodar-czych i społecznych badanego terytorium, zajmuje się statystyczno-analitycznymopisem stanu i struktury ludności oraz badaniem i oceną zmian wynikających zdotychczasowego i przewidywanego ruchu naturalnego i wędrówkowego. Jej nazwapochodzi od greckich słów: demos - lud, grapheia - opis (Holzer J. Z. Demografia.Wyd. 6 zmienione. Warszawa 2003, s. 13)

demografia ekonomicznasubdyscyplina demografii - kierunek zajmujący się ekonomicznym uwarunkowaniemi konsekwencjami procesów demograficznych (Holzer J. Z. Demografia. Wyd. 6zmienione. Warszawa 2003, s. 13)

demografia historycznazajmuje się opracowywaniem metod pomiaru oraz opisu struktur i procesów demo-graficznych w minionych okresach, których świadectwem są często tylko niekom-pletne dane statystczne (Holzer J. Z. Demografia. Wyd. 6 zmienione. Warszawa2003, s. 13)

demografia matematycznanauka o metodach pomiaru i predykcji procesów demograficznych za pomocą wy-specjalizowanego aparatu matematyczno-statystycznego (Holzer J. Z. Demografia.Wyd. 6 zmienione. Warszawa 2003, s. 13)

37

demografia ogólna

demografia ogólnasubdyscyplina demografii, której tradycyjnym przedmiotem jest zarówno rozwią-zywanie problemów teoretycznych dotyczących pomiaru, jak i opis struktur orazprocesów demograficznych. (Holzer J. Z. Demografia. Wyd. 6 zmienione. Warsza-wa 2003, s. 13)

demografia opisowazajmuje się naukowym opisem struktur i procesów demograficznych (Holzer J. Z.Demografia. Wyd. 6 zmienione. Warszawa 2003, s. 13)

demografia potencjalnaposługuje się własnym systemem pomiaru i oceny procesów demograficznych, na-dając każdemu człowiekowi wagę zależną od jego płci, wieku i ewentualnie innychcech. Wagą jest tu długość dalszego przeciętnego trwania życia (Holzer J. Z. De-mografia. Wyd. 6 zmienione. Warszawa 2003, s. 13)

demografia społecznasubdyscyplina demografii - kierunek zajmujący się społecznym uwarunkowaniemi konsekwencjami procesów demograficznych (Holzer J. Z. Demografia. Wyd. 6zmienione. Warszawa 2003, s. 13)

diagnostyka prenatalna

DNA

dobrobrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

dobro godziwebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

dobro użytecznebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

38

dziedziczenie bilateralne

dobro wspólnebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

doktryny demograficznesubdyscyplina demografii - kierunek zajmujący się formułowaniem teorii rozwojuludności (Holzer J. Z. Demografia. Wyd. 6 zmienione. Warszawa 2003, s.13)

dominium altum

druga natura człowieka

duszpasterstwo rodzin

dyspozycja (osobista)

dyspozycje pożądliwe (passiones)

dyspozycje sprawnościowe (habitus)

dziecko

dziecko poczętejest potomkiem ludzkich rodziców, od momentu poczęcia. Termin ten stosowanyjest do okresu życia od poczęcia istoty ludzkiej do narodzin dziecka. Jednakże poję-cie ”dziecko poczęte” podkreśla moment rozpoczęcia życia osobniczego (Słownikmałżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 110-111(Hasło: Dziecko poczęte (pojęcie)))

dziedziczenie bilateralnedziedziczeniem bilateralnym nazywa się dziedziczenie dwustronne, po linii oj-ca i matki (http://wikipedia.org/wiki/Dziedziczenie bilateralne [online; dostęp2008-08-28])

39

dziedziczenie matrylinearne

dziedziczenie matrylinearnedziedziczenie dokonujące się po linii matki. Dziecko dziedziczy nazwisko, majątek,prestiż czy też pozycję społeczną po matce (http://pl.wikipedia.org/wiki/Dziedziczenie matrylinearne[online; dostęp 2008-08-28])

dziedziczenie patrylinearnedziedziczenie dokonujące się po linii ojca. Dziecko dziedziczy nazwisko, majątek,prestiż czy też pozycję społeczną po ojcu (http://pl.wikipedia.org/wiki/Dziedziczenie patrylinearne[online; dostęp 2008-08-28])

dziedziczność

dzietność

dziewictwo konsekrowane

egoizmbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

egoizm uczućbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

egoizm zmysłówbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

egzogamiareguła nakazująca jednostce wybierać sobie małżonka poza grupą, do której na-leży. Pewne formy egzogamii mogą czasem powstawać wewnątrz społeczności en-dogamicznych, jako np. egzogamia rodowa. Egzogamię tłumaczy się względamibiologicznymi (skutki związków między krewnymi) i społecznymi (chęć wymianymiędzy grupami rodzinnymi) (http://pl.wikipedia.org/wiki/Egzogamia [online; do-stęp 2008-08-28])

embriologia

40

genetyka

embrion

endogamiareguła nakazująca jednostce zawieranie małżeństw (dobieranie sobie partnera) we-wnątrz grupy, do której należy. Endogamia występuje zazwyczaj w społeczeństwachuwarstwionych, służy względom prestiżowym i utrwala zróżnicowanie etniczne (ka-stowość) (http://pl.wikipedia.org/wiki/Endogamia [online; dostęp 2008-08-28])

etyka

etyka personalistycznabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

eugenika

Ewangelia

FIVET heterologicznytechnika podjęta dla uzyskania poczęcia ludzkiego poprzez połączenie w probówcegamet pobranych przynajmniej od jednego dawcy różnego niż małżonek (Słownikmałżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.493-495(Hasło: Zapłodnienie pozaustrojowe))

FIVET homologicznytechnika podjęta dla uzyskania poczęcia ludzkiego poprzez połączenie w probówcegamet małżonków związanych węzłem małżeńskim (Słownik małżeństwa i rodziny.Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 493-495 (Hasło: Zapłodnieniepozaustrojowe))

genealogia

genetykanauka o przekazywaniu cech dziedzicznych organizmom potomnym wraz z nauką ogenach, które stanowią materialne podłoże warunkujące ujawnianie się cech (Skow-ron S. Dziedziczność Warszawa 1960, s.25)

41

genetyka molekularna

genetyka molekularna

genotyp

genymaterialne nośniki cech dziedzicznych, które determinują ich ujawnianie się. Roz-strzygają one nie tylko o różnicowaniu się cech dziedzicznych w okresie rozwojuzarodkowego i płodowego, ale także o ich ekspresji w ciągu całego życia (Słow-nik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.151-152(Hasło: Geny))

grupa społecznazbiór co najmniej trzech osób (w niektórych ujęciach teoretycznych dwóch), któregoczłonkowie współdziałają ze sobą na zasadzie odrębności od innych, w celu zaspoka-jania własnych potrzeb i osiągania celów. Charakteryzuje się ona trwałą strukturą iwzględnie jenolitym systemem norm i wartości (http://pl.wikipedia.org/wiki/Grupaspołeczna [online; dostęp 2008-08-28])

inseminacja sztuczna heterologicznatechnika podjęta dla uzyskania poczęcia ludzkiego poprzez przeniesienie do na-rządów rodnych kobiety spermy wcześniej pobranej od dawcy różnego niż małżo-nek (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999,s.493-495 (Hasło: Zapłodnienie pozaustrojowe))

inseminacja sztuczna homologicznatechnika podjęta dla uzyskania poczęcia ludzkiego poprzez przeniesienie spermymałżonka wcześniej pobranej do narządów rodnych żony (Słownik małżeństwa irodziny. Red. E. Ozorowsk. Łomianki-Warszawa 1999, s. 493-495 (Hasło: Zapłod-nienie pozaustrojowe))

instytucjatermin ten odnosi się do bardzo trwałych elementów ładu społecznego (np. rodzi-na, własność, prawo), uregulowanych i usankcjonowanych form działalności (np.nauka, szkolnictwo, sądownictwo), uznanych sposobów rozwiązywania problemówwspółpracy i współżycia (np. małżeństwo, rozwód, kredyt, arbitraż), niektórychorganizacji formalnych pełniących w społeczeństwie określone funkcje (np. szpital,

42

lenistwo

więzienie, fabryka, urząd) (http://pl.wikipedia.org/wiki/Instytucja [online; dostęp2008-08-28])

instytucja prawa naturalnego

inżynieria genetyczna

istota

karmienie naturalne

kobieta

koleżeństwobrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

komunia mężczyzny i kobiety

komunia osóbbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

konsumpcjonizmbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

Kościół domowy

krytyka sytuacjonizmubrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

lenistwo

43

macierzyństwo

macierzyństwow znaczeniu cielesnym, biologicznym, polega na posiadaniu dziecka, któremu prze-kazało się życie. Macierzyństwo nie ogranicza się jednak tylko do funkcji biologicz-nej, ale sięga głębiej. Polega ono także na ”rodzeniu” w sensie duchowym (Słownikmałżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 220 (Hasło:Macierzyństwo (aspekt antropologiczny)))

macierzyństwo duchoweobraca się w sferze ducha w porządku przyrodzonym i nadprzyrodzonym. Teologiarozprawiając o macierzyństwie duchowym, rozpatruje je w porządku nadprzyrodzo-nym i rozumie je jako przekazywanie życia Bożego (Słownik małżeństwa i rodziny.Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999. s. 221 (Hasło: Macierzyństwo du-chowe))

macierzyństwo zastępczeto wypełnienie roli matki wobec dziecka (dzieci), urodzonego przez inną kobietę. Maono miejsce wówczas, gdy mamy do czynienia z dziećmi osieroconymi na skutekśmierci rodziców (sieroctwo naturalne) lub w przypadku, gdy rodzice żyją, leczz różnych powodów nie mogą, lub nie chcą wypełniać swojej misji rodzicielskiej(sieroctwo społeczne) (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki--Warszawa 1999, s.222 (Hasło: Macierzyństwo zastępcze))

maltuzjanizmw demografii określenie koncepcji a także ideologii i ruchów społecznych nawią-zujących do teorii ludnościowej sformułowanej w 1798 r. przez T. R. Malthusa.Maltuzjanizm opowiada się za osłabieniem tempa przyrostu ludności za pomocąśrodków ”moralnej wstrzemięźliwości” czyli środków regulujących liczbę lub pro-porcję osób zdolnych do utworzenia rodziny i tym samym - do prokreacji (OkólskiM. Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie.Warszawa 2005, s. 207)

małżeństwotrwała, zobiektywizowana, otwarta na przekazywanie życia wspólnota mężczyznyi kobiety związanych relacjami wolnego, całkowitego, wzajemnego daru z siebie.Inaczej monogamiczny i nierozerwalny związek mężczyzny i kobiety, będący insty-tucją prawa naturalnego, dający im moralne uprawnienia i obowiązki do integral-nego rozwoju osobowego oraz zmierzający do zrodzenia i wychowania potomstwa,będącego owocem wzajemnej miłości. Przymierze małżeńskie, zawarte pomiędzyosobami ochrzczonymi, zostało przez Jezusa Chrystusa podniesione do godności

44

metody naturalnego planowania rodziny

sakramentu. Stąd też małżeństwo jest związkiem sakramentalnym [por. KKK 1601](Katechizm Kościoła Katolickiego. Poznań 1994, s.379; Nauki o rodzinie w służbieewangelizacji. Red. K. Majdański. Warszawa-Łomianki 1995, s.71)

małżeństwo niesakramentalne

małżeństwo (socjologia)związek mężczyzny i kobiety stanowiący uniwersalną instytucję społeczną i praw-ną, stanowiącą podstawę rodziny (http://pl.wikipedia.org/wiki/Małżeństwo [onli-ne; dostęp 2008-08-28])

manipulacje genetyczne

Maryja

mądrość

mentalność antynatalistyczna

metoda owulacyjnarozpoznawanie fazy płodności opiera się tu na obserwacji objawu śluzu, który towa-rzyszy dojrzewaniu pęcherzyka jajnikowego i poprzedza wystąpienie jajeczkowania(Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.293 (Hasło: Naturalne planowanie rodzin, I. Metoda owulacyjna))

metoda ścisła termicznametoda jednowskaźnikowa, podczas stosowania której wykorzystywane są pomiarytzw. podstawowej temperatury ciała (p.t.c.). Metoda ta pozwala jedynie na roz-poznanie niepłodności poowulacyjnej niezależnie od długości cyklu (Słownik mał-żeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.294-295 (Hasło:Naturalne planowanie rodziny, III. Metoda termiczna))

metody naturalnego planowania rodzinyobserwacja naturalnych czyli fizjologicznych objawów i symptomów wyznaczają-cych okresy niepłodności i okres płodności w cyklu miesiączkowym. Metody teokreślają początek i koniec fazy płodności, co pozwala na zaplanowanie, odłożenie

45

metody objawowo-termiczne

czy rezygnację z poczęcia dziecka (Wychowanie do życia w rodzinie. Słownik pojęć.Red. K. Ostrowska. Kraków 2004, s. 148 (Hasło:Metody naturalne))

metody objawowo-termiczneistnieje cały szereg metod (odmian) naturalnego planowania rodziny, które wyko-rzystują pomiary podstawowej temperatury ciała (p.t.c), obserwację objawu śluzui kalkulację, a niektóre z nich samoobserwację szyjki macicy. Poszczególne odmia-ny tej metody, w zależności do autora i kraju, różnią się sposobem prowadzeniakart obserwacji cyklu, innymi liniami pomocniczymi i stosunkowo mało istotnymiróżnicami w sformułowaniach kryteriów rozpoznawania faz płodności i niepłod-ności cyklu. Wielość metod stwarza pewne trudności ich użytkownikom i nie jestmożliwe ich całościowe omówienie (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorow-ski. Łomianki-Warszawa 1999, s.293-294 (Hasło: Naturalne planowanie rodziny, II.Metody objawowo-termiczne))

mężczyzna

miłośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

miłość cielesna

miłość dwustronnabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

miłość jednostronnabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

miłość małżeńska

miłość oblubieńczapolega z jednej strony na oddaniu osoby, z drugiej zaś na przyjęciu tego odda-nia. Potrzeba ta krystalizuje się pomiędzy kobietą a mężczyzną również w oddaniucielesnym i w pełnym współżyciu seksualnym - tu posiada swoją naturalną wiel-kość. Miarą tej wielkości jest wartość osoby, która daje siebie, a nie tylko skalarozkoszy zmysłowo-seksualnej, która z tym oddaniem się łączy (Wojtyła K. Miłośći odpowiedzialność. Lublin 1986, s. 115)

46

naturalne dyspozycje osoby

miłość płodna

miłość pożądaniabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

miłość upodobaniabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

miłość wzajemnamiłość jest z natury swej wzajemna: ten, kto umie przyjmować, umie też dawać;chodzi oczywiście o taką umiejętność, która jest symptomatyczna dla miłości. Umie-jętność dawania i przyjmowania posiada taki mężczyzna, którego stosunek do ko-biety przeniknięty jest gruntowną afirmacją wartości osoby tej kobiety; posiada tęumiejętność również taka kobieta, której stosunek do mężczyzny przeniknięty jestafirmacją wartości tego mężczyzny (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin1986, s. 115)

miłość życzliwościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

monogamiamałżeństwo jednego mężczyzny i jednej kobiety. Współcześnie najpopularniejszy typmałżeństwa rozpowszechniony wraz z ekspansją cywilizacji zachodnioeuropejskiej(http://pl.wikipedia.org/wiki/Monogamia [online; dostęp 2008-08-28])

natura

natura osobybrak (Wotyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

naturalne dyspozycje osoby

47

nauki społeczne

nauki społeczneogólna nazwa grupy dyscyplin naukowych, których przedmiotem jest społeczeństwoi stosunki międzyludzkie. Granice dyscyplin nie zawsze są jasno określone. (Słowniksocjologii i nauk społecznych. Red. G. Marshall, red. wyd. pol. M. Tabin. Warszawa2005, s.206 (Hasło: Nauki społeczne))

neomaltuzjanizmw demografii oznacza zbiór koncepcji wyrosłych z teorii ludnościowej T. R. Mal-thusa i maltuzjanizmu uzupełnionych w świetle stanu wiedzy w końcu XIX w. i wXX w. Opowiada się za ograniczeniem przyrostu ludności poprzez kontrolę urodzeń.(Okólski M. Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznymzarysie. Warszawa 2005, s. 207-208)

nierozerwalność małżeństwa

norma moralna

norma personalistycznabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

obezpłodnienie trwałedziałanie pozbawiające kobietę lub mężczyznę zdolności prokreacyjnej. W przypad-ku kobiety dokonuje się podwiązania jajowodów, niekiedy ich przecięcia i podwią-zania lub wycięcia. U mężczyzny ma miejsce wycięcie nasieniowodów lub ich pod-wiązanie. Przywrócenie płodnośći, zależnie od sposobu sterylizacji wynosi u kobietok. 50%, a u mężczyzn 20 -30%. Zabieg ten jest zabiegiem chirurgicznym wyma-gającym odpowiedniego znieczulenia i - jak każdy poważny zabieg - niesie w sobiepewne ryzyko powikłań (http://www.opoka.org.pl/biblioteka/I/ID/9810V 05.html[online, dostęp 2008-08-28])

obiektywizacjabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

obiektywnośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

48

planowanie rodziny

oblubieńczość małżeńska

odpowiedzialnośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

ojcostwojest specyficzną rolą (powołaniem) mężczyzny i oznacza: zajęcie właściwego sobiemiejsca w małżeństwie i rodzinie; poczęcie dziecka (dzieci); otoczenie tych dziecii ich matki miłością; utrzymanie i wyżywienie członków rodziny; dzieło wychowa-nia dzieci (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa1999, s. 318-321 (Hasło: Ojciec, III. Ojcostwo (ogólna charakterystyka))

ojcostwo duchowe

ojcostwo zastępcze

osobabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

osoba Boska

personalizmbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

pięknobrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

planowanie rodzinyproces projektowania wielkości rodziny przez osoby wchodzące w związek małżeń-ski. Planowanie rodziny to przewidywanie pożądanej przez rodziców liczby dzieci,czasu ich narodzin, okresu dzielącego urodzenie kolejnych dzieci (Wychowanie dożycia w rodzinie. Słownik pojęć. Red. K. Ostrowska. Kraków 2004, s. 89 (Hasło:Planowanie rodziny))

49

płodność

płodność

płodność

płód

poczęcie dziecka

podmiotbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

pokrewieństwo

poliandriazwiązek jednej kobiety z wieloma mężczyznami (http://pl.wikipedia.org/wiki/Poligamia[online; dostęp 2008-08-28])

poligamiaw odróżnieniu od monogamii, jest to forma małżeństwa, w której osób jed-nej płci może być więcej (http://pl.wikipedia.org/wiki/Poligamia [online; dostęp2008-08-28])

poligyniazwiązek jednego mężczyzny z wieloma kobietami (http://pl.wikipedia.org/wiki/Poligamia[online; dostęp 2008-08-28])

polityka ludnościowafragment polityki społecznej wyodrębniony ze względu na kryteria przedmiotowe,wyrażający i urzeczywistniający solidarną troskę wszystkich podmiotów życia zbio-rowego o zabezpieczenie biologicznej egzystencji społeczeństwa. Do polityki tejzalicza się zespół wewnętrznie spójnych przedsięwcięć, które zmierzają do wywo-łania pożądanych zmian w stanie, strukturze i rozmieszczeniu ludności oraz dowspomagania małżonków w podejmowaniu i realizacji ich wolnych decyzji rodzi-cielskich. Celem polityki ludnościowej jest stwarzanie warunków dla zabezpieczeniatrwałej zastępowalności pokoleń (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski.Łomianki-Warszawa 1999, s.339 (Hasło: Polityka populacyjna))

50

prognozy demograficzne

popęd seksualny

poradnia rodzinna

poradnictwo małżeńskie i rodzinne

poród

powinowactwo

powołanie małżeńskie

powołanie rodzicielskie

poznaniebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

pożądliwość ciała

prawdabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

prawo do życia

pro life

prognozy demograficzneanalizy przebiegu zjawiska w przyszłości, zgodne z regułami badania naukowego.Obejmują one konstrukcję modelu badanego zjawiska ludnościowego, a także hipo-tezy dotyczące zmian tego machanizmu i reguły weryfikacji poprawności (trafności)tych założeń (Okólski M. Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w en-cyklopedycznym zarysie. Warszawa 2005, s. 51-52)

51

prokreacja

prokreacja

prokreacja sztucznazastosowanie metod technicznych dla uzyskania poczęcia ludzkiego. Polega onona operacyjnym pobraniu komórki jajowej z organizmu kobiety i połączeniu jej zplemnikiem męskim. Jeśli nastąpi zapłodnienie i dojdzie do podziałów komórki, towówczas tak powstałą zygotę przenosi się do macicy matki (tzn. kobiety, którejkomórka jajowa została użyta do zapłodnienia) (Słownik małżeństwa i rodziny.Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 493-494 (Hasło: Zapłodnieniepozaustrojowe))

prokreacja sztuczna

przedmiotbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

przeżycie miłościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

przyjaźńbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

przyjemnośćłączy się zawsze z konkretnym czynem, z samej swej istoty jest dobrem tylko aktu-alnym i tylko danego podmiotu, nie jest dobrem ponad-podmiotowym, transsubiek-tywnym. Występuje w różnych postaciach czy odcieniach - w zależności od tego,z jakimi przeżyciami emocjonalno-afektywnymi się wiąże - bądź więc jako zmysło-we nasycenie, bądź też jako uczuciowe zadowolenie lub jako głęboka, gruntownaradość. (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.34-39)

przykazanie miłościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

przymierze małżeńskie

52

rodzicielstwo samotne

relacjabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

resentymentpolega na błędnym, wypaczonym stosunku do wartości. Jest to brak obiektywizmuw ocenie i wartościowaniu, a źródła jego leżą w słabej woli. Wyższa wartość domagasię większego wysiłku woli, jeśli chcemy ją osiągnąć. Aby subiektywnie zwolnić sięz tego wysiłku, pomniejszamy znaczenie danej wartości, widzimy w niej wręczjakieś zło, choć obiektywizm zobowiązuje do uznania dobra (Wojtyła K. Miłość iodpowiedzialność. Lublin 1986, s. 129)

rodzeństwo

rodzicielstwo

rodzicielstwo odpowiedzialneBiorąc najpierw pod uwagę procesy biologiczne, odpowiedzialne rodzicielstwo ozna-cza znajomość i poszanowanie właściwych im funkcji, rozum ludzki bowiem odkry-wa w zdolności dawania życia prawa biologiczne, które są częścią osoby ludzkiej.Uwzględniając warunki fizyczne, ekonomiczne, psychologiczne i społeczne, należyuznać, że ci małżonkowie realizują odpowiedzialne rodzicielstwo, którzy kierując sięroztropnym namysłem i wielkodusznością, decydują się na przyjęcie liczniejszegopotomstwa, albo też, dla ważnych przyczyn i przy poszanowaniu nakazów moral-nych, postanawiają okresowo lub nawet na czas nieograniczony, unikać zrodzeniadalszego dziecka. Do zadań odpowiedzialnego rodzicielstwa należy, aby małżonko-wie uznali swe obowiązki wobec Boga, wobec siebie samych, rodziny i społeczeń-stwa, przy należytym zachowaniu porządku rzeczy i hierarchii wartości. Oznaczarozpoznanie i podjęcie przez małżonków swojego powołania do przekazywania ży-cia i wychowania dzieci ze świadomością odpowiedzialności przed Bogiem-Stwórcą,w którego stwórczych i zbawczych planach mężczyzna i kobieta uczestniczą przezzawarcie małżeństwa (Paweł VI. Encyklika o zasadach moralnych w dziedzinie prze-kazywania życia ludzkiego Humanae vitae; Jan Paweł II. Encyklopedia nauczaniamoralnego. Red. J. Nagórny i K. Jeżyna. Radom 200, s. 370 Hasło: (Odpowiedzial-ne rodzicielstwo))

rodzicielstwo samotnełączy się z brakiem udziału w wychowaniu i opiece nad dzieckiem jednego z ro-dziców. Mogą to być rodziny z matką lub z ojcem. Najczęściej występującą formą

53

rodzina

jest samotne rodzicielstwo matki (Wychowanie do życia w rodzinie. Słownik pojęć.Red. K. Ostrowska. Kraków 2004, s.112 (Hasło: Samotne rodzicielstwo))

rodzinaw ujęciu węższym: zespół osób powiązanych ze sobą relacjami małżeństwa, ro-dzicielstwa czy adopcji, tworzących określoną strukturę władzy, posiadania orazautorytetu; w ujęciu szerszym: zespół osób związanych relacjami małżeństwa, po-krewieństwa (także adopcji) i powinowactwa, jednak bez skonkretyzowanych formstrukturalnych. Ujęcie teologiczne:”Głęboka wspólnota życia i miłości małżeńskiejustanowiona przez Stwórcę i unormowana Jego prawami, zawiązuje się przez przy-mierze małżeńskie, czyli przez nieodwołalną zgodę osobową” [KDK 48a]; jest praw-dziwym sanktuarium życia (...), miejscem, w ktorym życie - dar Boga - może wsposób właściwy być przyjęte i chronione (...), może też rozwijać się zgodnie zwymogami prawdziwego ludzkiego wzrostu” [CA 39]; ”(...) jest prowadzona orazubogacana przez odkupieńczą moc Chrystusa i zbawcze działanie Kościoła, tak,aby skutecznie prowadzić małżonków do Boga” [KDK 48b] (Nauki o rodzinie wsłużbie ewangelizacji. Red. K. Majdański. Warszawa-Łomianki 1995, s. 72)

rodzina dużatradycyjna, patriarchalna, o ściśle instytucjonalnym charakterze, skupiająca przy-najmniej kilka rodzin małych oraz samotnych ludzi; wszyscy członkowie są bez-względnie podporządkowani głowie rodziny (Z. Tyszka, Z metodologii badań so-cjologicznych nad rodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), EncyklopediaPedagogiczn, Warszawa 1997)

rodzina duża rozproszonarozproszona rodzina duża - kategoria, krąg lub grupa rozproszonych krewnych (wzależności od stopnia ich wspólnoty i zażyłości); małżeństwo oraz rodziny ich bliż-szych i dalszych krewnych (a także ewentualnie krewni stanu wolnego) mieszkająoddzielnie i prowadzą osobne gospodarstwa domowe; często, zwłaszcza bliżsi krew-ni (mimo przestrzennego rozproszenia), tworzą dość spójny krąg rodzinny, opartyna więzi pokrewieństwa i powinowactwa (Z. Tyszka, Z metodologii badań socjolo-gicznych nad rodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), Encyklopedia Peda-gogiczna, Warszawa 1997)

rodzina duża zredukowanazredukowana rodzina duża (poszerzona rodzina mała) - najczęściej jest to mąż,żona, ich dzieci i rodzice, niekiedy niedorosłe i nie usamodzielnione rodzeństwoktóregoś ze współmałżonków; w rodzinie tej władza nie zawsze spoczywa w rękach

54

rodzina (funkcja psycho-higieniczna)

najstarszego mężczyzny w rodzinie (Z. Tyszka, Z metodologii badań socjologicz-nych nad rodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), Encyklopedia Pedago-giczna, Warszawa 1997)

rodzina (funkcja emocjonalno-ekspresyjna)funkcja emocjonalno-ekspresyjna - analizie w rodzinie podlega wzrost rangi uczućwyższych (miłość), jakość dostarczanego wsparcia emocjonalnego człowieka zestrony pozarodzinnych grup wspólnotowych; zapewnienie przez rodzinę poczuciabezpieczeństwa, higieny psychicznej, równowagi emocjonalnej jednostki, umożli-wienie ekspresji osobowości (niepowtarzalnych cech jednostki) i aprobowanie jej(Tyszka Z. Socjologia rodziny. Warszawa 1976)

rodzina (funkcja kontrolna)funkcja kontrolna - analizie podlega formalna i nieformalna kontrola rodziny nadjej członkami (autonomizacja członków, czas przebywania poza domem, normy isposoby właściwego postępowania (Tyszka Z. Socjologia rodziny. Warszawa 1976)

rodzina (funkcja materialno-ekonomiczna)funkcja materialno-ekonomiczna - analizie w rodzinie podlegają możliwości zarob-kowania i partykularyzacja dochodów członków rodziny (zarobkowanie obojga lubjednego małżonka, włączenie dorastających dzieci w utrzymanie rodziny) (TyszkaZ. Socjologia rodziny. Warszawa 1976)

rodzina (funkcja produkcyjna)rodzina realizując funkcję produkcyjną dostarcza społeczeństwu pracowników, przy-czynia się do zwiększenia twórczych i wytwórczych sił (Rodzina i dziecko. Red. M.Ziemska. Warszawa 1986)

rodzina (funkcja prokreacyjna)funkcja ta oznacza, że jest to jedyna grupa społeczna rozszerzająca się dzięki pro-cesom biologicznym, dostarczając nowych członków dla swojej grupy i całego spo-łeczeństwa (Rodzina i dzie i dziecko. Red. M. Ziemska. Warszawa 1986)

rodzina (funkcja psycho-higieniczna)rodzina realizując funkcję psycho-higieniczną zapewnia jej członkom poczucie sta-bilizacji, bezpieczeństwa, możliwość wymiany emocjonalnej, stwarza warunki dlarozwoju osobowości, dojrzałości emocjonalnej i równowagi psychicznej (Rodzina idziecko. Red. M. Ziemska. Warszawa 1986)

55

rodzina (funkcja seksualna)

rodzina (funkcja seksualna)funkcja seksualna - analizie w rodzinie podlega ilość przedmałżeńskich i pozamał-żeńskich kontaktów seksualnych, małżeńskie współżycie seksualne pod kątem jako-ści przeżyć i pełnej satysfakcji małżonków (Tyszka Z. Socjologia rodziny. Warszawa1976)

rodzina (funkcja socjalizacyjno-wychowawcza)funkcja socjalizacyjno-wychowawcza - analizie w rodzinie podlega zakres oddziały-wania w zakresie przekazywania norm i sposobów właściwego postępowania (zawę-żony lub poszerzony na skutek działania innych instytucji); rola rodziny w dostar-czaniu odpowiedniego systemu wartości i zainteresowań, umożliwiających dokona-nie przez młodych ludzi, odpowiedniej selekcji, emancypacja dzieci, a zwłaszczamłodzieży, różnicowanie się postaw życiowych i działań wychowawczych matek iojców (indywidualizacja oddziaływań) (Tyszka Z. Socjologia rodziny. Warszawa1976)

rodzina (funkcja socjalizująca)funkcja socjalizująca rodziny polega na wprowadzaniu w społeczeństwo najmłod-szych obywateli, przekazywaniu im języka, podstawowych zasad dobrego zacho-wania obowiązujących w danym społeczeństwie, zwyczajów, obyczajów, przygoto-wywaniu do pełnienia późniejszych ról społecznych, kształtowaniu świata wartościmoralnych i wartości kultury oraz kontrolowaniu postępowania członków (Rodzinai dziecko. Red. M. Ziemska. Warszawa 1986)

rodzina (funkcja usługowo-opiekuńcza)rodzina relizując funkcję usługowo-opiekuńczą zapewnia jej członkom codzienneusługi (mieszkanie, wyżywienie, odzież) oraz opiekę ludziom starszym lub chorym(Rodzina i dziecko. Red. M. Ziemska. Warszawa 1986)

rodzina (funkcje)wyspecjalizowane oraz permanentne działania i współdziałania członków rodziny,wynikające z bardziej lub mniej uświadamianych sobie przez nich zadań, podejmo-wanych w ramach wyznaczonych przez obowiązujące normy i wzory, a prowadzącedo określonych efektów głównych i pobocznych (Z. Tyszka, Rodziny współczesne wPolsce, Warszawa 1982 , w: W. Pomykało, Encyklopedia Pedagogiczna, Warszawa1997)

56

rodzina pełna

rodzina industrialnapojawienie się modelu rodziny industrialnej było ściśle związane z przeobrażeniamisfery i sposobów produkcji (a także ze skutkami tych procesów, a więc takimi zjawi-skami jak: migracje o podłożu ekonomicznym i procesy urbanizacyjne) (KorczyńskiM. Przeobrażenia statusu i roli ojca we współczesnej rodzinie)

rodzina małarodzina dwupokoleniowa, preferowana we współczesnej Europie i Ameryce Północ-nej, w skład której wchodzą jedynie małżonkowie (oboje lub jedno z nich) i dzieci(Z. Tyszka, Z metodologii badań socjologicznych nad rodziną, Poznań 1991, w:W. Pomykało (red.), Encyklopedia Pedagogiczna, Warszawa 1997)

rodzina matriarchalnaautorytet rodziny jest zlokalizowany po stronie matki rodziny (Adamski F. Rodzinamiędzy sacrum a profanum. Poznań 1987)

rodzina niepełnamałżeństwo przeddzietne, bezdzietne lub postparentalne; matka z dzieckiem lubdziećmi; ojciec z dzieckiem lub z dziećmi; same dzieci pozostające pod opiekąpełnoletniego brata lub siostry (Z. Tyszka, Z metodologii badań socjologicznychnad rodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), Encyklopedia Pedagogiczna,Warszawa 1997)

rodzina nuklearnarodzina składająca się z pary małżeńskiej i ich potomstwa, charakterystyczna dlarozwiniętego społeczeństwa nowoczesnego (http://pl.wikipedia.org/wiki/Rodzina nuklearna[online; dostęp 2008-08-30])

rodzina patriarchalnaautorytet rodziny jest zlokalizowany po stronie ojca rodziny (Adamski F. Rodzinamiędzy sacrum a profanum. Poznań 1987)

rodzina pełnarodzinę pełną tworzą oboje małżonkowie i ich dzieci (Z. Tyszka, Z metodologiibadań socjologicznych nad rodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), Ency-klopedia Pedagogiczna, Warszawa 1997)

57

rodzina poszerzona

rodzina poszerzonarodzina poszerzona jest to rodzina biologiczna z osobą (lub z większą liczbą osób)spokrewnioną (w linii prostej lub bocznej) przynajmniej z jednym członkiem rodzinybiologicznej, np. małżeństwo i brat żony; mąż, żona, dzieci i ojciec żony; dziadkowiez wnuczką (”Gospodarstwa domowe i rodziny” - raport GUS)

rodzina poszerzonarodzina biologiczna z osobą (lub z większą liczbą osób) spokrewnioną (w linii prostejlub bocznej) przynajmniej z jednym członkiem rodziny biologicznej, np. małżeństwoi brat żony; mąż, żona, dzieci i ojciec żony; dziadkowie z wnuczką (”Gospodarstwadomowe i rodziny” - raport GUS)

rodzina preindustrialnamodel rodziny preindustrialnej dominował na przestrzeni historii przed rozpoczę-ciem procesów urbanizacji. Rodzina preindustrialna to rodzina wielopokoleniowa,poszerzona, wielodzietna i patriarchalna. Rodzina ta oprócz funkcji prokreacyjneji socjalizującej spełnia funkcję ekonomiczną, funkcję zabezpieczenia społecznegooraz funkcję społecznej kontroli (Adamski F. Rodzina między sacrum a profanum.Poznań 1987)

rodzina rozbita (socjologia)rodzina, która nie odniosła sukcesu w wymiarze trwałości. Rodzina taka kończyswe istnienie nie w sposób naturalny, to jest przez śmierć jednego czy obydwu mał-żonków, a przez rozwód (Laskowski J. Trwałość wspólnoty małżeńskiej. Warszawa1987)

rodzina (socjologia)za C. Kirkpatrickiem ”instytucja zawierająca właściwe danej kulturze normy regulu-jące zachowania seksualne, reprodukcję gatunku, wychowanie dzieci i wzajemne sto-sunki różnych grup wyróżnionych według wieku, płci i stosunków pokrewieństwa”;za R. Konigiem ”grupa łącząca swoich członków w związek intymnego uczucia,współdziałania i wzajemnej pomocy”. Obie definicje kładą nacisk na różne aspektyfunkcjonowania rodziny, razem dają jednak możliwie pełny jej obraz (Adamski F.Socjologia małżeństwa i rodziny. Wprowadzenie. Warszawa 1984, s. 20)

rodzina (struktura)strukturę rodziny określa: 1) liczba i rodzaj pokrewieństwa członków rodziny (licz-ba dzieci i innych krewnych), 2) układ ich pozycji i ról społecznych, przestrzenne

58

rozpacz postaborcyjna

ich usytuowanie, 3) siła więzi instytucjonalnych i psychicznych łączących poszcze-gólnych członków rodziny, świadcząca o większej lub mniejszej spójności (kohezji)rodziny, 4) podział czynności oraz struktura wewnątrzrodzinnej władzy i autoryte-tów, łącząca się dość ściśle z układem pozycji społecznych, 5) wewnątrzrodzinnyrozkład miłości i względów (Z. Tyszka, Z metodologii badań socjologicznych nadrodziną, Poznań 1991, w: W. Pomykało (red.), Encyklopedia Pedagogiczna, War-szawa 1997)

rodzina (typy)klasyfikacja rodzin ze względu na model przyjęty w określonych warunkach spo-łeczno-gospodarczych i historycznych

rodzina wielodzietnarodzina posiadająca dużo dzieci; często liczba dzieci jest wyznaczana naturalnąpłodnością kobiety (Adamski F. Rodzina między sacrum a profanum. Poznań 1987)

rodzina wielopokoleniowaskupiająca pod jednym dachem więcej niż dwa pokolenia (Adamski F. Rodzinamiędzy sacrum a profanum. Poznań 1987)

rodzina zastępczagrupa ludzi, którzy połączeni są bliskimi więzami. Pełni ona rolę rodziny natu-ralnej wobec wychowanka. Mogą ją tworzyć ludzie obcy, nie spokrewnieni z wy-chowankiem, mogą to być również dziadkowie, starsze rodzeństwo, dalsi krewniwychowanka (Szymborska A. Sieroctwo społeczne. Warszawa 1969)

rodzina zrekonstruowanaskłada się z małżeństwa lub związku partnerskiego z jednym lub większą liczbądzieci, z których jedno nie jest wspólnym dzieckiem małżonków (partnerów), tzn.jest naturalnym lub adoptowanym dzieckiem tylko jednego z nich (”Gospodarstwadomowe i rodziny” - raport GUS)

rodzinne domy dziecka

rozpacz postaborcyjnama charakter ostrych reakcji, pojawia się w pierwszych trzech miesiącach po abor-cji i trwa najczęściej do szóstego miesiąca po tzw. zabiegu. Występuje u kobiet

59

rozum

wrażliwych moralnie, które zostały przez kogoś przymuszone do zabiegu. Objawiasię poczuciem wielkiej straty: kobieta przeżywa wielką rozpacz, poczucie krzywdy,ogromny żal do tych, którzy nakłonili ją do podjęcia aborcji. Kobieta doświadczapoczucia osamotnienia, życiowej pustki, oszukania. Pojawia się niechęć do męża,często także i do dzieci. (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Ło-mianki-Warszawa 1999. s.503 (Hasło: Zespoły zaburzeń po przerwaniu ciąży))

rozumbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

rozwódwedług prawa cywilnego rozwód oznacza rozwiązanie ważnie zawartego związkumałżeńskiego przez sąd na żądanie jednego lub obojga małżonków, za ich życia.Według prawa polskiego o rozwodzie orzeka sąd wojewódzki. Orzeczenie jest do-puszczalne wtedy, gdy nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Człowiek wierzącypo katolicku rozumie, że prawo cywilne, udzielające rozwodów nie może małżonkówusankcjonować przed Bogiem (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski.Łomianki-Warszawa 1999, s.408 (Hasło: Rozwód, I. Aspekt teologiczny))

sakrament małżeństwa

samopanowaniebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

samoposiadaniebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

samostanowieniebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

separacjaseparacja nie stanowi o rozwiązaniu węzła małżeńskiego. Daje ona stronom moż-liwość uzyskania zwolnienia z obowiązku i prawa zachowania współżycia małżeń-skiego i upoważnia ich do rozejścia się. Strony nie mogą jednak zawrzeć nowegozwiązku małżeńskiego. Takie rozłączenie może być dozgonne lub czasowe (Słow-nik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 421-422(Hasło: Separacja))

60

sprawność

sieroctwo

skłonność (naturalna)

sprawiedliwośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

sprawności

sprawności bytowe

sprawności działaniowestała jakość władz człowieka, która je predysponuje i skłania do tego, by funk-cjonowały w określony sposób (E. Cofreces Merino, R. Garcia de Haro, Teologiamoralna fundamentalna, s. 391)

sprawności intelektualne

sprawności moralne

sprawności nadprzyrodzone

sprawności naturalnepodstawowe skłonności władz, prowadzące je ku dobru i aktualizujące się w obec-ności ich własnego przedmiotu, której nie zakłóciła dyspozycja przeciwna wolności(E. Cofreces Merino, Garcia de Haro, Teologia moralna fundamentalna, s. 393n.)

sprawnośćstała zdolność woli człowieka do spełniania określonych aktów. Sprawność jest”gatunkiem” jakości, powiązanym z własnym działaniem danego bytu, dyspozy-cją działaniową zmierzającą ku doskonałości, a jednocześnie implikującą tę dosko-nałość w podmiocie. (E. Cofreces Merino, R. Garcia de Haro, Teologia moralnafundamentalna, s. 391 n.; Ślipko T. Zarys etyki ogólnej Kraków 1974, s.364-366)

61

sprawność pierwszych zasad (spekulatywnych i praktycznych)

sprawność pierwszych zasad (spekulatywnych i praktycz-nych)

stała jakość bytu

stosunek płciowy przerywanypolega na zaplanowanym przerywaniu współżycia płciowego przed wystąpieniemwytrysku nasienia (dokonuje się on poza narządem rodnym kobiety). Jest to jedenze sposobów antykoncepcji (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski.Łomianki-Warszawa 1999, s. 430 (Hasło: Stosunek płciowy przerywany))

subiektywizmbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

subiektywizm uczućbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

subiektywizm wartościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

subiektywnośćbrak (Wotyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

sublimacjabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

sui iuris

sui iuriswartość osoby pozostaje w najściślejszym związku z bytem osoby. Z natury, czyli zracji tego, jakim jest bytem, osoba jest panem siebie samej (sui iuris) i nie możebyć odstąpiona innej ani też zastąpiona przez inną w tym, co domaga się udziałujej własnej woli i zaangażowania jej osobowej wolności (alter incommunicabilis)(Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s. 112)

62

środki hormonalne

sumienie

sympatiabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

syndrom postaborcyjnyjest typem zaburzenia chronicznego, u podłoża którego leżą brutalnie przerwanezmiany hormonalne, jakie w wyniku ciąży rozpoczęły się w organiźmie kobiety, atakże wyparte reakcje emocjonalne oraz ból fizyczny i psychiczny, poddane działa-niu silnych mechanizmów obronnych racjonalizacji (fałszowania motywów działań).Na tego typu zaburzenia cierpią kobiety, niezależnie od światopoglądu, wyznania,kondycji fizycznej czy psychicznej. Syndrom postaborcyjny ujawnia się kilka lat potzw. zabiegu, najczęściej w okresie klimakterium. Może go jednak wywołać uro-dzenie następnego dziecka lub też (częściej) niemożność jego urodzenia. (Słownikmałżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.503 (Hasło:Zespoły zaburzeń po przerwaniu ciąży))

sytuacjonizm

śmierć w rodzinie

środek do celubrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

środki chemicznezaliczamy do nich globulki dopochwowe, pianki, kremy, galaretki i pasty zawierająceśrodki chemiczne plemnikobójcze - spermicydy. Działanie ich polega na zniszcze-niu lub uszkodzeniu plemników w pochwie. Ponieważ skuteczność ich jest nie-wielka, zalecane są wraz z innymi mechanicznymi środkami antykoncepcyjnymi(http://pl.wikipedia.org/wiki/Antykoncepcja [online, dostęp 2008-08-28])

środki hormonalnenależą do nich blokujące jajeczkowanie tabletki estro-progestagenne oraz progesta-geny o przedłużonym działaniu (stosowane w postaci długo działających zastrzykówdomięśniowych lub implantów). Hamują one dojrzewanie dominującego pęcherzy-ka jajnikowego oraz blokują wystąpienie podwzgórzowo-przysadkowego impulsu do

63

środki hormonalne wczesnoporonne

jajeczkowania. W konsekwencji występuje przejściowa bezpłodność (Słownik mał-żeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 20-22 (Hasło:Antykoncepcyjne środki hormonalne (aspekt medyczny)))

środki hormonalne wczesnoporonnezalicza się do nich: 1) tzw. mini tabletki (ang. minipills) oraz 2) ”tabletki dnianastępnego”. Mini tabletki zawierają progestageny, w dawce zbyt małej, aby zablo-kować jajeczkowanie, ale wystarczającej, aby spowodować takie zmiany w błonieśluzowej macicy, które uniemożliwiają zagnieżdżenie się zarodka. Powodują oneśmierć dziecka poczętego, w stadium blastocysty, w związku z niemożnością jegozagnieżdżenia się. Tabletki ”dnia następnego” (ang. morning after pill), podawanejednorazowo po współżyciu płciowym - najpóźniej następnego dnia rano, zawiera-ją bardzo dużą (wysoce szkodliwą dla zdrowia) dawkę progestagenu (np. Postinor)(Słownik małżeństwa i rodziny. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.441-442(Hasło: Środki poronne, III. Wczesnoporonne środki hormonalne))

środki mechanicznecelem ich stosowania jest stworzenie szczelnej przegrody, uniemożliwiającej dotarcieplemników mężczyzny do szyjki macicy kobiety. Mogą być przeznaczone do stoso-wania przez mężczyzn (kondom, czyli prezerwatywa) lub kobiety (błona pochwowa,kapturki naszyjkowe, i in.) i są zbudowane z cienkiej gumy. Używanie mechanicz-nych środków antykoncepcyjnych negatywnie wpływ na międzyosobowe więzi uczu-ciowe, sprzyja rozwojowi nerwic seksualnych, a także zmniejsza odczucie satysfakcjiseksualnej (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomianki-Warszawa1999, s. 22 (Hasło: Antykoncepcyjne środki mechaniczne (aspekt medyczny)))

środki poronnenależą do nich m.in. preparat RU-486, czyli mifepriston, stosowany zwykle łącz-nie z prostaglandynami oraz szczepionka anty-hCG (tzn. przeciw gonadotropiniekosmówkowej). Czasem są podejmowane próby wywołania poronienia za pomo-cą środków powodujących skurcze macicy, np. chininy w bardzo dużych dawkach(jest to mało skuteczny sposób powodujący ciężkie zatrucie u kobiety) lub środ-ków powodujących rozszerzenie kanału szyjki macicy lub też za pomocą środkówchemicznych powodujących śmierć płodu (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E.Ozorowski. Łomianki-Warszawa 1999, s.441 (Hasło: Środki poronne, I. Ogólna cha-rakterystyka))

64

wartość moralna

środki wczesnoporonneuniemożliwiają one zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy (łac. nida-tio,implantatio - zagnieżdżenie), które występuje w 7-8. dniu po zapłodnieniu, czylipoczęciu dziecka. Mechanizm ich działania polega na powodowaniu takich zmianw błonie śluzowej macicy, które uniemożliwiają zagnieżdżenie się zarodka i przez topowodują jego śmierć (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorowski. Łomian-ki-Warszawa 1999, s.441 (Hasło: Środki poronne, II. Środki wczesnoporonne))

tworzeniebrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

uczciwość małżeńska

uczucie

uczucie zmysłowe

uczuciowość

uczuciowość

utylitaryzm

używanie osobybrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

wada

wady

wartości seksualne

wartość moralnabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

65

wartość ontyczna

wartość ontyczna

wartość osoby

wartość seksualnawiąże się bądź z ”całym człowiekiem drugiej płci”, bądź też w szczególnej mierzezwraca się do jego ”ciała”, jako do ”możliwego przedmiotu użycia” (Wojtyła K.Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.109)

wdowieństwo

węzeł małżeński

wielodzietnośćrodziny wielodzietne w Polsce liczone są jako rodziny, które mają troje i wię-cej dzieci (http://ks.sejm.gov.pl:8009/kad3/083/30831064.htm [online; dostęp2008-08-28])

wierność małżeńska

więź rodzinna

wkładka wewnątrzmacicznaw swoim założeniu jest środkiem wczesnoporonnym. Wprowadzona do ma-cicy, uciska delikatną błonę śluzową, powodując reaktywne zapalenie en-dometrium a często uszkadzając ją. Efektem działania wkładki jest unie-możliwienie implantacji embrionu w macicy, jest więc przyczyną wczesnejaborcji (http://www.opoka.org.pl/biblioteka/I/ID/9810V 05.html [online; dostęp2008-08-28])

władza duchowa

66

zespoły zaburzeń po aborcji

władza rodzicielskaas

wolabrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

wolnośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

wstrzemięźliwośćbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

wstrzemięźliwość okresowa

wychowanie

wychowanie miłościbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedialność. Lublin 1986, s.)

wychowanie w rodzinie

zapłodnienie

zasada użytecznościgłosi maksimum przyjemności dla jak największej liczby ludności, oczywiście, przyrównoczesnym minimum przykrości dla tejże liczby (Wojtyła K. Miłość i odpowie-dzialność. Lublin 1986, s.38)

zespoły zaburzeń po aborcjiaborcja jest brutalną ingerencją w naturę kobiety. Zabicie własnego dziecka nisz-czy najpiękniejszy wymiar kobiecości, jakim jest macierzyństwo. Aborcja brutalniezrywa więź, jaka od momentu poczęcia zaistniała pomiędzy nią a dzieckiem. Ztego też powodu matka dziecka z wielkim trudem może odzyskać nie tylko rów-nowagę biologiczną, ale także psychiczną i duchową. Nieuchronnie niszczy wraz

67

zgoda małżeńska

z życiem poczętym samą siebie (Słownik małżeństwa i rodziny. Red. E. Ozorow-ski. Łomianki-Warszawa 1999, s. 347-348 (Hasło: Poronienie sztuczne, IV. Aspektwychowawczy))

zgoda małżeńska

zharmonizowanie egoizmówbrak (Wojtyła K. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 1986, s.)

zmysłowość

życie

życie nadprzyrodzone

68

Antropologia filozoficzna

3. INDEKS DZIEDZINOWY

ANTROPOLOGIA FILOZO-FICZNA

ANTROPOLOGIA PERSONALI-STYCZNA

alteri incommunicabilisautodeterminacjabezinteresownośćcnotacnota czystościcnota miłościczułośćczynczyn wewnętrznyczyn zewnętrznydar z siebiedobrodobro godziwedobro użytecznedobro wspólneegoizmegoizm uczućegoizm zmysłówetyka personalistycznakoleżeństwokomunia osóbkonsumpcjonizmkrytyka sytuacjonizmu

krytyka utylitaryzmumałżeństwomiłośćmiłość cielesnamiłość dwustronnamiłość jednostronnamiłość oblubieńczamiłość pożądaniamiłość upodobaniamiłość wzajemnamiłość życzliwościnatura osobynorma personalistycznaobiektywizacjaobiektywnośćodpowiedzialnośćosobapersonalizmpięknopodmiotpoznanieprawdaprzedmiotprzeżycie miłościprzyjaźńprzyjemnośćprzykazanie miłościrelacja

69

Antropologia personalistyczna

resentymentrodzinarozumsamopanowaniesamoposiadaniesamostanowieniesprawiedliwośćsubiektywizmsubiektywizm uczućsubiektywizm wartościsubiektywnośćsublimacjasui iurissympatiaśrodek do celutworzenieużywanie osobywartość moralnawartość seksualnawolawolnośćwstrzemięźliwośćwychowanie miłościzasada użytecznościzharmonizowanie egoizmów

ANTROPOLOGIA PERSO-NALISTYCZNA

afirmacja wartości osoby jakoosoby

NAUKAnauki społeczne

NAUKI PRAWNE

PRAWO KANONICZNE

małżeństworodzina

NAUKI SPOŁECZNEdemografiademografia ekonomicznademografia historycznademografia matematycznademografia ogólnademografia opisowademografia potencjalnademografia społecznadoktryny demograficznemaltuzjanizmneomaltuzjanizmpolityka ludnościowaprognozy demograficzne

PRAWO RODZINNEbigamia

SOCJOLOGIA RODZINYbigamiadziedziczenie bilateralnedziedziczenie matrylinearnedziedziczenie patrylinearnegrupa społecznainstytucjamałżeństwo (socjologia)rodzina dużarodzina duża rozproszonarodzina duża zredukowanarodzina (funkcja emocjonalno-

-ekspresyjna)rodzina (funkcja kontrolna)rodzina (funkcja materialno-

-ekonomiczna)rodzina (funkcja produkcyjna)rodzina (funkcja prokreacyjna)rodzina (funkcja psycho-higie-

niczna)rodzina (funkcja seksualna)

70

Teologia moralna

rodzina (funkcja socjalizacyjno--wychowawcza)rodzina (funkcja socjalizująca)rodzina (funkcja usługowo-opie-

kuńcza)rodzina (funkcje)rodzina industrialnarodzina małarodzina matriarchalnarodzina niepełnarodzina nuklearnarodzina patriarchalnarodzina pełnarodzina poszerzonarodzina poszerzonarodzina preindustrialnarodzina rozbita (socjologia)rodzina (socjologia)rodzina (struktura)rodzina (typy)rodzina wielodzietnarodzina wielopokoleniowarodzina zastępczarodzina zrekonstruowana

ANTROPOLOGIA KULTUROWA

egzogamiaendogamiamonogamiapoliandriapoligamiapoligynia

TEOLOGIA

TEOLOGIA MAŁŻEŃSTWA IRODZINY

małżeństworodzina

TEOLOGIA MORALNA

TEOLOGIA MORALNA FUNDA-MENTALNA

sprawności naturalnesprawność

TEOLOGIA MORALNA MAŁ-ŻEŃSTWA I RODZINY

rodzicielstwo odpowiedzialne

71