1

2

ค ำน ำ

หนงสอเลมนจดท ำขนเพอเปนสอกำรเรยนกำรสอน ในรำยวชำภำษำไทย โดยมชอเรองวำ ค ำซอนโดย

ในหนงสอเลมนจะเนนในเรองควำมหมำยของค ำซอน และกำรน ำไปใชและกำรสงเกต และหนงสอเลม

นจะไมส ำเรจไดหำกไมไดค ำแนะน ำจำก อำจำรยพมพใจ อนำลำ ผจดท ำหวงเปนอยำงยงวำหนงสอเลม

นคงมประโยชนไมมำกกนอยแกผอำน หำกมขอผดพลำดประกำรใดกขออภยมำ ณ โอกำสนดวย

จดท ำโดย

นำยเกรกรชย แสนเขอน

3

สำรบญ

เรอง หนำ

ค ำน ำ ๑

สำรบญ ๒

ค ำซอน

- ควำมหมำย ๔-๑๒

- ลกษณะกำรน ำค ำมำซอนกน ๑๒-๑๕

4

ค ำซอน

ค ำซอน (บำงทเรยก ค ำค) หมำยถง ค ำทเกดจำกกำรสรำงค ำโดยน ำค ำทมควำมหมำย

เหมอนกน คลำยกน ตรงขำมกน หรอมควำมเกยวของ สมพนธกนในทำงใดทำงหนงมำเขยนซอน

กน ซงอำจท ำใหเกดควำมหมำยเฉพำะหรอควำมหมำยใหมขนมำ ค ำซอนสำมำรถจ ำแนกจดประสงค

ของกำรซอนค ำไดเปน 2 ลกษณะ ดงน

1. ซอนเพอควำมหมำย เปนกำรน ำค ำทมควำมหมำยสมบรณมำซอนกนตงแต 2 ค ำขนไป ไดแก

1.1 ค ำทมควำมหมำยเหมอนกน

กก + ขง กกขง

ใหญ + โต ใหญโต

นม + นม นมนม

ก + ยม กยม

1.2 ค ำทมควำมหมำยเปนพวกเดยวกน

บำน + เรอน บำนเรอน

แขง + ขำ แขงขำ

5

หำง + รำน หำงรำน

เนอ + ตว เนอตว

1.3 ค ำทมควำมหมำยเกยวของกน

ลก + หลำน ลกหลำน

เหงอก + ฟน เหงอกฟน

ขำว + ปลำ ขำวปลำ

พ + นอง พนอง

1.4 ค ำทมควำมหมำยตรงขำมกน

ผด + ชอบ ผดชอบ

ได + เสย ไดเสย

เทจ + จรง เทจจรง

แพ + ชนะ แพชนะ

2. ซอนเพอเสยง เปนกำรน ำค ำทมเสยงคลำยกนมำซอนกน เพอใหออกเสยงงำยขน ค ำทน ำมำ

ซอนนนอำจมควำมหมำยเพยงค ำเดยว หรอไมมควำมหมำยทงสองค ำกได วธกำรสรำงค ำซอนเพอ

6

เสยง ไดแก

2.1 น ำค ำทมเสยงพยญชนะตนเหมอนกน แตเสยงสระตำงกนมำซอน

กน เชน งมงำม โดงดง จรงจง ซบซบ ตมตำม ซบซอน ทอแท

2.2 น ำค ำทมเสยงพยญชนะตนเหมอนกน เสยงสระเดยวกน แตเสยงตวสะกดตำงกนมำ

ซอนกน เชน อดอน ลกลน ออดออน รวบรวม

2.3 น ำค ำทมเสยงพยญชนะตนตำงกน แตมเสยงสระเดยวกนมำซอน

กน เชน แรนแคน รอมชอม อำงวำง รำบคำบ จมลม

2.4 น ำค ำทไมมควำมหมำยมำซอนกบค ำทมควำมหมำย เพอใหสะดวกในกำรออก

เสยง มกใชในภำษำพดเทำนน เชน กระดกกระเดยว อดเอด ตำเตอ พยำยงพยำยำม

2.5 เพมพยำงคลงในค ำซอนเพอใหมเสยงสมดล พยำงคทแทรกมกเปน "กระ" เชน

ดกดก กระดกกระดก

จมจม กระจมกระจม

หนงหนง กระหนงกระหนง

ตงตง กระตงกระตง

7

2.6 น ำค ำซอน 4-6 พยำงคทมเสยงสมผสภำยในค ำมำซอนกน ขำเกำเตำเลยง ถวยโถโอ

ชำม ประเจดประเจอ ทรพยในดนสนในน ำ

3. ขอสงเกตเกยวกบค ำซอน เปนค ำซอนทซอนเพอควำมหมำยและซอนเพอเสยง มขอสงเกตท

ส ำคญดงน

3.1 ค ำทน ำมำซอน เปนค ำไทยซอนกบค ำไทย ค ำไทยซอนกบค ำตำงประเทศ หรอค ำ

ตำงประเทศซอนกบค ำตำงประเทศกได เชน

ค ำซอนทมำจำก ไทย + ไทย

ชก + ชม ชกชม

อวน + พ อวนพ

ผ + สำง ผสำง

เจำ + นำย เจำนำย

ค ำซอนทมำจำก ไทย + ตำงประเทศ (ไทย + เขมร)

งำม + ลออ งำมลออ

เงยบ + สงบ เงยบสงบ

8

แบบ + ฉบบ แบบฉบบ

โง + เขลำ โงเขลำ

ค ำซอนทมำจำก ตำงประเทศ + ตำงประเทศ (บำล + สนสกฤต)

อดม + สมบรณ อดมสมบรณ

เหต + กำรณ เหตกำรณ

อทธ + ฤทธ อทธฤทธ

มตร + สหำย มตรสหำย

ค ำซอนทมำจำก ตำงประเทศ + ตำงประเทศ (เขมร + บำล)

รป + ทรง รปทรง

สข + สงบ สขสงบ

พละ + ก ำลง พละก ำลง

ภม + ล ำเนำ ภมล ำเนำ

3.2 จ ำนวนค ำทน ำมำซอน ค ำทน ำมำซอนอำจมจ ำนวน 2 ค ำ 4 ค ำ หรอ 6 ค ำ ค ำซอนเรยก

อกอยำงหนงวำ ค ำค เชน

9

ค ำซอน 2 ค ำ ยกษมำร ขำทำส ศลธรรม ขบข เครงครด งอแง

ค ำซอน 4 ค ำ กหนยมสน ชวดถหำง เจำบญนำยคณ ทนอนหมอนมง

ค ำซอน 6 ค ำ อดตำหลบขบตำนอน นอนกลำงดนกนกลำงทรำย

3.3 ควำมหมำยของค ำซอน แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ

3.3.1 ควำมหมำยคงเดม ค ำซอนบำงค ำมควำมหมำยคงตำมควำมหมำยของค ำท

น ำมำซอน เชน แกชรำ ซำกศพ พดว เสอสำด เปนตน

3.3.2 ควำมหมำยใหม ค ำซอนทมควำมหมำยใหมมหลำยลกษณะ ดงน

ควำมหมำยแคบลง คอ มควำมหมำยทเนนค ำใดค ำหนง ซงจะเปนค ำหนำ

หรอค ำหลงกได เชน ปำกคอ หวห ทองไส เปนตน

ควำมหมำยกวำงขน คอ มควำมหมำยรวมไปถงอยำงอนทมลกษณะรวมกน

หรอจ ำพวกเดยวกน เชน

ถวยโถโอชำม หมำยถง ภำชนะใสอำหำรและสงของอน ๆ

ป ยำตำยำย หมำยถง อวยวะภำยใน ไมเฉพำะตบ ไต และไส เทำนน

ควำมหมำยเชงอปมำ คอ มควำมหมำยเปลยนไป เกดเปนค ำทมควำมหมำย

10

ใหมในเชงอปมำ เชน

ขำเกำเตำเลยง หมำยถง คนทเคยรบใช

อยกน หมำยถง กำรใชชวตอยรวมกน

เจำบญนำยคณ หมำยถง ผทมบญคณ

ไปลำมำไหว หมำยถง รจกกำลเทศะ

ขงกรำขำกแรง หมำยถง รำยพอ ๆ กนทงสอง

ฝำย

ขำวยำกหมำกแพง หมำยถง ควำมเปนอยฝดเคอง

หวหำยสะพำยขำด หมำยถง ไมมทพงพำอำศย

ดดดม หมำยถง ควำมซำบซงใจ

ปำกหอยปำกป หมำยถง ชอบนนทำเลกนนทำ

นอย

3.4 ควำมสมพนธของเสยงสระ ค ำทซอนเพอเสยงจะมควำมสมพนธระหวำงสระหลงกบ

สระหนำ หรอสระอน ๆ กบสระอะ สระอำ หรอสระเดยวกน เชน

11

สระหลงกบสระหนำ เชน ดกดก จกจก ออ ดด โอเอ โลเล เหลำะแหละ กอก

แกก ออแอ

สระเดยวกน เชน เปดเปง (เฉพำะขอนไมคอยมปรำกฏ จะมมำระหวำงสระหลงกบ

สระหนำ)

3.5 ต ำแหนงและควำมหมำย ค ำซอนบำงค ำ ถำเปลยนต ำแหนงของค ำ ควำมหมำยจะ

เปลยนไปจำกเดมและใชตำงกน แตบำงค ำมควำมหมำยคงเดม เชน

ควำมหมำยเปลยนแปลง

เหยยดยำว ยดตวออกไปในทำนอน ใชกบคนหรอสตว เชน นองสำว

นอนเหยยดยำวอยใตตนลลำวด

ยำวเหยยด มควำมยำวมำก เชน รถตดไฟแดงเปนแถบยำวเหยยด

ควำมหมำยคงเดม

แจกจำย แบงปนใหไปทว ๆ เชน สภำกำชำดมำแจกจำยสงของใหกบผ

ประสบอทกภย

จำยแจก เอำออกใชหรอให เชน คณครจำยแจกอปกรณตำง ๆ ใหแก

12

นกเรยน

ลกษณะกำรน ำค ำมำซอนกน

๑. ค ำไทยซอนกบค ำไทย กำรน ำค ำไทยมำซอนกน มทมำไดหลำยลกษณะ

- ไทยเดมกบไทยปจจบน พดว

- ไทยกลำงกบไทยถน ครบำ

- ไทยกลำงกบไทยกลำง ฟำดน

- ไทยปจจบนกบไทยปจจบน ขดแยง

๒. ค ำไทยซอนกบค ำภำษำอน ค ำทไทยน ำซอนกน เชน

- ไทยกบเขมร โงเขลำ

- ไทยกบบำล กำรงำน

13

- ไทยกบสนสกฤต โคตรเหงำ

- ไทยกบจน ตดแจ

- ไทยกบองกฤษ แบบแปลน

๓. ค ำภำษำอนกบค ำภำษำอน ค ำทไทยน ำมำซอนกน เชน

- ค ำเขมรกบค ำเขมร สงบเสงยม

- ค ำเขมรกบบำลสนสกฤต เสดจประพำส

- ค ำบำลสนสกฤตซอนกน

ชนดของค ำซอน

ค ำซอนแบงออกเปน ๒ ชนด คอ

14

๑. ค ำซอนเพอควำมหมำย เกดจำกค ำมลทมควำมหมำยอยำงเดยวกน ใกลเคยงกนหรอ

ตรงกนขำมมำรวมกน

๑) ควำมหมำยอยำงเดยวกน เชน เตบโต

๒) ควำมหมำยใกลเคยงกน เชน เรอแพ

๓) ควำมหมำยตรงกนขำม เชน เทจจรง

๒. ค ำซอนเพอเสยง เกดจำกกำรน ำค ำทมเสยงคลำยคลงกนมำซอนเพอใหออกเสยงงำยขน มเสยง

คลองจองกน เกดควำมไพเรำะขนเชน

ควำมหมำยของค ำซอน

กำรน ำค ำมำรวมกนจนเกดเปนค ำซอน ค ำใหมทเกดขนอำจมควำมหมำยลกษณะใด

ลกษณะหนง ดงน

๑. ควำมหมำยอยทค ำตน เชน ใจคอ

15

๒. ควำมหมำยอยทค ำทำย เชน เครองไมเครองมอ

๓. ควำมหมำยอยทค ำตนและค ำทำย เชน เครำะหหำมยำมรำย (เครำะหรำย)

๔. ควำมหมำยอยทค ำทกค ำ เชน คบำนคเมอง

๕. ควำมหมำยอยทค ำใดค ำหนง สวนอกค ำนนชวยเนนควำมหมำยใหชดเจนยงขน

(ควำมหมำยแคบลง) เชน เงยบเชยบ

๖. ควำมหมำยอยทค ำทกค ำ ซงมควำมหมำยทกวำงออกไป (ควำมหมำยกวำงขน) เชน พ

นอง

๗. ควำมหมำยใหมในเชงอปมำ เชน ขมขน

16