บทที่ 5 การประยุกต์มาตรการสากล ... · 2017-09-20 · ประเทศท าให้การประยุกต์น าเอามาตรการสากลมาใช้ใน

แนวทางการประยกตมาตรการสากลเพอการตอตานการทจรตของประเทศไทย รายงานฉบบสมบรณ: บทท 5

_____________________________________________________________ ส านกงาน ป.ป.ช. คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 5-1

บทท 5 การประยกตมาตรการสากลในการตอตานการทจรตส าหรบ

ประเทศไทย

เนองจากโครงสรางทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง และวฒนธรรมทแตกตางกนในแตละประเทศท าใหการประยกตน าเอามาตรการสากลมาใชในประเทศไทยตองค านงถงบรบทของเวลาและสถานททแตกตางกนดวย เชน ในบางทการตระหนกถงประโยชนสาธารณะ (public interest) อาจจะมมากซงจะสงผลใหเกดการทจรตนอย ในขณะทในบางทอาจจะมนอยซงจะสงผลในทางตรงกนขาม ในประเทศทพฒนาแลวซงมพนฐานทางโครงสรางของสถาบนทเขมแขงและมประสทธภาพประกอบกบการมแรงเสรมในวฒนธรรมทตอตานและไมยอมรบการทจรต จะท าใหการตอตานการทจรตมประสทธภาพในตวเองสง ซงประเทศในกลมสแกนดเนเวยทเปนกรณศกษาในบทท 4 แสดงใหเหนถงลกษณะดงกลาวน

ในขณะทประเทศกรณศกษาในแถบเอเชยตะวนออกและเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงไดน าเสนอไวในบทท 4 เชน ประเทศสาธารณรฐเกาหล (เกาหลใต) ญปน และสงคโปร ซงเปนกลมประเทศทอยในภมภาคเดยวกนหรอใกลเคยงกน แมจะมพนฐานทางโครงสรางเดมทคลายคลงกน แตกมพฒนาการในการสรางความเขมแขงทางสถาบนและการสรางวฒนธรรมตอตานการทจรตทแตกตางไปจากประเทศไทย จนเปนทยอมรบในระดบสากล

ในสวนของมาตรการขององคกรระหวางประเทศทเสนอไวในบทท 3 กเชนกน มาตรการหลายอยางทเปนมาตรฐานสากลกไดรบการปฏบตในประเทศไทยมานานแลว เชน การตองมหนวยงานตอตานการทจรตโดยตรงตาม UN Convention against Corruption ของประเทศไทยกมป.ป.ช.ท าหนาทนอย อยางไรกตาม หลาย ๆ มาตรการกไมงายนกทจะน ามาใช ซงคงไมใชแตเฉพาะในประเทศไทย แมแตประเทศสมาชกขององคกรระหวางประเทศเองกมปญหาในการน ามาใชเชนกน เชน ระบบกฎหมายทแตกตางกนท าใหการน ามาตรการบางมาตรการมาใชไดล าบากอยางทเกดในกรณการใหสตยาบนกบ UN Convention against Corruption กเกดปญหานกบหลาย ๆ ประเทศและกเปนปญหาทท าใหบางประเทศยงไมท าการลงสตยาบน



อยางไรกตาม มาตรการตาง ๆ เหลานจะมประโยชนยงถาเราสามารถพจารณาถงเงอนไขตาง ๆ เหลาน และสามารถน าเอามาตรการตาง ๆ มาปรบเพอประยกตน ามาใชโดยพจารณาถงพนฐานของสงคมไทยเกยวกบการทจรต พนฐานตาง ๆ ในบรบทของการทจรตในประเทศไทย เชน สภาพการณของแตละมาตรการทเปนอยในปจจบน องคการทเกยวของ วธการด าเนนงาน และกฎหมาย ประเดนตาง ๆ เหลานจะไดรบการน าเสนอ เพอแสดงใหเหนถงสงทเกดขนจรงในมาตรการตาง ๆ ในการตอตานการทจรตในประเทศไทย และจะน าไปสการวเคราะหโดยผสานกบบทเรยนของมาตรการสากลโดยค านงถงบรบทของสงคมไทย ทงน เพอใหเหนถงขอจ ากดของสภาพและมาตรการของการตอตานการทจรตในปจจบนและใหเหนถงขอจ ากดของมาตรการสากลทน ามาประยกตใช ซงเปนการเชอมชองวางระหวาง “สงทเกดขนจรง” ในสงคมไทย กบ “สงทควรจะเปน” ของมาตรการสากล อนจะน าไปสขอเสนอในกระบวนการด าเนนงานตามมาตรการสากลทเปนรปธรรมทนาจะน าไปด าเนนการปฏบตใหไดผลจรงในบทสดทาย

มาตรการเชงสนบสนน

5.1 มาตรการการจดท าการส ารวจทศนคต

การท าการส ารวจถอวาเปนมาตรการทดในเชงสนบสนนเพอการปองกนการทจรต ทงน เพราะผลจากการส ารวจเกยวกบการรบรและการไดมประสบการณโดยตรงจากประชาชนจะเปนขอมลทดตอหนวยงานรฐตาง ๆ ทถกท าการส ารวจ และนอกจากจะเปนแนวทางใหหนวยงานรฐไดรบรถงสถานะในการทจรตของตนแลวยงน าไปสการปรบปรงแกไข และในบางกรณการแขงขนกนเพอใหเกดการปรบปรงแกไข กลาวคอการส ารวจเพอใหเกดการวด (measurement) จะท าใหเราสามารถบงชธรรมชาตและขอบเขตของการทจรต ท าใหเราสามารถบงชการด าเนนการและการจดอนดบความส าคญเพอการตอตานการทจรต (UNODC 2004: 473) นอกจากนยงสรางความตนตวตอสภาพปญหาและผลจากการทจรต ตวอยางทดทสดไดแกการท าการส ารวจ CPI ของ Transparency International ทท าแลวกอใหเกดการตนตวไปทวโลกในอนดบของความดและความแยในการทจรตของตนเมอเปรยบเทยบกบประเทศอน ๆ

ในขณะเดยวกน การส ารวจประสทธภาพและประสทธผลของหนวยงานทเกยวของกบการตอตานการทจรตเองในลกษณะของการส ารวจความพงพอใจในการใหบรการ กท าใหหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของเหลานน าไปปรบปรงการท างานของตนเองเพอใหมประสทธภาพและประสทธผลในการตอตานการทจรตไดดขน การท าการส ารวจในลกษณะน นอกจากจะเปนการสรางการมสวนรวม



จากผใชบรการและเปดโอกาสใหผใชบรการไดแสดงพดถงความพอใจในบรการทตนไดรบแลว จะท าใหทราบขอมลวาเรองใดหรอหนวยงานตอตานการทจรตใดมปญหามากนอยเพยงไร แลวหาตวแปรและจดล าดบความส าคญเพอก าหนดกลยทธและมาตรการในการด าเนนการตอไป กลาวคอ การส ารวจความพงพอใจในการใหบรการจะเปนการส ารวจในเชงการวดการบรหารจดการในการใหบรการในการตอตานการทจรต ทงน เพอน าไปพฒนาการบรหารจดการในเรองน ใหมประสทธภาพมากยงขน และถาการด าเนนการของหนวยงานมประสทธภาพมากยงขน การตอตานการทจรตกจะมผลดยงขนตามไปดวย

ดงทไดกลาวมาน จะเหนไดวามาตรการการส ารวจนนแบงออกไดเปน 2 สวนคอ

1 การส ารวจหนวยงานรฐตาง ๆ รวมถงองคการทมหนาทตอตานการทจรตวามความเทยงธรรม (integrity) หรอไม

2 การส ารวจองคการทมหนาทในการตอตานการทจรตวามประสทธภาพและประสทธผลในการใหบรการประชาชนและท าหนาทในการตอตานการทจรตไดดเพยงไร

จะเหนไดวาการส ารวจทง 2 ขอน มความส าคญอยางยงตอ ป.ป.ช. (และองคการอสระอน ๆ) เองดวย ในฐานะทเปนหนวยงานอสระทท าหนาทในการปองกนและปราบปรามการทจรต เพราะ ป.ป.ช. ในฐานะทเปนองคการก ากบดแลใหเกดความเทยงธรรมขนในหนวยงานภาครฐ ตองเปนแบบอยางทดในการอยในมาตรการการสรางความเทยงธรรมใหเกดขนดวยเชนกน ยงไปกวานน ป.ป.ช. ในฐานะทเปนองคกรอสระซงปลอดจากการก ากบดแลของฝายบรหาร ตองสรางระบบการก ากบดแลตวเองใหเปนแบบอยางตอหนวยงานอนและเปนการสรางภมคมกนใหตวเอง ไมวาจะเปนการปลอดจากการทจรตเอง หรอในแงของการท างานทมประสทธภาพและประสทธผล และในสวนของ ป.ป.ช. เองกควรมการส ารวจประเมนในดานของประสทธภาพและประสทธผล เชน ในลกษณะของ competency ในรปแบบตาง ๆ ดวยเชนกน ซงทง 2 ขอน การส ารวจจะท าใหไดขอมลทจะน ามาวเคราะหเพอน าไปใชในการด าเนนการตอไป ซงเปนแนวคดทสอดคลองกบขอเสนอแนะทไดจากการจดระดมความคดเหนกลม (focus group) ของโครงการน

สภาพการณปจจบนของมาตรการนในประเทศไทยคอยงไมมการส ารวจทศนคตทงเพอการศกษาภาพรวมของการคอรรปชนในประเดนตาง ๆ และในหนวยงานตางๆ สวนการส ารวจเกยวกบประสทธภาพและประสทธผลของหนวยงานรฐตาง ๆ โดยรวมนน ทาง ก .พ. ไดมแบบส ารวจเกยวกบเรองน แตเปนการส ารวจประสทธภาพและประสทธผลในการท างานเพอการพฒนา



องคการ ทงทเปนองคการของรฐและองคการอสระในการตอตานการทจรตเองโดยเฉพาะนน ยงไมมการพฒนา อยางไรกตาม ทาง ป.ป.ช. กเหนความส าคญของเรองนและใหทนวจยเพอศกษารปแบบการส ารวจเพอวดระดบการทจรตของในประเทศไทยอย

จากการส ารวจขอมลของโครงการวจยน มาตรการนไดถกใหความส าคญมากในกรณของประเทศเกาหลและประเทศสงคโปร โดยกรณของประเทศเกาหล KICAC ไดจดท าการส ารวจเพอประเมนความเทยงธรรม (Integrity Evaluation: IE) การส ารวจแบบ IE ของ KICAC นนจะตางกบ CPI ของ TI เพราะ CPI จะเนนแตเรองการรบร (perception) ของกลมตวอยางทถกท าการส ารวจเทานน แต IE ของ KICAC นอกจากจะท าการส ารวจการรบรแลวยงเพมการส ารวจผทมประสบการณตรงทไดมการตดตอกบหนวยงานรฐบาลกลาง องคกรปกครองทองถน ส านกงานการศกษา และองคการสาธารณะอน ๆ ดวย ดงทไดกลาวไวในบทท 4 แลววา การส ารวจแบบ CPI ของ TI จะมปญหาในตวรปแบบของการส ารวจเอง เพราะดชนทวดการรบรอาจจะแตกตางจากความเปนจรง และนอกจากนยงไมไดมการบงชเรองและระดบของการทจรต ในขณะท IE ของ KICAC ไดท าการส ารวจทง 2 อยาง และลงไปในรายละเอยดของเรองและหนวยงานตาง ๆ ตวอยางการท า IE ในป พ.ศ. 2548 ทาง KICAC ไดท าการส ารวจถง 1,330 เรอง ใน 325 หนวยงาน โดยท าการส ารวจทางโทรศพท

ผลของการส ารวจจะประกาศผานสอ เพอใหแขงขนกนในการท าอนดบของแตละหนวยงานใหดขน (ซงจะเหนไดวา มาตรการนตองการความรวมมอกบมาตรการการใหบทบาทแกสอ) และในการจดท า IE น ทาง Indonesian Anti-Corruption Agency (KPK) ซงไดรวมลงนามความรวมมอกบ KICAC ไดรบความชวยเหลอจาก KICAC ในการจดท าการส ารวจแบบ IE นในประเทศอนโดนเซย (ซงกจะเปนไดอกวามาตรการนตองใชผสมผสานกบมาตรการอน เชน มาตรการการสรางเครอขายระหวางประเทศ) ลกษณะการขอความรวมมอและขอความชวยเหลอในการจดส ารวจน จะเปนขอเสนอทจะน าเสนอตอไปในบทท 6

ในกรณของประเทศสงคโปร (โปรดดรายละเอยดไดในบทท 4) การท าการส ารวจทศนคตกไดรบการใหความส าคญไมนอยเชนกน โดย CPIB ไดแบงการท าการส ารวจทศนคตออกเปน 2 แบบคอ

1 การจดท าการส ารวจจากผใชบรการภายนอก (External customer survey) จะมการจดท าทกป โดยเปนการส ารวจแบบเจาะกลมผทเคยด าเนนการเรองตาง ๆ ผานทาง CPIB ทงน เพอใหทราบถงความพงพอใจเพอทจะน ามาเปนขอมลในการปรบปรงการบรการงานขององคการ



2 การจดท าการส ารวจการรบรของสาธารณะ (Public perception survey) จะมการจดท าทก 2-3 ปโดยมเปาหมายหลกเพอตรวจสอบการรบรท วไปเกยวกบเรองการทจรตในสงคโปร เพอตรวจสอบความเชอมนของประชาชนเกยวกบองคการและตอการท างานของ CPIB และเพอตรวจสอบความเขาใจของประชาชนตอความหมายและขอบเขตของการทจรต

ในการท าการส ารวจ CPIB จะจางเอกชนใหท า แตจะเปนผออกแบบแบบสอบถามในเรองตาง ๆ เชน ค าถามเกยวกบแนวโนมหรอชองวางทอาจท าใหเกดการทจรตเอง นอกจากน ทาง CPIB ยงไดจดใหมการวจยและพฒนา เชน ในรปแบบของการ benchmark กบองคการตอตานการทจรตอน เพอใชในการพฒนาองคการตอไป

การจดท าการส ารวจทศนคต แมจะเปนมาตรการทยากในแงทตองก าหนดประเดนทตองการจะรเกยวกบการทจรตและประเดนอน ๆ เพอเปนค าถามในการส ารวจ เชน จะออกแบบค าถามเพอใหไดขอมลจากหนวยงานใดในเรองอะไร แตเมอเทยบกบมาตรการอนแลวจะงายกวามาก เพราะไมจ าเปนตองผานเงอนไขของบรบททางสงคมและการเมองมากเหมอนกบมาตรการอน ๆ เนองจากเปนเพยงแคการส ารวจเทานน ในดานของวธการจดท าการส ารวจวธการของประเทศเกาหลทใชผสมผสานระหวางการส ารวจจากการรบร (perception) และจากประสบการณ (experience) จะท าใหไดขอมลทแมนย ากวาการส ารวจจากการรบรเพยงอยางเดยว

ดงทไดเสนอไวในตอนตน การส ารวจทศนคตควรท าทง 2 ดานคอ ส ารวจทงทศนคตจากประชาชนและจากหนวยงานเกยวกบการทจรต และส ารวจประสทธภาพในการใหบรการของหนวยงานทอ านาจหนาทในการตรวจสอบเกยวกบการทจรตเอง ทงน เพราะถาหนวยงานในการตอตานการทจรตมประสทธภาพและประสทธผลสง การด าเนนการตอตานการทจรตกจะไดผลดเลศไปในตว

สวนในการจดท าการส ารวจนน อาจมได 2 วธ

วธแรกเปนวธลดแตตองใชควบคกบมาตรการอน โดย ป.ป.ช. สามารถสรางเครอขายระหวางประเทศโดยขอความชวยเหลอจาก KICAC (หรอ ACRC ในปจจบน) เพอใหถายทอดเทคนคและวธการในการจดท าการส ารวจให ในดานนจะน ามาซงขอดประการหนงดงทถกเสนอไวในการจดระดมความคดเหนกลม (focus group) คอ เมอมการสรางเครอขายแลวทส าคญคอมการปฏบตทเปนรปธรรมตามมา



วธทสอง เนองดวยขอจ ากดทางดานบคลากรของ ป.ป.ช. เอง ป.ป.ช. อาจจางผเชยวชาญใหท าการออกแบบการส ารวจและรวมถงท าการส ารวจใหดวยกได แตคงตองใชเวลาในการพฒนาระยะหนง

มาตรการนนาจะเปนมาตรการระยะสนททาง ป.ป.ช. จดท าไดเลยเพราะมปจจยพนฐานทมอยเดมทท าใหมาตรการนสามารถด าเนนการไดดซงกคอการท ป.ป.ช. มความรวมมอกบสถาบนการศกษาตาง ๆ อยแลว โดยสถาบนการศกษาตาง ๆ กจะมความช านาญในการสรางเครองมอในการท าการส ารวจในรปแบบตาง ๆ และความรวมมอในลกษณะน นาจะเกดขนไดงายเพราะเปนการรวมมอทอยบนฐานของวชาการทสามารถน าพาไปสการลดปญหาการทจรตเพอพฒนาประเทศใหดขน นอกจากน การสรางความรวมมอระหวางประเทศกบหนวยงานตอตานการทจรตดวยกนกนาจะท าไดงาย เพราะไมไดมลกษณะของการแขงขนกนเหมอนภาคธรกจ ซงลกษณะนกจะสอดคลองกบมาตรการการสรางเครอขายทจะน าเสนอตอไป

เงอนไขของความส าเรจในมาตรการนควรจะเปนเรองของการออกแบบส ารวจทถกตองทางวชาการโดยมผท าการส ารวจทมความนาเชอถอและไมมอคต และอกประเดนหนงทส าคญอยางยงคอ เนองจากบรบททางวฒนธรรมของไทยท าใหคนไทยและหนวยงานตาง ๆ ไมเคยชนกบการส ารวจทจะน าไปสการประเมนหนวยงาน ดงนน ตองการสรางความชดเจนวาการจดท าการส ารวจน จะตองใชหลกของการส ารวจแบบกลยาณมตรหรอแบบสรางสรรค ไมใชการส ารวจเพอจบผด ทงน เพอใหไดขอมลทน าไปสการสรางความรวมมอและเพอไปปรบปรงการท างานใหมประสทธภาพมากขน

5.2 มาตรการการศกษาและฝกอบรมเพอสรางคานยมสงคมปลอดคอรรปชน

การมกฎหมายปองกนและปราบปรามคอรรปชนจะไรประโยชนอยางสนเชงหากขาดการบงคบใชจรงในทางปฏบต ในกรณของประเทศไทย สาเหตส าคญทกฎหมายขาดการบงคบใชอยางจรงจงเน องมาจากคานยมทยอมรบการทจรตคอรร ปชนเปนเรองปกตในชวตประจ าวนและวฒนธรรมทเออตอการเกดการคอรรปชน ไมวาจะเปนการตดสนบนขนาดเลก การหาประโยชนจากระบบอปถมภ ไปถงการแสวงหาผลประโยชนเชงนโยบายอยางเปนระบบ (systematic corruption) ซงสงผลใหการแกปญหาคอรปชนในสงคมไทยเปนเรองยากและตองใชเวลานานในการเปลยนแปลงเนองจากสมพนธถงระดบคานยม (values) ทหยงรากลกของคนในสงคม ในขณะท



มาตรการปราบปรามเนนกระบวนการคนหา ตรวจสอบ (detect) จบกม และลงโทษผกระท าความผดสามารถสงผลลพธไดชดเจนในระยะสนแตกเปนเพยงการแกปญหาทปลายเหตเทานน ดงนน มาตรการปองกน โดยเฉพาะการศกษาและการฝกอบรมเพอชวยวางพนฐานคานยมของ “สงคมปลอดคอรรปชน” จงยงจ าเปนตองด าเนนการควบคกนไปอยางตอเนอง จรงจงและไมสามารถละเลยได

โดยทวไป กจกรรมการใหความรดานคอรรปชนของประเทศไทยมกอยในรปแบบของการบรรยายเปนสวนใหญ โดยมวทยากรหลกจาก ป.ป.ช. และองคกรภาคประชาชนเปนผบรรยายใหความรกบสถาบนการศกษา ตงแตระดบโรงเรยนถงมหาวทยาลย หรอองคกรตางๆตามแตจะไดรบเชญ แตในสวนทงานวจยนจะเนนคอการอบรมในสวนของขาราชการใหมทเพงปฏบตราชการจะไมมหลกสตรภาคบงคบเกยวกบการปองกนคอรรปชนดงทเหนในตวอยางของประเทศสงคโปรหรอฟนแลนด แตจะมโอกาสเขาอบรมกตอเมอส านกงาน ก.พ. หรอหนวยงานตนสงกดจดตงหลกสตรและเชญผเชยวชาญจาก ป.ป.ช. เขาไปบรรยายเทานน ในปจจบน ป.ป.ช. ของไทยไดมการจดตงคณะอนกรรมการประสานงาน ป.ป.ช . จงหวด ทง 8 จงหวดน ารองทเนนการท างานรวมกบสวนทองถนในลกษณะเชงปองกนเปนหลก ซงท าใหสามารถท าหนาทไดใกลชดกบประชาชนในสวนภมภาคมากขน นอกจากน ยงมองคกรรฐและองคกรอสระตางๆทท าหนาทคลายคลงกน เชน ส านกธรรมาภบาลจงหวด ศนยด ารงธรรม ศนยคณธรรม และมลนธประเทศไทยใสสะอาด แตเปนทนาเสยดายวาการด าเนนงานทผานมาขององคกรตางๆดงกลาวไมไดรบการบรณาการเทาทควร เพราะขาดชองทางประสานงานตดตอกนอยางเปนทางการและไมเปนทางการ จงท าใหกจกรรมดานการบรรยายและฝกอบรมมความซ าซอนและไมมประสทธภาพเทาทควร ทงน หนงในขอเสนอแนะของผเขารวมการระดมความคดเหนกลม (focus group) ไดชใหเหนถงประโยชนและเสนอใหมการสราง กลมงานเครอขายเพอปองกนการทจรต ในระดบเจาหนาทปฏบตการเพอวางแผนยทธศาสตรและด าเนนการรวมกน ไมวาจะเปนการจดท าหลกสตร การจดฝกอบรม การจดท าคมอประกอบการสมมนา และการแลกเปลยนวทยากรผบรรยายระหวางหนวยงาน ซงเทากบเปนการเสนอใหมการฝกอบรมอยางมยทธศาสตร มการวางแผน และเปนระบบ

เปนทยอมรบกนวามาตรการดานฝกอบรมนนเปนมาตรการทมความส าคญยง โดยจะถกแทรกไวเปนสวนหนงของมาตรการสากลตางๆซงก าหนดโดยองคกรระหวางประเทศ ไมวาจะเปนธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย OECD หรอ องคการสหประชาชาต ดงทปรากฏในรายละเอยดของบทท 3 โดยเฉพาะในสวนของ UN Convention against Corruption ทเสนอแนะใหหนวยงานทท าหนาทตอตานคอรรปชนควรใหความรและสรางความตระหนกกบสาธารณชน เพอแสวงหา



ความรจากประชาชนในระยะยาว นอกจากน มาตรการใหความรเบองตนเกยวกบการคอรรปชนแกขาราชการและภาคประชาชนจะมสวนชวยกระตนการท างานเชงปราบปรามใหตนตวมากขนเนองจากคาดวาอตราการตรวจจบและรายงานคดทจรตจะเพมขนตามไปดวย ทงน องคการสหประชาชาตไดเผยแพรเอกสารคมอการตอตานคอรรปชนของสหประชาชาตป พ.ศ.2547 (UN Anti-corruption Toolkit) ทแนะน ามาตรการและกจกรรมทเกยวของกบการศกษาและอบรมในรปแบบตางๆ ไดแก การอบรมกลมใหญ กลมเลก การจดกลมเสวนา การจด workshop การศกษาและสนทนาผานกรณศกษา (case study) การสมมนา และการจดเวทอภปราย เปนตน ทงน ขนอยกบวตถประสงค งบประมาณ ลกษณะของการจด จ านวนผเขารวม และผลลพธทคาดหวงเนองจากรปแบบการอบรมทตางกนจะใหผลลพธทไมเหมอนกน หลกการส าคญของการฝกอบรม คอ การออกแบบหลกสตรทเหมาะสมและเปนเชงรก มากกวาการเปนเพยงวทยากรรบเชญตามหนวยงานตางๆทจดและเชญเจาหนาทไปบรรยาย ตวอยางของหนวยงานทนบวาประสบความส าเรจและเปนทยอมรบขององคการสหประชาชาต ไดแก หนวยงาน Independent Anti-Corruption Commission (ICAC) ของประเทศฮองกงทไดรบความชวยเหลอจาก Transparency International ใหจดอบรมไดถง 2,780 ครงในป พ.ศ.2543 และมกจกรรมพดคยพบปะกบประชาชนอก 800 ครงตอปสามารถเขาถงประชาชนได 300,000 คนตอป นอกจากน รปแบบของกจกรรมสนบสนนดงกลาว สามารถเปนไดทงแบบระบกลมเปาหมายตามสถานการณ (situational targeting) และแบบกลมเปาหมายวงกวาง (social targeting) (UN Anti-Corruption Toolkit, 3rd edition, 2004) ยกตวอยางเชน ในประเดนความโปรงใสทเนน situation targeting อาจสนบสนนใหมความโปรงใสมากขนในกระบวนการจดซอจดจาง หรอหากถาเปน social targeting จะเปนเรองของการบงคบใชกฎหมาย พ.ร.บ.ขอมลขาวสารซงสามารถสงผลใหเกดผลกระทบในสงคมวงกวางและไมไดจ าเพาะเจาะจงในเรองใดเรองหนง กลาวโดยสรปตามหลกการของมาตรการปองกนการทจรตระดบสากลนน พบวา มความจ าเปนตองใชมาตรการดานการศกษาและอบรมเพอใหความรและสรางความตระหนกแกสาธารณชนและขาราชการกลมเสยงในเรองคอรรปชน และเพอสงผลใหเกดคานยมดานความซอสตยในการประกอบอาชพและสรางวฒนธรรมทางสงคมทไมยอมรบการทจรตในชวตประจ าวน โดยรปแบบและวธการทสามารถน ามาใชและไดประสทธผลสงสดจะแตกตางกนไปตามบรบทของปญหาและโครงสรางประชากรของแตละประเทศ

นอกจากน จากตวอยางของประเทศทมระดบของการทจรตนอย พบวามมาตรการดานการศกษาและฝกอบรมเปนมาตรการรวมทส าคญ โดยตามอ านาจหนาทของหนวยงาน KICAC หรอ ACRC ในประเทศเกาหล บทบาทหลกหนงในสดาน ไดแก การใหการศกษา (บทบาทอนๆ ไดแก อ านาจดานนโยบาย การพฒนาโครงสรางเชงสถาบน และการบรหารจดการผรองทกข) โดยมการใช



รปแบบการด าเนนโครงการรวมกบองคกรพฒนาเอกชนในการเปลยนแปลงทศนคตของประชาชนเกยวกบคอรรปชน และพฒนาองคความรโดยแลกเปลยนประสบการณกบองคกรระหวางประเทศและองคกรปราบปรามคอรรปชนในประเทศตาง เชน สงคโปร ฮองกง และสหภาพยโรป เปนตน นอกจากนยงไดมการเพมเตมเนอหาเรองการตอตานคอรรปชนในหลกสตรการเรยนการสอนระดบตางๆ อกดวย ส าหรบตวอยางมาตรการของหนวยงาน CPIB ในประเทศสงคโปรนอกเหนอจากการเนนเรองการสอบสวนและปราบปราม ยงมงสรางคานยมใหฝงลกในระบบราชการและขาราชการทกคนวาตองเปนผมคณธรรมสง โดยในชวงเปลยนผานทรฐบาลสงคโปรตองตอสกบการแกวฒนธรรมการทจรตในสงคม ไดใหความส าคญในการฝกอบรมทเจาะจงกลมเปาหมาย โดยแยกการอบรมขาราชการใหมออกจากกลมขาราชการเกาๆทยอมรบการทจรตไปแลว เพอปองกนไมใหถกกลนเขากบวฒนธรรมเดมๆ ซงเนอหาการอบรมไดมงเนนใหเหนถงความเสยหายทเกดขนจากปญหาคอรรปชนและวธการหลกเลยงไมใหเขาไปมสวนรวมในการกระท าความผดรปแบบตางๆ ซงในปจจบน CPIB และรฐบาลสงคโปรกไดพสจนใหเหนถงความส าเรจในการปองกนและปราบปรามคอรรปชนจนเปนทยอมรบทวโลกหลงจากทไดใชความพยายามรวมกบมาตรการอนๆ อยางจรงจง และตอเนองเปนระยะเวลานาน นอกจากน CPIB ยงท างานใกลชดรวมกบหนวยงานการศกษาทกระดบเพอจดท าสอและหลกสตรการเรยนการสอนแกนกเรยนทเขาใจไดงายและมเน อหาทนสมยนอกเหนอจากการใชขาวสารผานสอมวลชนเปนเครองมอในการใหความรกบพลเมองทวไป ในลกษณะเดยวกนกบหนวยงาน NACU ของประเทศสวเดน มการท างานเนนความรวมมอกบภาคประชาสงคมในการใหค าปรกษาและรวมจดฝกอบรมทเกยวของกบการตอตานการคอรรปชน สวนรฐบาลประเทศฟนแลนดกใหความส าคญตอการอบรมขาราชการใหมทเพงเขาปฏบตงานใหทราบถงลกษณะงานและรปแบบความเสยงดานการทจรตทอาจเกดขนในหนาทตางๆ โดยเนนใหตองตดสนใจอยางรอบคอบเสมอ ดงคตเตอนใจทวา “To accept a warm beer and a cold sandwich is okay, to accept a cold beer and a warm sandwich is not” นอกจากน หนวยงานระหวางประเทศ อาท TI Norway ของประเทศนอรเวย ยงมสวนชวยจดฝกอบรมใหกบเจาหนาทรฐของประเทศอนๆ โดยเฉพาะในเรองของ dilemma training ทสวนใหญอาจเกดขนกบประเทศทไดรบความชวยเหลอดานการเงน (aids) ตางๆ ดงนนโดยสรป จะเหนไดวา ประเทศทประสบความส าเรจในการควบคมการกระท าทจรตของเจาหนาทภาครฐ ตางกมความแขงขนในการใชมาตรการสนบสนนดานการศกษาและฝกอบรมเปนองคประกอบอยางมประสทธภาพ โดยใชประโยชนจากเครอขายองคกรและสอสารมวลชนเปนกลไกส าคญในการพฒนาองคความรและการสอสารกบสาธารณชน



มาตรการการฝกอบรมนเปนมาตรการทตองใชทรพยากรบคคลอยางเตมความสามารถ เพราะไมวาจะเปนการออบแบบหลกสตร การระดมความรวมมอเพออบรมตามหลกสตร หรอการตดตามประเมนผลการอบรม ตางเปนกระบวนการทตองการผทมความเชยวชาญอยางแทจรง ซงส าหรบประเทศไทยอาจตองใชเวลาพฒนาผเชยวชาญระยะหนง นอกจากนยงตองใชงบประมาณสงเพอพฒนาคมอฝกอบรม เอกสารประกอบการอบรมรปแบบตางๆ เครองมอทใชในการอบรม และตวกจกรรมการอบรม เชน คาใชจายสถานท คาวทยากร คาวสดอปกรณตางๆ การก าหนดแหลงทมาของงบประมาณจงเปนปญหาส าคญอกประการหนงส าหรบประเทศไทย ประเทศกรณศกษาตางๆดงทกลาวขางตนนน มระบบการศกษาทเขมแขงโดยเฉพาะในระดบอดมศกษา และมเจาหนาทภาครฐทเขมแขงจงสามารถออกแบบและด าเนนการฝกอบรมกลมเปาหมายตางๆ ไดส าเรจ เชน กลมขาราชการเขาใหม เปนตน แตทงนทงนนกใชระยะเวลานานพอควรกวาจะเหนผล เชน 5 -10 ปดงในกรณของประเทศสงคโปร ทงนถงแมจะมอปสรรคตางๆขางตน ผลทจะไดน นคอการเปลยนคานยมของคน โดยเฉพาะคนรนใหม ซงถอไดวาเปนการแกปญหาและปองกนการคอรรปชนไดถงแกน เพราะฉะนนโดยรวมคณะวจยเหนวาผลบวกทสงคมไทยจะไดรบทงทางสงคมเศรษฐกจและการเมองเมอปญหาคอรรปชนลดลงแลวนน มมลคาทงทนบไดและทนบไมไดมากเกนกวาการลงทนในการฝกอบรมมาก เพราะฉะนนจงเหนวามาตรการนเปนมาตรการทควรมการด าเนนการใหเปนรปธรรมตอไป

มาตรการนสามารถจดใหเปนมาตรการระยะสนควบคไปกบมาตรการการจดท าการส ารวจ เนองจากประเทศไทยมหนวยงานทมความช านาญในการดานการฝกอบรมอยแลว ไมวาจะเปน ก.พ. หรอ ก.พ.ร. นอกจากนสถาบนการศกษาและองคกรภาคประชาชนตางๆ กมความช านาญในเรองน ในขณะเดยวกน กมคมอตาง ๆ อยซงสามารถน ามาปรบปรงและสอดแทรกเนอหาทเกยวของลงไปได ซงถอวาเปนการเสรมมาตรการนลงไป ประกอบกบการทระบบราชการก าลงอยในกระแสการปรบปรงอยางตอเนอง จงท าใหเปนโอกาสทจะสอดแทรกการอบรมในลกษณะการสรางคานยมใหปลอดการทจรตเขาไปไดงาย

ในดานของเงอนไขทมตอมาตรการน เราคงตองยอมรบวาการเปลยนคานยมในสงคมไทยเปนเรองทไมงายนก โดยเฉพาะการเปลยนคานยมเกยวกบการทจรต เนองจากวฒนธรรมในระบบอปถมภทมมานานเปนรากลกของปญหาในสงคมไทยไดท าใหการทจรตเปนรากเหงาแหงปญหาของสงคมตามไปดวย อยางไรกตาม ขอเสนอในมาตรการน เนนการเปลยนแปลงคานยมผานการฝกอบรมโดยก าหนดกลมเปาหมายและเปนการฝกอบรมในเชงรก โดยเนนทกลมขาราชการใหมเปนหลก แตกไมไดปฏเสธการเปลยนแปลงคานยมผานระบบการศกษาโดยรวม ทงน อยภายใต



กรอบความคดวาถามกลมเปาหมายทชดเจน อยางนอยกจะท าใหกลมขาราชการใหมรและเขาใจวาสงใดถกสงใดควรไดชดเจนมากขน เพราะบางคนอาจขาดความรความเขาใจในการท างานทอาจน าไปสการทจรตได ซงในลกษณะน จะดกวาทจะปลอยใหขาราชการรนใหมถกกลนไปกบระบบโดยไมท าอะไรเลย หรออยางนอยกเปนการปองกนน าดไมใหถกน าเสยกลนเรวเกนไป เงอนไขของความส าเรจอกประการหนงคอ ท าอยางไรจะสามารถบรหารงานในการอบรมอยางเปนเครอขายโดยสามารถดงน าเอาเครอขายการตอตานการทจรตเขามาระดมความรและประสบการณทเกดจากการตอตานการทจรตมาพฒนาเปนหลกสตรอบรม ทงน เพอทจะพฒนาเปนหลกสตรเชงรกททนสมยและปรบใหเขากบการเปลยนแปลงได

5.3 มาตรการการสรางเครอขายเพอการตอตานการคอรรปชน

ผทท าการคอรรปชนไมไดท าการคอรรปชนตามการแบงอ านาจหนาทของหนวยงานในการตอตานการคอรร ปชน ดงน น สงททกคนควรตระหนกคอความจรงทวาการสรางสถาบน (institutions) เพอปองกนและปราบปรามการคอรรปชนนนเปนเพยงสวนหนงของความพยายามในการปองกนและปราบปรามการคอรรปชนทงหมด ไมมองคกรใดองคกรเดยวทจะสามารถปองกนและปราบปรามปญหานไดทงหมด ไมวาจะออกแบบองคกรอยางไรหรอใหองคกรมขอบเขตอ านาจหนาทเพยงใดกตาม จากการวเคราะหประสบการณโดยเฉพาะดานการปองกนการคอรรปชนในประเทศกรณศกษาทงหก ประกอบกบขอเสนอแนะในมาตรการสากลขององคกรระหวางประเทศ พบวาสงทส าคญอยางยงคอการสรางเครอขายในการท างาน

ในประเทศไทยรปแบบการท างานเชงเครอขาย (networking) หรอการบรหารงานภาครฐเชงประสานงาน (collaborative governance) นบวายงเปนสงทใหม กระทรวงหรอกรม ตางๆ ถนดทจะท างานเฉพาะภายในกระทรวงหรอกรม มกขาดการคดรเรมทจะบรหารโครงการสาธารณะขามหนวยงาน นอกเสยจากมค าสงจากผน าองคการหรอฝายบรหาร เหนไดจากการจดระดมความคดเหนกลม (focus group) ของโครงการวจยน ทหนวยงานหลกทเกยวของกบการตอตาน คอรรปชนนนตางไมเคยท างานรวมกนอยางตอเนอง และส าหรบบางคนแลวไมแมแตทจะรจกกนหรอเหนหนากนมากอน นอกจากนการประสานงานรวมมอกบภาคสวนอน ทงภาคเอกชนและภาคประชาสงคมกตางเปนการท างานทขาราชการไมถนดทงสน หนวยงานดานการสรางเครอขายของป.ป.ช .ในปจจบนกเนนเพยงการประสานกบชมชนทองถน ซงนบวาเปนหนวยยอยมาก โดยรวมยงขาดแผนการท างานรวมมอ ระหวางภาครฐกนเอง กบภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และองคกร



ระหวางประเทศ และปจจบนจดออนทส าคญของไทยคอการยงไมไดลงนามในขอตกลง กฎบตร หรอสตยาบนระหวางประเทศใดๆ

สวนตอไปนจะกลาวถงรปแบบตางๆของเครอขาย รวมถงขอบเขตการท างานและบทเรยนของการสรางเครอขายทนกวจยโครงการเหนวาส าคญและสามารถประยกตมาปฏบตในประเทศไทยได ทงนเพอการท างานทมประสทธผลโดยเฉพาะการปองกนและการสนบสนนการตอตานการ คอรร ปชนในสงคม ไมวาจะเปนเครอขายรปแบบใด ควรใหความส าคญอยางยงกบการมวตถประสงครวมระหวางองคกรตางๆทเขามารวมเครอขาย โดยอาจเปนการมโครงการทชดเจน มการแบงบทบาททชดเจน รวมถงมการสอสารระหวางสมาชกอยางตอเนอง และสดทายคอมการปฏบตตามขอตกลงของเครอขายอยางแทจรง

รปแบบของการสรางเครอขายในการตอตานการคอรรปชนม 4 รปแบบทสามารถพฒนาไปพรอมๆ กนได ดงนคอ

1. การสรางเครอขายกบภาคสวนตางๆภายในประเทศ

ประเทศตวอยางทส าคญคอเกาหลใตทสรางเครอขายโดยการน าของภาคเอกชนและภาค

ประชาสงคม ทใชชอวา K-PACT (the Korea Pact on Anti-Corruption and Transparency)

รปแบบของการท างานนนมลกษณะเปนเครอขายอยางแทจรง คอมการวางวตถประสงครวมกน

อยางชดเจน มกจกรรมทเปนรปธรรม ถอวาเปนการจดการปกครอง (governance) ทใหความส าคญ

กบทกภาคสวน โดยมการท างานในลกษณะความรวมมอแนวราบ สมาชกเครอขายไดแก ภาครฐ

ภาคการเมอง ภาคธรกจ และภาคประชาสงคม โดยทกภาคสวนตระหนกถงบทบาทของตวเองใน

การแกปญหา เชน ภาครฐเนนการรางกฎหมายเพอตรวจสอบองคกรตางๆ การสนบสนนการ

ปกปองผแจงเบาะแส ภาคการเมองเนนการสรางความโปรงใสในกระบวนการรบเงนอดหนน

ทางการเมอง สวนภาคเอกชนเนนการเสรมสรางบรรษทภบาล การท าบญชทโปรงใส และภาค

ประชาสงคมทเนนการสราง citizen charter ทเปนแนวทางในการตอตานการทจรตของพลเมองและ

การกดดนใหออกกฎหมายรองรบการมสวนรวมของประชาชนในการตดสนเกยวกบบรการ

สาธารณะ ปจจยประการหนงทท าใหเกาหลใตผลกดนเครอขายนไดส าเรจคอ การมองคการรองรบท

เปนรปธรรม มสภา K-PACT มคณะกรรมการก ากบดแล มคณะกรรมการบรหาร และส านกงาน

เลขานการ ทงยงมคณะกรรมการและอนกรรมการของแตละภาคสวนดวย และอกปจจยหนงคอการ



ระดมทนรวมกนระหวางภาครฐ ภาคการเมองและภาคธรกจโดยมอตราสวน 1/4 1/4 และ 2/4

ตามล าดบ โดยภาคภาคประชาสงคมไมตองเสยคาใชจาย การระดมทนรวมกนเปนการแสดงถง

ความรบผดชอบรวมกนอยางชดเจน ท าใหเกดความรสกเปนเจาของหรอการเปนเจาภาพรวมกน

ซงท าใหเครอขายยงยนและพฒนาอยางเปนธรรมชาต

นอกจากนมาตรการสากลตางๆ ไมวาจะเปนของ Transparency International , OECD

Guidelines for Managing Conflict of Interest, UN Convention Against Corruption (Article 13

– participation of society), World Bank Anti-Corruption Strategy, หรอ ADB/OECD Anti-

Corruption Action Plan for Asia ตางเนนความส าคญของการสรางความรวมมอกบภาคประชา

สงคม โดยเฉพาะเพอการปองกนการคอรรปชน ซงในบรบทไทยควรรวมชนชนกลาง กลมเยาวชน

NGO กลมธรกจขนาดใหญและเลก สมาคมวชาชพตางๆ ทนอกเหนอไปจากกลมรากหญาหรอ

ชมชนขนาดเลกเพอชวยกนปลกฝงคานยมในการตอตานการคอรรปชน รวมถงการน ามาตรการ

อนๆมาปฏบต ไมวาจะเปนการปกปองผแจงเบาะแส การจดท าการส ารวจการใชสอเพอใหเกด

ประสทธผลสงสดในการสรางภาครฐทโปรงใส นอกจากนดงตวอยางของเกาหลใต การรวมมอกบ

ภาคธรกจเอกชนนบวาเปนปจจยส าคญทชวยท าใหกจกรรมการตอตานตางๆเกดประสทธผลสงสด

เพราะการคอรรปชนนนสวนมากเกดขนระหวางเจาหนาทรฐกบธรกจเอกชนเสมอ

2. การสรางเครอขายกบหนวยงานภาครฐ

จากการศกษาในครงน สงคโปรเปนตวอยางทดของการสรางเครอขายระหวางภาครฐกนเอง เชน ระหวาง CPIB ต ารวจ immigration และฝายปราบปรามยาเสพตด ทรวมมอกนจดหลกสตรการอบรมตางๆ ใหแกภาครฐกนเอง และภาคเอกชน การรวมมอดงกลาวท าใหสามารถสรางองคความรใหมๆทเกยวกบการคอรรปชนทนบวนจะมความซบซอนมากยงขน หลกสตรมความทนสมย และหนวยงานเหลานมชองทางในการสอสารปญหาการปรามปราบคอรรปชนมากยงขน กรณประเทศฟนแลนด กนาสนใจเพราะการท างานระหวาง Ombudsman และ Chancellor of Justice ถงแมจะทบซอนอยบาง ประชาชนสามารถแจงเบาะแสการทจรตไปไดทงสองหนวยงาน แตกท างานแลกเปลยนขอมลอยางราบรน และมวธการจดการกรณตางๆทชดเจน การท างานลกษณะนถอวาเอาประชาชนเปนทต ง (citizen centered) เนนการใหบรการกบประชาชน เพราะในทสดประชาชนไมไดสนใจวาหนวยงานไหนรบผดชอบอะไร แตประชาชนตองการใหรฐแกปญหาสาธารณะทเกดขน



รฐจะแบงหนาทการท างานอยางไรไมส าคญ สงทส าคญคอไดตอบสนองความตองการของประชาชนหรอไมตางหาก การสรางเครอขายทางภาครฐนน แมจะไมไดเปนการสรางการมสวนรวมในวงกวางอยางการสรางการมสวนรวมในขอแรก แตกมจดเดนทวาหนวยงานจะมประสบการณในการตอตานการคอรรปชนสง

3. การสรางเครอขายกบองคกรระหวางประเทศ

การสรางเครอขายกบองคกรระหวางประเทศนนส าคญมาก โดยเฉพาะเพอการเรยนรวธการและแนวทางการเปลยนแปลงกฎหมายและการปฏบตภายในประเทศเพอให อยในระดบมาตรฐานสากล เพอเปนการปฏบตตามขอตกลงระหวางประเทศอยางแทจรง ยกตวอยางเชนกรณของ OECD Convention on Combating Bribery (ปจจบนประเทศไทยยงไมไดลงนาม) ประเทศไทยเปนไดทงฝายใหและฝายรบ คอเจาหนาทภาครฐของไทยทมอ านาจหนาทเกยวกบการลงทน การสรางธรกจ และการจดซอจดจางกบบรษทธรกจในตางประเทศ อาจเปนฝายรบหรอเรยกรองสนบนจากบรษทเอกชนตางชาตได ในขณะเดยวกนนกธรกจไทยบรษทไทยตางๆทมการลงทน การท าธรกรรมในตางประเทศ ทงกบเอกชนและกบรฐบาลตางประเทศอาจมการใหหรอพยายามใหเงนสนบนแกเจาหนาทภาครฐของตางประเทศ ปญหาเหลานมความสลบซบซอน เพราะเปนปญหาทเกยวกบทงภาครฐและเอกชนในสองประเทศขนไป และโดยเฉพาะในปจจบนทรปแบบการท าธรกจมความสลบซบซอนยงขนและมการลงทนขามชาตสงขน ประเทศตางๆจ าเปนทจะตองปรบเปลยนกฎหมายและยทธศาสตรภายในประเทศของตนเพอแกไขและปองกนปญหาดงกลาว ซงการปรบเปลยนกฎหมายและแนวทางการปองกนนนไมใชเรองงายทรฐบาลใดรฐบาลหนงจะท าไดดวยตนเอง การสรางเครอขายกบองคกรระหวางประเทศ เชน ในกรณนกบ OECD จงมความจ าเปนอยางยง ถงแมประเทศไทยจะไมไดเปนสมาชกของ OECD กตาม ทงนเพอเรยนรปญหาและการแกปญหาทรฐบาลตางๆประสบ

องคกรระหวางประเทศทงหลายท าหนาทเปนแหลงรวมความรทด และสามารถใหขอเสนอแนะเชงเทคนคไดเปนอยางด ทงนการรวมมอและเรยนรซงกนและกนโดยผานองคกรระหวางประเทศดงกลาวจะเปนการปรบแนวทางปฏบตของแตละประเทศใหเขาสมาตรฐานสากลและเหมอนกนในทสด ถาหากประเทศไทยมความตงใจจรงทจะพฒนาระบบการปองกนการ คอรรปชนใหอยในระดบสากลอยางแทจรง คณะนกวจยเหนวาควรเรงสรางเครอขายกบองคกรระหวางประเทศเหลานอยางเปนรปธรรม เชน การจดการประชม การเขารวมการประชมทจดโดยองคกรเหลาน เชน การเขารวมประชม Steering Group Meetings ของ ADB/OECD Anti-



Corruption Plan อยางตอเนอง (รวมถงการก าหนดใหมตวแทนจากป.ป.ช .เขารวม ปจจบนเปนตวแทนจากกระทรวงยตธรรม) การเชญผเชยวชาญขององคกรเหลานใหศกษา พจารณามาตรฐานของไทยและใหเสนอแนะขอทควรปรบแก ดงเชน รายงานการตดตามการเปลยนแปลงและผลการด าเนนการทตดตามโดย ADB และ OECD เปนตน (สามารถอานรายละเอยดกรณตวอยางประเทศฟนแลนดทผานการตดตามประเมนโดย OECD ไดจาก Case study # 28 ใน UN Anti-Corruption Toolkit, 3rd edition, 2004: p. 527-535 ) นอกจากนการสรางเครอขายกบองคกรเหลานควรเปนเชงรกคอรฐบาลไทยหรอ ป.ป.ช .แสดงความกระตอรอรนทจะเขารวม พบปะ แลกเปลยนความรกบองคกรเหลาน โดยอาจเรมจากการสรางเครอขายกบหนวยงานตวแทนประเทศเหลานในไทย เชน สหประชาชาต ธนาคารโลก เปนตน

อกกรณตวอยางคอการน า Guidelines for Managing Conflict of Interest in the Public Service ของ OECD มาปรบใชกบประเทศไทย คมอดงกลาวเปนแหลงอางองไดอยางดทจะสรางกฎเกณฑและแนวทางปฏบตตางๆของเจาหนาทภาครฐเพอขจดปญหาเรองผลประโยชนทบซอน (ดรายละเอยดในหวขอเรองประมวลจรยธรรมและผลประโยชนทบซอน) หวขอหนงจากทงหมด 8 function ทคมอนน าเสนอคอ function 6 ทกลาวถง ความรวมมอกบผมสวนไดเสยอนๆ เชน คสญญา ลกคา ผสนบสนนงบประมาณ และภาคประชาสงคม เพอชวยขจดผลประโยชนทบซอน โดยการรวมมอในการวางแผนและการปฏบตทมประสทธผล ชวยตรวจดพนทเสยงหรอช วยคาดการณผลประโยชนทบซอนทอาจเกดขนในสวนทออนไหวตอคอรรปชน (ประเดนนเปนหนงในสแนวทางของ Transparency International ดวย) ชวยประสานมาตรการปองกนและการบงคบใชกฎระเบยบเพอขจดผลประโยชนทบซอนทงระบบ

เชนเดยวกน Principles for Managing Ethics in Public Service ทจดท าโดย OECD กเปนอกคมอหนงทร ฐบาลไทยสามารถน ามาประยกตใชได โดยเฉพาะเพอประเมนระดบและคณธรรมในภาครฐ นอกจากนองคกรระหวางประเทศเหลานมกมเครอขายระหวางกน เชน ADB/OECD Anti-Corruption Initiative for Asia Pacific ซงถาหากประเทศไทยเขารวมอยางกระตอรอรน กจะสามารถเรยนรและสรางความเขาใจเรองปญหาการคอรรปชนในประเทศไทยไดดยงขน

โดยสรปการทจะน าขอแนะน าทงหลายเหลานมาประยกตและปฏบตไดนนควรทจะมการสรางเครอขายอยางใกลชดกบองคกรระหวางประเทศ เพอศกษาและแลกเปลยนปญหาและความร กบผเชยวชาญในระดบนานาประเทศ และเพอชวยสรางเครอขายภายในประเทศในขณะเดยวกน



เพราะผเขารวมประชมทมาจากไทยมกมาจากหลายองคกรทงภาครฐและภาคประชาสงคม นอกเหนอจาก OECD และ ADB แลว องคกรระหวางประเทศทป.ป.ช .ควรเรงสรางเครอขายดวย (ตามค าแนะน าใน ADB/OECD Anti-Corruption Initiative for Asia-Pacific) ไดแก the Asia-Pacific Economic Co-operation (APEC), the Financial Action Task Force on Money Laundering (FATF), the Pacific Basin Economic Council (PBEC), the United Nations, and the World Trade Organization (WTO) เปนตน

4. การสรางเครอขายกบรฐบาลตางประเทศ

สดทายคอการสรางเครอขายกบรฐบาลตางประเทศ ซงรวมถงการสรางเครอขายระหวางหนวยงานตอตานการทจรตของรฐระหวางประเทศดวย UN Convention Against Corruption ก าหนดใหการสรางความรวมมอระหวางประเทศเปนหลกการหนงในทงหมดสหลกการของการตอตานการคอรรปชน ความรวมมอระหวางประเทศรวมถงทางดานเทคนค ดานกฎหมาย และการรวมในการตรวจสอบหรออายดเงนทเกยวของกบการคอรรปชน นอกจากน ADB/OECD Anti-Corruption Initiative for Asia-Pacific ยงตระหนกอยางชดเจนถงความส าคญของความรวมมอระหวางประเทศ (regional co-operation) แตในทางปฏบตการสรางเครอขายนยงไมเขมแขงเทาทควร เจาหนาทระดบกลางและระดบลางยงขาดทกษะ ความร ความสามารถในการประสานงานระหวางผปฏบตงานกนเองในระดบระหวางประเทศ ป.ป.ช.ยงไมมชองทางทตอเนองในการศกษาแลกเปลยน และท างานรวมกบรฐบาลตางประเทศ ความรวมมอและการใหความชวยเหลอระหวาง KICAC กบหนวยงานตอคอรรปชนของอนโดนเซยในการจดท าการส ารวจเปนตวอยางทดในการสรางเครอขายระหวางรฐดวยกน ซงมผลในทางปฏบตอยางเปนรปธรรม

การสรางเครอขายนนนบเปนแนวทางการบรหารงานทตองอาศยทงศาสตรและศลป ผบรหารตองสรางความรวมมอใหเกดขน เพราะความรวมมอจะไมสามารถเกดขนเองโดยอตโนมตได ผทเกยวของตองถกหลอหลอมใหเกด shared vision หรอวตถประสงครวมทชดเจน ตองมการสรางความเขาใจรวมกน (building consensus) ถงตวปญหาและการแกปญหา รวมถงหนาทของแตละฝาย ประเดนนนบเปนปจจยทส าคญทสดในการสรางเครอขาย เพราะจะท าใหทกฝายตระหนกวา การท างานแบบแตละคนแตละสวนตางคนตางท านน จะไมเกดประสทธผลใดๆทงสนและนบเปนการสนเปลองทรพยากรอยางมาก นอกจากนภายในเครอขายยงตองมการสรางทกษะ (skill) ตางๆ เชน การวางแผน การตดตามผล การรายงานผล การพฒนาองคกร และทกษะทส าคญทสดคอ การสอสาร (communication) ของผน าในการสรางเครอขายระหวางผทเกยวของ



มาตรการนสามารถจดท าเปนมาตรการระยะสน /ระยะกลางได เน องจาก ป.ป.ช. มหนวยงานทรบผดชอบในการสรางเครอขายอยแลว และในขณะเดยวกนการสรางเครอขายทเกดขนในภาคประชาสงคมในรปแบบตาง ๆ รวมถงการตอตานการทจรตกมอยแลวและสามารถท างานในการตอตานการทจรตไดในระดบหนงซงแสดงใหเหนวาเครอขายในการตอตานการทจรตมพฒนาการทมความแขงแกรงมากขน นอกจากน การใหความชวยเหลอจากเครอขายระหวา งประเทศโดยเฉพาะในการตอตานการทจรตกเปนสงทประชาคมโลกตระหนกและใหความส าคญ จงท าใหเกดความชวยเหลอและรวมมอระหวางประเทศจากองคกรระหวางเทศและจากประเทศตาง ๆ พรอมทจะเกดขน

ทงน อปสรรคของการสรางเครอขายในไทยในตอนตนอาจไดแก การขาดวฒนธรรมและทกษะของการท างานรวมกน โดยนสยแลวคนไทยชอบท างานเปนปจเจกบคคลมากกวาเปนทม ซงจดนเปนจดทขาราชการไทยตองไดรบการพฒนาอยางตอเนอง นอกจากนภาคสวนอนๆไมวาจะเปนภาคเอกชนหรอภาคประชาสงคม อาจไมคนเคยและไมไววางใจทจะท างานรวมกบภาครฐ เพราะเปนการเปลยนแปลงความสมพนธแบบพงพาซงกนและกนในอดต มาสการใหความรวมมอกนแบบเสมอภาค และอปสรรคสดทายคอการขาดความคดรเรมใหมๆวาจะรวมมอกนไดอยางไร เพราะไมมตวอยางทชดเจน หรออาจยงมกฎระเบยบทเปนอปสรรค เชนการระดมทนรวมกนระหวางภาครฐกบเอกชนเปนตน แตทงนคณะวจยเหนวาการสรางเครอขายในการท างานนนจะท าใหกจกรรมการตอตานคอรรปชนมพลง เกดผลในวงกวางในสงคม และผลนนจะยงยน เพราะไดรวมเอาหลายฝายเขามาชวยคดชวยท า จะชวยลดเวลาและทรพยากรทสนเปลองไปจากการทตางคนตางท า เพราะฉะนนถงแมวาจะตองใชความพยายามอยางสงแตกควรพยายามเพอใหเกดสงคมปลอดคอรรปชนอยางแทจรง

การสรางเครอขายตองแสดงผลใหเหนอยางเปนรปธรรมจงจะถอวาประสบความส าเรจ ดงนน เรองของการประสานงานจงเปนเรองทส าคญมาก และตองมการเปดใจใหกวางเพอฝาดานพรมแดนทางความคดทตดอยกบองคการของตน โดยค านงเปาหมายในการตอตานการทจรตทมรวมกนเปนหลก ซงวตถประสงคตาง ๆ นจะตองมแผนงานและงบประมาณรองรบทชดเจน ทงน เพอทจะน าไปสความสมครใจและความรสกรวมทเปนเจาของในเครอขายระหวางสมาชกของในเครอขายดวยกนและวธการด าเนนงานแบบเปนเครอขายอยางเปนรปธรรม ซงสงตาง ๆ ทไดเสนอมานจะเปนเงอนไขส าคญในการท าใหมาตรการนประสบความส าเรจในประเทศไทย



5.4 มาตรการสรางราชการโปรงใสโดยเนนการเขาถงขอมลภาครฐของสอ

การเขาถงขอมลขาวสารของภาครฐนบเปนมาตรการทส าคญทสดประการหนงในการปองกนการเกดคอรรปชน หากภาครฐท างานอยางโปรงใสประชาชนจะสามารถตรวจสอบการตดสนใจ การด าเนนงาน และผลการด าเนนงานของทางภาครฐไดงาย เปรยบเสมอนกบทใดทมแสงสองสวางทนนกจะมการปกปดสงทผดไดยากขน ทงนเครองมอทส าคญในการสนบสนนใหเกดความโปรงใสคอการใชสอเปนตวกลางในการเสนอขอมลขาวสารของภาครฐ และการยอมใหสอเขาถงขอมลขาวสารของรฐโดยงาย สอมวลชนจะเปนตวกลางในการกระจายขอมลขาวสารสประชาชนอกทหนง โดยสรปสอนบเปนเสาหลกทส าคญในระบอบประชาธปไตยและท าหนาทส าคญในการน าเสนอขาวสารสสงคม และจากสงคมสรฐ

องคกรระหวางประเทศทงหลายตางกเนนการใหความส าคญกบสอในกจกรรมการตอตานทจรต เชน ใน United Nations Convention Against Corruption บทท 2 และบทบญญตท 10, 12, และ 13 กลาวถงความส าคญของความโปรงใสและการรายงานตอสาธารณะ ทรวมถงการเปดเผยขอมลของกระบวนการและขนตอนของการตดสนใจตางๆทเปนเรองสาธารณะ การตพมพเผยแพรจดทมความเสยงในการเกดการทจรต การเขาถงขอมลของประชาชน การใหขอมลกบสาธารณะเรองการไมยนยอมตอการคอรรปชน (non-tolerance of corruption) และการมอสระทจะเสาะหา ไดรบ และตพมพ ขอมลตางๆทเกยวกบการคอรรปชน นอกจากน Transparency International (TI) และ Asia Development Bank (ADB) กบ OECD ตางกไดใหความส าคญของการเขาถงขอมลขาวสารของประชาชนเปนองคประกอบส าคญในการตอตานคอรรปชน

จากประสบการณของประเทศกรณศกษา โดยเฉพาะนอรเวย สวเดน และฟนแลนดทมพฒนาการประชาธปไตยมายาวนาน คณะวจยพบวาตวแปรเรองสอเปนสงทส าคญมากในการตอตานการคอรรปชน ซงเหมอนกบในประเทศญปนกพบบทบาททส าคญของ investigative journalism หรอ สอทเนนการสบสวน สอจะมวตถประสงคชดเจนทตองการปกปองผลประโยชนสาธารณะ สอมวลชนในประเทศเหลานเปนตวแสดงทมจรรยาบรรณทางวชาชพสง มขอปฏบตทางวชาชพทชดเจน การมทกษะสงในการคนหาขาว นบเปนอาชพทไดรบการยกยอง และทส าคญคอมบทบาทในการตรวจสอบตดตามการท างานของรฐบาลอยางใกลชดและตรงไปตรงมา โดยความสมพนธทดกบหนวยงานของรฐ



เงอนไขของมาตรการนคอ ประเทศเหลานจะไมมปญหาอยางประเทศไทยทนกการเมองเขามามอทธพลตอสอ หรอการทส อไมปฏบตหนาทอยางซอตรงแตกลบเปนตวแสดงหนงเสยเองในการเกดการคอรรปชน ประเทศไทยประสบปญหาการซอสอ การขายขาว การขายพนทลงขาว การทนกขาวรบเงนสนบน นอกจากนภาพลกษณของสอในสายตาประชาชนเองกไมไดดมาก ตางจากในประเทศกรณศกษาทงหมดท ผใหสมภาษณใหความเหนวาประชาชนสามารถเขาหาสอไดเสมอถาพบเหนกรณสงสยวาเปนการคอรรปชนหรอการกระท าของเจาหนาทรฐทไมยตธรรม ในประเทศแถบสแกนดเนเวยเจาหนาทรฐทใหสมภาษณแสดงใหเหนถงความใกลชดและความไววางใจทมตอสอ มการรวมมอกนเพอชวยสบสวน หาขอมลกรณสงสยการคอรรปชน โดยอยภายใตขอบเขตหนาทการท างานและกฎเกณฑของทงหนวยงานรฐและของสอ

ลกษณะสดทายของตางประเทศทส าคญคอมาตรการทใหเอกสารทกชนของภาครฐเปนเอกสารทเปดเผยได โดยมขอยกเวนเพยงบางเอกสารทจ าเปนตองเปนความลบจรงๆ เพราะฉะนนเมอสอขอขอมลไมวาจะเปนเรองใดกตาม หนวยงานของรฐทรบผดชอบขอมลนนจะตองเปดเผยโดยไมตงค าถามใดๆ เนองจากเรองนเปนแนวทางปฏบตชานานการท างานของเจาหนาทรฐจงมความรอบคอบ มการบนทกการท างานอยางละเอยด และมการจดเอกสารอยางเปนระบบ เอกสารหรอขอมลใดทเปนทตองการมากหนวยงานกจะเอาขน website ของหนวยงานหรอจดหาวถทางในการเผยแพร โดยไมตองใหประชาชนรองขอ เจาหนาทท างานอยางสบายใจเพราะรวาตวเองโปรงใส และประชาชนกสบายใจเพราะตดตามการท างานของรฐไดงายโดยผานการเผยแพรขอมลของสอมวลชน นอกจากนกรณตางๆทสงสยวาเปนการคอรรปชนกสามารถหาขอมล สบสวน ตรวจสอบไดโดยงาย เพราะทกฝายเขาถงขอมลขาวสารทเกยวของ มาตรการนนบวาเปนหนทางทดเยยมในการปองกนการเกดคอรรปชน แตวาเปนมาตรการทอาศยระยะเวลานาน เพราะตองเปลยนรปแบบการท างานของหนวยงานภาครฐ ตองเปลยนคานยมของเจาหนาทรฐในการใหขอมล โดยถอวาขอมลของราชการเปนขอมลทตองเปดเผยเพราะเปนเรองสาธารณะ ไมใชเรองลบ และตองเปลยนคานยมของประชาชนในการใชสทธเพอขอขอมล และตองพฒนาสอมวลชนใหเปนเสาหลกของระบอบประชาธปไตยไดใหเสยกอน

ในประเทศไทยนนมพ.ร.บ .ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 มกฎหมายทรบรองเสรภาพของสอ แตภาคราชการยงขาดการท างานแบบโปรงใส ส าหรบขาราชการไทยเอกสารราชการคอเอกสารลบ นอกเสยจากมการรองขอ ถงจะมการพจารณาวาเปดเผยไดหรอไม และถาเหนวาได จงจะตดสนใจเปดเผย การเปดเผยเอกสารถอเปนขอยกเวนมากกวาเปนหลกในการปฏบตทวไป พ.ร.บ .นเนนถงสทธของประชาชนทจะขอขอมลขาวสารของทางราชการ แตไมไดเนน



วาโดยหลกขอมลขาวสารของราชการการนนตองเปนขอมลสาธารณะ ทกคนตองรบรไดตลอดเวลาเมอตองการ และมหลายมาตราทเปดชองใหหนวยงานของรฐพจารณาไมเปดเผยขอมล เนองดวยเหตผลทงความมนคงของประเทศ เสถยรภาพของเศรษฐกจ รวมไปถงการละเมดสทธสวนบคคล นอกจากนขอเสยของกฎหมายนคอการก าหนดรายการทตองเปดเผยทแคบเกนไป หนวยงานเพยงเปดเผยขอมลตามทก าหนดกถอวาไดปฏบตตามกฎหมายแลว ทงๆทเนอหาและรปแบบการเผยแพรขอมลขาวสารนนมหลากหลายกวาทก าหนดอยมาก การก าหนดไวแคบๆท าใหหนวยงานขาดความกระตอรอรนทจะพฒนารปแบบและชองทางการแพรขอมล และขาดโอกาสในการคดก าหนดเนอหาของขอมลทหนวยงานตองการเปดเผย

ประเทศไทยจะยงตางจากประเทศในสแกนดเนเวยทมคานยมวาขอมลขาวสารทงหมดของทางราชการถอเปนขอมลสาธารณะทเปดเผยไดทงหมด การทหนวยงานขอใหบางเอกสารเปนขอมลทไมสามารถเปดเผยไดนนถอเปนเรองยกเวน และมเฉพาะบางหนวยงาน บางเรองเทานนทจ าเปนตองปกปดเปนความลบจรงๆ พ.ร.บ .ขอมลขาวสารของราชการไทยยงมลกษณะกงวลวางานของเจาหนาทรฐจะเพมขนหากมประชาชนขอขอมลมาก ความเขาใจนตองไดรบการแกไขเพราะถาหากท างานอยางเปดเผยโปรงใสอยางแทจรง โดยเฉพาะถาหากมการจดระบบขอมลเปนอยางด มการใช website อยางเตมท และมการประสานงานใหสอชวยน าเสนอขอมล ในทสดเจาหนาทรฐกไมจ าเปนตองมาอธบายหรอใหขอมลเปนรายบคคลมากเทาใดนก ความกงวลในการเปดเผยขอมลของหนวยงานเปนสงสะทอนความบกพรองของหนวยงานและเจาหนาทรฐ และเปนจดบมเพาะชองทางการคอรรปชนทส าคญมาก

ในคมอ UN Anti-Corruption Toolkit (2004) บทท 5 เรอง Social Prevention หรอการปองกนทางสงคม มแนวทางการท างานรวมกบสอทอาจน ามาปรบใชกบประเทศไทยได โดยเฉพาะการใชสอเพอเผยแพรขอมลขาวสาร และเพอสรางวฒนธรรมการตอตานการคอรรปชน โดยเฉพาะ Tool #18, 19 และ20 การใชสอควรวางวตประสงคใหชดเจนวาตองการกลมใดเปนเปนกลมเปาหมาย การใหขอมลรวมๆกบประชาชนทวไป ยอมไดผลตางจากการใหขอมลทเจาะจงเฉพาะประชาชนบางกลม เชน การเผยแพรประมวลจรยธรรมของขาราชการกระทรวงการตางประเทศใหทกคนทมาท า passport หรอของขาราชการกระทรวงยตธรรมใหกบทกคนทเขามามสวนเกยวของในการพจารณาคดตางๆ หรอของขาราชการกระทรวงอตสาหกรรมใหกบธรกจอตสาหกรรมทงหลาย นอกจากนรปแบบของสอกส าคญ การใชวทย ทว หนงสอพมพ อนเตอรเนต ตางใหผลทตางกนขนอยกบเนอหาทตองการเผยแพรและกลมเปาหมาย



รปแบบอนในการใหขอมลขาวสารก เชน การจดการประชม การเสวนา การสมมนาเชงปฏบตการ ทอาจท ารวมกบสอ หรอใชสอเปนตวชวยในการกระจายผลการจดงานเหลาน ทงน UN ยงเสนอใหจดท าการส ารวจทเกยวกบปญหาคอรรปชน (ดรายละเอยดทมาตรการการท าการส ารวจ)ยงสามารถใชสอในการเกบขอมลและเผยแพรผลการศกษาขอมลได ท UN มการเสนอแตประเทศไทยยงไมมการปฏบต คอการเผยแพรขอมลทเกยวกบการสบสวน การสอบสวน และการลงโทษในคดคอรรปชนทเกดขน เพอสงสญญาณตอสงคมให เกรงกลวกฎหมายและยบยงการกระท าทคลายกน นอกจากนการเผยแพรแผนหรอยทธศาสตรในการตอตานคอรรปชนกเปนสงทส าคญ เพอใหทกฝายเขาใจความพยายามของรฐ สดทายการเลอกใชสอทเจาะจงนกวชาการหรออาชพตางๆ เชน วารสารทางวชาการ วารสารขาราชการ วารสารทางดานธรกจ นบเปนทางเลอกทดทจะใหเกดการถกเถยงและเรยนร เพอเปนการพฒนาองคความรเกยวกบการตอตานการคอรรปชนของประเทศได

UN ไดแนะน าเนอหาทควรน าเสนอใหสาธารณะไดเขาใจ ไดแก ลกษณะของคอรรปชน ความเสยหายทางตรงทเกดจากคอรรปชน ความเสยหายทางออมทเกดจากคอรรปชน มาตรฐานการบรการสาธารณะทประชาชนพงไดรบ และ ความส าคญของการตรวจสอบการท างานของเจาหนาทรฐ ซงเนอหาเหลานตองอาศยสอเปนตวส าคญในการเผยแพร

มาตรการการสรางความโปรงใสโดยการท างานรวมกบสอนมความเชอมโยงอยางใกลชดกบ ระบบการรองเรยนการรบบรการสาธารณะ การพงพาขอมลจากประชาชนในเรองการทจรตทเกดขนของป.ป.ช. การบงคบใชประมวลจรยธรรมของหนวยงานภาครฐ กฎหมายคมครองผแจงเบาะแส (ทอาจมในอนาคต) ระบบผตรวจการแผนดน รวมถงมาตรการการสรางเครอขายกบภาคสวนทส าคญ

ทงน ผวจยขอย าใหเหนวาในมาตรการนควรเปลยนวธคดโดยคดวาขอมลทกชนดควรทจะเปดเผยใหประชาชนรบทราบ ถาขอมลขาวสารนนไมมผลตอการพจารณาคด ไมใชท าใหทกเรองเปนเรองลบแลวรอใหประชาชนมารองขอขอมลเอง โดยเฉพาะเมอมการพจารณาคดตาง ๆ เรยบรอยแลวควรจะตองมการเปดเผยตลอดเวลา

มาตรการนสามารถจดท าเปนมาตรการระยะสน /ระยะกลางได เนองจากประเทศไทยมปจจยพนฐานรองรบการน าเอามาตรการนมาใชอยในระดบหนง กลาวคอ ประเทศไทยมรฐธรรมนญและพ.ร.บ.ขาวสารขอมลรองรบการมบทบาทของสอในการเปดเผยขอมลเพอใหสอและประชาชนเขาถงอยแลว นอกจากน การเนนถงความโปรงใสของขอมลในดานตาง ๆ กไดรบการตอกย าใหเหน โดยปรากฏอยในยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการของก.พ.ร. และภายใตกระแสการขบเคลอน



เพอใหเกดความโปรงใสภายใตธรรมาภบาล (Good governance) จะมองคการตาง ๆ ทงในภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมรวมกนผลกดนอยดวยเชนกน

อยางไรกตาม เงอนไขในการด าเนนการตามมาตรการนใหเกดผลกมอยเชนกน โดยเฉพาะในสวนทเปนวธคด (mindset) ของขาราชการไทยทมกจะคดวาเรองทเปนราชการควรจะเปนเรองลบไวกอน ซงในยคของความโปรงใสนน วธคดในลกษณะนจะถอวาเปนการถดถอย นอกจากน การทจะใหประชาชนและสอเขาถงเอกสารได หนวยงานรฐควรจะใหจดระบบใหมความสะดวกในการเขาถง กลาวคอ เมอมการเรยกรองใหเปดเผยขอมลแลวไมควรมกระบวนการตาง ๆ มากนก สวนทส าคญทเปนเงอนไขอกประการหนงคอบทบาทของตวสอเอง เพราะตองยอมรบในระดบหนงวาคณภาพของสอในประเทศไทยกมต า เพราะสอตาง ๆ ไมวาจะเปนทางคายของรฐบาลหรอคายทตอตานรฐบาลจะมผลประโยชนในตวเองมาก จนท าใหความเปนจรงในสงคมถกบดเบอนไปตามผลประโยชนของสอมากกวาทจะเปนความเปนจรงในตวมนเอง ยงไปกวานน ตวนกขาวเองกมความรความสามารถในรปแบบของการเปนนกขาวนกสบต า ซงยงคงตองไดรบการพฒนาอกพอสมควร จากขอจ ากดตาง ๆ เหลาน จงไดมการน าเสนอใหมาตรการนเปนมาตรการในระดบสนกงระยะกลาง

มาตรการเชงปราบปราม

5.5 มาตรการเชอดไกใหลงด

หนวยงานตอตานคอรรปชนจ าเปนตองอาศยมาตรการสนบสนนหลายดานเพอใหการท างานเชงปองกนเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะมาตรการดานการปราบปรามกรณทจรตทเกดขนกบผมอทธพลในสงคม ดงทระบไวเปนสวนหนงของแนวทางการจดการกบคอรรปชนแบบองครวมของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย กลาวคอ ประสทธภาพของหนวยงานตอตานในการท าหนาท “ปราบปราม” นนขนอยกบตวแปรหลายๆอยาง เชน อ านาจทางกฎหมายในการปฏบตหนาท ตวบทลงโทษและการบงคบใชบทลงโทษตอผกระท าความผด รวมไปถงศกยภาพและองคความรของเจาหนาทปฏบตงานทท าหนาทสบสวนสอบสวน เปนตน องคกรประชาสงคมระหวางประเทศอยางเชน Transparency International ไดเสนอแนะมาตรการเพมเตมทมงจดการกบ “หนวยงาน” หรอ “สวนงาน” ทมความเสยงตอการคอรรปชนมากทสด (sectoral approach) หรอกรณการทจรตทเกดขนกบเจาหนาทระดบอาวโส (big fish) เพอใหเปนกรณตวอยางและขยายผลตอไปยงการปองกนคอรรปชนในสวนอนๆของสงคม



ในความเปนจรง ป.ป.ช. มหนาทด าเนนการจดการคดทจรตทเกยวของกบเจาหนาทภาครฐในทกระดบ โดยอาจมเวลาจดการกบกรณทจรตขนาดใหญระดบประเทศทสามารถดงความสนใจของคนในสงคมไดเพยงไมกคด ทงน อาจเนองมาจากปจจยดานความซบซอนของคดขนาดใหญเองหรอจากอ านาจหนาทตามกฎหมายท ป.ป.ช. ตองรบเรองและด าเนนคดในทกเรองทสงเขามา ในปจจบน หนาทของ ป.ป.ช. ในการสงส านวนใหอยการสงสด คอ ดแลและทบทวนวาส านวนมความสมบรณหรอไม หากไมสมบรณหรอมชองวางกตองจดตงคณะท างานรวมฯ เพอแกไขใหส านวนมความรดกมมากขน แตทผานมากลบยงพบวายงมคดของ ป.ป.ช . ทศาลยกฟอง (หมอมหลวงศภกตต จรญโรจน, สมภาษณวนท 26 มนาคม 2551) เมอพจารณาประกอบกบขอมลการด าเนนงานทผานมา สรปไดวา มาตรการปราบปรามเพอน าผกระท าผดมาลงโทษของ ป.ป.ช. นนยงไมสามารถท าไดครอบคลมเทาทควร และยงมความลาชาทควรตองเรงรดใหรวดเรวมากขน เนองจากจะมผลตอความเชอมนของผรองเรยนและสงคมรอบขาง จากขอมลในการจดท าสมมนากลมยอย (focus group) พบวาปญหาความลาชาของคดความดงกลาวพบมากในกรณของเจาหนาทระดบทองถน เชน อปต. และ อปท. ซงกอใหเกดผลเสยตามมาคอ เกดพฤตกรรมเลยนแบบในการกระท าผดเนองจากไมเหนวาผกระท าผดตองไดรบโทษ

จากตวอยางววฒนาการเรองการตอตานคอรรปชนของประเทศทประสบความส าเรจในภมภาคเอเชย เชน สงคโปร เกาหลใต อนโดนเซย และญปน พบวา ทงสองประเทศตางมความพยายามใชมาตรการลงโทษผกระท าผดคอนขางรนแรงโดยเฉพาะหากผกระท าความผดเปนขาราชการระดบอาวโส หรอระดบรฐมนตรและนกการเมอง ตวอยางเชน ในประเทศญปน ต ารวจสามารถจบกมคนญปนทท าการทจรตนอกประเทศญปนได เนองจากไดมการปรบปรงแกไขกฎหมายหลายฉบบทเกยวของกบอ านาจทางกฎหมายในการตรวจสอบและจบกมกรณทจรต ใหครอบคลมมากยงขน โดยจะมงเนนการจบกมในกรณขนาดใหญระดบประเทศเปนหลก เชนเดยวกบประเทศสงคโปรทยดปรชญาในการปราบปรามทจรตแบบ การเชอดไกใหลงด (punishment is effective for deterrence) เจาหนาทของ CPIB ไดรบอ านาจทางกฎหมายเพมขนมาโดยตลอด (เนองจากพบวาเมอเจาหนาทมอ านาจไมเพยงพอ ตองประสบความยากล าบากในการรวบรวมหลกฐานและปฏบตหนาท สงผลใหผกระท าผดสามารถลอยนวลไปได) ในปจจบน เจาหนาท CPIB สามารถจบกมบคคลตองสงสยใดๆไดทนทโดยไมตองรอหมายจบจากศาล (seizable case) ซงถอวามอ านาจมากกวาต ารวจทวไป โดยคดเกอบทงหมดท CPIB เลอกด าเนนการสอบสวนมกถกตดสนวามความผดจรงอยเสมอแสดงใหเหนถงประสทธภาพของเจาหนาทในการตรวจจบผกระท าความผด นอกจากน ยงพบวาบทลงโทษตอผกระท าความผดของประเทศสงคโปรคอนขางรนแรง



กลาวคอ ผทจรตตองโทษจ าคกไมเกน 5-7 ปตอขอกลาวหาและเสยคาปรบไมเกน 2.5 ลานบาทตอขอกลาวหา หรอศาลสามารถลงโทษใหผกระท าผดเสยคาปรบเทากบจ านวนสนบนทไดรบกได

ส าหรบมาตรการเชงปราบปรามในประเทศแถบสแกนดเนเวย กมความรนแรงไมแตกตางกน อ านาจตามประมวลกฎหมายอาญาของประเทศสวเดนไดนยามการทจรตใหครอบคลมเจาหนาทของรฐในทกระดบและทกประเภท รวมถงยงครอบคลมในสวนของผทเพยง “สญญา” วาจะใหหรอ “เสนอ” ใหสนบนกบเจาหนาทอกดวย โดยทงสองฝายจะไดรบบทลงโทษเดยวกนคอมโทษจ าคกไมเกน 2 ปและปรบ หรอในกรณรายแรงสามารถรบโทษจ าคกสงสดถง 6 ปตอขอกลาวหา สวนการปราบปรามทจรตของ Okokrim ประเทศนอรเวยกด าเนนงานคลายกบแนวทางของ CPIB ประเทศสงคโปร ทพยายามมงเนนการปราบปรามเชงสญลกษณ โดยยงคงใหอ านาจผอ านวยการและรองผอ านวยการในการคดเลอกคดเฉพาะทมความส าคญมากเทานนมาด าเนนการเอง ขณะทปลอยใหคดอนๆทมความส าคญรองลงมาสงผานไปยงหนวยงานต ารวจทองถนเปนผดแล ในเกาหลกเชนกน การน าเอาผบรหารระดบสงของประเทศมาลงโทษได ท าใหการตอตานการคอรรปชนไดผลอยางกาวกระโดด เหตผลหลกของมาตรการนกเนองมาจากขอจ ากดดานทรพยากรบคคลและเพอตองการแสดงใหสงคมเหนเปนเยยงอยางวาผใดทจรตตองไดรบโทษโดยไมค านงวาผนนจะอยในต าแหนงสงเพยงใดกตาม

กลาวโดยสรปไดวา การมยทธศาสตรในการเลอกด าเนนคดเฉพาะกรณขนาดใหญดงกลาว มความเหมาะสมอยางยงส าหรบหนวยงานทมขอจ ากดดานทรพยากรบคคลดงตวอยางอยางทพบเหนในหลายๆประเทศ รวมถง ป.ป.ช. ของประเทศไทยดวย การด าเนนงานของ ป.ป.ช. ในอนาคตจงจ าเปนตองมการวางแผนและมทศทางการปฏบตงานทชดเจนมากขนเพอใหสามารถใชทรพยากรทมอยอยางจ ากดจนเกดประโยชนสงสดส าหรบการสรางผลกระทบ (impact) กบสงคมไทย เนองจากเปนการชวยสงสญญาณ (signaling) ใหแกสงคมถงบทบาทและความเอาจรงเอาจงของ ป.ป.ช. อยางชดเจน ทงนคณะวจยตระหนกดถงอปสรรคในการปฏบตมาตรการนภายใตสถานการณการเมองเปนวกฤตอยในปจจบน แตทงนถาท าไดส าเรจกนาจะเกดผลกระทบสงสดส าหรบสงคมไทย

มาตรการนจดไดวาเปนมาตรการระยะกลางเพราะมเงอนไขของบรบททางสงคม กฎหมายและการเมองเขามาเกยวของมาก แตในขณะเดยวกนกมสงททาง ป.ป.ช. สามารถด าเนนการไดดวยเชนกน ในการจดล าดบใหความส าคญแกการด าเนนคดตาง ๆ โดยเลอกคดทใหญ ๆ และมผลกระทบตอสงคมสงนน ทาง ป.ป.ช. อาจจดท าไดเลย เพราะ ป.ป.ช. มอ านาจหนาทในการ



ด าเนนการนอยแลว นอกจากน คดทมอยในปจจบนหลายคดทเกยวของกบนกการเมองผบรหารประเทศกสามารถทจะเลอกมาด าเนนการไดหรอจดท าเปนคดตวอยางในการเชอดไกใหลงดได จรง ๆ แลว หลายคดในปจจบนกเปนการเชอดไกใหลงดอยแลว

อยางไรกตาม เนองจากคดในลกษณะนจะเกยวของกบนกการเมองซงมอทธพลสงซงอาจจะแสดงใหเหนวาไดรบความนยมจากประชาชนสงดวยเชนกน ท าให ป.ป.ช. ตองมอ านาจและมแรงสนบสนนอยางเพยงพอในการด าเนนการ ซงจะไปเกยวของกบอ านาจหนาทตามกฎหมายท ป.ป.ช. มอยและเกยวของกบการใหความรวมมอจากรฐบาลในการปราบปรามการทจรตในรฐบาลเอง ซงถาเปนรฐบาลทมอ านาจมากกจะกลายเปนอปสรรคในการท างานของ ป .ป.ช. เพราะในกรณนผมอ านาจและอทธพลในรฐบาลจะเผชญหนากบ ป.ป.ช. เงอนไขของความส าเรจอกประการหนงของมาตรการนคอ จะตองมความตอเนอง เพราะถามการด าเนนการแบบไมตอเนองกจะเปนการเลอกปฏบตและท าใหประชาชนไมเกดความเชอมน เพราะกฎหมายนนไมไดถกบงคบใชกบนกการเมองทท าผดทกคน

มาตรการเชงปองกน

5.6 มาตรการการคมครองและใหรางวลผแจงเบาะแส

มาตรการการใหการคมครอง (และรวมถงการใหรางวล) แกผแจงเบาะแสเปนเรองทส าคญมากทสดมาตรการหนง ใน UN Convention against Corruption มาตราท 33 ระบไววาประเทศทลงสตยาบนตองด าเนนการตาม โดยใหมระบบกฎหมายของแตละประเทศทเปนมาตรการทเหมาะสมในการใหความคมครองตอผทใหเบาะแสหรอรายงานความผด ทงน เพอผแจงเบาะแสพนจากการกระท าอนไมชอบดวยเหตผลจากการรายงานของตวผแจงเบาะแสเอง หลกเหตผลของมาตรการนคอ ความตองการใหประชาชนชวยกนรายงานการท าผดกฎหมายในรปแบบตาง ๆ โดยไมใหผรายงานหรอผแจงเบาะแสตองตกเปนเหยอของการแกแคนจากการใหขอมล โดยปกตแลวคนเรามกจะรวามการท าผดเกดขนแตไมกลาทจะรายงาน เพราะกลววาจะถกแกแคนหรอท าใหเปนเหยอจากการใหเบาะแส จดน จะท าใหวฒนธรรมความเงยบ (silence culture) ในการทจะใหเบาะแสทมาจากความกลวไดถกท าลาย และจะท าใหการทจรตไมไดรบการเปดเผย

นอกจากน การทผแจงเบาะแสมกจะเปนผทมขอมลอยในวงในของท ๆ มการทจรต จะท าใหการไดขอมลและการด าเนนคดตอผทท าการทจรตมประสทธภาพมากขน อยางเชน กรณทจรตยา



ซงสามารถน าเอารฐมนตรวาการมาลงโทษไดกเพราะมผแจงเบาะแสภายในท าการแจง เบาะแส สงตาง ๆ ทกลาวมาน ท าใหการคมครองผแจงเปนเรองส าคญมากประการหนงในการตอตานการทจรตในทตาง ๆ รวมถงประเทศไทยดวย

มาตรการคมครองผแจงเบาะแสมความส าคญในแงของการใหความเชอมนแกผแจงเบาะแสซงจะประสบกบความโดดเดยว เนองจากทงถกกดกนและแบงแยกออกจากคนในองคการทถกแจงเบาะแส หรอแมแตอาจจะถกขมขคกคามเพยงเลกนอยจนไปถงการถกฆาตกรรม ซงถาไมมกฎหมายคมครองผแจงเบาะแสจะท าใหผแจงเบาะแสไมกลาหรอกลวทจะมาเปนผแจงเบาะแส ในขณะเดยวกนการใหรางวลแกผแจงเบาะแสกจะเปนมาตรการทจงใจใหประชาชนและผทมเบาะแสมสวนรวมในการตอตานการทจรตมากขน เพราะภายใตความเสยงทตองเผชญนน ผแจงเบาะแสยงไดรบผลตอบแทนกลบมา ดงนน มาตรการนจงควรทจะมควบคกนทงการลดความเสยงทผแจงเบาะแสจะตองเผชญและทงจงใจใหผแจงเบาะแสท าการแจงเบาะแส

อยางไรกตาม มาตรการนกเสมอนดาบสองคม เพราะในดานราย ถาผแจงเบาะแสไมไดแจงโดยมเจตนาสจรต (good faith) กจะเปนการใสรายปายสใหแกผอนได ดงนน ในการมมาตรการใหความคมครองผแจงเบาะแส ควรจะมมาตรการใหสทธและชอเสยงและรวมถงการกชอเสยงควบคกนไปดวย อยางไรกตาม ขอเสนอแนะในการด าเนนการตามมาตรการนทจะน าเสอนในบทท 6 จะมงใหความส าคญแกดานของการคมครองและการใหรางวลผแจงเบาะแสเปนหลก

ในปจจบน แมรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 มาตรา 62 จะระบไววา บคคลทใหขอมลโดยสจรตแกองคกรตรวจสอบการใชอ านาจรฐหรอหนวยงานของรฐเกยวกบการปฏบตหนาทของผด ารงต าแหนงทางการเมอง หนวยงานของรฐ หรอเจาหนาทของรฐ ยอมไดรบการคมครอง ซงอาจตความรวมถงผแจงเบาะแสได แตกเปนบทบญญตทกวางเกนไป ท าใหเหนวา สภาพการณเกยวกบการคมครองผแจงเบาะแสเกยวกบการทจรตในประเทศไทยอยในสภาพยงไมไดรบการตระหนกถงความส าคญมากนก ยงไมมกฎหมายคมครองผแจงเบาะแสโดยตรง เพราะเรองผแจงเบาะแสดเหมอนจะเปนเรองทยงใหมอยส าหรบประเทศไทย และหลายคนยงมความเขาใจสบสนระหวางการเปนผแจงเบาะแสกบการเปนพยาน เพราะในบางครงทงสองบทบาทเปนบทบาทททบซอนกน กลาวคอบอยครงทผแจงเบาะแสเปลยนสภาพมาเปนพยานเสยเอง ซงท าใหเกดความสบสนในกระบวนการทจดท าการคมครองได และแมแต พ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.2542 กไมไดกลาวถงเรองการคมครองผแจงเบาะแสไว



ดงนน หนวยงานทจะรบผดชอบตอการคมครองผแจงเบาะแสอยางเปนทางการจงไมม จะมกแตการคมครองพยานตาม พ.ร.บ.คมครองพยานในคดอาญา พ.ศ.2546 ซงแบงเปน 2 ลกษณะคอ

1.มาตรการทวไปในการคมครองพยาน ซงมกจะเกยวของกบคดทไมรนแรง โดยมหนวยงานทเกยวของคอเจาพนกงานต ารวจหรอเจาหนาทอนในหนวยงานรฐทเกยวของ แลวแตกรณ

2.มาตรการพเศษในการคมครองพยาน ซงจะเกยวของกบความผดในคดทรนแรง เชน คดทมอตราโทษอยางต าใหจ าคกตงแต 10 ปเปนตนไป คดทเกยวกบองคการอาชญากรรม คดทเกยวกบความมนคงของรฐ คดความผดเกยวกบทางเพศ คดเกยวกบยาเสพตด คดเกยวกบกฎหมายวาดวยศลกากร คดเกยวกบกฎหมายวาดวยการฟอกเงน และคดเกยวกบกฎหมายวาดวยการปราบปราบการทจรต ซงหนวยงานทรบผดชอบในดานนคอส านกงานคมครองพยาน กรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม

จะเหนไดวาถาเปนเรองเกยวกบการทจรตและถามฐานะเปนพยาน พ.ร.บ.คมครองพยานในคดอาญา พ.ศ.2546 จะใหการคมครอง แตการคมครองนจะไมไปถงผแจงเบาะแส ทงน เพราะตาม พ.ร.บ.น นยามของค าวา “พยาน” คอ “พยานบคคลซงจะมาให หรอไดใหขอเทจจรงตอพนกงานผม อ านาจสบสวนคดอาญา พนกงานผมอ านาจสอบสวนคดอาญา พนกงานผมอ านาจฟองคดอาญา หรอศาลในการด าเนนคดอาญา รวมทงผช านาญการพเศษ แตมใหหมายความรวมถงจ าเลยทอางตนเองเปนพยาน” จากนยามน จะสงเกตไดวาผแจงเบาะแสซงอาจมบทบาทเปนเพยงแคผแจงขอมลโดยอาจจะไมยอมเปดเผยตนและยอมเปนพยาน จะไมไดรบการคมครองตามกฎหมายน

อยางไรกตาม เรองเกยวกบการคมครองผแจงเบาะแสเกยวกบการทจรตนน ไดถกระบไวใน รางพ.ร.บ.แกไขเพมเตมพ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท..) พ.ศ. .... โดยรางพ.ร.บ.ฯฉบบนไดเสนอใหเพมหมวด 9/1 ซงเปนหมวดการสงเสรมการปองกนและปราบปรามการทจรต โดยก าหนดใหมการคมครองและชวยเหลอผแจงเบาะแส และเมอมเหตทจะกระทบตอความปลอดภยในชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ชอเสยง ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใด ใหสามารถแจงหนวยงานทเกยวของใหคมครองเสมอนกบเปนพยานตามกฎหมายวาดวยการคมครองพยาน

นอกจากน ถาผแจงเบาะแสเปนเจาหนาทของรฐและเหนวาถาผแจงเบาะแสนน ยงปฏบตหนาทในสงกดเดมตอไป อาจถกกลนแกลงโดยไมเปนธรรมหรอไมมโอกาสกาวหนาในการท างาน



อนเนองมาจากการแจงเบาะแสนนให ป.ป.ช. สามารถเสนอใหนายกรฐมนตรสงใหผบงคบบญชาทม อ านาจถอดถอนผแจงเบาะแสนน พจารณายายผแจงเบาะแสกลบไปด ารงต าแหนงเดมหรอต าแหนงอนทเหนสมควร หรอ ป.ป.ช. สามารถขอไปยงส านกงานขาราชการพลเรอนหรอส านกงานบรหารบคคลของหนวยงานของรฐอน เพอบรรจแตงตงผแจงเบาะแสนนในต าแหนงทไมต ากวาระดบเดม ในสงกดอน ภายในเวลาอนสมควร ทงน ตองไดรบความยนยอมจากผแจงเบาะแสนน

จะเหนไดวารางพ.ร.บ.ฯน เหนความแตกตางระหวางการเปนผแจงเบาะแสและการเปนพยาน แมจะใหน าเอากฎหมายคมครองพยานมาใชในการคมครองผแจงเบาะแสกตาม ซงถอวาเปนพฒนาการในการเขาใจและใหความส าคญกบผแจงเบาะแสเพมมากขนอยางมนยส าคญ เปนทนาเสยดายอยางยงทรางกฎหมายฉบบนทมเพอแกไขเพมเตม พ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.2542 นนยงไมมผลบงคบใชทางกฎหมาย แมรางพ.ร.บ.นจะผานสภานตบญญตแหงชาตในสมยของรฐบาล พลเอกสรยทธ จลานนท แตเนองจากเปนพ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญจงตองผานการพจารณาของศาลรฐธรรมนญวาขอตอรฐธรรมนญหรอไม และศาลรฐธรรมนญไดตดสนใหรางพ.ร.บ.นไมผานเนองจากตดขดเรองทางเทคนคทองคประชมของสภานตบญญตแหงชาตไมครบองคประชมระหวางการพจารณาผานรางกฎหมายฉบบน จงท าใหตองเรมตนกนใหม

แมวารางพ.ร.บ.ฉบบนจะยงไมผาน แตไดมพ.ร.บ.มาตรการของฝายบรการในการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.2551 (หรอทเรยกกนวา พ.ร.บ.คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ หรอพ.ร.บ.ปปท.) ทมลกษณะคลายกบรางพ.ร.บ.แกไขเพมเตมพ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท..) พ.ศ. .... ในเรองของการใหการคมครองและใหรางวลผแจงเบาะแส และทนาสนใจคอใน ม.24 ของพ.ร.บ.นระบไวอยางชดเจนวา หามไมใหเจาหนาทเปดเผยชอและทอยและหลกฐานอนทเปนการส าแดงตวของผกลาวหา ซงอาจจะหมายรวมไปถงผแจงเบาะแสดวย แตกยงไมเปนทชดเจนวาในกระบวนการด าเนนการแจงเบาะแสอยางเปนรปธรรมนน ชอ ทอย และหลกฐานตาง ๆ ทจะไดรบการปกปดของผกลาวหานน จะรวมถงผแจงเบาะแสหรอไม และถงแมวาจะรวมถงแลวการปกปดนกยงไมลบในระดบทแมแตเจาหนาท ปปท. เองกยงไมทราบวาเปนใคร นอกจากน วธการด าเนนการแจงทลบโดยไมใหทราบวาเปนใครนน กยงไมไดรบการพฒนา ซงเปนเรองทจะกลาวตอไปน

ยงมปญหาบางประการเมอเทยบกบมาตรการสากล เชน กรณของประเทศสงคโปร ทแสดงใหเหนถงความเขาใจและหลกการในมาตรการปกปองระหวางผแจงเบาะแสและพยานซงยงมความ



แตกตางกนอย โดยเฉพาะประเดนเรองการปกปดตวตนหรอชอของผแจงเบาะแส แมในกฎหมายคมครองพยานของไทยและรางพ.ร.บ.ฯทโยงผแจงเบาะแสใหเขามาอยใตกฎหมายคมครองพยานน จะมมาตรการพเศษในการคมครองพยานและผแจงเบาะแสโดยใหเรองการคมครองพยานเปนเรองลบและมบทลงโทษส าหรบผทเปดเผย และรวมทงใหมการปกปดตวตนของพยามจนกระทงถงการเปลยนชอตวและสกลและหลกฐานทางทะเบยนทสามารถระบตวบคคลทเปนพยานได แตในกระบวนการใหความคมครองน เจาหนาทและหนวยงานทท าการคมครองจะทราบวาผแจงเบาะแสนเปนผใด

กรณของประเทศไทยจะตางจากกรณของประเทศสงคโปรทจะไมทราบเลยวาผแจงเบาะแสนนเปนผใด โดยทาง CPIB ไดสรางระบบปกปองผแจงเบาะแสโดยท าใหผแจงเบาะแสไมจ าเปนทจะตองเปดเผยตวตนของตนเองได โดยท าการสอสารผานทางเวบไซดหรอโทรศพทโดยมระบบทเรยกวา Complaint ID ทเปนระบบอตโนมต เพยงแตใหผแจงเบาะแส log-on และเขาไปสอสารกบ CPIB ไดโดยไมตองปรากฎและเผยชอตว

ในกรณของเกาหลใตกจะมความเขมงวดในเรองการปกปองผแจงเบาะแสอยางมาก ขอมลสวนตวของผแจงเบาะแสจะไมมใครทราบได และในกระบวนการนจะคมครองไปถงความปลอดภยในชวต รางกาย และทรพยสนของครอบครวและญาตพนอง ซงในขอนถาองกบกฎหมายคมครองพยาน มาตรการของไทยกจะคมครองถงดวยเชนกน นอกจากน ของเกาหลใตยงมหลกแนวคดวาการปกปองจะเกดขนเมอผแจงเบาะแสคดวาตวเองจะถกแกแคน ซงตางจากแตกอนทตองมการแกแคนแลวจงท าการปกปอง ซงในลกษณะนรางพ.ร.บ.ฯของป.ป.ช.ดงทไดเสนอไวขางบนกมความกาวหนามากพอควร เพราะผแจงเบาะแสสามารถจะด าเนนการเสนอป.ป.ช.ไดถาคดวาตวเองจะถกกลนแกลง แตทส าคญกวาส าหรบของเกาหลใตคอ ทางหนวยงานตนสงกดของผแจงเบาะแสตองพสจนใหไดวาไมมการแกแคนหรอกลนแกลงหรอท าใหสถานะหนาทการงานของผแจงเบาะแสลดลง ยงไปกวานน ถามสงเหลาน เกดขน จะไมเปนเพยงแคเรองทางวนย แต จะเปนการท าอาชญากรรมและมโทษในการปรบทรนแรง ซงในรางของป.ป.ช.ไมมมาตรการในลกษณะน

จากทเสนอมาน จะเหนไดวาแมแตหนวยงานทไดรบแจงเบาะแส เชน ป.ป.ช. เองกไมสามารถทจะทราบชอหรอตวตนของผแจงเบาะแสได ซงท าใหเกดค าถามไดวามความจ าเปนตองเปดเผยชอหรอตวตนของผแจงเบาะแสหรอไม และประเดนนตองไดรบการจดท าใหเปนระบบ มมาตรฐานเดยวกน และเปนทรบรของสาธารณะ เพอไมใหขนอยกบดลพนจของแตละหนวยงานทเกยวของกบการตอตานการทจรตวาจะมมาตรการในการปองกนผแจงเบาะแสอยางไร



อยางไรกตาม คงตองค านงถงความเหมาะสมในการประยกตน ามาใชในประเทศไทยดวยวา ถาจะไปถงมาตรการในการปกปองผแจงเบาะแสขนทายสดทจะไมมใครทราบตวตนของผแจงเบาะแสแลว จะมปญหาในการด าเนนการในการปราบปรามการทจรตในประเทศไทยหรอไมและเพยงไร เพราะดงทไดกลาวไปแลววา ในกระบวนการยตธรรม (ซงการตอตานการทจรตของป.ป.ช.กเปนสวนหนง) การปดตวตนของผแจงเบาะแสยงท าไมได เพราะเรามกจะเขาใจวากระบวนการปกปองผแจงเบาะแสจะเหมอนกบการปกปองพยาน และยงไปกวานน ในบางครงผแจงเบาะแสไดเปลยนสภาพมาเปนพยานเสยเอง ท าใหเรองนเปนสวนหนงของกระบวนการยตธรรมทตองทราบตวตนวาเปนผใด หรอถากรณนไปอยในชนศาลและศาลตองการขอมลเพมเตม กมความจ าเปนทจะตองเปดเผย

ในลกษณะน แมแตประเทศในกลมประเทศสแกนดเนเวยเอง เชน ประเทศสวเดน กยงไมมระบบทรองรบการปกปดตวตนของผแจงเบาะแสในระดบน เพราะจะสรางปญหาแกการด าเนนการสบสวนและด าเนนคดดวยเชนกน หรอในกรณของประเทศนอรเวยทแมจะมการปกปองผแจงเบาะแส แตกยงตองใหผแจงเบาะพสจนวาขอมลนนถกตองและเพยงพอ ซงท าใหตองทราบตวตนของผแจงเบาะแส และยงไปกวานน ยงขาดหนวยงานทจะบงคบใชกฎหมาย Working Environment Act ทเกยวกบการปกปองผแจงเบาะแสน

แตสาเหตส าคญทไมตองปกปดไมใหทราบวาผแจงเบาะแสเปนใครคงเปนเพราะวา ไมมความจ าเปน เนองจากโครงสรางทางสถาบนสาธารณะตางของประเทศเหลานมความเขมแขงจนสามารถสรางความเชอมนและสรางเปนวฒนธรรมขนมาวา ประชาชนจะสามารถมาแจงเรองการทจรตไดโดยไมถกขมขคกคามจากผใด ในขณะเดยวกน ประชาชนกสามารถไปแจงหรอแฉกบทางสอโดยเฉพะนกหนงสอพมพได ซงจะไมมใครสามารถทจะบงคบใหสอบอกชอและตวตนของผแจงเบาะแสได (มาตรการนจะไปเกยวของกบมาตรการทเกยวกบสอและการเขาถงขอมลภาครฐดวยเชนกน) ดงนน ในระยะยาวประเทศไทยเองกตองท าใหสถาบนสาธารณะและสอตาง ๆ มความเขมแขงและท าใหประชาชนเชอมนไดแบบน ซงจะเปนหลกประกนทดทสดส าหรบการตอตานการทจรต

ถงแมวาจะตองมปญหาในดานน แตถามการปรบความเขาใจใหเหมาะสมวาผแจงเบาะแสมความแตกตางจากพยานและการปกปองผแจงเบาะแสควรจะแตกตางจากการปกปองพยาน การสรางมาตรการปกปองผแจงเบาะแสกสามารถจะท าใด โดยแบงผแจงเบาะแสเปน 2 ประเภทคอ



1 ผแจงเบาะแสทไมตองการปกปดตวตนของตนเอง กใหด าเนนการตามทเสนอไวในรางพ.ร.บ.แกไขเพมเตมพ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท..) พ.ศ. .... ซงสงเสรมการปองกนและปราบปรามการทจรต โดยก าหนดใหมการคมครองและชวยเหลอผแจงเบาะแสโดยใช พ.ร.บ.คมครองพยานมาใช

2 ผแจงเบาะแสทตองการปกปดตวตนของตนเองโดยไมใหมใครทราบเลย จะตองด าเนนการเพอหาชองทางใหเกดมาตรการนขน โดยสามารถน าเอาตวอยางและวธการของ CPIB ของสงคโปรมาใช ดงทจะเสนอไวในบทของขอเสนอวธการด าเนนการทเปนรปธรรมตอไป

ในดานของการใหรางวลแกผแจงเบาะแสกเปนสงจ าเปนเพราะจะเปนมาตรการเสรมท าใหผแจงเบาะแสมแรงจงใจในการแจงเบาะแสการทจรตใหแกหนวยงานรฐทเกยวของ ในเรองนมความชดเจนขนเมอไดมการเสนอการใหรางวลในรางพ.ร.บ.แกไขเพมเตมพ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท..) พ.ศ. ....ซงเปนทนาเสยดายอยางยงวารางกฎหมายฉบบนยงไมผานและสามารถบงคบใชเปนกฎหมายได รางฯฉบบน นอกจากจะเสนอการใหรางวลแกผแจงเบาะแส (และบคคลอน ๆ เชน ผกลาวหา ผเสยหาย ผท าค ารอง ผรองทกข) ยงมมาตรการเยยวยาถาเกดความเสยหายเกดขนแกบคคลเหลานดวย

ในดานทเกยวกบการใหรางวลนน มาตรา 103/4 และ 103/5 ของรางฯ ใหป.ป.ช.สามารถเสนอใหมการประกาศเกยรตคณเชดชเปนพเศษโดยมการมอบรางวล เหรยญตราประดบ หรอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ใหไดเปนตน ในขณะเดยวกน ถาการด าเนนการหรอเบาะแสขอมลทไดเปนประโยชนตอการปราบปรามและปองกนการทจรตอยางยง คณะกรรมการป.ป.ช.กสามารถทจะเสนอคณะรฐมนตรเพอพจารณาเลอนขนเงนเดอนและระดบต าแหนงใหเปนกรณพเศษ ซงเรองตาง ๆ เหลาน ทางป.ป.ช.ตองก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขตอไป ซงจากจดนจะเหนไดวาทางป.ป.ช.ไดตระหนกถงความส าคญของการใหรางวลแกผแจงเบาะแส แตความชดเจนของกระบวนการการใหรางวล ยงเปนเรองทตองหาวธการด าเนนการตอไป และแมวา พ.ร.บ.มาตรการของฝายบรหารในการปองกนและปราบปรามการทจรตของปปท. ในมาตราท 54, 55, 56 และ 57 จะมการใหรางวลเหมอนรางพ.ร.บ.แกไขเพมเตมพ.ร.บ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (ฉบบท..) พ.ศ..... แตการใหรางวลเปนเงนเหมอนของ KICAC นน ยงคงตองพฒนาวธการตอไป

อยางไรกตาม จากการศกษาจากมาตรการสากล การศกษานตองการทจะเสนอท าใหมาตรการในดานนมความชดเจนขนในดานของการใหรางวล โดยเปนเงนรางวลใหแกผแจงเบาะแส



ในมาตรการน KICAC (ซงปจจบนเปลยนเปน ACRC) ไดมหลกการในการใหเงนรางวลและไดพฒนาจนเปนผลดอยางมากในการตอตานการทจรต โดยมหลกวาผแจงเบาะแสมสวนชวยในการรกษาผลประโยชนของสาธารณะและลดความเสยหายของสนคาสาธารณะ (public goods) ซงถอวาเปนการสรางประโยชนใหกบสาธารณะอยางยง และจะสงผลทงในระยะสนและระยะยาวใหประโยชนของสาธารณะตอบสนองตอประชาชนไดดยงขน ดงนน การใหรางวลแกผแจงเบาะแสจงเปนตรรกะทสมควรอยางยง การใหรางวลเปนเงนน จะใหไดไมเกน 2 ลานดอลลารสหรฐ ขนอยกบรปแบบของคดและมลคาของคดทจรตทเกยวของ ยงไปกวานน ทาง KICAC ไดพจารณาวาจะพฒนามาตรการนใหครอบคลมถงการใหความชวยเหลอในดานเบาะแสทเกดขนในการสอบสวนและตรวจสอบดวย

ในบรบทของสงคม การใหรางวลทเกดขนในหนวยงานอน ๆ เชน หนวยงานเกยวกบการปราบปรามยาเสพตด ไมไดแสดงใหเหนถงการมแตดานบวกอยางเดยว เรองทเกดขนในดานลบ เชน การยดเยยดของกลางใหผบรสทธเพอใหเปนผตองหาเพอรบรางวลไดเกดขนบอยครง จนในบางครงน าไปสการสญเสยชวตและการถกท ารายรางกายของผบรสทธ แตเมอพจารณาแลว ปญหานไมไดเปนปญหาของมาตรการในตวมนเอง และการยดเยยดความผดในขอหาการทจรตคงจะท าไมไดงาย ๆ เหมอนกรณยาเสพตด ดงนนจงเปนอกมาตรการหนงทควรพฒนาควบคกนไปกนการปกปองผแจงเบาะแส เพอเปนแนวทางในการตอตานการทจรตตอไป

มาตรการในการใหการคมครองและใหรางวลแกผแจงเบาะแสนน ถอวาเปนมาตรการปราบปราม (punishment/prosecution) เพราะผแจงเบาะแสจะเปนสวนหนงในกระบวนการสบสวน ซงอาจมผอนเกยวของ ไมวาจะเปน ผกลาวหา ผเสยหาย ผรองทกข เปนตน เพอน าไปสการด าเนนคดกบผทท าการทจรต อยางไรกตาม เราอาจมองไดดวยวามาตรการนเปนมาตรการปองกนไปในตวดวย เพราะผทจะท าการทจรตจะกลววามผทอยวงในซงเปนผรเหนขอมลและกลไกการทจรตในเบองลกจะกลายเปนผแจงเบาะแส และท าใหกลวทจะท าการทจรต ซงจะเปนการสรางภมปองกนใหผท จะท าการทจรตไดมการก ากบดแลตวเองไปในตว แมจะเปนการก ากบดแลตนเองทเกดมาจากความกลวในการทจะถกลงโทษกตาม

มาตรการนถกจดใหเปนมาตรการระยะกลาง เพราะแมจะมพนฐานทางกฎหมายทใกลเคยงกนอย เชน กฎหมายคมครองพยานและพรบ.มาตรการของฝายบรหารในการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2551 แตในระบบกฎหมายไทยยงมกระบวนการด าเนนงานทไมเปดใหเปนไปตามขอเสนอในมาตรการนอย ซงอาจจะน าไปสกระบวนการในการปรบปรงกฎหมายทตองใชเวลาในการปรบความคดและในการกระบวนการปรบเปลยนกฎหมายเดม นอกจากน การท าใหเกด



มาตรการตามขอเสนอยงตองมการน าเอาเทคโนโลยบางอยางเขามาชวยเหลอซงตองใชเวลาในการขอความชวยเหลอในการถายทอดทางเทคโนโลยอยพอสมควร

5.7 มาตรการประมวลจรยธรรม

ประมวลจรยธรรม (code of conduct) เปนรากฐานทส าคญทสดอนหนงของการปองกนการคอรรปชน เพราะเกยวของกบแนวทางปฏบตในหนาท และการก าหนดพฤตกรรมบคคลใหมลกษณะทพงประสงค ถกตอง และเหมาะสมส าหรบแตละองคกร ดงนน พฤตกรรมของบคคลทขดกบประมวลจรยธรรมจงอาจน าไปสการเกดคอรรปชนได ซงแตละวชาชพ แตละองคกร หรอแตละต าแหนง กมประมวลจรยธรรมเฉพาะแตกตางกนไป ทงน อาจกลาวไดวาสาเหตของการคอรรปชนทกชนดเกดจาก 1) ความไมรหรอความไมเขาใจ และ 2) การขาดจรยธรรมของบคคล ไมวาจะเปนเจาหนาทรฐ นกการเมองทงระดบชาตและระดบทองถน หรอนกธรกจ ซงการขาดคณธรรมและจรยธรรมนเอง ทเปนตนทางไปส การรบ - ตดสนบน การใชอ านาจรฐในทางทผด การเกดผลประโยชนทบซอน การคอรรปชนขนาดใหญ และการคอรรปชนทกรปแบบ เชน การซอขายต าแหนงขาราชการระดบสง ของฝายการเมองและนกธรกจ โดยเฉพาะต าแหนงอธบดและเลขาธการ (ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน 2544) เพอใหคนของตนเองมอ านาจในการตดสนใจตางๆ ได อนน าไปสการมผลประโยชนทบซอนหรอการทจรตอนๆ ในทสด จงอาจกลาวไดวาจรยธรรมเปนก าแพงทจะปองกนมใหน าไปสการเกดคอรรปชนในทกรปแบบ

ทงน OECD ไดระบวาถงมาตรฐานทางคณธรรมส าหรบนกการเมอง และเจาหนาทรฐจะตองระบอยางชดเจนและไมคลมเครอเพอใชปฏบตไดจรง และควรมมตทเกยวของกบกฎหมาย เพอสามารถควบคมพฤตกรรมของนกการเมอง และเจาหนาทของรฐไดอยางมประสทธภาพ วาอะไรควรท า อะไรไมควรท า หากฝาฝนจะไดรบโทษเชนไร เปนตน และควรระบแนวทางในการมปฏสมพนธระหวางภาครฐกบภาคเอกชนไวอยางชดเจนดวย อยางไรกตาม ควรมการสรางกลไกการตดตาม เอาผดและลงโทษทางวนยแกผทละเมดจรยธรรมอยางเหมาะสมดวย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ .ศ .2550 ไดบญญตเรองคณธรรมจรยธรรมของผด ารงต าแหนงทางการเมองไวในหมวด 13 วาดวยจรยธรรมของผด ารงต าแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐ ตามมาตรา 279 – 290 ซงก าหนดใหผตรวจการแผนดนของรฐสภามหนาทในการก ากบดแลใหหนวยงานภาครฐตางๆ มประมวลจรยธรรมของตนเอง และก ากบดแลใหหนวยงาน



เหลานนด าเนนการตามประมวลจรยธรรมนน และใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมหนาทในการก ากบดแลการด าเนนการตามประมวลจรยธรรมในสวนของนกการเมอง ซงขณะนยงอยในขนด าเนนการใหเปนไปตามรฐธรรมนญ

นอกจากน พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ .ศ .2551 หมวด 5 วาดวยการรกษาจรรยาขาราชการ มาตรา 78 ไดก าหนดกรอบคานยมหลกของขาราชการ 5 ประการ อนไดแก (1) การยดมนและยนหยดท าในสงทถกตอง (2) ความซอสตยสจรตและความรบผดชอบ (3) การปฏบตหนาทดวยความโปรงใสและสามารถตรวจสอบได (4) การปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม และ (5) การมงผลสมฤทธของงาน นอกจากน ยงก าหนดใหทกสวนราชการตองก าหนดขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการเพอใหสอดคลองกบลกษณะงานในสวนราชการนนตามหลกวชาและจรรยาวชาชพ โดยจะตองจดใหมการรบฟงความคดเหนของขาราชการและประกาศใหประชาชนรบทราบดวย ซงมาตรา 79 ระบวาการละเมดขอบงคบดงกลาวในบางกรณอาจเปนความผดวนยกได ทงน มการพยายามใหผบงคบบญชาแตงตงขนเงนเดอนของขาราชการโดยพจารณาจากการปฏบตตามจรรยาขาราชการเปนส าคญ

กอนหนาน ขาราชการไทยมขอบงคบ ก .พ .วาดวยจรรยาบรรณของขาราชการพลเรอน พ.ศ.2537 เปนแนวทางในการปฏบตแลว และจากการสมมนากลมยอย (focus group) พบวาขณะนทกสวนราชการของไทยตางมมาตรฐานคณธรรมจรยธรรมของตนเองอยแลว แตปญหาทพบคอ มลกษณะเปนนามธรรมและเปนขอบงคบกวางๆ ท าใหข นของการน าไปปฏบตนนเกดปญหา เพราะไมมขอก าหนดทเปนรปธรรมอยางชดเจน อยางไรกตาม ผตรวจการแผนดนของรฐสภาไดรวมมอกบส านกงาน ก.พ .ก าหนด คานยมหลกตามมาตรฐานจรยธรรม 9 ขอ คอ

1. การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม 2. การมจตส านกทด ซอสตย สจรตและรบผดชอบ 3. การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชน

ทบซอน 4. การยนหยดท าในสงทถกตอง เปนธรรมและถกกฎหมาย 5. การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรว มอธยาศย และไมเลอกปฏบต 6. การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวน ถกตองและไมบดเบอนขอเทจจรง 7. การมงผลสมฤทธของงาน รกษามาตรฐาน มคณภาพ โปรงใสและตรวจสอบได 8. การยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข



9. การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคกร

เพอใหสวนราชการน าไปสรางเปนขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการขององคกรอยางเปนรปธรรมตอไป ซงภายในสงหาคม 2551 ทกหนวยงานจนถงระดบกรม จะตองมขอบงคบดงกลาวใชเปนคานยมหลก (core value) ของมาตรฐานจรยธรรมของผด ารงต าแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐ โดยสวนนเปนความกาวหนาทผตรวจการแผนดนของรฐสภา ด าเนนการ ซงจะน าไปสการแปลงใหเปนรปธรรมของทง 9 ขอน ของสวนราชการตางๆ ลงถงในระดบกรม กลาวคอ หนวยงานตางๆ ในระดบกรมจะตองแปลงคานยมหลกอนเปนนามธรรม ทง 9 ขอน ใหเปนรปธรรมโดยมรายละเอยดทชดเจนมากขน

นอกจากน พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ .ศ .2542 มาตรา 103 หามมใหเจาหนาทของรฐรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดจากบคคล นอกเหนอจากสงทควรไดตามกฎหมาย หรอกฎขอบงคบ เวนแตการรบโดยธรรมจรรยา ทงน ขอหามดงกลาวใชบงคบกบผทพนจากการเปนเจาหนาทร ฐแลวไมถงสองปดวย ซง ตอมาคณะกรรมการ ป.ป.ช.ไดก าหนดเกณฑทเจาหนาทรฐสามารถรบได คอไมเกน 3,000 บาท หากเกนจะตองแจง ป.ป.ช.

ทงน เปนทนาสนใจวา แผนพฒนาการเมองของสภาพฒนาการเมองทตงขน ตามพระราชบญญตสภาพฒนาการเมอง พ .ศ .2551 ไดระบเรองคณธรรม และจรยธรรมของผน าและนกการเมอง เปนยทธศาสตรใหญทครอบคลมเรองการขดกนของผลประโยชนสวนตวและผลประโยชนสวนรวมดวย อยางไรกตาม แนวทางทแผนพฒนาการเมองเสนอไวในสวนของการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมน เนนหนกทการสรางจรยธรรมของนกการเมองโดยผานกลไกทางสงคม และหนวยงานทเกยวของ เชน พรรคการเมอง คณะกรรมการการเลอกตง เปนตน นอกจากน แผนพฒนาการเมองเหนวาจะสรางคณธรรมและจรยธรรมของนกการเมองไดจะตองด าเนนการปองกนการเกดผลประโยชนทบซอน การสรางระบบการควบคมและลงโทษทางสงคม และการพฒนากลไกการคดสรรบคลากรภาครฐทมคณธรรมและจรยธรรม ควบคกนไป

อยางไรกตาม การสงเสรมประมวลจรยธรรมนนมการด าเนนการมาอยางตอเนอง โดยองคกรทเกยวของเชน ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม (ศนยคณธรรม) ศนยด ารงธรรม มลนธประเทศไทยใสสะอาด และศนยประสานงานราชการไทยใสสะอาดทมอยในทกสวนราชการ เปนตน ดงนน หนวยงานทเกยวของทงหลาย รวมถง ป.ป.ช.จงควรรวมมอกนอยางเปน



รปธรรมอยางตอเนองในการปองกนปญหาดานจรยธรรมรวมกน เพอครอบคลมในทกมตทเกยวของ อนจะน าไปสการควบคมการเกดคอรรปชนในทสด

การระบพฤตกรรมทเจาหนาทร ฐควรท าหรอไมควรท านน ขณะนมเพยงการหามรบผลประโยชนทเกนกวา 3,000 บาทเทานน แตยงไมมการระบพฤตกรรมอนๆ ทเกยวของกบการ ฝาฝนจรยธรรม เชน การถอนตวจากทประชมคณะกรรมการในกรณทตนเองมสวนไดสวนเสยกบการพจารณาเรองดงกลาว หรอ การใชทรพยากรของรฐในทางทไมเหมาะสม เชน การรบรองแขกพเศษในสถานบนเทง หรอ การใชต าแหนงเพอสทธพเศษบางประการ เปนตน

จากการสมมนากลมยอย (focus group) เหนวา ควรก าหนดใหภาคเอกชนมการใชประมวลจรยธรรมเปนขอบงคบดวย เนองจากผลการการละเมดจรยธรรมของภาคธรกจ สงผลตอความเสยหายของรฐและผลประโยชนสาธารณะ ซงเปนภาระของภาครฐในการแกไขปญหาตอไป นอกจากนยงมความเหนวาควรใหทกองคกรทตดตอกบประชาชนโดยตรง เชน โรงเรยน ส านกงานจงหวด จ าเปนตองมประมวลจรยธรรมเฉพาะของตนเองดวย เพอสรางสงคมแหงคณธรรมและจรยธรรม อนเปนรากฐานส าคญทสดในการพฒนาประเทศ และเปนไปตามบทบญญตในรฐธรรมนญ พ.ศ.2550

หากพจารณามาตรการสากลทเกยวของและประสบการณจากประเทศตางๆ แลว สามารถสรปไดวา ประมวลจรยธรรมทดควรมองคประกอบดงน

1. ประมวลจรยธรรมควรระบอยในกฎระเบยบและขอบงคบตาง ๆ ขององคกรเพอใหม ผลทางกฎหมายและสามารถบงคบใชเพอควบคมพฤตกรรมของเจาหนาทรฐไดอยางมประสทธภาพมากขน

2. ทกครงทมการละเมดประมวลจรยธรรม ตองมกลไกในการตดตามและลงโทษ เพอการควบคมพฤตกรรมไดอยางมประสทธภาพ ไมวาจะเปนการลงโทษทางวนย หรอมผลตอความกาวหนาในอาชพ หรอเขาสกระบวนการตรวจสอบหากเกยวของกบการทจรต เปนตน

3. การหามรบหรอใหในสงทไมควรรบหรอไมควรให ไมวาจะเปนขอมล อ านาจหนาท เงน สงมคาอนๆ หรอสมบตของรฐ เพอปองกนการเกดผลประโยชนทบซอน และความล าเอยงในการใหบรการประชาชน



4. ควรมการสรางกลไกใหค าปรกษาเกยวกบการท างานใหเปนไปตามประมวลจรยธรรม หรอใหความรความเขาใจทถกตองในทศทางเดยวกน เพอเปนมาตรฐานตอไป

5. ก าหนดแนวปฏบตในการมปฏสมพนธระหวางภาครฐและภาคเอกชนใหชดเจน เพอควบคมไมใหมการปฏบตไปในแนวทางทไมสอดคลองกบประมวลจรยธรรมหรอแนวทางทวางไว

นอกจากน ควรปลกฝงคานยมการแสดง “ความรบผด”โดยการออกจากต าแหนงหรอลงโทษตวเอง ของผบรหารระดบสง ตงแต ระดบอธบดกรม หรอเทยบเทา ขนไป เมอผลจากการตดสนใจหรอการด าเนนการใด ๆ ของบคคลดงกลาวกอใหเกดผลเสยตอกลมคนสวนใหญของประเทศ หรอแมแตการละเมดประมวลจรยธรรมขององคกรโดยมไดเจตนา หรอ การกระท าใด ๆ ทสงผลตอความนาเชอถอและภาพลกษณขององคกร เพอเปนตวอยางทดของเจาหนาทรฐระดบลางและความไววางใจของประชาชนตอองคกร ในการรกษาคณธรรมจรยธรรมตามทไดก าหนดไวขององคกร

ทงน มาตรการประมวลจรยธรรมมความเกยวของกบมาตรการการใหการศกษาเปนอยางยง เพราะเรองคณธรรมและจรยธรรม เปนเรองทประชาชนในประเทศพฒนาแลวไดรบการปลกฝงตงแตเยาวชน และเปนการปลกฝงแบบใกลชดและเปนแบบอยางทดใหกบเยาวชน โดยคนในครอบครว ผน าทางศาสนา เปนตน ดงนน เรองประมวลจรยธรรม จงจ าเปนอยางยงทจะตองปลกฝงตงแตระดบเยาวชน โดยอาจลงในหลกสตรการเรยนการสอน หรอสงเสรมใหมการปฏบตเปนแบบอยางมากขน

นอกจากน มาตรการประมวลจรยธรรม ยงเปนการปองกนทส าคญทสด อนมใหเกดผลประโยชนทบซอน ดงนน จงตองมการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมใหกบเจาหนาทรฐทกระดบ โดยเฉพาะอยางยงกบผบรหารประเทศ เพราะเมอบคคลมจรยธรรม กจะเกรงกลวตอการประพฤตผด และจะหลกเลยงการกระท าหรอสถานการณอนจะน าไปสการมผลประโยชนทบซอน อนน าไปสการคอรรปชนนนเอง ซงหากพจารณาถงแนวทางการปกครองทดนน กคอการปกครองดวยคณธรรมนนเอง

ทงน สอมวลชนและประชาชนมสวนอยางยงในการเปดโปงการกระท าอนไมชอบดวยจรยธรรมและคณธรรมทงของนกการเมองและเจาหนาทของรฐ และมสวนอยางยงในการมบทบาทเปนผลงโทษผทกระท าการดงกลาว ผานการลงโทษทางสงคม เชน การประณาม เปนตน

อยางไรกตาม มาตรการนจะมความยากล าบากในการแปลงนามธรรมทก าหนดเปนคานยมหลกและมาตรฐานทางจรยธรรม 9 ขอ ใหเปนรปธรรมในประมวลจรยธรรมของแตละหนวยงาน การ



ท าใหเปนกระบวนการปฏบตทเปนรปธรรม จะตองแปลงผานบรบทของแตละหนวยงานซงมธรรมชาตและลกษณะงานแตกตางกนไป และการท าเปนตวอกษรนนเปนเรองทงายแตการน าไปสการปฏบตจรงนนเปนเรองทยาก

มาตรการนจดไดวาเปนมาตรการระยะยาว เพราะปจจยทจะน าไปสความส าเรจเกยวของกบการสรางจรยธรรมใหเกดขนในสงคมเพอใหเกดการตอตานการทจรต โดยเฉพาะในหนวยงานราชการตาง ๆ ซงในหนวยงานตาง ๆ เหลานมการทจรตมากอยแลว ดงนน การท าใหเกดจรยธรรมกบผทท างานในหนวยงานเหลานจงไมใชเรองงาย ๆ ในความเปนจรงนน ถามาตรการนสมฤทธผลโดยท าใหผปฏบตหนาทในรปแบบตาง ๆ มจรยธรรม มาตรการอน ๆ อาจจะไมมความจ าเปนเลยกได เพราะเรองนจะเกยวของกบพนฐานทางจตใจและถามพนฐานทางจตใจดแลว ทกอยางกจะดไปหมด แตดวยจากการทเปนเรองของพนฐานทางจตใจจงท าใหการประสบความส าเรจของมาตรการนยากตามไปดวยเชนกน

นอกจากน แมรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 จะระบใหทกหนวยงานมประมวลจรยธรรมของตนเองโดยม ป.ป.ช. และผตรวจการแผนดนรฐสภาก ากบดแลในขอบเขตทตางกน และแมวา ก.พ.ร. ไดมการด าเนนการในดานนอย แตในการแปลงใหประมวลจรยธรรมเปนขอก าหนดทเปนรปธรรม มรายละเอยดและมบทลงโทษทชดเจนไมใชสงทท าไดงาย ๆ และหนวยงานตาง ๆ กไมตองการทจะมขอก าหนดมาผกมดกบตวเอง

5.8 มาตรการปองกนการเกดผลประโยชนทบซอน

ผลประโยชนทบซอน (conflict of interest) เปนเรองทซบซอนมากกวาการทจรตโดยทวไป เพราะไมใชเรองการตดสนบนหรอรบเงนใตโตะธรรมดา แตเปนการใชอ านาจหนาทของตนเองในการสรางประโยชนใหแกตนเองโดยขดกบประโยชนสาธารณะหรอกลาวอกนยหนง ผลประโยชนของตนเองไดไปทบซอนกบผลประโยชนสาธารณะ

ยงในปจจบนทรปแบบการจดบรการสาธารณะของภาครฐมความเกยวของกบภาคสวนอนๆ มากยงขน เชน การรบเหมาสมปทาน การรวมทน การท างานในลกษณะการรวมมอกน เปนตน ท าใหยงตองมการระมดระวงมใหเกดการคอรรปชนมากขน อยางไรกตาม OECD ชวา การมผลประโยชนทบซอน ไมใชการคอรรปชน แตผทอยในต าแหนงทมผลประโยชนทบซอน มโอกาสสงทจะน าไปสการใชต าแหนงหนาทของตนเพอประโยชนสวนตว ซงน าไปสการคอรรปชน การใช



อ านาจในทางทไมเหมาะสม และการกระท าทผดกฎหมาย อนจะน าไปสการท าลายความเชอมนของประชาชนตอหนวยงานตางๆ ของรฐ

โดยหลกการแลว ผลประโยชนทบซอนในภาครฐจะมเมอ บคลากรภาครฐมผลประโยชนสวนตว (private-capacity interests) ทอาจสงผลอยางไมเหมาะสมตอผลการปฏบตงานตามหนาทและความรบผดชอบของคนๆ นน (OECD 2005: 7)

อยางไรกตาม อาจกลาวไดวาพฒนาการการใชผลประโยชนทบซอนเพอผลประโยชนสวนตนนน มทมาจากความลมเหลวทางจรยธรรมของผมอ านาจรฐ เนองจากเปนการคอรรปชนโดยใชอ านาจรฐในระดบสงสด ไดแก การออกนโยบาย การใชกลไกตามรฐธรรมนญ หรอการออกพระราชบญญต (สมภาษณ กลานรงค จนทก ,28 มกราคม 2551) ซงมไดหลายกรณ เชน ผมอ านาจออกกฎหมายหรอนโยบาย ไดออกกฎหมายหรอนโยบายเพอสนองตอบหรอเออตอผลประโยชนของตนเองหรอคนใกลชด ซงหากพจารณาในมตของกระบวนการนตบญญตแลว การกระท าดงกลาวถอวาไมผดกฎหมาย และผลประโยชนสวนตนทผมอ านาจออกกฎหมายไดรบนนกมความชอบธรรมดวยกฎหมายนนดวย เปนตน ทงน หากพจารณาในเชงจรยธรรมแลวการกระท าดงกลาวยอมไมชอบดวยจรยธรรมอยางแนนอน ดงนน จะเหนไดวาปญหาเรองผลประโยชนทบซอนนมกจะเกดขนกบนกการเมองผมอ านาจระดบสงทมอ านาจในการตดสนใจและมกจะเปนการทจรตขนาดใหญ (grand corruption) ซงเกดจากความรวมมอกนระหวางนกการเมอง ขาราชการระดบสง และนกธรกจ ซงบางกรณรวมไปถงบรษทขามชาตดวย (สงศต พรยะรงสรรค 2549: 88) ทเปนไปในทางของการคอรรปชนเชงนโยบาย (policy-based corruption)

ตวอยางเชน กรณท พ .ต .ท .ทกษณ ชนวตร อดตนายกรฐมนตร ไดใชอ านาจหนาทในการประกาศบงคบใช พ.ร.บ.การประกอบกจการโทรคมนาคม (ฉบบท 2) พ .ศ .2549 เพอเออประโยชนใหแกบรษทของตนเองและครอบครว ในการขายหนใหกลมเทมาเสก รวมจ านวนเงน 7.6 หมนลานบาท โดยไมเสยภาษ (สยามธรกจ, 4 กมภาพนธ 2549) อนน าไปสเหตการณความวนวายทประชาชนตางหมดความเชอใจตอรฐบาล และออกมาเรยกรองให พ .ต.ท .ทกษณ ลาออกจากต าแหนงนายกรฐมนตร ซงนบเปนเหตการณส าคญทท าใหคนไทยเขาใจความเสยหายอนเกดจากการคอรรปชนโดยใชผลประโยชนทบซอนมากขน

ทงน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ .ศ .2550 มาตรา 265 – 269 ไดระบการกระท าทเปนการขดกนของผลประโยชน โดยหามมให สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา นายกรฐมนตรและรฐมนตรกระท าการอนน าไปสการขดกบของผลประโยชน ทงน ตามทกฎหมาย



บญญต และ รฐธรรมนญ หมวด 12 การตรวจสอบการใชอ านาจรฐ ไดระบใหผด ารงต าแหนงทางการเมองมหนาทยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนของตนเอง คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะ ตอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ทกครงทเขารบต าแหนงหรอพนจากต าแหนง

อยางไรกตาม พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.2542 หมวด 9 การขดกนระหวางผลประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม ไดหามมใหเจาหนาทของรฐด าเนนกจการในการ (1) เปนคสญญาหรอมสวนไดสวนเสยในสญญาทท ากบหนวยงานของรฐ (2) เปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททเปนคสญญากบหนวยงานของรฐ (3) รบสมปทานหรอคงถอไวซงสมปทานจากหนวยงานของรฐ อนมลกษณะผกขาดตดตอน ไมวาจะทางตรงหรอทางออม และ (4) เปนกรรมการ ทปรกษา ตวแทน พนกงานหรอลกจางในธรกจของเอกชน ทเกยวของกบหนวยงานของรฐทเจาหนาทรฐผนนสงกดอย ทงน ใหใชบงคบกบผซงพนจากการเปนเจาหนาทของรฐมาแลวไมถงสองปดวย

อยางไรกตาม เจาหนาทรฐตามกฎหมายดงกลาวน หมายความถง นายกรฐมนตรและรฐมนตรเทานน ไมรวมถงคสมรสและญาต ซงจากคดท คณหญงพจมาน ชนวตร ภรรยาอดตนายกรฐมนตร พ .ต .ท .ทกษณ ชนวตร ไดประมลซอทดนยานถนนรชดาภเษก จากกองทนเพอการฟนฟและพฒนาระบบสถาบนการเงน ในป 2546 ในราคา 772 ลานบาท ทงน ขณะทด าเนนการซอขายนน พ .ต .ท .ทกษณ ยงด ารงต าแหนงเปนเจาหนาทรฐทมอ านาจในการก ากบดแลหนวยงานของรฐ จงไมสามารถท าสญญากบหนวยงานของรฐได (คม ชด ลก ,10 กรกฎาคม 2550)

ทงน จากประสบการณทผานมา ท าใหมการพยายามพฒนากฎหมายเพอปองกนปญหาการคอรรปชนอนเกดจากการมผลประโยชนทบซอน ซงรางพระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบการขดกนระหวางผลประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม พ.ศ.... ไดขยายขอบเขตของผทเกยวของนอกจาก ตนเอง และคสมรสแลว ยงหมายความรวมถง ญาต อนไดแก ลง ปา นา อา พอ แม ป ยา ตา ยาย พ นอง ลก และหลาน ทงของตนเองและคสมรสดวย นอกจากน ยงระบการกระท าทถอเปนความผดเพมเตมจาก พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ.2542 ดงน (1) การใชขอมลทไดจากการปฏบตราชการเพอประโยชนสวนตน (2) การใชทรพยสนของราชการหรอของรฐโดยทจรต (3) การรเรม เสนอ หรอจดท าโครงการของรฐ เพอเออประโยชนตอบคคลใดบคคลหนงโดยเฉพาะ ไมวาทางตรงหรอทางออม และ (4) การใชอ านาจหนาทของตนไปมอทธพลตอการตดสนใจของเจาหนาทของรฐต าแหนงอนไมวา



ทางตรงหรอทางออม นอกจากน ทรพยสนใดๆ ทไดจากการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐ ไมวาจะใหกบตนเอง คสมรส หรอญาต ทรพยสนดงกลาวตองตกเปนของรฐ อยางไรกตาม รางพระราชบญญตดงกลาวยงอยในกระบวนการพจารณารายละเอยด ท าใหยงไมมผลบงคบใชในปจจบน

นอกจากนยงม พระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐ พ .ศ .2542 และพระราชบญญตการจดการหนสวนและหนสวนของรฐมนตร พ .ศ .2543 ทเกยวของกบการปองกนการเกดผลประโยชนทบซอนของนกการเมองและเจาหนาทรฐ

ตามรฐธรรมนญ 2550 มาตรา 250 คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมอ านาจหนาทในการไตสวน วนจฉยความผดอนเกยวของกบการเกดผลประโยชนทบซอน และการทจรตในรปแบบอนๆ นอกจากนยงม กองบงคบการปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ ทมสวนรวมในการสงเกตการณและตรวจสอบการทจรตตามกฎหมายขางตนดวย เชน การเขารวมสงเกตการณประมลราคาของหนวยงานภาครฐ หรอ การตรวจสอบการทจรตกลายาง เปนตน (สมภาษณ พ.ต.อ .จตรงค โชตด ารง ,30 เมษายน 2551)

นอกจากน พระราชบญญตสภาพฒนาการเมอง พ.ศ.2551 ใหอ านาจสภาพฒนาการเมองในการสงเสรมคณธรรมและจรยธรรมของผด ารงต าแหนงทางการเมองและเจาหนาทรฐ ซง ยทธศาสตรท 3 ของแผนพฒนาการเมอง ไดบรรจการสรางกลไกปองกนผลประโยชนทบซอน เพอสรางคณธรรม และจรยธรรมของผน าและนกการเมอง ทงน แนวทางการสรางกลไกดงกลาว ไดเนนเรองการน าสอมวลชน และเครอขายภาคประชาชน ใหมสวนรวมในการตดตาม ตรวจสอบการด าเนนการตางๆ ของรฐ ผานการสรางระบบการเปดเผยขอมลอยางโปรงใส (transparency) และการใหรางวลหรอสงจงใจในการตดตามตรวจสอบ และการมมาตรการลงโทษทางสงคมตอผทใชอ านาจหนาทเพอผลประโยชนตนเอง

ส าหรบประเทศไทย ยงมความสบสนในเรองของความหมายของการมผลประโยชนทบซอนอย ซงจากการจดสมมนากลมยอย (focus group) พบวาแตละคนยงตความและมองเรองผลประโยชนทบซอนตางกนอย ซงบางครงการมผลประโยชนทบซอน กบความไมตงใจกมความคาบเกยวกบอยางแยกไดยาก จงจ าเปนอยางยงทจะตองมการระบพฤตกรรมทน าไปสการมผลประโยชนทบซอนอยางชดเจน เชน การโยกยายขาราชการโดยไมโปรงใส การขมข หรอ การรบของขวญ เปนตน



อยางไรกตาม ประเดนทถกละเลยมากทสดนาจะเปนการใชเงนของรฐบาลทนอกเหนอจากงบประมาณทไดรบการอนมตผานรฐสภา เชน งบกลาง (off-budget) ทคณะรฐมนตรสามารถใชจายไดโดยไมตองชแจงและขอความเหนชอบจากรฐสภา หรอ รายจายประเภท (tax expenditures) ทเปนการสรางหนในอนาคตผานมตคณะรฐมนตรหรอนโยบายตางๆ เปนตน ซงนโยบายและการใชจายเงนดงกลาวนอาจตความไดวาเปนผลประโยชนทบซอนทางการเมองได เนองจากผลจากการกระท าดงกลาว เปนการใชเงนของรฐผานอ านาจฝายบรหารเพอสรางและรกษาคะแนนเสยงทางการเมองโดยไมผานระบบรฐสภา (Suwanmala 2008) ทงน การปองกนประเดนปญหาดงกลาว ป.ป.ช . ตองสนบสนนและผลกดนใหองคกรทเกยวของกบเรองดงกลาวด าเนนการรอและปรบโครงสรางระบบการเงนการคลงใหม เพอใหเงนของรฐสามารถเหนทไปทมาในการใชจายได

ประเดนการใหความหมาย

การใหความหมายของผลประโยชนทบซอนเปนเรองส าคญ เพราะในแตละทจะมบรบทและความเขาใจทแตกตางกน ตวอยางของประเทศสงคโปรซงเปนขอมลจากการจดสมมนาของโครงการวจยนแสดงใหเหนวา แมวาสงคโปรจะมการทจรตทต า แตกมเรองของผลประโยชนทบซอนมากพอควร ถามองจากมมมองของเรา เชน การท ภรรยา ญาต และพนองของผบรหารประเทศไปด ารงต าแหนงเปนผบรหารอยในกองทนของรฐเปนเรองผลประโยชนทบซอนหรอไม

จากปญหาการใหความหมายและความเขาใจการมผลประโยชนทบซอนตางกน ตามทกลาวแลวขางตน จงจ าเปนอยางยงทจะตองมการใหความหมาย (definition) ของลกษณะทวไปของสถานการณ และความสมพนธอนน าไปสการมผลประโยชนทบซอน (ซงเปนไปตาม Function 1 ของ OECD Guidelines for Managing Conflict of Interest in the Public Service) โดย Section 11 ของ the Administrative Procedure Act ของ สวเดน ไดระบสถานการณอนน าไปสการเกดผลประโยชนทบซอน วาเปนสถานการณทเจาหนาทรฐกระท าการในหนาททเกยวของกบผลประโยชนของตนเอง คครอง พอแม ลก พนอง หรอใครกตามทเกยวของอยางใกลชดกบบคคลเหลาน หรอ ลกจางหรอพนกงานขององคกรตองไมกระท าการใดๆ ทเปนสงผลตอระดบความไววางใจขององคกร เปนตน

โดยหลกการแลว ผลประโยชนทบซอนในภาครฐจะมเมอ บคลากรภาครฐมผลประโยชนสวนตว (private-capacity interests) ทอาจสงผลอยางไมเหมาะสมตอผลการปฏบตงานตามหนาทและความรบผดชอบของคนๆ นน (OECD 2005: 7)



อยางไรกตาม OECD ไดพฒนาความหมายของผลประโยชนทบซอนใหสอดคลองกบความเปนจรง และสามารถใชไดทกสถานการณ ดงน

“ผลประโยชนทบซอน เกยวของกบ ความทบซอนระหวางหนาทสาธารณะ (public duty) และผลประโยชนสวนตว (private interest) ของเจาหนาทภาครฐ (public official) โดยทเจาหนาทภาครฐมผลประโยชนสวนตว (private-capacity interests) ซงอาจสงผลอยางไมเหมาะสมตอผลการปฏบตงานตามหนาทและความรบผดชอบของคนๆ นน” (OECD 2005: 13,97)

หากพจารณาความหมายขางตนน การมผลประโยชนทบซอน เปนเพยงสถานการณท “อาจ” น าไปสการคอรรปชนเทานน ทงน สถานการณดงกลาวท าใหประชาชนหรอผใชบรการเกดความไมเชอใจในความเปนกลางในการปฏบตหนาทของเจาหนาทคนนนได ดงนน การปฏบตงานตามหนาทของเจาหนาทรฐในขณะนน ปรากฏวามเรองผลประโยชนทบซอนเขามาเกยวของ กไมจ าเปนวาจะเปนการคอรรปชนเสมอไป จ าเปนจะตองตรวจสอบหลกฐานทเกยวของวา เจาหนาทรฐดงกลาวนนใชอ านาจรฐเพอประโยชนสวนตวหรอไม

ประเดนการเปดเผยรายการทรพยสนและหนสน

การเปดเผยรายการทรพยสนและหนสนเกยวของกบการออกราง พ .ร .บ .วาดวยความผดเกยวกบการขดกนระหวางผลประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม พ .ศ .... ทจะก าหนดขอบเขตของผทเกยวของกบเจาหนาทรฐวาหมายถงใครบาง ไมวาจะเปน พอ แม คสมรส บตร พ นอง เปนตน ซงจะมผลตอการวางระบบการด าเนนงานตอไป

จากการศกษากรณประเทศสงคโปร พบวา ขาราชการและเจาหนาทของรฐทกต าแหนงจะตองเปดเผยรายการทรพยสนและการลงทนของทงตนเอง ภรรยาและบตรทกคน ตงแตเรมบรรจเขารบราชการเปนประจ าทกป โดยหากขาราชการคนใดมรายการทรพยสนทมมลคามากเกนกวาความสามารถของรายได จะตองถกซกถงความเปนมา หรอหากขาราชการคนใดถอหนอยในบรษทเอกชน ทอาจกอใหเกดความเสยงตอผลประโยชนทบซอนในการปฏบตหนาท จะสามารถสงการใหขายหนดงกลาวได (declaration of assets and investments) นอกจากน ขาราชการในทกระดบชน ตองแสดงหลกฐานเพอพสจนสภาวะปลอดหนสนทางการเงนใดๆ เนองจากเชอวาเจาหนาททมภาระหนสน มความเปนไปไดอยางสงทจะเขาไปเกยวของกบกรณการคอรรปชน (declaration of non-indebtedness)



นอกจากน ส าหรบสวเดน จากการสมภาษณเจาหนาท Transparency ของสวเดน พบวา รายไดของทกคนไมวาจะเปนนกการเมองหรอใครกตามในประเทศสวเดนสามารถเปดเผยตอสาธารณะได เชนเดยวกบนอรเวยและฟนแลนด ทสามารถเปดเผยขอมลตางๆ รวมถงเงนเดอนและรายไดของเจาหนาทรฐและภาคเอกชนได

อยางไรกตาม หากพจารณาประเดนดงกลาว ของประเทศญปนแลว พบวา ญปนไมมกฎหมายหรอขอบงคบทก าหนดใหนกการเมองหรอขาราชการระดบสงตองเปดเผยบญชทรพยสนและหนสน แตมการควบคมโดยใชประมวลจรยธรรม (code of conduct) ในระดบทสามารถควบคมพฤตกรรมของนกการเมองและขาราชการได

จากการสมมนากลมยอย (focus group) ไดพจารณาการตรวจสอบบญชทรพยสนของประเทศไทยพบวา จะตรวจสอบกบผทด ารงต าแหนงสงๆ เทานน ซงท าใหไมสามารถตรวจสอบทมาทไปของทรพยสนไดอยางแทจรง หากพจารณาในบรบทของประเทศไทยแลว การเปดเผยบญชทรพยสนหนสนของขาราชการทงหมดคงไมสามารถท าได เนองจากปจจยส าคญสองประการ คอ ปจจยดานองคกร ทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต มทรพยากรมนษยจ ากดและมปรมาณงานมาก และปจจยดานประสทธภาพการจดการ ทหากมการเปดเผยบญชทรพยสนหรอรายไดของทกคนในทกองคกร จะสงผลตอประสทธภาพในการบรหารจดการขององคกร ดงนน ในประเดนดงกลาว จงอาจท าไดเพยงการเลอกบคคลทเปนบคคลสาธารณะ เชน นกการเมอง ขาราชการระดบสง และผมอ านาจในการออกนโยบายอนๆ เชน คณะกรรมการดแลรฐวสาหกจ เปนตน และส าหรบขาราชการระดบสงกสามารถเลอกหยบเฉพาะกรณทพบวามทรพยสนผดปกตมาตรวจสอบได และใชมาตรการประมวลจรยธรรมควบคกบมาตรการนดวย

ในประเดนนถาสามารถสรางกรอบของวงเงนและขยายเรองผลประโยชนทบซอนใหครอบคลมไปถงผบรหารองคกรปกครองทองถนได กจะท าใหเกดความชดเจนในการระบความผดไดมากขน

ประเดนการปองกนการเกดพนทสเทา

ใน Function 2 ของ OECD Guidelines for Managing Conflict of Interest in the Public Service ไดใหมการระบ (identification) สถานการณเฉพาะของสถานการณผลประโยชนทบซอนทไมสามารถรบได (unacceptable) โดยเฉพาะอยางยงในพนทสเทา (grey situations) เชน การจางงานเพม (additional employment) ผทมขอมลภายในขององคกร (inside information) คสญญา



(contracts) ของขวญหรอผลประโยชนรปแบบอน (gifts and other forms of benefit) ผทถกคาดหวงจากครอบครวหรอชมชนหรอผทมสวนไดเสยในนโยบายนนดวย (family and community expectations) การแตงตงจากภายนอก (outside appointments) และกจกรรมหลงจากพนจากการเปนเจาหนาทรฐ (activity after leaving public office) นอกจากน แนวทางการปองกนการเกดผลประโยชนทบซอน ยงเปนแนวทางหนงในสามของการจดการคอรรปชนแบบองครวม ทสถาบนธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย (ADB) รวมกบ OECD (2006) ระบวาควรด าเนนการ โดยสรางเงอนไขการตดตอระหวางนกธรกจ และเจาหนาทรฐทกระดบไมใหสามารถมอทธพลตอการตดสนใจของผมอ านาจได ซงจากการศกษาวเคราะหขอมลจากมาตรการสากลทเกยวของกบการตอตานการคอรรปชนและประเทศกรณศกษาแลว สามารถสรปสถานการณทปองกนการเกดผลประโยชนทบซอนได ดงน

1. มาตรการขององคกรระหวางประเทศ

1.1 การถอนตว (recusal) จากกระบวนการคดเลอก ทตนเองอาจถกตความวาไมมความเปนกลางได

2.1 การระบภาระหนาทของเจาหนาททด ารงต าแหนงใหมใหชดเจนและรดกม เกยวกบผลประโยชนทบซอนในต าแหนงนนๆ และทกคนสามารถเขาถงขอมลได

3.1 หมนเตอนความจ าของเจาหนาทรฐใหปฏบตตามกฎระเบยบขององคกร ตลอดจนใหค านงถงความรบผดชอบในหนาทของตนตลอดเวลา

4.1 ขนตอนและกฎระเบยบทเกยวของกบผลประโยชนทบซอนมความทนสมย และทกคนในองคกรตองสามารถเขาถงไดตลอดเวลา

2. มาตรการของประเทศกรณศกษา

2.1. การหามมใหเจาหนาทรฐใชขอมลขาวสารของรฐทไดจากต าแหนงหนาทใดๆ เพอผลประโยชนสวนตว ไมวาทางตรงหรอทางออม

2.2. การหามมใหเจาหนาทรฐประพฤตตนในทางทจะท าใหการใหบรการภาครฐ ไมวาจะเปนนโยบายรฐ กฎระเบยบ หรอแนวทางปฏบต ถกวพากษวจารณหรอเสอมเสย

2.3. การหามขาราชการปลอยเงนกยม การหามขาราชการกยมเงนจากผใตบงคบบญชา หรอผทตนตองตดตอดวยในหนาทการงาน จ านวนเงนกของขาราชการ ณ เวลาใดเวลาหนงหามมจ านวนเกนสามเทาของเงนเดอน



2.4. เจาหนาททมภาระหนสน มความเปนไปไดอยางสงทจะเขาไปเกยวของกบกรณการ คอรรปชน

2.5. การหามมใหเจาหนาทรฐรบงานหรอรบจางหรอด าเนนกจกรรมใดๆ ทอาจกระทบความเชอมนตอความไมเปนกลางของเจาหนาทคนนนหรออาจกระทบตอชอเสยงขององคกร

2.6. การไดรบการทาบทามไปท างานจากภาคเอกชนซงอาจน าไปสการเกดผลประโยชนทบซอนในมตของภาครฐ จะตองเปดเผย

2.7. ผสมครสมาชกสภาทกคนจะตองสงรายชอผทอาจเกยวของกบการปฏบตหนาทในสภา หรอคณะกรรมการ หรอคณะท างาน หรอต าแหนงอนๆ ทเกยวของกบสภา และสมาชกจะตองเปดเผยสถานการณตางๆ ทอาจน าไปสการเกดผลประโยชนทบซอนได ซงหากหลกเลยงไมได บคคลดงกลาวจะตองออกจากหองประชม และใหระบสถานการณผลประโยชนทบซอนลงในรายงานการประชมดวย

2.8. ขาราชการระดบอาวโสจ าเปนตองประกาศ commitment ในการปฏบตหนาททกป และถกจ ากดสทธในการประกอบอาชพเสรมอนๆ

2.9. หากเจาหนาทภาครฐตองการโยกยายไปท างานในบรษทเอกชน (quarantine rules) จะตองเวนระยะงานอยางนอย 6 เดอน ทงน เพอปองกนปญหาการใชขอมลภายในของทางราชการและความรความเชยวชาญไปหาผลประโยชนใหกบบรษทเอกชน

2.10. การหามมสวนรวมในกจกรรมสนทนาการกบผมสวนไดสวนเสย เปนตน

ทงน เพอการปองกนการเกดสถานการณผลประโยชนทบซอน หนวยงานทเกยวของทกหนวยงานจ าเปนตองคาดการณสถานการณทจะน าไปสการเกดผลประโยชนทบซอนของแตละหนวยงาน ซงแตละองคกรอาจมสถานการณดงกลาวตางกนไปตามลกษณะงานและวฒนธรรมองคกร มาก าหนดเปนกฎระเบยบเพอปองกนการเกดเหตการณดงกลาว

อยางไรกตาม การปองกนการเกดพนทสเทาน จะส าเรจไดหรอไมในทางปฏบตนน ขนอยกบปจจยสองประการ คอ

1. ความรบผดชอบของเจาหนาทของรฐแตละคน ทจะตระหนกถงการมผลประโยชนทบซอน ซงจดน เองทส มพนธตอระดบการรกษาคณธรรมและจรยธรรมของเจาหนาทรฐแตละคน

2. องคกรและหนวยงานตางๆ ของรฐ มความรบผดชอบและจรงใจตอการน าเรองการปองกนการมผลประโยชนทบซอนไปปฏบตอยางมประสทธภาพ ซงผบรหารของ



องคกรจะตองมงมนทจะจดการกบปญหาดงกลาว มาสรางเปนวฒนธรรมขององคกร

ประเดนการตรวจสอบการเกดผลประโยชนทบซอน

จากการสมมนากลมยอย (focus group) และการสมภาษณบคคลทเกยวของกบการปองกนและปราบปรามการทจรตพบวา การจดการกบปญหาการมผลประโยชนทบซอนนน จ าเปนอยางยงทจะตองใหบคคลทอยภายในองคการเดยวกน หรอบคคลในวชาชพเดยวกน (field) เขามามบทบาท เนองจากคนในวชาชพเดยวกนจะทราบถงความถกตองเหมาะสม หรอทราบวามการใชประโยชนสวนรวมเพอตนเองภายใตกฎระเบยบทซบซอนภายในองคกร ดงนน เพอการจดการกบปญหาผลประโยชนทบซอนจงควรสงเสรมและรวมมอกบบคคลลกษณะดงกลาวในการใหขอมลทเปนประโยชนตอการตรวจสอบการใชอ านาจรฐ

ทงน จากกรณ การทจรตยา ของกระทรวงสาธารณสข เมอป 2541 เปนการเปดโปงการทจรตโดยขาราชการกลมหนงภายในกระทรวง ภายใตชมรมแพทยชนบทรวมกบภาคประชาชน โดยเปนกลมทหาขอมลหลกฐาน เพอเอาผดกบรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข และทปรกษารฐมนตร จนตองรบโทษจ าคกในทสด หรอ กรณของการทจรตในการจดซอจดจางหลายๆ โครงการ กถกเปดเผยโดยผเสยผลประโยชน อนไดแก คแขงในการยนซองประมล เปนตน

โดยสรป มาตรการการปองกนการเกดผลประโยชนทบซอนมขอเสนอ ดงน

1. การใหความหมายของผลประโยชนทบซอนทชดเจนและสามารถใชไดในทกสถานการณ

2. การขยายขอบเขตการตรวจสอบทรพยสนและหนสนของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ขาราชการระดบสง กรรมการ หรอทปรกษาของหนวยงานภาครฐ รวมถงภรรยา และญาต ตามรางพระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบการขดกนระหวางผลประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม พ.ศ....

3. การระบสถานการณอนปองกนมใหเกดพนทสเทาอยางชดเจนในแตละสวนราชการ ควบคไปกบการใชมาตรการประมวลจรยธรรม



โดยทงสามประการน เปนมาตรการดานการปองกนการขดกนของผลประโยชนของตนเองและของรฐ เพอปองกนการคอรรปชนของประเทศกรณศกษา ทงน มาตรการดงกลาวประสบผลส าเรจในประเทศตางๆ ไดนนมปจจยสนบสนนทส าคญ 4 ประการ ดงน

ประการแรก การมโครงสรางการบรหารราชการทส นและชดเจน อนสงผลตอขนตอนและกระบวนการท างานทไมสลบซบซอน และมมาตรฐานทชดเจน ท าใหยากตอการทเจาหนาทรฐจะใชอ านาจหนาทเพอผลประโยชนของตนเองได

อยางไรกตาม ในบรบทของประเทศไทย ทระบบราชการและหนวยงานของรฐจ าเปนจะตองปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบตางๆ ท าใหกระบวนการท างานมความยงยาก สลบซบซอน ใชเวลานาน และขาราชการสามารถใชดลยพนจในการใหบรการสาธารณะได เชน การออกใบอนญาต การเลอนต าแหนง การตดสนใจนโยบายของผบรหารระดบสง เปนตน ท าใหเจาหนาทรฐเอง ใชชองทางดงกลาวเพอผลประโยชนของตนเองได ดงนน จงควรมการปรบปรงกฎระเบยบ ขอบงคบตางๆ ทไมจ าเปน เพอลดขนตอนการปฏบตงาน และควรมมาตรฐานการปฏบตงานทกรปแบบ

ทงน จากโครงสรางของระบบบรหารงานภาครฐทนกการเมองสามารถใหคณใหโทษกบเจาหนาทรฐได ท าใหนกการเมองสามารถมอทธพลตอการตดสนใจในการใชอ านาจรฐของเจาหนาทรฐได ดงนน จงควรปรบปรงโครงสรางเพอปองกนมใหนกการเมองสามารถมอทธพลตอเจาหนาทรฐได

ประการทสอง ระบบบรหารงานภาครฐมความโปรงใส สามารถตรวจสอบได และประสทธภาพในการเขาถงขอมลของภาครฐ เนองจากหากประชาชนสามารถตรวจสอบการด าเนนงานของภาครฐ โดยเขาถงขอมลของภาครฐได สงผลใหการบรหารงานภาครฐโปรงใส จะชวยปองกนมใหเจาหนาทรฐใชอ านาจหนาทของตนเพอประโยชนสวนตนได เนองจากเกรงกลวตอการถกตรวจสอบของประชาชนผานขอมลตางๆ ทงน เงอนไขดงกลาวเกยวของโดยตรงกบการบงคบใชพระราชบญญตวาดวยการเปดเผยขอมลขาวสารของราชการ พ .ศ .2540 ซงส าหรบประเทศไทย การขอขอมลของภาครฐมความยงยากและถกปดกนมาก ทงน เอกสารทส าคญทควรเปดเผยเพอปองกนการเกดผลประโยชนทบซอน ไดแก เอกสารในการประชมของผบรหาร หรอคณะกรรมการของหนวยงานภาครฐ รายงานการประชมตางๆ ระเบยบทเกยวของกบการด าเนนงานของหนวยงาน รานงานประจ าป เปนตน



ทงน ควรมการเปดโอกาสใหประชาชน หรอสอมวลชน สามารถเขารวมการประชมตางๆ ของหนวยงานภาครฐได โดยเฉพาะอยางยงการประชมของคณะกรรมการทตดสนนโยบาย หรอการประชมเพอคดเลอกผมคณสมบตในการประมล เปนตน เพอใหแนใจวา การตดสนใจของคณะกรรมการโปรงใส และไมมการใชอ านาจหนาทเพอผลประโยชนของตนเอง

ประการทสาม ความตระหนกของสอมวลชนและประชาชนทไมยอมตอเหตการณอนมลกษณะของผลประโยชนทบซอน ดงนน เมอพบหรอทราบวาเจาหนาทรฐคนใดอยในภาวะดงกลาวกจะรวมมอกนน าเสนอประเดนเพอใหสงคมสงเกตพฤตกรรมของบคคลนน ดงนน แมบคคลท คอรรปชนนนจะไมถกลงโทษทางกฎหมาย แตกไดรบการลงโทษจากสงคมไปโดยปรยาย

แตส าหรบประเทศไทย สอมวลชนเองกมความสมพนธกลบกลมธรกจทเกยวของกบนกการเมอง ดงนน หากน าเสนอขาวทไมเปนผลดตอนกการเมอง นกการเมองคนนนกจะใชกลไกทางธรกจ เปนเครองมอในการควบคมสอมวลชนได อยางไรกตาม ผประกอบวชาชพสอมวลชนจงจ าเปนตองยดจรรยาบรรณสอมวลชน ทเหนแกประโยชนสาธารณะเปนส าคญ

ประการสดทาย ความรบผดชอบของบคลากรภาครฐเอง ทจะหลกเลยงและไมยอมตอการเกดผลประโยชนทบซอนจนกลายเปนวฒนธรรมขององคกร เมอทกองคกรมวฒนธรรมการไมยอมตอการเกดผลประโยชนทบซอน กจะกลายเปนวฒนธรรมของสงคมในทสด

ทงน ปจจยทางออมทส าคญคอ รายไดของเจาหนาทรฐ ทจะตองพอกน พอใช และสามารถเหลอออมไดโดยทไมตองหาอาชพเสรมหรอไมตองกหนยมสน ซงอตราเงนเดอนของเจาหนาทรฐของไทยเมอเทยบกบภาคเอกชนแลวถอวาต ากวาเปนสองเทา ท าใหเกดภาวการณกหนยมสน และท าใหเจาหนาทรฐหาชองทางทจะหารายไดเสรมทงทางทถกและทางทผด ซงทายทสดกเปนการ คอรรปชนโดยความจ าเปนพนฐานของชวต เปนตน

อยางไรกตามมาตรการการปองกนการเกดผลประโยชนทบซอนมความเกยวของกบมาตรการอนๆ ดงน

มาตรการประมวลจรยธรรม (code of conduct) จะเปนเครองมอและตวชวยทส าคญในการปองกนการมผลประโยชนทบซอน เนองจากเปนตวก ากบดแลจรยธรรมของนกการเมองหรอขาราชการระดบสงทมอ านาจในการตดสนใจทอาจท าใหเกดผลประโยชนทบซอนขนได ซงมาตรการทเกยวกบจรยธรรมน ในเบองลกจะเปนเรองทลกลงไปเหนอกวาเรองทางกฎหมาย เนองจากสถานการณบางประเภทตองใชดลยพนจของผทเกยวของวาจะตความเปนผลประโยชนทบ



ซอนหรอไม ดงนน หากผทเกยวของมจรยธรรมแลว เมอประสบกบสถานการณดงกลาว กจะปองกนตนเองจากการมผลประโยชนทบซอนได

อกทง สอมวลชนจ าเปนตองคอยรายงานความไมชอบมาพากล ของสถานการณตางๆ เพอสรางความตระหนกใหกบสงคม และสรางความระมดระวงในการตดสนใจหรอการกระท าใดๆ ของเจาหนาทรฐใหมความโปรงใสมากขนดวย เชน กรณการขายหนของบรษทชน คอร-เปอเรชน จ ากด )มหาชน (สอท าหนาทในการน าเสนอสถานการณทเกดขน และกระจายสประชาชน สงผลใหประชาชนเกดความตระหนกตอสภาพการณทเกดขน และคอยตดตามความเคลอนไหวดงกลาวอยางตอเนอง สงผลใหเจาหนาทรฐเองกตองระมดระวงการกระท าอนจะน าไปสการคอรรปชนดวย

การใหความรหรอหลกสตรการอบรมอาจแบงไดเปนสองสวน ดงน

1. การใหความรกบประชาชน ถงพฤตกรรมหรอสภาพอนน าไปสการเกดผลประโยชนทบซอน เนองจากแตละคนจะมองและใหความหมายกบผลประโยชนทบซอนไมเหมอนกน ซงบทบาทนเปนหนาทของสวนราชการทกหนวยงาน ทจะสอสารและใหความรกบประชาชนทวไป ใหเขาใจเรองผลประโยชนทบซอนตรงกน และจะไดชวยกนตดตาม ตรวจสอบตลอดจนปองกนการเกดภาวะผลประโยชนทบซอนมากยงขน

2. การใหความรกบเจาหนาทร ฐ ถงวธการและแนวทางในการปองกนมใหเกดภาวะผลประโยชนทบซอนขณะปฏบตหนาท หรอในการท าหนาท อกทงเมอเจาหนาทรฐมความรเรองดงกลาวแลว กจะสอสารและถายทอดตอผทมาตดตอหรอผมาใชบรการใหระมดระวงปญหาดงกลาวดวย ทงน หนวยงานอาจมบรการใหค าแนะน า หรอทปรกษาส าหรบเจาหนาทของรฐทประสบสภาวะการมผลประโยชนทบซอน

นอกจากน อาจกลาวไดวาคดคอรรปชนในลกษณะของการมผลประโยชนทบซอนนน ไมสามารถเอาผดดวยกฎหมายอยางตรงไปตรงมาได เพราะเกดจากผมอ านาจรฐใชอ านาจหนาทในต าแหนงเพอประโยชนของตนเอง แตกรณดงกลาวเปนคดและถกเปดเผยใหสาธารณะไดรบรจากผแจงเบาะแส ทมกจะเปนเจาหนาทภายในองคกรทมการคอรรปชนเกดขน เชน กรณทจรตยา กรณทจรตกลายาง เปนตน ดงนน หากมการปกปองผแจงเบาะแสอยางเขมแขงแลว กจะมการเปดเผยถงการคอรรปชนมากขน โดยเฉพาะการคอรรปชนของเจาหนาทระดบสง เพราะผแจงไมตองเกรงกลวกบอทธพลของผทเสยผลประโยชน และไมกงวลตอความมนคงทางอาชพ ตลอดจนชวตและทรพยสนดวย



หลกการของการปองกนผลประโยชนทบซอนคอ การรกษาไวซงผลประโยชนสาธารณะ และรกษาระดบความไววางใจของประชาชนตอภาครฐ ดงนน การส ารวจทศนคตจงเกยวของในฐานะเปนเครองมอในการตดตามและประเมนผลการน าการปองกนการเกดผลประโยชนทบซอนและการจดการคอรรปชนดานอนๆ ไปปฏบต หากผลส ารวจทศนคตพบวาประชาชนมความไววางใจตอหนวยงานภาครฐดขน กจะสงผลใหหนวยงานทดแลอยาง ป.ป.ช . สามารถใหรางวลเพอจงใจหนวยงานอนๆ ได เปนตน

การใชเครอขายทเกยวของกบหนวยงานของรฐ ไมวาจะเปนสวนราชการ รฐวสาหกจ องคกรอสระ และองคกรรปแบบอนทเปนของรฐ เพราะทกหนวยงานเหลาน ลวนเกยวของกบการจดสรรทรพยากรและการใชอ านาจรฐ ดงนน เพอใหแนใจวาหนวยงานดงกลาวจะจดสรรทรพยากรและใชอ านาจรฐทมเพอผลประโยชนสาธารณะ จงจะตองสรางเครอขายไมวาจะเปน ประชาชน ภาคเอกชน องคกรไมแสวงหาก าไร สอมวลชน เพอชวยตดตามตรวจสอบ และเปดเผยสถานการณทน าไปสการมผลประโยชนทบซอนของเจาหนาทรฐ เพอใหผทเกยวของมความระมดระวงในการปฏบตงาน และตระหนกถงความเสยหายอนอาจเกดจากการมผลประโยชนทบซอนตลอดเวลา

มาตรการนจดไดวาเปนมาตรการระยะยาว เนองจากยงมปญหาและขอถกเถยงในการนยาม

วาผลประโยชนทบซอนคออะไรอยมาก แมจะมงานทางวชาการกลาวถงเรองนบาง และสงนน าไปส

ความยากในการท าความเขาใจของคนทวไปวาผลประโยชนคออะไร ซงท าใหการตอตานการทจรต

ในดานนล าบากตามไปดวย ยงไปกวานน บรบทตาง ๆ ของการมผลประโยชนทบซอนกแตกตางกน

ไป ในบางทอาจจะถอวาเปนผลประโยชนทบซอนแตในบางทอาจจะถอวาไมเปน แมมาตรการเรอง

การสรางประมวลจรยธรรมจะมสวนในการบอกวาเรองใดท าไดเรองใดท าไมได แตการน าเอามาใช

กบเรองผลประโยชนทบซอนกยงมชองวางอย ในขณะเดยวกน การทจรตทเกยวกบผลประโยชนทบ

ซอนมกเปนการทจรตในโครงการใหญ ๆ (grand corruption) ซงเปนการทจรตโดยนกการเมองทม

อทธพลและอ านาจสง จงท าใหการตอตานการทจรตในดานนล าบากตามไปดวย

Documents

บทที่ 5 การประยุกต์มาตรการสากล ... · 2017-09-20 · ประเทศท าให้การประยุกต์น าเอามาตรการสากลมาใช้ใน