บทที่ ๑ หลักพื้นฐานการปฏิบัติการจิตวิทยา

๑. กลาวนํา บทนี้เร่ิมตนดวยการกลาวถึงประวัติและความเปนมาของการปฏิบัติการจิตวิทยา ในแงคิดของจีนและไทย ตามดวยสงครามจิตวิทยาในอดีตสงครามครั้งสําคัญ ๆ เชน สงครามปฏิวัติอเมริกา สงครามโลกครั้งที่ ๑ และ ๒ สงครามเกาหลี สงครามเวียดนาม สงครามอาวเปอรเซีย และลาสุดสงครามจิตวิทยาในอัฟกานิสถาน หลังจากนั้นหันมาดูจิตวิทยากับสงครามปฏิวัติ ซ่ึงจะกลาวถึงการตอสูของเหมาเจอตุงและคาลอส มาริเกลลา ตามดวยความหมายการปฏิบัติการจิตวิทยา วัตถุประสงคการปฏิบัติการจิตวิทยา ซ่ึงแบงออกเปนวัตถุประสงคเพื่อการสรางเสริมและวัตถุประสงคเพื่อการทําลาย ตอมาเปนประเภทและการดําเนินการปฏิบัติการจิตวิทยา และปดทายบทดวยการจัดองคกรและหนวยปฏิบัติการจิตวิทยาไทย ๒. ความมุงหมาย ๑. เพื่อใหทราบถึงประวัติความเปนมาของการปฏิบัติการจิตวิทยา ๒. เพื่อใหทราบถึงสงครามจิตวิทยาในสงครามครั้งสําคัญของโลก ๓. เพื่อใหทราบถึงความหมายวัตถุประสงค ประเภท การดําเนินการปฏิบัติการจิตวิทยา ๔.เพื่อใหทราบถึงองคกรและหนวยงานที่ดําเนินงานดานปฏิบัติการจิตวิทยาทั้งฝายรัฐบาล และฝายทหาร ๓. ประวัติศาสตรการปฏิบัติการจิตวิทยา ๓.๑ ประวัติศาสตรการปฏิบัติการจิตวิทยาแนวคิดแบบจีน แนวความคิดเบื้องตนในการใชการปฏิบัติการจิตวิทยาเพื่อเอาชนะการสงครามนั้นตามที่ปรากฎจากหลักฐานทางประวัติศาสตรวา นักปราชญชาวจีนที่มีช่ือเสียงโดงดังมาก ทานชื่อ “ซุนวู ซู” (Sun Wu tzu) หรือเรียกสั้นๆ วา “ซุนวู” ไดเขียน “ตําราศิลปสงคราม” (The Art of War) เปนเลมแรกของโลก เมื่อประมาณ ๕๐๐ ปกอนคริสตศักราช ตําราพิชัยสงครามซุนวูไดประมวลหลักปรัชญาการตอสูและทฤษฎีการปกครองไวอยางครบครัน มีทั้งหมด ๑๓ บรรพดวยกันและที่กลาวถึงอยางลึกซึ้ง

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒

เกี่ยวกับหลักใหญ หรือ หัวใจของการปฏิบัติการจิตวิทยา หรือการทําสงครามจิตวิทยา ในบรรพที่ ๓ วาดวย “ยุทโธบาย”วา

“ การชนะรอยท้ังรอย มิใชวิธีอันประเสริฐแท แตชนะโดยไมตองรบเลย จึงถือวาเปนวิธีอันวิเศษยิ่ง ” (For to win one hundred victories in one hundred battles is not the acme of skill. To subdue the enemy without fighting is the supreme excellence)

หมายความวา “การตอสูเอาชนะขาศึกดวยกําลังนั้นไมใชกลยุทธที่เหมาะสม แตการทําให

ขาศึกไมคิดที่จะตอสูหรือยอมแพโดยไมตองใชกําลังรบกันเลยถือวาเปนกลยุทธที่ดีเลิศ" นอกจากซุนวูไดใหบทเรียนที่ยิ่งใหญแกนักการทหารทั้งโลกทางผานทางตําราพิชัยสงครามแลว อีกซีกหนึ่งของชีวิตทานไดฝากบทเรียนไวเชนกันความดังนี้ เมื่อซุนวูไดรับผลสําเร็จในทางทหารอยางงดงามแลว ทานมิไดมัวเมาลุมหลงในยศถาบรรดาศักดิ์และลาภสการนั้นๆ จนลืมตัว ทานเห็นวาพระเจาเหอหลูเปนกษัตริยที่มีความหวาดระแวงเปนเจาเรือน ตนเองมีอํานาจทางทหารเชนนี้ จะรับราชการดวยดีโดยตลอดรอดฝงมิได ฉะนั้นจึงถวายบังคมลาออกจากราชการไปบําเพ็ญชีวิตตามปาเขาลําเนาไพรอยางสันโดษ อันจะเรียกวา “สูงสุด คืนสูสามัญ” ก็มิผิด

วรรณกรรมชั้นเอกอุของจีนอีกเลมหนึ่งก็คือ สามกก (Romance of Three Kingdoms)ไดเนนการทําสงครามเพื่อการมุงโจมตีและยึดจุดศูนยดุลยทางใจไวใหไดและถือวา "การโจมตีท่ีใจ" เปนกลยุทธที่ลํ้าลึกสูงสุด ดังคํากลาวที่วา "อันการศึกนั้น ควรถือการตีทางใจเปนเอก ตีเมืองเปนรอง รบดวยใจเปนเอก รบดวยทัพเปนรอง"

คํากลาวนี้เปนที่มาของยุทธศาสตรสงครามของขงเบงแมทัพแหงเมืองจกกก ที่ใชในการวางแผนปราบเบงเฮ็ก เจาเมืองหมานออง (หลักฐานบางชิ้นสันนิษฐานวา เบงเฮ็กเปนผูนํา ๑ ใน ๖ นครรัฐอิสระของไทย ตรงกับสมัยอาณาจักรนานเจา ชวงป พ.ศ ๑๑๙๓–๑๘๒๓) เมืองหมานอองอยูทางใตของเมืองจกกก ความจริงการรบกวนชายแดนและกอความวุนวายทางใตของเบงเฮ็กนี้ เพียงแตสงขุนพลเพียงคนเดียว นํากําลังไปปราบก็คงจะปราบได แตคร้ันเมื่อถอนกําลังกลับก็จะกอความไมสงบขึ้นอีก ดังนั้นขงเบงจึงใชยุทธศาสตรการปราบแนวหลังใหสงบกอน เพื่อเปนผลดีแกการพิชิตหัวเมืองทาง

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๓

เหนือ การที่จะแกปญหานี้ใหถึงที่สุดจะตอง "โจมตีทางใจ" เพราะการโจมตีเมืองนั้นงายแตการโจมตีใจนั้นยากยิ่ง ดังนั้นขงเบงจึงเปนแมทัพคุมกําลังไปเองและใช "กลยุทธเจ็ดจับเจ็ดปลอย" ในที่สุดเบงเฮ็ก ผูแข็งกราวและดื้อร้ันก็ยอมจํานนทั้งกายและใจ เบงเฮ็กกลาวแกขงเบงวา"มหาอุปราชจงลดโทษแกขาพเจาเถิดแตนี้ไปเบื้องหนาขาพเจามิคิดคดตอมหาอุปราชสืบไปเลย" ขงเบงจึงมอบดินแดนที่ตีไดคืนใหเบงเฮ็กสิ้นตั้งใหเบงเฮ็กเปนเจาเมืองตลอดไป นับแตนั้นมาเบงเฮ็กและสมัครพรรคพวกรวมทั้งราษฎรในภาคใตตางสํานึกในบุญคุณของขงเบง ตลอดเวลาที่ขงเบงมีชีวิตอยู ภาคใตมิไดกอความวุนวายขึ้นมาอีกเลย ดังนั้นบทสรุปของ "กลยุทธเจ็ดจับเจ็ดปลอย" ก็คือ

"รบเพื่อยึดครองใจ มิใชยึดครองเมือง ศัตรูกลับกลายเปนมิตรท้ังเมือง" ขุดกรุสมบัติสามกก

บันทึกประวัติศาสตรที่ยืนยันถึงผลสําเร็จของการปฏิบัติการจิตวิทยาอีกตอนหนึ่งของ “สามกก” คือ ตอนที่ขงเบงรับอาสาเลาปไปเจรจาเปนพันธมิตรกับซุนกวน ขงเบงกลาววา “โจโฉยกกองทัพมาครั้งนี้เอิกเกริกดังแผนดินจะถลม เห็นวาซุนกวนจะสะดุงตกใจอยู ดีรายจะใชคนสอดแนมมาถึงเรา ถาผูใดมาถึงทานแลว ขาพเจาจะขออาสาเอาแตเรือลําหนึ่งกับล้ินขาพเจาสามนิ้วเทานั้น ไปยุใหซุนกวนผิดกับโจโฉใหจงได ถาโจโฉแพก็จะเขาชวยซุนกวนเห็นไดทวงทีก็จะเขาชิงเอาเมืองเกงจิ๋วเปนกําไรเปลา แมซุนกวนแพเราก็จะคิดชิงเอาเมืองกังตั๋งไวใหได” ความตอนนี้พิจารณาไดวาขงเบงประมาณสถานการณทางจิตวิทยาไดถูกตองแมนยําและวางแผนการปฏิบัติการจิตวิทยา โดยการใชการพบปะสังสรรคสรางไมตรีระหวางเลาปกับซุนกวน และสรางความแตกแยกระหวางซุนกวนกับโจโฉ มุงเขาสูวัตถุประสงคของชาติในการครอบครองแผนดิน เกงจิ๋วหรือกังตั๋ง ใชเปนฐานที่มั่นทางยุทธศาสตรเพื่อนําไปสูประโยชนสูงสุดของชาติ คือการครอบครองแผนดินจีนในที่สุด ๓.๒ ประวัติศาสตรการปฏิบัติการจิตวิทยาแนวคิดแบบไทย ๓.๒.๑ การกอบกูเอกราชของสมเด็จพระเจาตากสินมหาราช

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๔

เมื่อกรุงศรีอยุธยาเสียแกพมา ในป พ.ศ.๒๓๑๐ แลว การเสียกรุงครั้งนี้ไทยเราถูกทําลายทุกดาน พมาไมตองการใหชาติไทยฟนตัวไดอยางในสมัยพระมหาธรรมราชา และสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ดังนั้นพมาจึงเผาและทําลายอาคารที่สําคัญ ๆ ในอยุธยาจนหมดสิ้น แมแตโบสถ วิหาร และองคพระปฏิมาตามวัดตาง ๆ พมาเก็บทรัพยสินที่มีคาและกวาดตอนผูคนไปเปนจํานวนมาก จนอยุธยามีสภาพเปนเมืองราง พมาไดตั้งสุกี้พระนายกองคุมพลประมาณ ๓,๐๐๐ คน อยูที่คายโพธิ์สามตน (ในเขตอําเภอบางปะหันในปจจุบัน) มีหนาที่คอยจับผูคนและกวาดทรัพยสินของไทยสงไปพมา กับตั้งนายทองอินและพรรคพวกไทยที่เปนใจเขากับพมาอยูรักษากรุงธนบุรี จะเห็นไดวาการทําสงครามของพมาครั้งนี้ พมามุงทําลายกรุงศรีอยุธยาแหงเดียว มิไดทําลายเมืองอื่น และสวนอื่นของประเทศไทย เมื่อผูมีอํานาจหรือเจาบานผานเมืองในสวนอื่น ๆ เห็นวาไทยสิ้นกษัตริยปกครองเสียแลว และราชวงศกษัตริยซ่ึงปกครองกรุงศรีอยุธยาก็ไมมีใครสืบตอไป ผูหวังจะเปนใหญในแผนดินจึงตั้งตัวข้ึนเปนใหญเปนเจาถึง ๕ กก คือ ๑. เจาพระยาพิษณุโลก (เรือง) คุมอาณาเขตจากเมืองพิชัยมาถึงนครสวรรค ๒. เจาพระฝาง ตั้งตัวเปนใหญที่เมืองสวางคบุรี (อุตรดิตถปจจุบัน) มีอาณาเขตไปถึงเมืองแพร นาน หลวงพระบาง ๓. เจานคร ตั้งตัวเปนใหญที่เมืองนครศรีธรรมราชและในมณฑลปกษใตของไทย ๔. เจาพิมาย คือ กรมหมื่นเทพพิพิธ ตั้งตัวเปนใหญอยูที่เมืองพิมาย มณฑลนครราชสีมา ๕. พระเจาตากสินผูมีฝมือในการรบที่เขมแข็งเคยเปนเจาเมืองตาก มีความชอบในราชการ ไดเล่ือนเปนพระยากําแพงเพชร ในขณะที่ปองกันกรุงอยูนั้นไดแสดงความสามารถในการปองกันกรุงซึ่งกําลังถูกโจมตีจากพมา แตเห็นวาอยุธยาไปไมไหวแนแลวจึงไดรวมพรรคพวกประมาณ ๕๐๐ คน ตีฝากองทัพพมาออกจากอยุธยาไปตั้งมั่นอยูที่ระยองและเลยไปยึดจันทบุรีเปนที่มั่น และตั้งหนาตอเรือรบที่จันทบุรีไดประมาณ ๑๐๐ ลํา เมื่อรวบรวมทหารไดประมาณ ๕,๐๐๐ คน พอไดโอกาสก็ยกทัพเรือเขาทางปากน้ําเจาพระยา ตรงเขาตีเมืองธนบุรี นายทองอินคนไทยแตไปเขาเปนพวกพมาไดตอสูแตคนไทยซึ่งเปนไพรพลหาสูไม พระเจาตากสินจึงยึดเมืองธนบุรีไดโดยงายดาย จากนั้นพระเจาตากสินก็มุงมายังอยุธยาเขาตีคายโพธิ์สามตน ซ่ึงเปนกองบัญชาการของพมา สุกี้พระนายกองตอสูและตายในที่รบ พระเจาตากสินยึดคายโพธิ์สามตนได การกอบกูประเทศชาติของพระเจาตากสินเปนการปฏิบัติในทางจิตวิทยาในแงที่วา เมื่อกรุงแตกไดมีบุคคลหลายฝายหลายทองที่ตั้งตนขึ้นเปนใหญ แตปญหามีวาทําไมพระเจาตากสินจึงยังไมปราบคนพวกนี้เสียกอน ที่เปนเชนนี้ก็เพราะพระเจาตากสินคิดวาถาปราบพมาไดก็หมายความวาชนะพวกที่ตั้งตัวเปนใหญดวย ถาไปปราบกกใดกกหนึ่งลงไดสําเร็จก็ตองปราบกกอื่น ๆ อีกใหสําเร็จเปนภาระมิใชนอย ดังนั้น พระองคจึงตั้งหนาปราบทัพสุกี้พระนายกองกอน เมื่อไดชัยชนะก็ประกาศตั้งกรุง

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๕

ธนบุรีเปนราชธานีของไทย การที่ไทยชนะพมา และสามารถกําจัดสุกี้ลงไดนี้ ไดสงผลทางดานจิตวิทยาอยางใหญหลวง เพราะนอกจากทําใหพวกที่ตั้งตัวเปนใหญคร่ันครามแลว พมาที่ยึดครองประเทศไทยบางแหงก็เสียขวัญไปดวย เชน โปมะยุงวน เจาเมืองเชียงใหม ซ่ึงยกทัพมาตีเมืองสวรรคโลกก็พายแพแกกองทัพไทย กองทัพพมาซึ่งยกมาตีเมืองพิชัย (อําเภอพิชัย อุตรดิตถในปจจุบัน) ก็พายแพแกกองทัพเจาพระยาสุรสีห และพระยาพิชัยซ่ึงสูกับพมาจนดาบหักคามือ ไดแสดงวีรกรรมของไทยเปนการขมขวัญพมา พระเจาตากสินไดปฏิบัติการทางจิตวิทยา และทําสงครามจิตวิทยาทั้งภายในและภายนอกประเทศ เพื่อแสดงใหเห็นวาพระองคเกงกลาสามารถเพียงใด เปนการขมขวัญกกตาง ๆ ซ่ึงตั้งตัวข้ึนเปนใหญในแผนดินใหสงบราบคาบ มิคิดจะตอสูหรือทําตนเปนปรปกษตอพระองคตอไป เปนผลใหพระองคมีกําลังใจในการกอบกูเอกราชของชาติไทย ตัวอยางที่โดดเดนที่สุดคือ ในคราวเขาตีเมืองจันทบุรี ซ่ึงขณะนั้นมีปอมคายแข็งแรง และกองทัพของจันทบุรีก็ยังแข็งแรงทุกอยาง เสบียงก็มีพรอม แตไมใหความรวมมือกับพระเจาตากสิน กอนที่จะเขาตีจันทบุรีในคืนนั้นพระเจาตากสินสั่งทหารวา

“เราจะตีเมืองจันทบุรีในค่ําวันนี้ เม่ือกองทัพหุงขาวเย็นกินเสร็จแลว ท้ังนายไพรใหเทท้ิงอาหารที่เหลือ และตอยหมอเสียใหหมด หมายไปกินขาวเชาดวยกันท่ีในเมืองเอาพรุงนี้ ถาตีเอาเมืองไมไดในค่ําวันนี้ ก็จะไดตายเสียดวยกันใหหมดทีเดียว”

สมเด็จพระเจาตากสินมหาราช

การกระทําของพระองคเสมือนหนึ่งการประกาศลวงหนาแหงความมีชัย ในที่สุดก็สามารถเขาตีเมืองจันทบุรีไดสําเร็จ ๓.๒.๒ อะแซหวุนก้ีขอดูตัวเจาพระยาจักรี ในแผนดินพระเจากรุงธนบุรี เมื่อปมะแม พ.ศ.๒๓๑๘ พมาไดจัดกองทัพใหอะแซหวุนกี้ยกทัพมาตีหัวเมืองเหนือของไทย สงครามครั้งนี้เปนศึกใหญกวาทุกคราวในสมัยกรุงธนบุรี มูลเหตุของ

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๖

สงครามครั้งนี้ก็เนื่องจากวาขณะที่พระเจากรุงธนบุรีไดกอบกูเอกราช และขับไลพมาออกจากเมืองไทยไปนั้น พมากําลังทําสงครามติดพันอยูกับจีน เมื่อเสร็จศึกจากจีนแลวพระเจามังระกษัตริยพมาดําริจะมาตีเมืองไทยอีก โดยจะยกกองทัพไปยึดเมืองเชียงใหมเสียกอนแลวจึงพุงลงสูกรุงธนบุรี สวนอีกทางหนึ่งจะยกทัพมาทางดานเจดียสามองค แตกองทัพไทยยกไปตีเมืองเชียงใหมกอน สวนทางดานเจดียสามองคพมาก็ไมอาจยกมาไดเพราะพวกมอญแข็งเมือง พมาจึงตองเสียเวลาปราบกบฎมอญ หลังจากนั้นจึงยกทัพเขามาทางดานแมละเมา ตั้งใจจะยึดหัวเมืองเหนือกอนจึงจะไปตีกรุงธนบุรี ขณะนั้นเจาพระยาจักรียังควบคุมกองทัพอยูที่เชียงใหม เมื่อไดขาวศึกก็ยกทัพลงมาปองกันเมืองพิษณุโลกไว ทางฝายพมาเมื่อยกกองทัพมาแลวก็ไดไปยึดเมืองสุโขทัยไวกอน แลวจึงยกขึ้นไปลอมเมืองพิษณุโลกไว เจาพระยาจักรีไดคุมพลออกรบเองตีพมาจนตองถอยรนไปหลายครั้ง ทําใหอะแซหวุนกี้แมทัพพมาซึ่งเคยรบชนะจีนมาแลว แปลกใจที่กองทัพไทยเขมแข็งมากจึงอยากจะขอพบปะกับเจาพระยาจักรีแมทัพไทย เมื่อไดนัดหมายกันเรียบรอยแลวแมทัพทั้งสองก็ขี่มาออกไปเจรจากัน การเจรจากันกลาวไวในหนังสือพระราชพงศาวดารไทยความวา "อะแซหวุนกี้ใหลามถามเจาพระยาจักรีวาอายุเทาใด เจาพระยาจักรีก็ตอบไปวาอายุได ๓๐ เศษ แลวจึงใหถามถึงอายุอะแซหวุนกี้บางบอกมาวาอายุได ๗๒ ป อะแซหวุนกี้พิจารณาลักษณะเจาพระยาจักรีแลวสรรเสริญวา "ทานนี้รูปงามฝมือก็เขมแข็งอาจสูรบเราผูเปนผูเฒาได จงอุตสาหรักษาตัวไวภายหนา จะไดเปนกษัตริยเปนแท"

แลวเอาเครื่องมาทองสํารับหนึ่งกับสักหลาดพันหนึ่ง ดินสอแกว ๒ กอน น้ํามันดิบ ๒ หมอมาใหเจาพระยาจักรี เมื่อกอนอะแซหวุนกี้จะกลับไปคายก็ใหลามบอกเจาพระเจายาจักรีวา "จงรักษาเมืองไวใหมั่นคงเถิด เราจะตีเอาเมืองพิษณุโลกใหจงไดในครั้งนี้" เมื่อเจาพระยาจักรีรักษาเมืองพิษณุโลกไวได ๔ เดือน เห็นวาเสบียงอาหารขาดแคลนกองทัพกรุงธนบุรีซ่ึงยกมาชวยก็ไมสามารถขับไลพมาไปได จึงยกกําลังและผูคนออกจากเมืองพิษณุโลกตีฝากองทัพพมาออกไปได เปนอันวาอะแซหวุนกี้สามารถยึดเมืองพิษณุโลกไดตามที่ล่ันวาจาไว ประวัติศาสตรตอนนี้เปนตัวอยางของการใชการโฆษณาชวนเชื่อ สนับสนุนวัตถุประสงคของชาติอยางดียิ่ง โดยอะแซหวุนกี้แมทัพพมาไดใชการพบปะเจาพระยาจักรีแลวกลาวยกยองเจาพระยาจักรี ซ่ึงนอกจากจะกอความแตกแยกกันระหวางแมทัพไทยกับพระเจากรุงธนบุรีไวแลว ยังสรางความหวัง

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๗

ใหกับเจาพระเจาจักรีอีกดวย ยิ่งกวานั้นยังใชมาตรการอื่น ๆ คือการมอบของขวัญใหอีกดวย ในขณะเดียวกันก็ขมขวัญไปในตัวโดยกลาววา "จงรักษาเมืองไวใหมั่นคงเถิด เราจะตีเมืองพิษณุโลกใหจงได" ทั้งนี้ อะแซหวุนกี้ทราบดีกวากองทัพไทยที่รักษาเมืองพิษณุโลกนั้น มีกําลังนอยกวาพมามากมายยอมไมมีทางสูพมา จึงแสดงใหเห็นวาอํานาจทางทหารนั้นเปนเครื่องมือสนับสนุนการปฏิบัติการจิตวิทยาเปนอยางดี และถาจะวิเคราะหตามหลักนิยมการปฏิบัติการจิตวิทยา พบวามีทั้งคําพูดและการกระทําของพมา ที่สอดคลองกับหลักนิยมการปฏิบัติการจิตวิทยาดังนี้

ลําดับ พฤติกรรม ความหมายตามหลักนิยม ๑ “ภายหนาจะไดเปนกษัตริย” เปนการโฆษณาชวนเชื่อ ๒ การนัดหมายพบกัน เตรียมของขวัญมาใหมี

ลามแปล เปนแผนที่ดําเนินการตามขั้นตอน

๓ การใหของขวัญ ๔ อยาง เปนการใชมาตราการอื่น ๆ ๔ สงครามระหวางไทย-พมา ฝายตรงขาม (ตางชาติ) ๕ ยึดพิษณุโลกกอนไปตีกรุงธนบุรี สนับสนุนวัตถุประสงคของชาติ

ท่ีกลาวมาเปนแนวคิดจิตวิทยาทางยุทธศาสตรของนักการทหารในซีกโลกตะวันออก แต

ในซีกโลกตะวันตกก็ใหความสําคัญไมย่ิงหยอนกวากัน กลาวคือเคลาสเซวิทส นักยุทธศาสตรชาวปรัสเซีย ผูท่ีไดรับสมญาวาเปน “บิดรแหงกําลังทางบก” เจาของคําพูดอมตะที่วา “สงครามคือการดําเนินงานทางการเมืองตอไปดวยวิธีอื่น” (War is the continuation of Politics by other means) เขาไดกลาวย้ําถึงความสําคัญของลักษณะทางจิตวิทยาในการสูรบไว ในหนังสือ “On War” ๔. สงครามจิตวิทยา (Psychological Warfare) "สงครามจิตวิทยา" (Psywar) เปนคําเฉพาะที่เพิ่งนํามาใชเมื่อกอนสงครามโลกครั้งที่ ๒ มานี้เอง แตพฤติกรรมหรือการดําเนินการทางสงครามจิตวิทยามีมาแตโบราณกาลแลว ซ่ึงอาจถูกเรียกเปนกลยุทธ กลลวง กลอุบาย ยุยง ยั่วยุ โฆษณาชวนเชื่อ โดยมีจุดประสงคใหประเทศชาติ กองทัพ ฝายศัตรู ออนแอลงดวยการยุยงใหแตกแยกแตกสามัคคีจนพายแพในที่สุด ยอนหลังประวัติศาสตรไปกวา ๒๕๐๐ ป สงครามจิตวิทยาในรูปแบบของ "กลลวง" ไดถูกบันทึกใน "Homer's Iliad" ซ่ึงกลาวถึงชัยชนะของกองทัพเรือกรีกตอเมืองทรอย (Troy) ดวยยุทธวิธีกล

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๘

มาไม โดยกองทัพกรีกไดสรางมาไมขนาดมหึมาใหทหารกรีกซอนตัวอยูภายในมา แลวใหกําลังสวนใหญทําทีถอนทัพเรือกลับ ทหารเมืองทรอยหลงเชื่อจึงเปดประตูนํามาไมเขาเมือง ตกดึกทหารกรีกไดออกจากที่ซอนตัวเปดประตูเมือง นํากําลังเขาโจมตีทําใหเมืองทรอยพายแพอยางยับเยิน ชัยชนะของทหารเรือกรีกจากกรณีของ "มาไมแหงเมืองทรอย (Trojan horse)" เปนบทเรียนทางประวัติศาสตรสงครามจิตวิทยาที่ไดรับการกลาวขานมาจนถึงทุกวันนี้ หลักฐานเกาแกพอ ๆ กับ "Trojan horse" บันทึกในคัมภีร Bible กลาวถึงการปองกันเมืองเยรูซาเล็มของไกดอน (Gideon) จากพวกมิเดียไนต (Midianites) โดยใชสงครามจิตวิทยาในรูปแบบของกลลวงผสมผสานกับความตื่นตระหนกของศัตรู โดยใชทหาร ๓๐๐ คน แตละคนมี "แตรเดี่ยวและคบไฟ" วางกําลังโอบลอมศัตรูในเวลากลางคืน เมื่อไดเวลาเขาปฏิบัติการเขาสั่งใหทหารทุกคนจุดคบไฟและเปาแตรเดี่ยวพรอม ๆ กัน ทหารมิเดียไนตถูกปลุกขึ้นทามกลางความตื่นตระหนก ถึงตองตอสูกันเองลมตายลงเปนจํานวนมาก ทหารของไกดอนจึงฉวยโอกาสเขาโจมตีซํ้าจนไดรับชัยชนะอยางเด็ดขาด อีกเรื่องหนึ่งคือ ในราวศตวรรษที่ ๑๓ กองทัพเจงกิสขานไดแสดงความยิ่งใหญเกรียงไกร ดวยการครอบครองดินแดนเกือบคอนโลก โดยชัยชนะเหนือเอเซียและยุโรป พวกมองโกลไดใชสงครามจิตวิทยาในหลายรูปแบบ เชน การสรางขาวลือ, การแสดงลวงและเทคนิคสงครามจิตวิทยาตาง ๆ เพื่อสรางภาพกองทหารมามองโกลจํานวนมหาศาล ไปปรากฎขึ้นอยางฉับพลันทั่วสนามรบพรอม ๆ กัน การยุทธในบางครั้งใชทหารมามองโกลเพียง ๕-๖ คนก็สามารถเขายึดและควบคุมเมืองทั้งเมืองไวได เพราะศัตรูเกิดความหวาดหวั่น เกรงกลัวและไมแนใจวาเบื้องหลังของทหารมามองโกล ๕-๖ คนนี้ จะมีกําลังทหารมองโกลเรือนแสนเคลื่อนที่ติดตามมาเพื่อเขาโจมตีในระลอกตอ ๆ ไปหรือไม นอกจากนี้กองทัพมองโกลไดใชขีดความสามารถของจารชนในการปลอยขาวลือ กระพือความเหี้ยมโหด ความเปนนักฆาของกองทหารมามองโกล เพื่อทําใหฝายศัตรูเสียขวัญและยอมแพตั้งแตยังไมเร่ิมการสูรบกัน สงครามจิตวิทยาเหลานี้นาซีเยอรมันไดนํามาใชในชวงตนสงครามโลกครั้งที่ ๒ แตทั้งมองโกลและนาซีมีจุดออนที่สําคัญในการใชสงครามจิตวิทยาที่คลาย ๆ กันก็คือ มิไดนําสงครามจิตวิทยามาใชกับประเทศที่ถูกยึดครองในยามสงบอยางตอเนื่อง ทําใหพบวาภายหลังย่ําทัพผานไปไมกี่ป ประเทศที่ถูกยึดครองพลิกฟนตัวกลายมาเปนศัตรูที่เขมแข็งไดอีก ๔.๑ สงครามปฏิวัติอเมริกา สงครามปฏิวัติที่เกิดขึ้นในสหรัฐฯ ปรากฎวามีการใชการโฆษณาชวนเชื่ออยางกวางขวาง เชน คํากลาวที่วา “จงอยากดขี่ขาพเจา” และ “จงใหอิสรภาพแกขาพเจาหรือไมก็ฆาขาพเจาเสีย” นับไดวามี

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๙

ผลในทางชักชวนอยางใหญหลวงและนิยมใชกันมาก ใบปลิวฉบับหนึ่งซึ่งเปนตัวอยางอันดีเลิศสําหรับการโฆษณาชวนเชื่อในสนามรบ เปนใบปลิวที่นําไปทิ้งใหแกทหารรับจางของอังกฤษในตอนตนของการสูรบรอบเมืองบอสตัน มีขอความและรูปรางดังนี้

PROSPECT HILL BUNKER’S HILL ๗ ดอลลารตอเดือน....................................................................๓ เพนชตอวัน อาหารสด……...........................................................................หมูเค็มเนา สุขภาพดี...................................................................................โรคลักกะปดลักกะเปด อิสรภาพ ความมั่นคง ...............................................................ความเปนทาส

นอกจากนี้พวกปฏิวัติอเมริกายังไดใชเพลง, การแสดง, หนังสือพิมพ, คําเทศน เปนสื่อปลุกใจ

เพื่อใหเขารวมปฏิวัติอีกดวย ๔.๒ สงครามโลกครั้งท่ี ๑ มีการใชเครื่องมือติดตอส่ือสารในการปฏิบัติการจิตวิทยาอยางกวางขวาง สําหรับ "วิทย"ุนั้นไมคอยแพรหลายนัก แตไดมีการนําเอา "บอลลูนและปนใหญ" มาใชเปนประโยชนในการทิ้งใบปลิวและสิ่งพิมพอ่ืน ๆ ลงในแนวหนา ปรากฎวาในชวงตนสงครามทั้งสองฝายไดพยายามทุกวิถีทางที่จะหาพรรคพวก หรืออยางนอยที่สุดก็เพื่อปองกันไมใหประเทศเปนกลางหันไปเขาขางฝายหนึ่งฝายใด การที่สหรัฐฯ ไดเขารวมในสงครามนั้น เนื่องจาก “คําประกาศ ๑๔ ขอ” ของประธานาธิบดีวูดโร วิลสัน ซ่ึงตอมาไดกลายเปนรากฐานสําคัญสําหรับการโฆษณาชวนเชื่อของฝายสัมพันธมิตร เพราะในเนื้อหาไดกลาววิงวอนตอชาวโลกโดยเฉพาะฝายตรงขาม โดยเสนอใหมีสันติภาพที่เที่ยงธรรม มีการจัดตั้งองคการสันนิบาตชาติ และการจัดตั้งรัฐบาลที่เปนประชาธิปไตยในประเทศที่ประชาชนถูกกดขี่ ๔.๓ สงครามโลกครั้งท่ี ๒ เปนเวลาหลายปกอนสงครามโลกครั้งที่ ๒ จะระเบิดขึ้น นาซีเยอรมันไดใชการปฏิบัติการจิตวิทยาอยางมีประสิทธิภาพสูงยิ่ง โดยใชการโฆษณาชวนเชื่อทุกชนิดเพื่อสรางเรื่องราวความยิ่งใหญอันไมมีใครจะสามารถเอาชนะได สมรรถนะของเครื่องจักรกลในการทําสงครามของนาซีไดถูก

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๑๐

กลาวขวัญถึงอยางนาเกรงขาม จนสามารถกลาวไดวา การปฏิบัติการจิตวิทยาของเยอรมันมีสวนชวยสําคัญในการทําลายขวัญของชาวโปแลนดและบรรดาประเทศที่ดอยกวา ในขณะที่ฮิตเลอรไดยาตราทัพเขาสูประเทศเหลานั้น แตอยางไรก็ดี เร่ืองราวที่เกี่ยวกับความเปน “มนุษยวิเศษ” ของเยอรมันก็ถูกทําลายลงไปอยางชา ๆ โดยที่ฝายสัมพันธมิตรไดนําเครื่องมือการติดตอส่ือสาร เชน วิทยุ, เครื่องขยายเสียงและใบปลิวมาใชในการปฏิบัติการจิตวิทยา เพื่อตอบโตการโฆษณาชวนเชื่อของเยอรมันอยางกวางขวาง และไดประสานการปฏิบัติการจิตวิทยากับการปฏิบัติการทางทหารดานอื่น ๆ อีกดวย โดยมีสหรัฐฯ เปนผูนําสําคัญในการปฏิบัติการสงครามจิตวิทยา ซ่ึงสหรัฐฯ ไดนําคําวา "สงครามจิตวิทยา" มาใชในรูปแบบของการโฆษณาชวนเชื่อ(Propaganda) ตั้งแตกอนสงครามโลกครั้งที่ ๒ และตอมาในป ค.ศ.๑๙๔๑ สหรัฐฯ ไดริเร่ิมจัดตั้ง "สํานักงานประสานดานขาวสาร" (The Office of the Coordinator of Information) ตามคําสั่งประธานาธิบดี มีหนาที่รวบรวมและรายงานขาวสารทั้งปวง เพื่อความมุงหมายทางการเมือง สํานักงานนี้ถือเปนจุดกําเนิดของหนวยปฏิบัติการสงครามจิตวิทยาในเวลาตอมา ๔.๔ สงครามเกาหลี จากบทเรียนความสําเร็จสูงสุดของการใชวิทยยุกระจายเสียงและใบปลิวในสงครามโลกครั้งที่ ๒ กองบัญชาการกองทัพสนามตะวันออก ไดริเร่ิมจัดตั้ง “ฝายกิจการพิเศษ” ข้ึนในแผนกการขาวกรองของกองพล โดยการเปดวิทยุกระจายเสียงและโปรยใบปลิวในเกาหลีใต ภายหลังที่เกาหลีเหนือรุกขามเสนขนานที่ ๓๘ ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. ๑๙๕๐ และภายในปนั้นเองกองรอยลําโพงเคลื่อนที่และใบปลิวที่ ๑ ก็ถูกจัดตั้งขึ้น เปนหนวยสนับสนุนกองทัพสนามที่๘ ในการปฏิบัติการจิตวิทยาทางยุทธวิธี จนส้ินสุดสงครามในป ๑๙๕๒

การปฏิบัติงานของกองรอยลําโพงเคลื่อนที่และใบปลิวที่ ๑ มีการใชยานยนตและเครื่องบินในการโปรยใบปลิว โดยมีหัวขอโฆษณาชวนเชื่อหลักยกตัวอยาง เชน ความสุขสบายของเชลยศึก ทหารดี-ผูนําทหารเลว ยอมแพคุณจะไดรับการปฏิบัติที่ดี เราจะขยี้คุณ โรคคิดถึงบาน และครอบครัวและหญิงงาม ๔.๕ สงครามเวียดนาม ในระหวางสงครามเวียดนามสหรัฐฯเปนกําลังหลักในการตอตานเวียดนามเหนือ ไดเร่ิมใหความสําคัญของการผลิตรูปแบบการปฏิบัติการจิตวิทยาประเภทตาง ๆ และเทคนิคใหม ๆ เพื่อเพิ่มพูนพลังอํานาจในการปฏิบัติการจิตวิทยา ไดแก * การโฆษณาชวนเชื่อที่มีมาตรฐานไดรับการปรับปรุงใหสามารถนําไปใชกับหนวยทาง

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๑๑

ยุทธวิธี โดยการสงทางอากาศจนถึงตําบลจายหลัก * ใบปลิวและสิ่งพิมพจํานวนมากไดจัดพิมพมาจากนอกประเทศเวียดนาม * จัดทําและแจกจายบัญชีรายการหัวขอโฆษณาแกหนวยที่ตองการ * มีการใช “โทรทัศน” เปนครั้งแรกในฐานะเครื่องมือโฆษณาชวนเชื่อทางยุทธศาสตร * สนับสนุนการปฏิบัติการทางยุทธวิธีใหทันสมัยข้ึนโดยการจัด "ชุดลําโพงกระจายเสียง" ใหหนวยทางยุทธวิธีสามารถใชงานไดทันทวงทีสอดคลองกับสถานการณ ๔.๖ สงครามอาวเปอรเซีย โดยภาพรวมแลวสงครามอาวเปอรเซีย สหรัฐอเมริกาสามารถผลักดันในสหประชาชาติเขารวมเกมทําใหสามารถโฆษณาชวนเชื่อไดเปนผลสําเร็จวา สหรัฐฯทําตามมติสหประชาชาติมิใชดวยผลประโยชนเฉพาะตน(สรางความชอบธรรม)ยุทธวิธีนี้ทําใหอิรักถูกโดดเดี่ยว สหรัฐฯทําสงครามจิตวิทยาโดยการทิ้งใบปลิว ๒๙ ลานแผน นําสารทั้งหมด ๓๓ ชุดสงไปถึงทหารอิรักในคูเวตบอกวิธีการ “ยอมแพ” สัญญาการดูแลอยางดีในฐานะเชลยศึก ชักจูงใหทิ้งอาวุธ เตือนในระวังการโจมตีคร้ังตอไป การโฆษณาชวนเชื่อกระทําใน ๖ รูปแบบ คือ หนึ่ง กลาวหา สอง กระพือเร่ืองใหเกินจริง สาม ทําศัตรูในกลายเปนปศาจ ส่ี แยกขั้ว หา อางพระเจา หรือศาสดาเปนฝายตน หก ตอบโตการโฆษณาชวนเชื่อ(ควบคุมสื่อสารมวลชนเบ็ดเสร็จ ขาวศัตรูเชื่อถือไมได) ตอไปนี้เปนตัวอยางหนึ่งของอาวุธทางสงครามจิตวิทยาที่นํามาใชในสงครามอาวเปอรเซีย พลโท วอลเตอร บูมเมอร (Water Boomer) ผูบัญชาการทหารนาวิกโยธินสหรัฐฯ ในสงครามอาวเปอรเซีย จินตนาการภาพทหารนาวิกโยธินของเขาถูกตรึงติดอยูในสนามทุนระเบิดในคูเวต และถูกรุมกระหน่ําจากกระสุนปนใหญของทหารอิรัก การยกพลผานเขาไปในสนามทุนระเบิดเปนปญหาที่เขาจะตองวางแผนใหรอบคอบ คําตอบของปญหานี้เปนหนาที่ฝูงบินรบพิเศษที่ ๘ ของกองทัพอากาศสหรัฐฯ (The Air Force’s Eight Special Operations Squadron) ดวยการทิ้งระเบิด "Blue-๘๒" ระเบิดนี้มีขนาดเทากับรถโฟคเตา และหนัก ๑๕,๐๐๐ ปอนด เปนที่รูจักอีกในนามวา Daisy Cutter เพราะเคยนําไปใชในภารกิจ

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๑๒

การตัดและทําลายสนามบินตาง ๆ ในสงครามเวียดนามมาแลว ฝูงบินที่ ๘ มั่นใจวา ระเบิดนี้จะเปนตัวเปดชองทางใหทหารนาวิกโยธินเคลื่อนที่ไปได นอกจากนั้นยังมีความมุงหมายที่จะใชเปน “อาวุธทางสงครามจิตวิทยา” ที่เหมาะสมอยางยิ่งเพื่อทําใหทหารอิรักเกิดความตื่นตระหนกและเขามอบตัวตอฝายพันธมิตร ในสงครามอาวเปอรเซียกองปฏิบัติการจิตวิทยาที่ ๔ (Forth Psychological Operations Group) จาก Ft.bragg ไดโปรยใบปลิวประมาณ ๒๙ ลานใบ ในบริเวณหลุมบุคคลของกองกําลังทหารอิรัก และไดจัดรายการวิทยุเพื่อกระตุนใหเกิดการมอบตัวหรือหนีทัพ ส่ิงที่ Voice of the Gulf เร่ิมใชในการสงกระจายเสียงควบคูไปกับบทสวดมนตจากคัมภีรโคราน (Koran) และคําใหการของนักโทษอิรักที่ไดรับการดูแลเอาใจใสเปนอยางดี รวมทั้งขาวหนวยทหารอิรักถูกโจมตีทางอากาศอยางแนนอนตรงเวลาทุก ๆ วัน ทหารอิรักเริ่มที่จะหมุนคลื่นมาฟง Voice of the Gulf และในระยะเวลาไมนานนัก ทหารอิรักก็พากันเขามอบตัว เกือบ ๓ ใน ๔ ของทหารอิรักที่ขามพรมแดนเขามอบตัวไดกลาววา ใบปลิวและการกระจายเสียงทางวิทยุมีผลอยางมากตอการตัดสินใจถอนตัวจากกองทัพอิรัก เจาหนาที่ของฝูงบินที่ ๘ มีความมั่นใจวาระเบิด BLUE-๘๒ จะสามารถสงขอความที่มีพลังอํานาจมากกวาใบปลิวและการกระจายเสียงเสียอีก เชาตรูของวันที่ ๗ กุมภาพันธ ๑๙๙๑ น.ต.สกิ๊ป เดฟเวนฟอรท ไดนําเครื่อง MC-๑๓๐ บรรทุกระเบิด BLUE-๘๒ บินขึ้นจากสนามบินโดยมีเครื่องบินชนิดเดียวกันอีกลําหนึ่งบรรทุกระเบิด BLUE-๘๒ บินตามไปดวย กอนหนานั้น ๑ วัน บริเวณพื้นที่เปาหมาย ไดมีการโปรยใบปลิวทางอากาศเตือนทหารที่อยูในพื้นที่ ดวยขอความวา “ในวันพรุงนี้ ถาพวกคุณยังไมยอมจํานน เราจะทิ้งระเบิดท่ีถือวาเปนระเบิดท่ีใหญท่ีสุดในโลก ในบริเวณนี้” และในคืนนั้นทหารอิรักไดพบวาทหารพันธมิตรไมไดสงใบปลิวมาลอเลนพวกเขา แตเสียงระเบิดของ Daisy Cutter นั้นเหมือนกับการระเบิดของระเบิดปรมาณูเลยทีเดียว ทางภาคตะวันตกของคูเวตในเชามืดวันที่ ๗ กุมภาพันธ ๑๙๙๑ กลุมธุลีรูปเห็ดขนาดมหึมาไดพุงขึ้นมาจากความมืดเสียงกองกัมปนาทเปนระยะทางไกลหลายสิบไมลทามกลางทะเลทรายอันแหงแลงและตอจากนั้นไมนานขายวิทยุของอิรักตามแนวชายแดนก็เต็มไปดวยการสงขาวสาร พ.อ.เจสซี จอนสัน (Jesse Johnson) ผูบังคับการหนวยปฏิบัติการพิเศษของนายพลชวาชคอฟไดสงขอความกลับไปยังกองบัญชาการของหนวยรบพิเศษของสหรัฐฯ ที่มลรัฐฟลอริดา “เราไมแนใจวา คนอิรักเขาพูดคําวา Jesus Christ วาอยางไร” (We’re not to sure how you say Jesus Christ in Iraq) ในเวลา

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๑๓

ใกลเคียงกันนั่นเองทีม SAS คอมแมนโดของอังกฤษซึ่งกําลังปฏิบัติการอยูบริเวณไมไกลจากตําบลระเบิดตก ไดวิทยุกลับไปที่กองบังคับการอยางตื่นตระหนก วามีการใชอาวุธนิวเคลียรแลวในคูเวต วันตอมาเครื่องบินลําเลียงไดโปรยใบปลิวดวยขาวสารตามมาวา “คุณเพิ่งถูกโจมตีดวยอาวุธระเบิดของสงครามตามแบบที่ใหญท่ีสุดในโลกและยังกําลังจะตามมาอีกหลายลูก” ผูที่ตกเปนเหยื่อของการปฏิบัติการในพื้นที่บริเวณนั้นคงไมตองการอยางอื่นมาชวยในการชักจูงใจอีกตอไป หนึ่งวันหลังจากถูกโจมตีดวยระเบิด BLUE-๘๒ ผูบังคับกองพันทหารอิรักและนายทหารฝายอํานวยการจํานวนมากรีบขามเขตแดนเขามามอบตัว ในจํานวนทหารที่เขามามอบตัวนั้นมีคนหนึ่งเปนทหารหนวยขาวกรองอิรัก ไดนําแผนที่สนามทุนระเบิดตลอดแนวชายแดนมามอบให จากขอมูลนี้ทําใหกองบัญชาการกลางสามารถที่จะเลือกชองทางและจุดออนในสนามทุนระเบิด เมื่อสงครามทางภาคพื้นดินระเบิดขึ้นกําลังทหารนาวิกโยธินและกําลังพันธมิตร สามารถผานสนามทุนระเบิดเหลานั้นไปไดภายในเวลาเพียงชั่วโมงเดียวเทานั้นดวยผลสําเร็จของ "อาวุธทางจิตวิทยา" อันทรงพลานุภาพนั่นเอง ๔.๗ สงครามจิตวิทยาในอัฟกานิสถาน บทความที่จะกลาวตอไปนี้เปนบทความเรื่อง “การปฏิบัติการจิตวิทยาในสงครามอัฟกานิสถาน อํานาจกําลังรบที่ไมมีตัวตน” ของ พ.ท. สมบัติ คุณยศยิ่ง ที่ไดเผยแพรทางอินเทอรเน็ตผานทางเว็บไซต www.geocities.com/psyopth ๔.๗.๑ ความเปนมากอนเกิดสงคราม เชาวันที่ ๑๑ ก.ย.๔๔ ไดเกิดเหตุการณสะเทือนขวัญตอประชาคมโลก อันเนื่องมาจากการกอการรายที่ประเทศสหรัฐอเมริกา ที่ไดพลิกประวัติศาสตรของการกอการรายที่เคยมีมาในสาระบบของวิธีการกอการราย ซ่ึงอาจถือไดวาเปนยุทธวิธีใหมในการกอการราย โดยการไฮแจ็คเครื่องบินโดยสารของสายการบิน อเมริกัน แอรไลน และของสายการบิน ยูไนเต็ด แอรไลน พุงเขาชนแบบพลีชีพถลมตึกแฝดเวิลดเทรด เซ็นเตอรในมหานครนิวยอรก สหรัฐอเมริกาซึ่งถือวาเปนสัญญลักษณของทุนนิยม ทําใหตึกแฝดทั้งสองพังทลายลงมา พรอมกับชีวิตประชาชนผูบริสุทธิ์กวา ๖,๐๐๐ คน ในเวลาใกลเคียงกันที่กรุง วอชิงตัน ดีซี ตึกหาเหล่ียม"เพนทากอน"อันเปนที่ทําการของกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯและศูนยบัญชาการความมั่นคงของประเทศ ที่เปรียบเสมือนสัญลักษณของมหาอํานาจทางการทหารถูกกลุมผูกอการรายไฮแจ็คเครื่องบินของสายการบิน อเมริกัน แอรไลนแบบพลีชีพ พุงเขาถลมทําใหตึกเพนทากอนเสียหายยับเยินพรอมชีวิตผูบริสุทธิ์กวา ๘๐๐ คน

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๑๔

ประธานาธิบดี จอรจ บุช ผูนําสหรัฐฯไดพุงความสงสัยผูกอการรายครั้งนี้ไปยังนาย โอซามา บินลาเดน ผูนํากลุมกอการรายมุสลิมหัวรุนแรง อัลเคดา หรือ The base ที่สหรัฐฯไดออกหมายจับในฐานะผูกอการรายที่พัวพันกับการโจมตีผลประโยชนของสหรัฐฯทั่วโลก แตนายโอซามา บินลาเดน ซ่ึงพํานักอาศัยอยูในอัฟกานิสถานภายใตการดูแลของรัฐบาลตาลีบัน ไดแถลงการณผานหนังสือพิมพของประเทศปากีสถานวา ไมมีสวนเกี่ยวของใดๆกับเหตุการณที่เกิดขึ้นทั้งหมด ตอมารัฐบาลสหรัฐฯไดแถลงการณอยางเปนทางการวา นายโอซามา บินลาเดนเปนตัวการในการกอวินาศกรรม และยื่นคําขาดให นายมุลเลาะห โมฮัมหมัด โอมารผูนํารัฐบาลตาลีบันสงตัวบิน ลาเดน มาใหสหรัฐฯ แตโอมารผูนําตาลีบันปฏิเสธการรองขอของสหรัฐฯ ทําใหประธานาธิบดีจอรจ บุช ตองประกาศทําสงครามเพื่อกวาดลางเครือขายการกอการรายของบิน ลาเดน ในอัฟกานิสถานในขณะที่ประกาศปกปอง บิน ลาเดนและประกาศจะตอบโตสหรัฐฯหากถูกโจมตี ภายหลังจากเกิดเหตุการณกอการราย ๔ วัน สภาคองเกรสใหอํานาจประธานาธิบดี จอรจ บุช ในการเปดสงครามอัฟกานิสถานและประกาศโจมตีทุกประเทศที่ใหการสนับสนุนและที่พักพิงตอผูกอการราย ใน ๖ ต.ค.๔๔ สหรัฐฯก็ไดฤกษเปดสงครามกับบิน ลาเดนและตาลีบัน ดวยการสงเครื่องบินรบไปถลมเปาหมายทางทหารและยุทธศาสตรในเมืองคาบูล จาราบัตและกันดารฮาร ๔.๗.๒ การปฏิบัติการจิตวิทยาของฝายสหรัฐอเมริกา กอนที่สหรัฐฯจะดําเนินการตอบโตตอกลุมกอการรายของนายบิน ลาเดน ที่อยูในอัฟกานิสถาน สหรัฐฯไดดําเนินการปฏิบัติการจิตวิทยาทางยุทธศาสตร ดวยการดําเนินกิจกรรมทางจิตวิทยาในฝายเดียวกัน อันไดแกประชาชนอเมริกัน,กลุมประเทศพันธมิตรโดยเฉพาะกลุมนาโต เพื่อใหไดรับความชอบธรรมในการตอบโตตัวการกอการรายครั้งนี้ และสหรัฐฯยังไดดําเนินกิจกรรมทางจิตวิทยาตอกลุมเปนกลางอันไดแก ประเทศรัสเซีย,จีนและประเทศมุสลิมทั่วโลก เพื่อใหไดรับการสนับสนุนในการสงกําลังเขาโจมตีตอกําลังตาลีบันและอัลเคดาร สหรัฐฯไดอาศัยส่ือที่สําคัญคือโทรทัศน CNNและBBC ที่มีเครือขายถายทอดไปทั่วโลก ในการเผยแพรภาพความหายนะที่เกิดขึ้นจากการกอการรายในครั้งนี้ ใหกับประชาชนอเมริกันและประชาคมโลกไดเห็นถึงความโหดรายของการกอการรายที่ไดคราชีวิตประชาชนอเมริกันและเชื้อชาติอ่ืนๆ ซ่ึงเปนผูบริสุทธิ์กวา ๖ พันคน ประธานาธิบดีของจอรจ บุช ของสหรัฐฯ ไดกลาววาผูกอการรายสามารถทําลายทรัพยสินของสหรัฐฯได แตไมสามารถที่จะทําลายความเปนประชาธิปไตยของประชาชนอเมริกันได สภาคองเกรสไดอํานาจประธานาธิบดี บุช ในการเปดสงครามกับอัฟกานิสถาน

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๑๕

และกลุมกอการรายของนายบิน ลาเดนและประกาศโจมตีทุกประเทศที่ใหการสนับสนุน หรือที่พักพิงตอกลุมกอการราย สหรัฐฯไดดําเนินกิจกรรมทางจิตวิทยาตอกลุมเปาหมายเปนกลางดวยวิธีทางการทูต โดยใหพลเอกคอนลิน เพาเวลย รัฐมนตรีตางประเทศเดินสายรองขอการสนับสนุนจากประชาคมโลก เพื่อใหคลอยตามเปาหมายและวัตถุประสงคของสหรัฐฯ การปฏิบัติการจิตวิทยาทางยุทธศาสตรประสบความสําเร็จอยางสูงแมแตคูแขงของสหรัฐฯในสงครามเย็นตางใหการสนับสนุนสหรัฐฯในการตอบโตการกอการราย จีน ออกมาสนับสนุนสหรัฐฯอยางเต็มตัว หลังจากสหรัฐฯไดใหการรับรองเขาเปนสมาชิกของ WTO หรือองคกรการคาโลก และจีนเองก็ประสบปญหาการกอการรายของกลุมมุสลิมในแควนซินเจียง สวนรัสเซีย ประธานาธิบดี พูตินไดประกาศจุดยืนอยางชัดเจนที่จะชวยสหรัฐฯ จัดการกับกลุมกอการรายอัลเคดารของนายบินลาเดน หลังจากที่เคยประสบกับความพายแพในอัฟกานิสถาน และรัสเซียเองก็ประสบปญหาภายในประเทศ จากการกอการรายของชาวมุสลิมในแควนเชชเนียที่นายบิน ลาเดน หนุนหลังอยูเชนเดียวกัน การดําเนินการดวยวิถีทางการทูตของสหรัฐฯตอจีนและรัสเซียโดยอาศัยเงื่อนไขศัตรูกลุมเดียวกัน จึงเปนการชักจูงใหทั้งสองประเทศสนับสนุนสหรัฐฯในการตอบโตการกอการรายไดอยางไมตองเสียเวลาในการชักแมน้ําทั้งหา นอกจากวิถีทางการทูตแลว สหรัฐฯยังใชการปฏิบัติการจิตวิทยาทางยุทธศาสตรดวยการใชการดําเนินกิจกรรมทางจิตวิทยา เสนอมาตรการยกเลิกการคว่ําบาตรทางเศรษฐกิจตออินเดียและปากีสถานเนื่องจากทั้งสองประเทศไดทดลองอาวุธนิวเคลียร ซ่ึงปากีสถานเองเปนประเทศเดียวที่ยังคงใหการรับรองรัฐบาลตาลีบัน รัฐบาลของปากีสถานภายใตการนําของนายพล มุชาราฟจําตองยอมรับเงื่อนไขของสหรัฐฯในการใหการสนับสนุนสหรัฐฯ ในการตอสูการกอการรายเพื่อฟนฟูเศรษฐกิจของปากีสถานที่ตกต่ําจากการถูกคว่ําบาตรจากประชาคมโลก ในการปฏิบัติการจิตวิทยาทางยุทธวิธีของสหรัฐฯตอกลุมที่เปนศัตรูอันไดแกรัฐบาลตาลีบันและประชาชนอัฟกานิสถานและกลุมของบิน ลาเดน สหรัฐฯไดใชการปฏิบัติการจิตวิทยาทั้งกอนและระหวางการรบกอนใชกําลังถลมอัฟกาสถานสหรัฐฯ ไดใชส่ือโทรทัศน CNN,BBC แพรภาพการเตรียมการเคลื่อนยายกําลังทางทหารของสหรัฐฯ โดยใชช่ือปฏิบัติการครั้งนี้วา"ปฏิบัติการยุติธรรมไรขอบเขต"(OPERATION INFINITE JUSTICE)ที่ใชเครื่องบินรบกวา ๑๐๐ ลําและเรือบรรทุกเครื่องบินกวา ๑๕๐ลํา หนวยปฏิบัติการพิเศษกวา ๑,๐๐๐ นายประกอบดวย หนวยเดลตา(Delta Force)ซ่ึงเปนหนวยรับผิดชอบตอตานการกอการราย,หนวยจูโจม(RANGER),หนวยรบพิเศษ(Special Force),หนวยทําลายใตน้ําจูโจม(SEAL)และหนวยรบพิเศษเอส เอส เอ (Special Air Service)ของอังกฤษ เพื่อแสดงแสนยานุภาพเพื่อใหรัฐบาลตาลีบันและกองกําลังของบิน ลาเดนเกิดความรูสึกหวาดกลัว ไมคิดจะตอสู

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๑๖

กองกําลังของสหรัฐฯและพันธมิตร นอกจากนั้นสหรัฐฯยังไดสงเครื่องบินไปทิ้งอาหารบรรเทาทุกขใหกับประชาชนชาวอัฟกานิสถานที่ล้ีภัยการสูรบไปอยูตามแนวชายแดนเพื่อใหประชาชนอัฟกันไดใหการสนับสนุนสหรัฐฯและเปนการสรางภาพวาสหรัฐฯจะปฏิบัติการทางทหารตอกําลังตาลีบันและกลุมอัล เคดาหเทานั้น สวนประชาชนที่ไมสนับสนุนกลุมดังกลาวจะไดรับการชวยเหลือทางดานมนุษยธรรมจากสหรัฐฯ การปฏิบัติการจิตวิทยาทางยุทธวิธีของสหรัฐฯตอเปาหมายของประชาชนชาวอัฟกันในระหวางการรบสหรัฐนั้นไดใชเครื่องบิน MC-๑๓๐ Commando Solo ปฏิบัติการทิ้งใบปลิวเพื่อโฆษณาชวนเชื่อตอประชาชนอัฟกันเพื่อสรางความเขาใจและชี้แจงตอประชาชนวาเปาหมายของสหรัฐฯ คือผูกอการรายและขบวนการอัล เคดาหและผูสนับสนุนไมใชประชาชนชาวอัฟกัน การปฏิบัติการจิตวิทยาทางยุทธวิธีของสหรัฐฯตอเปาหมายทหารตาลีบันและกลุมอัล เคดาหในระหวางการรบสหรัฐฯไดใชเครื่องบิน MC-๑๓๐ Commmando Solo ทิ้งใบปลิวและเครื่องบิน UH-๑Ns ทําการกระจายเสียงทางอากาศในพื้นที่อัฟกานิสถานเนื้อหาของใบปลิวและการกระจายเสียงเรียกรองใหทหารตาลีบันยอมแพเขามามอบตัวหรือหนีออกจากการสูรบ นอกจากการทิ้งใบปลิวและการกระจายเสียงทางอากาศแลว มีรายงานวาสหรัฐฯไดใชสถานีวิทยุกระจายเสียงลอยฟาหรือสถานีวิทยุกระจายเสียงของกลุมประเทศมุสลิมบางประเทศที่ใหการสนับสนุนสหรัฐฯแพรคล่ืนกระจายเสียงเขาไปในพื้นที่ปฏิบัติการ โดยมีวัตถุประสงคเพื่อโนมนาวจูงใจเปาหมายใหชาวอัฟกันหลงเชื่อคลอยตามและหันมาใหการสนับสนุนสหรัฐฯ และจากการที่มีการใชสงครามชีวภาพคุกคามพลเมืองอเมริกันดวยการแพรเชื้อแอนแทร็กซ ขณะที่หลักฐานยังพิสูจนไมไดวาผูใดเปนคนทําสหรัฐฯก็ออกขาวโฆษณาชวนเชื่อวาเปนฝมือของกลุมอัล เคดาหที่ตอบโต จากการที่สหรัฐฯใชกําลังเขาโจมตีอัฟกานิสถานซึ่งการโฆษณาชวนเชื่อในลักษณะสีเทาของสหรัฐฯนั้นตองการใหประชาคมโลกเกิดความโกรธแคนฝายตาลีบันและอิรัก ๔.๗.๓ การปฏิบัติการจิตวิทยาของตาลีบันและกลุมนายบิน ลาเดน ถึงแมวาอาวุธยุทโธปกรณของกองกําลังตาลีบันและบิน ลาเดนจะต่ําชั้นกวากองกําลังสหรัฐฯอยางเปรียบเทียบไมไดแตในดานการปฏิบัติการจิตวิทยาแลว ดูเหมือนวาฝายตาลีบันและบิน ลาเดนจะประสบผลสําเร็จสรางความวิตกกังวลอยางใหญหลวงตอสหรัฐฯ และพันธมิตรทั่วโลก ทันทีที่สหรัฐฯ เปดฉากโจมตีทางอากาศตออัฟกานิสถาน เมื่อวันที่ ๗ ต.ค. ๔๔ สถานีโทรทัศน อัล-จา-ซีราของประเทศกาตาร ไดแพรภาพของนาย โอซามา บิน ลาเดนเปดแถลงขาวเปนครั้งแรก นับตั้งแตเกิด

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๑๗

เหตุกอวินาศกรรมในสหรัฐฯ เมื่อ ๑๑ ก.ย. ๔๔ นายโอซามา บิน ลาเดน ไดกลาวถอยคําเตือนที่ทําใหชาวอเมริกันตองขวัญผวาวา " อเมริกาจะไมมีวันไดอยูเปนสุขอีก " นอกจากจะทําสงครามจิตวิทยาดวยการเตือนประชาชนอเมริกันใหหวาดผวาแลว กลุม อัล เคดา ของ บิน ลาเดน ยังไดประกาศวาจะใชสงครามชีวภาพ (อาวุธเชื้อโรค) ตอสหรัฐฯ และประเทศพันธมิตรที่ใหการสนับสนุนสหรัฐฯ กลุมกอการรายไดเลือกเปาหมายที่เปนสื่อมวลชนในการแพรเชื้อแอนแทร็กซ เนื่องจากเปนสื่อที่สามารถแพรกระจายความวิตกหวาดกลัวไดอยางรวดเร็ว มีการสงจดหมายที่บรรจุผงที่มีลักษณะคลายผงแอนแทร็กซไปทั่วโลก เพื่อสรางความหวาดผวาใหกับกลุมประเทศที่สนับสนุนสหรัฐฯ ในการโจมตีอัฟกานิสถาน มีชาวอเมริกันนับสิบรายที่ตองตกเปนเหยื่อโรคแอนแทร็กซ บางรายเสียชีวิตไปแลว ขาวนี้แพรไปอยางรวดเร็วชาวอเมริกันทุกเมืองในสหรัฐฯ ตางเกิดความหวาดกลัวไมเวนแมแตประชาชนของประเทศพันธมิตรที่ใหการสนับสนุนสหรัฐฯ นอกจากสงครามเชื้อโรคจะสรางใหเกิดความหวาดกลัวแลว ยังไดสงผลกระทบถึงขวัญกําลังใจของทหารสหรัฐฯและอังกฤษ ในพื้นที่ปฏิบัติการเปนอยางมากที่เกิดความหวงใยญาติพี่นองของตนที่อยูในประเทศ ทําใหขาดกําลังใจในการรบ รวมทั้งหวาดกลัวตอการเขาไปรบในพื้นที่อัฟกานิสถาน ในการปฏิบัติการจิตวิทยาตอฝายเดียวกันของรัฐบาลตาลีบัน และ บิน ลาเดน เพื่อระดมการสนับสนุนจากประชาชนมุสลิมทั่วโลกใหรวมกันตอตานสหรัฐอเมริกา รัฐบาลตาลีบัน และ บิน ลาเดน ใชหลักการของศาสนาอิสลามเปนสื่อชักจูงในการแสวงหาพันธมิตรรวมจากชนมุสลิมทั่วโลก และรวมกันประกาศสงครามศักดิ์สิทธิ์ (จีฮัด) นอกจากนั้นรัฐบาลตาลีบันยังไดเผยแพรภาพโดยเนนการเสนอภาพของพลเรือนที่เสียชีวิตและบาดเจ็บจากผลของการถูกฝายสหรัฐฯโจมตี รวมทั้งภาพของอาคารบานเรือนประชาชนอัฟกานิสถาน โรงพยาบาล และที่ตั้งของกาชาดสากลที่ไดรับความเสียหายจากการโจมตีของสหรัฐฯ เพื่อทําลายความนาเชื่อถือและความชอบธรรมของฝายสหรัฐฯ พรอมทั้งเปนการกระตุนใหชาวมุสลิมทั่วโลกเกิดการโกรธแคนสหรัฐฯ ที่โจมตีตอประชาชนผูบริสุทธิ์ ซ่ึงเปนการกระทําที่โหดรายไรมนุษยธรรม การปฏิบัติการจิตวิทยาของฝายตาลีบัน และ บิน ลาเดน ที่สําคัญอีกประการหนึ่งก็คือการทําลายขวัญฝายตรงขามทั้งฝายสหรัฐฯ และพันธมิตรฝายเหนือ การแพรภาพซากเครื่องบินของฝายสหรัฐฯ และออกขาวการเสียชีวิตของทหารสหรัฐฯ จากการถูกฝายตาลีบันสอยเครื่องบิน เปนการทําลายขวัญฝายทหารสหรัฐฯ และประชาชนอเมริกันใหเกิดความวิตกกังวลและไมอยากใหญาติพี่นองของตนเองตองเขาสูสงคราม เชนเดียวกันการออกขาวประหารชีวิตผูนําทางทหารของพันธมิตรฝายเหนือซ่ึงเปนกลุมตอตานรัฐบาลตาลีบัน ทําใหกองกําลังพันธมิตรฝายเหนือมีขวัญตกต่ํา เกิดความทอแทจากการสูญเสียผูนํา

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๑๘

การโจมตีของกองกําลังสหรัฐฯ ดวยการทิ้งระเบิดในลักษณะปูพรมตออัฟกานิสถานนั้น ฝายผูนํารัฐบาลตาลีบัน ไดออกมาใชสงครามจิตวิทยาดวยการ ออกมากลาววาฝายอัฟกานิสถานนั้น ไมใชประเทศที่มีระบบโครงสรางยุทธศาสตรที่เปนระบบคอมพิวเตอร ระบบการโทรคมนาคม ระบบการบินสมัยใหมขนาดใหญ สําหรับการโจมตีดวยการทิ้งระเบิดที่เปนสาเหตุใหอัฟกันตองลมสลาย อัฟกันไมมีอะไรใหสหรัฐฯตองทิ้งระเบิด การออกมากลาวของผูนําฝายตาลีบันเพื่อตองการชี้ใหเห็นวา การทิ้งระเบิดของฝายสหรัฐฯ นั้น ไมมีผลกระทบตอรัฐบาลตาลีบัน และยังเปนการทําลายความมั่นใจของผูนําสหรัฐฯ ในการใชยุทธวิธีโจมตีอัฟกันดวยกําลังทางอากาศและสรางขวัญ กําลังใจใหกับฝายตนที่จะยืนหยัดตอสูกับฝายสหรัฐฯ ตอไป ๔.๗.๔ บทวิเคราะห การปฏิบัติการจิตวิทยาของฝายสหรัฐฯ นั้น ดูเหมือนวาจะดอยประสิทธิภาพกวาฝายตาลีบันและบิน ลาเดน เมื่อเปรียบเทียบกับขีดความสามารถของการปฏิบัติการจิตวิทยาที่มีอิทธิพลในการเปล่ียนแปลงทัศนคติ ทาที ความเชื่อถือและพฤติกรรมของเปาหมาย สหรัฐฯประสบความสําเร็จในการปฏิบัติการจิตวิทยาตอเปาหมายเพียงกลุมเดียวคือฝายพันธมิตรฝายเหนือ ที่ยินยอมเปนตัวแทนในการตอสูกับฝายตาลีบัน เพื่อจุดประสงคตองการอํานาจกลับคืนมาในสวนเปาหมายกลุมอื่น ๆ ที่เปนฝายที่เปนกลางสหรัฐฯ ไมอาจประสบผลสําเร็จเห็นจากประชาชนในประเทศมุสลิมหลายชาติ เชนปากีสถาน,อินโดนีเซียที่ผูนํารัฐบาลประกาศสนับสนุนสหรัฐฯแตประชาชนออกมาตอตานสหรัฐฯดวยความโกรธแคน ในสวนเปาหมายที่เปนฝายตรงขามชี้ไดชัดวาสหรัฐฯ ประสบความลมเหลวอยางสิ้นเชิง การปฏิบัติการจิตวิทยาของสหรัฐฯ ตอกองกําลังตาลีบันและบิน ลาเดนไมไดทําใหกําลังอัฟกันขวัญเสีย ละทิ้งอาวุธหันเขามามอบตัว ดังเชนที่สหรัฐฯ ประสบความสําเร็จตอทหารอิรักในสงครามอาวเปอรเชียทุกแนวรบกําลังของตาลีบันและ บิน ลาเดน ยังยืนหยัดตอตานกําลังทหารสหรัฐฯ และพันธมิตร และมีแนวโนมที่กําลังฝายตรงขามสหรัฐฯจะเพิ่มมากขึ้นจากการเขารวมของชาวมุสลิมที่อาสาเขามาทําสงครามจีฮัดรวมกับฝายตาลีบัน ในทางกลับกันการปฏิบัติการจิตวิทยาของฝายตาลีบัน และ บิน ลาเดน ประสบผลสําเร็จทั้ง ๓ กลุมเปาหมาย ในกลุมเปาหมายที่เปนฝายเดียวกันและฝายเปนกลาง บิน ลาเดน ถูกสรางภาพขึ้นมาใหเปนวีรบุรุษของชาวมิสลิมที่สามารถกระตุนใหชนอัฟกันและมุสลิมทั่วโลก เกิดความรูสึกรวมในการตอตาน จนถึงรวมทําสงครามศักดิ์สิทธิ์หรือจีฮัดสูกับฝายสหรัฐฯ ในสวนกลุมเปาหมายที่เปนฝายตรงขามเปนปจจัยช้ีชัดถึงความสําเร็จของการดําเนินการปฏิบัติการจิตวิทยาของฝายตาลีบัน และ บิน ลาเดน จากการที่สามารถสรางความวิตกกังวลใหกับผูนําและประชาชนสหรัฐฯ รวมทั้งประเทศที่ใหการ

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๑๙

สนับสนุนสหรัฐฯ จนทําใหไมสามารถดํารงชีวิตอยางปกติได ดังนั้นจะเห็นวาถึงแมวาตาลีบัน และ บิน ลาเดน จะมีกองทัพที่มีศักยภาพดอยกวาในดานกําลังพล อาวุธ ยุทโธปกรณ และเทคโนโลยีทางทหาร แตอํานาจกําลังรบที่ไมมีตัวตน เชน การปฏิบัติการจิตวิทยานั้น ฝายตาลีบัน และ บิน ลาเดน มีศักยภาพมากกวา และสามารถใชเปนพลังอํานาจชดเชยจุดออนของฝายตนในการเขาทําสงครามกับฝายสหรัฐฯ ๕. จิตวิทยากับสงครามปฏิวัติ นักคิดทางยุทธศาสตรสงครามกองโจรที่สําคัญ คือ เหมาเจอตุง ไดกลาวถึง หนทางไปสูชัยชนะในสงครามยืดเยื้อ ตองดําเนินตามแนวทาง ๔ ประการ คือ ทางการทหาร, การเมือง จิตวิทยา และดานเศรษฐกิจ จะเห็นไดวาเหมาเจอตุงมุงเนนถึง “การดําเนินการทางดานจิตวิทยา” เปนหนึ่งในสี่ของการไปสูชัยชนะในการทําสงครามยืดเยื้อ เพื่อทําการปฏิวัติจีน คาลอส มาริเกลลา นักทฤษฎีการกอความไมสงบในเมืองไดเขียนหนังสือช่ือ “การลงมือทีละนอยของกองโจรในเมือง” (Minimaunual of the Urban Guerrilla) และเปนผูนําขบวนการกอการปฏิวัติในประเทศบราซิลไดใหความสําคัญของ “สงครามจิตวิทยา” วาเปนลักษณะหนึ่งของสงครามปฏิวัติ (สงครามปฏิวัติ ประกอบดวย สงครามกองโจรในชนบท สงครามกองโจรในเมืองและสงครามจิตวิทยา) ๖. ความหมายการปฏิบัติการจิตวิทยา จากเอกสารที่มีอยูในปจจุบัน ปรากฎวาไดมีผูเขียนหรือใหคําจํากัดความของการปฏิบัติการจิตวิทยาแตกตางกันออกไป และยิ่งไปกวานั้นยังมีการเปลี่ยนแปลงกันอยูตลอดเวลา ทั้งนี้อยูกับความมุงหมายที่จะทําใหขอความนั้นเหมาะสมและนําไปปฏิบัติได มากกวาที่จะมุงไปในการคนหาวาการปฏิบัติการจิตวิทยานั้นคืออะไร จากคูมือราชการสนาม ๓๓-๑ การปฏิบัติการจิตวิทยา ป ค.ศ.๑๙๘๗ ของกองทัพบกสหรัฐอเมริกา ไดใหคําจํากัดความของการปฏิบัติการจิตวิทยาเปนวา “กิจกรรมที่ไดวางแผนไวแลวเกี่ยวกับการโฆษณาชวนเชื่อ และกิจกรรมทางจิตวิทยา ทั้งในยามสงบและยามสงคราม กระทําตอฝายขาศึก, ฝายเดียวกัน และฝายเปนกลาง ทั้งดานการเมืองและการทหาร ทั้งในระดับยุทธศาสตร, ยุทธการ และระดับยุทธวิธี” ความหมายของการปฏิบัติการจิตวิทยา โดยคณะกรรมการปฏิบัติการจิตวิทยาแหงชาติ (๓๐ ส.ค.๑๗) หมายถึง “การปฏิบัติกิจกรรมทั้งปวงในดานการเมือง การทหาร การเศรษฐกิจ และ

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒๐

สังคม ที่กระทําตอเปาหมายตาง ๆ ทั้งฝายตรงขาม, ฝายเปนกลาง และฝายเดียวกัน ทั้งในยามปกติและยามสงคราม เพื่อกอใหเกิดผลเปลี่ยนแปลงทางดานความคิดเห็น อารมณ ทัศนคติ และพฤติกรรมของเปาหมายในทางที่จะสนับสนุนผลประโยชนของชาติ” ความหมายของการปฏิบัติการจิตวิทยา ในหลักนิยมกิจการพลเรือนกองทัพบก พ.ศ.๒๕๒๕ หมายถึง “การเผยแพรขาวสาร ความคิดเห็น ลัทธินิยม หรือการจูงใจตาง ๆ รวมทั้งมาตรการอื่น ๆ ตามแผนที่ไดวางไวจะโดยทางตรงหรือทางออมก็ตาม เพื่อใหมีอิทธิพลเหนือจิตใจกลุมชนกลุมหนึ่งที่ตองการในวิถีทางที่จะชวยสนับสนุนใหบรรลุวัตถุประสงคของชาต”ิ ความหมายของการปฏิบัติการจิตวิทยา ตามหลักนิยมของ สบส. พ.ศ.๒๕๑๘ หมายถึง “กิจกรรมทางจิตวิทยา และสงครามจิตวิทยา ตลอดจนปฏิบัติการตาง ๆ ในทางการเมือง การทหาร การเศรษฐกิจ และอุดมการณ ตามที่ไดวางแผนไวแลว โดยมีจุดมุงหมายเพื่อกอใหเกิดอิทธิพลตออารมณ ทาที ทัศนคติ ความคิด ความเชื่อ และพฤติกรรมของเปาหมาย (ฝายตรงขาม ฝายเปนกลาง และฝายเรา) ซ่ึงจะเกื้อกูลใหฝายเราบรรลุวัตถุประสงคแหงชาติได” สรุปความหมายการปฏิบัติการจิตวิทยา คือ

๑. การปฏิบัติตามแผนที่ไดวางไว ๒. กําหนดเปาหมายหรือกลุมเปาหมาย ๓. เปาหมายเปลี่ยนแปลงทาทีและพฤติกรรม ๔. กระทําเพื่อสนับสนุนวัตถุประสงคของชาติ หรือหนวยทหาร ๗. ความสําคัญการปฏิบัติการจิตวิทยา ปจจุบันการปฏิบัติการจิตวิทยาไดกลายเปนเครื่องมือหลักในการดําเนินนโยบายของรัฐ เพื่อบรรลุผลประโยชนของชาติโดยดําเนินการผสมผสานกับเครื่องมือหลักอีก ๓ ประการ คือ การดําเนินการทางการเมือง, การดําเนินการทางเศรษฐกิจ และการดําเนินการทางทหาร การปฏิบัติการจิตวิทยา ถือเปนอาวุธหลักของสงครามสมัยใหม ปจจัยทางจิตวิทยา นับเปนสวนประกอบสําคัญยิ่งอันจะขาดเสียมิไดในการปฏิบัติการทุกเรื่องในสนามรบ การปฏิบัติการจิตวิทยาจะมีผลโดยตรงตอการเคลื่อนยายหนวยทหาร และการขามหวงภูมิประเทศตลอดจนการตอสูกับสภาพลมฟาอากาศ ผลกระทบทางจิตวิทยาจะมีตอบุคคลเปาหมาย ทั้งที่เปนฝายเดียวกัน ฝายเปนกลางและฝายขาศึก ผลทางจิตวิทยาที่มีตอการปฏิบัติการรบนั้นอาจเห็นไดจากการมีขวัญดีของทหารในหนวยที่ประสบความสําเร็จและมีชัย

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒๑

ชนะ หรือการขาดความกลาหาญหรือบังเกิดความหวาดกลัวของกําลังพลในหนวยที่ประสบความพายแพ การสงเสริมถูกตองและเหมาะสม ยอมสามารถปรับแกพฤติกรรม และประสิทธิภาพในการรบของทหารและหนวยได การใชการปฏิบัติการจิตวิทยาเปนอาวุธหลัก โดยมุงตอจิตใจของบุคคลเปาหมายฝายตรงขามแลว อาจทําใหฝายเราไดรับชัยชนะอยางรวดเร็วและประหยัดทรัพยากรทางทหาร เพราะการปฏิบัติการจิตวิทยาจะสามารถลดขวัญและกําลังใจในการตอสูของฝายตรงขามลงได ดังนั้นการปฏิบัติการจิตวิทยาจึงมีสวนชวยชดเชยอํานาจกําลังรบเปรียบเทียบได ๘. ความสัมพันธกับการปฏิบัติการอื่น ๆ ก. ดานกิจการพลเรือน การปฏิบัติการจิตวิทยามีความสัมพันธใกลชิดอยางยิ่ง โดยเปนสวนหนึ่งของงานกิจการพลเรือนทางทหารโดย ๑) การดําเนินการตอเปาหมายประชาชนในพื้นที่ปฏิบัติการ เพื่อใหสนับสนุนการปฏิบัติการทางทหาร ๒) สนับสนุนหนวยปฏิบัติการใหบรรลุวัตถุประสงคโดยการชวยเหลือดานกําลังพล ยุทโธปกรณ และสื่อโฆษณา ตลอดจนใหคําแนะนําเกี่ยวกับผลกระทบทางจิตวิทยา ๓) สนับสนุนการดําเนินการดานกิจการพลเรือนในประเทศพันธมิตร ข. การรักษาความมั่นคงภายใน การปฏิบัติการจิตวิทยาสนับสนุนการรักษาความมั่นคง ภายใน โดยแบงออกเปน ๑) วัตถุประสงคหลัก ก) ดําเนินการใหไดรับการสนับสนุนในการปฏิบัติการทางทหาร ข) การเผยแพรความรูแกประชาชน ๒) วัตถุประสงครอง ก) แสวงหาแหลงสื่อโฆษณาและกําลังพลในการปฏิบัติการจิตวิทยา ข) รวบรวมขาวสารและกระจายขาวสาร ค) การแสวงหาความรวมมือ ค. การพิทักษพื้นที่สวนหลัง การปฏิบัติการจิตวิทยาสนับสนุนกิจกรรมทางทหารและกิจกรรมทางการเมือง เพื่อสนับสนุนการพิทักษพื้นที่สวนหลัง เมื่อไดรับการรองขอ ง. การสงครามนอกแบบ การปฏิบัติการจิตวิทยามีบทบาททั้งเชิงรับและเชิงรุกสนับ สนุนการดําเนินงานสงครามนอกแบบ โดยการกอใหเกิดความสามัคคี ดํารงหรือเพิ่มพูนขวัญ, เสริมสรางกําลังใจของขบวนการตอตาน และขยายความเห็นใจในการตอตานไปสูประชาชน

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒๒

จ. กิจการเชลยศึกและผูถูกกักกัน การปฏิบัติการจิตวิทยาสนับสนุนโดย ๑) ปรับสภาพบุคคลใหยอมรับอํานาจและขอบังคับของคายกักกัน ๒) จูงใจบุคคลใหเขาใจและยอมรับวัตถุประสงคของชาติ ฉ. สงครามการเมือง การปฏิบัติการจิตวิทยาและการประชาสัมพันธหวังผลในสงครามการเมืองดังนี้ ๑) ฝายตรงขามลดความรูสึกตอตานใหคอย ๆ นอยลง จนถึงระดับวางตัวเปนกลาง หรือในสถานการณสงครามทําใหฝายตรงขามหมดกําลังใจในการตอสู ขาดความเชื่อมั่นในชัยชนะ วินัยเสื่อม ขวัญต่ํา ๒) ฝายเปนกลาง หันมาสนับสนุนและเกิดความเชื่อถือวาฝายเราเปนฝายถูกตอง ๓) ฝายพันธมิตร เกิดความศรัทธาแนวแนเพิ่มขึ้น และพรอมที่จะสนับสนุนฝายเรา อยางเต็มที่ ช. การยุทธ การปฏิบัติการจิตวิทยาสนับสนุนการปฏิบัติการรบทุกรูปแบบไมวาจะเปน การรบดวยวิธีรุก, การบดวยวิธีรับ และการปฏิบัติการรนถอย รวมทั้งการรบภายใตสภาพพิเศษอื่น ๆ เพื่อเสริมขวัญและประสิทธิภาพกําลังรบของฝายเรา ลดขวัญและประสิทธิภาพกําลังรบฝายตรงขาม ๙. วัตถุประสงคการปฏิบัติการจิตวิทยา วัตถุประสงคของการปฏิบัติการจิตวิทยา คือการพัฒนาทาทีหรือความรูสึกของกลุมเปาหมาย เพื่อโนมนาวใหแสดงออกซึ่งพฤติกรรมที่สอดคลองกับผลประโยชนของชาติ โดยมีวัตถุประสงค ๒ ประการ คือ ก. วัตถุประสงคทางสรางเสริม เพื่อ ๑) สรางภาพพจนที่ดี ๒) สรางคานิยมใหเกิดการยอมรับและใหความรวมมือ ๓) ใหบริการขาวสารแกประชาชน ๔) ลบลางและตอตานการโฆษณาชวนเชื่อของฝายตรงขาม ๕) สรางความคิดที่มุงตอผลประโยชนสวนรวมของชาติ ข. วัตถุประสงคทางทําลาย เพื่อ ๑) ขยายผลความลอแหลมและขอผิดพลาดของฝายตรงขาม ๒) ลดประสิทธิภาพของฝายตรงขาม ๓) ทําลายความเชื่อมั่น ขวัญและกําลังใจของฝายตรงขาม

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒๓

๔) ทําใหเกิดความแตกแยกของฝายตรงขาม ๕) ยุยงใหเกิดการเอาใจออกหาง ๑๐. คุณลักษณะการปฏิบัติการจิตวิทยา ก. เปนอาวุธในการสนับสนุนการปฏิบัติการอื่น ๆ ข. ใชการโฆษณาชวนเชื่อและกิจกรรมตาง ๆ เขาดําเนินการ ค. เปนอาวุธเชิงรุกสําคัญในการเขาตีเปาหมายที่เปนจิตใจของบุคคลใหมีผลตอความรูสึก และพฤติกรรม ง. สอดคลองกับนโยบายของชาติ และผสมผสานกับการปฏิบัติการทั้งทางยุทธศาสตร และยุทธวิธี จ. เปนอาวุธที่มีคุณคาตอสงครามทุกรูปแบบ ๑๑. หัวใจของความสําเร็จในการปฏิบัติการจิตวิทยา การปฏิบัติการจิตวิทยา จะประสบความสําเร็จสมบูรณไดถามี ก. ฐานขอมูลที่สมบูรณ, มีรายละเอียดถูกตอง, ใชไดในทุกระดับหนวย ข. ขาวกรองที่มีรายละเอียดและทันสมัย ค. การวางแผนที่เหมาะสมกับเวลา ง. การรวมการควบคุม จ. การแยกการปฏิบัติ ฉ. การใชทรัพยากรการปฏิบัติการจิตวิทยาที่มีอยูใหเกิดประโยชนอยางสูงสุด ๑๒. ประเภทของการปฏิบัติการจิตวิทยา ประเภทของการปฏิบัติการจิตวิทยาแบงไดหลายลักษณะในที่นี้จะกลาว ๒ ลักษณะ คือ ๑. ตามลักษณะของระดับความขัดแยง ๒. ตามลักษณะของการใช

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒๔

ขั้นตนตองทําความเขาใจตอระดับความเขมขนของความขัดแยง ซ่ึงสอดคลองกับรูปแบบของสงครามที่เกิดขึ้น ความเขมขนของระดับความขัดแยงสามารถแบงออกเปน ๓ ระดับ ไดแกความขัดแยงระดับต่ํา (Low Intensity Conflict) ความขัดแยงระดับปานกลาง (Middle Intensity Conflict) และความขัดแยงระดับสูง (High Intensity Conflict) (๑) ความขัดแยงระดับต่ํา (LIC) มีระดับความรุนแรงอยูในระดับการกอการราย จนถึงการกอความไมสงบ แตความรุนแรงยังไมถึงขั้นของสงคราม ตัวอยางการปฏิบัติการทางทหารในความขัดแยงระดับต่ํา ที่สําคัญไดแก การปฏิบัติการเพื่อรักษาสันติภาพ, การรักษาความสงบเรียบรอยภายใน, การปฏิบัติการกอการรายในยามสงบ และการตอตานการกอการราย เปนตน (๒) ความขัดแยงระดับปานกลาง (MIC) ระดับความรุนแรงอยูในระดับที่ทําใหเกิดสงคราม ตามแบบขนาดเล็กถึงสงครามตามแบบขนาดใหญ

(๓) ความขัดแยงระดับสูง (HIC) ระดับนี้มีความรุนแรงจนถึงขั้นสงครามนิวเคลียร หรือสามารถแบงตาม “ลักษณะของระดับความขัดแยง” ได ๒ ประเภท คือ (๑) การปฏิบัติการจิตวิทยาในความขัดแยงระดับต่ํา (Psyop in Support of LIC) ลักษณะ การปฏิบัติการจิตวิทยา เปนการปฏิบัติการเพื่อสนับสนุนการปฏิบัติการทางทหารในความขัดแยงที่เกิดขึ้น ไดแก การปฏิบัติการจิตวิทยาในการรักษาสันติภาพ, การปฏิบัติการจิตวิทยาในการรักษาความสงบเรียบรอยภายใน, การปฏิบัติการจิตวิทยาในการตอตานการกอการราย เปนตน (๒) การปฏิบัติการจิตวิทยาในความขัดแยงระดับปานกลางถึงระดับสูง (Psyop in Sup- port of MIC and HIC) หรือ การปฏิบัติการจิตวิทยาในสภาวะสงคราม หรือแบงตาม “ลักษณะของการใช” ได ๓ ประเภท คือ (๑) การปฏิบัติการจิตวิทยาทางยุทธศาสตร (Strategic Psyop)เปนการปฏิบัติการที่มุงหวังผลระยะยาวตองดําเนินการอยางกวางขวาง ประสานการปฏิบัติอยางกลมกลืนกับแผนยุทธศาสตร โดยปกติเปาหมายจะอยูนอกยุทธบริเวณ วัตถุประสงคของการปฏิบัติการจิตวิทยาประเภทนี้ ยอมแตกตางกันขึ้นอยูกับเปาหมายวาเปนศัตรู ฝายเปนกลาง หรือฝายพันธมิตร (๒) การปฏิบัติการจิตวิทยาทางยุทธวิธี (Tactical Psyop) เปนการปฏิบัติการในยุทธบริเวณ โดยหนวยปฏิบัติการทางจิตวิทยาของทหาร ที่มีการจัดหนวยไวโดยเฉพาะ และมุงหวังผลระยะสั้น เชน ตองการใหทหารฝายตรงขามวางอาวุธและมอบตัว (๓) การปฏิบัติการจิตวิทยาในการเสริมความมั่นคง (Consolidation Psyop) เปนการปฏิบัติการในยุทธบริเวณที่ฝายเราเขาไปยึดครองหรือปลดปลอย

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒๕

๑๓. การดําเนินการปฏิบัติการจิตวิทยา การปฏิบัติการจิตวิทยานั้น แบงการดําเนินงานโดยทั่วไปออกเปน ๒ ประเภทคือ (๑) เปดเผย คือ การดําเนินการอยางเปดเผยวาเปนผูกระทําหรือรับผิดชอบในการกระทํานั้น ๆ ถาหากเกิดความเสียหายและมีผลกระทบตอความสัมพันธระหวางประเทศ ดังนั้น การดําเนินการประเภทนี้ตองใชความละเอียดรอบคอบ และระมัดระวังเปนพิเศษ และควรใชความจริงเปนมูลฐาน (๒) ปกปด คือการดําเนินการอยางไมเปดเผยผูกระทํา ทั้งนี้เพื่อหลีกเลี่ยงความรับผิดชอบอันจะเกิดผลเสียหายตอประเทศ เนื้อหาที่ใชควรให “นาเชื่อถือ” อยูเสมอ ๑๔. การจัดองคกรและหนวยปฏิบัติการจิตวิทยาของไทย ๑๔.๑ องคกรปฏิบัติการจิตวิทยาระดับชาต ิ ๑๔.๑.๑ สภาความมั่นคงแหงชาต ิ(สมช.) นายกรัฐมนตรีเปนประธาน, รองนายกรัฐมนตรีเปนรองประธาน และเลขาธิการสํานักงานสภาความมั่นคงแหงชาติเปนเลขาธิการ สมช. มีหนาที่เสนอคณะรัฐมนตรีในเรื่อง การกําหนดนโยบายความมั่นคงแหงชาติ ดานการปองกันประเทศ ดานการเมือง ภายในประเทศ ดานการเมืองระหวางประเทศ ดานวิทยาศาสตรเทคโนโลยี การพลังงาน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ดานการเศรษฐกิจ ดานสังคมจิตวิทยา และการอ่ืนที่เกี่ยวของกับความมั่นคงแหงชาติ การดําเนินงานสวนใหญของ สมช. ดําเนินการในรูปแบบของคณะกรรมการตางๆ เพื่อใหมีการพิจารณาปญหาเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวกับความมั่นคงแหงชาติ และเสนอมาตราการที่เหมาะสมในการแกปญหา โดยมีสํานักงานสภาความมั่นคงแหงชาติเปนลูกมือ ๑๔.๑.๒ กรมประชาสัมพันธ (กปส.) กปส.เปนสวนราชการในสํานักนายกรัฐมนตรี แมวา จะมีงานหลักในการประชาสัมพันธ แตไดรับมอบหมายใหดําเนินงานดานปฏิบัติการจิตวิทยาแหงชาติควบคูกันไปดวย กปส.ดําเนินการเผยแพรขาวสารทั้งภายในประเทศและตางประเทศ โดยใชส่ือโฆษณาทางวิทยุกระจายเสียง, เอกสารสิ่งพิมพ, วิทยุ, โทรทัศน, ภาพยนตร, ภาพถาย และภาพเลื่อน, การนิทรรศการและการประชาสัมพันธเคลื่อนที่ มีการเผยแพรขาวสารทั้งภาษาไทยและภาษาตางประเทศ ๑๔.๑.๓ กระทรวงการตางประเทศ (กต.) เปนสวนราชการที่มีหนวยงานเกี่ยวของกับกิจการ ตางประเทศ โดยมีกรมสารนิเทศและผูแทนทางการทูต ทําหนาที่แถลงขาวเกี่ยวกับกิจการตางประเทศทั้งภายในและตางประเทศ ซ่ึงสามารถใชประโยชนในการปฏิบัติการจิตวิทยาไดเปนอยางดี โดยเฉพาะในการปฏิบัติการจิตวิทยาในระดับนานาชาติ ๑๔.๑.๔ กองอํานวยการรักษาความมั่นคงภายใน (กอ.รมน.) กอ.รมน.มีกองสารนิเทศและ ภายในกองสารนิเทศประกอบดวยแผนกปฏิบัติการจิตวิทยาและชวยเหลือประชาชนเปนหนวยปฏิบัติ

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒๖

๑๔.๑.๕ องคการสื่อสารมวลชนแหงประเทศไทย (อ.ส.ม.ท.) อ.ส.ม.ท.เปนรัฐวิสาหกิจที่มี หนาที่ผลิตขาวสารและรายการตาง ๆ ออกเผยแพรทางสื่อโฆษณาตาง ๆ ทั้งภายในและตางประเทศ รวมทั้งการแลกเปลี่ยนขาวสารกับองคกรระหวางประเทศ เพื่อเผยแพรในรายการทางวิทยุกระจายเสียงและโทรทัศน จึงเปนหนวยงานที่สามารถนํามาใชในการปฏิบัติการจิตวิทยาไดเปนอยางดี ๑๔.๑.๖ คณะกรรมการปฏิบัติการจิตวิทยาแหงชาต ิ (กจว.) กจว.เปนคณะกรรมการชุดหนึ่งของ สมช. มีผูบัญชาการทหารสูงสุดเปนประธาน, เสนาธิการทหาร และเลขาธิการนายกรัฐมนตรี เปนรองประธาน, เจากรมกิจการพลเรือนทหารเปนเลขานุการ คณะกรรมการประกอบดวยเจาหนาที่จากสวนราชการตาง ๆ ประมาณ ๒๕ นาย กจว. มีอํานาจหนาที่ดังนี้ ก) เสนอแนะนโยบายและแผนดานการปฏิบัติการจิตวิทยาตอรัฐบาลผานสภาความมั่นคง แหงชาติ ข) ออกระเบียบในการดําเนินงานทางดานการปฏิบัติการจิตวิทยาไดตามความเหมาะสม ค) กําหนดแนวทางการปฏิบัติการจิตวิทยาใหหนวยงานตาง ๆ รับไปปฏิบัติตามอํานาจหนาที่ของหนวยนั้น ๆ ง) ควบคุมและกํากับดูแลในรายละเอียดของการปฏิบัติการจิตวิทยาของหนวยตาง ๆ ใหเปนไปตามมติของคณะกรรมการปฏิบัติการจิตวิทยาแหงชาติ หรือตามที่ประธานคณะกรรมการการปฏิบัติการจิตวิทยาแหงชาติส่ังการ จ) ประสานติดตามและประเมินผลการดําเนินการตามนโยบายและแผนดานการปฏิบัติการจิตวิทยาของหนวยตาง ๆ ฉ) ใหกรรมการคณะนี้มีอํานาจแตงตั้งอนุกรรมการไดตามความจําเปนและอาจเชิญบุคคล มาสอบถามหรือใหช้ีแจง แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการปฏิบัติการจิตวิทยาได ๑๔.๒ หนวยปฏิบัติการจิตวิทยาทางทหาร ๑๔.๒.๑ ระดับกระทรวงกลาโหม ปจจุบันยังไมมีการจัดหนวยปฏิบัติการจิตวิทยาโดยเฉพาะ การกําหนดนโยบายการปฎิบัติการจิตวิทยา กองบัญชาการทหารสูงสุดเปนหนวยดําเนินการ ๑๔.๒.๒ ระดับกองบัญชาการทหารสูงสุด ๑๔.๒.๒.๑ หนวยบัญชาการทหารพัฒนา (นทพ.) เปนหนวยปฏิบัติการพัฒนาประเทศเพื่อความมั่นคง กองบัญชาการทหารสูงสุด มีหนาที่ปฏิบัติการจิตวิทยาเพื่อสนับสนุนภารกิจในการพัฒนาเพื่อความมั่นคงในพื้นที่รับผิดชอบ โดยมี กองกิจการพลเรือน นพท. เปนกองฝายเสนาธิการทําหนาที่เสนอนโยบาย วางแผน อํานวยการ ประสานงาน กํากับดูแล และดําเนินการในงานที่เกี่ยวกับกิจการพลเรือน ซ่ึงมีงานปฎิบัติการจิตวิทยารวมอยูดวย

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒๗

๑๔.๒.๒.๒ กรมกิจการพลเรือนทหาร เปนกรมฝายกิจการพิเศษที่ทําหนาที่เกี่ยวกับงานดานสงครามการเมือง และกิจการพลเรือน (๑) การจัด แบงสวนราชการออกเปน (ก) กองกลาง (ข) กองนโยบายและแผน (ค) กองประชาสัมพันธ (ง) กองปฏิบัติการจิตวิทยา (จ) กองกิจการพลเรือน (ฉ) กองเลขานุการคณะกรรมการปฏิบัติการจิตวิทยาแหงชาติ (ช) กองทหารพัฒนา (ซ) กองสารนิเทศ (๒) หนาที ่ (ก) กองปฏิบัติการจิตวิทยา มีหนาที่วางแผน อํานวยการ ประสานงาน และ ดําเนินการในเรื่องที่เกี่ยวกับการปฏิบัติการจิตวิทยา เพื่อผลทางดานกิจการพลเรือนและสงครามการเมืองและสนับสนุนดานการปฎิบัติการจิตวิทยาของคณะกรรมการปฏิบัติการจิตวิทยาแหงชาติ โดยแบงสวนราชการออกเปน แผนกวิเคราะเปาหมาย แผนกผลิต แผนกเผยแพร และแผนกปฎิบัติการ (ข) กองเลขานุการคณะกรรมการปฏิบัติการจิตวิทยาแหงชาต ิ มีหนาที่ดําเนิน การเกี่ยวกับการประชุมของคณะกรรมการจิตวิทยาแหงชาติ และคณะอนุกรรมการสาขาตางๆ ประสานงานกับสวนราชการตาง ๆ เพื่อดําเนินการตามผลการประชุมและนโยบายที่กําหนด จัดทําแผนโครงการปฎิบัติการจิตวิทยา ติดตามประเมินผลการดําเนินงาน และรายงานผลการปฏิบัติตามมติที่ประชุมรวมทั้งการจัดเตรียมเอกสารขอมูลตาง ๆ ๑๔.๓ ในระดับเหลาทัพ ๑๔.๓.๑ กองทัพบก ๑๔.๓.๑.๑ กรมยุทธการทหารบก เปนกรมฝายเสนาธิการของกองทัพบกมีหนาที่ในการเสนอนโยบาย วางแผน ประสานงาน กํากับดูแล และอํานวยการเกี่ยวกับการปฏิบัติการจิตวิทยาในการสนับสนุนการปฏิบัติการทางทหารโดยเฉพาะ โดยมี กองสงครามพิเศษ เปนหนวยรับผิดชอบโดยตรง ในเร่ืองการฝกและศึกษา ๑๔.๓.๑.๒ กรมกิจการพลเรือนทหารบก เปนกรมฝายเสนาธิการของกองทัพบกมีหนา

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒๘

ที่ในการเสนอนโยบาย วางแผน ประสานงาน กํากับดูแล และอํานวยการเกี่ยวกับการปฏิบัติการทางจิตวิทยาทั้งปวงที่จําเปนตอการสนับสนุนการปฏิบัติการทางทหาร มีหนวยรับผิดชอบ ๒ หนวย คือ กองปฏิบัติการจิตวิทยา และโรงเรียนกิจการพลเรือน ๑๔.๓.๑.๓ หนวยบัญชาการสงครามพิเศษ นสศ. เปนหนวยข้ึนตรงของกองทัพบกมีหนาที่ในการวางแผน อํานวยการ กํากับดูแล และดําเนินการฝกและศึกษาเกี่ยวกับการปฎิบัติการพิเศษ ( ซ่ึงมีการปฎิบัติการจิตวิทยา เปนการปฎิบัติการแขนงหนึ่ง) โดยมีศูนยสงครามพิเศษเปนหนวยวางแผน อํานวยการ ดําเนินการ กํากับดูแล งานดานการศึกษาเกี่ยวกับการปฎิบัติการจิตวิทยา และมีกองพันปฏิบัติการจิตวิทยา เปนหนวยปฏิบัติ ปจจุบันเปนหนวยข้ึนตรงของกรมรบพิเศษที่ ๒ กองพลรบพิเศษที่ ๑ ๑๔.๓.๑.๔ กองทัพภาค มีกองกิจการพลเรือน ทําหนาที่ฝายอํานวยการ กํากับดูแลงานดานการปฎิบัติการจิตวิทยาในการชวยเหลือประชาชน และมีกองรอยปฏิบัติการจิตวิทยากองทัพภาค เปนหนวยดําเนินการปฏิบัติการจิตวิทยา

๑๔.๓.๒ กองทัพเรือ ๑๔.๓.๒.๑ กรมกิจการพลเรือนทหารเรือ เปนหนวยของกองทัพเรือที่มีหนาที่วางแผน อํานวยการ ประสานงาน และดําเนินการในเรื่องการปฏิบัติการจิตวิทยาโดยมี กองปฏิบัติการจิตวิทยา เปนหนวยรับผิดชอบดําเนินการ ๑๔.๓.๒.๒ หนวยบัญชาการนาวิกโยธิน เปนหนวยกําลังรบของกองทัพเรือ ที่มีหนวยรับผิดชอบในการวางแผน อํานวยการ ประสานงาน และดําเนินการในเรื่องการปฏิบัติการจิตวิทยา มีกองรอยปฏิบัติการจิตวิทยา เปนหนวยปฏิบัติการจิตวิทยา โดยมีหนาที่สนับสนุนมาตราการรักษาความมั่นคงและการปฎิบัติการรบ มีขีดความสามารถในการปฎิบัติการโฆษณาประชาสัมพันธ ผลิตและแจกจายส่ือโฆษณา ตลอดทั้งปฎิบัติการสนับสนุนในการปองกันและปรามปราบการกอความไมสงบ ดําเนินสงครามจิตวิทยาเพื่อสนับสนุนการรบ ๑๔.๓.๓. กองทัพอากาศ มี กรมยุทธการทหารอากาศ เปนกรมฝายเสนาธิการของกองทัพอากาศ ที่มีหนาที่ในการวางแผน อํานวยการ ประสานงาน ควบคุม และดําเนินการเกี่ยวกับการปฏิบัติการจิตวิทยา มี กองกิจการพลเรือน เปนหนวยรับผิดชอบในการดําเนินการ

๑๕. ทบทวนทายบท ๑. อธิบายประวัติความเปนมาของการปฏิบัติการจิตวิทยา

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

สวนวิชาสงครามพิเศษ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก สถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง

๒๙

๒. อธิบายและวิเคราะหการใชสงครามจิตวิทยาในสงครามครั้งสําคัญ ๆ ของโลก ๓. อธิบายและวิเคราะหความหมาย วัตถุประสงค และประเภทของการปฏิบัติการจิตวิทยา ๔. อธิบายและเขาใจโครงสรางการจัดและภารกิจขององคกรและหนวยปฏิบัติการจิตวิทยาไทย

………………………..

“ มโนปุพพง คมธมมา มโนเสฏฐา มโนมยา

ธรรมทั้งหลายมีใจมากอน มีใจเปนใหญ สําเร็จไดดวยใจ ” พุทธภาษิต