รูปแบบการท่องเที่ยว ...romphruekj.krirk.ac.th/books/2561/3/01_36_03_Sustainable_Community.pdf · รูปแบบการท่องเที่ยวเชิงเกษตรโดยการมีส่วนร่วมของ

รปแบบการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหมA Model for the Agro-tourism by the Community Participation of Sai-Mai District

วไลลกษณ รตนเพยรธมมะWilailak Ratanapeantamma

1บทท

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกปท 36 ฉบบท 3 กนยายน – ธนวาคม 2561

บทท

112

รปแบบการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหม1

A Model for the Agro-tourism by the Community Participation of Sai-Mai District

วไลลกษณ รตนเพยรธมมะ2

Wilailak Ratanapeantamma

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาความตองการ ความพรอม ปจจยและขอจ�ากดในการพฒนาการทองเทยวเชงเกษตร รวมทงศกษาแนวทางการบรหารจดการและรปแบบการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหม เปนการวจยฐานชมชนหรอการวจยทองถน (Community Based Research หรอ CBR) ใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพและเชงปรมาณในพนททจะพฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตรน�ารองของเขตสายไหมจ�านวน 8 แหง ไดแก ศนยเรยนรการแปรรปขยะอนทรย สวนผกไรดนทรธรรศ ฟารมเหดพนธธช นาขาวศกดชย โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหม สวนเกษตรพอเพยงจาแปะ วถเกษตรลงหงา-ปาลดดา และเกษตรชานกรงจตโชต กลมเปาหมายคอเจาของพนทและผแทนจากส�านกงานเขตสายไหมเขามารวมเปนทมวจย ผลการวจยพบวาเจาของพนททง 8 แหงมความตองการทจะพฒนาเปนแหลง

1บทความวจยนเปนสวนหนงของงานวจยเรอง โครงการรปแบบการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวน

รวมของชมชนเขตสายไหม โดยไดรบทนสนบสนนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการวจยรวมกบ

มหาวทยาลยเกรก 2คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกรก 3 ซอยรามอนทรา 1 แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพฯ 10220

โทรฯ : 089-922-2786 e mail : [email protected]

1บทท

บทท 113บทท 1 รปแบบการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหม


ทองเทยว แหลงเรยนรแตความพรอมของพนทแตกตางกนไปขนอยกบลกษณะของพนท ลกษณะอาชพ เอกลกษณ ความช�านาญของแตละแหง ปจจยและขอจ�ากดในการพฒนาการทองเทยวคอการบรหารจดการ การประสานงาน การประชาสมพนธ การปรบปรงโครงสรางพนฐาน การปรบปรงพนทใหสะดวก สะอาด ปลอดภยแกนกทองเทยว การใหความร การมผลตภณฑทางการเกษตรตลอดฤดกาล ความแตกตางของประเภทนกทองเทยวหรอผสนใจ ดงนนแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวเชงเกษตรในระยะเรมตนส�านกงานเขตสายไหมจะเปนศนยกลางหลกในการประชาสมพนธผานชองทางตางๆโดยก�าหนดแนวทางการบรหารกลมพนททองเทยวเชงเกษตรออกเปน 2 กลม คอ กลมเยยมชมพนทราชการและกลมเยยมชมพนทเอกชนกบสวนบคคล โดยมรปแบบการทองเทยวเชงเกษตรในพนทเขตสายไหมออกมาในรปแบบการจดการทองเทยวเชงเกษตรใน 1 วนทแตกตางกนใน 3 โปรแกรม เพอใหนกทองเทยว ผสนใจสามารถเลอกไดตามความตองการทแตกตางกนไปค�ำส�ำคญ : รปแบบการทองเทยวเชงเกษตร; การมสวนรวมของชมชน

Abstract The objectives of this research were to 1) analyze needs, readiness, factors and limitations for developing the agro-tourism in the community, and 2) analyze the managing approach and the model for the agro-tourism by the community participation of Sai-Mai District. This research was a community-based research (CBR). The research design integrated quantitative and qualitative approaches conducted in Sai-Mai District areas where the eight pilot projects of the agro-tourism in Sai-Mai District were developed. These projects were as follows: 1) Organic Waste Management Learning Center; 2) Tree-Tat’s Hydroponic Farm; 3) Phanthat’s Mushroom Farm; 4) Sakchai’s Paddy Fields; 5) School of New Theory in Agriculture; 6) Cha Pae (Sgt. Pae) ’s Sufficient Agro-Farming; 7) Lung Nga – Pa Ladda (Uncle Nga – Aunt Ladda) ’s Agricultural Way; and 8) Chatuchot Suburban Agriculture. The target groups were


บทท

114

the land owners and the representatives from Sai-Mai District Office who participated in the projects as the research participants. The results revealed that the eight land owners wanted to develop their plots of land as the tourist attractions and the tourist learning center. However, there were some differences in terms of readiness depending on the condition of the land, occupation; identity; expertise of the land owners. In terms of factors and limitations for the tourism development of Sai-Mai District, the results included management; cooperation; public relations; improving infrastructure for better convenience, cleanliness, and safety for tourists; provision for learning management; having the agricultural yields throughout the season; and different types of tourists and their interests. In terms of the managing approach for the first phase of the agro-tourism, it was that Sai-Mai District Office should be the main center for the public relations through various media channels. The researcher set the managing approach for the agro-tourism by the community participation of Sai-Mai District into two groups. These were the public land visiting group, and the private and individual land visiting group. The model for the agro-tourism by the community participation of Sai-Mai District was for a variety of three programs of one-day excursion for the tourists to choose according to their preference.Keywords : Model for the Agro-tourism; Community Participation

บทน�ำ แผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2560-2564)ไดก�าหนดวสยทศนการทองเทยวไทย พ.ศ. 2579 วา “ประเทศไทยเปนแหลงทองเทยวคณภาพชนน�าของโลกทเตบโตอยางมดลยภาพบนพนฐานความเปนไทยเพอสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และกระจายรายไดสประชาชนทกภาคสวนอยางยงยน” (เเผน



พฒนาการทองเทยวแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2560-2564) กระทรวงการทองเทยวและกฬา (2561) โดยในยทธศาสตรท 3 สงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการบรหารจดการดานการทองเทยวและไดรบประโยชนจากการทองเทยว ซงมการด�าเนนงานตงแตระดบนโยบายจนถงระดบชมชนและใหหนวยงานทเกยวของกบการพฒนาการทองเทยวสนบสนนใหภาคประชาชนและชมชนเขามามสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวของประเทศในบรบททเหมาะสม โดยเฉพาะการพฒนาโครงสรางพนฐานและสงอ�านวยความสะดวกดานการทองเทยวทสอดรบกบวถชวตของชมชนทองถน การทองเทยวเชงเกษตรจงเปนแนวทางหนงทสามารถด�าเนนการใหตอบสนองตอยทธศาสตรดงกลาวโดยเปนการทองเทยวทคดคนน�าเอาทรพยากรทางการทองเทยวทมอย วถชวต วฒนธรรมประเพณ การประกอบอาชพของเกษตรกรและทรพยากรธรรมชาตทมอยมาผสมผสาน ดวยระบบการบรหารจดการทรพยากรทเกดจากการมสวนรวมของชมชนจดกจกรรม จดรปแบบทางการทองเทยว อนกอใหเกดการพฒนาเครอขายองคความรของเกษตรกรทน�าไปสการถายทอดภมปญญาและเทคโนโลยการเกษตรเพอใหนกทองเทยวมความสนใจ และอยากเดนทางไปเทยว เพอกระจายรายได สทองถนโดยเพมคณคาและคณภาพ (Value Added) ในแตละกจกรรม เสรมเสนหทางการทองเทยวใหเปนกจกรรมทยงยน หรออาจกลาวไดวาเปนการทองเทยวทมงเนนทางการเรยนรวถเกษตรกรรมของชาวบาน โดยเนนการมสวนรวมของนกทองเทยวในการด�าเนนกจกรรมใหเกดการเรยนรดานการเกษตรและวถการด�ารงชวต วฒนธรรม ประเพณ เกดประโยชนในการสรางรายไดแกชมชนและเกษตรกรควบคไปกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมซงนบวาเปนกจกรรมทชวยในการฟนฟทรพยากรการเกษตรและการจดสรรผลประโยชนทางดานเศรษฐกจและสงคม โดยเฉพาะอยางยงในประเทศก�าลงพฒนาทการเกษตรยงเปนปจจยหลกในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมชนบท (Akpinar et al., 2005) นกทองเทยวจะไดเรยนรวถชวตการเกษตรทจะน�ามาสความยงยนทงมตเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม และเพมพนประสบการณ เกดความเพลดเพลนและไดศกษาหาความรทงในเชงวชาการและประสบการณใหมๆอนเกยวของกบการเกษตร เชน การศกษาวฒนธรรมการเกษตร วถชวตของชมชนการเกษตร การเรยนรขนตอนการเกษตร การสาธตการประกอบอาชพทางการเกษตร มสวนรวมในการท�ากจกรรม มการฝกอบรม


บทท

116

ใหความร ทางการเกษตรและภมปญญาชาวบาน การชนชมความงามในแหลงเกษตรกรรม รวมไปถงการซอสนคาและผลตภณฑทางการเกษตร ทงหมดนนกทองเทยวจะไดรบความรและความเขาใจ บนพนฐานความรบผดชอบและความมจตส�านกตอการรกษาสภาพแวดลอมของสถานทนน เขตสายไหมเปนพนทบรเวณชานเมองเขตชนนอกของกรงเทพมหานคร ลกษณะพนทยงเปนกงเมองกงชนบท ประชาชนดงเดมประกอบอาชพเกษตรกรรม หลงจากถกก�าหนดใหเปนพนทส�าหรบทอยอาศยท�าใหพนทเขตสายไหมมความเจรญเตบโต ความเปนเมองไดคบคลานเขามาอยางรวดเรวทงในดานเศรษฐกจ สงคมและการคมนาคมสงผลใหสภาพพนทในแบบดงเดม ทเปนสงคมเกษตรกรรมเรมเลอนหาย เกดเปนชมชนหมบานจดสรรมากขนและพนทสเขยวลดลงอยางตอเนอง ในป พ.ศ. 2558 ส�านกงานเขตสายไหมมความตองการพฒนาพนทเกษตรกรรมใหเปนแหลงทองเทยวและแหลงเรยนรเชงเกษตรโดยมวตถประสงคหลกเพออนรกษพนทเกษตรกรรมใหคงอยและสรางแหลงเรยนรดานการเกษตรเพออนรกษวถ ชวตดงเดมของคนไทย และสรางเปนแหลงใหความรใหแกประชาชน ในพนทยงคงมสถานทท�าการเกษตรทสวยงาม มความพรอมทจะสามารถพฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตรได ดงนนหากชมชนเขตสายไหมสามารถดงศกยภาพการทองเทยวเชงเกษตรมาพฒนาในดานตางๆโดยการใชประโยชนจากทนทางเศรษฐกจ ทนทางสงคม ทนทางทรพยากรธรรมชาต ขนบธรรมเนยมและประเพณและวฒนธรรมชมชน เพอแกปญหา สรางรายได และพฒนาความเขมแขงของชมชนควบคไปกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแลว ยอมท�าใหการพฒนาบรรลวตถประสงคตามยทธศาสตรทตงไว ดวยเหตผลดงกลาวจงไดเกดความรวมมอกนระหวางอาจารย ผแทนส�านกงานเขต เจาของพนทและชมชนรวมกนศกษาวจยเพอสรางทางเลอกใหมใหกบชมชนในรปแบบการพฒนาการทองเทยวทสอดคลองกบทนเดมทมอยในรปแบบของการทองเทยวเชงเกษตร เนนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม มงพฒนาให “คนในชมชน” เปนหวใจส�าคญของการจดการการทองเทยวซงไมเพยงแตตอบสนองความตองการของนกทองเทยวเทานนแตไดเนนถงการสรางศกยภาพของคนในทองถนโดยใชงานวจยเปนเครองมอสรางกระบวนการเรยนรใหคนในชมชนไดเขามาบรหารจดการการทองเทยวเชงเกษตรเพอน�าไปสการดแลรกษาทรพยากรของชมชนและ



เกอกลตอเศรษฐกจของชมชนใหดขน ผลจากการประชมรวมกนจงน�ามาสขอสรปถงการเหนความส�าคญทควรจะตองมการศกษาถง ความตองการ ความพรอม ปจจยและขอจ�ากดในการทจะพฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตรในเบองตนกอนทจะน�าไปสการพฒนารปแบบการทองเทยวเชงเกษตรโดยชมชนมสวนรวม

วตถประสงค 1. เพอศกษาความตองการ ความพรอมของชมชนทจะพฒนาไปสการทองเทยวเชงเกษตร 2. เพอศกษาปจจยและขอจ�ากดในการจดการทองเทยวเชงเกษตรของเขตสายไหม 3. เพอศกษาแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหม 4. เพอเสนอรปแบบการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหม

แนวคดทฤษฎและกรอบแนวคดในกำรวจย ในการด�าเนนโครงการวจยไดใชองคประกอบหลกทส�าคญของการทองเทยว 4 ประการ ของ องคการการทองเทยวแหงโลก (World Tourism Organization หรอ WTO (2004) ประกอบดวย 1. ดานพนท เปนลกษณะเฉพาะประการหนงของการทองเทยวทมงเนนในแหลงทองเทยวธรรมชาตเพอประสานการทองเทยวกบความพอใจในการเรยนรและสมผสกบระบบนเวศ อาจมบางแหงทรวมเอาลกษณะวฒนธรรมทมวถชวตแบบธรรมชาตหรอเปนสวนหนงในระบบนเวศของแหงทองเทยวนนๆ ดวย 2. ดานการจดการ เปนการทองเทยวทมความรบผดชอบโดยไมกอใหเกดผล กระทบตอสงแวดลอมและอตลกษณทองถนซงมการจดการทยงยนครอบคลมไปถงการอนรกษทรพยากร การจดการสงแวดลอม การปองกนและก�าจดมลพษและควบคมการพฒนาการทองเทยวอยางมขอบเขต 3. ดานกจกรรมและกระบวนการ เปนการทองเทยวทมกระบวนการเรยนร โดยมการศกษาเกยวกบสภาพแวดลอมและระบบนเวศของแหลงทองเทยว เปนการ


บทท

118

เพมพนความร ประสบการณ ความประทบใจ เพอสรางจตส�านกทถกตองกบผเกยวของ นกทองเทยว ประชาชนทองถนและผประกอบการธรกจทองเทยว 4. ดานการมสวนรวม เปนการทองเทยวทมการค�านงถงการมสวนรวมของประชาชนทองถนหรอชมชนทองถนทมบทบาทในการมสวนรวมแสดงความคดเหน รวมวางแผน รวมปฏบตงานและรวมไดรบประโยชนอยางเสมอภาค คอยตดตามตรวจสอบรวมถงรวมบ�ารงรกษาทรพยากรทองเทยวอนจะกอใหเกดผลประโยชนในทองถน ส�าหรบปจจยการบรหารจดการการทองเทยวขนอยกบสงส�าคญ 3 ประการ หรอ 3 As (บญเลศ จตตงวฒนา (2542: 45), Collier and Harraway (1997:18), และ Burkart and Medlik (1981 อางถงใน ทศภรณ นาคเขยว, 2545) ดงน 1. สงดงดดใจ (Attraction) เชนความสวยงามตามธรรมชาต ศลปวฒนธรรมโบราณสถาน ฯลฯ เพราะเปนปจจยหลกทส�าคญทสดของทรพยากรการทองเทยวทตองมสงดง ดดใจอยางใดอยางหนง ในการทนกทองเทยวจะเดนทางไปเยยมเยอน 2. สงอ�านวยความสะดวก (Amenities) หมายถงสงทจะบรการนกทองเทยวทเขามาทองเทยวใหเกดความประทบใจ สะดวกและอยากมาทองเทยวอก หรอพกอยนานขน 3. การเขาถงพนท (Accessibility) หมายถงการคมนาคมเขาถงแหลงทองเทยวทตองมเสนทางหรอโครงขายคมนาคมทสามารถเขาถงพนทนน ตลอดจนสามารถตดตอเชอมโยงกนระหวางแหลงทองเทยวกบบรเวณใกลเคยง นอกจากแนวคดดงกลาวแลวนนในการพฒนาการทองเทยวสความยงยนยงมองคประกอบหลก 4 ประการ คอ ตองด�าเนนการในขอบเขตความสามารถของธรรมชาตของชมชน ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม วถชวตทมตอกระบวนการการทองเทยวและตระหนกถงการมสวนรวมของประชาชน ชมชน ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม วถชวตทมตอกระบวนการทองเทยวโดยใหประชาชนทกภาคสวนไดรบผลประโยชนทางเศรษฐกจทเกดขน จากการทองเทยวอยางเสมอภาคเทาเทยมกนซงการทจะด�าเนนการตามองคประกอบหลกดงกลาวขางตนนน ใหเกดความสมฤทธผลได จ�าเปนตองด�าเนนการดวยการผสมผสานคณสมบตหลกของการพฒนาการทองเทยวอยางยงยน 3 ปจจย (WTO, 1997) คอ 1. คณภาพ (Quality) ซงหมายถงตองใหประสบการณทมคณภาพส�าหรบนกทองเทยว ตองเพมคณภาพชวตของชมชนและตองยนหยดคณภาพของสงแวดลอม 2. มความตอเนอง (Continuity)



สามารถท�าใหแหลงทรพยากรธรรมชาตคงอย วถวฒนธรรมของชมชนไมเปลยนแปลง สามารถน�าความพงพอใจมาสนกทองเทยวไดอยางตอเนอง และ 3. มความสมดล (Balance) ทท�าใหเกดความพอดหรอดลยภาพตออตสาหกรรมการทองเทยว การรกษาสงแวดลอมและชมชนทองถน โดยความรวมมอของทกฝายเพอไมใหเกดความขดแยง โดยในการพฒนาแนวทางการทองเทยวเชงเกษตรโดยชมชนอยางยงยน จะพจารณาองคประกอบรวมกนคอ 1.การสงเสรมและพฒนาการทองเทยวใหสอดคลองกบบรบทของพนทและทรพยากรการทองเทยวการเกษตรอยางมประสทธภาพ 2. การมเปาหมายหลกเพอเปนการสรางรายไดใหแกเกษตรกรในชมชน ใหผคนในทองถนไดมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยว มการกระจายรายไดอยางเปนธรรม 3. การพฒนาโครงสรางพนฐานทจ�าเปนเพออ�านวยความสะดวกแกนกทองเทยว และ 4.ชมชนตระหนกถงคณคาสภาพแวดลอมของทองถน รวมฟนฟและปกปองสงแวดลอม ทางธรรมชาต รวมทงเพมมลคาการใชทรพยากรเกษตร จากงานวจย Pleumarom (1999) พบวาการทองเทยวเชงเกษตรกอใหเกดการจางงาน การกระจายรายไดในกลมคนยากจนในพนทชนบท และสรางความสมดลระหวางการพฒนากบการอนรกษเชนเดยวกบ Gusti (2007) ทพบวา ปจจยทสนบสนนการสงเสรมทองเทยวเชงเกษตรไดแกการทชมชนเหนวาการทองเทยวเชงเกษตรเพมการสรางงาน รายได และสรางคณคาใหแกชมชน สวนอปสรรคทขดขวางมากทสดคอความขาดแคลนโครงสรางพนฐาน สงอ�านวยความสะดวก บคลากรขาดทกษะ และขาดการสนบสนนจากรฐบาล ส�าหรบจดแขงทเปนสงดงดดใจการทองเทยวเชงเกษตรของบาหลไดแกระบบนเวศของทะเลสาบและความเปนเอกลกษณของวฒนธรรมวถชวตของเกษตรกรและรฐนนท พงศวรทธธร (2558 ) ทศกษา แนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงเกษตรเพอความยงยน:โครงการหลวงปางดะพบวาแนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงเกษตรอยางยงยนควรมงเนนการจดในรปแบบของกจกรรมชมชนใหมรปแบบการทองเทยวเชงเกษตรทหลากหลาย หาเอกลกษณหรอจดเดนของชมชน การศกษาครงนเปนการศกษาแหลงทองเทยวเชงเกษตรในพนท ทรพยากรการทองเทยว องคประกอบการจดการการทองเทยวโดยชมชน สภาพการทองเทยวในชมชนโดยผานกระบวนการมสวนรวมของชมชน ท�าการศกษา ความพรอมและศกยภาพชมชนเจาของพนททจะน�าไปสการพฒนาการทองเทยวเชงเกษตร โดยผวจยไดพฒนากรอบแนวคดในการวจยจากองคประกอบและปจจยตางๆ รวมกน ดงน


บทท

120

1. สงเสรมและพฒนาการทองเทยวใหสอดคลองกบบรบทของพนทและทรพยากรการทองเทยวการเกษตรอยางมประสทธภาพ มสงดงดดใจและมกจกรรมทท�าใหนกทองเทยวเกดการเรยนรและมสวนรวม 2. เปาหมายหลกเพอเปนการสรางรายไดใหแกเกษตรกรในชมชน ใหผคนในทองถนไดมสวนรวมในการบรหารจดการการทองเทยว มการกระจายรายไดอยางเปนธรรม 3. พฒนาโครงสรางพนฐานทจ�าเปนเพอการเขาถงพนทและอ�านวยความสะดวกแกนกทองเทยว 4. ชมชนตระหนกถงคณคาสภาพแวดลอมของทองถน รวมฟนฟและปกปองสงแวดลอม ทางธรรมชาต รวมทงเพมมลคาการใชทรพยากรเกษตร เพอน�าไปสการพฒนารปแบบและแนวทางการจดการการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหมทเหมาะสม

วธด�ำเนนกำรวจย ในการวจยครงนใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพและเชงปรมาณ ดวยการศกษาเอกสารทเกยวของ การสมภาษณเชงลก การสนทนากลม การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกดวยเทคนค SWOT Analysis รวมทงการประชมอภปรายกลม และใชแบบส�ารวจความคดเหนของชมชนและความพงพอใจของนกทองเทยว โดยมขอบเขตการวจยดงน ดำนพนทวจย พนททจะพฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตร น�ารองของเขตสายไหมจ�านวน 8 แหงในเขตสายไหม จ�านวน 2 แขวง ไดแก แขวงสายไหม และแขวงออเงนไดแก 1. โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด�าร 2. ศนยเรยนรการแปรรปขยะอนทรยส�านกงานเขตสายไหม 3. สวนเกษตรผสมผสานกตตพนธ 4. สวนลงมนญ-เกษตรตามแนวเศรษฐกจพอเพยง 5. สวนผกไฮโดรโปนกส-ทรธรรศ 6. สวนบวปาลดดา 7. ฟารมเหดพนธธช 8. นาขาวศกดชย ดำนประชำกรและกลมตวอยำง - กลมผบรหารและเจาหนาทฝายพฒนาชมชนส�านกงานเขตสายไหมทเกยวของกบการวางแผนและพฒนาชมชน



- กลมเจาของพนททองเทยวเชงเกษตรน�ารองทง 8 แหง - กลมผน�าชมชน ชาวบานในชมชน เพอนบานใกลเคยงพนททองเทยวโดยรอบ - กลมนกทองเทยว ผมาเยยมชม ผมาเรยนรในพนททองเทยวเชงเกษตรของเขตสายไหม ไดแก ผทสนใจดานเกษตรกรรม คร อาจารยนกเรยน และนกศกษา ทเปนผใหความสนใจทดลองทองเทยวตามรปแบบการจดการการทองเทยว จ�านวน 30 คนตอครง รวม 2 ครง เครองมอทใชในกำรด�ำเนนกำรวจย ประกอบดวย - แบบส�ารวจและสงเกตพนททองเทยว ใชในการส�ารวจพนททองเทยวเบองตนเพอใหทราบถง จดเดน เอกลกษณ ความพรอม ความเปนไปได ขอจ�ากดของพนท - แบบสอบถามประกอบการสมภาษณ ส�าหรบการสมภาษณเจาของพนททองเทยวทง 8 แหง ดานความตองการ ความพรอม ปจจยและขอจ�ากดในการทจะพฒนาเปนพนททองเทยวเชงเกษตร - แบบสอบถามความคดเหนและการมสวนรวมในการจดการทองเทยวเชงเกษตรของเขตสายไหมของคนในชมชน - แบบสอบถาม ความคดเหนนกทองเทยวตอศกยภาพและการจดการการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหม ในดานสถานท ดานความร /กจกรรม และดานบรการ - แบบสอบถาม ความพงพอใจของนกทองเทยวตอการจดการการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหม ขอมลทไดน�ามาแปลความหมายรวมกบการถอดเทป เพอใหไดขอมลทตรงกบความเปนจรง รวมถงเพอใหขอมลทไดนนมความนาเชอถอมากทสด โดยมการตรวจสอบสามเสาดานขอมล (Data Triangulation) คอ ทมวจยไดตรวจสอบแหลงทมา 3 แหลง ไดแก เวลา สถานท และบคคล ดานทฤษฎ (Theory Triangulation) โดย การตรวจสอบวาทมวจยสามารถใชแนวคด ทฤษฎตางไปจากเดม รวมถงการตความขอมลแตกตางแตกตางจากทฤษฎทไดท�าการรวบรวมมากอนหนานนไดมากนอยเพยงใด และดานการเกบขอมล (methodology triangulation) ดวยการรวบรวมขอมลหลายวธทงดานเอกสาร สมภาษณลกษณะเจาะลก รวมทงการสงเกตแบบมสวนรวม และไมมสวนรวมการวเคราะหขอมล


บทท

122

ผลกำรวจย ควำมตองกำรและควำมพรอมในกำรพฒนำพนทเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตร ความตองการและความพรอมในการพฒนาพนทเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตร จากการส�ารวจพนทและสมภาษณเจาของพนทโดยใชแบบส�ารวจและแบบสมภาษณเชงลกพบวาทง 8 แหงมความตองการทจะพฒนาเปนแหลงเรยนรและแหลงทองเทยวเชงเกษตร แตความพรอมของแตละพนทแตกตางกนไปขนอยกบลกษณะของพนท ลกษณะอาชพ เอกลกษณ ความช�านาญของแตละแหง สรปไดดงน • โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตำมแนวพระรำชด�ำร เปนพนทราชการขนอยกบฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส�านกงานเขตสายไหมซงส�านกงานเขตฯตองการและมความพรอมในการเปนศนยรวมการศกษาความรความเขาใจตามแนวทางพระราชด�ารเกษตรทฤษฎใหมอยางครบวงจรตามแนวพระราชด�ารในการบรหารจดการทดนและแหลงน�าใหเกดประโยชนสงสดส�าหรบเกษตรกรทมทดนขนาดเลก พนทมความพรอมมโรงเรอน หองบรรยาย สาธต ทดลอง ท�ากจกรรม ผดแลพนทมความเชยวชาญเพราะมผสนใจมาดงานอยางตอเนอง สามารถตดตอเขาชมพนทไดทกวนในเวลาราชการ • ศนยเรยนรกำรแปรรปขยะอนทรย เปนพนทราชการอกแหงหนงขนอยกบฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส�านกงานเขตสายไหม ส�านกงานเขตฯตองการและมความพรอมในการพฒนาเปนศนยเรยนรการแปรรปขยะแบบครบวงจร ตงแตกระบวนการเกบ คดแยก ยอยสลาย กลายเปนปย การแปรรปขยะอนทรยจากเศษอาหาร พชผก ผลไม ใบไม กงไมเพอน�ากลบมาใชประโยชนและทดลองการปลกพชโดยใชปยอนทรย ในพนทศนยฯ มตวอยางแปลงพชททดลองการใชปยอนทรยในพนทศนยเรยนรปจจบนมผสนใจ นกเรยน นกศกษามาดศกษางานอยางตอเนอง • สวนผกไรดนทรธรรศ หรอสวนผกไฮโดรโปนกส เจาของพนทจบการศกษาดานวนศาสตรและมความรดานการเกษตร มความตองการและมความพรอมในการเปนศนยการเรยนรเรองการปลกพชแบบไฮโดรโปนกส การจดสวนประดบดวยผก และการออกแบบ ดแล รกษา สวนหยอมในทดนของตวเอง เพอใหนกทองเทยว ผสนใจทางการเกษตรไดเรยนรการปลกผกไรดน สามารถน�าไปประยกตใชไดกบผกหลายประเภท ชมการสาธตและมอปกรณจ�าหนาย มพนทกวางขวาง สามารถบรรยายและเปนวทยากรใหกบนกทองเทยวทสนใจเรยนรได



• เกษตรชำนกรงจตโชต หรอชอเดม คอสวนเกษตรผสมผสานของคณกตตพนธ เจาของพนทซงเปนชาวสวน มความตองการและมความพรอมในการพฒนาเปนพนททองเทยว มความโดดเดนคอเปนพนทเกษตรผสมผสานตามแนวเกษตรทฤษฎใหม กวา 20 ไร น�าแนวทางตามรอยพอ “เศรษฐกจพอเพยง” มาใชในการด�าเนนชวต โดยในพนทมบอน�า เลยงปลาและปลกพชหลายชนดเชน นาขาว นาบว ปลกผกสวนครว ไมผลตางๆและพชยนมผลผลตทงปจ�าหนาย เจาของมความรในเรองเกษตรทสามารถบรรยาย สาธตได พนทมความพรอม มศาลาท�ากจกรรมและพกผอน มผลผลตทางการเกษตรจ�าหนายหลากหลายทงพชผกผลไมปลอดสาร • สวนเหดพนธธช หรอฟารมเหดพนธธช บนเนอท 1 ไรเศษ มความพรอมในการพฒนาเปนแหลงเรยนรการท�าฟารมเหดอยางครบวงจร สาธตการท�ากอนเชอเหด การเกบดอก มโรงเรอนส�าหรบเปดดอก โรงบมเชอ โรงปฏบตการ ผลตกอนเชอไดวนละ 2,000 กอน ผลตดอกสดจ�าหนายเฉลยวนละ 50 กโลกรม และยงจ�าหนายกอนเชอเหดคณภาพหลากหลายสายพนธ รวมทงวสดอปกรณเกยวกบการเพาะเหดทกชนด พนทมความพรอมในการบรรยาย สาธต ท�ากจกรรมและพกผอนและมการจ�าหนายกอนเชอเหด ดอกเหดสดในราคาถก • นกนำขำว หรอนาขาวของคณศกดชย (นก) ซงเปนผดแลพนทนา สามารถบอกเลาเรองราว วธ แนวทางการท�านา ปลกขาว การปลกพช การปลกกลวยในพนทนา การปราบศตรพช ไดอยางครบถวน แตในพนทไมมสงอ�านวยความสะดวกใดๆ • วถเกษตรลงหงำ-ปำลดดำ หรอชอเดมคอสวนบวปาลดดาซงจากเดมเปนพนทนาบวแตประสบปญหาภยแลงจงปรบเปลยนเปนพนทเกษตรผสมผสาน จดเดนคอการด�ารงชวตตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงดวยวถเกษตรในพนทเลกๆมการเลยงไกไข ประมาณ 20 ตว และปลกพชผกสวนครว กลวยน�าวา มะนาว มรายไดเสรมจากการจ�าหนายไขไก พชผกสวนครว กลวยน�าวา มะนาว ฝรง มะละกอ พรกและจากการทเจาของมความสามารถในดานการท�าขนมหลายอยางจงน�าผลผลตในพนทมาแปรรป เชนการท�าขาวตมมด เมดขนน ขนมเทยน ขนมเขง น�าสมนไพรจ�าหนาย • สวนเกษตรพอเพยงจำแปะ หรอสวนลงมนญซงเปนการท�าเกษตรตามแนวเศรษฐกจพอเพยง นกทองเทยว ผสนใจสามารถเรยนรการท�าเกษตรผสมผสานตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง การท�าเครองมอทางการเกษตร เจาของพนทสามารถ


บทท

124

สอน บรรยาย สาธต มความเชยวชาญในการประดษฐอปกรณทางการเกษตร ในพนทมศาลาพกผอน ฟงบรรยาย ดการสาธตและมการจ�าหนายผลไมตามฤดกาล เจาของพนททองเทยวมความตองการทจะพฒนาเปนพนททองเทยวเชงเกษตรเพราะมความพรอมในพนท มวถการผลตทพงพาและใชทรพยากรธรรมชาต มแหลงธรรมชาตทโดดเดนของแตละพนท แตยงมความกงวลในหลายเรอง เชน ลกษณะการจดการทองเทยว ความสะดวกในเรองเวลาความกงวลในเรองการดแลตอนรบ ผลผลตไมสม�าเสมอทกฤดกาล ความพรอมเรองพนทตอนรบ ทางเขาพนท รวมทงปญหาในการประสานงานและการตดตอกบนกทองเทยว

ปจจยและขอจ�ำกดในกำรจดกำรทองเทยวเชงเกษตร จากการสมภาษณเจาของพนทรวมทงประชมสนทนากลมรวมกนกบกลมผน�าชมชน ชาวบานในชมชน เพอนบานใกลเคยงพนททองเทยวโดยรอบรมเหนวา พนททองเทยวทง 8 แหงมความตองการและความพรอมในการพฒนาพนทเพอเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตรแตยงมปจจยและขอจ�ากดในการจดการการทองเทยวในเรองการบรหารจดการ การประสานงาน การประชาสมพนธ การปรบปรงโครงสรางพนฐาน การปรบปรงพนทใหสะดวก สะอาดและปลอดภยแกนกทองเทยว การใหความร การมผลตภณฑทางการเกษตรตลอดฤดกาล ความแตกตางของประเภทนกทองเทยวหรอผสนใจทแตกตางกน เชน ประเภทตองการความรดานการเกษตรในภาพรวม ประเภทเฉพาะอยาง ประเภทเดนชมพกผอนตามบรรยากาศธรรมชาต ประเภทตองการแลกเปลยนเรยนรหรอศกษาอยางจรงจง นอกจากนนยงมขอจ�ากดในการก�าหนดเสนทางการทองเทยว การก�าหนดชวงเวลาการทองเทยว เพราะเจาของพนทบางคนเกรงวาการทองเทยวอาจสงผลกระทบกบการด�าเนนวถชวตตามทเคยเปนอย เปนตน ดงนนในภาพรวมการทองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหมอาจมขอจ�ากดในการจดรปแบบและกจกรรมการทองเทยวทจะด�ารงอยไดในบางฤดกาล เพราะผลผลตทางการเกษตรขนอยกบสภาพดนฟาอากาศ นอกจากนนปญหาทส�าคญคอการขาดงบประมาณสนบสนน การขาดความเชยวชาญในดานการตลาด การขาดความรวมมอของหนวยงานทเกยวของและคนในชมชนทยายเขามาอยในพนท อยางไรกตามแมนกทองเทยวทวไปจะยงคงไมแนนอนแตมแนวโนมความยงยนและสม�าเสมอในกลมนกเรยน นกศกษา ผสนใจเปนหมคณะ หรอกลมเกษตรกรทสนใจเขามาเรยนรและมกจกรรมแลกเปลยนอยอยางตอเนอง



กำรวเครำะห SWOTและกลยทธกำรตลำดใน TOWS Matrix จากการศกษาสภาพพนททงจากการส�ารวจ สงเกต สมภาษณและระดมความคดเหนจากผเกยวของตางๆรวมทงทมวจยไดรวมกนวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกเพอคนหาจดแขง จดออน โอกาส ขอจ�ากด (SWOT) และกลยทธการตลาดใน TOWS Matrix มรายละเอยด ดงน

ตำรำงท 1 การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกเพอคนหาจดแขง จดออน โอกาส ขอจ�ากด (SWOT)และกลยทธการตลาดใน TOWS Matrix

ปจจยภายใน

(Internal Factor)

ปจจยภายนอก

(External Factor)

จดแขง (S)

S1 คนในชมชนพนฐานสวนใหญเปน

เกษตรกรเปนอาชพหลกท�าใหมความร

ในเรองเกษตรเปนอยางด

S2 ราคาสนคาผลตภณฑและอปกรณท

เกยวของกบการเกษตรรวมทงบรการม

ความเหมาะสม

S3 พนททองเทยวมความหลากหลาย

จดเดนแตกตางกน

S4 สามารถก�าหนดกจกรรมทเกยวของ

กบการทองเทยวเชงเกษตรไดหลาก

หลาย

S5 คนในชมชนมอธยาศยไมตร

เออเฟอเผอแผ

S6 พนทชานเมอง การคมนาคมสะดวก

และสามารถเชอมโยงกบสถานททอง

เทยวอน ๆ ไดงาย

S7 มพนททองเทยวเชงเกษตรทงของ

ราชการซงไมเสยคาใชจายและของ

เอกชน ซงมคาบรการเหมาะสม

S8 สนคาทางการเกษตรทจ�าหนายใน

พนทมความปลอดภย สะอาด สะดวก

ปราศจากมลพษและราคาถก

S9 มพนททางการเกษตรและทเกยวของ

อกหลายแหงทสามารถยกระดบขนเปน

พนททองเทยวเชงเกษตรได

จดออน (W)

W1 ไมมคณะกรรมการชมชนทเขมแขงดแล

เอาใจใสตอการบรหารจดการในภาพรวม

W2 บางพนทยงขาดความพรอมในเรองทาง

เขาออก หองน�า สถานทจอดรถ

W3 พนทแตละแหงอยกระจดกระจาย การ

เขาถงยาก

W4 ยงขาดการประชาสมพนธ

W5 ปายประชาสมพนธเสนทางการมาทอง

เทยวยงไมพรอม

W6 เจาของพนทบางคนยงขาดความเชอมน

ในการตอนรบ การน�าเสนอ

W7 บางพนทไมมบคลากรทคอยชวยเหลอ

แนะน�า

W8 ผลผลตทางการเกษตรไมแนนอนขนอย

กบฤดกาล สภาพภมอากาศ ไมสม�าเสมอ

W9 มการยายถนมาจากคนนอกพนทมาก

ขนส งผลตอการด�ารงชวต วถช วตเรม

เปลยนแปลงไป


บทท

126

โอกำส (O)O1 ชมชนสวนใหญยงคงอนร กษ ว ถ ช ว ตแบบดงเดมทมความผกพนกบธรรมชาตO2 กระแสสงคมนยมการท อง เท ย ว เช งเกษตร การทองเทยวอนรกษ การทองเทยวเชงนเวศO3 รฐบาลสงเสรมและสนบสนนการท องเทยวดงกล าว รวมทงส�านกงานเขตสายไหมมนโยบายในการรกษาพนทสเขยวO4 เส นทางการคมนาคมมายงพนททองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหมสะดวกต อการเดนทางมาทองเทยวO5 ส�านกงานเขตสาย ไหม โดยฝ า ยพฒนาและสวสดการสงคมดแลรบผดชอบและจดกจกรรมเพอสงเสรมการทองเทยวเชงเกษตรอยางตอเนองO6 คนเมองตองการทองเทยวพกผอนในทมสภาพแวดล อมทเปนธรรมชาตมากขนO7 พนทท องเทยวเ ช ง เ กษตร ใน เ ขต

กรงเทพฯ ยงมนอย

กลยทธเชงรก (SO)

1.ประชาสมพนธจดเดน ดานการทอง

เทยวเชงเกษตรในพนททหลากหลาย

2. ประชาสมพนธจดขายดานการแลก

เปลยนเรยนรและน�าไปปฏบตไดดวย

ตนเอง

3. จดกจกรรมวนเดยวเทยวไดดวย

สโลแกน ชม ชม ชอป ในพนททองเทยว

เชงเกษตร

4. ประชาสมพนธการจดกจกรรมเพอ

กระตนการทองเทยวในสอทหลากหลาย

อยางตอเนอง

6. ส�านกงานเขตสายไหมก�าหนด

นโยบายในการสงเสรมการทองเทยวเชง

เ กษตร เพ อพฒนา ในด านอ นๆท

เกยวของ

กลยทธเชงแกไข (WO)

1.พฒนา ปรบปรงสาธารณปโภคตางๆท

สนบสนน สงเสรมการทองเทยวเชงเกษตร

เชน ปายประชาสมพนธ ทางเดนเทา ทาง

เขาพนท ปายเสนทาง พนทตางๆเพอท�าให

นกทองเทยวมความสะดวกสบายในการเดน

ทางโดยสะดวกและปลอดภย

2. ขอความรวมมอจากกรรมการชมชน

ผ แทนช มชนใน เขตสาย ไหมในการ

ประชาสมพนธพนททองเทยวเชงเกษตรโดย

สอดแทรกในวาระการประชมใหบอยครง

เพอใหเปนทรจก

3. ส�านกงานเขตสายไหมน�าเสนอโครงการ

และประชาสมพนธ ไปยงเขตปกครอง

อนๆและหน วยงานท เก ยวข อง เ พอ

ประชาสมพนธและกระตนการทองเทยวเชง

เกษตรอยางจรงจงและตอเนอง

4..ส�านกงานเขตสายไหมประสานงานกบ

หน วยงานท เก ยวข อง เพ อขอรบการ

สนบสนนในดานตางๆ ทเกยวของกบการ

ทองเทยวเชงเกษตร



ขอจ�ำกด (T)T1 การรกล�าพนทของความเปนเมองสงผลตอการลดลงของพนทเกษตรกรรมT2 ราคาทดนสงขนเปนแรงจงใจใหชมชนบางสวนขายพนทใหนายทนT3 การบรหารจดการของภาครฐดานตางๆท จะสนบสนนการทองเทยวเชงเกษตรยงไมเปนรปธรรมT4 กระแสวตถนยม การบรโภคทเกนพอดและวฒนธรรมของคนเมองท�าใหวถชวตดงเดมของชมชนเรมเปลยนแปลงไปT5 ปญหาดานมลพษต า ง ๆ ท ง น� า เ ส ย อากาศ เสยงรบกวนจากชมชน จากการคมนาคม โดยเฉพาะการจราจรแออดสงผลกระทบตอการทองเทยวเชงเกษตรT6 จ�านวนนกทองเท ย วหลากหลายประเภทและมจ�านวนไมแนนอนT7 ภยธรรมชาต เชน น�าทวม น�าแลงสงผลกระทบตอการท�าเกษตรT8 ตนทน คาใชจาย อนๆ สงขน

กลยทธเชงปองกน (ST)

1. ประชาสมพนธเชงรกเพอท�าใหการ

ทองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหมเปนท

รจกอยางกวางขวาง

2. ประสานขอความรวมมอจากหนวย

งานทเกยวของในการสรางมาตรการ

รกษาความปลอดภยแก ช ว ตและ

ทรพยสนของนกทองเทยวรวมทงคนใน

ชมชน

3. รณรงคและสรางจตส�านกดานการ

รกษาความสะอาดและการลดมลพษ

ตาง ๆ ไปยงชมชน เกษตรกร ผประกอบ

การ รวมทงนกทองเทยว

4. จดกจกรรมการทองเทยวเชงเกษตร

อยางตอเนองในเทศกาล วนส�าคญๆ

ตางๆ

กลยทธเชงรบ (WT)

1. ประสานขอรบการสนบสนนจากหนวย

งานทเกยวของเพอปรบปรงทางเดน ความ

สะอาด

2. ประสานขอความรวมมอจากหนวยงาน

ทเกยวของในการปรบปรงระบบการจราจร

ใหสะดวก คลองตวและเพมความปลอดภย

ในทรพยสนของประชาชน และนกทองเทยว

3. จดกจกรรมเพอกระตนการทองเทยว

อยางตอเนอง

5. หนวยงานทเกยวของสรางมาตรการ

รกษาความปลอดภยและการป องกน

อบตภยตาง ๆ


บทท

128

จากการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาสและขอจ�ากดและน�ามาสมาก�าหนดกลยทธในตาราง TOWS Matrix ซงสามารถสรปได ดงน กลยทธเชงรก (SO) ส�านกงานเขตสายไหมควรก�าหนดเปนนโยบายในการสงเสรมการทองเทยวเชงเกษตรและพฒนาในดานอนๆทเกยวของ พรอมทงท�าการประชาสมพนธจดเดนดานการทองเทยวเชงเกษตรในพนททหลากหลาย สรางจดขายดานการแลกเปลยนเรยนรและน�าไปปฏบตไดดวยตนเอง จดกจกรรมเพอกระตนการทองเทยวในสอทหลากหลายอยางตอเนองโดยจดกจกรรมวนเดยวเทยวไดดวยสโลแกน ชม ชม ชอป ในพนททองเทยวเชงเกษตร กลยทธเชงแกไข (WO) ส�านกงานเขตสายไหมควรน�าเสนอโครงการและประชาสมพนธไปยงเขตปกครองอนๆ และหนวยงานทเกยวของ เพอประชาสมพนธและกระตนการทองเทยวเชงเกษตรอยางจรงจงและตอเนอง และขอความรวมมอจากกรรมการชมชน ผแทนชมชนในเขตสายไหมในการประชาสมพนธพนททองเทยวเชงเกษตรโดยสอดแทรกในวาระการประชมใหบอยครงเพอใหเปนทรจก รวมทงการขอรบการสนบสนนในดานตางๆทเกยวของกบการทองเทยวเชงเกษตรเพอพฒนาปรบปรงสาธารณปโภคตางๆ ทสนบสนน สงเสรมการทองเทยวเชงเกษตร เชน ปายประชาสมพนธ ทางเดนเทา ทางเขาพนท ปายเสนทาง พนทตางๆเพอท�าใหนกทองเทยวมความสะดวกสบายในการเดนทางโดยสะดวกและปลอดภย กลยทธเชงปองกน (ST) ส�านกงานเขตสายไหมควรมการจดกจกรรมการทองเทยวเชงเกษตรอยางตอเนองในเทศกาล วนส�าคญๆ ตางๆ โดยการประชาสมพนธเชงรกเพอท�าใหการทองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหมเปนทรจกอยางกวางขวาง ประสานขอความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของในการสรางมาตรการรกษาความปลอดภยแกชวตและทรพยสนของนกทองเทยวรวมทงคนในชมชนและ รณรงคและสรางจตส�านกดานการรกษาความสะอาดและการลดมลพษตางๆ ไปยงชมชน เกษตรกร ผประกอบการ รวมทงนกทองเทยว กลยทธเชงรบ (WT) ส�านกงานเขตสายไหม ควรมการประสานขอรบการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของเพอปรบปรงทางเดน ความสะอาด ประสานขอความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของสรางมาตรการรกษาความปลอดภยและการปองกนอบตภยตางๆ เพมความปลอดภยในทรพยสนของประชาชนและนกทองเทยว



ปรบปรงระบบการจราจรใหสะดวก คลองตวและ จดกจกรรมเพอกระตนการทองเทยวอยางตอเนอง

ควำมคดเหนและควำมพงพอใจตอกำรจดกำรกำรทองเทยวเชงเกษตร ในการศกษาวจยไดมการจดการการทดลองการทองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหม 2 ครง โดยในครงแรกเปนการจดการทดลองการทองเทยวในพนท ทงหมดใน 1 วน และครงท 2 เปนการจดการทดลองการทองเทยวตามรปแบบ โปรแกรมทไดรบการคดเลอกและท�าการประเมนความคดเหนตอศกยภาพการจดการการทองเทยวเชงเกษตรและความพงพอใจดานการจดการการทองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหม จากผลการประเมนความคดเหนตอศกยภาพในการจดการการทองเทยวในพนท ทงหมดใน 1 วน จากนกทองเทยวอาสา จ�านวน 30 คนครงท 1 พบวา

พนททองเทยวเชงเกษตรเขตสำยไหม X SD.

ระดบ

ควำมคดเหน

ตอศกยภำพ

อนดบ

สวนผกไรดนทรธรรศ 4.46 0.440 มากทสด 6

ศนยเรยนรการแปรรปขยะอนทรย 4.62 0.518 มากทสด 2

วถเกษตรลงหงา-ปาลดดา 4.40 0.434 มากทสด 7

นกนาขาว 4.29 0.457 มากทสด 8

ฟารมเหดพนธธช 4.64 0.428 มากทสด 1

โรงเรยนเกษตรทฤษฏใหม 4.48 0.448 มากทสด 5

สวนเกษตรพอเพยงจาแปะ 4.55 0.417 มากทสด 4

เกษตรชานกรงจตโชต 4.57 0.338 มากทสด 3

รวม 4.50 0.374 มำกทสด

นกทองเทยวมความคดเหนตอศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงเกษตรใน 8 พนททองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหม โดยภาพรวมอยในระดบมากทสด (คาเฉลย 4.50) ทงนเมอพจารณาเปนรายพนท พบวา อนดบแรก คอ สวนเหดพนธธช (คาเฉลย 4.64) รองลงมาคอศนยเรยนรการแปรรปขยะอนทรย (คาเฉลย 4.62) และอนดบสดทายคอนกนาขาว (คาเฉลย 4.29) อยในระดบมากทสด ตามล�าดบ

( n = 30)


บทท

130

ดานความคดเหนตอการทองเทยวเชงเกษตร นกทองเทยวมความตองการการทองเทยวเชงเกษตรในพนทเกษตรกรรมในเขตสายไหม คดเปนรอยละ 100.00 มเหตผลสนบสนนคอตองการใหพนทเกษตรกรรมในเขตสายไหมยงคงอย โดยตองการอนรกษพนทสเขยวและท�าใหพนทนเปนสถานททองเทยวเชงเกษตรทอย ในกรงเทพมหานครทคงวถการเกษตรแบบดงเดมสามารถแนะน�าถายทอดใหความรแกเยาวชนรนใหม ชวยใหเกดสงแวดลอมทด ชวยลดโลกรอน ประหยดพลงงาน เปนแหลงอาหารของคนเมอง ชวยใหชมชนมรายไดเสรม รายไดหลกและสรางความสมพนธทดในชมชน มการเกอกลแลกเปลยนความรซงกนและกนสามารถน�าความรไปประยกตใชในชวตประจ�าวนได ในสวนของความตองการเขารวมกจกรรมพบวานกทองเทยวรอยละ 100.00 ตองการเขารวมกจกรรมการทองเทยวเชงเกษตรในเขตสายไหม โดยมเหตผลสนบสนน คอ ไดรบความรและประสบการณดๆ ความสนกสนาน เพลดเพลน ไดความรดานการเกษตร สามารถน�าไปใชงานไดจรง ปรบใชในการด�ารงชวตได น�าความรมาปรบปรงพนทเกษตรของตนเอง ไดมสวนรวมในการรกษาสงแวดลอม แลกเปลยนเรยนร ไดเรยนรวถเกษตรในเมองและตองการมสวนรวมในการเผยแพรใหบคคลอนๆ ทอนๆ ไดรจกพนททองเทยวการเกษตรในพนทเขตสายไหมวามพนททองเทยวเชงเกษตรแบบใดอยบาง รวมทงอยากใหเกษตรกรมรายไดเพมเพอทจะไดอนรกษพนทเกษตรไวใหลกหลาน ผลกำรประเมนควำมพงพอใจดำนกำรจดกำรกำรทองเทยวเชงเกษตร เขตสำยไหมครงท 2 ตามโปรแกรม B1 ในการทองเทยว 3 พนทใน 1 วน คอ เรมจาก ศนยเรยนรการแปรรปขยะอนทรย สวนผกไรดนทรธรรศ และ เกษตรชานกรงจตโชต และเพมกจกรรมแลกเปลยนเรยนรในแตละพนท พบวา นกทองเทยวมความพงพอใจดานการจดการการทองเทยวเชงเกษตร เขตสายไหม โดยภาพรวมอยในระดบมากทสด (คาเฉลย 4.60) ทงนเมอพจารณาเปนรายพนท พบวา อนดบแรก คอ ศนยเรยนรการแปรรปขยะอนทรย (คาเฉลย 4.66) รองลงมาคอสวนผกไรดนทรธรรศ (คาเฉลย 4.58) และอนดบสดทายคอเกษตรกรชานกรงจตโชต (คาเฉลย 4.41) ตามล�าดบ ในดานความคดเหนพบวา นกทองเทยวตองการใหเขตสายไหมสวนใหญยงคงเปนพนทเกษตรกรรม คดเปนรอยละ 100.00 โดยมเหตผลสนบสนนคอตองการรกษาใหเปนพนทสเขยวกรงเทพเนองจากปจจบนมแตบานและคอนโดมเนยมและใหมสวนเปน



พนทธรรมชาต ท�าใหอากาศด เปนธรรมชาตบ�าบด ชวยรกษาระบบนเวศ และเปนแหลงเรยนรสอนลกหลานใหรจกพงพาตนเองไดจากตนทนชวตทมอยสบทอดตอไปใหคนรนหลง ในสวนของความตองการใหมการทองเทยวเชงเกษตรในเขตสายไหม นกทองเทยวตองการใหมการทองเทยวเชงเกษตรในเขตสายไหม คดเปนรอยละ 100.00 โดยมเหตผลสนบสนนคอรกษาพนทสเขยวของกรงเทพ ชวยอนรกษสงแวดลอมและสรางรายไดใหทองถน ชวยสงเสรมใหชมชน/เกษตรกรในพนทไดมพนทในการขายผลผลตทางการเกษตรไมขายทดนและยงกระตนใหประชาชนสนใจเรองเกษตรกรรมมากขน ใหประชาชนไดตระหนกในการสรางพนทสเขยว ไดเรยนรค�าวา“เศรษฐกจพอเพยงเลยงชพได” และเปนแหลงเรยนร ท�าใหไดรบความรอยางตอเนองและเขตสายไหมไดเปนการแหลงทองเทยวเชงเกษตร ซงถามการจดการทองเทยวเชงเกษตรในเขตสายไหมนกทองเทยว มความตองการมาทองเทยวเชงเกษตรในเขตสายไหม คดเปนรอยละ 100.00 โดยมเหตผลสนบสนนคอการไดความร ไดชมบรรยากาศเกษตรวถชวต เพมพนความรในดานการเกษตรน�าไปใชในชวตประจ�าวน ไดพกผอนใกลบาน เดนทางสะดวก

แนวทำงกำรบรหำรจดกำรกำรทองเทยวเชงเกษตรโดยกำรมสวนรวมของชมชน จากการสงเคราะห วเคราะหขอมล การสมภาษณและน�าไปสการประชมกลมและจดเวทชมชนเพอก�าหนดแนวทางในการบรหารจดการการทองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหม ใหสามารถน�าไปสความส�าเรจไดทงในดานสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม ดำนสงคม การสรางเครอขายการมสวนรวมของทกภาคสวนและชมชนโดยรอบ ในการชวยกนคดชวยกนดแลและชวยกนมสวนรวมในการเปนเจาของมความส�าคญในการท�าใหการพฒนาดานสงคมทเปนเครอขายมความเขมแขงและเปนรป ธรรมโดยน�าหลกเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการด�าเนนชวตเพอใหมความสข ชาวบานในชมชนมวถชวตเรยบงาย สงบ และพงพาตวเอง สงคมมการชวยเหลอเกอกลกน โดยมการใชทรพยากรในชมชนเปนจดดงดดใหเกดการทองเทยว ดำนเศรษฐกจ อาชพทางการเกษตรและทเกยวของ รายไดจากการเกษตรและวถชวตดงเดมเปนจดเดนทน�ามาส การดงดดหรอศกยภาพในการพฒนาพนท


บทท

132

การเกษตรสงผลใหพนทเปนทร จกมนกทองเทยวผสนใจมาเยยมชมเพมขนอยางตอเนอง เศรษฐกจภายในพนทมการขยายตว มกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร เกษตรกรมรายไดและชมชนโดยรอบมการพฒนา มรายไดจากการน�าพชผลมาจ�าหนายหรอแปรรปในการเพมมลคา ดำนสงแวดลอม การคงอยของพนทสเขยว พนทเกษตรกรรมชวยใหสงแวดลอมในพนทมความสมดล รมรน ปลอดมลพษ ชมชนไดบรโภคพชผกผลไมในราคาถก สะอาด ปลอดภย ดงนนจงควรปลกฝงใหชมชนมจตส�านกในการอนรกษไมท�าลายธรรมชาต และอยรวมกบธรรมชาตไดอยางมความสขโดยทไมท�าลายหรอเบยดเบยนและยงสามารถสรางอาชพและรายไดจากผลผลตในพนทนอกจากนนยงชวยใหระบบนเวศสมบรณเปนแหลงพกผอนทางธรรมชาตทไมไกลจากกรงเทพมหานครอกดวย แนวทางการบรหารจดการการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหมในระยะเรมตนโครงการซงอาจจะยงไมเปนทร จกของชมชนหรอประชาชนทวไปมากนก ทางส�านกงานเขตสายไหมจะเปนศนยกลางหลกท�าการประชาสมพนธผานทางเอกสาร คมอของส�านกงานเขตฯรวมทงทางสอออนไลน และ web page / website ผานระบบ Internet รวมทงการประชาสมพนธในทประชมตางๆ ประจ�าเดอนของฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคมกบกลมผน�าชมชน กลมแมบาน กลมอาชพตางๆโดยจะก�าหนดกลมพนททองเทยวเชงเกษตรออกเปน 2 กลม คอ 1. กรณนกทองเทยว หรอผสนใจทวไป นกเรยน นกศกษา คร อาจารย พนกงานองคการตางๆทสนใจมาเปนหมคณะเพอมาศกษาดงาน มาเยยมชมพนทราชการ 2 แหง ซงไดแก ศนยเรยนรการแปรรปขยะอนทรย และโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด�าร ซงตองมการก�าหนดโปรแกรมไวลวงหนา สามารถตดตอประสานงาน ทฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส�านกงานเขตสายไหมโดยตรง โดยไมเสยคาใชจาย ซงทางฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคมจะไดเตรยมความพรอมทงบคลากร สถานท กจกรรมในการอ�านวยความสะดวก ทงนสามารถเยยมชมไดทกวนในเวลาราชการตงแต 9.00-16.00 น. 2. กรณนกทองเทยว หรอผสนใจทวไป นกเรยน นกศกษา คร อาจารย พนกงานองคการตางๆทสนใจมาเยยมชมโดยมาเปนหมคณะในพนทเอกชนซงไดแก สวนเกษตรพอเพยงจาแปะ เกษตรชานกรงจตโชต สวนเหดพนธธช สวนผกไรดนทรธรรศ



วถเกษตรลงหงา-ปาลดดา และ นกนาขาว เปนหมคณะ สามารถตดตอประสานงานทฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคมส�านกงานเขตสายไหมเชนกนซงทางฝายพฒนาฯจะแจงไปยงเจาของพนทเพอเตรยมความพรอมทงบคลากร สถานท กจกรรมในการอ�านวยความสะดวกโดยมคาเยยมชมพรอมอาหารวางคนละ 30 บาท (ก�าหนดขนต�า 10 คนขนไป) ทงนไดก�าหนดวนเวลาและจ�านวนคนในการทองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหมพนทเอกชน คอ วนเสาร-อาทตย สปดาหสดทายของเดอน เวลา 9.00-16.00 น. สวนกรณเยยมชมแบบสวนบคคล ครอบครว สามารถตดตอเจาของพนททองเทยวเชงเกษตรแตละแหงโดยตรง

รปแบบกำรทองเทยวเชงเกษตรโดยกำรมสวนรวมของชมชน จากการท�างานวจยรวมกนกบส�านกงานเขตสายไหม ชมชน เกษตรกร และผประกอบการในพนทไดน�าไปสขอสรปรปแบบการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนในพนทเขตสายไหมทมลกษณะบางอยางทเหมอนและแตกตางไปจากทอนๆทงนเพราะสงคมเปนลกษณะกงเมองกงชนบท มทงชมชนดงเดมและทยายเขาอยใหม สภาพเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมแตกตางกน นอกจากนนแหลงทองเทยวยงเปนทงของภาครฐ เกษตรกร ผประกอบการ การทจะพฒนาการทองเทยวเชงเกษตรในพนทท เหมาะสมและถกตองจะตองกอใหเกดประโยชนกบทกฝาย รปแบบการทองเทยวเชงเกษตรจงไดขอสรปออกมาในรปแบบการจดการทองเทยวใน 1 วนทแตกตางกนไป 3 โปรแกรม เพอใหนกทองเทยว ผสนใจสามารถเลอกไดตามความตองการ ดงน โปรแกรม A เรมพนททองเทยวจากสวนเหดพนธธช บนเนอท 1 ไรเศษ นกทองเทยวจะไดเรยนรการท�าฟารมเหดอยางครบวงจร มการสาธตการท�ากอนเชอเหด การเกบดอก และมการจ�าหนายกอนเชอเหดคณภาพหลากหลายสายพนธ รวมทงวสดอปกรณเกยวกบการเพาะเหดทกชนด นกทองเทยวหรอผสนใจสามารถเรยนรไดตงแตแรกเรม ตอดวยโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตำมแนวพระรำชด�ำร บนพนท 21 ไร พนทแหงนเปนศนยรวมการศกษา คนควา ความร ความเขาใจ ตามแนวทางพระราชด�ารเกษตรทฤษฎใหมอยางครบวงจร พนทสดทาย คอสวนเกษตรพอเพยงจำแปะ ซงมพนททงหมด 13 ไร ในสวนแบงเปน นาขาว 5 ไร บานพกอาศย 1 ไร พรอมทงปลก


บทท

134

พชผกผลไมและผกสวนครว 7 ไร ปลกไวตดกบพนทพกอาศยเพอเกบกนผลผลตโดยไมตองซอ หากมผลผลตมากเหลอกนเหลอใช จงน�าไปขายยดหลกการท�าเกษตรกรรมตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง นอกจากนนยงท�าเครองมอทางการเกษตรไวใชเองและแบงปนเพอนบาน โดยใชวสดในพนท เชน เครองเกบผลไม ไมกวาด เปนตน

ภำพท 1 การทองเทยวเชงเกษตรโปรแกรม A

โปรแกรม B1 เรมพนททองเทยวจากสวนผกไรดนทรธรรศ ซงเปนสวนผกไฮโดรโปนกส นกทองเทยวหรอผสนใจสามารถเรยนรและรวมแลกเปลยนเรยนรเพอน�าไปทดลองปลกไวบรโภคหรอศกษาเพอน�าไปประกอบอาชพหลกหรออาชพเสรมไดเพราะในพนทจะมการบรรยายวธการ แนะน�าขนตอนการปลกผกไฮโดรโปรนกสอยางครบวงจรรวมทงมการจ�าหนายอปกรณ วสดสนเปลอง ประเภทฟองน�า ปยน�า รวมทงเมลดพนธผกไฮโดรโปนกสหลายประเภท ตอดวยพนท ศนยเรยนรกำรแปรรปขยะอนทรย ส�านกงานเขตสายไหม นกทองเทยวหรอผสนใจจะไดเรยนรการแปรรปขยะแบบครบวงจร ตงแตกระบวนการเกบ คดแยก ยอยสลาย กลายเปนปย และการปลกพชโดยใชปยอนทรย โดยมเจาหนาทปฏบตงานอยตลอดเวลา สามารถเยยมชมการปฏบตงานจรงนอกจากนนจะมการสาธตแบบประยกตเพอใหใชไดทงในระดบครวเรอนและระดบหนวยงาน ปดทายดวย เกษตรชำนกรงจตโชตซงเปนลกษณะสวนเกษตรผสมผสานตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง นกทองเทยวหรอผสนใจจะสามารถเดนชมพนท ตางๆซงแบงออกเปนสวนๆ คอ 10% เปนทอยอาศย 30% เปนบอน�าเลยงปลา 30% เปนพนทท�านาขาวและอก 30% ท�าพชสวนและนาบวในพนท



ประกอบดวยพชนานาชนดตงแตพชผกสวนครว ผลไม กลวย มะมวง มะพราว มะละกอ ขนน ฝรงผลดเปลยนกนตามฤดกาลตลอดป มการสาธตและการสอนการพบกลบบว การพบดอกกหลาบจากใบเตย และอนๆ มการขายผลผลตทางการเกษตรจากสวน ผลตภณฑการเกษตรแปรรป

ภำพท 2 การทองเทยวเชงเกษตรโปรแกรม B1

โปรแกรม B2 เรมพนททองเทยวจากวถเกษตรลงหงำ-ปำลดดำ พนทจ�านวน 3 ไร เจาของคอปาลดดา สงวนบญเดมเปนเกษตรกรนาบวปลกบวสวนใหญเปนบวฉตร (บชาพระ) และปลกผกบง ผกกระเฉด พชผกสวนครว กลวยน�าวา มะนาว พนทบางสวนเลยงไกไข ปาลดดามความสามารถในดานการท�าขนมหลายอยางจงน�าผลผลตมาแปรรป เชนการท�าขาวตมมด เมดขนน ขนมเทยน ขนมเขง น�าสมนไพร จากนนตอดวยพนท ศนยเรยนร กำรแปรรปขยะอนทรยของฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส�านกงานเขตสายไหม นกทองเทยวหรอผสนใจจะไดเรยนรการแปรรปขยะแบบครบวงจร ตงแตกระบวนการเกบ คดแยก ยอยสลาย กลายเปนปย และการปลกพชโดยใชปยอนทรย โดยมเจาหนาทปฏบตงานอยตลอดเวลา สามารถเยยมชมการปฏบตงานจรงนอกจากนนจะมการสาธตแบบประยกตเพอใหใชไดทงในระดบครวเรอนและระดบหนวยงาน ปดทายวนดวย สวนผกไรดนทรธรรศ สวนผกไฮโดรโปนกส นกทองเทยวหรอผสนใจสามารถเรยนรและรวมแลกเปลยนเรยนรเพอน�าไปทดลองปลกไวบรโภคหรอศกษาเพอน�าไปประกอบอาชพหลกหรออาชพเสรมไดเพราะใน


บทท

136

พนทจะมการบรรยายวธการ แนะน�าขนตอนการปลกผกไฮโดรโปรนกสอยางครบวงจรรวมทงมการจ�าหนายอปกรณ วสดสนเปลอง ประเภทฟองน�า ปยน�า รวมทงเมลดพนธผกไฮโดรโปนกสหลายประเภท

ภำพท 3 การทองเทยวเชงเกษตรโปรแกรม B2

ทงนในการท�าโปรแกรมตางๆทง 3 รปแบบทมวจยโดยเฉพาะเจาของพนทและนกวจยจากส�านกงานเขตสายไหมไดรวมกนท�าเสนทางเพอใหไดเสนทางทสะดวก เดนทางงาย และอยในพนทเดยวกนโดยการออกแบบดวยการวาดภาพจากการระดมสมอง สนทนาแลกเปลยนกนหลงจากนนจงน�าเขาสโปรแกรมเพอใหสวยงาม เปนระเบยบ ชดเจนและเขาใจงาย

อภปรำยผล ผลจากการศกษาความตองการและความพรอมในการพฒนาพนทเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตร ปจจยและขอจ�ากดในการจดการทองเทยวเชงเกษตร รปแบบการทองเทยวเชงเกษตรและแนวทางการบรหารจดการการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนสามารถน�ามาอภปรายผลดงน ควำมตองกำรและควำมพรอมในกำรพฒนำพนทเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตร ผลจากการศกษาเจาของพนททองเทยวมความตองการทจะพฒนาเปนพนททองเทยวเชงเกษตรเพราะมความพรอมในพนท มวถการผลตทพงพาและใช



ทรพยากรธรรมชาต มแหลงธรรมชาตทโดดเดนของแตละพนทซงแตกตางกนไปขนอยกบลกษณะของพนท ลกษณะอาชพ เอกลกษณ ความช�านาญของเกษตรกรแตละคน เชน การท�าเกษตรผสมผสานตามแนวเกษตรทฤษฎใหม น�าแนวทางตามรอยพอ “เศรษฐกจพอเพยง” มาใชในการด�าเนนชวต การท�าฟารมเหดอยางครบวงจร การท�านา ปลกขาว การปลกพช การปลกกลวยในพนทนา การปลกบวและอนๆ ทหลากหลายเปนจดเดนของพนทเขตสายไหมสอดคลองกบเกศณย สตตรตนขจร (2550) ทกลาววาการทองเทยวเชงเกษตรเปนการทองเทยวทเปนการน�าทรพยากรทางดานการเกษตร มาจดเปนแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยว เปนการทองเทยวทมงเนนทางดานการเรยนรวถเกษตรกรรม ชนชมความสวยงาม ความส�าเรจ และเพลดเพลนในสวนเกษตรเนนการมสวนรวมของนกทองเทยวในการด�าเนนกจกรรมใหเกดการเรยนรดานการเกษตรและวถการด�ารงชวตและเปนการน�าเอาทรพยากรทมอยใหเกดการเรยนรและเกดประโยชนกอใหเกดรายไดตอชมชน และตวเกษตรกร ปจจยและขอจ�ำกดในกำรจดกำรทองเทยวเชงเกษตรของเขตสำยไหม แมวาพนทจะมความพรอมและศกยภาพในการพฒนาพนทเพอเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตรในระดบหนงแตชมชนยงมความกงวลในหลายเรองซงเปนปจจยและขอจ�ากดในการพฒนาการทองเทยว เชน ลกษณะการจดการทองเทยวจะเปนอยางไร บางพนทมความสะดวกในเรองเวลาแตกตางกนไป มความกงวลในเรองการดแลตอนรบ เชนในเรองการบรหารจดการ การประสานงาน การประชาสมพนธ การปรบปรงโครงสรางพนฐาน การปรบปรงพนทใหสะดวก สะอาด ปลอดภยแกนกทองเทยว ถนนและทางเขาพนท ปายบอกทาง ปายประชาสมพนธ การใหความร ความแตกตางของประเภทนกทองเทยวหรอผสนใจทแตกตางกนสอดคลองกบงานวจยของ Gusti (2007) ทไดท�าการศกษาเรอง “Agro-tourism Development in Bali” พบวา อปสรรคทเปนปญหามากทสดคอความขาดแคลนโครงสรางพนฐาน สงอ�านวยความสะดวก บคลากรขาดทกษะ และขาดการสนบสนนจากรฐบาล และงานวจยของวฒชาต สนทรสมย และคณะ (2559) ทไดท�าการวจยเรอง รปแบบการทองเทยวชมชนเชงสขภาพของจงหวดปราจนบรเพอการพฒนาเครองขายวสาหกจชมชนอยางยงยน ผลการศกษาวจย พบวาการจดโปรแกรมการทองเทยวดงกลาว จ�าเปนตองไดรบการสนบสนนจากองคกรภาครฐและเอกชนโดยท�าหนาทเปน


บทท

138

ผสนบสนนเรมตงแตตนน�าไปจนถงปลายน�า ซงจะท�าใหเกดความเขมแขงดานเครอขายและท�าใหเกดศกยภาพดานการทองเทยวชมชนรวมถงการเชอมโยงเครอขายของธรกจชมชน อนน�ามาซงการพฒนาเครอขายชมชนอยางยงยนตอไป แนวทำงกำรบรหำรจดกำรกำรทองเทยวเชงเกษตรโดยกำรมสวนรวมของชมชน แนวทางในการบรหารจดการการทองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหม ทมผวจยไดท�าการวเคราะหขอมลหลายๆดานและอาศยความรวมมอจากหลายภาคสวนเพอใหชมชนมแนวทางการบรหารจดการทสามารถน�าไปสความส�าเรจไดทงในดานเศรษฐกจเศรษฐกจภายในพนทมการขยายตว มกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร สงเสรมการเรยนร เกษตรกรมรายไดและชมชนโดยรอบมการพฒนาขนน�ามาสสภาพเศรษฐกจทด ดานสงคม การสรางเครอขายการมสวนรวมของทกภาคสวนและชมชนโดยรอบเปนเครอขายมความเขมแขงและเปนรปธรรมโดยน�าหลกเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการด�าเนนชวตเพอใหมความสข ชาวบานในชมชนมวถชวตเรยบงาย สงบ และพงพาตวเอง สงคมมการชวยเหลอเกอกลกน มสวนรวมในการดแลพนท ปลกฝงใหชมชนมจตส�านกเกดความตระหนกในการอนรกษสงแวดลอมสอดคลองกบงานวจยของลกษณา เกยราพนธ และคณะ (2558) ทไดท�าการวจยเรอง การพฒนารปแบบการจดกจกรรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมชมชนชาวไทยพวน เพอสงเสรมการเรยนรเชงสรางสรรค จงหวดนครนายก ผลการวจยพบวาแนวทางการพฒนารปแบบการจดกจกรรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมชมชนไทยพวนเพอสงเสรมการเรยนร เชงสรางสรรค ไดแก การสงเสรมใหบคลากรทกระดบไดรบการอบรมใหความร สรางความตระหนก ใหรคณคาของวฒนธรรมชาวไทยพวน สงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการจดกจกรรมทหลากหลาย มการจดตงกลมผรบผดชอบสามารถขบเคลอนการทองเทยวเชงวฒนธรรมของชมชนชาวไทยพวนไดอยางยงยน แนวทางในการบรหารจดการการทองเทยวเชงเกษตรเขตสายไหมจงสงเสรมและพฒนาใหชมชนมสวนรวมในการจดการการทองเทยวใหมากขนและใหสอดคลองกบบรบทของพนทในลกษณะการทองเทยวเชงอนรกษใช ทรพยากรอยางมประสทธภาพในการพฒนาการทองเทยว เพอรกษาเอกลกษณทงทางธรรมชาต วถชวต วฒนธรรมและภมปญญาทองถน รวมทงส�านกงานเขตสายไหมท�าหนาทในการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการพฒนาโครงสรางพนฐานทจ�าเปนเพอรองรบการขยายตวของการพฒนาการทองเทยวเชงเกษตรและพฒนายกระดบ



คณภาพชวตของประชาชนทงดานเศรษฐกจ สงคม และใหมการกระจายรายไดอยางเปนธรรม สงเสรมใหมการสรางเครอขายการมสวนรวมของทกภาคสวนและชมชนโดยรอบในการชวยกนคด ชวยกนดแลและมสวนรวมเพอท�าใหการจดการการทองเทยวเชงเกษตรสามารถด�าเนนไปได อยางไรกตามในระยะเรมตนของการทองเทยวอาจจะยงไมเปนทรจกของชมชนหรอประชาชนทวไปมากนก ทางส�านกงานเขตสายไหมจงจะด�าเนนการประชาสมพนธผานทางเอกสาร คมอของส�านกงานเขตฯรวมทงทางสอออนไลน และ web page / website ผานระบบ Internet รวมทงการประชาสมพนธในทประชมตางๆประจ�าเดอนของฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคมกบกลมผน�าชมชน กลมแมบาน กลมอาชพตางๆ

รปแบบกำรทองเทยวเชงเกษตรโดยกำรมสวนรวมของชมชน จากศกยภาพ ความพรอมของพนทน�ารอง 8 แหง โดยรปแบบการทองเทยวเชงเกษตรโดยการมสวนรวมของชมชนเขตสายไหมทก�าหนดจากเอกลกษณหรอจดเดนของชมชนดานเกษตรกรรมทหลากหลายทงดานการสาธตขนตอนการผลต ดานการใหความรการเกษตร (เกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎใหม) ดานการแนะน�าธรกจเกษตร (ฟารมเหด สวนผกไฮโดรโปนกส) ดานการจ�าหนายสนคาทางการเกษตร ดานวถชวตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง กจกรรมดานการเกษตร นกทองเทยวหรอผสนใจสามารถส�ารวจชมพนท ดการสาธต ไดรบความร รวมแลกเปลยนเรยนร รวมกจกรรมและซอสนคา ผลตภณฑทางการเกษตรทสนบสนนใหเกษตรกรมรายไดเพม ซงสอดคลองกบรปแบบของการทองเทยวเชงเกษตรทศนยประสานงานสงเสรมการทองเทยวเกษตร (2544) ทไดจ�าแนกไวในรปแบบการทองเทยวเชงเกษตรไวหลายลกษณะคอรปแบบการทองเทยวเชงเกษตรลกษณะการแสดงหรอสาธต รปแบบการทองเทยวเชงเกษตรลกษณะใหนกทองเทยวรวมท�ากจกรรมระยะสน รปแบบการการทองเทยวเชงเกษตรในลกษณะการอบรมใหความรดานการเกษตรแผนใหม และความรทเปนภมปญญาของชาวบาน รปแบบการทองเทยวเชงเกษตรในลกษณะการจ�าหนายสนคาและผลตภณฑและรปแบบการการทองเทยวเชงเกษตรตามลกษณะการใหลทางดานธรกจเกษตร เชนเดยวกบงานวจยของศรภา มณรตน และ จฑาทพย เฉลมผล (2560) ทไดท�าการวจยเรอง รปแบบการจดการทองเทยวเชงเกษตรทเหมาะสมของเสนทางสายแมรม-สะเมง อ�าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม ผลการวจยพบวาเสนทาง


บทท

140

สายแมรม – สะเมง สามารถแบงรปแบบการจดการทองเทยวเชงเกษตรตามกจกรรมการเกษตรหลกได 5 ประเภท คอ การเพาะปลก การเลยงสตว การประมง การเกษตรและปาไม และการเกษตรแบบผสมผสาน รวมทงยงสอดคลองกบเกตวด สมบรณทวและคณะ (2559) ทไดท�าการวจยเรอง นวตกรรมการทองเทยวในกรณศกษาแหลงทองเทยวเชงเกษตร “ไรปลกรก” จงหวดราชบร ผลการวจยพบวา รปแบบกจกรรมการทองเทยวเชงเกษตรของไรปลกรกไดแก การสาธตขนตอนการผลต การใหความรการเกษตร การแนะน�าธรกจเกษตร การจ�าหนายสนคา กจกรรมสนทนาการและกจกรรมการทองเทยวตามฤดกาลหรอเทศกาล และสอดคลองกบงานวจยของเทพกร ณ สงขลา (2556) ทไดท�าการวจยเรอง รปแบบการจดการทรพยากรเกษตรเพอการทองเทยวเชงเกษตรทยงยน ในอ�าเภอชางกลาง จงหวดนครศรธรรมราช ผลการวจยพบวา แหลงทองเทยวเชงเกษตรมกจกรรมการสาธต ใหความรการเกษตร การจ�าหนายผลผลตทางการเกษตรและการแนะน�าธรกจทางการเกษตร โดยกจกรรมดงกลาวสงผลใหเกดการอนรกษและการสรางมลคาเพมของทรพยากรการเกษตร ชมชนควรมการจดการทรพยากรการเกษตรทเนนกจกรรมการมสวนรวมในการเกษตร การเรยนรวฒนธรรมชนบทและการสมผสธรรมชาต

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะเชงนโยบำยจำกผลกำรวจย 1. การจดการทองเทยวเชงเกษตรใหประสบความส�าเรจและยงยนควรจดในรปแบบของกจกรรมชมชน มรปแบบการทองเทยวเชงเกษตรทหลากหลาย หาเอกลกษณหรอจดเดนของพนทหรอพฒนารปแบบเชงเกษตรเฉพาะตวใหเปนเอกลกษณของชมชน 2. หนวยงานทเกยวของควรเขามามบทบาทดานการพฒนาโครงสรางพนฐาน ปายบอกทาง ถนน การคมนาคมและสงอ�านวยความสะดวกอนๆ ใหแกนกทองเทยว 3. ชมชนควรมการจดตงกลม องคกรหรอเครอขายเพอบรหารจดการการทองเทยวเพอใหเปนมาตรฐาน ลดปญหาความขดแยง ภายใตนโยบายการพฒนาการทองเทยวเชงเกษตร เพราะพนทบางแหงโดยเฉพาะทอยในความรบผดชอบของฝายพฒนาชมชนฯ ส�านกงานเขตสายไหม ถากลมหรอองคกรบรหารมการบรหารจดการด เขมแขง จะท�าใหเกดรายไดทางการทองเทยวและรายไดสวนดงกลาวสามารถน�า



ไปใชในการพฒนาชมชนและพนททองเทยว ใหเกดความยงยน 4. ควรมการเพมกจกรรมทางการทองเทยวใหหลากหลายโดยใชทรพยากรในชมชน เชน การปลกขาว หวานขาว การเกบเกยวขาว การเกบดอกบว การพบกลบบว การพบดอกกหลาบจากใบเตย การท�าขนมพนบาน ซงกจกรรมเหลานนอกจากนกทองเทยวจะไดความร ความเปนกนเองกบชาวบานในชมชนแลวยงจะไดรบความประทบใจจากกจกรรมทองเทยว อนเปนการน�าไปสการเรยนรซงกนและกนระหวางคนในชมชนกบนกทองเทยว 5. สงเสรมใหคนในชมชน มความร ความเขาใจ ในเรองของการอนรกษทรพยากรของพนทโดยหนวยงานภาครฐอนๆ ทนอกเหนอจากส�านกงานเขตฯ ไดเขามามบทบาทในการสนบสนน ตดตอประสานงานสรางเครอขายการทองเทยวเชงเกษตรเพอจดท�าโครงการสนบสนนการจดอบรมหรอประชมใหความรเรองการจดการทองเทยวเชงเกษตร การแปรรปสนคาเกษตร การเพมมลคา การเปนมคคเทศกทด การใหบรการ การตอนรบนกทองเทยวใหแกเจาของพนทหรอเกษตรกรอยางตอเนอง นอกจากนนควรสนบสนนและสงเสรมใหกบกลมเดกและเยาวชน ใหเขามามสวนรวมกบชมชนกบการจดการทองเทยวดงกลาวเพอจะไดเกดความตระหนกหวงแหนในพนทคดคนแนวทางวธการใหม ๆ ตามสภาพเศรษฐกจ สงคมทเปลยนแปลงตลอดเวลาและสบทอดการจดการทองเทยวเชงเกษตร ขอเสนอแนะเพอกำรวจยครงตอไป 1. ควรมการศกษาถงความพรอม ศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงเกษตรและในลกษณะอนๆในพนททนอกเหนอไปจากพนทเดมเพอเปนการขยายผลและสงเสรมการทองเทยวในพนทใหหลากหลาย รวมทงท�าใหชมชนอนไดเขามามสวนรวมและมรายไดเพมขน 2. ควรมการศกษารปแบบการทองเทยวเชงเกษตรในเขตอนๆเพอเปนการอนรกษพนทสเขยวในเมองและยงเปนการอนรกษสงแวดลอมรวมทงท�าใหเกษตรกรมรายไดอนจะสงผลตอคณภาพชวตทดขน 3. ควรมการประเมนผลการจดการทองเทยวเมอมการด�าเนนการไประยะหนงเพอดปจจยแหงความส�าเรจ ปญหาอปสรรค ขอจ�ากดของการจดการทองเทยวรวมทงความคดเหนและความพงพอใจของนกทองเทยวและผมาดงาน เยยมชม เพอน�าผลมาปรบปรงพฒนาใหดขน


บทท

142

เอกสำรอำงอง

การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2540). การด�าเนนการเพอก�าหนดนโยบายการทองเทยวเชงนเวศ.กรงเทพมหานคร. (เอกสารอดส�าเนา).

เกตวด สมบรณทวและคณะ. (2559). นวตกรรมการทองเทยวในกรณศกษาแหลงทองเทยวเชงเกษตร “ ไรปลกรก” จงหวดราชบร. (7 มถนายน 2560). สบคนจาก http://www.info.ms.su.ac.th/sums01/PDF01/ 1278_20170222_ p_8.pdf.

เกศณย สตตรตนขจร. (2550). การศกษาความเปนไปไดในการจดการทองเทยวเชงเกษตร : กรณศกษา หมบานปางมะโอ อ�าเภอแมทะ จงหวดล�าปาง. เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม.

ทศภรณ นาคเขยว. (2545). แนวการพฒนาโปงเดอด อ�าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม. สาขาวชาการจดการอตสาหกรรมการทองเทยว มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

เทพกร ณ สงขลา. (2556). รปแบบการจดการทรพยากรเกษตรเพอการทองเทยวเชงเกษตรทยงยน ในอ�าเภอชางกลาง จงหวดนครศรธรรมราช. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

บญเลศ จตตงวฒนา. (2542). การวางแผนการพฒนาการทองเทยวแบบยงยน. คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

เเผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2560-2564). (2559). กระทรวงการทองเทยวและกฬา. (5 มนาคม 2561). สบคนจาก http://www.dpe.go.th/content/file.

ลกษณา เกยราพนธ และคณะ. (2558). การพฒนารปแบบการจดกจกรรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมชมชนชาวไทยพวน เพอสงเสรมการเรยนรเชงสรางสรรค จงหวดนครนายก. Veridian E-Journal, 9 (2).

วารณ เกตสะอาด. (2554). การประเมนศกยภาพการทองเทยวเชงเกษตรของพนทเขตทววฒนา กรงเทพมหานคร. รายงานสบเนองจากการประชมทางวชาการและน�าเสนอผลงานวจย มสธ. วจย ประจ�าป 2554.



วฒชาต สนทรสมย และ ปยะพร ธรรมชาต. (2559). รปแบบการทองเทยวชมชนเชงสขภาพของจงหวดปราจนบรเพอการพฒนาเครอขายวสาหกจชมชนอยางยงยน. สมาคมนกวจย, 21(3).

ศรภา มณรตน และ จฑาทพย เฉลมผล. (2560). รปแบบการจดการทองเทยวเชงเกษตรทเหมาะสมของเสนทางสายแมรม-สะเมง อ�าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม. (17 มถนายน 2559.) สบคนจากwww.research.cmru.ac.th/research59/ris/download.php?download_file=article.

ศนยประสานงานสงเสรมการทองเทยวเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร. (2544). คมอการบรหารและจดการทองเทยวเกษตร. เอกสารการประกอบการสมมนาเชงปฏบตการเรองการบรหารและจดการ “การทองเทยวเกษตร” ภายใตโครงการไทยเทยวไทยและทองเทยวเชงเกษตรตามมาตรการเสรมการพฒนาชนบทและชมชน (มพช.). (อดส�าเนา)

Akpinar, N., Talay, I., Ceylan, C. and Gundus, S. (2005). Rural women and agrotourism in the context of sustainable rural development : A case study from Turkey. Environment Development and Sustainability, 6(4) : 473-486.

Burkart, A. J. and S. Medrik. (1981). Tourism : Part Present and Future. Oxford : Butterworth-Hienemari Ltd.

Collier, A. and Harraway, S. (1997). Principler of Tourism. Auckland : Longman.

Hron, J. and Srnec K . (2004). Agrotourism in the context with the rural development. Czech University of life Sciences Praque. (July 30, 2009). Retrieved from www.czu.cz.

Gusti Bagus Rai Utama. (2007). Agrotourism Development Bali. (October 30, 2017). Retrieved from https://raiutama thesis.blogspot.com/.

Pleumarom, A. (1999). The hidden cost of the “new” tourism –a ocus on biopiracy in Third World Network. (November 30, 2016). Retrieved from www.twnside.org.sg/ title/hidden.htm.


บทท

144

World Tourism Organization. (1997). International Tourism : A Global Prespective. 1st edition. Spain : Madrid.

World Tourism Organization. (2004). Indicators of Sustainable Development for Tourism Destination s : A Guidebook. Spain : Madrid.

Documents

รูปแบบการท่องเที่ยว ...romphruekj.krirk.ac.th/books/2561/3/01_36_03_Sustainable_Community.pdf · รูปแบบการท่องเที่ยวเชิงเกษตรโดยการมีส่วนร่วมของ