หนวยวจยเศรษฐศาสตรสงแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร

การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรปาชายเลน โดยการสรางกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวมของชมชน

บานโคกพยอม ต าบลละง อ าเภอละง จงหวดสตล รายงานวจยฉบบสมบรณ

ผศ.ดร.เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร ผศ.ดร.เยาวนจ กตตธรกล

ญตตพงศ แกวทอง

ไดรบทนอดหนนการวจยจากมหาวทยาลยสงขลานครนทร สญญาเลขท ENV5201958

ข

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนในชมชน โคกพยอม อ าเภอละง จงหวดสตล โดยการมสวนรวมของชมชน และเพอสงเสรมศกยภาพการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของชมชนโคกพยอม พนทปาชายเลน 1,250 ไร

การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนในชมชนโคกพยอม อ าเภอละง จงหวดสตล โดยการมสวนรวมของชมชน มวธการและผลการวจยดงน

1) มลคาปรมาณไม ประกอบดวยมลคาไมใหญ ประเมนดวยวธราคาตลาดและจากการเปรยบเทยบการผลตถานจากเนอไม มลคาไมหนมและกลาไมประเมนดวยวธราคาตลาด ผลการประเมนมลคาพบวา มลคาสทธของปรมาณไมทงหมดในปาชายเลนชมชนโคกพยอมค านวณดวยราคาตลาดทองถนของไมใหญ ไมหนมและกลาไมเทากบ 176,653,724.58 บาท หรอ 141,322.98 บาทตอไร และมลคาสทธค านวณดวยราคาตลาดเปรยบเทยบจากการผลตถานไมของไมใหญและราคาตลาดทองถนของไมหนมและกลาไมเทากบ 114,094,534.14 บาท หรอ 91,275.63 บาทตอไร

2) มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตจากปาและผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลนไดจากการเกบขอมลดวยแบบสอบถามจากครวเรอนทงหมดในชมชนโคกพยอม 132 ครวเรอนและประเมนมลคาดวยวธราคาตลาด ผลการประเมนมลคาพบวา มลคาการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลน ประกอบดวยมลคาการเกบผลผลตของปาชายเลนเทากบ 469,498.75 บาทตอป หรอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 3,556.81 บาทตอครวเรอน และมลคาผลผลตดานการประมงในบรเวณปาชายเลนเทากบ 4,822,290.29 บาทตอป หรอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 36,532.50 บาทตอปตอครวเรอน ตนทนรวมทงหมดของการใชประโยชนทางตรง เทากบ 2,838,354.19 บาทตอป หรอเฉลยตนทนตอครวเรอนเทากบ 21,502.68 บาทตอครวเรอนตอป สรปมลคาสทธทงหมดของการใชประโยชนทางตรงเทากบ 2,838,354.19 บาทตอป หรอมมลคาเทากบ 2,270.68 บาทตอไรตอป หรอมมลคาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 21,502.68 บาทตอครวเรอนตอป

3) มลคาการทองเทยวและทศนศกษา ประเมนจากคาใชจายในการเดนทางมาทองเทยวและทศนศกษา ผลการประเมนมลคาการทองเทยวและทศนศกษาของป 2550-2552 มลคาของป 2550 เทากบ 161,461.30 บาทตอป ป 2551 เทากบ 263,671.24 บาทตอป ป 2552 เทากบ 603,125.72 บาทตอป และมลคาเฉลยเทากบ 342,752.75 บาทตอป

4) มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด ประเมนมลคาจากปรมาณคารบอนคณดวยราคาซอขายคารบอนเครดต ผลการประเมนมลคาเทากบ 14,902.43 บาทตอไร หรอเทากบ 1,027.76 บาทตอไรตอป และมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดทงหมด 1,250 ไร เทากบ18,628,037.50 บาท

ค

5) มลคาการเพาะพนธสตวน า ประเมนมลคาจากปรมาณสตวน าคณดวยตนทนการเพาะเลยงสตวน า ผลการศกษามลคาเทากบ 5,265.07 บาทตอไรตอป หรอมลคาการเพาะเลยงสตวน าทงหมดของปาชายเลนทท าการประเมนมลคาเทากบ 6,581,348.78 บาทตอป

การสงเสรมศกยภาพการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของชมชน ซงมแกนน าชมชนจ านวน 30 คน เขารวมโดยความสมครใจ มวธการและผลการวจยดงน ไดแก 1) การมสวนรวมในการศกษาขอมลพนฐานของชมชน 2) การมสวนรวมในการสรางทมวจยชมชน โจทยวจย และสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 3) การมสวนรวมในการแลกเปลยนขอมลทางดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร 4) การมสวนรวมในการส ารวจปรมาณไมในปาชายเลน 5) การมสวนรวมในการสรางเครองมอในการวจย 6) การมสวนรวมในการเกบขอมล 7) การมสวนรวมวเคราะหขอมล 8) การมสวนรวมวางแผนการน าผลการวจยไปใชประโยชน

ผลการสงเสรมศกยภาพการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของชมชน โคกพยอม พบวา ชาวบานไดเขามามสวนรวมในการใหขอมลแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน ชาวบานรสกความภาคภมใจในขอมลทตนเองรวมกนแสดงความคดเหนซงน าไปสความรสกรกและเปนเจาของงานวจย รวมทงทมวจยชมชนไดรจกขอมลพนฐานของชมชนตนเอง ทมวจยชมชนเขาใจคณคาทางสงแวดลอมมากขน คอ คณคาของปาชายเลนมประโยชนทางตรง เชน คณคาผลผลตของปาชายเลน ผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน เปนตน และคณคาประโยชนทางออม เชน คณคาการเกบกกคารบอน คณคาการเพาะเลยงสตวน า เปนตน ทมวจยทราบถง วธการส ารวจตนไม ชนดพนธไม และจ านวนของตนไมทงหมดในปาชายเลน สงผลใหทมวจยชมชนโคกพยอมทราบถงศกยภาพของทรพยากรปาชายเลนในชมชนวามปรมาณไมและมลคาของไมในปาชายเลน ทมวจยชมชนสามารถน าหลกการการเกบขอมลไปใชในการท างานวจยในอนาคต ชมชนเหนศกยภาพของปาชายเลนวามผลประโยชนเปนอยางมากตอชมชน ท าใหชมชนรกและหวงแหนปาชายเลนของตนเอง ซงจะน าไปสการจดการโดยชมชนเพอใหประโยชนสงสด นอกจากนทมวจยตองการจะใหผลการวจยดานมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนเปนขอมลในการวเคราะหตนทนผลประโยชนกบโครงการตางๆ ทอาจเกดผลกระทบตอปาชายเลนของชมชนโคกพยอม

ง

Abstract

This research aims to evaluate the value of some of mangroves’ direct and indirect uses with participation from community people in Khokphayom and to develop the learning potential of community people through participatory action research.

The research methods and results of economic valuation of mangrove include:

1) Timber value, including value of trees, poles and seedlings using market price method. Results show that the net value of Khokphayom timber, calculated by market price was 176,653,724.58 Baht or 141,322.98 Baht per rai in 2009 and the net value calculated by market price of charcoal production plus market prices of wood, poles, saplings and seedlings was 114,094,534.14 Baht or 91,275.63 Baht per rai.

2) Value of non-timber products of mangrove forests and fisheries using a questionnaire survey on 132 households in the Khokphayom community, and were evaluated by market price method. Annual benefit of non-timber products harvesting was 469,498.75 Baht or 3,556.81 Baht per household. Annual benefit of fisheries production in the mangrove forests was 4,822,290.29 Baht or 36,532.50 Baht per household. Total cost of harvesting was 2,838,354.19 Baht per year with an average cost per household at 21,502.68 Baht. Therefore the net value of non-timber product and fisheries was 2,838,354.19 per year, equals to 2,270.68 per rai per year, or 21,502.68 per household per year.

3) Value from tourism was calculated simply from the total travel cost of tourists in 2007 - 2009. The result of this benefit in 2007 was the value 161,461.30 Baht per year, 263,671.24 Baht per year in 2008, and 603,125.72 Baht per year in 2009, with the average value from 2007 -2009 was 342,752.75 Baht per year.

4) The benefit of CO2 sequestration was calculated using the price of carbon in carbon market. The result of this benefit CO2 sequestration was 14,902.43 Baht par rai, or 1,027.76 Baht par rai per year. The value of total benefit of CO2 sequestration was 18,628,037.50 Baht.

จ

5) Value of the mangrove as a breeding and hatchery ground of marine animals was calculated from substitution costs of aquaculture. The result was 5,265.07 Baht per rai per year, or 6,581,348.78 Baht per year in total.

The learning potential was developed through participatory action research. The steps include: 1) studying the background of the community, 2) building the research team, identifying the research problem and creating a shared understanding of participatory action research, 3) knowledge transferring on the economic evaluation, 4) surveying mangrove trees, poles and sapling and seedlings, 5) research tool designing, 6) collecting data, 7) data analysing, and 8) planning for results implementation.

The results of learning potential development show that the research team participated in all steps of the research. They feel pride in sharing their information, leading to the feeling of ownership of the research. The research team learned to appreciate their own community through learning of background of the community. They also understood environment in a broader sense, that was they understood better that the value of mangroves were not only of direct use, but also indirect use as well. The research team gained a new skill in how to survey mangrove by using a plot to study species, number, and density of trees. This step helped the team members to learn about their mangrove resource: how many and diverse the trees were. The research team is able to use the concept of designing a research questionnaire to apply to other community research in the future. The value assessed from this research shows that the mangrove has a significant benefit to the community, thus raise their awareness of the potential of their resources, leading to strong sense of community ownership to manage their resource to maximum benefit. Moreover, the research team will use this information on mangrove value as an input in the decision-making process, or in cost-benefit analysis, if there is to be any projects related to the mangrove in the area.

ฉ

กตตกรรมประกาศ คณะผวจยขอขอบคณส านกวจยและพฒนา มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทอนมตทน

สนบสนนการวจยในครงน ถาปราศจากการสนบสนนเหลาน งานวจยครงนคงไมสามารถด าเนนการจนบรรลเปาหมายไดส าเรจ

ขอขอบพระคณกรรมการผทรงคณวฒทกรณาใหขอแนะน าในการท าวจยตงแตโครงรางวจย ระหวางการท าวจย (ผานทางการรายงานความกาวหนา) และรายงานฉบบสดทาย ขอแนะน าของทกทานมประโยชนอยางยงและเปนสวนส าคญทท าใหงานวจยชนนสมบรณมากขน

ขอขอบพระคณทมวจยชมชนทกทาน (ดงรายนามทปรากฏในภาคผนวก) และชาวบานในชมชนโคกพยอมทกทานทไดใหความรวมมอเปนอยางดตลอดการวจย กระบวนการเรยนรรวมกบทกทานเหลานนเปนการเรยนรทมคาของผวจยและเปนแรงบนดาลใจจากการเหนถงความเสยสละของทกทานตอชมชน

ขอขอบคณ นกศกษาในหนวยวจยเศรษฐศาสตรสงแวดลอมทกทานทมสวนรวมในการแลกเปลยนความคดเหนทมประโยชนและมคณคารวมกนตลอดการวจยครงน

ขอขอบคณแรงสนบสนนทส าคญทงดานเวลา ก าลงใจ ความเขาใจ และความชวยเหลอทกประการจากครอบครว (คณสมพฒน และเดกชายวพฒน รงตะวนเรองศร) คณถนอมศร คณรงษยา และคณวรางคณา รงตะวนเรองศร ทเปนพลงส าคญในการอธษฐานในขณะทท างานวจยและเขยนรายงานฉบบนและงานทกชนอยเสมอ ผวจยคงไมสามารถท างานใหส าเรจไดหากปราศจากการสนบสนนดงกลาว

ขอขอบคณองคพระผเปนเจาผเปนผสรางสรรพสงตางๆ รวมทงระบบนเวศตางๆ ทสมบรณและสวยงามบนโลกน และทรงเมตตาใหผวจยไดมโอกาสไดเรยนร ตลอดจนทรงอนญาตใหผวจย ซงมสตปญญาอนนอยนดไดมสวนในการศกษาวจยแมเพยงเสยวหนงของความยงใหญเหลานน

หากมขอบกพรองประการใดในงานวจยน ผวจยขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว แตถาหากมสงดงามใดๆ ทเกดจากงานวจยชนน ผวจยขอแบงปนความดงามเหลานนใหกบผททกบคคลและองคกรทผวจยไดกลาวถงไวในทนทกทาน ดวยความขอบพระคณจากใจจรง

ช

สารบญ

บทคดยอ…………………………….…………………………………..…………………………...ข Abstract………………………………………………………………………………………….….ง กตตกรรมประกาศ……………………………………….………………………………………..ฉ สารบญตาราง………………………………....………………………………………….………..ฎ สารบญภาพประกอบ……………………………………………………………………………..ฐ

บทท 1 บทน า 1.1 ทมาและความส าคญของปญหา ................................................................................................. 2 1.2 วตถประสงคของการวจย ........................................................................................................... 4 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ......................................................................................................... 4 1.4 ขอบเขตของการวจย .................................................................................................................. 5 1.5 กรอบแนวคดการวจย................................................................................................................. 5 1.6 ขอจ ากดของงานวจย ................................................................................................................. 7 บทท 2 การทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 2.1 ความรทวไปของปาชายเลน .................................................................................................... 10

2.1.1 ความหมายของปาชายเลน ............................................................................................ 10 2.1.2 สถานการณทรพยากรปาชายเลน .................................................................................. 11 2.1.3 พชและสตวในปาชายเลน .............................................................................................. 12

2.2 ความส าคญและประโยชนของปาชายเลน ............................................................................... 13 2.3 ปญหาและผลกระทบจากการท าลายปาชายเลน ..................................................................... 15 2.4 นโยบายและแผนในการจดการปาชายเลนทผานมา ................................................................ 17 2.5 แนวคดทางทฤษฎเกยวกบการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ............................................... 20

2.5.1 มลคาทางเศรษฐศาสตรทงหมด ...................................................................................... 20 2.5.2 เทคนคการประเมนมลคาทางสงแวดลอม ...................................................................... 21

2.6 กระบวนการเรยนรของชมชน ................................................................................................. 23 2.7 การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม...................................................................................... 26

2.7.1 ขนตอนการวจยปฏบตการแบบมสวนรวม...................................................................... 27

ซ

2.8 ขอมลทวไปของพนทศกษา ..................................................................................................... 33 2.8.1 ทตงและอาณาเขต ......................................................................................................... 33 2.8.2 ลกษณะภมประเทศ ....................................................................................................... 33 2.8.3 ประวตความเปนมาของชมชน ....................................................................................... 33 2.8.4 สภาพเศรษฐกจและสงคม .............................................................................................. 33

2.9 ขอมลทวไปของปาชายเลนชมชนโคกพยอม ............................................................................ 34 2.9.1 ลกษณะทางกายภาพ ..................................................................................................... 34 2.9.2 การใชประโยชนจากปาชายเลน ..................................................................................... 34 2.9.3 การพฒนากลมหรอองคกรชมชนในการจดการปาชายเลน ............................................. 34 2.9.4 การก าหนดเขตปาชายเลนชมชน ................................................................................... 35 2.9.5 กฎระเบยบในการใชประโยชนในปาชายเลนชมชนโคกพยอม ........................................ 36

2.10 งานวจยทเกยวของ ............................................................................................................... 36 2.10.1 งานวจยทเกยวของกบการมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาต ....................... 36

2.10.2 งานวจยทเกยวของกบปจจยทสนบสนนและปญหาอปสรรคตอการมสวนรวมของ ประชาชนกบทรพยากรธรรมชาต......................................................................... .......................39

2.10.3 งานวจยทเกยวของกบการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน .................. 43 บทท 3 วธด าเนนการวจย 3.1 การประเมนมลคาปรมาณไม ................................................................................................... 62

3.1.1 การก าหนดแปลงส ารวจตวอยาง .................................................................................... 64 3.1.2 การส ารวจนบปรมาณไม ................................................................................................ 64 3.1.3 อปกรณทใชในการส ารวจนบปรมาณไม ......................................................................... 66 3.1.4 การค านวณปรมาตรไมและความหนาแนนของไม .......................................................... 66 3.1.5 วธการประเมนมลคาปรมาณไม ...................................................................................... 67

3.2 การประเมนมลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน .......................................................................................................................... 70

3.2.1 การก าหนดประชากร ..................................................................................................... 70 3.2.2 การลงปฏบตเกบขอมล .................................................................................................. 70 3.2.3 เครองมอในการวจย ....................................................................................................... 70 3.2.4 การวเคราะหขอมลการประเมนมลคา ............................................................................ 70

3.3 การประเมนมลคาการทองเทยวและทศนศกษา ...................................................................... 72 3.4 การประเมนมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด .............................................................. 72 3.5 การประเมนมลคาการเปนแหลงเพาะพนธสตวน า ................................................................... 72 3.6 การมสวนรวมในการศกษาขอมลพนฐานของชมชน................................................................. 73 3.7 การมสวนรวมในการสรางทมวจยชมชน ก าหนดโจทยวจย และสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม .................................................................................................. 73

ฌ

3.8 การมสวนรวมในการแลกเปลยนขอมลทางดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ............... 73 3.9 การมสวนรวมในการส ารวจปรมาณไมในปาชายเลน ............................................................... 74 3.10 การมสวนรวมในการสรางเครองมอในการวจย ...................................................................... 74 3.11 การมสวนรวมในการเกบขอมล ............................................................................................. 74 3.12 การมสวนรวมวเคราะหขอมล ............................................................................................... 74 3.13 การมสวนรวมวางแผนการน าผลการวจยไปใชประโยชน ....................................................... 74 บทท 4 ผลการวจย 4.1 ผลการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ................................................................................... 78

4.1.1 ผลการประเมนมลคาปรมาณไม ..................................................................................... 78 4.1.2 ผลการประเมนมลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตจากปาและผลผลตจากการประมงของปาชายเลน ............................................................................................................. 91 4.1.3 ผลการประเมนมลคาการทองเทยวและทศนศกษา ...................................................... 131 4.1.4 ผลการประเมนมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด .............................................. 134 4.1.5 ผลการประเมนมลคาการเพาะพนธสตวน า .................................................................. 135

4.2 ผลการพฒนากระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของทมวจยชมชนโคกพยอมในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน ........................................................................... 141

4.2.1 การมสวนรวมในการศกษาขอมลพนฐานของชมชน ..................................................... 141 4.2.2 การมสวนรวมในการสรางทมวจยชมชน ก าหนดโจทยวจย และสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม .................................................................................... 146 4.2.3 การมสวนรวมในการแลกเปลยนขอมลทางดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร .... 148 4.2.4 การมสวนรวมในการส ารวจปรมาณไมในปาชายเลน .................................................... 150 4.2.5 การมสวนรวมในการสรางเครองมอในการวจย ............................................................. 152 4.2.6 การมสวนรวมในการเกบขอมล .................................................................................... 152 4.2.7 การมสวนรวมวเคราะหขอมล ...................................................................................... 152 4.2.8 การมสวนรวมวางแผนการน าผลการวจยไปใชประโยชน .............................................. 153

บทท 5 สรป อภปรายผลการวจย และขอเสนอแนะ 5.1 สรปผลการวจย ..................................................................................................................... 158

วตถประสงคขอ 1. เพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนในชมชนโคกพยอมโดยการมสวนรวมของชมชน ........................................................................................................ 160 วตถประสงคขอ 2. เพอสงเสรมศกยภาพการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของชมชน .................................................................................................................................... 163

5.2 การอภปรายผลการวจย ........................................................................................................ 164 5.2.1 มลคาปรมาณไม ........................................................................................................... 164

ญ

5.2.2 มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน ............................................................................................................................. 166 5.2.3 มลคาการทองเทยวและทศนศกษา .............................................................................. 170 5.2.4 มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด ...................................................................... 171 5.2.5 มลคาการเพาะพนธสตวน า .......................................................................................... 172 5.2.6 การพฒนากระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของทมวจยชมชนโคกพยอมในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน ............................................................... 174

5.3 ขอเสนอแนะ ......................................................................................................................... 180 5.3.1 ขอเสนอแนะการมสวนรวมในการจดการทรพยากรปาชายเลน .................................... 180 5.3.2 ขอเสนอแนะส าหรบการท าการวจยครงตอไป .............................................................. 180

เอกสารอางอง…………………………………………………………………………………………………………….183 ภาคผนวก……………………………………………………………………………………………………………………193

ก แบบสอบถามขอมลการใชประโยชนทางตรงดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงบรเวณปาชายเลน

194

ข ขอมลจากกระบวนการการมสวนรวมในการศกษาขอมลพนฐานของชมชน : แผนทเดนดนของชมชน และแผนผงเครอญาต

210

ค รายชอทมวจยชมชน อาชพ อาย ประสบการณท างานชมชนและประสบการณการท างานการวจยชมชน

215

ง. ประวตคณะผวจย 220

ฎ

สารบญตาราง ตารางท 2-1 ความส าคญและประโยชนของปาชายเลน 14 ตารางท 2-2 ปญหาและผลกระทบจากการท าลายปาชายเลน 16 ตารางท 2-3 มตคณะรฐมนตรทเกยวของกบปาชายเลน ตงแตป 2521 ถงป 2543 18 ตารางท 2-4 งานวจยทเกยวกบการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรดานผลผลต

ของปาชายเลน 45

ตารางท 2-5 ปรมาณคารบอนไดออกไซดทถกดดซบในปาชายเลน 49 ตารางท 2-6 ราคาตลาดคารบอนและมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของ

ปาชายเลน 50

ตารางท 2-7 งานวจยทเกยวของกบการประเมนมลคาการเพาะพนธสตวน าของ ปาชายเลน

53

ตารางท 2-8 งานวจยทเกยวของกบการประเมนมลคาดานการสงวนไวใชประโยชนดานการทองเทยวในอนาคต การคงอย และมลคาปาชายเลนเสอมโทรม

55

ตารางท 4-1 ชนดพนธไมใหญ ปรมาตรไมเฉลย ปรมาตรไมทงหมด ความหนาแนนเฉลย และจ านวนตนไมทงปา

80

ตารางท 4-2 ชนดพนธไมหนม ความหนาแนนเฉลย และจ านวนตนไมทงปา 81 ตารางท 4-3 ชนดพนธกลาไม ความหนาแนนเฉลย และจ านวนตนไมทงปา 82 ตารางท 4-4 ชนดพนธ ชอสามญ ชอทองถน ปรมาตรของไมใหญ และจ านวนตน

ทงหมดของไมใหญ ไมหนม และกลาไมทพบในปาชายเลนชมชนโคกพยอม พนท 1,250 ไร

83

ตารางท 4-5 ชนดพนธ จ านวนตนทงปา ปรมาตรไม ราคาทองถน และมลคาของ ไมใหญ

86

ตารางท 4-6 มลคาไมใหญจากการค านวณดวยวธการเปรยบเทยบจากการผลตถาน

87

ตารางท 4-7 ชนดพนธ จ านวนตนทงปา ราคาทองถน และมลคาของไมหนม 88 ตารางท 4-8 ชนดพนธ จ านวนตนทงปา ราคาทองถน และมลคาของกลาไม 89 ตารางท 4-9 ตนทนในการน าไมมาใชประโยชน 90 ตารางท 4-10 มลคาสทธทงหมดและมลคาสทธเฉลยตอไรของชนดไมใหญ ไมหนม

และกลาไม 90

ตารางท 4-11 ขอมลแสดงการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลน 97 ตารางท 4-12 ปฏทนฤดกาลในการเกบหาของปาชายเลน 98 ตารางท 4-13 ขอมลแสดงมลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลน 104 ตารางท 4-14 มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนแยกชนด 105

ฏ

ตอเดอนตามฤดกาลทเกบผลผลต ตารางท 4-15 ขอมลการใชประโยชนดานผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน 109 ตารางท 4-16 ปฏทนฤดกาลผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน 110 ตารางท 4-17 ขอมลมลคาการใชประโยชนดานผลผลตการประมงในบรเวณ

ปาชายเลน 118

ตารางท 4-18 มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตการประมงแยกชนด ตอเดอน

119

ตารางท 4-19 มลคาตนทนในการใชประโยชนดานการเกบผลผลตและประมงจาก ปาชายเลน

125

ตารางท 4-20 การใชจ านวนแรงงานและระยะเวลาทใชในการเกบหาผลผลตของ ปาชายเลน

128

ตารางท 4-21 มลคาสทธดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

130

ตารางท 4-22 คาใชจายในการเดนทางทองเทยวป 2550 132 ตารางท 4-23 คาใชจายในการเดนทางทองเทยวป 2551 132 ตารางท 4-24 คาใชจายในการทองเทยวป 2552 133 ตารางท 4-25 คาใชจายเฉลยในการเดนทางมาทองเทยวป 2550-2552 134 ตารางท 4-26 ปรมาณการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของปาชายเลนของชมชน

โคกพยอม 135

ตารางท 4-27 มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของปาชายเลนของชมชนโคกพยอม

135

ตารางท 4-28 ตนทนการเพาะพนธปทะเล 136 ตารางท 4-29 ตนทนการเพาะเลยงปลาเกา 137 ตารางท 4-30 ตนทนการเพาะเลยงกงกลาด า 138 ตารางท 4-31 ตนทนการเพาะเลยงกงขาว 139 ตารางท 4-32 ตนทนการเพาะเลยงปลากะพงขาว 139 ตารางท 4-33 ปรมาณสตวน า ตนทนการเพาะเลยงสตวน า และมลคาการเพาะเลยง

สตวน า 140

ตารางท 4-34 การเปลยนแปลงของชมชนโคกพยอม ต าบลละง อ าเภอละง จงหวดสตล

143

ตารางท 4-35 ปฏทนฤดกาลการประกอบอาชพของประชากรชมชนโคกพยอม 145 ตารางท 4-36 ปฏทนประเพณชมชนบานโคกพยอม 146 ตารางท 5-1 เปรยบเทยบงานวจยในดานความหนาแนนของไม วธการค านวณ

มลคา ราคาทใชในการค านวณ และมลคาเฉลยตอไร 167

ตารางท 5-2 มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด 172

ฐ

สารบญภาพประกอบ

ภาพประกอบท 1-1 กรอบแนวคดและขนตอนในการวจย 6 ภาพประกอบท 2-1 พนทปาชายเลน ในป พ.ศ. 2518–2547 12 ภาพประกอบท 2-2 การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของพนทปาชายเลน 24 ภาพประกอบท 2-3 กระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 28 ภาพประกอบท 3-1 แผนผงการพฒนากระบวนการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการ

แบบมสวนรวมของทมวจยชมชนและการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน

63

ภาพประกอบท 3-2 การวางแปลงส ารวจตวอยางของไมใหญ ไมหนม และกลาไม 64 ภาพประกอบท 3-3 แผนทแสดงแปลงตวอยางส ารวจปรมาณไม 65 ภาพประกอบท 3-4 แผนทภาพถายทางอากาศบานโคกพยอมและปาชายเลนชมชน

โคกพยอม 65

ภาพประกอบท 4-1 พนธไมในปาชายเลนชมชนโคกพยอม ต าบลละง อ าเภอละง จงหวดสตล

84

ภาพประกอบท 4-2 ขอมลสภาพทางสงคมและเศรษฐกจของกลมตวอยาง 93 ภาพประกอบท 4-3 สญลกษณทมวจยปป 148 ภาพประกอบท 5-1 สรปกระบวนการและผลการวจย 159 ภาพประกอบท 5-2 ปรมาณของตนไมทงหมด 161 ภาพประกอบท 5-3 ความหนาแนนของตนไมทงหมด 161 ภาพประกอบท 5-4 สรปมลคาปรมาณไมทงหมดจากราคาตลาดทองถน 161 ภาพประกอบท 5-5 สรปมลคาสทธทงหมดของการใชประโยชนดานการเกบผลผลต

ของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน 162

บทท 1

บทน ำ

2

1.1 ทมำและควำมส ำคญของปญหำ

ปาชายเลนเปนระบบนเวศทสรางบรการทางระบบนเวศทเออประโยชนนานปการใหกบมนษย ปาชายเลนมบรการทางนเวศทง 4 ดาน ไดแก ดานการจดหา (provisioning services) เชน สตวนา เนอไม ไมฟน ถาน วสดสาหรบกอสราง วตถดบตางๆ เปนตน ดานการควบคมดแลใหเกดความสมาเสมอของระบบตางๆ (regulating services) เชน การปองกนพนทชายฝงทะเลจากคลนลมแรง ชวยในการบรรเทาหรอลดความรนแรงของพายกอนทจะขนสฝงมใหเกดความเสยหายอยางรนแรงแกทอยอาศยและพนททากนของชาวบานทตงถนฐานอยบรเวณใกลเคยง ชวยกรองของเสยทเกดจากโรงงานอตสาหกรรม มใหไหลลงสทะเล สรางความเสยหายแกสตวนาและระบบนเวศในบรเวณชายฝงได ปองกนการกดเซาะพงทลายของดน เปนตน ดานวฒนธรรม (cultural services) เชน การทองเทยว สนทรยภาพ จตวญญาณ ศาสนา เปนตน ดานการสนบสนนระบบอนๆ (supporting services) เชน การรกษากาลงการผลตของประมงชายฝงและนอกฝงใหมศกยภาพทสมาเสมอโดยตลอด เปนแหลงทอยอาศย แหลงอาหาร และแหลงอนบาลของสตวนาทมคณคาทางเศรษฐกจ ปาชายเลนยงมบทบาทหนาทในการรกษาความสมดลของระบบนเวศ โดยทาหนาทเชอมโยงระหวางระบบนเวศในทะเลและระบบนเวศในบก ปรมาณอนทรยวตถทผลตโดยพชในปาชายเลนจะเปนแหลงอาหารทสาคญสาหรบการดารงชวตของสงมชวตในระบบนเวศปาชายเลนและระบบนเวศอน ๆ ชวยเพมพนทตามชายฝง เพราะระบบรากของไมปาชายเลนจะชวยในการทบถมของเลนโคลน ทาใหเกดดนเลนงอกใหมอยเสมอ เปนตน ปาชายเลนจงนบเปนระบบนเวศทมคณคามากระบบหนง (UNEP-WCMC, 2006; สนท อกษรแกว, 2541)

ประเทศไทยมพนทปาชายเลนมากเปนอนดบ 9 ของประเทศในเขตรอนแถบเอเชย กระจายตวตามชายฝงของ 24 จงหวด พนทความยาวชายฝงทงหมดประมาณ 2,614 กโลเมตร เปนพนทปาชายเลนรอยละ 36 ของความยาวชายฝงทงหมด ในอดตปาชายเลนมความอดมสมบรณมาก ในป พ.ศ. 2504 มเนอทปาชายเลนทงหมดประมาณ 2,299,375 ไร แตในป 2547 ปาชายเลนทวประเทศลดลงเหลอเพยง 1,458,174.53 ไร (กรมปาไม, 2551) เทานน เนองจากปญหาหลายประการ เชน การเพาะเลยงชายฝงโดยเฉพาะอยางยงการทานากง การขยายตวของแหลงชมชน อตสาหกรรม เกษตรกรรม และกจกรรมอนอกหลายประเภทซงเจรญเตบโตและขยายพนทอยางไรขอบเขตไปสบรเวณชายฝงทะเลโดยเฉพาะในพนทปาชายเลน จนทาใหพนทปาชายเลนลดลงอยางรวดเรวและเปนไปอยางรนแรงจนนาวตก

สาเหตของการบกรกและทาลายพนทปาชายเลนจนสงผลกระทบใหพนทปาชายเลนมปรมาณลดลงนน ตามแนวความคดในทางเศรษฐศาสตรมองวา ทรพยากรปาชายเลนเปนของฟรไมมราคา เปนทรพยสนสวนรวม (common property) ทใคร ๆ สามารถเขาไปใชประโยชน ใครมากอนกไดผลประโยชนไปกอน เพราะตางกเกรงวาหากปลอยใหหลงเหลออยในวนขางหนา ผอนจะไดประโยชนจากทรพยากรปาชายเลนนน ลกษณะดงกลาวสงผลใหเกดการใชประโยชนจากปาชายเลนมมากจนไมสามารถฟนฟสภาพความสมบรณไดทน (สมพร อศวลานนท, 2538) การขาดประสทธภาพในการจดการปาชายเลน ทาใหเกดการลดลงของปาชายเลนมาโดยตลอด แมวาทผานมาในอดต รฐไดใชมาตรการทางกฎหมายโดยการออกกฎระเบยบและขอบงคบตาง ๆ เพอให

3

ประชาชนถอปฏบตในการรกษาคมครองพนทปาชายเลนมาตงแต ป 2456 ดงปรากฏในกฎหมายทเกยวของ เชน พระราชบญญตการเดนเรอในนานนาไทย พ.ศ. 2456 และทเปนระเบยบและขอบงคบโดยตรง เชน มตคณะรฐมนตรทเกยวกบการใชพนทปาชายเลน ระหวางวนท 27 มถนายน 2521 จนถงวนท 7 กรกฎาคม 2541 ม 19 ฉบบ ถงแมวาในป 2547 พนทปาชายเลนจะมปรมาณเพมมากขน แตกยงนบวาเพมขนนอยมาก

การใชมาตรการทางกฎหมายเพยงอยางเดยว ไมสามารถยบยงการลดลงของปาชายเลนได จงจาเปนตองนามาตรการตาง ๆ มาใชรวมกน เชน แนวความคดของการจดการปาชายเลนทใหความสนใจตอพฤตกรรมมนษยในการใชประโยชนจากปาชายเลน ดงนนภาครฐ ภาคเอกชน และประชาชน จงควรตนตวและใหรวมมอกนในการจดการปาชายเลน เนนการแกปญหาทตวคน คอ การสรางจตสานกในการจดการปาชายเลน โดยการสรางความตระหนกและเหนคณคาของทรพยากรปาชายเลนใหกบชมชน เพอหาแนวทางการจดการทยงยน ทาใหชมชนทราบถงประโยชนและความสาคญของปาชายเลน และมความตระหนกตอการใชทรพยากรปาชายเลน

ชมชนโคกพยอม ตาบลละง อาเภอละง จงหวดสตล เปนอกหนงชมชนทในอดตประชาชนมการใชประโยชนจากปาชายเลนในพนท จนเกดปญหาการลดจานวนลงของพนทปาชายเลน แตในปจจบนชมชนมการจดการปาชายเลนเกดขน ดวยหลายสถานการณททาใหเกดการรวมกลมของชมชนในการจดการปาชายเลน ไดแก การเกดปญหาของชมชนซงเปนหมบานทอยไกลจากหมบานอน ทาใหไมคอยไดรบการจดสรรโอกาสและสทธทพงไดจากรฐจงทาใหชมชนเกดแรงบนดาลใจและ มมานะในการพสจนตนเอง เพอใหสามารถสรางความเปนธรรมในการจดสรรงบประมาณและสาธารณปโภคทจาเปนจากภาครฐ อนเปนเหตผลหลกในการขอแยกหมบาน โดยเรมจากการเลยงแพะในปาชายเลนทหมดอายสมปทาน พรอมกบออมเงน 30 บาท เพอรวมกลมคนในชมชนใหไดกอน จากนนทางกลมแกนนาไดรวมเรยนรเกยวกบการจดการปาชมชนจากองคกรพฒนาเอกชนและองคกรในชมชน กจกรรมททางกลมไดกระทาตอเนอง คอ การปลกปาชายเลนโดยการเชญภาครฐมารวมปลกปาทดแทนในวนสาคญ และปลกปาทดแทนสรางเปนปาชมชน ทาใหหนวยงานสวนราชการเหนความสาคญและเขามามสวนรวมสนบสนนกจกรรมของชมชนมากขน จงทาใหชมชนมกลมดแลปาชายเลนเกดขน มการตงคณะกรรมการปาชายเลนขนเพอบรหารจดการและกาหนดกฎเกณฑการใชประโยชนจากปาชายเลน และมการตงกลมอาชพประมงพนบาน โดยการเลยงปลาในกระชงบรเวณปาชายเลน จนในทสดชาวชมชนไดรบชยชนะในการแยกหมบานดวยความสาเรจจากกจกรรมทไดกระทามา (เสร จยพรก และกรณรว เกงกลภพ, 2549) และผลจากการรวมกลมปลกปาชายเลนเปนปาชมชนดงกลาว ทาใหปาชายเลนมความอดมสมบรณมากขนกลายเปนระบบนเวศปาชายเลนทสาคญทกอใหเกดประโยชนทางตรงและทางออม อกทงยงทาใหชมชนมรายไดและมแหลงอาหารจากทรพยากรปาชายเลนอกดวย นอกจากนจากการทชมชนมความเขมแขงในการรวมตวกนเพอประกอบกจกรรมในการจดการทรพยากรธรรมชาตปาชายเลน ทาใหในป พ.ศ. 2549 ไดรบรางวล “ลกโลกสเขยว ครงท 8”

อยางไรกตาม กระบวนการเรยนรของชมชนทไมหยดนง นามาสความตองการในการเรยนรถงคณคาของปาชายเลนทกลมไดรวมกนดแลรกษา ซงเครองมอทสาคญทสามารถใชสรางกระบวนการเรยนรไดอกเครองมอหนง คอ การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรโดยการมสวนรวม

4

ซงจะเปนการสรางกระบวนการเรยนรในการจดการปาชายเลน ขอมลทไดจากการประเมนมลคาทางดานเศรษฐศาสตรของปาชายเลนยงสามารถนามาใชในการจดการทรพยากรปาชายเลนใหมประสทธภาพในทางเศรษฐศาสตรยงขนตอไปอกดวย

การสรางกระบวนการเรยนรโดยการใชการวจยทางดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรนน นบเปนกระบวนการใหมทยงไมคอยมการดาเนนการมากนก ประกอบกบทชมชนมศกยภาพและเปนผทไดแสดงความสนใจทตองการจะเรยนรในกระบวนการ ซงเมอชมชนไดมารวมวจยเรยนรแลว คาดวานาจะสามารถเสรมสรางศกยภาพในดานการจดการปาชายเลนดวยชมชนเองใหดยงขน นาไปสความตระหนก และเหนคณคาของปาชายเลน รวมทงเปนแบบอยางสชมชนอน ๆ ทสนใจในการใชเครองมอทางดานเศรษฐศาสตรในการจดการปาชายเลนของตนเองได และในอนาคตขอมลทางดานเศรษฐศาสตรทชมชนรวมกนประเมนมลคายงสามารถใชเปนขอมลพนฐานในการตดสนใจดาเนนนโยบาย อกทงยงสามารถนาขอมลมลคาเบองตนของปาชายเลนไปวเคราะหตนทนผลประโยชนของโครงการพฒนาตาง ๆ ทเกดขนในชมชนของตนเองตอไปได โดยผวจยไดตงคาถามในการวจยไวดงน

1. มลคาทางดานเศรษฐศาสตรของปาชายเลนในชมชนโคกพยอมทสามารถประเมนไดในรปตวเงนมมลคาเทาไร

2. การประเมนมลคาทางดานเศรษฐศาสตรของปาชายเลนโดยการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมสามารถสรางกระบวนการเรยนรดานการทาวจยและดานเศรษฐศาสตรสงแวดลอมในชมชนไดอยางไรบาง

1.2 วตถประสงคของกำรวจย

1. เพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของบรการทางนเวศบางประการของปาชายเลนในชมชนโคกพยอม โดยการมสวนรวมของชมชน

2. เพอสงเสรมศกยภาพการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรแบบมสวนรวมใหกบชมชนโคกพยอม

1.3 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1. ทราบถงลกษณะการใชประโยชนจากปาชายเลนโคกพยอม เพอนาไปเปนแนวทางในการ

จดการทรพยากรปาชายเลนอยางเกดประโยชนสงสดในพนทศกษา 2. ทราบถงมลคาเบองตนของปาชายเลนชมชนโคกพยอมทแสดงออกมาในรปของตวเงน ซง

ขอมลทไดสามารถนาไปใชในการวเคราะหตนทนผลประโยชนของโครงการตางๆ ทอาจเกดขนในพนทศกษาได และทาใหชมชนเกดความรสกเปนเจาของ นาไปสความตระหนกและเหนคณคาของทรพยากรปาชายเลนในพนทของตนเอง

3. เพมศกยภาพและแนวคดใหชมชนโคกพยอมในการเรยนรการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม โดยเฉพาะอยางยงในดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน ทาใหชมชน

5

เขาใจทรพยากรโดยใชหลกการทางเศรษฐศาสตรสงแวดลอม มองเหนประโยชนรอบดานทงประโยชนทางตรงและทางออม รวมทงคณคาทไมใชประโยชน ซงนาไปสการเพมศกยภาพการจดการปาชายเลนโดยชมชนมสวนรวมมากยงขน

4. รปแบบการสรางกระบวนการเรยนรในครงน สามารถเปนตวแบบในการนาไปใชสรางการเรยนรใหกบชมชนอนๆ ตอไปได ตลอดจนชมชนโคกพยอมเองสามารถเปนตวอยางในพนทอนๆ ในเรองการจดการปาชายเลนโดยกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมของชมชน

1.4 ขอบเขตของกำรวจย

ขอบเขตดานพนท

การประเมนในครงนจะประเมนมลคาปาชายเลนทชมชนหมท 18 บานโคกพยอมเปนผดแลรกษา โดยมพนททงหมดประมาณ 1,250 ไร ในตาบลละง อาเภอละง จงหวดสตล

ขอบเขตดานเนอหา

สงเสรมศกยภาพการมสวนรวมและการเรยนรของชมชนในการประเมนมลคาจากประโยชนจากปาชายเลนทสามารถประเมนได (ตามขอมลทมอย ) ไดแก การใชประโยชนทางตรง ประกอบดวย การใชประโยชนเนอไม การใชประโยชนดานอนทไมใชเนอไม เชน สตวนา เปนตน การทองเทยวและการศกษาวจย การใชประโยชนทางออม ประกอบดวย การดดซบกาซคารบอนไดออกไซด และการเปนแหลงทอยอาศยเพาะฟกและอนบาลสตวนา

ขอบเขตดานเวลา

ระยะเวลาในการเกบขอมลเพอการวจยอยระหวางเดอนมถนายน 2552 ถง พฤษภาคม 2554

1.5 กรอบแนวคดกำรวจย

การวจยครงน เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) ซงทาการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรปาชายเลน โดยใชวธการประเมนมลคาการใชประโยชนทางตรง โดยดาเนนการวจยรวมกบทมวจยชมชนในทกขนตอน ไดแก การตงทมวจยชมชนและโจทยการวจย การแลกเปลยนความรทางดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร การสรางเครองมอในการวจย การเกบขอมล การวเคราะหขอมล และการรบผลประโยชนจากผลการวจย โดยคาดวาผลจากงานวจยจะชวยสรางความตระหนกและความสาคญของทรพยากรปาชายเลน และนาไปสการจดการทรพยากรปาชายเลนอยางมประสทธภาพและยงยนตอไปได โดยมกรอบแนวคดในการวจยดงแสดงในภาพประกอบท 1-1

6

ภาพประกอบ 1-1 กรอบแนวคดและขนตอนในการวจย

ทมวจยชมชน - ทกษะในการทาวจย - ความร เขาใจ ทางดานเศรษฐศาสตรสงแวดลอม

ชมชน - มลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน - ความตระหนกในการใชประโยชนจากปาชายเลน

การประเมนมลคาปรมาณไม

การประเมนมลคาการใชประโยชนจากปาชายเลน

ดานผลผลตของปาชายเลนและผลผลตดานการประมง

การประเมนมลคา การทองเทยวและ

ทศนศกษา

การประเมนมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด

การประเมนมลคาการเพาะพนธสตวนา

กระบวน กำร

เรยนร

ปฏบต

สรปกำรเรยนร

พฒนำยกระดบควำมร

ไดรบควำมรใหม

องคกรภำยนอก - สถานพฒนาทรพยากร ปาชายเลนท 36 อาเภอทาแพ จงหวดสตล

ทมวจย - ผวจย - ทมวจยชมชน

การมสวนรวมในการสารวจปรมาณไม ในปาชายเลน

การมสวนรวมในการสรางทมวจยชมชน โจทยวจย และสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

การมสวนรวมวางแผนการนาผลการวจยไปใชประโยชน

การมสวนรวมในการเรยนรการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร

การมสวนรวมในการสราง เครองมอในการวจย

การมสวนรวมในการศกษา ขอมลพนฐานของชมชน

การมสวนรวมในการเกบขอมล

การมสวนรวมวเคราะหขอมล

7

1.6 ขอจ ำกดของงำนวจย

งานวจยในครงนมจดประสงคทสาคญสองประเดนหลกคกน ไดแก การใหชมชนสามารถประเมนมลคาทรพยากรในทองถนไดดวยตวเอง ทงนเพราะผวจยไดเลงเหนวา การวจยทผวจยเขาไปดาเนนการประเมนมลคาใหกบชมชน และเมอไดมลคาแลวกเพยงแตนาเสนอตอชมชนใหรบร แตเมอนกวจยออกจากพนทชาวบานกยงคงไมไดเรยนรอะไรเพมเตม เปนเหตผลทขบเคลอนงานวจยชนน อยางไรกตาม ในกระบวนการสรางการเรยนรใหกบชมชนและการประเมนมลคารวมกน กยงมขอจากดตางๆ หลายประการ ซงผวจยพบวา ในกระบวนการเชงแนวคด ชมชนสามารถทจะเขาใจแนวคดในการประเมนมลคาไดเปนอยางด แตในการวเคราะหขอมลโดยตองใชโปรแกรมคอมพวเตอร หรอการอานการเขยน จะเปนทกษะทจากดสาหรบชมชน เนองจากพนฐานเดมในดานดงกลาวของชมชนมอยนอย ซงอาจจะทาใหทกษะทตองการพฒนาหรอสรางเสรมในดานดงกลาว ยงเปนขอจากดอย

นอกจากน เทาทงบประมาณและเวลาทมอย ทาใหทมวจยไมสามารถประเมนมลคาของปาชายเลนโคกพยอมในอกหลายๆ ดานได และยงมมลคาจากประโยชนทสาคญๆ อกหลายประการของปาชายเลนทยงไมไดมการประเมนมลคาในครงน เชน มลคาดานการปองกนชายฝง มลคาดานการปองกนความเสยหายจากลมพายและคลน มลคาจากการประมงนอกชายฝงจากสตวนาทมการพงพาปาชายเลนในชวงในชวงหนงของวงจรชวต เปนตน ดงนน หากจะมการนามลคาในการประเมนมลคาในครงนไปใชในการเปรยบเทยบกบกจกรรมทางเลอกอนในการใชประโยชนพนทปาชายเลน จงควรพงระลกถงวา มลคาทไดนเปนเพยงมลคาขนตาเทานน

8

9

บทท 2

การทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

10

ส ำหรบในบทน ผวจยจะน ำเสนอผลกำรศกษำและทบทวนเอกสำรและงำนวจยทเกยวของกบกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน โดยจะเรมจำกประเดนเกยวกบปำชำยเลนไวเปนล ำดบแรก ซงจะประกอบดวย ควำมรทวไปของปำชำยเลน ควำมส ำคญและประโยชนของปำชำยเลน ปญหำและผลกระทบจำกกำรท ำลำยปำชำยเลน รวมถงนโยบำยและแผนในกำรจดกำรปำชำยเลนทผำนมำ จำกนนจะเปนกำรสรปแนวคดทำงทฤษฎเกยวกบกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรเพอใหเขำใจถงหลกกำรและแนวคดในกำรประเมนมลคำ กอนจะกลำวถงกระบวนกำรเรยนรของชมชนและกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวม นอกจำกน ผวจยขอน ำเสนอขอมลทวไปของพนทศกษำและปำชำยเลนชมชนโคกพยอมจำกกำรทบทวนเอกสำรไวในบทนดวย และทำยสดจะน ำเสนอเกยวกบงำนวจยทเกยวของกบกำรศกษำในครงน

2.1 ความรทวไปของปาชายเลน ในหวขอนผวจยจะกลำวถง ควำมหมำยของปำชำยเลน สถำนกำรณทรพยำกรปำชำยเลน

พชและสตวในปำชำยเลน เพอใหเขำใจควำมรเบองตนเกยวกบปำชำยเลน โดยมรำยละเอยดดงตอไปน

2.1.1 ความหมายของปาชายเลน

ค ำวำ ปำชำยเลนมรำกศพทมำจำกค ำวำ “mangue”(โกงกำง) ในประเทศอฟรกำตะวนตก เซเนกล แกมเบย และกน ชำวโปรตเกสไดประยกตน ำค ำนมำใชในศตวรรษท 15 และเผยแพรไปทวโลก ภำยหลงชำวสเปนน ำไปใชเปนค ำวำ mangle หรอ manglar ค ำวำ mangrove ในภำษำองกฤษเปนอนพนธของค ำในภำษำโปรตเกสและสเปนซงมควำมหมำยวำ พมหรอกอไมทท ำจำกโกงกำงหรอเตมไปดวยโกงกำง (Vanucci, 1989 อำงถงใน Macintosh and Ashton, 2002)

มผใหควำมจ ำกดควำมของค ำวำปำชำยเลนไวหลำยทำน ในทนผวจยจะยกตวอยำงพอสงเขป เชน A.F.W Schimper (1903 อำงถงใน สนท อกษรแกว, 2541) ไดใหควำมหมำยปำ ชำยเลนไววำ สงคมพชทขนอยตำมบรเวณชำยฝงทะเล ปำกแมน ำหรออำว ซงเปนบรเวณทมระดบน ำทะเลทวมถงในชวงทน ำทะเลขนสงสด สวน L.V.Du (1962 อำงถงใน สนท แกวอกษร, 2541) ใหควำมหมำยปำชำยเลนไว 2 ประกำรคอ ประกำรแรก หมำยถง สงคมพชทประกอบดวยพนธไมหลำยชนดหลำยสกล และเปนพวกทมใบเขยวตลอดป (Evergreen species) ซงมลกษณะทำงสรรวทยำและควำมตองกำรสงแวดลอมทคลำยกน และประกำรทสอง หมำยถง กลมของสงคมพชทขนอยบรเวณปำกอำว ชำยฝงทะเลบรเวณเขตรอน (tropical region) ซงสวนใหญประกอบดวยพนธไมสกลโกงกำง (Rhizophora) เปนไมส ำคญและมไมตระกลอนปะปนอยบำง

สวน McKee (1996) ไดใหค ำจ ำกดควำมของค ำวำปำชำยเลนทคลำยคลงกน โดยกลำววำ ค ำวำ “mangrove” หมำยถง กำรรวมกลมของพชเขตรอนและไมพมทเจรญเตบโตอยในเขตทมน ำขนลง โดยประกอบดวยพชประมำณ 40-50 ชนดในประมำณ 16 สกล และยงไดอำงถงเกณฑของ Tomlinson (1986 อำงถงใน McKee, 1996) ในกำรพจำรณำวำชนดพชใดทเปนพชปำชำยเลนอยำงแทจรง ซงประกอบดวยกำรมลกษณะของสงแวดลอมของปำชำยเลนอยำงครบถวน มบทบำท

11

ส ำคญในโครงสรำงสงคมพชและมควำมสำมำรถในกำรสรำงหมไมชนดเดยวกน ลกษณะทำงกำยภำพและสณฐำนวทยำทปรบตวเขำกบถนทอยได และมลกษณะทแยกขำดจำกพชบกอยำงชดเจน โดยสรปปำชำยเลนจงเปนค ำทใชอธบำยกลมของพชหลำยชนดทปรบตวใหเขำกบถนทอยอำศยทมลกษณะชนแฉะและมควำมกรอย

Balaji and Gross (2006) กลำวถงควำมหมำยของปำชำยเลนใน 2 รปแบบ 1) ควำมหมำยในรปแบบทแคบ หมำยถง พชไมผลดใบในหลำยสกลของพชชนสงทไมมควำมเกยวของกน พชเหลำนเตบโตเปนไมพมหรอ sympodial trees ซงเตบโตในเขตทมน ำทะเลทวมถงและบรเวณพนทชมน ำของเขตรอนชนหรอกงรอนชน 2) ในควำมหมำยทกวำง หมำยถง สงคมของพชปำทมทงพชและสตวน ำกรอยหรอน ำเคม เนองจำกปจจยทไมมชวตทมลกษณะแปรผนสง เชน สภำพดนแบบอนนทรย ควำมเคมทสงและแปรผน ตลอดจนกำรขนและลงของระดบน ำตลอดเวลำ ท ำใหพชและสตวทพบในปำชำยเลนมควำมสำมำรถในกำรปรบตวสง

จำกค ำจ ำกดควำมขำงตน จะเหนวำกำรใหควำมหมำยเปนไปในลกษณะทคลำยคลงกน กลำวคอ ปำชำยเลนเปนกลมสงคมพชทขนอยบรเวณปำกอำว หรอบรเวณชำยฝงทะเลทมน ำทะเลขนลงตำมชวงเวลำ โดยบำงทำนอำจขยำยควำมเพมเตมเรองของลกษณะพนธพชทพบในปำชำยเลนใหชดเจนมำกขน ดงนน ผวจยจงสรปค ำจ ำกดควำมของปำชำยเลนวำ คอ กลมสงคมพชทประกอบดวยพนธไมหลำยชนดโดยเฉพำะอยำงยงไมในสกลโกงกำง (Rhizophora) ซงมอยมำกทสด และมกพบเจรญเตบโตในบรเวณปำกอำวหรอชำยฝงทะเลทมกำรขนลงของน ำทะเล

2.1.2 สถานการณทรพยากรปาชายเลน

สถำนกำรณกำรเปลยนแปลงพนททรพยำกรปำชำยเลนมแนวโนมลดลงทวโลก (FAO, 2007) ส ำหรบทรพยำกรปำชำยเลนของประเทศไทยมแนวโนมลดลงจำกในอดตทเคยมปำชำยเลนอดมสมบรณกระจำยอยทวไปตำมแนวชำยฝง จำกกำรเปรยบเทยบขอมลในป พ.ศ. 2504 และ 2539 พบวำ จำกพนทปำชำยเลนของประเทศไทยซงมอยกวำ 2.22 ลำนไรในป 2504 พบวำพนทปำชำยเลนเหลอเพยง 1.05 ลำนไรในป 2539 อนมสำเหตมำจำกกำรพฒนำทรวดเรวจนท ำใหเกดกำรเปลยนแปลงน ำพนทปำชำยเลนไปปรบเปนพนทอตสำหกรรม แหลงชมชน และนำกง จำกขอมลดำวเทยมในป พ.ศ. 2543 พบวำมพนทปำชำยเลนเพมขนเปน 1.49 ลำนไร ซงเปนตวเลขทสงกวำขอมลเดมในป พ.ศ. 2539 เนองจำกมกำรเปลยนแปลงอตรำสวนขอมลดำวเทยมใหมควำมละเอยดมำกขน ท ำใหไมสำมำรถน ำขอมลพนทปำชำยเลนในป พ.ศ. 2543 มำเปรยบเทยบกบขอมลเกำได และจำกขอมลในป พ.ศ. 2547 พบวำมพนทปำชำยเลน 1.58 ลำนไร เพมขนจำกพนทปำชำยเลนในป พ.ศ. 2543 และกรมทรพยำกรทำงทะเลและชำยฝงไดศกษำพนทปำชำยเลนลำสดป 2552 พบวำปำชำยเลนมพนทประมำณ 1.52 ลำนไร (กองตดตำมประเมนผล ส ำนกงำนนโยบำยและแผนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม, 2549 และกรมทรพยำกรทำงทะเลและชำยฝง, 2553) พนทปำชำยเลนในปตำงๆ เหลำนไดแสดงไวในภำพประกอบท 2-1

12

2.1.3 พชและสตวในปาชายเลน

ปำชำยเลนเปนแหลงรวมพชและสตวหลำกหลำยชนดอยรวมกนเปนระบบนเวศ FAO (2007) กลำววำ ปำชำยเลนในเอเชยเปนปำชำยเลนทมควำมหลำกหลำยมำกทสดในโลก โดยมชนดพชในปำชำยเลนมำกกวำ 50 ชนด และมำกกวำบรเวณอนในโลก ตวอยำงพชทมกจะพบโดยทวไปในบรเวณปำชำยเลน เชน โกงกำง แสม เสมด โปรงแดง ถวขำว สำหรำย เปนตน ในสวนของสตวทอยในบรเวณปำชำยเลน สำมำรถแบงได 5 ชนด ไดแก (1) ปลำในปำชำยเลน เชน ปลำกระบอก ปลำกะพง ปลำนวลจนทร ปลำตน เปนตน (2) กงทพบในปำชำยเลน เชน กงแชบวย กงกลำด ำ กงกำมกรำม เปนตน (3) ปทพบในปำชำยเลน เชน ปแสม ปกำมดำบ ปด ำ เปนตน (4) หอยทพบในปำชำยเลน เชน หอยเจดย หอยขนก หอยนำงรม เปนตน (5) นกและสตวอนๆ นกในปำชำยเลน เชน นกยำงควำย นกยำงกรอก นกหวโต นกเหยยวไคท เปนตน สวนสตวเลยงลกดวยนมทพบในปำ ชำยเลน เชน คำงคำว ลงกง นำก แมวปำ เปนตน สตวเลอยคลำนและครงบกครงน ำ เชน ง กงกำ เตำ จระเข เปนตน นอกจำกน มแมลงในปำชำยเลน เชน ผเสอกลำงคน หนอนผเสอ ผเสอหนอนกอ แมลงปกแขง ยง รน เพลย เปนตน (ณฏฐำรตน ปภำวสทธ และคณะ, 2546)

ภำพประกอบท 2-1 พนทปำชำยเลน ในป พ.ศ. 2518–2547 ทมำ : กองตดตำมประเมน ผลส ำนกงำนนโยบำยและแผนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม (2549 : หนำ 140)

13

2.2 ความส าคญและประโยชนของปาชายเลน ปำชำยเลนมควำมส ำคญและเปนระบบนเวศทมประโยชนมำก เพรำะปำชำยเลนเปนทรวม

ของพช สตวน ำ และสตวบก อกทงมควำมส ำคญและเปนประโยชนตอกำรด ำรงชวตของมนษยทหลำกหลำยรปแบบ ทงประโยชนทำงตรงและประโยชนทำงออม ดงสรปไดในตำรำงท 2-1

14

ตำรำงท 2-1 ควำมส ำคญและประโยชนของปำชำยเลน

ประโยชนดานตางๆ ของปาชายเลน

รปแบบการใช

ประโยชน

ลกษณะการใชประโยชน

(1) ประโยชนทางตรงดานปาไม

(1.1) ถาน

- ไมโกงกำงน ำมำเผำถำน เพรำะใหควำมรอนสงและปรมำณขเถำต ำ

(1.2) ไมฟน

- ไมฟนน ำมำใชเพอกำรหงตมในกำรด ำรงชวตประจ ำวน

(1.3) ไมเสาเขม

- ไมตำตมและไมโกงกำง มลกษณะเปลำตรง สำมำรถน ำไมมำค ำยนรำงแร และใชค ำยนกำรปลกพชทำงกำรเกษตร

(1.4) แทนนน

- เปลอกของไมโกงกำง เปนแหลงของแทนนน ซงสำมำรถน ำมำใชประโยชนหลำยอยำง เชน ท ำหมกพมพ ท ำส ท ำกำวส ำหรบตดไม ยอมอวน เปนตน

(1.5) การกลนไม

- กำรกลนไมไดจำกกจกรรมกำรเผำถำนไมปำชำยเลน ซงจะไดเปนของเหลวและกำซ โดยเกบไดจำกปลองควนของเตำเผำถำน ผำนกำรกลนในเครองควบแนนจะไดของเหลวเปนน ำถำนรวมเรยกวำกรดไพโรลคเนยส (Pyroligneous acid) ประกอบดวย กรดน ำสม เมทธลแอลกอฮอล และน ำมนดนไม ซงจะไปใชในกำรเกษตรและครวเรอนได

(1.6) การใชไมปาชายเลนเพอประโยชนอนๆ

- ไมแสมและไมตะบนในปำชำยเลนใชในกำรท ำเฟอรนเจอร และไมในปำชำยเลนยงสำมำรถน ำมำใชท ำเครองมอประมง เชน เครองมอจบป หลกส ำหรบเลยงหอยแมลงภ เปนตน - พนธไมในปำชำยเลนใชประโยชนในดำนสมนไพรไดอกดวย เชน โกงกำงใบเลก (Rhizophora apiculata) และโกงกำงใบใหญ (R. mucronata) เปลอกใชตมกบน ำดมยำสมำน แกทองรวง อำเจยน เปลอกต ำใหละเอยดพอกหำมโลหตบำดแผลสดได

(2) ประโยชนทางตรงดานการประมง

(2.1) เปนอาหารของสตวน า

- ปำชำยเลนเปนวงจรโซอำหำร โดยมแพลงกตอนพชและสตวเปนอำหำรแกสงมชวต เชน ปลำ กง เปนตน

(2.2) ทอยอาศยอนบาลสตวน า

- เปนทเพำะฟกระยะตวออนของสตวน ำ เชน หนอนปลอง หอย กง ป เปนตน เนองจำกมอำหำรทส ำคญของสงมชวต

(2.3) ผลผลตการประมง

- สตวน ำสวนใหญทจบบรเวณปำชำยเลน จะเปนจ ำพวกกง เชน กงแชบวย กงกลำด ำ กงตะกำด เปนตน สวนปลำทส ำคญ เชน ปลำกระบอก ปลำกะพงขำว ปลำหมอเทศ ปลำไหลมหนวด ปลำนวลจนทรทะเล เปนตน สวนปจะพบปทะเล ส ำหรบหอยจะพบ หอยด ำ หอยแครง และหอยนำงรม

(3) ประโยชนทางออม

(3.1) ระบบนเวศปา

- เปนแหลงธำตอำหำรพชและสตวรวมทงอนทรยวตถทส ำคญ - เปนแหลงเกบกกตะกอนและกลนกรองควำมสกปรกทมำจำกพนทบกและถกพดพำมำจำกทะเล

15

ประโยชนดานตางๆ ของปาชายเลน

รปแบบการใช

ประโยชน

ลกษณะการใชประโยชน

ของ ป า ช า ยเลน

ชายเลน - เปนแหลงอนบำลสตวน ำวยออน แหลงทอยอำศย กำรสบพนธ วำงไขและหลบภยของสตวน ำและสตวบก - เปนแนวเปลยนและแนวกนชนระหวำงบกกบทะเล - ชวยสรำงสมดลของสภำวะอำกำศและลดควำมรนแรงของปญหำกำรเปลยนแปลงทำงขบวนกำรตำมธรรมชำต - ชวยตำนทำนแรงคลนและแรงลมทกระท ำตอชำยฝงทะเล - เปนแหลงทอยอำศยของชมชนซงเปนวถชวตในกำรไดรบประโยชนจำกกำรจบสตวน ำเปนอำหำร กำรท ำถำนและไมฟน กำรคนหำสมนไพร และกำรพกผอนหยอนใจ - ชวยค ำจนวถตำมธรรมชำตของสงคมชนบทไทยทพงพงอยกบธรรมชำต โดยกำรใชเครองมอทผลตขนเอง เชน เครองมอจบสตวหนำดน - เปนแหลงศกษำเรยนรระบบนเวศปำชำยเลน

(3.2) สงคม และการศกษา

- เปนกำรรวมกลมสรำงควำมเขมแขงในกำรจดกำรปำชำยเลนของชมชน ท ำใหเกดควำมสำมคคในชมชน และจดกำรปำชำยเลนไดอยำงมประสทธภำพมำกทสด - เปนกำรสรำงภมปญญำชำวบำนของชมชนในกำรใชประโยชนจำกปำชำยเลน เชน ภมปญญำในกำรหำปลำบรเวณปำชำยเลน ภมปญญำในกำรท ำผลผลตขนมจำกปำชำยเลน ภมปญญำในกำรเยบจำกจำกตนจำกในปำชำยเลน เปนตน

ทมำ : น ำเนอหำจำก สนท อกษรแกว (2541 : หนำ 11 ถง 28) มำสรำงเปนตำรำงสรปโดยผวจย

2.3 ปญหาและผลกระทบจากการท าลายปาชายเลน กำรท ำลำยปำชำยเลนเพอประโยชนในกจกรรมตำงๆ ท ำใหเกดควำมสญเสยและม

ผลกระทบตอระบบนเวศปำชำยเลนเปนอยำงมำก ผลกระทบของกำรลดลงของปำชำยเลน ไดแก กำรเปลยนแปลงของอณหภมน ำ ปรมำณออกซเจนละลำยน ำลดลง ปรมำณธำตอำหำรลดลง เกดกำรผดปกตของกำรขนลงของน ำทะเลและปรมำณน ำจด กำรตกตะกอนและน ำขนขน ปรมำณสำรพษในน ำ กำรพงทลำยของดน กำรเปลยนแปลงชนด ปรมำณ และลกษณะโครงสรำงของพชและสตวน ำ กำรเปลยนแปลงท ำลำยทอย (habitat) กำรเปลยนแปลงหวงโซอำหำร (food chain) ทเกดขนในระบบนเวศปำชำยเลน และระบบนเวศอนในบรเวณชำยฝงและใกลเคยงปำชำยเลน (สนท อกษรแกว, 2541) ปญหำและผลกระทบจำกกำรท ำลำยปำชำยเลนสำมำรถสรปไดดงตำรำงท 2-2

16

ตำรำงท 2-2 ปญหำและผลกระทบจำกกำรท ำลำยปำชำยเลน

ปญหาการท าลายปาชายเลน ผลกระทบตอปาชายเลน (1) การประมง กำรท ำกำรประมงโดยกำรเปลยนแปลงพนทปำชำยเลนเพอท ำนำกง

- กำรเปดปำเพอท ำนำกง ท ำใหเกดกำรเปลยนแปลงอณหภมน ำเพมขน เนองจำกพนทเปดกวำงและไดรบแสงเตมท - กำรเกดกำรเปลยนแปลงกำรขนลงของน ำทะเล เนองจำกมกำรท ำคนนำกงกนกำรขนลงของน ำทะเล ท ำใหมผลตอควำมเปนอยและกำรเจรญเตบโตของพชและสตวน ำ - ควำมเคมของน ำจะเพมขน เนองจำกอตรำกำรระเหยของน ำสงและกำรลดลงของธำตอำหำรทไดโดยตรงจำกปำชำยเลน เนองจำกขำดเศษไม ใบไมทรวงจำกปำชำยเลนทถกตดไปหมด - กำรพงทลำยของดน เนองจำกไมมปำชำยเลนชวยในกำรปองกน - กำรเปดปำออกหมด เกดกำรลดลงของปรมำณธำตอำหำรจำกปำชำยเลน และจำกกำรกดขวำงกำรขนลงของน ำทะเล น ำจด กำรพงทลำยของดนและน ำเสยทถำยจำกบอเลยงกง จะสงผลกระทบตอกำรสบพนธ กำรเจรญเตบโตของพนธพชและสตวน ำ ซงท ำใหเกดกำรเปลยนแปลงในหวงโซอำหำร และควำมสมดลธรรมชำตของระบบนเวศปำชำยเลนและระบบนเวศใกลเคยง

(2) การท าเหมองแรบรเวณปาชายเลน

- กำรท ำเหมองแรจะตองเปดปำและตกหนำดนออกกอนทจะถงชนแร มลดน ตะกอน และดนทรำยจำกเหมองแรจะถกชะลำงไปทบถมในบรเวณปำชำยเลน และท ำใหน ำขนขน สำรแขวนลอยรวมทงตะกอนทมำจำกเหมองแรททบถมในบรเวณปำชำยเลนและปำกแมน ำจะท ำใหทองน ำตนเขนและเปนกำรสกดกนน ำทะเล ท ำใหกำรขนลงของน ำทะเลไมสะดวกและในทสดจะสงผลตอควำมเปนอยของพชและสตวน ำในบรเวณนน - กำรท ำเหมองแรเปนผลใหปรมำณธำตอำหำรทจะไดจำกกำรผสลำยของเศษไมใบไมและควำมอดมสมบรณของดนลดลง

(3) การท าการเกษตรบรเวณปาชายเลน กำรท ำกำรเกษตรบรเวณปำชำยเลนโดยเฉพำะกำรปลกขำว

- กำรท ำพนทเกษตรตองมกำรขดคนดนกนน ำเคม จนท ำใหน ำทะเลไมสำมำรถขนลงได เปนสำเหตใหปำชำยเลนหลงคนดนตำยและหมดสภำพควำมเปนปำ ในขณะเดยวกนคนดนกจะสกดกนน ำจดทจะลงสปำชำยเลน ซงมสวนท ำใหสภำพของน ำเคมซงเคยพอเหมำะกบกำรเจรญเตบโตของพชและสตวน ำเปลยนไป - กำรใชสำรเคมในรปของปย หรอยำปรำบศตรพช เมอถกระบำยไปสปำชำยเลนและแหลงน ำใกลเคยง ท ำใหเกดผลกระทบตอพนธพชและสตวน ำทอำศยอยในปำชำยเลน

(4) การขยายตวของแหลงชมชนบรเวณ ปาชายเลน

- เกดกำรปลดปลอยสงปฏกลตำงๆ จำกทอยอำศยลงสแหลงน ำกอใหเกดควำมเนำเหมน - ท ำใหปรมำณออกซเจนในน ำลดลงท ำใหเกดกำซไขเนำทงในน ำและในโคลนกอใหเกดอนตรำยตอพชและสตวน ำ

(5) การอตสาหกรรม - โรงงำนทไมมวธกำรก ำจดน ำเสยทดพอจะปลอยน ำเสยและของเสยลงสปำชำยเลนและชำยฝงทะเลบรเวณใกลเคยง ท ำใหน ำเนำเสย และควำมเนำเสยมผลตอกำรเพมขนอยำงรวดเรวของแพลงก

17

ปญหาการท าลายปาชายเลน ผลกระทบตอปาชายเลน ตอนพช ท ำใหเกดขปลำวำฬ (red tide) แพรกระจำยไปทวบรเวณชำยฝงและในทะเล ท ำใหเปนอนตรำยตอสงมชวตทอยในระบบนเวศ

(6) กจกรรมอนๆ บรเวณปาชายเลน เชน กำรสรำงถนน กำรท ำนำเกลอ

- กำรสรำงถนนจะท ำใหเกดกำรสกดกนกำรขนลงของน ำทะเลท ำใหปำชำยเลนหมดสภำพ พชและสตวในปำชำยเลนตำย - กำรท ำนำเกลอโดยตดไมปำชำยเลนออกหมดท ำใหเกดผลเสยตอปำไมและสตวน ำโดยตรง

ทมำ : น ำเนอหำจำก สนท อกษรแกว (2541 : หนำ 193 ถง 198) มำสรำงเปนตำรำงสรปโดยผวจย

2.4 นโยบายและแผนในการจดการปาชายเลนทผานมา ปำชำยเลนเปนทรพยำกรหนงทภำครฐ ภำคเอกชน และประชำชนใหควำมส ำคญเปนอยำง

มำก โดยจะเหนไดวำคณะรฐมนตรไดมมตทเกยวของกบกำรจดกำรปำชำยเลนหลำยครง ทส ำคญไดแกมตคณะรฐมนตรเมอวนท 4 มถนำยน พ.ศ. 2534 ใหมกำรปลกปำชำยเลนปละ 50,000 ไร ในระหวำงป พ.ศ. 2535-2539 แตผลกำรด ำเนนกำรไมประสบผลส ำเรจเทำทควร กลำวคอ ด ำเนนกำรปลกปำไดเพยง 81,377.50 ไร เนองจำกประสบปญหำในกำรจดกำรปำชำยเลน เชน กำรถมทะเลเพอพฒนำเปนแหลงอตสำหกรรมขนำดใหญ กำรพฒนำพนทชำยฝงเปนแหลงทองเทยว กำรสรำงแหลงชมชน เปนตน มตคณะรฐมนตรวนท 23 กรกฎำคม พ.ศ. 2534 หำมใชประโยชนจำกปำชำยเลนโดยเดดขำด ซงมผลใหกำรสมปทำนปำชำยเลนสนสดลงในป พ.ศ. 2546 และสมปทำนเหมองแรในปำชำยเลนหมดลงในป พ.ศ. 2547 แตมตคณะรฐมนตรวนท 23 กรกฎำคม พ.ศ. 2534 ยงมปญหำในทำงปฏบตอย ดงนน ในป พ.ศ. 2543 คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 22 สงหำคม และ 17 ตลำคม พ.ศ. 2543 เหนชอบในกรอบแนวทำงกำรจดกำรปำชำยเลนทส ำคญ เชน ก ำหนดปำชำยเลนเปนพนทปำอนรกษ หำมไมใหมกำรใชประโยชนในลกษณะกำรใหสมปทำนอกตอไป สวนพนทยงไมหมดอำยสมปทำนใหใชพนทจนหมดอำยสญญำและยกเลก ส ำหรบผทอำศยในพนทอนญำตใหอยตอไปอก 15 ป ยกเวนกรณเดยวคอ ทำเทยบเรอทยงตองใหบรกำรประชำชน (กองตดตำมประเมนผล ส ำนกงำนนโยบำยและแผนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม, 2549)

ทงนผวจยไดสรปสำระส ำคญของมตของคณะรฐมนตรมมตในเรองกำรจดกำรทรพยำกรปำชำยเลน ตงแต ป พ.ศ. 2521 ถงป พ.ศ. 2543 ดงแสดงในตำรำงท 2-3

18

ตำรำงท 2-3 มตคณะรฐมนตรทเกยวของกบปำชำยเลน ตงแตป 2521 ถงป 2543

วน เดอน ป มตคณะรฐมนตรทเกยวของกบเรองปาชายเลน 27 มถนายน พ.ศ. 2521 - อนญำตใหสรำงทำเทยบเรอประมง และตดถนนผำนพนทปำชำยเลนไปยงทำเทยบเรอ 19 สงหาคม พ.ศ. 2523 - อนมตปำสงวนแหงชำตในปำชำยเลนสำมำรถใชประโยชนพนทปำชำยเลนได 29 มถนายน พ.ศ. 2525 - ผอนผนไมน ำมตคณะรฐมนตร เมอวนท 19 สงหำคม พ.ศ. 2523 เกยวกบมำตรกำรกำร

ใชประโยชนในปำชำยเลน มำใชบงคบแกกรณทมสวนรำชกำรตำงๆ เขำใชประโยชนในปำ ชำยเลนทเปนปำสงวนแหงชำตเทำทจ ำเปน และใหมกำรก ำหนดขอบเขตไวโดยชดเจน

1 มนาคม พ.ศ. 2526

- เรงใหกรมปำไมและกรมพฒนำทดนก ำหนดพนทและจดแบงพนทบรเวณปำชำยเลน - ใหส ำนกงำนคณะกรรมกำรสงแวดลอมแหงชำต จดใหมกำรเผยแพรควำมร เกยวกบกำรอนรกษปำชำยเลน เพอใหสำมำรถใชแกปญหำไดอยำงถกตอง โดยใหมมหำวทยำลยตำงๆ ใหกำรสนบสนนทำงดำนวชำกำร

1 พฤษภาคม พ.ศ. 2527

- ก ำหนดเขตกำรใชพนทปำชำยเลนใหแนนอน ซงอำจจะก ำหนดเปน 3 เขต คอ เขตสงวน เขตอนรกษ และเขตพฒนำและใหกฎหมำยรองรบ - สงเสรมและเรงรดใหมกำรศกษำวจยระบบนเวศอยำงสมบรณเพอใหทรำบขอมลพนฐำนของสงตำงๆ ทมอยในวงจรระบบนเวศวทยำปำชำยเลน - ใหมกำรฟนฟสภำพปำชำยเลน โดยกำรสงเสรมกำรปลกสรำงปำชำยเลนใหมำกขน

15 ธนวาคม พ.ศ. 2530

- มมตเหนชอบดวยกบแนวทำงและผลกำรจ ำแนกเขตกำรใชประโยชนทดนปำชำยเลนเปน เขตอนรกษ และเขตเศรษฐกจ

1 สงหาคม พ.ศ. 2532

- รกษำพนทปำชำยเลนทเหลออยในปจจบนไวใหไดทงหมดและฟนฟสภำพปำชำยเลนตลอดแนวชำยฝงทะเลและบรเวณหำดเลนงอกใหม

6 กมภาพนธ พ.ศ. 2533

- ปองกนและปรำบปรำมกำรบกรกปำชำยเลนและรณรงคใหประชำชนเขำใจถงควำมส ำคญของปำชำยเลนรวมทงใหควำมเหนชอบมำตรกำรเพอแกไขกำรบกรกทดนในปำชำยเลน

27 กมภาพนธ พ.ศ. 2533

- ใหบรรจแผนพฒนำปำชำยเลนไวในแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต - จดท ำแผนปฏบตในเรองกำรจดกำรและกำรใชประโยชนพนทปำชำยเลนระดบจงหวด - สนบสนนใหหนวยงำนของรฐใชประโยชนภำพถำยจำกดำวเทยมในกำรวจยและกำรจดกำรทรพยำกรใหเตมสมรรถนะ - เรงรดใหมกำรปลกปำชำยเลนโดยเลอกพนธไมทเหมำะสมกบสภำพแวดลอมและระบบนเวศและสงเสรมกำรอนรกษพนธไม - ใหจดตงศนยรวบรวมขอมลเกยวกบระบบนเวศปำชำยเลนระดบประเทศขนในส ำนกงำนคณะกรรมกำรวจยแหงชำต ใหระดบภมภำคและระดบทองถน มสวนรวมในกำรอนรกษและพฒนำทรพยำกรปำชำยเลน - ใหเพมอตรำก ำลงและงบประมำณในดำนกำรจดกำรทรพยำกรปำชำยเลนโดยใหรบขอสงเกตและขอเสนอแนะของหนวยงำนตำงๆ ไปพจำรณำด ำเนนกำรดวย

4 มถนายน พ.ศ. 2534

- ใหมกำรจดท ำแผนกำรจดกำรปำชำยเลนระดบจงหวด - ใหมกำรท ำเครองหมำยแสดงแนวเขตพนทปำชำยเลน - ใหมกำรปลกปำชำยเลนและกำรจดท ำแหลงผลตเมลดพนธไม - จดกำรปองกนกำรบกรกพนทปำชำยเลนและประชำสมพนธ - กำรจดกำรระบบกำรตดตำมและตรวจสอบกำรด ำเนนงำนดำนปำชำยเลนตำมมตคณะกรรมกำรกลนกรองฝำยเศรษฐกจ

19

วน เดอน ป มตคณะรฐมนตรทเกยวของกบเรองปาชายเลน 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2534 - ใหระงบกำรใชประโยชนในพนทปำชำยเลนโดยเดดขำด

- ธนำคำรพำณชยระงบกำรใหสนเชอแกโครงกำรตำงๆ ทจะเปนกำรบกรกท ำลำยพนทในเขตปำชำยเลน

17 กมภาพนธ พ.ศ.2535 - ด ำเนนกำรรกษำฟนฟปำชำยเลน 27 เมษายน พ.ศ. 2536 - ก ำหนดไมใหมกำรขยำยทำเทยบเรอ 19 พฤศจกายน พ.ศ. 2539 - ยกเลกสมปทำนปำชำยเลน

- ใหอนรกษฟนฟปำชำยเลน 15 กรกฎาคม พ.ศ.2540 - พฒนำพนทชำยฝงภำคใต

- ก ำหนดกำรใชทดนปำชำยเลน - ฟนฟบรณะแหลงทองเทยว

17 ตลาคม พ.ศ. 2543 - ฟนฟปำชำยเลนและอนรกษปำชำยเลนอยำงยงยน ทมำ : กองตดตำมประเมนผล ส ำนกงำนนโยบำยและแผนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม (2549 : หนำ 88

และ139) และกรมทรพยำกรทำงทะเลและชำยฝง (2551) มำสรำงเปนตำรำงสรปโดยผวจย

แมวำจำกมตรฐมนตรในกำรจดกำรปำชำยเลนดงกลำวจะแสดงใหเหนถงควำมพยำยำมของรฐบำลในกำรแกปญหำปำชำยเลนกตำม แตยงมปญหำอปสรรคบำงประกำรในกำรจดกำรปำชำยเลน ยกตวอยำงเชน

(1) ปญหาความขดแยงระหวางรฐกบชมชนในการจดการปาชายเลน งำนวจยของ สกร พชผกหวำน (2541) ไดศกษำปญหำควำมขดแยงกำรจดกำรปำชำยเลนระหวำงชำวบำนกบโครงกำรของรฐ ในพนทต ำบลบำงชน อ ำเภอขลง จงหวดจนทบร พบวำสำเหตทท ำใหเกดควำมขดแยงนนเกดจำกกำรทนโยบำยโครงกำรพฒนำพนทปำชำยเลนภำคตะวนออกไมสำมำรถตอบสนองควำมตองกำรของชำวบำนได เพรำะชำวบำนมควำมตองกำรใชทรพยำกรธรรมชำตในทองถน แตฐำนคตของนโยบำยตองกำรรกษำไวซงทรพยำกรธรรมชำต จงเปนควำมตองกำรทสวนทำงกน และควำมขดแยงเกดจำกกำรปฏบตงำนของเจำหนำท มงเนนกำรปฏบตใหเปนไปตำมระเบยบมำกจนเกนไป ขำดควำมยดหยน สงทส ำคญคอขำดควำมเขำใจในพฤตกรรมของชำวบำน จงท ำใหเกดผลกระทบตอกำรใชประโยชนจำกปำชำยเลนของชำวบำนจนกระทงน ำไปสกำรทชำวบำนไมยอมรบบทบำทของเจำหนำท

(2) ปญหาอปสรรคของกฎหมายในการคมครองและอนรกษปาชายเลนไมสามารถปฏบตได โดยงำนวจยของ พชญสน ศรสวสด (2549) ซงศกษำมำตรกำรทำงกฎหมำยในกำรคมครองและอนรกษปำชำยเลน พบวำประเทศไทยยงไมมมำตรกำรทำงกฎหมำยโดยตรงและยงไมสำมำรถน ำมำใชไดกบปำชำยเลนในทกพนท โดยเฉพำะอยำงยงพนทปำชำยเลนทวไปทมไดอยในเขตปำสงวนแหงชำตและมไดอยในเขตอทยำนแหงชำต รวมถงพนทงอกใหมดวย ท ำใหปำชำยเลนลดลงอยำงตอเนองมำตลอด และแมรฐบำลจะพยำยำมแกปญหำปำชำยเลนโดยกำรมนโยบำยซงอยในรปของมตคณะรฐมนตร เพอมำแกปญหำเฉพำะเรอง แตทำยทสดปญหำกไมสำมำรถแกไขได แตยงมกำรบกรกปำชำยเลนอยำงตอเนองเพรำะมตคณะรฐมนตรมผลในกำรท ำงำนของเจำหนำทเทำนน แตไมมผลตอกำรใชนโยบำยกบประชำชน ประกอบกบนโยบำยทมนนไมมควำมตอเนอง เนองจำก

20

กำรหมนเวยนปรบเปลยนของรฐบำลสงผลใหกำรปฏบตหนำทของหนวยงำนทเกยวของในกำรคมครองและอนรกษปำชำยเลนปฏบตหนำทโดยไมมควำมตอเนอง และยงพบวำนโยบำยของรฐยงขำดแนวคดในกำรวำงแผนพฒนำและกำรจดกำรปำชำยเลน ตลอดจนขำดกำรมสวนรวมของประชำชนในกำรจดกำรปำชำยเลน

จำกกำรทบทวนเอกสำรทเกยวของกบควำมรทวไปของปำชำยเลน ควำมส ำคญ ปญหำ ผลกระทบ และนโยบำยของรฐในกำรแกปญหำ ท ำใหเหนภำพทชดเจนของควำมส ำคญของปำชำยเลนทมตอมนษยในดำนของสนคำและบรกำรตำงๆ ของระบบนเวศ รวมถงคณคำดำนสงคมและวฒนธรรมดวย แตถงแมวำปำชำยเลนจะมควำมส ำคญและมคณประโยชนมำกมำย พนทปำชำยเลนกยงคงลดลงและถกน ำไปใชประโยชนอยำงอนอยำงตอเนอง ซงในมมมองของเศรษฐศำสตรสงแวดลอมอำจสรปไดวำมสำเหตมำจำกกำรทมลคำของปำชำยเลนทเปนทรบทรำบกนนนไมไดสะทอนถงคณคำทแทจรงทปำชำยเลนใหกบสงคม ท ำใหมลคำของปำชำยเลนไมไดถกน ำเขำไปพจำรณำเปรยบเทยบในกำรเลอกตดสนใจเมอตองมกำรน ำพนทปำชำยเลนไปใชประโยชนอยำงอน กำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรจงเปนแนวคดหนงทจะสำมำรถน ำมำใชเพอใหเกดกำรสะทอนคณคำทแทจรงของทรพยำกรแมไมใชทงหมดแตเปนเพยงบำงสวน กยงดกวำไมมมลคำเลย ซงผวจยจะกลำวถงแนวคดดงกลำวในหวขอถดไป

2.5 แนวคดทางทฤษฎเกยวกบการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร เศรษฐศำสตรสงแวดลอมไมใชเปนเรองเกยวกบเงนทองหรอกำรแสวงหำก ำไรสงสดหำกแต

เกยวกบเรองของประโยชนทำงสงคมและตนทนทำงสงคม ทงนมจดมงหมำยเพอจะน ำควำมสขสมบรณ (welfare) มำสประชำชนทำมกลำงควำมเปนอยและสงแวดลอมทดขน กำรใชเหตผลทำงเศรษฐศำสตรจะเปนเครองมอททรงพลงอยำงยงในกำรกระตนใหผคนทกวงกำรเขำมำรวมในกำรคมครองธรรมชำตและสงแวดลอม (ปรชำ เปยมพงศสำนต, 2542)

2.5.1 มลคาทางเศรษฐศาสตรท งหมด นกเศรษฐศำสตรสงแวดลอมมควำมคดวำ ในกำรประเมนมลคำทำงสงแวดลอมตองมอง

อยำงรอบดำน มองใหเหนมลคำทงหมดของสงแวดลอม ไม ใชมองดำนเดยว ดวยเหตผลนนกเศรษฐศำสตรสงแวดลอมไดพฒนำแนวคดหนงขนมำ คอ มลคำทำงเศรษฐกจทงหมด หรอ total economic value (TEV) ซงจะชวยใหเรำรถงมลคำทำงเศรษฐกจประเภทตำงๆ ของทรพยำกรธรรมชำตทงหมด

มลคำทำงเศรษฐกจทงหมด (TEV) ประกอบดวยมลคำส ำหรบกำรใชประโยชน (use value) และมลคำส ำหรบกำรไมใชประโยชน (passive use value) (ปรชำ เปยมพงศสำนต, 2542)

2.5.1.1 มลคาส าหรบการใชประโยชน (Use value)

(1) มลคาการใชประโยชนโดยตรง (Direct use value) มลคำทเกดจำกกำรใชประโยชนผลผลตของทรพยำกรและบรกำรของสงแวดลอม เชน รำยไดจำกกำรท ำปำไม กำร

21

ทองเทยว เปนตน โดยประโยชนทำงตรงนนเปนประโยชนทมนษยใชจำกทรพยำกรธรรมชำตทงในดำนอปโภคและบรโภคของทรพยำกร

(2) มลคาการใชประโยชนทางออม (Indirect use value) ทรพยำกรปำไมมคำเนองจำกมประโยชนส ำหรบกำรใชประโยชนทำงออม เชน กำรมควำมส ำคญในกำรกกเกบคำรบอน เปนตน โดยประโยชนทำงออมนนเปนประโยชนททรพยำกรธรรมชำตท ำหนำทของตนเองในกำรใหบรกำรตอมนษยและสงแวดลอม

(3) มลคาการใชประโยชนส าหรบอนาคต (Option use value) บำงสงบำงอยำงเรำยงไมใชประโยชนในวนน แตเรำจะเกบไวเพอใชในอนำคต ในทำงเศรษฐศำสตร option value มควำมหมำยโดยเฉพำะคอ เนนกำรอนรกษทรพยำกรโดยเกบเอำไวเพอใชในวนขำงหนำ ซงมลคำกำรใชประโยชนส ำหรบอนำคต Stefano Pagiola (2004) ไดจ ำแนกมลคำกำรใชประโยชน 2 แบบ คอ มลคำเพอตนเองและมลคำเพอลกหลำน

2.5.1.2 มลคาส าหรบการไมใชประโยชน (Passive use value)

มลคาของการด ารงอยของธรรมชาต (Existence value) มลคำแบบนสะทอนใหเหนถงควำมชอบ (preference) ของคนเรำทเนนเรองควำมหวงใยในธรรมชำต กำรเคำรพสทธของพชพรรณ สตวปำ และสรรพชวตทงหลำยในโลกธรรมชำต ควำมชอบและคำนยมเหลำนอำจมวตถประสงค เ พอประโยชนของมนษย เอง (anthropocentrism) แตกอำจมลกษณะของ ecocentrism ดวย คอ เรำอนรกษทรพยำกรไมใชเพอประโยชนของตวเรำ แตเปนเพอประโยชนของธรรมชำตเพอใหระบบนเวศด ำรงอยไดอยำงมศกดศรและมควำมสขสมบรณ

2.5.2 เทคนคการประเมนมลคาทางสงแวดลอม

กำรวเครำะหมลคำทำงเศรษฐกจทงหมด (TEV) ของสงแวดลอมและทรพยำกรธรรมชำตนบวำสอดคลองกบกระแสของสงแวดลอมนยมในยคปจจบน (environmentalism) ซงใหควำมส ำคญสงแกกำรอนรกษ ไมวำจะเปนกำรตดสนใจของรฐ หรอคำนยมของประชำชน แตกอนนเรำเนนแตคำนยมทเปนของคนรนปจจบน ซงคอนขำงมองแตเรองผลประโยชนทำงเศรษฐกจและธรกจเฉพำะหนำระยะสนๆ ปจจบนนเรำเรมค ำนงถงประโยชนและตนทนทตกอยแกคนรนอนำคตมำกขน นนคอ มองเหนควำมยตธรรมระหวำงคน 2 รน (intergenerational justice) เมอเปนเชนน กำรประเมนมลคำทำงสงแวดลอมจงไมอำจจ ำกดอยแตเรองควำมชอบและคำนยมของคนรนปจจบนไดเลย กำรประเมนมลคำตองครอบคลมไปถงคำของอนำคตหลำยๆ ดำนดวย กำรท ำเชนนเทำกบวำเปนกำรน ำเอำกลไกกำรคดบำงอยำงมำใสในกำรวเครำะห เพอมผลชวยใหคนรนปจจบนมองไปขำงหนำในระยะยำวไกลและมบทบำทในกำรปกปองคมครองประโยชนของคนรนอนำคต รวมทงคมครองสงแวดลอมในอนำคตดวย (ปรชำ เปยมพงศสำนต, 2542)

เศรษฐศำสตรสงแวดลอมไดพฒนำและปรบปรงเทคนคกำรประเมนมลคำทำงสงแวดลอมอยำงรอบดำนใหดขนอยตลอดเวลำ โดยเทคนคกำรประเมนคำทำงสงแวดลอมสำมำรถวเครำะหตำมหลกกำรของ Environmental Economic Programme (EEP, 2003 อำงถงใน เสำวลกษณ รงตะวนเรองศร, 2549) ไดดงน

22

2.5.2.1 การประเมนมลคาโดยใชราคาตลาด (Market price techniques)

เปนกำรใชขอมลจำกกำรส ำรวจจำกผผลตและผบรโภค โดยกำรปรบขอมลใหเหมำะสม ประเมนโดยอำศยรำคำตลำด ซงเปนกำรวดกำรเปลยนแปลงทำงกำยภำพทเกดข น แลวค ำนวณออกมำเปนมลคำของตวเงน เชน วธกำรวดกำรเปลยนแปลงของผลตภำพ (changes-in-productivity approach) ซงรำคำตลำดสะทอนถงควำมพงพอใจของผบรโภคไดอยำงชดเจน แตมกจะตองมกำรปรบรำคำทบดเบอนไปใหถกตอง

2.5.2.2 การประเมนมลคาโดยใชราคาของสนคาขางเคยง (Surrogate market price techniques)

ในกรณทผลกระทบสงแวดลอมนนไมมรำคำตลำด จงใชวธกำรประเมนจำกรำคำของสนคำหรอบรกำรอน ซงมวธตำงๆ เชน วธ Travel cost method วธกำรนนยมใชในกำรประเมนอปสงคของประโยชนของปำไมดำนนนทนำกำร โดยใชขอมลจำกกำรส ำรวจตนทนคำใชจำยจรง เชน คำเดนทำง คำทพก เปนตน และใชขอมลคำเสยโอกำสของเวลำทใชในกำรเดนทำงไปและกลบจำกสถำนททองเทยว วธ Hedonic pricing ใชในกำรประเมนกำรท ำไมทมตอรำคำของอสงหำรมทรพยเพอทอยอำศยและพำณชย โดยใชวธกำรทำงสถตเพอหำควำมสมพนธระหวำงรำคำของสนคำทซอขำยในตลำดกบกำรเปลยนแปลงของระดบคณภำพสงแวดลอม วธ Substitute goods ใชรำคำตลำดของสนคำทดแทนเพอประเมนผลประโยชนทไมมรำคำตลำด โดยใชกบอะไรกไดทมสนคำทดแทนสนคำจำกปำไมทตองกำรจะประเมน

2.5.2.3 การประเมนทใชฟงกชนการผลต (Production function approaches)

วธกำรประเมนทใชฟงกชนกำรผลตโดยวดจำกกำรเปลยนแปลงผลผลต (Input-output หรอ dose-response) ซงใชขอมลทำงกำยภำพทสำมำรถบอกควำมสมพนธระหวำงระดบคณภำพของผลประโยชนทไมมรำคำตลำดกบระดบคณภำพของผลผลตของสนคำและบรกำรทมรำคำตลำด ยกตวอยำงเชน กำรศกษำผลกระทบของกำรตดไมทสงผลกระทบตอสตวปำ เปนตน

2.5.2.4 การวดความพงพอใจดวยการสมภาษณ (Stated preference)

วธกำรวดควำมพงพอใจดวยกำรสมภำษณ (Stated preference) เปนวธกำรประเมนมลคำสงแวดลอมจำกกำรสมภำษณสอบถำมควำมพงพอใจของประชำชน ทจะจำยเพอจะรกษำหรอปรบปรงคณภำพสงแวดลอมใหดขน โดยมกำรสรำงสถำนกำรณจ ำลอง (Hypothetical scenario) เกยวกบสถำนกำรณปจจบนของกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมทตองกำรประเมน และสถำนกำรณทมกำรออกมำตรกำรใหมเพอมำแกไขปญหำทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมนนๆ (สจตรำ วำสนำด ำรงด และปยสทธ เอยมอทธพล, 2551)

2.5.2.5 การประเมนทใชราคาตนทน (Cost-based approaches)

วธกำรประเมนทใชรำคำตนทน (Cost-based approaches) สำมำรถใชขอมลเกยวกบตนทนทใชในกำรบ ำรงรกษำ ปองกน หรอทดแทนสนคำและบรกำรจำกปำไม ยกตวอยำงเชน วธ

23

Replacement cost เปนกำรประเมนมลคำสงแวดลอมจำกกำรตองน ำสนคำหรอบรกำรมำทดแทนสนคำหรอบรกำรเดมทเสอมสภำพหรอถกท ำลำยไป วธ Preventive expenditure เปนกำรประเมนมลคำสงแวดลอมโดยวดจำกคำใชจำยทคำดวำจะเกดขนจำกกำรทผไดรบผลกระทบจะตองด ำเนนกำรอยำงใดอยำงหนง เพอปองกนไมใหเกดผลกระทบ หรอลดผลกระทบใหนอยลง

ดงนนมลคำทำงเศรษฐศำสตรทงหมดและเทคนควธกำรในกำรประเมนมลคำสำมำรถแสดงไดดงภำพประกอบท 2-2

2.6 กระบวนการเรยนรของชมชน กระบวนกำรเรยนรทมพลงและเปนทยอมรบไดวำเกดกำรเรยนรขนจรงคอ กำรเรยนรท

น ำไปสกำรเปลยนแปลง (transformative learning) ทงดำนควำมร เจตคต และทกษะ หรอกลำวอกนยหนง คอ กำรเปลยนแปลงในวธคด ระบบคณคำ และกำรปฏบต ขอควรพจำรณำกคอ ผลกำรเปลยนแปลงทเกดขนนอำจไมสำมำรถใหควำมหมำยและขยำยผลได หำกไมพจำรณำถงสภำวะแวดลอมหรอบรบทของชมชนทมพลวตและสมพนธกบวถของชมชน (ปำรชำต วลยเสถยร, 2549) ดงนน กำรท ำงำนกบชมชนควรพจำรณำบรบทและฐำนของชมชนเดม ทงนกำรท ำงำนดำนกำรพฒนำชมชนในอดตมกจะไมพจำรณำฐำนเดมของชมชนลกซงมำกนก อำจเพรำะดวยเหตผลกำรวเครำะหแบบใชปญหำเปนฐำน (problem-based) หรอกำรมองวำชมชนชนบทลำหลง ซงเปนกำรตอกย ำควำมไมมนใจใหกบชมชนมำกยงขน กลำวคอ มแตปญหำควำมยำกไรทตองพงพำและคอยรบควำมชวยเหลอจำกภำยนอก

กำรเรยนรทส ำคญของชมชน คอ กำรกลบมำทบทวนตนเองถงศกยภำพและฐำนทนของชมชนในดำนตำงๆ ซงปรำกฏวำทกชมชนมของด สงด และคนดอยมำกมำย ท ำใหชมชนพจำรณำวถกำรด ำรงชวตของตนไดอยำงรเนอรตวและรทน

ลกษณะของทนชมชน ไดแก ทนทำงกำยภำพ ทนมนษย ทนทำงสงคม และทนภำยนอก (ปำรชำต วลยเสถยร, 2549) โดยมรำยละเอยดดงตอไปน

24

ภำพประกอบท 2-2 กำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของพนทปำชำยเลน

ทมำ : ดดแปลงจำก Barbier (1994 อำงถงใน สนนทำ สวรรโณดม และคณะ, 2541 : หนำ 16) และ Stefano Pagiola (2004 : หนำ 8)

มลคำกำรใชทำงตรง (direct use values)

มลคำกำรใชประโยชนทำงออม (indirect use values or functional values)

มลคำในอนำคต (option values)

- เพอตนเอง - เพอชนรนหลง

มลคำคงอย (existence

values)

ประโยชนทางตรง - consumption use value เชน ปลำ ไมฟน - non-consumption use value เชน กำรทองเทยว - มลคำกำรศกษำวจย

ประโยชนทางออม - กำรปองกนน ำทวม - กำรปองกนพำย - กำรรกษำผลผลตประมง - แหลงเพำะพนธทำงประมง

วธการประเมน - market price techniques - TCM - CVM

วธการประเมน - คำผลกระทบกำรผลตทค ำนวณจำกกำรใชแบบจ ำลองกำยภำพ ชวภำพและกำรใชแบบจ ำลองฟงกชนกำรผลต - คำใชจำยทดแทน - คำเสยโอกำส

วธการประเมน - CVM

วธการประเมน - CVM

มลคำทำงเศรษฐศำสตรทงหมด total economic value (TEV)

มลคำทมกำรใช (use values) มลคำจำกกำรมไดใช (passive use)

25

2.6.1.1 ทนทางกายภาพ

(1) มทรพยากรธรรมชาต ดน น า ปา ซงมควำมหลำกหลำยของระบบนเวศอ ำนวยประโยชนใหแกคนในชมชนไดพงพำอำศยประโยชนทเกยวกบปจจยพนฐำน ไดแก อำหำร ยำ วสดเพอทอยอำศยและเครองใชในชวตประจ ำวน

(2) มทดนเปนของตนเอง มควำมมนคงในกำรอยอำศยและกำรประกอบอำชพกำรเกษตร

(3) มพ นทสาธารณะ ไดแก ทดนสำธำรณะ ปำ ท ำเลเลยงสตว ทชมชนก ำหนดกตกำกำรใชประโยชนรวมกน

2.6.1.2 ทนมนษย

(1) ผร ภมปญญา และองคความร พนทในกำรศกษำทกชมชนมทนในลกษณะของผร องคควำมร และภมปญญำ ทงเกำทงใหม ในลกษณะองคควำมรทเปนควำมรของผรแตละคน และองคควำมรของกลมเรยนรในเรองตำงๆ ซงเปนผทไดรบกำรยอมรบในควำมรอบรซงสวนใหญเปนประสบกำรณจำกกำรปฏบตดวยตนเองและน ำมำเผยแพรสสมำชกชมชนและผสนใจ

(2) ผน า/กลมแกนน า เปนทนมนษยทมควำมส ำคญยง และเปนเงอนไขส ำคญตอควำมส ำเรจในกำรขบเคลอนงำนพฒนำของชมชนมำโดยตลอดทกยคทกสมย ซงสำมำรถแบงประเภทของผน ำ ไดแก ผน ำทำงศำสนำ เชน พระสงฆ เปนตน ผน ำชมชน เชน ผน ำในชมชน แกนน ำในชมชน เปนตน และผน ำทำงกำร เชน สมำชกองคกำรบรหำรสวนต ำบล ก ำนน ผใหญบำน เปนตน

(3) ทกษะความสามารถของผน า/กลมแกนน า ไดแก ผน ำทำงควำมคด ท ำเปน แกปญหำได มควำมคดสรำงสรรค ชแนวทำงไดชดเจน ปฏบตไดจรง และผน ำทำงกำรจดกำร/กำรปฏบต เชน มทกษะในกำรจดกำรเงน ท ำบญช มควำมรบผดชอบและปฏบตงำนรวมกนเปนทม มควำมโปรงใส เปนตน

2.6.1.3 ทนทางสงคม

(1) ความสมพนธทางเครอญาตและกลมชาตพนธ ซงชมชนทมลกษณะควำมสมพนธทำงเครอญำต มกำรเกำะเกยวกนทำงชำตพนธและวฒนธรรมเดยวกน จะมควำมสมครสมำนสำมคคกนเปนพนฐำน ซงจะเออตอควำมรวมมอรวมใจกนในกำรท ำกจกรรมตำงๆ

(2) ภมปญญาทองถนและองคความร ควำมเชอ จำรต ประเพณและวฒนธรรม มอยหลำยลกษณะทงในชวตประจ ำวน และระบบกำรผลต

(3) กลม เครอขาย องคกรในชมชน ทกชมชนมกลม องคกร และเครอขำย ทเปนกลมตำมระบบกำรจดกำรของชมชนทมมำแตเดม เชน กลมอำสำสมครสำธำรณสข กลมผสงอำย กลมออมทรพย กลมแมบำน กลมเยำวชน เปนตน

(4) แหลงเรยนร แหลงเรยนรจ ำแนกไดเปนแหลงเรยนรตำมธรรมชำต และแหลงเรยนรตำมกจกรรมตำงๆ ของชมชน

26

(5) สถาบนทางสงคม สถำบนทำงสงคมทตงอยในชมชน เชน วด มสยด โรงเรยน องคกรปกครองสวนทองถน

2.6.1.4 ทนภายนอก

กำรมองคกรเครอขำยหรอหนวยงำนทใหกำรสนบสนน และทส ำคญตองมกำรสนบสนนอยำงตอเนอง เพรำะจะสงผลใหชมชน/โครงกำรมกำรด ำเนนงำน มบทเรยนกำรท ำงำนอยำงตอเนอง มควำมรวมมอ และมกำรขยำยผลตอไปได ซงองคกรเครอขำยหรอหนวยงำนทใหกำรสนบสนนน แบงออกเปน 2 ประเภทคอ หนวยงำนภำครฐและองคกรภำคเอกชน/องคกรพฒนำเอกชน หนวยงำนเหลำนสวนใหญจะมบทบำทหลกๆ ทคลำยคลงกนคอ กำรใหกำรสนบสนนดำนงบประมำณ กำรสงเสรมทำงวชำกำร กำรฝกอบรม กำรสงเสรมอำชพ กำรจดตงกลมอำชพ และกำรสนบสนนเครองมอ/เทคโนโลยตำงๆ แกชมชน

แตทนส ำคญทองคกรพฒนำเอกชนสวนใหญใหกบชมชน คอ กำรจดประกำย แนวคดกำรพฒนำ ไดแก แนวคดเรองกำรพงตนเอง กำรมสวนรวม กำรรวมกลม/องคกร กำรคดวเครำะหปญหำแนวทำงแกไข และทส ำคญองคกรพฒนำเอกชนเปนปจจยกระตนส ำคญทท ำใหเกดกำรสรำงกลมขององคกรชมชน

2.7 การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม กำรพฒนำหรอกำรแกปญหำทเกดขนในชมชน โดยใหคนทอยกบปญหำในชมชนเปน

ศนยกลำงตอง ท ำใหมกำรรวมกลมรวมพลง เพอด ำเนนกำรแกไขปญหำอยำงเปนระบบ ซงตองอำศยควำมรวมมอจำกนกวชำกำรและนกพฒนำจำกภำยนอกชมชน โดยใชกระบวนกำรเรยนร เพอน ำไปสเปำหมำยกำรพฒนำขดควำมสำมำรถของคนทอยกบปญหำ

กำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวม (participatory action research : PAR) ซงเปนวธกำรทนำจะเหมำะสมทสดส ำหรบกำรพฒนำ หรอแกปญหำของคนทอยกบปญหำในบรบทของชมชน โดยมผเกยวของอยำงนอย 3 ฝำย ไดแก

1) ชำวบำน อนประกอบดวย แกนน ำ กลมผทอยกบปญหำ 2) นกพฒนำทมภำรกจในชมชน ทงทมำจำกหนวยงำนภำครฐ หนวยงำนพฒนำเอกชน

หรอจำกองคกรศำสนำกำรกศลตำงๆ 3) นกวชำกำรทเปนนกวจย ผตองกำรแสวงหำองคควำมรแบบใหม เพอแกปญหำตำงๆ ใน

ชมชน

ทงสำมฝำยรวมใชกระบวนกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวม เพอท ำใหเกดกระบวนกำรเรยนร ท ำใหเกดกำรพฒนำขดควำมสำมำรถในกำรวเครำะหและจดกำรแกปญหำของกลมผทอยกบปญหำใหประสบควำมส ำเรจอยำงยงยน (สทธณฐ ประพทธนตสำร, 2546) ดงภำพประกอบท 2-3

27

2.7.1 ข นตอนการวจยปฏบตการแบบมสวนรวม

สชำดำ ทวสทธ (ม.ป.ป. อำงถงใน ปำรชำต วลยเสถยร 2542) ไดอธบำยขนตอนกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวมวำ ม 5 ขนตอน ซงเปนขนตอนทผสมผสำนแนวคดของกำรจดกำรชมชน และกำรเรยนรปญหำของชมชนเขำดวยกน โดยมรำยละเอยดดงน

(1) ระยะกอนท าการวจย (pre-research phase) มขนตอน ดงน

(1.1) กำรคดเลอกชมชนและกำรเขำถงชมชน (1.2) กำรบรณำกำรตววจยเขำกบชมชน (1.3) กำรส ำรวจขอมลเบองตนของชมชน (1.4) กำรแพรแนวคด PAR แกชมชน

28

ภำพประกอบท 2-3 กระบวนกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวม

ทมำ : สทธณฐ ประพทธนตสำร (2546 : หนำ 81)

- นกวจย/พฒนำท ำควำมชดเจนในวตถประสงค - เขำใจในบรบทปญหำ - เขำหำแกนน ำ

- ทบทวนแนวคด - ศกษำขอมลมอสอง - พบปะไมเปนทำงกำร

- เขำใจบรบทปญหำ - นกวจย/นกพฒนำ และแกนน ำเขำใจบทบำท

- รวมกลมไมเปนทำงกำร - วเครำะหปญหำ - วเครำะหสำเหต - วเครำะหทำงแก

- วธกำรประชมกลม - วธกำรวเครำะหปญหำ สำเหตและจดโครงสรำงปญหำ - วธกำรเกบ/ใชขอมล

- ไดปญหำทตองกำรแกไข - ไดองคควำมรเกยวกบปญหำและโครงสรำงปญหำ - เหนแนวทำงแกไข

- รวมกลมไมเปนทำงกำร - วเครำะหทำงแกในเชงรปธรรม - แปลทำงแกสแผนปฏบต

- วธกำรประชมกลม - วธกำรวเครำะหศกยภำพ/ขอจ ำกดชมชน - เทคนคกำรผลกดนแผน

- ไดแผนชมชน - ไดแผนประสำนภำยนอก - ไดขอผกพน

กจกรรม วธการ ผลลพธ

- ปฏบตตำมแผนชมชนและแผนประสำนภำยนอก - กำรจดกำรอปสรรคและขอขดแยง - กำรถอดประสบกำรณ

- วธวำงแผนปฏบต - วธกำรจดกำร - วธแกไขขอขดแยง - วธกำรถอดประสบกำรณเงอนไขควำมส ำเรจ และควำมลมเหลวของกำรปฏบต

- ไดควำมส ำเรจ/ลมเหลวในกำรแกไข - ไดควำมรเกยวกบปญหำ/กำรแกไข - ไดควำมสำมำรถของหนสวนในกำรแกปญหำ

รวมใจ

รวมคด

รวมปฏบต

รวมรบ

ประโยชน

29

(2) ระยะของการท าวจย (research phase)

(2.1) กำรศกษำวเครำะหปญหำรวมกบชมชน (2.2) กำรฝกอบรมทมวจยทองถน (2.3) กำรวเครำะหปญหำทอำจจะเกดขนในกระบวนกำร PAR และก ำหนดแนวทำงแกไข (2.4) กำรออกแบบกำรวจยและกำรเกบรวบรวมขอมล (2.5) กำรวเครำะหขอมล (2.6) กำรน ำเสนอขอมลตอทประชมหมบำน

(3) ระยะการจดท าแผน (planning phase)

(3.1) กำรอบรมทมงำนวำงแผนทองถน (3.2) กำรก ำหนดโครงกำรหรอกจกรรม (3.3) กำรศกษำควำมเปนไปไดของแผนงำน (3.4) กำรแสวงหำงบประมำณและหนวยงำนทสนบสนน (3.5) กำรวำงแผนเพอตดตำมและประเมนผล

(4) ระยะการน าแผนไปปฏบต (implementation phase)

(4.1) กำรก ำหนดทมงำนปฏบตงำนอำสำสมคร (4.2) กำรอบรมทมงำนปฏบตอำสำสมคร

(5) ระยะการตดตามและประเมนผลการปฏบตงาน (monitoring and evaluation phase)

(5.1) กำรจดตงทมงำนตดตำมและประเมนผลกำรปฏบตงำนของหมบำนขนมำ โดยกำรรบฝกอบรมควำมรและเทคนคในกำรตดตำมประเมนผลโครงกำรอยำงงำยกอนปฏบตงำน

(5.2) ทมงำนตดตำมและประเมนผลจะตองตดตำมกำรท ำงำนของฝำยปฏบตทกระยะวำเปนไปตำมแผนทก ำหนดไวหรอไม บรรลวตถประสงคมำกนอยเพยงใด และทมงำนตดตำมและประเมนผลจะรวบรวมขอมลและผลกำรประเมนเสนอตอทประชมหมบำนรบทรำบ และใหขอคดเหนเพมเตม เพอใหชำวบำนเหนผลงำนทเกดจำกควำมพยำยำมรวมกนของทกฝำยในกำรชวยกนแกไขปญหำของชมชน

2.7.2 เงอนไขทสนบสนนและอปสรรคตอการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

สทธณฐ ประพทธนตสาร (2545) ไดสรปเงอนไขทสนบสนนและอปสรรคตอกำรใชกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวม ในโครงกำรแกปญหำหรอพฒนำในชมชน วำจะเกดขนไดหรอไม ขนอยกบกระบวนกำรเรยนรรวมกนของทกฝำย กำรพฒนำขดควำมสำมำรถของแกนน ำและสมำชกในชมชน รวมถงองคควำมรทเปนประโยชนกบทกฝำยจรงหรอไม และเกดขนมำกนอยเพยงใด ทงหมดนไมไดขนอยกบควำมชดเจนในแนวคด (concept) ยทธศำสตรหรอวธกำรวจยหลก (methodology) และวธกำรในขนปฏบตอยำงเปนระบบเพยงอยำงเดยว แตยงขนอยกบคนทใช

30

กระบวนกำรและขนอยกบลกษณะสถำนกำรณจรงของชมชนดวย ดงนน กำรใชกระบวนกำร PAR ไดจรงตองค ำนงถงและจดกำรเกยวกบเงอนไขและปจจยดงตอไปน

(1) เงอนไขเกยวกบคน

คนทใชในกระบวนกำรประกอบดวยคนนอกชมชนและคนในชมชน คนนอกชมชน เชน นกวชำกำร นกพฒนำ เปนตน ส ำหรบคนในชมชน ไดแก แกนน ำชมชน สมำชกชมชน และบคคลส ำคญในกลม องคกร สถำบนตำงๆ ในระดบหมบำนและต ำบล ซงจะกลำวถงคนในชมชนในหวขอท 3 เงอนไขเกยวกบชมชนและคนในชมชน ในหวขอนกลำวถงเงอนไขเกยวกบคนนอกชมชน คอ นกวชำกำรหรอนกพฒนำ จะตองเขำใจอยำงชดเจนในแนวคด วธกำรและกระบวนกำร PAR และมทกษะกำรน ำไปใช โดยสำมำรถท ำใหเกดขนได คอ

(1.1) กำรสรำงควำมเขำใจรวมกนระหวำงนกวชำกำรและนกพฒนำถงแนวคดและกำรปฏบตตำมแนวทำง PAR ทเปนรปธรรม เชน กำรมกำรทบทวนองคควำมร 2 สวนควบคกน คอ แนวคดเกยวกบกำรพฒนำและกำรวจยแนวใหมกบกำรเชอมโยงแนวคดสภำคปฏบตผำนกำรสมมนำเชงปฏบตกำรรวมกนหลำยครง เปนตน

(1.2) กำรสนบสนนใหนกวชำกำรเพมจดเนนเพอ “กำรปฏบต” หรอ “กำรแกปญหำ” ในชมชนอยำงแทจรงมำกขน (development orientation) ควบคกบกำรท ำใหนกพฒนำเพมจดเนนท “องวชำกำร” คอ คด-ท ำ อยำงเปนระบบ องกบขอมลขอเทจจรง และเรยนรควำมสลบซบซอนของชมชนมำกขน (research orientation)

(2) เงอนไขเกยวกบหนวยงานหรอองคกร

หนวยงำนหรอองคกรทเปนองคกรตนสงกดของนกวชำกำรและนกพฒนำ รวมทงผสนบสนนดำนกำรเงนและงบประมำณส ำหรบโครงกำรพฒนำหรอแกปญหำในชมชนทใช PAR เปนเครองมอทเขำใจและชวยผลกดนใหเกดกำรแกปญหำในชมชนตำมแนวทำงใหมดงกลำวมไมมำกนก แตกไมไดหมำยควำมวำผบรหำรของหนวยงำน/องคกรตำงๆ ไมอยำกเหนภำพกำรแกปญหำอยำงครบวงจร ตรงจด และยงยนเกดขนในสงคมไทย เพยงแตตดขดทยงไมมตวอยำงแหงควำมส ำเรจทเปนรปธรรมในปรมำณทเพยงพอ ตดขดทโครงสรำงของหนวยงำน องคกรขำดควำมคลองตว และตดขดทระบบและระเบยบตำงๆ ทมอยในปจจบนไมเอออ ำนวย ทำงออกทนำจะพอเปนไปไดในสถำนกำรณปจจบน ไดแก

(2.1) หนวยงำน/องคกรทสนบสนนดำนกำรเงนและงบประมำณ เพอกำรวจยและพฒนำ ควรผลกดนใหมกำรใชกำรใชกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวมมำกขนในโครงกำรตำงๆ ทท ำกบชมชน หรอท ำโดยชมชน เพอใหมตวอยำงแหงควำมส ำเรจทเปนรปธรรมในปรมำณทเพมมำกขนอยำงตอเนอง

(2.2) หนวยงำน/องคกรทพอจะมควำมคลองตวยดหยนทงทเปนหนวยงำนวชำกำรทเหนควำมส ำคญของกำรปฏบต หรอกำรพฒนำ (development oriented academic institutions) และหนวยพฒนำทเหนควำมจ ำเปนของกระบวนกำรเรยนร โดยมโครงกำรลกษณะ “น ำรอง” เปด

31

โอกำสใหบคลำกรในสงกดของตนมำมสวนรวมกบกำรพฒนำชมชนในแนวใหมทใชกระบวนกำร PAR ใหมำกขน พรอมกบกำรสนบสนนทกรปแบบทจะท ำได

(3) เงอนไขเกยวกบชมชนและคนในชมชน

ชมชนและผคน/กลมคนตำงๆ ทอยกบปญหำ ถอวำ เปนเงอนไขส ำคญของควำมส ำเรจหรอลมเหลวในกำรใช PAR ในฐำนะเครองมอแกปญหำพฒนำในชมชน ในกำรทจะท ำใหกระบวนกำร PAR มโอกำสประสบควำมส ำเรจมำกขน ควรค ำนงปจจยดงน

(3.1) ในชมชนทมผน ำ/แกนน ำทหลำกหลำย

คนในชมชนมควำมสมพนธดตอกน ไมมใครผกขำดอ ำนำจและผลประโยชนคนเดยว ชมชนมสถำบนทเปนหลกยดโยงผคนไดด เชน มโรงเรยน วด กลม ทำงสงคมดงเดม กลมอำวโส กลมแมบำน กลมเยำวชน ตำงกเกอกลสนบสนนซงกนและกน ผคนไมมแบงเปนฝกฝำยไมมขอขดแยงทหำทำงออกไมได สภำพควำมเปนตวใครตวมนมนอย หรออำจเรยกวำ ชมชนเขมแขง โครงกำรพฒนำแกปญหำทเกดขนในชมชนมกด ำเนนกำรดวยควำมรเรม ดวยกำรแสดงบทบำทหลกของคนในชมชนอยแลว ในกรณ PAR จะประยกตไดงำย และ PAR กจะชวยเพมขดควำมสำมำรถของคนในชมชนทมอยแลวใหมมำกขน โดยนกวชำกำร/นกพฒนำจะเขำไปชวยเปนทปรกษำในกระบวนกำรเรยนร และในกรณนอำจไมจ ำเปนตองมโครงกำรทรเรมโดยนกวชำกำร/นกพฒนำเขำไปด ำเนนงำนในชมชน สวนสงทจ ำเปนคอกำรถอดประสบกำรณเพอขยำยผลไปยงชมชนอนๆ เพอเปนตนแบบชมชนทเขมแขง

(3.2) ชมชนทมลกษณะและสถำนกำรณตรงกนขำมกบชมชนกรณแรกในแทบทกประเดน หรออำจเรยกไดวำเปนชมชนลมสลำย จะเปนชมชนทไมสำมำรถประยกตกระบวนกำร PAR ไดอยำงรำบรนและประสบควำมส ำเรจ เนองจำกขำดแกนน ำชมชนทเปนทยอมรบอยำงแทจรง จะมขอขดแยงมำกจนไมสำมำรถประสำนได จะเปนแบบ “ตวใครตวมน” สงจนไมสำมำรถรวมกลมได หรอมกำรผกขำดอ ำนำจและผลประโยชนมำกจนไมสำมำรถด ำเนนงำนทมลกษณะเปนกำรทำทำยกำรผกขำดดงกลำวได ชมชนลกษณะนจงไมเหมำะสมทจะประยกตใช PAR ในปจจบน

(3.3) ชมชนทมลกษณะและสถำนกำรณไมเขำขำย “ชมชนเขมแขง” หรอ “ชมชนแตกสลำย” กลำวคอ มผน ำ/แกนน ำจ ำนวนหนงบำงกลมมควำมสมพนธทดตอกน แตบำงกลมมขอขดแยงกน มกำรรวมตวของกลมทเสยเปรยบ รวมมอกนภำยในเพอเพมอ ำนำจกำรตอรองอยบำง มสถำบนหลกในชมชนทบำงสวนบำงคนในสถำบนไมเอออ ำนวยตอกำรแกปญหำของชมชน แตกมบำงสวน/บำงคนทอยำกจะมกำรเปลยนแปลงเพอประโยชนสวนรวม มกลมตำงๆทงทเปนทำงกำรและเปนกลมทำงสงคมดงเดม บำงสวนเขมแขง สมำชกรวมตวกนชวยเหลอกนไดดระดบหนง แตบำงสวนออนแอ ไมมกจกรรมกำรชวยสมำชกอยำงเปนรปธรรม หรอมบำงกลมมปญหำเกดขอขดแยงในเรองกำรด ำเนนงำนและขดผลประโยชน ควำมเปนปจเจกบคคลอยในระดบหนง แตเมอถงเวลำทมกจกรรมสำธำรณะ/กจกรรมทำงสงคมกสำมำรถรวมตวกนได มกำรแบงเปนฝกเปนฝำย มขอขดแยง แตสถำนกำรณยงไมรนแรงมำกถงกบมกำรแตกแยก ท ำลำยกน ฯลฯ

32

ในชมชนลกษณะนโครงกำรพฒนำ/แกปญหำทมโจทยมำจำกชมชนหรอมำจำกนกวชำกำร/นกพฒนำทไดไปรวมคนหำโจทยกบชมชน และเปนโครงกำรทใช PAR เปนเครองมอ จะสำมำรถด ำเนนกำรไดควรด ำเนนกำรและควรผลกดนใหกระบวนกำรเรยนรรวมกนของนกวชำกำร/นกพฒนำกบแกนน ำและสมำชกกลม เพอผลของกำรแกปญหำหรอกำรพฒนำในชมชนไดอยำงเปนระบบและตอเนอง PAR นอำจมกำรยดหยนปรบเปลยนใหเขำกบเงอนไขทหลำกหลำย สลบซบซอนของแตละชมชนตอไป

ปารชาต วลยเสถยร และคณะ (2542) ไดสรปปญหำและอปสรรคตอกำรมสวนรวมของประชำชนดงน

(1) ปญหาดานนโยบายและองคกรของรฐสำมำรถแบงได 2 ระดบ ไดแก

(1.1) ระดบนโยบำย พบวำ นโยบำยของรฐไมเออตอกำรพฒนำ อ ำนำจในกำรตดสนใจรวมศนยทสวนกลำง ไมไดกระจำยอ ำนำจแกประชำชน โครงสรำงอ ำนำจทำงกำรเมอง กำรบรหำร และระบบเศรษฐกจอยในกลมนำยทน

(1.2) ระดบปฏบต พบวำ เจำหนำทไมมควำมเขำใจ และไมมทกษะในกำรสงเสรมกำรมสวนรวมของประชำชน เจำหนำทไมมจตวทยำในกำรปฏบตและไมมควำมเสยสละทจะท ำงำนเพอประชำชนอยำงแทจรง ขำดกำรประสมพนธ และใหขอมลอยำงตอเนอง ควำมลำชำในกำรปฏบตงำนของขำรำชกำรขำดกำรประสำนงำนและระบบกำรตดตำมประเมนผล

(2) ปญหาทเกยวของกบประชาชนสำมำรถแบงไดเปน 2 กลม ไดแก

(2.1) กลมผน า พบวำ ผน ำไมมควำมเขมแขงจงท ำใหชำวบำนขำดควำมเชอถอและศรทธำ ผน ำครอบง ำควำมคดเหนของชำวบำน กำรแสวงหำผลประโยชนสวนตนของผน ำ

(2.2) กลมประชาชนทวไป พบวำ ชำวบำนมภำระดำนกำรประกอบอำชพ ดำนครอบครว และสขภำพรำงกำย ชำวบำนขำดทนทรพย และวสดอปกรณในกำรปฏบตงำน ชำวบำนเกดควำมขดแยงในดำนควำมคดเหน และผลประโยชน ท ำใหขำดควำมสำมคค และเกดกำรแบงพรรคแบงพวก ชำวบำนขำดควำมเชอมนและไมกลำแสดงควำมคดเหน ชำวบำนไมสนใจและไมเหนควำมส ำคญของกำรมสวนรวม สวนกำรมสวนรวมของสตรในกำรพฒนำพบปญหำทเกดขนคอ สตรขำดควำมเชอมนในกำรเสนอโครงกำร และไมกลำแสดงออกเพรำะขำดโอกำส ขำดควำมร และประสบกำรณในงำนพฒนำ ผเขำรวมประชมชำยไมยอมรบฟงควำมคดเหนและบทบำทของสตร สตรมภำรกจทงในและนอกบำน

(3) ปญหาดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และการเมองการปกครอง

(3.1) ดำนกำรเมอง พบวำขำดกำรกระจำยอ ำนำจระบบกำรเมองถกควบคมโดยคนกลมนอย

(3.2) ดำนเศรษฐกจ พบวำกระบวนกำรผลตและปจจยกำรผลตอยภำยใตระบบทนนยม กลไกของรฐควบคมระบบเศรษฐกจอยำงเขมงวด ขำดกลไกทมประสทธภำพในกำรจดกำรทรพยำกร

33

(3.3) ดำนสงคมและวฒนธรรม พบวำ กำรแบงแยก เชอชำต ภำษำ เพศและอำย ควำมไมรอนเกดจำกกำรไรกำรศกษำ คนยำกจนตกอยภำยใตควำมสมพนธของระบบอปถมภ กำรครอบง ำของผน ำและกำรแสวงหำผลประโยชนสวนตน

จำกเงอนไขทสนบสนนและอปสรรคตอกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวม พบวำ กระบวนกำรสรำงกำรมสวนรวมเปนกระบวนกำรส ำคญทจะชวยเสรมสรำงศกยภำพของชมชนได ซงในสวนของกำรจดกำรปำชำยเลนนน ในสวนของงำนวจยเกยวกบกำรสรำงกำรมสวนรวมในกำรจดกำรทรพยำกรปำชำยเลนนน ผวจยจะทบทวนเอกสำรอกครงในหวของำนวจยทเกยวของ

2.8 ขอมลทวไปของพ นทศกษา ขอมลทวไปของพนทศกษำประกอบดวย ทตงและอำณำเขต ลกษณะภมประเทศ ประวต

ควำมเปนมำของชมชน และสภำพเศรษฐกจและสงคม โดยมรำยละเอยดดงน

2.8.1 ทต งและอาณาเขต

ชมชนบำนโคกพยอมตงอยทต ำบลละง อ ำเภอละง จงหวดสตล ชมชนบำนโคกพยอมตงอยทำงทศตะวนออกเฉยงใตของทวำกำรอ ำเภอละง โดยอยหำงทวำกำรอ ำเภอประมำณ 7 กโลเมตร มเนอททงหมดประมำณ 3,050 ไร (คณะกรรมกำรปำชมชนบำนโคกพยอมและสถำบนสงแวดลอมไทย, 2551)

2.8.2 ลกษณะภมประเทศ สภำพภมประเทศสวนใหญเปนทรำบลมและเนนสงสลบกน ลำดยำวไปทำงทศเหนอและ

ทศใต สวนทศตะวนออกตดกบล ำคลองตงหงและปำชำยเลน

2.8.3 ประวตความเปนมาของชมชน หมบำนโคกพยอมไดแบงชมชนออกเปน 2 ชมชน ตำมลกษณะทำงภมประเทศ คอ (1)

ชมชนบำนตงหง เปนพนทอยทำงทศตะวนออกตดกบล ำคลองและปำชำยเลน ซงเปนพนททเปนเนนสงและชนมำก ซงภำษำมำลำยเรยกทสงชนวำ ตงหง ชอตงหงจงเปนทมำของชมชนบำนตงหง (2) ชมชนบำนโคกพยอม เปนพนทอยทำงทศตะวนตก เปนบรเวณทเนนสง ชำวบำนเรยกทเนนสง วำ โคก และมตนพยอมบรเวณนมำก ชำวบำนจงเรยกวำ ชมชนบำนโคกพยอม เมอมคนอำศยเขำมำอยมำกจงขยำยพนทอำศยเดมจำกบำนตงหงมำอยทบำนโคกพยอม และในป 2520 ไดมกำรสรำงโรงเรยน ชอโรงเรยนบำนโคกพะยอม ตงแตนนมำชำวบำนจงใชชอโรงเรยนเรยกชอหมบำนวำโคกพยอม (คณะกรรมกำรปำชมชนบำนโคกพยอมและสถำบนสงแวดลอมไทย, 2551)

2.8.4 สภาพเศรษฐกจและสงคม

สภำพเศรษฐกจและสงคม ไดแก ประชำกรและอำชพ (คณะกรรมกำรปำชมชนบำนโคกพยอมและสถำบนสงแวดลอมไทย, 2551) ซงมรำยละเอยดดงตอไปน

34

2.8.4.1 ประชากร

หมบำนโคกพยอม มครวเรอนจ ำนวน 144 ครวเรอน มจ ำนวนประชำกรทงหมด 666 คน สวนใหญนบถอศำสนำอสลำมรอยละ 99 (คณะกรรมกำรปำชมชนบำนโคกพยอมและสถำบนสงแวดลอมไทย, 2551)

2.8.4.2 อาชพ

สวนใหญชำวบำนประกอบอำชพท ำกำรเกษตร เชน ท ำนำ ท ำสวนยำงพำรำ เปนตน และมกำรเลยงสตว เชน โค แพะ ไก เปนตน นอกจำกน มอำชพกำรประมงโดยสวนใหญจะเลยงปลำในกระชง และกำรประมงชำยฝง เชน กำรจบปด ำ เปนตน

2.9 ขอมลทวไปของปาชายเลนชมชนโคกพยอม ขอมลทวไปของปำชำยเลนชมชนโคกพยอม ไดแก ลกษณะทำงกำยภำพ กำรใชประโยชน

จำกปำชำยเลน กำรพฒนำกลมหรอองคกรชมชนในกำรจดกำรปำชำยเลน กำรก ำหนดเขตปำชำยเลนชมชนและกฎระเบยบในกำรใชประโยชนในปำชำยเลนชมชนโคกพยอม

2.9.1 ลกษณะทางกายภาพ

หมบำนโคกพยอม มพนทปำชำยเลน 1,250 ไร ตงอยทำงทศตะวนออกของชมชน ซงเปนปำชมชน โดยใหชมชนมกำรจดกำรปำชำยเลนดวยชมชนเอง

2.9.2 การใชประโยชนจากปาชายเลน

ชำวบำนหมบำนโคกพยอมมวถชวตทพงพงอำศยเกอกลรวมกนอยกบปำชำยเลนมำตงแตอดตจนถงปจจบน สวนใหญกำรใชประโยชนจำกปำชำยเลนเปนกำรใชประโยชนจำกพชในปำชำยเลน โดยใชพชเปนอำหำรเพอบรโภค เชน กำรน ำฝกถวด ำมำท ำขนมและกำรน ำหยวกเปงทะเลมำปรงเปนอำหำร เปนตน กำรใชพชเพอสมนไพรเพอรกษำอำกำรเจบปวยตำงๆ เชน กำรใชแสมทะเลแกแผลในปำกและแกโรคทองรวง เปนตน ปำชำยเลนเปนแหลงวตถดบในกำรเกบหำผลผลตของปำ เชน กำรใชไมในปำชำยเลนมำซอมแซมบำนเรอน กำรใชไมมำค ำยนทำงกำรเกษตร เปนตน นอกจำกน ยงมกำรใชประโยชนดำนกำรประมงพนบำนในกำรจบสตวน ำ รวมทงเปนแหลงเรยนรและเปนแหลงทองเทยวทส ำคญของชมชน (คณะกรรมกำรปำชมชนบำนโคกพยอมและสถำบนสงแวดลอมไทย, 2551)

2.9.3 การพฒนากลมหรอองคกรชมชนในการจดการปาชายเลน กำรกอตงและพฒนำของกลมหรอองคกรชมชนเพอท ำหนำทในกำรจดกำรปำชำยเลนเกด

จำกสถำนกำรณทท ำใหเกดกำรรวมกลมของชมชนในกำรจดกำรปำชำยเลนคอ เกดจำกปญหำทตงของชมชนซงเปนหมบำนทอยไกลจำกหมบำนอน ท ำใหไมคอยไดรบกำรจดสรรโอกำสและสทธทพงไดจำกรฐ ชมชนจงเกดแรงบนดำลใจและมมำนะในกำรพสจนตนเอง เพอใหสำมำรถสรำงควำมเปน

35

ธรรมในกำรจดสรรงบประมำณและสำธำรณปโภคทจ ำเปนจำกภำครฐ อนเปนเหตผลหลกในกำรขอแยกหมบำน โดยเรมจำกกำรเลยงแพะในปำชำยเลนทหมดอำยสมปทำนเพอรวมกลมคนในชมชนใหไดกอน (เสร จยพรก และกรณรว เกงกลภพ, 2549) และไดเหนวำปำชำยเลนทหมดสมปทำนมควำมเสอมโทรมไปมำกผดกบในอดต จงคดทจะอนรกษเปนปำชมชน ในป 2545 จงไดเรมส ำรวจแนวเขตและพนทปำชำยเลน เมอชมชนไดมโอกำสเขำรวมศกษำดงำนในพนทบำนทงตะเซะ ซงจดโดยชมรมประมงพนบำนจงหวดสตล ท ำใหแนวคดของผน ำและชมชนมควำมชดเจนขน จงไดรวมกนพฒนำโครงกำรเสนอขอจดตงปำชมชนตอสภำองคกำรบรหำรสวนต ำบลละง (คณะกรรมกำรปำชมชนบำนโคกพยอมและสถำบนสงแวดลอมไทย, 2551) กระทงป 2546 ไดตงคณะกรรมกำรปำชมชนขนอยำงชดเจน ท ำกำรฟนฟปำชำยเลน ในวนส ำคญกมกจกรรมทจะอนรกษปำชำยเลนและปลอยพนธสตวน ำ ตอมำมกำรจดกจกรรมอยำงตอเนอง ทงกำรปลกปำเสรมในพนทปำเสอมโทรม และไดรบควำมรวมมอจำกกลมประชำชน องคกรภำครฐและเอกชนในพนทเปนอยำงด ผลจำกกำรด ำเนนกจกรรมมำตลอด ท ำใหชมชนตระหนกถงควำมส ำคญของกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตอยำงยงยน จนในทสดชำวชมชนโคกพยอมไดรบชยชนะในกำรแยกหมบำนและกำรตงปำชมชนเปนผลส ำเรจจำกกจกรรมทไดกระท ำมำ (เสร จยพรก และกรณรว เกงกลภพ, 2549)

ในกำรจดกำรปำชำยเลน ชมชนไดตงคณะกรรมกำรปำชำยเลนและรวมกนก ำหนดหลกเกณฑกำรใชประโยชนจำกปำชำยเลนชมชน มเปำหมำยเพอใหปำชำยเลนคงควำมอดมสมบรณ เปนแหลงเพำะพนธสตวน ำวยออน และเปนทอยอำศยของสตวน ำและสงมชวตอนๆ เชน ลง ผง เปนตน ตลอดจนใชเปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษและพกผอนหยอนใจ พรอมกบกำรก ำหนดหลกเกณฑกำรใชประโยชนจำกปำชำยเลนไวชดเจน (คณะกรรมกำรปำชมชนบำนโคกพยอมและสถำบนสงแวดลอมไทย, 2551)

2.9.4 การก าหนดเขตปาชายเลนชมชน

ชมชนไดแบงพนทปำชมชนออกเปน 5 เขต โดยมกำรก ำหนดหลกเกณฑกำรใชประโยชนตำมสภำพพนทปำทแตกตำงกน (คณะกรรมกำรปำชมชนบำนโคกพยอมและสถำบนสงแวดลอมไทย, 2551) ไดแก

(1) เขตปาเฉลมพระเกยรต มพนทจ ำนวน 200 ไร เปนแปลงทใชส ำหรบอนรกษไวเพอเปนแปลงขยำยพนธไมในปำชำยเลนและเปนแหลงเรยนรส ำหรบชมชนและบคคลภำยนอก ปำเฉลมพระเกยรตไมอนญำตใหเขำไปใชประโยชน แตเขำไปตกปและเกบพนธไมไปปลกเพอขยำยในพนทอนๆ ได

(2) เขตปาเพาะเมลดพนธไม มพนทจ ำนวน 200 ไร เปนแปลงทใชส ำหรบกำรปลกปำเสรมพนธไมในปำชำยเลนและใชส ำหรบขยำยพนธไม โดยมกจกรรมใหเยำวชนและชำวบำนทกคนในชมชนเขำมำมสวนรวมในกำรปลกปำในวนส ำคญตำงๆ อยำงตอเนอง

(3) เขตปาใชสอย มพนทจ ำนวน 700 ไร เปนแปลงทอนญำตใหเขำไปใชประโยชน แตตองผำนกำรพจำรณำจำกคณะกรรมกำรปำชมชนกอน โดยพจำรณำถงเหตผลในกำรเขำไปใชประโยชน และตองมกำรตรวจสอบกำรเขำไปใชประโยชน เชน กำรขอตดไมน ำมำใชในครวเรอน ผใชประโยชนตองบอกกลำวคณะกรรมกำรปำชมชนกอน เมอคณะกรรมกำรปำชมชนพจำรณำ

36

เหนสมควรใหตดไมได จงเขำไปตดไม และเมอตดไมเสรจ ตองน ำไมทตดมำใหคณะกรรมกำรปำชมชนตรวจสอบอกครง

(4) เขตปาสมนไพร มพนทจ ำนวน 50 ไร ปำสมนไพรเปนแปลงเขำไปใชประโยชนดำนสมนไพร และเปนพนทเพอกำรศกษำเรยนรระบบนเวศปำชำยเลน

(5) เขตปาอาหารและผลตภณฑพ นบาน มพนทจ ำนวน 100 ไร เปนแปลงทใชในกำรผลตอำหำรและผลตภณฑพนบำน โดยชมชนสำมำรถเขำไปใชประโยชนได

2.9.5 กฎระเบยบในการใชประโยชนในปาชายเลนชมชนโคกพยอม

ชำวบำนชมชนโคกพยอมรวมกนก ำหนดกฎระเบยบในกำรใชประโยชนจำกปำชำยเลน ดงน

(1) หำมใชประโยชนใดๆ ในพนทปำเฉลมพระเกยรต ยกเวนกำรตกปและและเกบพนธไมไปปลกเพอขยำยในพนทอนๆ ได

(2) สมำชกคนใดทตองกำรใชไมเพอควำมจ ำเปนในครวเรอน จะตองแจงใหคณะกรรมกำรปำชำยเลนบำนโคกพยอมทรำบลวงหนำกอน 3 วน เวนแตกรณสดวสยจะพจำรณำภำยใน 1 วน

(3) สมำชกคนใดตดไม 1 ตน จะตองปลกทดแทนจ ำนวน 5 ตน (4) ผใดตดไมโดยไมไดรบอนญำตจำกคณะกรรมกำรปำชมชนบำนโคกพยอมจะตองจำย

คำปรบ 500 – 1,000 บำท (5) คำปรบทไดจะน ำเขำกองทนพฒนำปำชำยเลนชมชนคลองตงหง (6) หำมบคคลภำยนอกเกบลกฝกและพนธไมจำกปำชำยเลน กอนไดรบอนญำตจำก

คณะกรรมกำรปำชำยเลนบำนโคกพยอม (7) บทเฉพำะกำลกฎระเบยบขอบงคบน สำมำรถปรบปรงแกไขเพมเตมไดตำมควำม

เหมำะสม

2.10 งานวจยทเกยวของ งำนวจยทเกยวของกบกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลนโดยกระบวนกำร

มสวนรวมของชมชนโคกพยอม ต ำบลละง อ ำเภอละง จงหวดสตล สำมำรถจ ำแนกงำนวจยทเกยวของ ไดแก กำรมสวนรวมในกำรจดกำรทรพยำกรตำงๆ และกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน โดยมรำยละเอยดดงตอไปน

2.10.1 งานวจยทเกยวของกบการมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาต งำนวจยทเกยวของกบกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตโดยใชกระบวนกำรมสวนรวมใหม

ประสทธภำพมำกขน และสงเสรมศกยภำพของชมชนในกำรจดกำรทรพยำกรของตนเองใหดยงขน ซงจำกกำรตรวจเอกสำรงำนวจยทเกยวของดงตอไปน

พรทพย หาผล (2544) ไดศกษำควำมสำมำรถของชมชนในกำรจดกำรปำชำยเลน ศกษำเฉพำะกรณชมชนบำนเปรดในต ำบลหวงน ำขำว อ ำเภอเมอง จงหวดตรำด โดยใชวธกำรศกษำเชงคณภำพ เกบรวบรวมขอมลแนวค ำถำมประกอบกำรสมภำษณ พดคยอยำงไมเปนทำงกำร และ

37

สงเกตแบบมสวนรวม ผลกำรวจยพบวำเงอนไขทท ำใหชมชนมควำมสำมำรถในกำรจดกำรปำชำยเลน ประกอบดวย ก) ปจจยภำยในชมชน ไดแก (1) ควำมสมพนธของชมชนเปนระบบเครอญำต (2) ควำมผกพนของวถกำรด ำรงชวตชมชนกบปำชำยเลน (3) กำรรบรและตระหนกตอปญหำกำรท ำลำยปำชำยเลน (4) ชมชนไดรบผลกระทบและเหนควำมส ำคญ พรอมทจะเขำรวมเพรำะเปนผรบผลประโยชนทงทำงตรงและทำงออม (5) ผน ำชมชนทหลำกหลำย (6) กำรเรยนรของกลมและองคกรในชมชนจำกแกปญหำน ำไปเปนบทเรยน ข) ปจจยภำยนอกชมชน ไดแก (1) กฎหมำยและนโยบำยของรฐ ทใหควำมส ำคญในกำรใหชมชนเขำมำมบทบำทในกำรจดกำรปำชำยเลน (2) กำรสนบสนนชวยเหลอจำกเจำหนำทภำครฐและเอกชนในดำนงบประมำณและควำมรทำงวชำกำร เพอสงเสรมกำรเรยนรของชมชนใหมศกยภำพในกำรจดกำรปำชำยเลน ค) ขอจ ำกดควำมสำมำรถของชมชน ไดแก (1) สทธและอ ำนำจของชมชน ยงไมไดรบกำรยอมรบภำยใตกฎหมำย (2) ปำชำยเลน ยงอยในควำมรบผดชอบของเจำหนำทภำยใต พรบ.ปำสงวนแหงชำตกำรด ำเนนงำนท ำไดไมเตมท (3) ขำดกำรก ำหนดกฎ กตกำ และระเบยบทชดเจนของชมชนในกำรเขำใชประโยชน

งำนวจยของ พรทพย หำผล ท ำใหทรำบถงปจจยทท ำใหชมชนมควำมสำมำรถในกำรจดกำรปำชำยเลน ซงปจจยเหลำน เชน ควำมสมพนธของชมชนในระบบเครอญำต ควำมผกพนของวถกำรด ำรงชวตชมชนกบปำชำยเลน กำรสงเสรมกำรเรยนรใหกบชมชน เปนตน สำมำรถน ำไปเปนแนวทำงในกำรพฒนำกระบวนกำรมสวนรวมของชมชนในกำรวจยประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรได

Lal (2003) ศกษำกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลนและกำรใชกระบวนกำรตดสนใจในแถบมหำสมทรแปซฟก ซงไดขอมลมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลนโดยผำนกระบวนกำรมสวนรวมของทกฝำย (ชำวบำน ภำครฐและเอกชน) ดงตอไปน (1) กำรบงชถงระบบยอย (subsystem identification) โดยกำรมสวนรวมของผประเมนมลคำ ไดแก ชำวบำน หนวยงำนภำครฐและเอกชนทเกยวของกบกำรใชประโยชนจำกทรพยำกร (2) ขนตอนในกำรสะทอนควำมคดเหนรวมกน (reflective phase) (3) กำรปฏบต (action phase) (4) กำรเรยนรจำกกำรปฏบต (adaptive learning phase) จำกขนตอนกระบวนกำรตดสนใจสำมำรถน ำขอมลทำงเศรษฐศำสตรไปใชเปนแนวทำงไดดงน (1) เพอน ำใชในกำรสนบสนนกำรตดสนใจโครงกำรทเกดขนกบปำชำยเลน (2) เพอใชในกำรเลอกทำงเลอกตำงๆ (3) เพอประเมนคำกำรจำยตนทนภำยนอกส ำหรบกจกรรมทตองจำย

งำนวจยของ Lal สำมำรถน ำไปปรบใชในกำรวจยในดำนกำรมสวนรวมของชมชนในกำรประเมนมลคำของกระบวนกำรตดสนใจในกำรวำงแผนกำรน ำผลกำรวจยน ำไปใชประโยชน

กมลทพย คงประเสรฐอมร (2548) ศกษำเรอง กระบวนกำรเรยนรของชมชนในกำรพฒนำทรพยำกรธรรมชำตปำชำยเลนอยำงยงยน กรณศกษำต ำบลบำงขนไทร อ ำเภอบำนแหลม จงหวดเพชรบร เปนกำรวจยเชงปฏบตกำรโดยใหชมชนมสวนรวมในกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตปำชำยเลน โดยใชกำรท ำประชำพจยและพฒนำ (people research and development) ซงเปนกระบวนกำรเรยนรทใหชมชนเปนผท ำวจยดวยตนเองตงแตเรมตนของกำรวจยจนสนสดของกำรวจย โดยขนตอนกำรท ำประชำพจยและพฒนำในชมชน ไดแก กำรรจกตนเอง กำรรจกประวตศำสตรของตนเอง กำรรจกศกยภำพและทน กำรรจกรำยรบรำยจำย กำรเรยนรจำกชมชนอน กำรวเครำะห

38

ขอมลหำทำงเลอกใหม และกำรรำงแผนแมบท ผลกำรศกษำพบวำ กำรท ำประชำพจยและพฒนำสำมำรถสรำงกระบวนกำรเรยนร และชมชนสำมำรถพฒนำทรพยำกรปำชำยเลนอยำงยงยนได กลำวคอ กำรท ำประชำพจยและพฒนำไดแผนงำน/โครงกำรน ำสกำรพงตนเองของชมชน ซงเปนแนวทำงของกำรพฒนำทยงยน 3 มต คอ (1) ระบบนเวศทเปนมตรกบสงแวดลอมคอ กำรจดกำรทรพยำกรปำชำยเลนทไมเรงรดกำรใชทรพยำกรและไมท ำลำยสงแวดลอม (2) ระบบสงคมทเปนสงคมแหงกำรเรยนรคอ กำรทชมชนเกดกระบวนกำรเรยนรแบบบรณำกำรทเกดขนจำกกำรท ำประชำพจยและพฒนำท ำใหชมชนสำมำรถแกไขปญหำตำงๆ ในชมชนดวยตนเองได จนน ำไปสกำรพงตนเอง และ (3) เศรษฐกจแบบพอเพยงของประชำชนเปนกำรพฒนำเศรษฐกจบนพนฐำนของทรพยำกรทมอยภำยในชมชนเพอกำรพงตนเองไดอยำงพอเพยง

ผวจยสำมำรถน ำงำนวจยของ กมลทพย คงประเสรฐอมร ในดำนกระบวนกำรเรยนรทใชเครองมอกำรท ำพจยและพฒนำมำปรบใชกบงำนวจยในดำนกระบวนกำรมสวนรวมของชมชนได โดยกำรสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในทกกระบวนกำรวจย

เชดชย อองสกล (2548) ศกษำกำรจดกำรปำชำยเลนของชมชนหวเขำ อ ำเภอสงหนครจงหวดสงขลำ วตถประสงคของกำรศกษำคอ (1) พฒนำกำรของชมชนหวเขำและวถชวตทเกยวของกบปำชำยเลน (2) กำรรเรมเคลอนไหวและกำรมสวนรวมของชมชนในกำรฟนฟอนรกษปำชำยเลน (3) กำรบรหำรจดกำรปำชำยเลน (4) ประโยชนทชมชนไดรบจำกกำรฟนฟอนรกษปำชำยเลน ผลกำรศกษำไดแบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะแรก ชวงกอนกำรทจะมกำรฟนฟอนรกษปำชำยเลน (กอนป2537) ปำชำยเลนมควำมอดมสมบรณ มทงพชและสตวอดมสมบรณ ชมชนเกดกำรขยำยตวเกดกำรรกล ำพนทปำชำยเลนมำกขน ท ำใหปำชำยเลนเกดควำมเสอมโทรม ระยะทสอง ชวงกำรฟนฟอนรกษปำชำยเลน (พ.ศ. 2537 - 2540) ปำชำยเลนเกดควำมเสอมโทรม องคกรเอกชนภำยนอกใหควำมส ำคญกบปญหำของชมชน จนกระทงไดเขำมำมสวนรวมสรำงกระบวนกำรรวมกบชมชนและเกดกำรประสำนควำมรวมมอระหวำงเจำหนำทของรฐ ผน ำชำวบำนและชำวบำน ระยะทสาม ชวงหลงทมกำรฟนฟอนรกษปำชำยเลน (พ.ศ. 2541 - 2548) เปนชวงทเกดผลจำกกำรจดกำรปำชำยเลนทงในดำนปรมำณและดำนคณภำพ ท ำใหปำชำยเลนทสงผลเกอกลใหระบบนเวศไดคนควำมอดมสมบรณจำกธรรมชำตมำกขน ชำวบำนจงไดใชประโยชนเปนแหลงอำหำรมรำยไดจำกกำรท ำประมง และท ำใหชมชนไดเหนคณคำของปำชำยเลน มควำมรสกเปนเจำของปำชำยเลนและประกำรส ำคญคนในชมชนมควำมสำมคคกนมำกยงขน

งำนวจยของ เชดชย อองสกล ท ำใหทรำบถงพฒนำกำรของระยะเวลำในกำรฟนฟของปำชำยเลน โดยในกำรฟนฟนนตองอำศยกำรมสวนรวมของประชำชน จงท ำใหเกดประสทธภำพในกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตมำกทสด

เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร (2549) ประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชมชนเขำหวชำง ต ำบลตะโหมด อ ำเภอตะโหมด จงหวดพทลง ซงเปนกำรวจยเชงส ำรวจและกำรวจยแบบมสวนรวม ในกำรมสวนรวมของงำนวจยนนผวจยไดรวมกบทมวจยชมชนในกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำไม โดยกำรสรำงกระบวนกำรเรยนรตลอดกำรวจย กลำวคอ ขนกำรวำงแผน ขนออกแบบ ขนปฏบต ขนประเมนผล และขนรบผลประโยชน ผลกำรวจยในครงน ท ำใหสมำชกใน

39

ชมชนทไดเขำรวมวจยรสกถงมลคำของปำเขำหวชำงในรปแบบทไมเคยรบรมำกอน อนกอ ใหเกดควำมรสกภำคภมใจและหวงแหนทรพยำกรปำไมผนนมำกขน เกดกำรแลกเปลยนควำมคดเหนซงกนและกน เกดกำรเรยนรทจะเกอกลพงพำอำศยซงกนและกน เกดกำรเรยนรทจะเคำรพตอภมปญญำของคนในทองถน สงเหลำนไดสรำงควำมตระหนกและเหนคณคำของทรพยำกร รวมไปถงสงทส ำคญนอกเหนอจำกมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำไมแลว ยงมคณคำทส ำคญ คอ คณคำในกำรพฒนำศกยภำพและยกระดบจตใจใหมส ำนกตอสวนรวมมำกขน

งำนวจยของ เสำวลกษณ รงตะวนเรองศร ท ำใหทรำบถงกำรมสวนรวมของชำวบำนในกำรประเมนมลคำของปำไม ซงในกำรประเมนมลคำนนท ำใหชำวบำนเหนถงคณคำทไมเคยรบรมำกอน และสำมำรถสรำงควำมตระหนกตอกำรใชทรพยำกรของชำวบำนมำกขน ถำงำนวจยในลกษณะน น ำไปปรบใชกบพนทอนๆ สำมำรถท ำใหเกดกำรมสวนรวมของชำวบำนในกำรจดกำรทรพยำกรอยำงเหนคณคำและตระหนกถงกำรใชประโยชนจำกทรพยำกรอยำงแทจรง ดงนน เมอผวจยน ำมำปรบใชกบงำนวจยของตนจงสำมำรถท ำใหเกดกำรจดกำรทรพยำกรอยำงมประสทธภำพมำกทสด

งำนวจยทงหมดทกลำวมำมงเนนกำรมสวนรวมในกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตทแตกตำงกน ซงงำนวจยของ พรทพย หาผล (2544) ท ำใหทรำบถงปจจยในกำรมสวนรวมของชมชน โดยปจจยดงกลำวน ำไปสกระบวนกำรมสวนรวมของชมชน ซงในกระบวนกำรนนเปนกระบวนกำรทมหลำกหลำยตองใชใหเหมำะสมกบชมชนทมควำมแตกตำงกน เชน งำนวจยของ กมลทพย คงประเสรฐอมร (2548) ใชกระบวนกำรท ำประชำพจยโดยกำรมสวนรวมของชมชนในกำรจดกำรทรพยำกร และงำนวจยของ Lal (2003) และ งำนวจยของ เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร (2549) ใชหลกกำรทำงเศรษฐศำสตรเปนกระบวนกำรมสวนรวมของชมชนในกำรจดกำรทรพยำกรใหมประสทธภำพมำกขน จำกภำพรวมของงำนวจยทงหมดท ำใหทรำบถงกระบวนกำรมสวนรวมในกำรจดกำรทรพยำกรตงแตอดตจนถงปจจบน โดยเฉพำะอยำงยงงำนวจยของ เชดชย อองสกล (2548) ท ำใหทรำบชวงเวลำกำรเปลยนแปลงพฒนำกำรของกระบวนกำรมสวนรวมในกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตอยำงชดเจน

2.10.2 งานวจยทเกยวของกบปจจยทสนบสนนและปญหาอปสรรคตอการมสวนรวมของประชาชนกบทรพยากรธรรมชาต

สรยทธ หลมตระกล (2544) ไดศกษำปจจยทมอทธพลตอกำรมสวนรวมของประชำชนในกำรอนรกษทรพยำกรปำไม ศกษำเฉพำะกรณปำชมชนบำนหวยสะพำน ต ำบลหนองโรง อ ำเภอพนมทวน จงหวดกำญจนบร ผลกำรศกษำเชงคณภำพ พบวำ พฒนำกำรของกำรจดกำรปำชมชนมปจจย 2 ประกำรไดแก กำรตอตำนกำรตอตำนกำรแยงชงทรพยำกรธรรมชำตจำกบคคลภำยนอก และควำมตองกำรรกษำทรพยำกรปำไมไวในชมชนเพอสนองควำมตองกำรเกยวกบกำรอปโภคบรโภคน ำ ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษทรพยากรปาไม ไดแก กำรมผน ำทจรงใจและเสยสละเพอประโยชนของสวนรวม กำรทชมชนมควำมรควำมเขำใจเกยวกบกำรอนรกษทรพยำกรปำไมสง และกำรสนบสนนจำกเจำหนำทของรฐ ผลกำรศกษำเชงปรมำณ พบวำ 1. กำรมสวนรวมของประชำชนกลมตวอยำงบำนหวยสะพำน อยในระดบปำนกลำง เนองจำกในขนตอนของ

40

กำรมสวนรวมในขนตอนกำรวำงแผนและตดตำมประเมนผล มกจ ำกดอยในกลมผน ำทองถน โดยประชำชนสวนใหญมสวนรวมในขนตอนกำรปฏบตตำมแผนและกำรรบผลประโยชนเทำนน 2. กำรมสวนรวมในกำรอนรกษทรพยำกรปำไมของประชำชน ผลกำรศกษำกลมตวอยำงพบวำ เพศชำยมสวนรวมมำกกวำเพศหญง ผมอำยมำกมสวนรวมมำกกวำผมอำยนอย ผมกำรศกษำสงมสวนรวมมำกกวำผมกำรศกษำต ำ ผทอำศยในชมชนมำนำนมสวนรวมมำกกวำผทอยอำศยมำไมนำน ผทประกอบอำชพภำคเกษตรกรรรมมสวนรวมมำกกวำผทประกอบอำชพนอกภำคเกษตรกรรม ผทมรำยไดสงมสวนรวมมำกกวำผทมรำยไดต ำ ผทมทดนท ำมำหำกนมำกมสวนรวมมำกกวำผทมทดนท ำกนนอย ผทใชประโยชนจำกปำมสวนรวมมำกกวำผทไมไดใชประโยชนจำกปำ ผทเคยเปนสมำชกกลมในชมชนมำกกอนมสวนรวมมำกกวำผทไมเคยเปนสมำชกกลมมำกอน ผทไดรบขำวสำรเกยวกบปำชมชนมำกมสวนรวมมำกกวำผทไดรบขำวสำรเกยวกบปำชมชนนอย

ปรยาพร โคตรมงคล (2552) ไดศกษำกำรมสวนรวมของประชำชนในกำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำต กรณศกษำเขตรกษำพนธสตวปำพนมดงรก จงหวดศรสะเกษ พบวำ กำรมสวนรวมในกำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำต เขตรกษำพนธสตวปำพนมดงรก จงหวดศรสะเกษ อยในระดบปำนกลำง ผลการศกษาปญหาและอปสรรค 1. ประชำชนประสบปญหำเกยวกบกำรมสวนรวมในกำรวำงแผนกำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำต คอ ประชำชนไมไดรบขำวสำร หรอกำรประชำสมพนธกำรมสวนรวม ซงเกดจำกเจำหนำทประชำสมพนธไดไมทวถง บำงสวนเกดจำกกำรทประชำชนไมใหควำมสนใจในกจกรรมกำรมสวนรวม 2. ปญหำกำรมสวนรวมในกำรปฏบตกจกรรมกำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำต คอ ประชำชนไมไดปฏบต หรอรวมกจกรรมกำรมสวนรวม เนองจำกประชำชนสวนใหญเหนวำตนเองยงมควำมยำกจนอย จงไมไดใหควำมสนใจกจกรรมทนอกเหนอจำกกำรประกอบอำชพ 3. อปสรรคในกำรมสวนรวมในกำรใชประโยชนทรพยำกร คอ เมอประชำชนถกเจำหนำทจบกมจำกกำรลกลอบตดไม มกเกดควำมโกรธแคน เพรำะไมไดไววำงใจในกำรปฏบตหนำทของเจำหนำท 4. ปญหำกำรมสวนรวมในกำรตดตำมประเมนผล คอ ประชำชนไมไดตดตำม และประเมนผลกจกรรมทวำงแผน และด ำเนนกำร ไมวำจะเปนกำรตดตำมผลกำรปฏบตหลงจำกทประชำชนเขำรบกำรอบรมใหควำมรจำกเจำหนำท ทงนกลมตวอยำงไมไดแจงสำเหตของปญหำ แตมกำรเสนอใหมกำรประสำนงำนเพอตดตำม และประเมนผลกจกรรมทวำงแผน และด ำเนนกำร

สมศกด พรยโยธา (2542) ไดศกษำปจจยทมผลตอกำรมสวนรวมของรำษฎรในกำรจดกำรปำชำยเลนชมชนบำงเตย อ ำเภอเมอง จงหวดพงงำ โดยวธกำรใชแบบสอบถำมสมภำษณหวหนำครวเรอนหรอตวแทนจ ำนวน 250 รำย และใชโปรแกรม SPSS (Statistical Package for Social Science) วเครำะหขอมลหำควำมสมพนธระหวำงกระบวนกำรในกำรมสวนรวม ไดแก กำรคดคนปญหำ กำรวำงแผนและจดท ำโครงกำร กำรด ำเนนงำน กำรตดตำมตรวจสอบ และกำรประเมนผล กบปจจยทำงดำนเศรษฐกจสงคม และปจจยภำยนอกอนๆ ไดแก ผน ำชมชน ระดบกำรศกษำ รำยได อำชพ กำรไดรบขำวสำร ควำมรดำนปำชำยเลน กำรสนบสนนจำกหนวยงำนรำชกำร จำกองคกรพฒนำเอกชน จำกองคกรตำงประเทศ จำกกองทนปำชำยเลน และผลกำรปลกปำชำยเลนชมชน ปจจยทมอทธพลตอการมสวนรวมในการจดการปาไมชายเลน ประกอบดวย ปจจยภำยใน ไดแก กำรไดรบขำวสำร ทระดบ P = 99.9 ระดบกำรศกษำ ทระดบ P = 99.0 รำยได ทระดบ P = 98.0 ควำมรดำนปำชำยเลน ทระดบ P = 95.0 และปจจยภำยนอก ไดแก ผน ำชมชน ทระดบ P = 99.0

41

และกองทนจดกำรปำชำยเลน ทระดบ P = 95.0 สวนปจจยอนไมมอทธพลตอกำรมสวนรวมแตอยำงไร ในกำรจดล ำดบควำมส ำคญของปจจยทราษฎรเหนวามสวนชวยสนบสนนในการจดการปาไมชายเลน ไดแก ปจจยผน ำชมชน ไดรบคะแนนมำกทสด 1,479 คะแนน และปจจยทรำษฎร จดล ำดบควำมส ำคญนอยทสด คอ กำรสนบสนนจำกองคกรพฒนำเอกชน คดเปน 847 คะแนน สวนปจจยอนมคะแนนเรยงตำมล ำดบดงน กำรสนบสนนจำกหนวยงำนรำชกำร (1,287 คะแนน) ควำมรดำนปำชำยเลน (1,091 คะแนน) กำรสนบสนนจำกองคกรตำงประเทศ (998 คะแนน) กองทนปำชำยเลน (997 คะแนน) กำรไดรบขำวสำร (943 คะแนน) และผลของกำรปลก (877 คะแนน) ในกระบวนกำรของกำรมสวนรวม ขนตอนทรำษฎรระบวำมสวนรวมมำกทสด คอ ขนตอนกำรตดตำมตรวจสอบ คดเปน 2.54 คะแนน รองลงไป ไดแก กำรด ำเนนงำน กำรประเมนผล และกำรคดคนปญหำคดเปน 2.42 2.07 และ 2.04 คะแนน ตำมล ำดบ สวนขนตอนกำรวำงแผนและจดท ำโครงกำร รำษฎรสวนใหญระบวำไมมสวนรวม (1.86 คะแนน) และรำษฎรเหนวำอปสรรคส าคญในการพฒนาการจดการปาชายเลนชมชน ไดแก ควำมมนใจเกยวกบผลประโยชนทจะไดรบจำกปำทปลกขน และปญหำดำนกำรปองกนรกษำปำ

รชน จกรชวย (2550) ไดศกษำกำรมสวนรวมของประชำชนทองถนในกำรอนรกษปำชำยเลน กรณศกษำต ำบลแหลมตะลมพก อ ำเภอปำกพนง จงหวดนครศรธรรมรำช วตถประสงคเพอศกษำระดบกำรมสวนรวม ศกษำปจจยทมผลตอกำรมสวนรวมและศกษำปญหำ อปสรรค ขอเสนอแนะตอกำรมสวนรวมในกำรอนรกษปำชำยเลน ต ำบลแหลมตะลมพก อ ำเภอปำกพนง จงหวดนครศรธรรมรำช โดยวธกำรศกษำวจยเชงปรมำณโดยแบบสอบถำม และกำรวจยเชงคณภำพโดยกำรสมภำษณแบบเจำะลก ผลกำรศกษำ ประชำชนสวนใหญมสวนรวมในกำรอนรกษปำชำยเลนระดบปำนกลำง สวนปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนคอ กำรใชประโยชนจำกปำชำยเลน กำรฝกอบรมเกยวกบปำชำยเลนและกำรรบรขอมลขำวสำรเกยวกบปำชำยเลน มผลตอกำรมสวนรวมอยำงนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.001 สวนอำย รำยไดเฉลยตอเดอนของครวเรอน ระดบกำรศกษำ มผลตอกำรมสวนรวมอยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.01 และประสบกำรณวำตภย มผลตอกำรมสวนรวมอยำงมนยส ำคญทระดบ 0.05 ปญหาและอปสรรคตอการมสวนรวม คอ ประชำชนทองถนไมมเวลำเนองจำกตองออกทะเล และเจำหนำทไมสนบสนนใหประชำชนเขำไปมสวนรวม ขอเสนอแนะ คอ ใหหนวยงำนและเจำหนำททเกยวของเปดโอกำสใหประชำชนเขำไปมสวนรวมใหมำกยงขนโดยกำรรณรงคและประชำสมพนธผำนสอตำงๆในทองถน เชน หอกระจำยเสยง วทย เจำหนำทของรฐ เปนตน

ไพสดา ตรเดช (2546) ไดศกษำกำรมสวนรวมของประชำชนในกำรอนรกษปำชมชนบำนทงสง จงหวดกระบ วตถประสงคเพอศกษำระดบกำรมสวนรวม และปจจยทมผลตอกำรมสวนรวมของประชำชนในกำรอนรกษปำชมชนบำนทงสง ใชแบบสอบถำมเปนเครองมอในกำรเกบรวบรวมขอมล สถตทใชในกำรวเครำะหขอมล คอ คำรอยละ คำเฉลย ทดสอบสมมตฐำน ใชคำ t-test และ F-test ทดสอบควำมแตกตำงระหวำงกลมดวยวธของ Scheffe ผลกำรศกษำพบวำ ประชำชนบำนทงสงมสวนรวมในกำรอนรกษปำชมชนบำนสงอยในระดบระดบปำนกลำง ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชน ไดแก เพศ พบวำ เพศชำยมสวนรวมในกำรอนรกษปำชมชนสงกวำเพศหญง ในกจกรรมดำน กำรตดสนใจ กำรปฏบตกำร กำรรบผลประโยชน และกำรประเมนผล

42

ประชำชนกลมอำยระหวำง 40-59 ป มสวนรวมในกำรอนรกษปำชมชนมำกกวำกลมอำยอน สถำนภำพทำงสงคม กำรเปนสมำชกกลมทมกจกรรมเกยวของกบกำรอนรกษปำชมชน กำรไดรบขำวสำรเกยวกบกำรอนรกษปำชมชน กำรไดรบกำรฝกอบรมเกยวกบกำรอนรกษและผลประโยชนโดยรวมทคำดวำจะไดรบ เปนปจจยหลก สวนปจจยทมผลนอยตอกำรมสวนรวมของประชำชนในกำรอนรกษปำชมชน ไดแก ควำมรควำมเขำใจเกยวกบกำรอนรกษปำชมชน

ธวช สทธกจโยธน (2543) ไดศกษำกำรมสวนรวมของประชำชนในกำรอนรกษและฟนฟทรพยำกรธรรมชำตปำชำยเลน ศกษำเฉพำะกรณ ต ำบลคลองโคน อ ำเภอเม อง จงหวดสมทรสงครำม วตถประสงคเพอศกษำกำรมสวนรวมของประชำชนและปจจยบำงประกำรทมผลตอกำรตดสนใจทท ำใหเกดควำมแตกตำงในกำรมสวนรวมของประชำชน และศกษำปญหำและอปสรรคตอกำรมสวนรวมในกำรอนรกษและฟนฟทรพยำกรธรรมชำตปำชำยเลน เกบรวบรวมขอม ลดวยแบบสอบถำมโดยกำรสมภำษณกลมตวอยำง 282 คน ผลการศกษาพบวา กลมตวอยำงมระดบสวนรวมในกำรอนรกษและฟนฟปำชำยเลนในระดบปำนกลำง จำกกำรจดกำรมสวนรวมทง 3 ดำน คอ รวมแสดงควำมคดเหน ดำนรวมท ำโครงกำร และดำนรวมปฏบตตำมโครงกำร และทง 3 ดำนอยระดบกำรมสวนรวมปำนกลำง ปจจยทมผลตอกำรตดสนใจท ำใหเกดควำมแตกตำงในกำรมสวนรวมอยำงมนยส ำคญ ไดแก เพศ อำชพ กำรเปนสมำชกกลมตำงๆในชมชน ควำมรควำมเขำใจในเรองปำชำยเลน กำรไดรบรขำวสำรและกำรประชำสมพนธ และกำรคำดหวงประโยชนจำกกำรเขำรวมกจกรรม ปญหาและอปสรรคตอการมสวนรวม ไดแก กำรมภำระในกำรประกอบอำชพ สขภำพรำงกำย กำรขำดกำรประชำสมพนธโครงกำร และกำรมภำระครอบครว

ณวฒน สเทพากร (2550) ไดศกษำกำรมสวนรวมของประชำชนในโครงกำรปลกปำชำยเลนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนำงเจำสรกต พระบรมรำชนำถ ในวโรกำสทรงพระชนมำย 72 พรรษำ จงหวดสมทรปรำกำร วตถประสงคเพอศกษำสภำพเศรษฐกจ-สงคมและกำรใชประโยชนจำกปำชำยเลน กำรมสวนรวมในกำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตปำชำยเลนและปจจยทมสมพนธกบกำรมสวนรวมในกำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตปำชำยเลน เกบขอมลดวยกำรสมภำษณกลมตวอยำงจ ำนวน 295 ตวอยำง ผลการศกษาพบวา กลมตวอยำงทศกษำสวนใหญเปนเพศชำย อำยมำกกวำ 50 ป มกำรศกษำระดบประถมศกษำตอนปลำย อำชพหลกคอกำรประมง มควำมรควำมเขำใจดำนกำรอนรกษปำชำยเลนปำนกลำง มควำมคำดหวงถงประโยชนทจะเกดขนจำกกำรอนรกษปำชำยเลนในระดบสง จำกกำรทดสอบสมมตฐำน พบวำ อำชพหลก รำยไดของครวเรอนเฉลยตอป ระยะทำงจำกทพกอำศยถงทตงโครงกำร และกำรไดรบขำวสำรเกยวกบโครงกำร สำมำรถอธบำยกำรเปลยนแปลงกำรมสวนรวมในกำรก ำหนดและวำงแผนกำรด ำเนนงำนโครงกำรกบเจำหนำทประจ ำโครงกำร ระยะเวลำในกำรตงถนฐำน ระยะทำงจำกทพกอำศยถงทตงโครงกำร กำรไดรบขำวสำรเกยวกบโครงกำร และควำมคำดหวงประโยชนจำกโครงกำร สำมำรถอธบำยกำรเปลยนแปลงกำรมสวนรวมในกำรแสดงควำมคดเหนเมอมกำรประชมโครงกำร ระยะเวลำในกำรตงถนฐำน ระยะทำงจำกทพกอำศยถงทตงโครงกำร กำรไดรบขำวสำรเกยวกบโครงกำร ควำมคำดหวงประโยชนจำกโครงกำร และอำชพหลก สำมำรถอธบำยกำรเปลยนแปลงกำรมสวนรวมในกำรปฏบตงำนตำงๆ ของโครงกำร

43

ดวงพร โปสรกขกะ (2552) ไดศกษำกำรมสวนรวมในกำรจดกำรปำชำยเลนขององคกำรบรหำรสวนต ำบล อ ำเภอบำนแหลม จงหวดเพชรบร วตถประสงคเพอศกษำกำรมสวนรวม ปญหำ อปสรรค และขอเสนอแนะในกำรมสวนรวมในกำรจดกำรปำชำยเลนขององคกำรบรหำรสวนต ำบล โดยเกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถำม 6 ต ำบล กลมตวอยำงจ ำนวน 111 รำย แลวน ำขอมลมำวเครำะหหำคำรอยละ คำเฉลย และคำเฉลยถวงน ำหนก (WMS) ของระดบกำรมสวนรวม ผลการศกษาพบวา ประชำกรสวนใหญประกอบอำชพรบรำชกำร/รฐวสำหกจ และสวนใหญเปนสมำชกองคกำรบรหำรสวนต ำบล และเปนสมำชกกลมอนรกษสงแวดลอม ซงเคยใชประโยชนจำกปำชำยเลนเพอยงชพ ส ำหรบปญหำกำรจดกำรปำชำยเลน พบวำ ประสบปญหำกำรบกรกท ำลำยพนทปำชำยเลน เนองจำกกำรจดกำรปำชำยเลนขำดกำรวำงแผนขำดควำมรวมมอของคนในชมชน สวนใหญแผนทออกมำโดยภำครฐไมสอดคลองกบพนท ทงน หนวยงำนทรบผดชอบ ทองถน คนในชมชน และควรมกำรประชมปรกษำหำรอแนวทำงแกไข จดท ำประชำคมรวมกนเพอวำงแผนสรำงควำมรวมมอในกำรจดกำรปำชำยเลน โดยประชำสมพนธใหคนในทองถนสำมคค เสยสละ มควำมจรงจงในกำรพฒนำและอนรกษพนทปำชำยเลน พรอมทงมกำรตดตำมผลกำรปฏบตงำนอยำงตอเนอง

จำกกำรทบทวนงำนวจยทศกษำปจจยทมผลตอกำรมสวนรวมและอปสรรคตอกำรมสวนรวมกบทรพยำกรธรรมชำตนน ผวจยไดสรำงและพฒนำกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวมในกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน โดยค ำนงถงปจจยดงกลำว น ำไปสแนวทำงใหมในกำรสรำงกระบวนกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวมของชมชน

2.10.3 งานวจยทเกยวของกบการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน

งำนวจยทเกยวของกบเรองกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน มแนวทำงกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรทหลำกหลำยดวยกน เชน มลคำปรมำณไม มลคำกำรเกบผลผลตของปำชำยเลน ผลผลตกำรประมงในบรเวณปำชำยเลน มลคำกำรทองเทยวและทศนศกษำ มลคำกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซด มลคำกำรเพำะพนธสตวน ำ เปนตน

2.10.2.1 การประเมนมลคาของไม

งำนวจยของ ศนยวจยปาไม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2550) ไดประเมนมลคำและกำรพงพงทรพยำกรปำชำยเลนจงหวดชมพร และจงหวดระนอง โดยใชวธรำคำตลำดในกำรประเมนมลคำ ผลกำรวจยพบวำ มลคำปรมำณไมในปำชำยเลนจงหวดชมพรม 3 พนท มลคำปรมำณไมเทำกบ 94,013.96 58,543.76 และ 36,767 บำท/ไร ตำมล ำดบ และจงหวดระนองม 3 พนท มลคำปรมำณไมเทำกบ 69,511.95, 47,492.25 และ 18,061.71 บำท/ไร

2.10.2.2 มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตจากปาชายเลน

งำนวจยของ วณา ทพยสขม (2543) ผกาทพย แกวอภชย (2544) Phuviriyakakul (2007) และ Sathirathai (1998) ใชวธกำรประเมนดวยรำคำตลำดเหมอนกน ซงงำนวจยของ วณา ทพยสขม ไดท ำกำรประเมนตนทนทำงสงแวดลอมของกำรใชประโยชนพนทปำชำยเลนคลอง

44

กระบใหญและปำคลองเหนอคลอง อ ำเภอเมอง จงหวดกระบ เนอทปำชำยเลน 15,558 ไร ผลกำรวจยพบวำ มลคำกำรท ำสมปทำนปำเทำกบ 36,800.39 บำท/ไร/ป และ 31,079.79 บำท/ไร/ป งำนวจยของ ผกาทพย แกวอภชย ไดประเมนมลคำปำชำยเลน อ ำเภอยะหรง ในอำวปตตำน เนอทปำชำยเลน 7,837 ไร ผลกำรวจยพบวำ มลคำดำนปำไมเพอกำรยงชพเทำกบ 546.69 บำท/ไร/ป และมลคำดำนปำไมเพอกำรคำเชงพำณชย (กำรสมปทำน) เทำกบ 1,013.62 บำท/ไร/ป งำนวจย Phuviriyakakul ไดประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน กรณศกษำปำชำยเลน ต ำบลคลองต ำหร อ ำเภอเมอง จงหวดชลบร ผลกำรวจยพบวำมลคำกำรใชประโยชนจำกไมในปำชำยเลนเทำกบ 8.85 บำท/ไร/ป และงำนวจยของ Sathirathai ไดประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลนและบทบำทของชมชนทองถนในกำรอนรกษทรพยำกร กรณศกษำจงหวด สรำษฎรธำนภำคใตของประเทศไทย ผลกำรวจยพบวำมลคำจำกผลผลตจำกกำรท ำไมเทำกบ 4,237.16 บำทตอไร มลคำผลผลตจำกกำรจบสตวน ำเทำกบ 12,444.33 บำทตอไร

2.10.2.3 มลคาการใชประโยชนดานประมง เพอจบสตวน าในบรเวณปาชายเลน

งำนวจยของ ผกาทพย แกวอภชย (2544) เสาวลกษณ ถนจนทร (2546) สภทรา โพธสงห (2550) Phuviriyakakul (2007) และ Sathirathai (1998) ใชวธรำคำตลำดเหมอนกนในกำรประเมนมลคำ ซงงำนวจยของ ผกาทพย แกวอภชย ไดประเมนมลคำปำชำยเลน อ ำเภอยะหรง ผลกำรวจยพบวำ มลคำดำนประมงเพอกำรยงชพเทำกบ 17,998.67 บำท/ไร/ป และมลคำดำนประมงแบบพงพำนำยทนเทำกบ 50,729.48 บำท/ไร/ป งำนวจยของ เสาวลกษณ ถนจนทร ประเมนมลคำกำรใชประโยชนทรพยำกรปำไมในพนทปำชำยเลนแสร-พงรำด จงหวดระยอง เนอทปำชำยเลน 962.50 ไร ผลกำรวจยพบวำ มลคำดำนประมง เทำกบ 2,240.16 บำท/ไร/ป งำนวจยของ สภทรา โพธสงห ประเมนคณคำทำงเศรษฐกจของปำชำยเลน ในเขตปำสงวนแหงชำตปำชำยเลนดอนสก จงหวดสรำษฎรธำน โดยใชรำคำตลำดในกำรประเมนมลคำ ผลกำรวจยพบวำ คณคำกำรจบสตวน ำเฉลยตอครวเรอนเทำกบ 294.26 บำท/ไร/ป งำนวจยของ Phuviriyakakul ไดประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน ต ำบลคลองต ำหร อ ำเภอเมอง จงหวดชลบร ผลกำรวจยพบวำ มลคำประมงชำยฝงเทำกบ 11,068 บำท/ไร/ป และมลคำกำรดกปเทำกบ 130.41 บำท/ไร/ป และงำนวจยของ Sathirathai ประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลนจงหวด สรำษฎรธำน ผลกำรวจยพบวำ มลคำผลผลตจำกกำรจบสตวน ำเทำกบ 12,444.33 บำท/ไร นอกจำกนงำนวจยของศนยวจยปาไม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2550) ไดประเมนมลคำผลผลตจำกปำและกำรประมงรวมกนมมลคำเทำกบ เทำกบ 7,437,647.71 บำท/ป หรอเฉลยครวเรอนละ 37,188.24 บำท/ครวเรอน/ป

รำยละเอยดของกำรประเมนมลคำของทง 3 ดำนทกลำวไปขำงตน ผวจยสรปเปรยบเทยบไวอกครงดงแสดงในตำรำงท 2-4

45

ตำรำงท 2-4 งำนวจยทเกยวกบกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรดำนผลผลตของปำชำยเลน

ประเดนการประเมนมลคา

ผวจยและพ นทศกษา เทคนคการประเมน

ผลการวจย มลคาตอไรตอป

มลคาของไม(ประเมนจำกศกยภำพไมทงปำ)

ศนยวจยปาไม มหาวทยาลย เกษตรศาสตร(2550) ไดท ำประเมนมลคำและกำรพงพงทรพยำกรปำชำยเลนจงหวดชมพร และจงหวดระนอง

- รำคำตลำด

- มลคำปรมำณไมในปำชำยเลนจงหวดชมพรม 3 พนท มลคำปรมำณไมเทำกบ 94,013.96 58,543.76 และ 36,767 บำท/ไร ตำมล ำดบ และจงหวดระนองม 3 พนท มลคำปรมำณไมเทำกบ 69,511.95, 47,492.25 และ 18,061.71 บำท/ไร

(เหมอนกบผลกำรวจย)

มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตจากปาชายเลน

วณา ทพยสขม (2543) ไดท ำกำรประเมนตนทนทำงสงแวดลอมของกำรใชประโยชนพนทปำชำยเลนคลองกระบใหญและปำคลองเหนอคลอง อ ำเภอเมอง จงหวดกระบ เนอทปำชำยเลน 15,558 ไร

- รำคำตลำด

- ไดมลคำกำรท ำสมปทำนปำ ชำยเลน คดเปนมลคำปจจบนรวมทงหมด (ป2543) 572,540,507.57 บำท และ 483,539,301.91 บำท ณ อตรำคดลดรอยละ 8 และ 12 ตำมล ำดบ

- มลคำกำรท ำสมปทำนปำเทำกบ 36,800.39 บำท/ไร/ป และ 31,079.79 บำท/ไร/ป ณ อตรำคดลดรอยละ 8 และ 12 ตำมล ำดบ (ป 2543)

ผกาทพย แกวอภชย (2544) ประเมนมลคำปำชำยเลน อ ำเภอยะหรง ในอำวปตตำน เนอทปำชำยเลน 7,837 ไร

- ไดมลคำกำรใชประโยชนจำกปำชำยเลนดำนปำไมเพอกำรยงชพ มมลคำผลประโยชนสทธเทำกบ 546.69 บำทตอไรตอป และปำไมเพอกำรคำเชงพำณชย (กำรสมปทำน) มมลคำสทธเทำกบ 1,013.62 บำทตอไรตอป

- มลคำดำนปำไมเพอกำรยงชพเทำกบ 546.69 บำท/ไร/ปและมลคำดำนปำไมเพอกำรคำเชงพำณชย เทำกบ 1,013.62 บำท/ไร/ป

Phuviriyakakul (2007) กำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน : กรณศกษำปำชำยเลน ต ำบลคลองต ำหร อ ำเภอเมอง จงหวดชลบร

- มลคำกำรใชประโยชนจำกไมในปำชำยเลนเทำกบ 10,624 บำท/ป

- มลคำกำรใชประโยชนจำกไมในปำชำยเลนเทำกบ 8.85 บำท/ไร/ป

Sathirathai (1998) กำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลนและบทบำทของชมชนทองถนในกำรอนรกษทรพยำกร : กรณศกษำจงหวด สรำษฎรธำนภำคใต

- มลคำจำกผลผลตจำกกำรท ำไมเทำกบ 4,237.16 บำทตอไร

- มลคำจำกผลผลตจำกกำรท ำไมเทำกบ 4,237.16 บำทตอไร

46

ประเดนการประเมนมลคา

ผวจยและพ นทศกษา เทคนคการประเมน

ผลการวจย มลคาตอไรตอป

ของประเทศไทย มลคาการใชประโยชนดานประมง เพอจบสตวน าในบรเวณปาชายเลน

ผกาทพย แกวอภชย (2544) ประเมนมลคำปำชำยเลน อ ำเภอยะหรง ในอำวปตตำน เนอทปำชำยเลน 7,837 ไร

- รำคำตลำด

- ไดมลคำกำรใชประโยชนจำกปำชำยเลนดำนกำรประมงเพอกำรยงชพมมลคำผลประโยชนสทธเทำกบ 17,998.67 บำทตอไรตอป และกำรประมงแบบพงพำนำยทนมมลคำเทำกบ 50,729.48 บำทตอไรตอป

- มลคำดำนประมงเพอกำรยงชพเทำกบ 17,998.67 บำท/ไร/ป และมลคำดำนประมงแบบพงพำนำยทนเทำกบ 50,729.48 บำท/ไร/ป

เสาวลกษณ ถนจนทร (2546) ประเมนมลคำกำรใชประโยชนทรพยำกรปำไมในพนทปำชำยเลนแสร-พงรำด จงหวดระยอง เนอทปำชำยเลน 962.50 ไร

- ไดมลคำกำรใชประโยชนจำกปำชำยเลนดำนประมง 2,156,156.40 บำท

- มลคำดำนประมง เทำกบ 2,240.16 บำท/ไร/ป

สภทรา โพธสงห (2550) ประเมนคณคำทำงเศรษฐกจของปำชำยเลน ในเขตปำสงวนแหงชำตปำชำยเลนดอนสก จงหวดสรำษฎรธำนเนอทปำชำยเลน 14,302 ไร

- คณคำกำรใชประโยชนดำนกำรจบสตวน ำ มคณคำรวมเทำกบ 4,208,464 บำท/ป

- คณคำกำรจบสตวน ำเทำกบ 294.26 บำท/ไร/ป

Phuviriyakakul (2007) กำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน : กรณศกษำปำชำยเลน ต ำบลคลองต ำหร อ ำเภอเมอง จงหวดชลบร

- มลคำประมงชำยฝงเทำกบ 13,281,062 บำท/ป - มลคำกำรดกปเทำกบ 156,492 บำท/ป

- มลคำประมงชำยฝงเทำกบ 11,068 บำท/ไร/ป - มลคำกำรดกปเทำกบ 130.41 บำท/ไร/ป

Sathirathai (1998) กำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลนและบทบำทของชมชนทองถนในกำรอนรกษทรพยำกร : กรณศกษำจงหวด สรำษฎรธำนภำคใตของประเทศไทย

- มลคำผลผลตจำกกำรจบสตวน ำเทำกบ 12,444.33 บำท/ไร

- มลคำผลผลตจำกกำรจบสตวน ำเทำกบ 12,444.33 บำท/ไร

มลคาการเกบผลผลตจากปาและผลผลตการประมง

ศนยวจยปาไม มหาวทยาลย เกษตรศาสตร(2550) ไดท ำประเมนมลคำและกำรพงพงทรพยำกรปำชำยเลนจงหวดชมพร และจงหวดระนอง

- รำคำตลำด

มลคำผลผลตและกำรจบสตวน ำจำกปำชำยเลน เทำกบ 7,437,647.71 บำท/ป หรอเฉลยครวเรอนละ 37,188.24 บำท/ครวเรอน/ป

(ไมไดค ำนวณมลคำบำทตอไร)

ทมำ : งำนวจยทงหมดมำสรำงเปนตำรำงสรปโดยผวจย

47

2.10.2.4 งานวจยการประเมนมลคาการทองเทยวและทศนศกษา

งำนวจยทเกยวของกบกำรประเมนมลคำกำรทองเทยวสวนใหญ วธกำรประเมนมลคำจะสอบถำมควำมเตมใจทจะจำยเพอมำทองเทยวสถำนทนนๆ ซงควำมเตมใจทจะจำยสะทอนออกมำในรปแบบคำใชจำยเพอกำรมำทองเทยว เชน คำใชจำยในกำรเดนทำงมำทองเทยว คำอำหำร คำทพก เปนตน ในงำนวจยไดศกษำควำมเตมใจในรปแบบตำงๆ เชน งำนวจยของผกาทพย แกวอภชย (2544) ไดประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน อ ำเภอยะหรง ในอำวปตตำน โดยค ำนวณมลคำจำกคำใชจำยในกำรเดนทำงของนกทองเทยว มมลคำกำรทองเทยวของป 2542 เทำกบ 382,520 บำท งำนวจยของณชชา วองวฒนานกล (2547) กำรประเมนมลคำผลประโยชนทำงนนทนำกำรบรเวณชำยหำดแมร ำพง จงหวดระยอง วธวเครำะหคำใชจำยในกำรเดนทำงระดบบคคล เกบขอมลดวยแบบสมภำษณ 322 รำย ในชวงเดอนตลำคม-พฤศจกำยน 2546 ผลกำรศกษำพบวำ ปจจยทมผลตอจ ำนวนครงมำเทยว ไดแก คำใชจำยในกำรเดนทำงและจ ำนวนปทไดรบกำรศกษำ มลคำในป 2546 เทำกบ 217,187,950 บำท งำนวจยของจนตนา สมสวสด และคณะ (2549) กำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของพนทปำอนรกษในภำคตะวนออกเฉยงเหนอ ใชวธกำรวเครำะหอปสงคของกำรทองเทยวดวยวธกำรตนทนกำรเดนทำง แบงออกเปน 2 สวน 1) กำรวเครำะหอปสงคของกำรทองเทยวดวยวธกำรตนทนกำรเดนทำงระดบบคคล (Individual Travel Cost Method: ITCM) 2) กำรวเครำะหอปสงคของกำรทองเทยวดวยวธกำรตนทนกำรเดนทำงระดบเขต (Zonal Travel Cost Method: ZTCM) ผลกำรศกษำ เขำพระวหำรมลคำ 72 ลำนบำทตอป เขำใหญ 43 ลำนบำทตอป ตำดโตน 25 ลำนบำทตอป ภเรอ 16 ลำนบำทตอป ภเวยง 12 ลำนบำทตอป เขำพนมรงมมลคำเทำกบ 2,383 ลำนบำทตอป ภกมขำว 306 ลำนบำทตอป ภพระบำท 121 ลำนบำทตอป งำนวจยของวราภรณ งามสมสข (2549) กำรประเมนมลคำกำรทองเทยวเชงเกษตร ณ สถำนเกษตรหลวงอำงขำง จงหวดเชยงใหม เกบรวบรวมขอมลนกทองเทยวดวยแบบสอบถำม 414 ตวอยำง สมแบบบงเอญ (accidental sampling) แบงกำรเกบขอมลออกเปน 2 ชวงเวลำ คอ ฤดกำลทองเทยวและนอกฤดกำลทองเทยว วเครำะหดวยวธตนทนเดนทำงระดบเขต (zonal travel cost method) ผลกำรศกษำคำใชจำยในกำรทองเทยวอยระหวำง 500-2,000 บำทตอคนตอครง มลคำในป 2548 เทำกบ 275.90 ลำนบำท และงำนวจยของนวลศร เพชรรตน (2543) มลคำทำงนนทนำกำรของกรมอทยำนแหงชำตทะเลบน จงหวดสตล ประเมน 2 วธ คอ 1) ประเมนคำควำมเตมใจทจะจำยของนกทองเทยวจำกกำรตอบสนองตอคำใชจำยในกำรเดนทำง ซงเรยกวำวธอำศยคำใชจำยในกำรเดนทำง 2) กำรประเมนคำควำมเตมใจทจะจำยจำกกำรสมมตเหตกำรณเพอถำมควำมคดเหนเกยวกบควำมเตมใจทจำย หรอทเรยกวำวธสมมตเหตกำรณ มลคำจำกคำใชจำยในกำรเดนทำง 5.49 ลำนบำท มลคำจำกวธสมมตเหตกำรณ 1.2 ลำนบำท

2.10.2.5 งานวจยการประเมนมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด

ในกำรประเมนมลคำกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซด เปนกำรประเมนโดยใชรำคำทดแทนของกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซด และกำรวจยตองทรำบถงปรมำณของกำรดดซบของปำไม งำนวจยทเกยวของจงไดทบทวนเอกสำรเกยวกบงำนวจยทศกษำปรมำณคำรบอนและ

48

งำนวจยประเมนมลคำกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซดและรำคำตลำดของคำรบอน โดยมรำยละเอยดดงตอไปน

1) งานวจยศกษาปรมาณคารบอน

งำนวจยศนยวจยปำไม คณะวนศำสตร มหำวทยำลยเกษตรศำสตร (2550) ไดท ำกำรศกษำปรมำณคำรบอนทจงหวดชมพรและจงหวดระนอง พบวำ ปรมำณคำรบอนทจงหวดชมพรปำชำยเลนทควำมสมบรณมำกเทำกบ 46.462 ตนคำรบอนตอไร ปำชำยเลนทควำมสมบรณปำนกลำงเทำกบ 33.863 ตนคำรบอนตอไร และปำชำยเลนทควำมสมบรณนอยเทำกบ 27.097 ตนคำรบอนตอไร ในสวนจงหวดระนอง ปำชำยเลนทควำมสมบรณมำกมคำรบอนเทำกบ 37.4055 ตนคำรบอนตอไร ปำชำยเลนทสมบรณควำมปำนกลำงเทำกบ 29.4827 ตนคำรบอนตอไร ปำชำยเลนทควำมสมบรณนอยเทำกบ 14.9285 ตนคำรบอนตอไร

งำนวจยของวจำรณ มผล (2553) ไดศกษำกำรกกเกบคำรบอนของปำชำยเลนบรเวณพนทสงวนชวมณฑลระนอง พบวำ ปรมำณกำรกกเกบคำรบอนเทำกบ 57.85 ตนคำรบอนตอเฮกตำร หรอเทำกบ 9.256 ตนคำรบอนตอไร

งำนวจยของค ำนง จนดำนช (2546) ไดศกษำกำรกระจำยของคำรบอนในพนทปำชำยเลนอำวทงคำ จงหวดชมพร พบวำ ปำชำยเลนทไดรบกำรฟนฟเทำกบ 177.606 ตนคำรบอนตอเฮกตำร (28.417 ตนคำรบอนตอไร) ปำชำยเลนธรรมชำต 152.718 ตนคำรบอนตอเฮกตำร (24.435 ตนคำรบอนตอไร) นำกงรำง 151.718 ตนคำรบอนตอเฮกตำร (24.275 ตนคำรบอนตอไร) ปำชำยเลนปลก 124.176 ตนคำรบอนตอเฮกตำร (19.868 ตนคำรบอนตอไร)

งำนวจยของชลตำ ศรลดดำ และลดำวลย พวงจตร (2550) ไดศกษำกำรเกบกกคำรบอนของสวนปำชำยเลน อ ำเภอปำกพนง จงหวดนครศรธรรมรำช พบวำ แปลงปลกปำชำยเลนอำย 20 ป มคำรบอนเทำกบ 121.72 ตนคำรบอนตอเฮกตำร (19.48 ตนคำรบอนตอไร) แปลงปลกปำชำยเลนอำย 14 ป มคำรบอนเทำกบ 79.78 ตนคำรบอนตอเฮกตำร (12.77 ตนคำรบอนตอไร) แปลงปลกปำชำยเลนอำย 25 ป มคำรบอนเทำกบ 68.51 ตนคำรบอนตอเฮกตำร (10.96 ตนคำรบอนตอไร) แปลงปลกปำชำยเลนอำย 10 ป มคำรบอนเทำกบ 66.35 ตนคำรบอนตอเฮกตำร (10.62 ตนคำรบอนตอไร) แปลงปลกปำชำยเลนอำย 4 ป มคำรบอนเทำกบ 65.58 ตนคำรบอนตอเฮกตำร (10.49 ตนคำรบอนตอไร)

เมอน ำมำเปรยบเทยบปรมำณคำรบอนแตละพนทจะเหนไดวำมควำมแตกตำงกน (แสดงดงตำรำงท 2-5) ทงนขนอยกบควำมหนำแนนของตนไม อำยของตนไม ชนดของตนไม จงท ำใหปรมำณของพนทแตกตำงกน ซงในงำนวจยปำชำยเลนโคกพยอมไดใชขอมลทตยภม ในกำรเลอกขอมลจงตองใหใกลเคยงกบงำนวจยททบทวนเอกสำร

49

ตำรำงท 2-5 ปรมำณคำรบอนไดออกไซดทถกดดซบในปำชำยเลน

งานวจย ปรมาณคารบอนทถกดดซบในปาชายเลน

งำนวจยศนยวจยปำไม คณะวนศำสตร มหำวทยำลยเกษตรศำสตร (2550) : โครงกำรประเมนมลคำและกำรพงพงทรพยำกรปำชำยเลน

จงหวดชมพร - ควำมสมบรณมำกเทำกบ 46.462 ตนคำรบอน/ไร - ควำมสมบรณปำนกลำงเทำกบ 33.863 ตนคำรบอน/ไร - ควำมสมบรณนอยเทำกบ 27.097 ตนคำรบอน/ไร จงหวดระนอง - ควำมสมบรณมำกเทำกบ 37.4055 ตนคำรบอน/ไร - ควำมสมบรณปำนกลำงเทำกบ 29.4827 ตนคำรบอน/ไร - ควำมสมบรณนอยเทำกบ 14.9285 ตนคำรบอน/ไร

วจำรณ มผล (2553): กำรเกบกกคำรบอนของปำชำยเลน บรเวณพนทสงวนชวมณฑลระนอง

9.256 ตนคำรบอน/ไร

ค ำนง จนดำนช (2003): กำรกระจำยของคำรบอนในพนทปำชำยเลนอำวทงคำ จงหวดชมพร

- ปำฟนฟเทำกบ 28.417 ตนคำรบอน/ไร - ปำธรรมชำตเทำกบ 24.435 ตนคำรบอน/ไร - นำกงรำงเทำกบ 24.275 ตนคำรบอน/ไร - ปำปลกเทำกบ 19.868 ตนคำรบอน/ไร

ชลตำ ศรลดดำ และลดำวลย พวงจตร (2550): กำรเกบกกคำรบอนของสวนปำชำยเลน อ ำเภอปำกพนง จงหวดนครศรธรรมรำช

- แปลงอำย 20 ป เทำกบ 19.48 ตนคำรบอน/ไร - แปลงอำย 14 ป เทำกบ 12.77 ตนคำรบอน/ไร - แปลงอำย 25 ป เทำกบ 10.96 ตนคำรบอน/ไร - แปลงอำย 10 ป เทำกบ 10.62 ตนคำรบอน/ไร - แปลงอำย 4 ป เทำกบ 10.49 ตนคำรบอน/ไร

2) งานวจยประเมนมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดและราคาตลาดของคารบอน

กำรประเมนมลคำกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซดมหลำยหนวยงำนและงำนวจยทมกำรระบรำคำตลำดของกำซคำรบอนไดออกไซดทถกดดซบไวในปำไม เชน องคกำรบรหำรจดกำรกำซเรอนกระจก (http://www.tgo.or.th) เปนองคกรทคณะรฐมนตร ลงมตและประกำศพระรำชกฤษฎกำจดตง องคกำรบรหำรจดกำรกำซเรอนกระจก (องคกำรมหำชน) พ.ศ. 2550 และประกำศในรำชกจจำนเบกษำ เลม 124 ตอนท 31 ก เมอวนท 6 กรกฎำคม 2550 ซงอยภำยใตกระทรวงทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม ซงมวตถประสงคหลกเปนศนยกลำงขอมลทเกยวกบสถำนกำรณด ำเนนงำนดำนกำซเรอนกระจก และรบรองตลำดซอขำยปรมำณกำซเรอนกระจก ซงรำคำตลำดซอขำยคำรบอนลำสดอยท 10.20 ยโรตอตนคำรบอน (รำคำซอขำย ณ วนท 15 กรกฎำคม 2554) หรอ 440.08 บำทตอตนคำรบอน (43.1451 บำท ตอ 1 ยโร ทมำ: ธนำคำรแหงประเทศไทย 25 ตลำคม 2554)

งำนวจยศนยวจยปำไม คณะวนศำสตร มหำวทยำลยเกษตรศำสตร (2550) ไดท ำกำรประเมนมลคำคำรบอนจำกปรมำณกกเกบคำรบอน (carbon stock) คณดวยรำคำกำรซอขำยคำรบอนในอตรำ 10 เหรยญสหรฐอเมรกำตอตน CO2 ซงอตรำแลกเปลยนเปนเงนของป 2550

50

เทำกบ 34.73 บำท หรอ 347.30 บำทตอตนคำรบอน ไดผลกำรประเมนมลคำดงน จงหวดชมพร ปำชำยเลนควำมสมบรณมำกมมลคำเทำกบ 59,165.94 บำทตอไร ปำชำยเลนควำมสมบรณปำนกลำงมลคำเทำกบ 43,122.52 บำทตอไร ปำชำยเลนควำมสมบรณนอยมลคำเทำกบ 34,505.59 บำทตอไร ในสวนจงหวดชมพร ปำชำยเลนควำมสมบรณมำกมมลคำเทำกบ 47,633.38 บำทตอไร ปำชำยเลนควำมสมบรณปำนกลำงมมลคำเทำกบ 37,544.23 บำทตอไร ปำชำยเลนควำมสมบรณนอยมมลคำเทำกบ 19,010.50 บำทตอไร

งำนวจยของ อมพร หลอด ำรงเกยรต (2550) ไดศกษำมลคำควำมเสยหำยของปำชำยเลนจำกเหตกำรณธรณพบตภยทำงธรรมชำต กรณศกษำพนทเกำะพระทอง จงหวดพงงำ ไดท ำกำรประเมนมลคำจำกปรมำณคำรบอนทปำชำยเลนดดซบได (ขอมลปรมำณคำรบอนจำกงำน อภวนท ก ำลงเอก (2548) และ Chanprapai (2005)) ซงเปนปำชำยเลนมพนธไมใกลเคยงและอำยปำ 10 ป ซงปรมำณคำรบอนเทำกบ 1.53 ตนตอไร) คณดวยรำคำซอขำยแลกเปลยนคำรบอน 10 เหรยญสหรฐตอตน หรอประมำณ 400 บำทตอตนคำรบอน (อตรำแลกเปลยนป 2548 มคำเทำกบ 40 บำทตอ 1 เหรยญ) ผลกำรศกษำพบวำ มลคำกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซดเทำกบ 139,536 บำท หรอ 612 บำทตอไร

งำนวจยของ อภวนท ก ำลงเอก (2550) ไดศกษำกำรประเมนมลคำปำชำยเลนหำดประพำสจำกภยพบตสนำม โดยประเมนมลคำจำกปรมำณคำรบอน (ใชขอมลปรมำณคำรบอนจำกกำรศกษำของ Chanprapai (2005) ซงเทำกบ 11.64 ตนตอไร) คณดวยรำคำกำรดดซบคำรบอนเทำกบ 3,000 บำทตอตนคำรบอน ผลกำรศกษำพบวำ มลคำกำรดดซบคำรบอนเทำกบ 4,063,990 บำท หรอ 34,920 บำทตอไร

จะเหนไดวำวธกำรประเมนมลคำกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซดของปำชำยเลนนนสวนใหญจะค ำนวณจำกปรมำณคำรบอนและคณดวยรำคำกำรดดซบคำรบอน (แสดงดงตำรำงท 2-6) ซงในงำนวจยปำชำยเลนโคกพยอมสำมำรถน ำไปปรบใชในกำรประเมนเพอใหไดขอมลทสะทอนมลคำกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซดได

ตำรำงท 2-6 รำคำตลำดคำรบอนและมลคำกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซดของปำชำยเลน

หนวยงาน/งานวจย ราคาตลาดคารบอน

ปรมาณคารบอน มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของ

ปาชายเลน องคกำรบรหำรจดกำรกำซเรอนกระจก (องคกำรมหำชน)

440.08 บำทตอตนคำรบอน (ป 2554)

ไมไดท ำกำรประเมนคำรบอน ไมไดท ำกำรประเมนคำรบอน

งำนวจยศนยวจยปำไม คณะวนศำสตร มหำวทยำลยเกษตรศำสตร (2550) :

347.30 บำทตอตนคำรบอน (ป 2550)

จงหวดชมพร - ควำมสมบรณมำกเทำกบ 46.462 ตนคำรบอน/ไร - ควำมสมบรณปำนกลำงเทำกบ

ปาชายเลนจงหวดชมพร - ควำมสมบรณมำกเทำกบ 59,165.94 บำทตอไร - ควำมสมบรณปำนกลำง

51

หนวยงาน/งานวจย ราคาตลาดคารบอน

ปรมาณคารบอน มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของ

ปาชายเลน โครงกำรประเมนมลคำและกำรพงพงทรพยำกรปำ ชำยเลน

33.863 ตนคำรบอน/ไร - ควำมสมบรณนอยเทำกบ 27.097 ตนคำรบอน/ไร จงหวดระนอง - ควำมสมบรณมำกเทำกบ 37.4055 ตนคำรบอน/ไร - ควำมสมบรณปำนกลำงเทำกบ 29.4827 ตนคำรบอน/ไร - ควำมสมบรณนอยเทำกบ 14.9285 ตนคำรบอน/ไร

เทำกบ 43,122.52 บำทตอไร - ควำมสมบรณนอยเทำกบ 34,505.59 บำทตอไร ปาชายเลนจงหวดชมพร - ควำมสมบรณมำกเทำกบ 47,633.38 บำทตอไร - ควำมสมบรณปำนกลำงเทำกบ 37,544.23 บำทตอไร - ควำมสมบรณนอยเทำกบ 19,010.50 บำทตอไร

อมพร หลอด ำรงเกยรต (2550) : มลคำควำมเสยหำยของปำชำยเลนจำกเหตกำรณธรณพบตภยทำงธรรมชำต กรณศกษำพนทเกำะพระทอง จงหวดพงงำ

400 บำทตอตนคำรบอน (ป 2548)

1.53 ตนตอไร 612 บำทตอไร

อภวนท ก ำลงเอก (2550): ประเมนมลคำปำชำยเลนหำดประพำสจำกภยพบตสนำม

3,000 บำทตอตนคำรบอน (ป 2550)

11.64 ตนตอไร 34,920 บำทตอไร

2.10.2.6 งานวจยการประเมนมลคาการเพาะพนธสตว

ในกำรศกษำกำรประเมนมลคำกำรเพำะพนธสตวไดตรวจเอกสำรกำรศกษำเกยวกบปรมำณของสตวน ำ ตนทนในกำรเพำะพนธสตวน ำ และกำรประเมนมลคำกำรเพำะพนธสตวน ำ ซงมรำยละเอยดดงตอไปน

1) งานวจยทเกยวกบการศกษาปรมาณของสตวน า

กำรศกษำปรมำณสตวน ำ วธกำรศกษำจะท ำกำรส ำรวจเกบตวอยำงสตวน ำในพนทของแหลงน ำทสตวน ำอำศยอย โดยกำรเกบตวอยำงอำจใชกำรเกบตวอยำงดวยเรอประมงหรอเกบตวอยำงจำกชำวประมงทมกำรจบสตวน ำเปนอำชพประจ ำวน และงำนวจยจำกกำรส ำรวจปรมำณจำกแบบสอบถำมชำวประมง งำนวจยทท ำกำรส ำรวจสตวน ำ และงำนวจยทไดจำกกำรตรวจเอกสำร ซงงานวจยการเกบตวอยางสตวน าจากชาวประมง ไดแก เสาวภา องสภานช และคณะ

52

(2544) ไดศกษำองคประกอบของสตวน ำทจบโดยอวนรนเคยขนำดเลกบรเวณปำชำยเลน จงหวดสตล โดยกำรเกบตวอยำงสตวน ำจำกกำรสมจำกชำวประมงของปรมำณทจบไดทงหมดในแตละครงทออกเรอ งานวจยส ารวจปรมาณจากแบบสอบถามชาวประมง ไดแก ผกาทพย แกวอภชย (2544) ไดประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลนในดำนมลคำเพำะพนธสตวน ำ ขอมลปรมำณสตวน ำไดจำกสมภำษณดวยแบบสอบถำมชำวประมงทจบสตวน ำบรเวณปำชำยเลน งานวจยทท าการส ารวจสตวน า ไดแก ชาญยทธ สดทองคง (2550) ไดส ำรวจสตวน ำโดยใชอวนชกในกำรจบสตวน ำ เพอศกษำควำมชกชมของปลำและใชในกำรประเมนประสทธภำพของชมชนในกำรจดกำรทรพยำกรปำชำยเลนทงตะเซะ จงหวดตรง งำนวจยของ ธนยพร ทรพยสมบรณ (2546) ไดส ำรวจปลำวยออนโดยใชเรอหำงยำวลำกถงเกบตวอยำงปลำวยออน โดยศกษำองคประกอบชนด ควำมชกชมและกำรแพรกระจำยของปลำวยออน บรเวณแหลมผกเบย จงหวดเพชรบร งานวจยทไดจากการตรวจเอกสาร ไดแก งำนวจยของ ประเสรฐ ทองหนนย (2550) ไดตรวจเอกสำรศกษำชนดปลำทพบในอำวปำกพนง จงหวดนครศรธรรมรำช เพอศกษำกำรฟนตวของประชำคมปลำกบกำรฟนฟปำชำยเลน

จะเหนไดวำกำรศกษำปรมำณสตวน ำมวธกำรศกษำหลำยวธ ไดแก งำนวจยกำรเกบตวอยำงสตวน ำจำกชำวประมง งำนวจยส ำรวจปรมำณจำกแบบสอบถำมชำวประมง งำนวจยทท ำกำรส ำรวจสตวน ำ และงำนวจยทไดจำกกำรตรวจเอกสำร ซงในงำนวจยชมชนโคกพยอมสำมำรถปรบใชขอมลจำกวธกำรศกษำตำงๆ เหลำนได

2) งานวจยทเกยวกบการศกษาตนทนการเพาะพนธของสตวน า

ปำชำยเลนเปนแหลงเพำะพนธสตวน ำ เมอไมมปำชำยเลนมนษยจงตองเพำะพนธสตวน ำดวยตนเองโดยเรยนแบบวถกำรเจรญเตบโตของสตวน ำตำมแบบธรรมชำต ซงในกำรประเมนมลคำกำรเพำะพนธสตวน ำของปำชำยเลนไดใชรำคำตนทนกำรเลยงสตวน ำของมนษยมำค ำนวณทดแทนเปรยบเทยบกนเพอใหไดมลคำของกำรเพำะเลยงสตวน ำ ซงตนทนกำรเพำะพนธสตวน ำ ไดแก งำนวจยของพรรณภา หาญววฒนกจ (2532 อางถงใน อนวฒน รตนโชต และคณะ, ม.ป.ป.) ไดศกษำตนทนกำรเลยงปทะเล ซงตนทนกำรเพำะเลยงปทะเลเทำกบ 90.97 บำทตอกโลกรม งำนวจยของจนตวาณ โลหะการ (2547) ไดวเครำะหตนทนและผลตอบแทนของกำรเลยงปลำกะรงในกระชงในจงหวดพงงำ ปกำรผลต 2546 ผลกำรศกษำพบวำ ตนทนกำรเพำะเลยงสตวน ำ 197.15 บำทตอกโลกรม งำนวจยของเสาวลกษณ กลาอย (2546) ไดศกษำตนทนและผลตอบแทนจำกกำรลงทนเลยงกงกลำด ำขนำด 3-4 ไร ในอ ำเภอปำกพนง จงหวดนครศรธรรมรำช ผลกำรศกษำตนทนกำรเพำะเลยงสตวน ำเทำกบ 119.27 บำทตอกโลกรม งำนวจยของศรลกษณ หาดเพชร (2550) ไดวเครำะหเศรษฐกจกำรผลตกงขำวในอ ำเภอกำญจนดษฐ จงหวดสรำษฎรธำน ปกำรผลต 2548 ผลกำรศกษำตนทนกำรเพำะเลยงกงขำวเทำกบ 77.39 บำทตอกโลกรม งำนวจยของกฤษณ เสรรตน (2545) ไดวเครำะหทำงเศรษฐกจของกำรผลตปลำกะพงขำวในกระชงในจงหวดสงขลำปกำรผลต 2543 พบวำตนทนในกำรเพำะเลยงปลำกะพงขำวเทำกบ 75.50 บำทตอกโลกรม

53

3) งานวจยทเกยวของกบการประเมนมลคาการเพาะพนธสตวน า

ผกาทพย แกวอภชย (2544) ไดประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลนอ ำเภอ ยะหรง ในอำวปตตำน โดยวธกำรสมตวอยำงเกบแบบสอบถำมสตวน ำในพนทมชนดเดยวคอ ปลำกะพงขำว สวนกงกลำด ำและปทะเล(ปด ำ) ใชขอมลกำรเพำะเลยงจงหวดสรำษฎรธำนทดแทน กำรคดผลประโยชนกำรเพำะพนธสตวน ำจะคดคำใชจำยทดแทน ซงเปนตนทนจำกกำรเพำะเลยงสตวน ำทจะตองท ำหนำทแทนปำชำยเลนหำกสญเสยพนทปำไป และเปรยบเทยบควำมหนำแนนตำมธรรมชำตกบควำมหนำแนนในกำรเลยงในกระชง ผลการศกษา ปลากะพง ตนทนคงท 48,285.34 บำทตอไรตอป ตนทนผนแปร 393,714.07 บำทตอไรตอป (ปรมำณ 4,719.09 กโลกรม/ไร/ป) ตนทนรวม 687.48 บำทตอไรตอป (ปรมำณ 7.34 กโลกรม/ไร) กงกลาด า ตนทนคงท 14,770.44 บำทตอไรตอป ตนทนผนแปร 86,086.41 บำทตอไรตอป (ปรมำณ 3,333.33 กโลกรม/ไร/ป) ตนทนรวม 602.12 บำทตอไรตอป (ปรมำณ 19.90 กโลกรม/ป) ปทะเล ตนทนคงท 2,246.67 บำทตอไรตอป ตนทนผนแปร 329,932.67 บำทตอไรตอป (ปรมำณ 1466.85 กโลกรม/ไร/ป) ตนทนรวม 1,275.33 บำทตอไรตอป (ปรมำณ 5.67 กโลกรม/ป) ซงมลคำผลประโยชนสทธทงหมดเทำกบ 2,564.93 บำทตอไรตอป

สภทรา โพธสงห (2550) ไดประเมนคณคำทำงเศรษฐกจของปำชำยเลนในเขตปำสงวนแหงชำตปำเลนดอนสก จงหวดสรำษฎรธำน ประเมนดวยมลคาตลาด (market value) โดยกำรเพำะเลยงปลำในกระชง สวนใหญเลยงปลำเกำและปลำกะพง จ ำนวน 52 รำย มพนทเพำะเลยงเฉลย 11.38 ไร (รำยไดสทธกำรเลยงใชขอมล ศนยปฏบตงำนโครงกำร Sea Food Bank, 2547) ผลกำรศกษำมลคำกำรเลยงปลำกะพงและปลำเกำ โดยเลยงปละ 2 รน ผเลยงมจ ำนวน 52 รำย พนทเลยงเฉลย 11.38 ไร รำยไดสทธจำกปลำกะพงและปลำเกำเทำกบ 64,948 และ 90,981 บำทตอฟำรมตอป คณคำกำรเพำะเลยงสตวน ำเทำกบ 1,774,422 บำทตอป (แสดงดงตำรำงท 2-7)

ตำรำงท 2-7 งำนวจยทเกยวของกบกำรประเมนมลคำกำรเพำะพนธสตวน ำของปำชำยเลน

งานวจย วธการ มลคา

สภทรา โพธสงห (2550): กำรประเมนคณคำทำงเศรษฐกจของปำชำยเลน ในเขตปำสงวนแหงชำตปำเลนดอนสก จงหวดสรำษฎรธำน

ประเมนดวยมลคำตลำด (market value) โดยกำรเพำะเลยงปลำในกระชง สวนใหญเลยงปลำเกำและปลำกะพง จ ำนวน 52 รำย มพนทเพำะเลยงเฉลย 11.38 ไร (รำยไดสทธกำรเลยงใชขอมล ศนยปฏบตงำนโครงกำร Sea Food Bank, 2547)

-เลยงปลำกะพงและปลำเกำ โดยเลยงปละ 2 รน ปจจบนผเลยงมจ ำนวน 52 รำย พนทเลยงเฉลย 11.38 ไร

- รำยไดสทธจำกปลำกะพงและปลำเกำเทำกบ 64,948 และ 90,981 บำท/ฟำรม/ป

- คณคำกำรเพำะเลยงสตวน ำเทำกบ 1,774,422 บำท/ป

ผกาทพย แกวอภชย (2544) : กำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน

- ใชแบบสมภำษณผเพำะเลยงปลำกะพงโดยสอบถำมผเลยง 30 ชด และ ผเลยงกงกลำด ำ 30 ชด

- มลคำกำรเปนแหลงเพำะฟกและอนบำลสตวน ำมมลคำผลประโยชนสทธเทำกบ 2,564.93 บำทตอไรตอป

54

งานวจย วธการ มลคา

อ ำเภอยะหรง ในอำวปตตำน - แหลงเพำะฟกและอนบำลสตวน ำโดยประเมนมลคำจำกคำใชจำยทดแทน (Replacement Cost)

2.10.2.7 มลคาของการสงวนไวใชประโยชนดานการทองเทยวในอนาคต

งำนวจยของ นพจตร เหลองชอสร (2546) ประเมนมลคำปำชำยเลนในเขตบำงขนเทยน กรงเทพมหำนคร เนอทปำชำยเลน 200 ไร โดยใชวธสมมตเหตกำรณใหประเมนมลคำ ผลกำรศกษำพบวำ ไดมลคำของกำรสงวนไวใชประโยชนดำนกำรทองเทยวในอนำคต เทำกบ 2,449,841.40 บำท/ไร/ป

2.10.2.8 มลคาความคงอย

งำนวจยของ สดใจ จโรจนกล (2544) นพจตร เหลองชอสร (2546) และ เสาวลกษณ ถนจนทร (2546) ไดใชวธกำรสมมตเหตกำรณใหประเมนคำเหมอนกน ซงงำนวจยของ สดใจ จโรจนกล ประเมนมลคำปำชำยเลน โดยกำรประยกตใชวธกำรสมมตเหตกำรณใหประมำณคำ ปำชำยเลน ต ำบลแหลมผกเบย อ ำเภอบำนแหลม จงหวดเพชรบร เนอทปำชำยเลน 2,625 ไร ผลกำรวจยพบวำ ไดมลคำควำมเตมใจทจะจำย มมลคำเทำกบ 270.38 บำท/ไร/ป และมลคำควำมเตมใจทจะรบคำชดเชย มมลคำเทำกบ 39,995.62 บำท/ไร/ป และงำนวจยของ นพจตร เหลองชอสร ประเมนมลคำปำชำยเลนในเขตบำงขนเทยน กรงเทพมหำนคร เนอทปำชำยเลน 200 ไร ผลกำรวจยพบวำ มลคำของกำรคงอย (existence value) ประมำณ 3,313,268.10 บำท/ไร/ป นอกจำกน ยงมงำนของ เสาวลกษณ ถนจนทร ประเมนมลคำกำรใชประโยชนทรพยำกรปำไมในพนทปำชำยเลนแสร-พงรำด จงหวดระยอง เนอทปำชำยเลน 962.50 ไร ผลกำรวจยพบวำ มลคำควำมยนดทจะจำย บรจำคทนทรพย เพอสนบสนนโครงกำรอนรกษปำชำยเลน เทำกบ 33.47 บำท/ไร/ป และมลคำทบรจำคในรปของสละแรงงำน เทำกบ 2,565.10 บำท/ไร/ป

2.10.2.9 มลคาปาชายเลนเสอมโทรม

งำนวจยของ วณา ทพยสขม (2543) ไดประเมนตนทนทำงสงแวดลอมของกำรใชประโยชนพนทปำชำยเลนคลองกระบใหญและปำคลองเหนอคลอง อ ำเภอเมอง จงหวดกระบ เนอทปำชำยเลนเสอมสภำพ 7,447 ไร โดยใชวธรำคำตลำด ผลกำรวจยพบวำ มลคำปำชำยเลนเสอมสภำพ คดเปนมลคำปจจบน ป 2543 เทำกบ 13,377.70 บำท/ไร/ป และ 11,699.33 บำท/ไร/ป ณ อตรำคดลดรอยละ 8 และ 12 ตำมล ำดบ

55

ตำรำงท 2-8 งำนวจยทเกยวของกบกำรประเมนมลคำดำนกำรสงวนไวใชประโยชนดำนกำรทองเทยวในอนำคต กำรคงอย และมลคำปำชำยเลนเสอมโทรม

ประเดนการประเมนมลคา

ผวจยและพ นทศกษา เทคนคการประเมน

ผลการวจย มลคาตอไรตอป

มลคาการเปนแหลงเพาะฟกและอนบาลสตวน า

ผกาทพย แกวอภชย (2544) ประเมนมลคำปำชำยเลน อ ำเภอยะหรง ในอำวปตตำน เนอทปำชำยเลน 7,837 ไร

- ตนทนทจำยทดแทน (replace ment cost)

- ไดมลคำของปำชำยเลนในกำรเปนแหลงเพำะฟกและอนบำลสตวน ำมมลคำผลประโยชนสทธเทำกบ 2,564.93 บำทตอไรตอป

- มลคำเพำะฟกและอนบำลสตวน ำเทำกบ 2,564.93 บำท/ไร/ป

มลคาของการสงวนไวใชประโยชนดานการทองเทยวในอนาคต(option value)

นพจตร เหลองชอสร (2546) ประเมนมลคำปำ ชำยเลนในเขตบำงขนเทยน กรงเทพมหำนคร เนอทปำชำยเลน 200 ไร

- สมมตเหตกำรณใหประเมนคำ (contingent valuation method : CVM)

- ไดมลคำของกำรสงวนไวใชประโยชนดำนกำรทองเทยวในอนำคต (option value) ประมำณ 489,968,280.62 บำทตอป โดยไดจำกควำมเตมใจทจะจำยของผใชประโยชนจ ำนวน 5,028,353.24 บำทตอป และคำเตมใจทจะจำยของผทไมใชประโยชน จ ำนวน 484,939,927.38 บำทตอป

- มลคำของกำรสงวนไวใชประโยชนดำนกำรทองเทยวในอนำคต เทำกบ 2,449,841.40 บำท/ไร/ป

มลคาความคงอย (existence value)

นพจตร เหลองชอสร (2546) ประเมนมลคำปำชำยเลนในเขตบำงขนเทยน กรงเทพมหำนคร เนอทปำชำยเลน 200 ไร

- สมมตเหตกำรณใหประเมนคำ (contin-gent valuation method : CVM)

- ไดมลคำของกำรคงอย (existence value) ประมำณ 662,653,619.06 บำทตอป

- มลคำของกำรคงอย (existence value) ประมำณ3,313,268.10 บำท/ไร/ป

สดใจ จโรจนกล (2544) ประเมนมลคำปำชำยเลน โดยกำรประยกตใชวธกำรสมมตเหตกำรณใหประมำณคำปำชำยเลน ต ำบลแหลมผกเบย อ ำเภอบำนแหลม จงหวดเพชรบร เนอทปำ ชำยเลน 2,625 ไร

- สมมตเหตกำรณใหประเมนคำ (contin-gent valuation method : CVM)

- ไดมลคำควำมเตมใจทจะจำย มมลคำเทำกบ 709,738.97 บำทตอป และมลคำควำมเตมใจทจะรบคำชดเชย มมลคำเทำกบ 104,988,488.80 บำทตอป

- มลคำควำมเตมใจทจะจำย มมลคำเทำกบ 270.38 บำท/ไร/ป และมลคำควำมเตมใจทจะรบคำชดเชย มมลคำเทำกบ 39,995.62 บำท/ไร/ป

เสาวลกษณ ถนจนทร (2546) ประเมนมลคำกำรใชประโยชนทรพยำกรปำไมใน

- สมมตเหตกำรณใหประเมน

- ไดมลคำควำมยนดทจะจำย บรจำคทนทรพย เพอสนบสนนโครงกำรอนรกษปำชำยเลน

- มลคำควำมยนดทจะจำย บรจำคทนทรพย เพอสนบสนน

56

ประเดนการประเมนมลคา

ผวจยและพ นทศกษา เทคนคการประเมน

ผลการวจย มลคาตอไรตอป

พนทปำชำยเลนแสร-พงรำด จงหวดระยอง เนอทปำชำยเลน 962.50 ไร

คำ (contin-gent valuation method : CVM)

เทำกบ 32,211.76 บำท และมลคำทบรจำคในรปของสละแรงงำน เทำกบ 2,468,905.62 บำท

โครงกำรอนรกษปำชำยเลน เทำกบ 33.47 บำท/ไร/ป และมลคำทบรจำคในรปของสละแรงงำน เทำกบ 2,565.10 บำท/ไร/ป

มลคาปาชายเลนเสอมโทรม

วณา ทพยสขม (2543) ไดท ำกำรประเมนตนทนทำงสงแวดลอมของกำรใชประโยชนพนทปำชำยเลนคลองกระบใหญและปำคลองเหนอคลอง อ ำเภอเมอง จงหวดกระบ เนอทปำชำยเลนเสอมสภำพ 7,447 ไร

- รำคำตลำดทดแทน

-ไดมลคำปำชำยเลนเสอมสภำพ คดเปนมลคำปจจบน (ป 2543) เทำกบ 99,623,726.31 บำท และ 87,124,930 บำท ณ อตรำคดลดรอยละ 8 และ 12 ตำมล ำดบ

- มลคำปำชำยเลนเสอมสภำพ คดเปนมลคำปจจบน ป2543 เทำกบ 13,377.70 บำท/ไร/ป และ 11,699.33 บำท/ไร/ป ณ อตรำคดลดรอยละ 8 และ 12 ตำมล ำดบ

ในดำนงำนวจยเกยวกบกำรประเมนมลคำปำชำยเลนในตำงประเทศ มงำนวจยอยหลำยชน ในทนผวจยเลอกทบทวนเฉพำะเอกสำรตงแตป 2006 เปนตนมำ ซงมงำนวจยดงตอไปน

IUCN (2006) ศกษำมลคำของปำชำยเลนทำงตะวนออกเฉยงใตของประเทศศรลงกำ โดยประเมนมลคำทำงตรงดวยรำคำตลำดจำกผลผลตของปำชำยเลน ซงมมลคำเทำกบ 1,171 US$ ตอครวเรอนตอป คดเปนรำยไดถง 42% จำกรำยไดทงหมดของครวเรอน ส ำหรบมลคำทำงออม ประกอบดวยมลคำจำกกำรประมงใกลฝงทไดรบกำรเออประโยชนจำกปำชำยเลน โดยเฉพำะอยำงยงสตวน ำทถกจบไดไกลฝงหลำยชนดกมแหลงเพำะพนธอยบรเวณปำชำยเลน จำกกำรประมำณกำรวำปรมำณสตวน ำทถกจบไดในกำรประมงทำงชำยฝงตะวนออกเฉยงใตของศรลงกำ 30-80% มำจำกผลของกำรมอยของปำชำยเลน มลคำสทธของประโยชนตอชมชนทไดรบจำกปำชำยเลนมคำระหวำง US$ 177.9-474.3 ตอเฮกตำรของปำชำยเลนตอป อกดำนหนงคอมลคำจำกกำรปองกนชำยฝง ซงเปนทปรำกฏวำควำมเสยหำยจำกคลนลมกระหน ำและพำยจะลดนอยลงเมอมปำชำยเลนเปนเขตแนวปองกน โดยจะเหนไดอยำงชดเจนในกรณทเกดสนำมในมหำสมทรอนเดยทมปำชำยเลนลดแรงปะทะของคลนไดเปนอยำงด งำนวจยดงกลำวจงประเมนจำกมลคำควำมเสยหำยทเกดขนจรงตอทรพยสนและชวตเปนเครองสะทอนเพอวดถงมลคำผลประโยชนดำนกำรปองกนลมพำยของปำ ชำยเลน มลคำดงกลำวในกำรศกษำนเทำกบ 392.5 US$ ตอเฮกตำรของปำชำยเลน โดยผวจยไดระบวำอำจจะเปนมลคำทสงกวำควำมเปนจรง เนองจำกกำรปองกนพำยนน อำจจะมำจำกสำเหตอนๆ ดวย เชน ก ำแพงปองกนคลน เปนตน

Stone, et al. (2008) ประเมนมลคำดำนกำรฟนฟปำชำยเลนบนชำยฝงดำนตะวนตกของอนเดย โดยใชวธ contingent valuation method จำกกลมประชำกร 3 กลมทพงพำอำศยปำ

57

ชำยเลนเปนแหลงด ำเนนชวต ไดแก ชำวประมงทเปนชำย ชำวประมงทเปนผหญง และชำวนำ ซงผลกำรศกษำ พบวำ แตละกลมประชำกรทศกษำมควำมยนดทจะจำยเปนตวเงนหรอแรงงำนเพอกำรฟนฟปำชำยเลนดวยเหตผลตำงๆ กน ส ำหรบกำรรบรของกลมตวอยำงเกยวกบประโยชนของปำ ชำยเลน พบวำ กำรรบรวำปำชำยเลนเปนแหลงอนบำลสตวน ำนนเปนเหตผลส ำคญทสดส ำหรบกลมชำวประมงผชำยในกำรอยำกมสวนรวมในกำรฟนฟปำชำยเลน สวนกลมชำยประมงหญงมปจจยทมอทธพลตอกำรตดสนใจเขำรวมกำรฟนฟปำชำยเลนมำจำกกำรทปำชำยเลนเปนแหลงรำยไดอกแหลงหนงของครอบครว นอกจำกน ยงพบวำ กลมของชำวนำมควำมเตมใจทจะจำยเพอฟนฟปำชำยเลนเฉลยสงกวำอกสองกลม โดยเหตผลทมอทธพลดงกลำวคอ ปำชำยเลนชวยปองกนกำรพงทลำยและควบคมศตรพช

ในงำนของ Walter, et al. (2008) ไดรวบรวมกำรศกษำเกยวกบมลคำและควำมส ำคญของปำชำยเลนไวคอนขำงมำก ผวจยไดกลำวถง มลคำดำนหนำทในกำรกรองของเสยโดยธรรมชำตของปำชำยเลนวำมมลคำระหวำง 1,198 US$ ตอเฮกตำรตอป ถง 5,820 US$ ตอเฮกตำรตอป ขนอยกบลกษณะของปำชำยเลน และอำงถงงำนของ Robertson and Phillips (1995) และงำนของ Primavera et al. (2007) เกยวกบพนทของปำชำยเลนทตองกำรในกำรก ำจดของเสยทมำจำกกำรเลยงกง 1 เฮกตำร วำตองใชพนทปำชำยเลนถง 22 และ 1.8-5.4 เฮกตำร ตำมล ำดบ นอกจำกน ยงไดอำงถงงำนของ Badola and Hussain (2005) Sathirathai and Barbier (2001) และ Costanza, et al. (1989) ทไดประเมนมลคำดำนกำรปองกนกำรกดเซำะชำยฝงวำมมลคำเทำกบ 120 US$ ตอครวเรอน, 3,700 US$ ตอเฮกตำร และ 4,700 US$ ตอเฮกตำร ตำมล ำดบ

Souza and Silva (2011) ไดประเมนมลคำบรกำรทำงระบบนเวศของปำชำยเลน Potengi ในประเทศบรำซล โดยประเมนมลคำดำนกำรกรองและดดซบของเสยประเภทโลหะหนก และธำตอำหำร N และ P นอกจำกนยงประเมนมลคำดำนศกยภำพในกำรเปนแหลงเพำะเลยงสตวน ำชำยฝง เชน หอยนำงรม หอยแมลงภ กง ปลำ เปนตน และมลคำดำนกำรทองเทยวดวย ผลกำรประเมนพบวำ มลคำของปำชำยเลน Potengi ในกำรดดซบโลหะหนกและธำตอำหำรมมลคำเทำกบ 15,500 US$ ตอเฮกตำร มลคำดำนกำรทองเทยวและศกยภำพในกำรเพำะเลยงสตวน ำมมลคำเทำกบ 12,500 US$ ตอเฮกตำร

Hussain and Badola (2008) ศกษำปรมำณธำตอำหำรในดนจำกปำชำยเลนและดนจำกทไมใชปำชำยเลนรอบๆ Bhitarkanika National Park ในประเทศอนเดย และประเมนกำรรบรของเกษตรกรและกำรใหมลคำกบประโยชนในดำนดงกลำวของปำชำยเลนในกำรชวยเพมผลผลตดำนกำรเกษตร โดยน ำตวอยำงดนมำวเครำะหเพอหำปรมำณคำรบอน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และ โปแตสเซยม แลวใชวธประเมนมลคำดวยวธ replacement cost ผลกำรศกษำพบวำ 1 เฮกตำรของปำชำยเลนมมลคำธำตอำหำร 232.49 US$ สงกวำบรเวณทไมใชปำชำยเลน รวมทงหมด 3.37 US$ จำกปำชำยเลนจ ำนวน 145 ตำรำงกโลเมตร เกษตรกรรบรถงผลประโยชนดำนกำรเพมธำตอำหำรและเตมใจทจะจำยเพอส ำหรบทดนทตดกบปำชำยเลนสงกวำทดนทอยไกลปำชำยเลน ประมำณ 92% ของเกษตรกรจดล ำดบกำรเกบรกษำธำตอำหำรวำเปนบทบำทดำนทตยภมของปำชำยเลน กำรศกษำครงนชใหเหนถงควำมส ำคญของระบบนเวศปำชำยเลนและควำมจ ำเปนในกำรทจะตองหำแนวทำงในกำรอนรกษปำชำยเลนอยำงเรงดวน

58

ตอมำในป 2010 Hussain and Badola (2010) ไดน ำเสนอผลกำรวจยกำรประเมนมลคำดำนกำรบรโภคของปำชำยเลนโดยกำรพงพำอำศยในวถชวตของคนในทองถน โดยศกษำจำกกลมตวอยำง 324 ครวเรอนจำก 36 ต ำบล ในเขตอนรกษ Bhitarkanika ทำงชำยฝงตะวนออกของอนเดย ศกษำประมงใน 3 ระดบคอ ผลผลตประมงในเขตใกลชำยฝง นอกชำยฝง และบทบำทของปำชำยเลนในดำนกำรเปนแหลงอนบำลสตวน ำ ผลกำรศกษำพบวำ 14.2% ของเชอเพลงทใชในแตละครวเรอนมำจำกปำชำยเลน ผลผลตอนๆ จำกปำชำยเลน ไดแก เนอไม น ำผง หญำส ำหรบมงหลงคำ ระหวำงกำรศกษำ พบกำรจบปลำ 14 ชนด และหอย 3 ชนด ปรมำณกำรจบสตวน ำใกลฝงประมำณเทำกบ 3.77 กโลกรมตอเฮกตำร โดยมรำคำตลำด 2.25 US$ สวนกำรจบสตวน ำนอกชำยฝง มจ ำนวนชนดทจบมำกกวำกำรประมงใกลฝง และมรำยไดจำกกำรจบในบรเวณทมปำชำยเลน คอ 44.61 US$ ตอเฮกตำร สงกวำบรเวณทไมมปำชำยเลน ซงเทำกบ 2.62 US$ ตอเฮกตำร คดเปนรำยไดเทำกบ 107 US$ตอครวเรอนตอป ทรพยำกรทถกใชจำกปำชำยเลนคดเปน 14.5% ของรำยไดทงหมดของครวเรอน ผลกำรศกษำครงนสะทอนใหเหนถงควำมส ำคญของบรกำรทำงนเวศของปำชำยเลนในดำนของกำรจดหำ (provisioning services) ทมตอชมชนทองถนและควำมยงยนของเศรษฐกจชมชน

จำกกำรตรวจเอกสำรงำนวจยทเกยวของทงหมด จะเหนไดวำปำชำยเลนมควำมส ำคญตอมนษยและระบบนเวศอยำงมำก แตปญหำปำชำยเลนถกท ำลำยทยงคงทวควำมรนแรง ท ำใหปำ ชำยเลนลดจ ำนวนลง ไดมควำมพยำยำมแกไขปญหำกำรลดลงของปำชำยเลน โดยดำนกำรก ำหนดนโยบำยและแผนเพอกำรจดกำรปำชำยเลน เปนผลใหเกดกระบวนกำรกำรจดกำรทรพยำกรปำ ชำยเลนทมควำมหลำกหลำยในปจจบน ปจจยตำงๆ ไดท ำใหปำชำยเลนอดมสมบรณกลบมำอกครง ปจจยหนงทส ำคญ คอ ชมชนเขำมำมสวนรวมในกำรจดกำรปำชำยเลน ซงทรพยำกรปำชำยเลนเปนประโยชนใหกบทกฝำยและทส ำคญ คอ ชมชนโดยรอบเปนผไดรบประโยชนมำกทสด รวมทงชมชนเปนผดแลรกษำปำชำยเลนไดใกลชดทสด และไดอำศยพงพงทรพยำกรปำชำยเลนในกำรด ำรงชวตประจ ำวน และชมชนโคกพยอมเปนชมชนหนงทชมชนมสวนรวมอยำงเขมแขงในกำรจดกำรปำ ชำยเลน ประกอบกบควำมตองกำรในกำรเรยนรของชมชนในกำรใชหลกกำรทำงเศรษฐศำสตรเขำมำจดกำรปำชำยเลน ทงนจำกงำนวจยทำงดำนกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลนทผำนมำ พบวำ ปำชำยเลนมมลคำในดำนตำงๆ เชน มลคำกำรใชประโยชนดำนกำรเกบผลผลตจำกปำ ชำยเลน มลคำกำรใชประโยชนดำนประมง มลคำกำรเปนแหลงเพำะฟกและอนบำลสตวน ำ มลคำกำรทองเทยวและทศนศกษำ มลคำกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซด มลคำของกำรสงวนไวใชประโยชนดำนกำรทองเทยวในอนำคต เปนตน และหำกมกำรน ำกระบวนกำรประเมนมลคำไปประยกตใชโดยรวมกนสรำงกำรมสวนรวมและกระบวนกำรเรยนรแกชมชนท เปนผอำศยอยใกลกบทรพยำกรดวย กจะท ำใหกำรอนรกษและกำรใชประโยชนปำชำยเลนโดยกำรมสวนรวมของชมชนเกดประสทธภำพและมควำมยงยน ดงทผวจยไดเสนอวธกำรวจยไวในบทท 3

59

60

บทท 3

วธด ำเนนกำรวจย

62

การวจยนเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) ทชมชนมสวนรวมในทกกระบวนการวจยตงแตการตงโจทยการวจย ไปจนถงการวางแผนการน าผลวจยไปใชประโยชน นอกจากชมชนจะมสวนรวมในการวจยทกขนตอนแลว ชมชนยงไดรบการถายทอดกระบวนการวจยและการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรจากผวจยตลอดกระบวนการดวย โดยในการวจยใชขอมลปฐมภมซงไดจากการสรปของกระบวนการวจยในแตละขนตอนและขอมลจากการสมภาษณดวยแบบสอบถาม ในสวนของขอมลทตยภมไดจากรายงานวจยทเกยวของและขอมลสถตตางๆ ซงในการวจยการประเมนมลคาทางดานเศรษฐศาสตรของปาชายเลนไดแบงการวจยออกเปน 2 สวน คอ สวนทหนงเปนการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน และสวนทสองเปนการพฒนากระบวนการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของทมวจยชมชน (แสดงดงภาพประกอบท 3-1) โดยมรายละเอยดขนตอนของการวจยดงน

กำรวจยสวนท 1 กำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน

การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนไดประเมนมลคาบรการทางระบบนเวศดานตางๆ ของปาชายเลนดงน

กำรประเมนมลคำกำรใชประโยชนทำงตรง (direct use value) ประกอบดวย

3.1 การประเมนมลคาปรมาณไมในปาชายเลน 3.2 การประเมนมลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการ

ประมงในบรเวณปาชายเลน 3.3 การประเมนมลคาการทองเทยวและทศนศกษา

กำรประเมนมลคำกำรใชประโยชนทำงออม (indirect use value) ประกอบดวย 3.4 การประเมนมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด 3.5 การประเมนมลคาการเพาะพนธสตวน า

3.1 กำรประเมนมลคำปรมำณไม ในการประเมนมลคาปรมาณไม ไดแบงการประเมนมลคาปรมาณไมไว 3 ประเภท ไดแก ไม

ใหญ ไมหนม และกลาไม ซงในการประเมนมลคาปรมาณไมไดนนตองทราบถงปรมาตรของไมและความหนาแนนของไมในปาชายเลนเพอน ามาค านวณมลคาปรมาณไม ดงนน ในประเดนนผวจยและทมวจยไดรวมกนส ารวจปรมาตรไมและความหนาแนนของไมในปาชายเลน ซงในการส ารวจปรมาณไมในครงนไดรบความรวมมอจากเจาหนาทสถานพฒนาทรพยากรปาชายเลนท 36 อ าเภอทาแพ จงหวดสตล มารวมในการส ารวจปาชายเลนและชวยชแนะวธการส ารวจ การวางแปลงส ารวจ การนบไมในปาชายเลนใหกบทมวจยชมชนโคกพยอม เมอไดขอมลจากการส ารวจผวจยไดน าไปตรวจสอบค านวณปรมาตรไมโดยใชสตรค านวณตามหลกวชาการของกรมปาไมและน าขอมลปรมาตรไมและวธการค านวณมาแนะน าใหกบทมวจย ทงนมขนตอนการด าเนนการวจยโดยละเอยด ดงน

63

ภาพประกอบท 3-1 แผนผงการพฒนากระบวนการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของทมวจยชมชนและการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน

วธด ำเนนกำรวจย

การประเมนมลคาปรมาณไม

การประเมนมลคาการใชประโยชนจากปาชายเลนดานผลผลตของปาชายเลน

และผลผลตดานการประมง

สวนท 1 กำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตรของปำชำยเลน

การประเมนมลคาการทองเทยว และทศนศกษา

การประเมนมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด

การประเมนมลคาการเพาะพนธ สตวน า

การศกษาขอมลพนฐานของชมชน

การสรางทมวจยชมชน ก าหนดโจทยวจย และสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

การวเคราะหขอมล

การเกบขอมล

การแลกเปลยนขอมลทางดานการประเมน มลคาทางเศรษฐศาสตร

การส ารวจปรมาณไมในปาชายเลน

การสรางเครองมอในการวจย

การวางแผนน าผลการวจยไปใชประโยชน

สวนท 2 กำรพฒนำกระบวนกำรเรยนรในกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวมของทมวจยชมชน

64

3.1.1 กำรก ำหนดแปลงส ำรวจตวอยำง

ในการวางแปลงตวอยาง ทมวจยชมชน เจาหนาทปาชายเลน และผวจยไดรวมกนวางแผนการส ารวจปาชายเลนชมชนโคกพยอม ต าบลละง อ าเภอละง จงหวดสตล โดยรวมกนก าหนดแปลงตวอยางใหครอบคลมปาชายเลนทงหมด 1,250 ไร ซงไดรวมกนก าหนดไว คอ วางแปลงส ารวจตงแตบรเวณชายฝงปาชายเลนจนถงอกฝงหนงของปาชายเลน ในแตละแปลงนนมขนาดเทากบ 10 x 10 เมตร ซงใชส าหรบวดจ านวนไมใหญ และในแปลงขนาด 10 x 10 เมตร นนวางแปลงขนาด 4 x 4 เมตรซงใชส าหรบวดจ านวนไมหนม และวางแปลงขนาด 1 x 1 เมตร ส าหรบวดจ านวนกลาไม ดงภาพประกอบท 3-2

3.1.2 กำรส ำรวจนบปรมำณไม ในการวางแปลงตวอยางส ารวจปรมาณไมไดก าหนดลกษณะแปลงตวอยางรปสเหลยมจตรส

โดยก าหนดชนดและขนาดแปลงตวอยางเพอศกษาชนดของพช ไดแก แปลงขนาดเทากบ 10 x 10 เมตร ซงใชส าหรบวดจ านวนไมใหญทมขนาดความโตเสนรอบวงมากกวา 12.5 เซนตเมตร และวดทความสงเหนอพนดน 1.30 เมตร (ส าหรบไมทมรากค าจนใหวดเสนรอบวงทระดบเหนอคอราก 20 เซนตเมตร) แปลงขนาด 4 x 4 เมตร ซงใชส าหรบวดจ านวนไมหนมทมขนาดความโตเสนรอบวงนอยกวา 12.5 เซนตเมตรแตมความสงมากกวา 1.30 เมตร (ส าหรบไมทมรากค าจนใหวดเสนรอบวงทระดบเหนอคอราก 20 เซนตเมตร) และแปลงขนาด 1 x 1 เมตร ซงใชส าหรบวดจ านวนกลาไมทมความสงนอยกวา 1.30 เมตร

การวางแปลงตวอยางวางแปลงขนาด 10 x 10 เมตรกอน และในแปลงขนาด 10 x10 เมตรจะประกอบดวยแปลงขนาด 4 x 4 เมตร และแปลง 1 x 1 เมตร ในแตละแปลงของขนาด 10 x 10 เมตรนน วางหางกนทกแปลงละ 50 เมตร ดงภาพประกอบท 3-3 และ ภาพประกอบท 3-4

ภาพประกอบท 3-2 การวางแปลงส ารวจตวอยางของไมใหญ ไมหนม และกลาไม

ไมใหญ

10 x 10 เมตร ไมหนม

4 x 4 เมตร กลำไม 1 x 1 เมตร

65

ภาพประกอบท 3-3 แผนทแสดงแปลงตวอยางส ารวจปรมาณไม ทมา : คณะกรรมการปาชมชนบานโคกพยอมและสถาบนสงแวดลอมไทย (2551) และปรบปรงภาพการวางแปลงตวอยางโดยผวจย

ภาพประกอบท 3-4 แผนทภาพถายทางอากาศบานโคกพยอมและปาชายเลนชมชนโคกพยอม ทมา : คณะกรรมการปาชมชนบานโคกพยอมและสถาบนสงแวดลอมไทย (2551)

แตละแปลงหำงกนทกๆ 50 เมตร

66

3.1.3 อปกรณทใชในกำรส ำรวจนบปรมำณไม อปกรณทใชในการส ารวจนบปรมาณไมในปาชายเลน ไดแก 1) แผนทระยะไกลครอบคลมพนทปาชายเลนทตองการส ารวจ 2) เครองมอหาพกดดาวเทยม 3) เขมทศ 4) เครองมอวดความสงตนไม 5) สายวดเสนรอบวงตนไม 6) เชอก 7) มดเดนปา 8) แบบบนทกขอมล 9) ปากกา

3.1.4 กำรค ำนวณปรมำตรไมและควำมหนำแนนของไม เมอส ารวจปาชายเลนไดขอมลของตนไมในปาชายเลน จงน าขอมลมาวเคราะหหาปรมาตร

ไมและความหนาแนนของไม เพอน าไปสการประเมนมลคาปรมาณไมตอไป โดยมรายละเอยดดงตอไปน

3.1.4.1 ปรมำตรไม

ในการค านวณหาปรมาตรไมในปาชายเลน ค านวณปรมาตรของไมใหญโดยค านวณหาปรมาตรไมจากพนทหนาตดคณดวยความสงของตนไม มหนวยเปนลกบาศกเมตรตอไร (สถานพฒนาทรพยากรปาชายเลนท 36) ดงแสดงในสมการท 3-1 และเนองจากในการส ารวจตนไมไดวดขนาดของเสนรอบวงของตนไม ดงนนสามารถหาปรมาตรไดดงแสดงในสมการท 3-2

ปรมาตรไม = พนทหนาตด X ความสง ----------- 3-1

พนทหนาตด = เมอ r คอ รศม

เนองจากในการส ารวจตนไมไดวดขนาดของเสนรอบวงของตนไม โดยเสนรอบวงเทากบ ดงนนสามารถหารศม ( r ) จากเสนรอบวงได ดงน

เสนรอบวง เพราะฉะนน

เอาไปแทนคาในสตรปรมาตร

ปรมาตร = X ความสง

เพราะฉะนนปรมาตร =

X สง --------- 3-2

C คอ เสนรอบวงตนไม

67

เมอค านวณปรมาตรไมรายตนไดแลว จงท าการค านวณเปนปรมาตรตอไร เนองจากแปลงตวอยางส ารวจไมใหญขนาด 100 ตารางเมตร (แปลงขนาด 10 x 10 เมตร) เมอตองการแปลงคาเปน 1 ไร จงตองน าปรมาตรไมรายตนคณดวย 16 เพอท าเปนปรมาตรตอ 1 ไร (1 ไร เทากบ 1,600 ตารางเมตร) และค านวณหาคาเฉลยของปรมาตรไมตอไรในพนททงหมด (การหาคาเฉลยของปรมาตรไมตอไรในพนททงหมดค านวณไดจากผลรวมของปรมาตรไมตอไรทค านวณไดในทกแปลงตวอยาง หารดวยจ านวนแปลงตวอยางทงหมด) และคาเฉลยทไดน าไปคณดวยจ านวนพนทของ ปาชายเลนชมชนโคกพยอม คอ 1,250 ไร จะไดเปนปรมาตรไมทงหมดในปาชายเลนชมชนโคกพยอม

3.1.4.2 ควำมหนำแนนของไม

การค านวณหาความหนาแนนของชนดตนไมแตละตน เพอน าความหนาแนนมาหาปรมาณจ านวนตนไมทงปา เพอใชในการประเมนมลคาปรมาณไมในปาชายเลน คาความหนาแนนแสดงดงสมการท 3-3

คาความหนาแนน = ----- 3-3

การวางแปลงตวอยางทใชตรวจนบจ านวนตนของไมใหญ ไมหนม และกลาไม มขนาดแปลงตวอยางเทากบ 100 ตารางเมตร (หรอแปลงขนาด 10 x 10 เมตร) 16 ตารางเมตร (หรอแปลงขนาด 4 x 4 เมตร) 1 ตารางเมตร (หรอ 1 x 1 เมตร) ตามล าดบ ดงนน ความหนาแนนของไมใหญจงค านวณไดจากจ านวนตนเฉลยทนบไดแตละแปลงคณดวย 16 เพอใหเปนปรมาณตอไร สวนความหนาแนนของไมหนมค านวณไดจากจ านวนตนเฉลยทนบไดแตละแปลงคณดวย 100 เพอใหเปนปรมาณตอไร และความหนาแนนของกลาไมค านวณไดจากจ านวนตนเฉลยทนบไดแตละแปลงคณดวย 1600 เพอใหเปนปรมาณตอไร เมอค านวณความหนาแนนของจ านวนตนทงหมดของไมใหญ ไมหนม และกลาไมในปาชายเลนชมชนโคกพะยอมไดแลว จงสามารถน าไปประเมนมลคาตอไปได

3.1.5 วธกำรประเมนมลคำปรมำณไม วธการประเมนมลคาปรมาณไม ประกอบดวย มลคาไมใหญ มลคาไมหนม และมลคากลาไม

โดยมรายละเอยดดงตอไปน

3.1.5.1 กำรประเมนมลคำไมใหญ

การประเมนมลคาไมใหญใชวธการค านวณมลคา 2 แบบ คอ (1) มลคาไมใหญค านวณราคาตลาดทองถน (2) มลคาไมใหญค านวณจากการเปรยบเทยบการผลตถานจากเนอไม โดยมรายละเอยดดงตอไปน

จ านวนของพชชนดนนทงหมด

พนทแปลงตวอยางทงหมดทท าการวางแปลง

68

i = 1

(1) มลคำไมใหญค ำนวณรำคำตลำดทองถน

การประเมนมลคาไมใหญดวยวธราคาตลาด ซงราคาตลาดไมใหญใชราคาทองถน แตถาไมใหญชนดนนๆ ไมมราคาตลาดทองถนจะใชราคาเฉลยของไมใหญทกชนด โดยการค านวณน าปรมาณไมใหญทงหมดของแตละชนด คณดวยราคาตลาดตอ 1 ตนของไมใหญชนดนนๆ จากนนน ามลคาของปรมาณไมใหญแตละชนดน ามารวมกนทงหมด ดงแสดงในสมการท 3-4 จงไดมลคาไมใหญของปาชายเลนชมชนโคกพยอม

มลคาไมใหญ = ---------- 3-4

เมอ Q คอ จ านวนตนไมใหญชนดท i P คอ ราคาตลาดของไมใหญชนดท i i คอ ชนดของพนธไม

n คอ จ านวนชนดของพนธไม

(2) มลคำไมใหญค ำนวณจำกกำรเปรยบเทยบกำรผลตถำนจำกปรมำตรไม

การค านวณมลคาไมใหญโดยการเปรยบเทยบการผลตถานจากเนอไมหรอปรมาตรไมในปาชายเลน โดยการค านวณหาปรมาตรไมแลวจงเปลยนปรมาตรไมเปนปรมาณการผลตถานไม จากนนค านวณมลคาไมใหญดวยราคาตลาดของถานไม ซงจากการศกษาของ กรมปาไม (2540 อางถงใน ศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2550) พบวา เนอไมหรอปรมาตรไม 1 ลกบาศกเมตรสามารถผลตเปนถานไมได 0.5 ลกบาศกเมตร ซงถานไม 1 ลกบาศกเมตร มน าหนกเทากบ 356.63 กโลกรม และมลคาของถานค านวณไดจากน าหนกของถานคณดวยราคาของถานไม ซงแบงราคาเปน 2 กลม คอ ถานไมกลมโกงกาง และถานไมนอกกลมโกงกาง

3.1.5.2 กำรประเมนมลคำไมหนม

การประเมนมลคาของไมหนมนน ประเมนมลคาโดยวธราคาตลาด ซงราคาตลาดไมหนมจะใชราคาทองถน แตถาไมหนมชนดนนๆ ไมมราคาตลาดทองถนจะใชราคาเฉลยของไมหนมทกชนด โดยการค านวณจะน าปรมาณไมหนมทงหมดของแตละชนด คณดวยราคาตลาดตอ 1 ตนของไมหนมชนดนนๆ จากนนน ามลคาของปรมาณไมหนมแตละชนดน ามารวมกนทงหมด ดงแสดงในสมการท 3-5 จงไดมลคาไมหนมของปาชายเลนชมชนโคกพยอม

มลคาไมหนม = --------- 3-5

เมอ Q คอ จ านวนตนไมหนมชนดท i

n

i = 1

n

69

P คอ ราคาตลาดของไมหนมชนดท i i คอ ชนดของพนธไม

n คอ จ านวนชนดของพนธไม

3.1.5.3 กำรประเมนมลคำกลำไม

มลคาของกลาไมประเมนมลคาโดยวธราคาตลาด ซงราคาตลาดกลาไมจะใชราคาทองถน แตถากลาไมชนดนนๆ ไมมราคาตลาดทองถนใชราคาเฉลยของกลาไมทกชนด โดยการค านวณจะน าปรมาณกลาไมทงหมดของแตละชนด คณดวยราคาตลาดตอ 1 ตนของกลาไมชนดนนๆ จากนนน ามลคาของปรมาณกลาไมแตละชนดน ามารวมกนทงหมด ดงแสดงในสมการท 3-6 จงไดมลคากลาไมของปาชายเลนชมชนโคกพยอม

มลคากลาไม = --------- 3-6

เมอ Q คอ จ านวนตนกลาไมชนดท i P คอ ราคาตลาดของกลาไมชนดท i

i คอ ชนดของพนธไม n คอ จ านวนชนดของพนธไม

3.1.5.4 กำรค ำนวณมลคำสทธของปรมำณไม

การค านวณมลคาสทธของปรมาณไม ค านวณไดจากมลคาปรมาณไมทงหมด (ไมใหญ ไมหนมและกลาไม แสดงดงสมการท 3-7) หกดวยตนทนการใชประโยชนจากไมทงหมด

มลคาปรมาณไมทงหมด = มลคาไมใหญ + มลคาไมหนม + มลคากลาไม --------- 3-7

ตนทนรวมทงหมดในการใชประโยชนจากไม แสดงในสมการท 3-8

= Ci -------- 3-8

เมอ Ci คอ ตนทนในการใชประโยชนจากปรมาณไม i คอ ชนดตนทนท i ซงมทงหมด n รายการ

เมอค านวณหามลคารวมทงหมดและตนทนรวมทงหมดแลวจงค านวณหามลคาสทธของปรมาณไม ไดแสดงการค านวณในสมการท 3-9

= มลคาปรมาณไมทงหมด – ตนทนรวมทงหมดในการใชประโยชนจากไม ------- 3-9

i = 1

n

i = 1

n

70

3.2 กำรประเมนมลคำกำรใชประโยชนดำนกำรเกบผลผลตของปำชำยเลนและผลผลตกำรประมงในบรเวณปำชำยเลน

ปาชายเลนชมชนโคกพยอมมชาวบานเขามาใชประโยชนในดานการเกบผลผลตในปา ชายเลน เชน เกบไมท าฟน เกบไมไปซอมแซมบานเรอน เปนตน และการท าการประมงในบรเวณปาชายเลน ซงในการประเมนมลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลนจะใชแบบสอบถามประกอบการสมภาษณในการเกบขอมล โดยมวธการก าหนดประชากร การลงปฏบตเกบขอมล เครองมอในการวจย และการวเคราะหขอมล เพอน าขอมลมาประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน โดยมรายละเอยดวธการวจยดงน

3.2.1 กำรก ำหนดประชำกร

ทมวจยชมชนชวยกนก าหนดครวเรอนประชากรทใชประโยชนทางตรงในการเกบผลผลตจากปาชายเลนและดานการประมงในบรเวณปาชายเลนทงหมด สรปไดวาประชากรทใชประโยชนจากปาชายเลนในป 2552 เปนชาวบานทกครวเรอนในชมชนโคกพยอม โดยมจ านวนครวเรอนทใชประโยชนจากปาชายเลนทงหมด 132 ครวเรอน

3.2.2 กำรลงปฏบตเกบขอมล

การเกบขอมลในครงน เลอกเกบขอมลทกครวเรอนทใชประโยชนจากปาชายเลน ดงนนจะท าการเกบแบบสอบถามทงหมด 132 ครวเรอน โดยใชแบบสอบถามทรวมกนสรางขน

3.2.3 เครองมอในกำรวจย

เครองมอในการวจย ไดแก แบบสอบถามทรวมกนสรางจากกระบวนการวจยของทมวจยชมชนโคกพยอม ซงแบบสอบถามประกอบดวย 4 สวน คอ สวนท 1 ขอมลทวไป สวนท 2 การใชประโยชนดานการประมง สวนท 3 การใชประโยชนการเกบผลผลตในปาชายเลน และสวนท 4 ความคดเหนเกยวกบปญหาและแนวทางการจดการปาชายเลน (ภาคผนวก ก)

3.2.4 กำรวเครำะหขอมลกำรประเมนมลคำ

การวเคราะหขอมลการประเมนมลคาการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลน ไดเกบขอมลการใชประโยชน 2 ดาน คอ ดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน จากนนน ามาตรวจสอบความถกตองและน าขอมลมาวเคราะหหามลคา ในทนไดแสดงหลกการวเคราะหมลคาการใชประโยชนจากปาชายเลนทงในดานการประมงและดานการเกบหาผลผลตในปาชายเลนรวมกน เนองจากการวเคราะหขอมลมลกษณะคลายกนแตกตางกนทการใชประโยชนและมลคาของการใชประโยชนนนๆ

71

การประเมนมลคาการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลนค านวณจากสตรในสมการท 3-10

ผลประโยชนทงหมดของการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลนชมชนโคกพะยอม

=

--------- 3-10

เมอ j คอ ครวเรอนประชากรทใชประโยชนทางตรงของปาชายเลน โดยท j มคา

ตงแต 1 ถง 132 Qi คอ ปรมาณการใชประโยชนทางตรงชนดท i ของประชากร j

Pi คอ ราคาตลาดของการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลนชนดท i i คอ ชนดของการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลนชนดท i ซงม

ทงหมด n รายการ

ค านวณหาตนทนรวมของประชากรทงหมด แสดงในสมการท 3-11

ตนทนรวมทงหมดในการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลน

=

-------- 3-11

เมอ Ci คอ ตนทนในการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลน

i คอ ตนทนในการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลนชนดตนทนท i ซงม ทงหมด n รายการ

j คอ ครวเรอนประชากรทใชประโยชนทางตรงของปาชายเลน

เมอค านวณหาผลประโยชนรวมทงหมดและตนทนรวมทงหมดแลวจงค านวณหา

ผลประโยชนสทธในการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลนชมชนโคกพยอมของประชากร ไดแสดงการค านวณในสมการท 3-12

ผลประโยชนสทธในการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลนชมชนโคกพยอม

=

-

------- 3-12

หรอ = ผลประโยชนรวมทงหมดของประชากร – ตนทนรวมทงหมดของประชากร

132

72

3.3 กำรประเมนมลคำกำรทองเทยวและทศนศกษำ การประเมนมลคาการทองเทยวและทศนศกษา ยดหลกวาคาใชจายทเกดขนจากการ

ทองเทยวและทศนศกษาเปนมลคาของความเตมใจทจะจาย เพอทจะไดรบผลประโยชนในการทองเทยวและทศนศกษา

งานวจยนไดใชแบบบนทกของนกทองเทยวและทศนศกษา โดยศกษาระยะทางทนกทองเทยวเดนทางมายงชมชนโคกพยอม เพอหาระยะทางของประชากร และจ าแนกยานพาหนะในการเดนทางแตละประเภท เพอค านวณหาปรมาณน ามนเชอเพลงในแตละประเภท แลวจงน ามาค านวณมลคาการทองเทยวและทศนศกษา เปนการประเมนแบบขนต าทสดของผลประโยชนทนกทองเทยวเหลานนไดรบจากการมาทองเทยวทปาชายเลนโคกพยอมเทานน

3.4 กำรประเมนมลคำกำรดดซบกำซคำรบอนไดออกไซด มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด ค านวณไดจาก ปรมาณคารบอน (carbon stock)

ของปาชายเลนชมชนโคกพยอม (ใชขอมลปรมาณคารบอน (carbon stock) ของงานวจยศกษาปรมาณคารบอน) คณดวยราคาซอขายคารบอนเครดต (แสดงดงสมการท 3-13)

มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด = ปรมาณคารบอน X ราคาซอขายคารบอนเครดต 440.08 บาทตอตนคารบอน ------ 3-13

ทงน ปรมาณคารบอนทใชในการวจยน ไดจากการศกษางานวจยในพนทอนซงมปาชายเลน

ทมลกษณะคลายคลงกบปาชายเลนโคกพยอม และราคาซอขายคารบอนเครดตไดจากการซอขายในตลาดคารบอนในปจจบน

3.5 กำรประเมนมลคำกำรเปนแหลงเพำะพนธสตวน ำ

ปาชายเลนเปนแหลงเพาะพนธสตวน า เมอไมมปาชายเลนมนษยจงตองเพาะพนธสตวน าขนมาเอง ซงในการประเมนมลคาการเพาะพนธสตวน าของปาชายเลนไดใชราคาตนทนการเลยงสตวน าของมนษยมาค านวณทดแทนเปรยบเทยบกนเพอใหไดมลคาของการเพาะเลยงสตวน า ดงนนการประเมนมลคาการเพาะเลยงสตวน าบรเวณปาชายเลน ค านวณไดจากปรมาณสตวน าคณดวยตนทนการเพาะเลยงสตวน า (แสดงดงสมการท 3-14)

มลคาการเพาะเลยงสตวน า = ปรมาณสตวน า x ตนทนการเพาะเลยงสตวน า -------- 3-14

73

ปรมาณสตวน าไดท าการเกบแบบสอบถามชาวบานทงหมดในชมชนโคกพยอมจ านวน 132 ครวเรอน ทมการจบสตวน าบรเวณปาชายเลนโคกพยอม 1,250 ไร

ตนทนการเพาะเลยงสตวน าจะใชงานวจยทมการศกษาตนทนในการเลยงสตวน าของแตละชนดสตวน า

สวนท 2 กำรพฒนำกระบวนกำรเรยนรในกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวมของทมวจยชมชน

ทมวจยชมชมโคกพยอมไดรวมกนวางแผนการพฒนากระบวนการเรยนรในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน โดยมวธการวจยดงน

3.6 กำรมสวนรวมในกำรศกษำขอมลพ นฐำนของชมชน ประชมชาวบานในชมชน เพอรวมกนศกษาขอมลพนฐานในชมชน และรวมกนแสดงความ

คดเหนเกยวกบโครงการวจยในชมชน ขอมลพนฐานของชมชนทรวมกนเกบขอมลไดแก ปฏทนฤดกาลกจกรรมของชมชน ปฏทนประเพณชมชนบานโคกพยอม แผนทเดนดนของชมชน และแผนผงเครอญาต

3.7 กำรมสวนรวมในกำรสรำงทมวจยชมชน ก ำหนดโจทยวจย และสรำงควำมเขำใจรวมกนในกำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวนรวม

ประชมชาวบานในการสรางทมวจยในชมชน ซงประกอบดวยชาวบานในพนททมความสนใจทจะเรยนรในเรองการจดการปาชายเลน หรอมความรดานการใชประโยชนจากปาชายเลน รวมทงมเวลารวมในการวจย เมอไดทมวจยสามารถรวมกนสรางโจทยวจย สรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม และขอตกลงตางๆ รวมกน เพอใชในการจดเวทการประชมเรยนรในครงตอไป

3.8 กำรมสวนรวมในกำรแลกเปลยนขอมลทำงดำนกำรประเมนมลคำทำงเศรษฐศำสตร

ผวจยและวทยากรผเชยวชาญการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรถายทอดความรใหกบทมวจยเรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ไดแก การประเมนมลคาการใชประโยชนทางตรง การใชประโยชนทางออม มลคาทไมไดใชประโยชนของปาชายเลน และเทคนคในการประเมนมลค าทางดานเศรษฐศาสตร รวมทงรวมแลกเปลยนเรยนรประเดนการประเมนมลคาทางดานเศรษฐศาสตรรวมกบทมวจยชมชนทตองการประเมนใหเปนมลคาตวเงน เพอก าหนดประเดนการประเมนมลคาของปาชายเลน

74

3.9 กำรมสวนรวมในกำรส ำรวจปรมำณไมในปำชำยเลน

ผวจยรวมกบทมวจยชมชนและเจาหนาทจากสถานพฒนาทรพยากรปาชายเลน รวมกนวางแผนการส ารวจปาชายเลน สรปกจกรรมไดดงน

1. กจกรรมเรยนรถงทฤษฎวธการส ารวจวดปรมาตรไมในปาชายเลน 2. กจกรรมการรวมกนก าหนดจดส ารวจปาชายเลน 3. กจกรรมปฏบตการส ารวจปรมาณไมในปาชายเลน

3.10 กำรมสวนรวมในกำรสรำงเครองมอในกำรวจย

ในขนตอนนทมวจยชมชนรวมกนสรางเครองมอในการวจย ไดแก แบบสอบถาม เพอเกบขอมลท เกยวของกบการใชประโยชนทางตรงวามอะไรบาง โดยจะถายทอดหลกการสรางแบบสอบถามใหกบทมวจย และทมวจยรวมก าหนดและออกแบบรายละเอยดของแบบสอบถามใหสอดคลองกบหลกการและเทคนคการประเมนมลคาทางดานเศรษฐศาสตร

3.11 กำรมสวนรวมในกำรเกบขอมล

ทมวจยชมชนรวมกนเกบขอมลจากแบบสอบถาม โดยขนแรกรวมกนแลกเปลยนเรยนรวธการเลอกกลมประชากรและกลมตวอยาง การสมตวอยาง และการท าความเขาใจในแบบสอบถาม ขนทสองรวมกนเกบขอมลจากแบบสอบถาม เพอน าขอมลนนมาประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนชมชนโคกพยอม

3.12 กำรมสวนรวมวเครำะหขอมล

ผวจยและทมวจยชมชนรวมกนวเคราะหขอมลตงแตเกบรวบรวมแบบสอบถาม ตรวจสอบความถกตองของแบบสอบถาม ถายทอดขอมลการวเคราะหและน ามาวเคราะหค านวณขอมลทางสถตและมลคาทางเศรษฐศาสตร

3.13 กำรมสวนรวมวำงแผนกำรน ำผลกำรวจยไปใชประโยชน

ผวจยและทมวจยชมชนรวมกนวางแผนการน าผลการวจยไปใชประโยชน โดยการจดเวทแลกเปลยนความคดเหนและวางแผนการน าขอมลผลการวจยไปใชประโยชนตอไป

75

76

บทท 4

ผลการวจย

78

ในบทนจะรายงานผลทเกดจากกระบวนการวจย ซงแบงออกเปน 2 สวน ไดแก ขอมลการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร และขอมลจากกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของทมวจยชมชนโคกพยอม โดยมรายละเอยดทงหมดดงตอไปน

4.1 ผลการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร 4.1.1 ผลการประเมนมลคาปรมาณไม 4.1.2 ผลการประเมนมลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลต

การประมงในบรเวณปาชายเลน 4.1.3 ผลการประเมนมลคาการทองเทยวและทศนศกษา 4.1.4 ผลการประเมนมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด 4.1.5 ผลการประเมนมลคาการเพาะพนธสตวนา 4.2 ผลการพฒนากระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของทมวจยชมชน

โคกพยอมในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน 4.2.1 การมสวนรวมในการศกษาขอมลพนฐานของชมชน 4.2.2 การมสวนรวมในการสรางทมวจยชมชน กาหนดโจทยวจย และสรางความเขาใจ

รวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 4.2.3 การมสวนรวมในการแลกเปลยนขอมลทางดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร 4.2.4 การมสวนรวมในการสารวจปรมาณไมในปาชายเลน 4.2.5 การมสวนรวมในการสรางเครองมอในการวจย 4.2.6 การมสวนรวมในการเกบขอมล 4.2.7 การมสวนรวมวเคราะหขอมล 4.2.8 การมสวนรวมวางแผนการนาผลการวจยไปใชประโยชน

4.1 ผลการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ผลการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนชมชนโคกพยอม โดยมรายละเอยด

ดงน

4.1.1 ผลการประเมนมลคาปรมาณไม ผลการประเมนมลคาปรมาณไม แบงการนาเสนอขอมล 2 ดาน คอ ผลการสารวจปรมาณ

ไม และมลคาปรมาณไม

4.1.1.1 ผลการส ารวจปรมาณไม

ขอมลพนฐานของปรมาณไมไดจากการสารวจปาชายเลนชมชนโคกพยอมของทมวจยชมชนโคกพยอมรวมกบเจาหนาทสถานพฒนาทรพยากรปาชายเลนและไดแบงประเภทของไม 3 ประเภท ไดแก ปรมาณไมใหญ ปรมาณไมหนม และกลาไม รวมทงไดสรปจานวนตนไมทงหมด โดยมรายละเอยดดงตอไปน

79

(1) ปรมาณไมใหญ

ไมใหญในปาชายเลน หมายถง ไมทมขนาดความโตของเสนรอบวงขนาด 12.5 เซนตเมตรขนไป ผลการศกษาพบวา ปรมาตรไมใหญในปาชายเลนทงหมดเทากบ 29,475.04 ลกบาศกเมตร หรอมปรมาตรเฉลยเทากบ 23.58 ลกบาศกเมตรตอไร ซงปรมาตรไมใหญคานวณไดจากการหาพนทหนาตดของไมใหญแตละชนดคณดวยความสงของไมใหญชนดนน และคานวณหาคาเฉลยของปรมาตรไมตอไรในพนททงหมด จากนนนาคาเฉลยทไดนาไปคณดวยจานวนพนทของปาชายเลนชมชนโคกพยอม คอ 1,250 ไร

จากการสารวจพบพนธไมใหญ 14 ชนด โดยพนธไมทพบจานวนตนมากทสดในการสารวจ ไดแก เปงทะเล มจานวน 822,000 ตนของทงปา มความหนาแนนเฉลยเทากบ 657.60 ตนตอไร มปรมาตรทงหมดเทากบ 16,657.12 ลกบาศกเมตร และมปรมาตรเฉลยเทากบ 13.33 ลกบาศกเมตรตอไร พนธไมทพบรองลงมาจากเปงทะเล ไดแก โกงกางใบเลก โดยมจานวนตนทงหมดในปา 228,000 ตน มความหนาแนนเฉลยเทากบ 182.40 ตนตอไร มปรมาตรทงหมดเทากบ 5,876.68 ลกบาศกเมตร และมปรมาตรเฉลยเทากบ 4.7014 ลกบาศกเมตรตอไร พนธไมทมจานวนตนอยระหวาง 50,000 ถง 100,000 ตน มอย 2 ชนด ไดแก เสมดขาว และตะบน พนธไมทมจานวนตนอยระหวาง 10,000 ถง 50,000 ตน มอย 3 ชนด ไดแก หงอนไกทะเล สงา และโปรงแดง พนธไมทมจานวนตนอยระหวาง 5,000 ถง 10,000 ตน มอย 3 ชนด ไดแก ฝาดดอกแดง ขล และแสมทะเล พนธไมทมจานวนตนอยระหวาง 1,000 ถง 5,000 ตน มอย 4 ชนด ไดแก ตะบนขาว มงคะ ถวดา และนานอง ดงรายละเอยดแสดงในตาราง 4-1

โดยสรป ปาชายเลนชมชนโคกพยอมมจานวนตนของไมใหญทงหมดเทากบ 1,276,000 ตน (หรอมความหนาแนนเฉลยเทากบ 1,020.80 ตนตอไร) คดเปนปรมาตรเทากบ 29,475.04 ลกบาศกเมตร (หรอมปรมาตรเฉลยเทากบ 23.58 ลกบาศกเมตรตอไร)

80

ตารางท 4-1 ชนดพนธไมใหญ ปรมาตรไมเฉลย ปรมาตรไมทงหมด ความหนาแนนเฉลย และจานวนตนไมทงปา

ลาดบ ชอสามญ ชอทองถน ชอวทยาศาสตร

ปรมาตรไมเฉลย

(ลกบาศกเมตรตอไร)

ปรมาตรไม ทงปา

(ลกบาศกเมตร)

ความหนาแนน

เฉลย (ตนตอไร)

จานวนตนทงปา (ตน)

1. โกงกางใบเลก

พงกาใบเลก

Rhizophora apiculata Bl.

4.7014 5,876.68 182.40 228,000

2. เปงทะเล เปง Phoenix paludosa Roxb.

13.3257 16,657.12 657.60 822,000

3. ฝาดดอกแดง

ตตม Lumnitzera littorea Voigt

0.0931 116.31 6.40 8,000

4. สงา ซฮา Scyphiphora hydrophyllacea

Gaertn. f.

0.2088 260.96 19.20 24,000

5. โปรงแดง แสม Ceriops tagal (Perr.) C. B. Rob.

0.3564 445.50 8.00 10,000

6. ตะบน เนยน Xylocarpus rumphii (Kostel.) Mabberley

2.1105 2,638.08 48.00 60,000

7. มงคะ มงคะ Cynometra iripa Kostel.

0.0312 38.98 1.60 2,000

8. เสมดขาว เหมด Melaleuca cajuputi Powell

1.3090 1,636.23 57.60 72,000

9. หงอนไกทะเล

ดหน Heritiera littoralis Ait.

0.6996 874.49 22.40 28,000

10. นานอง กาแพงเจดชน

Brownlowia tersa (L.) Kosterm.

0.0206 25.78 1.60 2,000

11. ขล สาบแรงสาบกา

Pluchea indica Less. 0.0530 66.21 6.40 8,000

12. แสมทะเล ปป Avicennia marina (Forsk.) Vierh.

0.5140 642.43 4.80 6,000

13. ตะบนขาว ตะบน Xylocarpus granatum Koen.

0.1281 160.18 3.20 4,000

14. ถวดา ลงกะได Bruguiera parviflora Wight & Arn.ex Griff.

0.0289 36.09 1.60 2,000

ผลรวม 23.58 29,475.04 1,020.80 1,276,000

81

(2) ปรมาณไมหนม

ไมหนมในปาชายเลน หมายถง ไมทมขนาดความโตของเสนรอบวงนอยกวา 12.5 เซนตเมตร และมความสงมากกวา 1.30 เมตร จากการสารวจพบพนธไมหนม 7 ชนด ไดแก (1) โกงกางใบเลก มจานวน 2,250,000 ตน (2) เปงทะเล มจานวน 250,000 ตน (3) ตะบน มจานวน 150,000 ตน (4) สงา มจานวน 112,500 ตน (5) มะนาวผ มจานวน 87,500 ตน (6) นานอง มจานวน 25,000 ตน และ (7) ฝาดดอกแดง มจานวน 12,500 ตน

โดยสรป ปาชายเลนชมชนโคกพยอมมจานวนตนของไมหนมทงหมดเทากบ 2,887,500 ตน หรอความหนาแนนเฉลย 2,310 ตนตอไร (แสดงดงตารางท 4-2)

ตารางท 4-2 ชนดพนธไมหนม ความหนาแนนเฉลย และจานวนตนไมทงปา

ลาดบ ชอสามญ ชอทองถน ชอวทยาศาสตร ความ

หนาแนนเฉลย (ตนตอไร)

จานวนตน ทงปา (ตน)

1. โกงกางใบเลก พงกาใบเลก Rhizophora apiculata Bl.

1,800 2,250,000

2. เปงทะเล เปง Phoenix paludosa Roxb

200 250,000

3. ฝาดดอกแดง ตตม Lumnitzera littorea Voigt

10 12,500

4. สงา ซฮา Scyphiphora hydrophyllacea

Gaertn. f.

90 112,500

5. ตะบน เนยน Xylocarpus rumphii (Kostel.) Mabberley

120 150,000

7. มะนาวผ มะนาวผ Merope angulata (Kurz) Swingle

70 87,500

8. นานอง กาแพงเจดชน Brownlowia tersa (L.) Kosterm.

20 25,000

รวม 2,310 2,887,500

(3) ปรมาณกลาไม

กลาไมในปาชายเลน หมายถง ไมทมความสงนอยกวา 1.30 เมตร จากการสารวจพบกลาไม 7 ชนด ไดแก (1) โกงกางใบเลก มจานวน 1,400,000 ตน (2) ฝาดดอกแดง มจานวน 800,000 ตน (3) สงา มจานวน 600,000 ตน (4) โปรงแดง มจานวน 600,000 ตน (5) พลอง มจานวน 600,000 ตน (6) มงคะ มจานวน 200,000 ตน (7) รามใหญ มจานวน 200,000 ตน โดยสรป

82

ปาชายเลนชมชนโคกพยอมมจานวนตนของกลาไมทงหมดเทากบ 4,400,000 ตน หรอความหนาแนนเฉลย 3,520 ตนตอไร (แสดงดงตารางท 4-3)

ตารางท 4-3 ชนดพนธกลาไม ความหนาแนนเฉลย และจานวนตนไมทงปา

ลาดบ ชอสามญ ชอทองถน ชอวทยาศาสตร

ความหนาแนนเฉลย

(ตนตอไร)

กลาไม จานวนตน

ทงปา (ตน)

1. โกงกางใบเลก พงกาใบเลก Rhizophora apiculata Bl.

1,120 1,400,000

2. ฝาดดอกแดง ตตม Lumnitzera littorea Voigt

640 800,000

3. สงา ซฮา Scyphiphora hydrophyllacea

Gaertn. f.

480 600,000

4. โปรงแดง แสม Ceriops tagal (Perr.) C. B. Rob.

480 600,000

5. พลอง พลอง Memecylon 480 600,000 6. มงคะ มงคะ Cynometra iripa Kostel 160 200,000 7. รามใหญ ราม Ardisia elliptica

Thumb. 160 200,000

รวม 3,520 4,400,000

(4) สรปจ านวนตนไมทงหมด

ไมใหญในปาชายเลนมจานวนตนไมทงหมดเทากบ 1,276,000 ตน หรอมความหนาแนนเฉลยเทากบ 1,020.80 ตนตอไร คดเปนปรมาตรเทากบ 29,475.04 ลกบาศกเมตร หรอมปรมาตรเฉลยเทากบ 23.5803 ลกบาศกเมตรตอไร ไมหนมมจานวนตนไมทงหมดเทากบ 2,887,500 ตน หรอความหนาแนนเฉลย 2,310 ตนตอไร กลาไมมจานวนตนไมทงหมดเทากบ 4,400,000 ตน หรอความหนาแนนเฉลย 3,520 ตนตอไร

จากการสารวจตนไมในปาชายเลนชมชนโคกพยอมมจานวนทงหมด 8,438,500 ตน หรอมความหนาแนนเฉลย 6,750.80 ตน/ไร โดยแสดงรายละเอยดดงตารางท 4-4 และรปพนธไมปา ชายเลนแสดงดงภาพประกอบท 4-1

83

ตารางท 4-4 ชนดพนธ ชอสามญ ชอทองถน ปรมาตรของไมใหญ และจานวนตนทงหมดของไมใหญ ไมหนม และกลาไมทพบในปาชายเลนชมชนโคกพยอม พนท 1,250 ไร

ลาดบ ชอสามญ ชอทองถน

ไมใหญ ไมหนม จานวนตนทง

ปา (ตน)

กลาไม จานวนตน

ทงปา (ตน)

รวม จานวนตนทงหมด (ตน)

จานวนตนทงปา

(ตน)

ปรมาตรไม ทงปา

(ลกบาศกเมตร)

1. โกงกางใบเลก พงกาใบเลก 228,000 5,876.68 2,250,000 1,400,000 3,878,000 2. เปงทะเล เปง 822,000 16,657.12 250,000 - 1,072,000 3. ฝาดดอกแดง ตตม 8,000 116.31 12,500 800,000 808,000 4. สงา ซฮา 24,000 260.96 112,500 600,000 624,000 5. โปรงแดง แสม 10,000 445.50 - 600,000 610,000 6. พลอง พลอง - - - 600,000 600,000 7. ตะบน เนยน 60,000 2,638.08 150,000 - 210,000 8. มงคะ มงคะ 2,000 38.98 - 200,000 202,000 9. รามใหญ ราม - - - 200,000 200,000 10. มะนาวผ มะนาวผ - - 87,500 - 87,500 11. เสมดขาว เหมด 72,000 1,636.23 - - 72,000 12. หงอนไกทะเล ดหน 28,000 874.49 - - 28,000 13. นานอง กาแพงเจดชน 2,000 25.78 25,000 - 27,000 14. ขล สาบแรงสาบกา 8,000 66.21 - - 8,000 15. แสมทะเล ปป 6,000 642.43 - - 6,000 16. ตะบนขาว ตะบน 4,000 160.18 - - 4,000 17. ถวดา ลงกะได 2,000 36.09 - - 2,000

รวมทงหมด 8,438,500 เฉลย (ตน/ไร) 6,750.80

84

ภาพประกอบท 4-1 พนธไมในปาชายเลนชมชนโคกพยอม ตาบลละง อาเภอละง จงหวดสตล

ทมา : สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง (ม.ป.ป.) (รป 1 ถง 15 และ 17) ทมวจยปป (รป 16)

(1) โกงกางใบเลก

(14) ขล

(7) ตะบน

(16) ตะบนขาว

(17) ถวด า

(2) เปงทะเล

(5) โปรงแดง

(3) ฝาดดอกแดง

(10) มะนาวผ

(8) มงคะ

(4) สง า

(11) เสมดขาว

(15) แสมทะเล

(12) หงอนไกทะเล (9) รามใหญ

(13) น านอง

(6) พลอง

85

4.1.1.2 มลคาปรมาณไม

มลคาปรมาณไมแบงออกเปนมลคาของ มลคาไมใหญ มลคาไมหนม และมลคากลาไม โดยมรายละเอยดดงตอไปน

(1) มลคาไมใหญ

มลคาของไมใหญทาการประเมนมลคาโดยวธราคาตลาด ซงราคาตลาดในงานวจยนไดแบงการคานวณไว 2 ประเภท คอ คานวณมลคาจากราคาทองถนตอตนของไมใหญในชมชนโคกพยอมและราคาตลาดเปรยบเทยบจากการนาไมใหญมาผลตเปนถานไมแลวขายดวยราคาทองถน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

(1.1) มลคาไมใหญกรณค านวณจากราคาตลาดทองถนตอตน

ราคาตลาดไมใหญตอตนใชราคาทองถนในชมชนโคกพยอม แตถาไมใหญชนดนนๆ ไมมราคาตลาดทองถนกใชราคาทองถนเฉลยของไมใหญทกชนด โดยการคานวณไดนาปรมาณไมใหญทงหมดแตละชนดคณดวยราคาตลาดตอ 1 ตนของไมใหญชนดนนๆ จากนนนามลคาของปรมาณไมใหญแตละชนดนามารวมกนทงหมด

จากการสารวจปาชายเลนชมชนโคกพยอมมจานวนตนของไมใหญท งหมดเทากบ 1,276,000 ตน (หรอมความหนาแนนเฉลยเทากบ 1,020.8 ตนตอไร) ดงนนมลคาทงหมดของไมใหญในปาชายเลนชมชนโคกพยอมคานวณดวยวธราคาตลาดทองถนเทากบ 93,030,000 บาท เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 74,424 บาทตอไร แสดงรายละเอยดในตารางท 4-5

(1.2) มลคาไมใหญกรณค านวณจากการเปรยบเทยบการผลตถานจากเนอไม

การคานวณมลคาไมใหญโดยการเปรยบเทยบการผลตถานจากเนอไมหรอปรมาตรไมในปาชายเลน ซงจากการศกษาของ กรมปาไม (2540 อางถงใน ศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2550) พบวา เนอไมหรอปรมาตรไม 1 ลกบาศกเมตรสามารถผลตเปนถานไมได 0.5 ลกบาศกเมตร ซงถานไม 1 ลกบาศกเมตร มนาหนกเทากบ 356.63 กโลกรม และมลคาของถานไดแยกราคาตลาดตามชนดของไม คอ ถานไมกลมโกงกางราคาตลาดซอขายกโลกรมละ 9 บาท และถานไมนอกกลมโกงกางราคาตลาดซอขายกโลกรมละ 5 บาท

จากการสารวจปาชายเลนชมชนโคกพยอมมจานวนตนของไมใหญท งหมดเทากบ 1,276,000 ตน (หรอมความหนาแนนเฉลยเทากบ 1,020.8 ตนตอไร) คดเปนปรมาตรเทากบ 29,475.04 ลกบาศกเมตร (หรอมปรมาตรเฉลยเทากบ 23.5803 ลกบาศกเมตรตอไร) เมอคานวณมลคาทงหมดของไมใหญในปาชายเลนชมชนโคกพยอมดวยวธราคาจากการเปรยบเทยบการผลตถาน เทากบ 30,470,809.56 บาท หรอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 24,376.65 บาทตอไร แสดงรายละเอยดในตารางท 4-6

86

ตารางท 4-5 ชนดพนธ จานวนตนทงปา ราคาทองถน และมลคาของไมใหญ

ลาดบ ชอสามญ ชอทองถน ชอวทยาศาสตร

จานวนตนไมใหญ

ทงปา (ตน)

ราคาซอขายในทองถน ของไมใหญ

ตอตน (บาท)

มลคาไมใหญ (บาท)

1. โกงกางใบเลก พงกาใบเลก Rhizophora apiculata Bl.

228,000 150 34,200,000

2. เปงทะเล เปง Phoenix paludosa Roxb.

822,000 10 8,220,000

3. ฝาดดอกแดง ตตม Lumnitzera littorea Voigt

8,000 100 800,000

4. สงา ซฮา Scyphiphora hydrophyllacea

Gaertn. f.

24,000 20 480,000

5. โปรงแดง แสม Ceriops tagal (Perr.) C. B. Rob.

10,000 100 1,000,000

6. ตะบน เนยน Xylocarpus rumphii (Kostel.) Mabberley

60,000 100 6,000,000

7. มงคะ มงคะ Cynometra iripa Kostel.

2,000 40 80,000

8. เสมดขาว เหมด Melaleuca cajuputi Powell

72,000 100 7,200,000

9. หงอนไกทะเล ดหน Heritiera littoralis Ait.

28,000 1,000 28,000,000

10. นานอง กาแพงเจดชน Brownlowia tersa (L.) Kosterm.

2,000 5 10,000

11. ขล สาบแรงสาบกา Pluchea indica Less. 8,000 5 40,000 12. แสมทะเล ปป Avicennia marina

(Forsk.) Vierh. 6,000 1,000 6,000,000

13. ตะบนขาว ตะบน Xylocarpus granatum Koen.

4,000 200 800,000

14. ถวดา ลงกะได Bruguiera parviflora Wight & Arn.ex Griff.

2,000 100 200,000

ผลรวม 1,276,000 - 93,030,000 เฉลยตอไร 1,020.80 209.29 74,424

87

ตารางท 4-6 มลคาไมใหญจากการคานวณดวยวธการเปรยบเทยบจากการผลตถาน

ลาดบ ชอสามญ

จานวนตนทงปา (ตน)

ปรมาตรไม ทงปา

(ลกบาศกเมตร)

ปรมาตรเนอไมเปลยนเปนเนอ

ถาน (กโลกรม)

ราคา เนอถาน (บาทตอกโลกรม)

มลคาไมใหญ ราคาเนอถาน

(บาท)

1. โกงกางใบเลก 228,000 5,876.68 1,047,900.19 9 9,431,101.71 2. เปงทะเล 822,000 16,657.12 2,970,214.35 5 14,851,071.75 3. ฝาดดอกแดง 8,000 116.31 20,739.82 5 103,699.10 4. สงา 24,000 260.96 46,533.08 5 232,665.40 5. โปรงแดง 10,000 445.50 79,439.33 5 397,196.65 6. ตะบน 60,000 2,638.08 470,409.24 5 2,352,046.20 7. มงคะ 2,000 38.98 6,950.72 5 34,753.60 8. เสมดขาว 72,000 1,636.23 291,764.35 5 1,458,821.75 9. หงอนไกทะเล 28,000 874.49 155,934.68 5 779,673.40 10. นานอง 2,000 25.78 4,596.96 5 22,984.80 11. ขล 8,000 66.21 11,806.24 5 59,031.20 12. แสมทะเล 6,000 642.43 114,554.91 5 572,774.55 13. ตะบนขาว 4,000 160.18 28,562.50 5 142,812.50 14. ถวดา 2,000 36.09 6,435.39 5 32,176.95

ผลรวม 1,276,000 29,475.04 5,255,841.76 - 30,470,809.56 เฉลยตอไร 1,020.80 23.5803 4,204.67 - 24,376.65

(2) มลคาไมหนม

มลคาของไมหนมจะประเมนมลคาโดยวธราคาตลาด ซงราคาตลาดไมหนมไดใชราคาทองถนในชมชนโคกพยอม แตถาไมหนมชนดนนๆ ไมมราคาตลาดทองถนใชราคาเฉลยของไมหนมทกชนด โดยการคานวณไดนาปรมาณไมหนมทงหมดของแตละชนด คณดวยราคาตลาดตอ 1 ตนของไมหนมชนดนนๆ จากนนนามลคาของปรมาณไมหนมแตละชนดนามารวมกนทงหมด

จากการสารวจปาชายเลนชมชนโคกพยอมมจานวนตนของไมหนมทงหมดเทากบ 2,887,500 ตน หรอความหนาแนนเฉลย 2,310 ตนตอไร ดงนนมลคาทงหมดของไมหนมในปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 70,512,875 บาท เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 56,410.30 บาท/ไร แสดงรายละเอยดในตารางท 4-7

88

ตารางท 4-7 ชนดพนธ จานวนตนทงปา ราคาทองถน และมลคาของไมหนม

(3) มลคากลาไม

มลคาของกลาไมจะประเมนมลคาโดยวธราคาตลาด ซงราคาตลาดกลาไมใชราคาทองถน แตถากลาไมชนดนนๆ ไมมราคาตลาดทองถนกใชราคาเฉลยของกลาไมทกชนด โดยการคานวณไดนาปรมาณกลาไมทงหมดของแตละชนด คณดวยราคาตลาดตอ 1 ตนของกลาไมชนดนนๆ จากนนนามลคาของปรมาณกลาไมแตละชนดนามารวมกนทงหมด ซงราคาซอขายในทองถนชมชนโคกพยอมเทากบตนละ 3 บาท

จากการสารวจปาชายเลนชมชนโคกพยอมมจานวนตนของกลาไมท งหมดเทากบ 4,400,000 ตน หรอความหนาแนนเฉลย 3,520 ตนตอไร ดงนนมลคาทงหมดของกลาไมในปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 13,200,000บาท เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 10,560 บาทตอไร แสดงรายละเอยดในตารางท 4-8

ลาดบ ชอสามญ ชอทองถน ชอวทยาศาสตร

ไมหนม จานวนตน

ทงปา (ตน)

ราคาซอขายในทองถนของไมหนมตอตน (บาท)

มลคาไมหนม (บาท)

1. โกงกางใบเลก

พงกาใบเลก Rhizophora apiculata Bl. 2,250,000 25.00 56,250,000

2. เปงทะเล เปง Phoenix paludosa Roxb 250,000 5.00 1,250,000 3. ฝาดดอก

แดง ตตม Lumnitzera littorea Voigt 12,500 50.00 625,000

4. สงา ซฮา Scyphiphora hydrophyllacea Gaertn. f.

112,500 11.67 1,312,875

5. ตะบน เนยน Xylocarpus rumphii (Kostel.) Mabberley

150,000 50.00 7,500,000

7. มะนาวผ มะนาวผ Merope angulata (Kurz) Swingle

87,500 40.00 3,500,000

8. นานอง กาแพงเจดชน Brownlowia tersa (L.) Kosterm.

25,000 3.00 75,000

รวม 2,887,500 - 70,512,875 เฉลยตอไร 2,310 26.38 56,410.30

89

ตารางท 4-8 ชนดพนธ จานวนตนทงปา ราคาทองถน และมลคาของกลาไม

ลาดบ ชอสามญ ชอ

ทองถน ชอวทยาศาสตร

กลาไม จานวนตน

ทงปา (ตน)

ราคาซอขายในทองถนของกลาไมตอตน

(บาท)

มลคากลาไม (บาท)

1. โกงกางใบเลก

พงกาใบเลก

Rhizophora apiculata Bl. 1,400,000 3 4,200,000

2. ฝาดดอกแดง

ตตม Lumnitzera littorea Voigt 800,000 3 2,400,000

3. สงา ซฮา Scyphiphora hydrophyllacea Gaertn. f.

600,000 3 1,800,000

4. โปรงแดง แสม Ceriops tagal (Perr.) C. B. Rob.

600,000 3 1,800,000

5. พลอง พลอง Memecylon 600,000 3 1,800,000 6. มงคะ มงคะ Cynometra iripa Kostel 200,000 3 600,000 7. รามใหญ ราม Ardisia elliptica Thumb. 200,000 3 600,000

รวม 4,400,000 - 13,200,000 เฉลยตอไร 3,520 - 10,560

(4) ตนทนในการน าไมมาใชประโยชน

ตนทนในการนาไมมาใชประโยชนนน คดจากตนทนทชาวบานในชมชนโคกพยอมใชในการนาไมมาใชประโยชน ซงตนทนประกอบดวย (1) ตนทนคงท คอ เปนคาใชจายทเกดจากการใชอปกรณในการเขาไปตดไมในปาชายเลนซงเปนจานวนคงท กลาวคอ ไมวาปรมาณของการตดไมในปาชายเลนจะเพมขนหรอลดลง แตคาใชจายประเภทนจะมจานวนคงท ไดแก คาเรอ คาเครองยนตเรอ คาขวาน และคามดพรา (2) ตนทนผนแปร คอ คาใชจายทมความสมพนธโดยตรงกบปรมาณการตดไมในปาชายเลน เชน คาซอมแซมอปกรณในการตดไม คานามน คาแรงงาน เปนตน

ในทางเศรษฐศาสตรการคดมลคาสทธรายปของไมทนามาใชประโยชนคดเฉพาะตนทนผนแปรทเกดขนใน 1 ปนน จากการสมภาษณครวเรอนตวอยางทงหมด แลวนามาคานวณตนทนผนแปร สรปไดวา ตนทนคาซอมแซมเรอเทากบ 67,368 บาทตอป คาซอมแซมอปกรณในการตดไมเทากบ 820 บาทตอป คานามนในการเดนทางเทากบ 880.36 บาทตอป และตนทนดานแรงงานเทากบ 20,082.06 บาทตอป สรปตนทนทงหมด เทากบ 89,150.42 บาทตอป เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 71.32 บาทตอไรตอป และตนทนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 675.38 บาทตอป (แสดงดงตารางท 4-9)

90

ตารางท 4-9 ตนทนในการนาไมมาใชประโยชน

ชนดของตนทนในการน าไมมาใชประโยชน ตนทน (บาทตอป)

คาซอมแซมเรอ 67,368.00 คาซอมแซมอปกรณในการตดไม 820.00 คานามนในการเดนทาง 880.36 คาแรงงาน 20,082.06

รวมตนทนทงหมด 89,150.42 ตนทนเฉลยตอครวเรอน 675.38

(5) มลคาสทธของปรมาณไม

มลคาสทธของปรมาณไม ไดแก มลคาไมใหญในปาชายเลนชมชนโคกพยอมคานวณดวยราคาตลาดทองถนเทากบ 93,030,000 บาท หรอ 74,424 บาทตอไร และมลคาไมใหญราคาตลาดคานวณจากการเปรยบเทยบราคาจากการผลตถานไมของไมใหญเทากบ 30,470,809.56 บาท หรอ 24,376.65 บาทตอไร มลคาไมหนมราคาตลาดทองถนเทากบ 70,512,875 บาท หรอ 56,410.30 บาทตอไร และมลคากลาไมราคาตลาดทองถนเทากบ 13,200,000 บาท หรอ 10,560 บาทตอไร

ดงนน มลคาสทธของปรมาณไมทงหมดในปาชายเลนชมชนโคกพะยอม กรณคานวณไมใหญดวยราคาตลาดตอตนพบวา มมลคาเทากบ 176,653,724.58 บาท หรอ 141,322.98 บาทตอไร และมลคาสทธของปรมาณไมทงหมดในปาชายเลนชมชนโคกพะยอม กรณคานวณดวยราคาเปรยบเทยบจากราคาการผลตถานไมของไมใหญ รวมกบมลคาของไมหนมและกลาไม เทากบ 114,094,534.14 บาท หรอ 91,275.63 บาทตอไร ดงแสดงในตารางท 4-10

ตารางท 4-10 มลคาสทธทงหมดและมลคาสทธเฉลยตอไรของชนดไมใหญ ไมหนม และกลาไม

ชนดของไม

มลคาสทธไมจากราคาตลาดทองถน มลคาสทธไมใหญจากราคาตลาดเปรยบเทยบจากการผลตถานไม และมลคาไมหนมและกลา

ไมจากราคาตลาดทองถน มลคาสทธทงหมด

(บาท) มลคาสทธเฉลย

ตอไร (บาทตอไร)

มลคาสทธทงหมด (บาท)

มลคาสทธ เฉลยตอไร (บาทตอไร)

ไมใหญ 93,030,000.00 74,424.00 30,470,809.56 24,376.65 ไมหนม 70,512,875.00 56,410.30 70,512,875.00 56,410.30 กลาไม 13,200,000.00 10,560.00 13,200,000.00 10,560.00

ตนทนในการใชประโยชนจากไม

89,150.42 71.32 89,150.42 71.32

มลคาสทธ 176,653,724.58 141,322.98 114,094,534.14 91,275.63

91

4.1.2 ผลการประเมนมลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตจากปาและผลผลตจากการประมงของปาชายเลน

ผลการประเมนมลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตจากปาและผลผลตจากการประมงของปาชายเลน ประกอบดวยขอมลสภาพทางสงคมและเศรษฐกจของกลมประชากรทงหมดทใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลน ซงมรายละเอยดดงตอไปน

4.1.2.1 ขอมลสภาพทางสงคมและเศรษฐกจของกลมประชากรทใชประโยชนจาก ปาชายเลน

ขอมลทางสงคมและเศรษฐกจของกลมประชากรมรายละเอยดดงตอไปน (ภาพประกอบ ท 4-2)

ชาย 64%

หญง 36%

เพศ

6.82%

31.06%

18.94%

25.76%

17.42%

0%

10%

20%

30%

40%

20 - 30 ป 31 - 40 ป 41 - 50 ป 51 - 60 ป 61 ปขนไป

อาย

โสด, 2%

สมรส, 96%

หยาราง, 1% อนๆ, 1%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

โสด สมรส หยาราง อนๆ

สถานภาพการสมรส

อสลาม 91%

พทธ 9%

การนบถอศาสนา

92

75.76%

24.24%

0 0 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

หวหนาครอบครว สมาชกในครอบครว

สถานะในครอบครว

5.30%

43.93%

35.61%

4.55% 4.55% 1.51% 4.55%

0% 5%

10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% ระดบการศกษาขนสงสด

20.46%

0.76% 0.76%

28.03%

6.06%

26.52%

1.52% 0.76%

15.15%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30% การประกอบอาชพหลก

12.12%

1.52% 0.76%

22.73%

0.76%

15.15%

4.55% 0.76% 3.03%

38.64%

0% 5%

10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

การประกอบอาชพรอง

4.55%

7.58%

10.61%

8.33%

14.39%

9.09% 8.33%

13.64%

6.82% 5.30%

9.09%

2.27%

0% 2% 4% 6% 8%

10% 12% 14% 16%

ตากวา 1,000 บาท

1,001 -

2,000 บาท

2,001 -

3,000 บาท

3,001 -

4,000 บาท

4,001 -

5,000 บาท

5,001 -

6,000 บาท

6,001 -

7,000 บาท

7,001 -

8,000 บาท

8,001 -

9,000 บาท

9,001 -

10,000 บาท

10,001 -

20,000 บาท

20,001 บาท ขนไป

รายไดเฉลยตอครวเรอน

30.30%

62.12%

7.58%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

1 - 3 คน 4 - 6 คน 7 - 9 คน

จ านวนสมาชกในครวเรอน

93

ภาพประกอบท 4-2 ขอมลสภาพทางสงคมและเศรษฐกจของกลมตวอยาง

3.03%

17.42%

6.82%

19.70% 22%

8.33% 6.82% 7.58%

3.79% 3.03% 1.52%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

ตากวา 1,000 บาท

1,001 - 2,000 บาท

2,001 - 3,000 บาท

3,001 - 4,000 บาท

4,001 - 5,000 บาท

5,001 - 6,000 บาท

6,001 - 7,000 บาท

7,001 - 8,000 บาท

8,001 - 9,000 บาท

9,001 - 10,000 บาท

10,001 - 20,000 บาท

20,001 บาท ขน

ไป

รายจายของครอบครว

1% 1% 3% 5%

90%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1 - 2 ป 3 - 4 ป 5 - 6 ป

7 - 8 ป 9 - 10 ป

11 ป ขนไป

ระยะเวลาการตงถนฐาน 63.64%

36.36%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

การตงถนฐานเดม ยายมาจากถนอน

การตงถนฐาน

94

1) เพศ

การศกษาจากหวหนาครวเรอนหรอตวแทนคนใดคนหนงในครวเรอนทใชประโยชนจากปาชายเลน พบวา ผทใชประโยชนจากปาชายเลนเปนเพศชายรอยละ 64.39 และเพศหญงรอยละ 35.98 โดยเพศชายเปนกลมทเขาไปใชประโยชนมากกวาเพศหญง เนองจากเพศชายมความชานาญกวาเพศหญงในการเดนทางทางเรอ และสวนใหญเพศหญงจะประกอบอาชพเปนแมบาน

2) อาย

ผทเขาไปใชประโยชนในเกบหาผลผลตในปาชายเลนมากทสด คอ ชวงอาย 31 – 40 ป มรอยละ 31.06 รองลงมาเปนชวงอาย 51-60 ป มรอยละ 25.76 ซงทง 2 กลมนอยในชวงวยทางาน และการใชประโยชนใกลเคยงกน คอ ชวงอาย 41 - 60 ป มรอยละ 18.94 กบชวงอาย 61 ปขนไปมรอยละ 17.42 และการใชประโยชนทนอยทสด คอ ชวงอายทตากวา 30 ป มรอยละ 6.82

3) สถานภาพทางการสมรส

สถานภาพของผทเขาไปใชประโยชนในปาชายเลน สวนใหญมสถานภาพสมรสแลว รอยละ 96 รองลงมา คอ โสดมรอยละ 2 หยารางรอยละ 1 และอนๆ คอ คสมรสเสยชวตรอยละ 1

4) ศาสนา

เนองจากชมชนโคกพยอมสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม ผทเขาไปใชประโยชนในปาชายเลนสวนใหญจงเปนผทนบถอศาสนาอสลาม ซงมรอยละ 91 และรองลงมานบถอศาสนาพทธ มรอยละ 9

5) สถานะในครอบครว

สถานะในครอบครวของผทใชประโยชนจากปาชายเลน สวนใหญเปนหวหนาครอบครว รอยละ 75.76 และรองลงมาเปนสมาชกในครอบครว ซงมรอยละ 24.24

6) ระดบการศกษาขนสงสด

กลมตวอยางทเขาไปใชประโยชนในปาชายเลนมระดบการศกษาประถมศกษาปท 4 มากทสด คอ รอยละ 43.93 รองลงมา คอ ประถมศกษาปท 6 ซงมรอยละ 35.61 ซงระดบการศกษาชนประถมศกษาปท 4 และ 6 นน เปนจานวนผเขาไปใชประโยชนเปนสวนใหญรวมกนรอยละ 79.54 และทเหลอ ระดบการศกษาตากวาประถมปท 4 มรอยละ 5.30 สวนมธยมศกษาปท 3 และ 6 รวมทงอนๆ (ไมเรยน) จะมการใชประโยชนทเทากน คอ รอยละ 4.55 และนอยทสด คอ ระดบการศกษาปรญญาตร มรอยละ 1.51

7) อาชพหลก

ผทเขาไปใชประโยชนในปาชายเลนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรรอยละ 28.03 ซงอาชพเกษตรนน ไดแก ทาสวนยางพารา ทานา และปลกผก รองลงมาคอ อาชพรบจางทวไปมรอยละ 26.52 ซงอาชพรบจางทวไป ไดแก จบกง ใสปยสวนยาง และกอสราง สวนทเหลอประกอบอาชพประมงรอยละ 20.46 อาชพแมบานรอยละ 15.15 อาชพคาขายรอยละ 6.06 อาชพเลยงปลาใน

95

กระชงรอยละ 1.52 และอาชพเกบผลผลตในปาชายเลน อาชพรบราชการ อาชพเลยงกง มรอยละของการเขาไปใชประโยชนจากปาชายเลนเทากน คอ รอยละ 0.76

จากอาชพหลกเปนทนาสงเกตวาผทเขาไปใชประโยชนในปาชายเลนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรและอาชพรบจางทวไป ซงไมใชผประกอบอาชพประมงและเพาะเลยงสตวนาซงเปนอาชพทใชประโยชนจากปาชายเลนโดยตรง เปนไปไดวาอาชพอนรายไดหลกไมเพยงพอ จงเขามาใชประโยชนจากปาชายเลน เพอเปนรายไดเสรมใหครอบครว

8) อาชพเสรม

ผทเขาไปใชประโยชนในปาชายเลน สวนใหญเปนกลมตวอยางทมอาชพเสรมรอยละ 61.36 และรองลงมาคอ กลมตวอยางทไมมอาชพเสรมรอยละ 38.64 ซงอาชพเสรมของกลมตวอยาง ไดแก เกษตรกรรม (รอยละ 22.73) รบจางทวไป (รอยละ 15.15) ประมง (รอยละ 12.12) เลยงปลาในกระชง (รอยละ 4.55) เลยงสตว (รอยละ 3.03) เกบผลผลตจากปาชายเลน (รอยละ 1.52) และอาสาสมครประจาหมบาน คาขาย เลยงกงมคารอยละทเทากนคอ รอยละ 0.76

9) รายไดของครอบครว

รายไดของครอบครวเฉลยตอเดอนของกลมตวอยางสวนมากอยในชวง 4,001 - 5,000 บาท (รอยละ 14.39) รองลงมาคอ มรายไดอยในชวง 7,001 - 8,000 บาท ซงมรอยละ 13.64 และลาดบถดไปคอ รายไดอยในชวง 2,001 - 3,000 บาท มรอยละ 10.61 บาท รายไดอยในชวง 5,001 - 6,000 บาท มรอยละ 9.09 รายไดอยในชวง 10,001 - 20,000 บาท มรอยละ 9.09 รายไดอยในชวง 3,001 - 4,000 บาท มรอยละ 8.33 รายไดอยในชวง 6,001 - 7,000 บาท มรอยละ 8.33 รายไดอยในชวง 1,001 - 2,000 บาท มรอยละ 7.58 รายไดอยในชวง 8,001 - 9,000 บาท มรอยละ 6.82 รายไดอยในชวง 9,001 - 10,000 บาท มรอยละ 5.30 รายไดตากวา 1,000 บาท มรอยละ 4.55 และรายได 20,001 บาทขนไป มรอยละ 2.27 โดยเฉลยรายไดของกลมตวอยางทงหมดเทากบ 6,532.14 บาทตอครวเรอน

10) สมาชกในครอบครว

จานวนสมาชกในครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญอยในชวง 4-6 คน ซงมรอยละ 62.12 รองลงมา จานวนสมาชกอยในชวง 1-3 คน มรอยละ 30.30 และจานวนสมาชกอยในชวง 7-9 คน มรอยละ 7.58 โดยเฉลยมจานวนสมาชกเทากบ 4 คนตอครวเรอน

11) รายจายของครอบครว

รายจายของครอบครวตอเดอนของกลมตวอยางมากทสดอยในชวง 5,001 - 6,000 บาทซงมรอยละ 22 รองลงมารายจายอยในชวง 4,001 - 5,000 บาท มรอยละ 19.70 และสวนทเหลอรายจายอยในชวง 2,001 - 3,000 บาท มรอยละ 17.42 รายจายอยในชวง 6,001 - 7,000 บาท มรอยละ 8.33 รายจายอยในชวง 8,001 - 9,000 บาท มรอยละ 7.58 รายจายอยในชวง 3,001 - 4,000 บาท กบ 7,001 - 8,000 บาท มคารอยละทเทากนคอ รอยละ 6.82 รายจายอยในชวง 9,001 - 10,000 มรอยละ 3.79 รายจายอยในชวง 1,001 - 2,000 บาท กบ 10,001 - 20,000 ม

96

คารอยละทเทากนคอ รอยละ 3.03 และรายจาย 20,001 บาทขนไป มรอยละ 1.52 โดยเฉลยรายจายของครอบครวเทากบ 6,068.18 บาทตอครวเรอน

12) การตงถนฐาน

การตงถนฐานของกลมตวอยางทเขาไปใชประโยชนจากปาชายเลน รอยละ 63.64 เปนผอาศยอยดงเดมตงแตเกดในหมบาน และรอยละ 36.36 เปนผยายมาจากถนอน ซงผทอยอาศยในชมชนระยะเวลาสวนใหญอาศยมากกวา 11 ปขนไป มรอยละ 90 และรองลงมา ระยะเวลาทอาศยอย 9 - 10 ป มรอยละ 5 สวนทเหลอคอ ระยะเวลาทอาศยอย 7 - 8 ป มรอยละ 3 และระยะเวลาทอาศยอย 1 - 2 ป กบ 3 - 4 ป มคารอยละทเทากนคอ รอยละ 1

4.1.2.2 ผลการประเมนมลคาการเกบผลผลตของปาชายเลน

ผลการประเมนมลคาการเกบผลผลตของปาชายเลน ไดแก ขอมลพนฐานการเกบผลผลตของปาชายเลนและมลคาการเกบผลผลตของปาชายเลน

(1) ขอมลพนฐานการเกบผลผลตของปาชายเลน

จากการสารวจการเกบผลผลตของปาชายเลน พบวามการใชประโยชนทงหมด 17 ชนด มฤดกาลการเกบหาผลผลตของปาชายเลนทแตกตางกน (ตารางท 4-11 และตารางท 4-12) และการเขาไปใชประโยชนจากปาชายเลนของครวเรอน รวมทงการนามาใชประโยชนในครวเรอนและจาหนายแตกตางกน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

97

ตารางท 4-11 ขอมลแสดงการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลน

ผลผลตทเกบหา จากปาชายเลน

หนวย รอยละของ

ครวเรอนทเกบหา

ปรมาณเฉลยตอครวเรอน

ใชในครวเรอนตอป เพอจาหนายตอป ปรมาณรวมทงหมดตอป

(หนวย) ปรมาณ รอยละ ปรมาณ รอยละ

1. ฝกโกงกางใบเลก ฝก 9.09 7,693.18 10,000.00 0.98 1,005,500.00 99.02 1,015,500.00 2. สาหราย กโลกรม 17.42 23.46 836.50 27.01 2,260.00 72.99 3,096.50 3. ไมโปรงแดง ตน 53.79 22.70 2,996.80 100.00 0.00 0.00 2,996.80 4. ไมโกงกาง ตน 28.79 13.17 1,738.95 100.00 0.00 0.00 1,738.95 5. นาผง ขวด 6.06 1.08 85.00 59.86 57.00 40.14 142.00 6. ไมตะบน ตน 4.55 0.69 91.31 100.00 0.00 0.00 91.31 7. หยวกเปง หยวก 6.06 44.85 760.00 12.84 5,160.00 87.16 5,920.00 8.ไมถวขาว ตน 6.06 1.13 149.00 100.00 0.00 0.00 149.00 9. ไมสงา ตน 9.09 9.60 1,016.56 80.26 250.00 19.74 1,266.56 10. เหดเสมด กโลกรม 4.55 0.48 39.00 61.90 24.00 38.10 63.00 11. ฝกโกงกางใบใหญ ฝก 2.27 166.67 20,000.00 90.91 2,000.00 9.09 22,000.00 12. ใบพอ ยอด 3.03 2.27 200.00 66.67 100.00 33.33 300.00 13. ฝกถวดา ฝก 3.03 145.45 13,200.00 68.75 6,000.00 31.25 19,200.00 14. ตวออนของผง รง 0.76 0.01 0.25 25.00 0.75 75.00 1.00 15. ฝกถวขาว ฝก 0.76 22.73 0.00 0.00 3,000.00 100.00 3,000.00 16. ฝกโปรงแดง ฝก 0.76 7.58 0.00 0.00 1,000.00 100.00 1,000.00 17. เหงอกปลาหมอดอกมวง

กโลกรม 0.76 0.01 1.00 100.00 0.00 0.00 1.00

98

ตารางท 4-12 ปฏทนฤดกาลในการเกบหาของปาชายเลน

ชนดของผลตผลจากปาชายเลน ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย พ.ค. ม.ย ก.ค. ส.ค. ก.ย ต.ค. พ.ย ธ.ค. 1. ฝกโกงกางใบเลก 2. สาหราย 3. ไมโปรงแดง 4. ไมโกงกาง 5. นาผง 6. ไมตะบน 7. หยวกเปง 8. ไมถวขาว 9. ไมสงา 10. เหดเสมด 11. ฝกโกง กางใบใหญ 12. ใบพอ 13. ฝกถวดา 14. ตวออนของผง 15. ฝกถวขาว 16. ฝกโปรงแดง 17. เหงอกปลาหมอดอกมวง

1) ฝกโกงกางใบเลก

ชาวบานในชมชนรวมกนเกบฝกโกงกางใบเลกเพอนามาเพาะกลาไมไวปลกในปาชมชน และเกบเพอจาหนายแกบคคลภายนอก ซงฝกโกงกางใบเลกสามารถเกบไดตลอดทงป วธการเกบชาวบานจะปนตนไมแลวเกบฝกลงมาโยนใสในกระสอบ หรอสลดกงใหฝกตกลงมา

จากการสารวจผทเขามาเกบฝกโกงกางใบเลก มรอยละ 9.09 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอเพาะปลกในครวเรอนคดเปนรอยละ 0.98 และเพอจาหนายรอยละ 99.02 และปรมาณการเกบฝกโกงกางใบเลกเฉลยตอครวเรอนเทากบ 7,693.18 ฝกตอป เมอคดเปนปรมาณฝกโกงกางใบเลกทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 1,015,500 ฝกตอป

2) สาหราย

ชมชนสามารถเกบหาสาหรายไดในชวงเดอนมกราคม – พฤษภาคม ชาวบานนยมเกบสาหรายมารบประทาน โดยรบประทานสดรวมกบนาพรก และสามารถจาหนายได สามารถสรางรายไดใหกบชาวบานในชมชน สาหรายจะเกาะอยตามกระชงเลยงปลาและรากตนไมบรเวณชายคลองปาชายเลน วธการเกบสามารถเกบไดโดยใชมอหยบ แลวนามาใสภาชนะบรรจ แตเมอนาสาหรายมาลางกบนาจดทาใหสาหรายละลายไปกบนาดวย ดงนน เมอนามารบประทานทาการลาง

99

แลวนามาบรโภคทนท แตชาวบานมวธการเกบรกษาเมอนาไปจาหนาย โดยการใชใบไมในปาชายเลนมาโรย เพอรกษาความเคมของสาหรายไว

จากการสารวจผทเขามาเกบสาหราย มรอยละ 17.42 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 27.01 และเพอจาหนายรอยละ 72.99 และปรมาณการเกบสาหรายเฉลยตอครวเรอนเทากบ 23.46 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณสาหรายทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 3,096.50 กโลกรมตอป

3) ไมโปรงแดง

ชาวบานในชมชนนยมนาไมโปรงแดงหรอไมแสมมาทาเลาเลยงสตว ไดแก ไก เปด ววและแพะ นอกจากน ชาวบานยงนยมนาไมโปรงแดงมาตอเตมและซอมแซมทอยอาศย ซงไมโปรงแดงสามารถเกบใชไดตลอดทงป แตตองปฏบตตามกฎเกณฑของชมชน คอ ตด 1 ตน ตองปลกทดแทน 5 ตน วธการเกบไมโปรงแดงชาวบานจะนาขวานไปตดไม แลวนาไมมาใชประโยชน โดยเลอกขนาดตนไมตามความตองการทจะใชประโยชน

จากการสารวจผทเขามาเกบไมโปรงแดง มรอยละ 53.79 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอใชประโยชนในครวเรอนคดเปนรอยละ 100 และปรมาณการเกบไมโปรงแดงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 22.70 ตนตอป เมอคดเปนปรมาณไมโปรงแดงทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 2,996.80 ตนตอป

4) ไมโกงกาง

ชมชนสามารถเกบหาไมโกงกางไดตลอดทงป ชาวบานนยมนามาเผาถานและทาเปนไมฟนใชเพอการหงตมอาหารในครวเรอน และนามาซอมแซมบาน นอกจากน ชาวบานนยมนามาทาคอกสตว เชน คอกเปด คอกไก เปนตน วธการเกบชาวบานจะนาขวานไปตดโคนตนโกงกางแลวนามาใชประโยชน

จากการสารวจผทเขามาเกบไมโกงกาง มรอยละ 28.79 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอใชประโยชนในครวเรอนคดเปนรอยละ 100 โดยไมมการนาไมโกงกางมาใชเพอการจาหนาย และปรมาณการเกบไมโกงกางเฉลยตอครวเรอนเทากบ 13.17 ตนตอป เมอคดเปนปรมาณไมโกงกางทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 1,738.95 ตนตอป

5) น าผง

นาผงเปนผลผลตในปาชายเลน ชาวบานในชมชนนยมไปเกบหานาผงเพอนามารบประทาน ซงชาวบานเกบนาผงมาเปนยารกษาอาการไขและแกไอ นาผงสามารถเกบหาไดในชวง พฤษภาคม – สงหาคม วธการเกบนาผงชาวบานจะนาหวหมซงทามาจากทางของตนมะพราวกบเปลอกมะพราว แลวนาไปกอไฟเพอใหไดเปนควน นามารมควนทรงของผง หลงจากนนผงกจะออกจากรง จงเกบรงผงเพอเอานาผง โดยการบบทรงผงแลวนาผงกจะไหลออกมา

100

จากการสารวจผทเขามาเกบนาผง มรอยละ 6.06 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 59.86 และเพอจาหนายรอยละ 40.14 และปรมาณการเกบนาผงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.08 ขวดตอป เมอคดเปนปรมาณนาผงทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 142 ขวดตอป

6) ไมตะบน

ชมชนสามารถเกบหาไมตะบนไดตลอดทงป ชาวบานจะใชไมตะบนมาสรางบานเพราะมความทนทานใชงานไดนาน นอกจากน ชาวบานนยมนามาทารวบาน วธการเกบไมตะบนจะใชขวานไปตดตนตะบน แลวนามาใชประโยชน

จากการสารวจผทเขามาเกบไมตะบน มรอยละ 4.55 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอใชประโยชนในครวเรอนคดเปนรอยละ 100 โดยไมมการนาไมตะบนมาใชเพอการจาหนาย และปรมาณการเกบไมตะบนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.69 ตนตอป เมอคดเปนปรมาณไมตะบนทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 91.31 ตนตอป

7) หยวกเปง

หยวกเปงเปนผลผลตในปาชายเลน สามารถเกบไดตลอดทงป ชาวบานในชมชนจะนาหยวกเปงนามาประกอบอาหาร โดยนามาลวกกะทรบประทานกบนาพรก ชาวบานในชมชนรวมกนเกบหยวกเปงนามาประกอบอาหารในเทศกาลสาคญของชมชน วธการเกบหยวกเปงชาวบานจะนามดพราไปตดลาตนหยวกเปงแลวปอกเปลอกออกเพอเอาหยวกเปงมารบประทาน

จากการสารวจผทเขามาเกบหยวกเปงในปาชายเลน มรอยละ 6.06 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 12.84 และเพอจาหนายรอยละ 87.16 และปรมาณการเกบหยวกเปงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 44.85 หยวกตอป เมอคดเปนปรมาณหยวกเปงทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 5,920 หยวกตอป

8) ไมถวขาว

ชมชนสามารถเกบหาไมถวขาวไดตลอดทงป ชาวบานนยมนามาทาเลาเลยงไกและคอกแพะ วธการเกบไมชาวบานจะนาขวานไปตดโคนตนไมถวขาว โดยเลอกตามขนาดทตองการนาไปใชประโยชน

จากการสารวจผทเขามาเกบไมถวขาว มรอยละ 6.06 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอใชประโยชนในครวเรอนคดเปนรอยละ 100 โดยไมมการนาไมถวขาวมาใชเพอการจาหนาย และปรมาณการเกบไมถวขาวเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.13 ตนตอป เมอคดเปนปรมาณไมถวขาวทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 149 ฝกตอป

101

9) ไมสง า

ชมชนสามารถเกบหาไมสงาไดตลอดทงป เนองดวยไมสงามลกษณะลาตนตรงและลาตนสง ชาวบานจงนยมนามาทารวบาน รวสวนยาง ไมคายนทางการเกษตร เชน ตนยางพารา ตนถวฝกยาว เปนตน วธการเกบไมสงา ชาวบานจะนาขวานเพอไปตดโคนตนไมแลวนามาใชประโยชน

จากการสารวจผทเขามาเกบไมสงา มรอยละ 9.09 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอใชประโยชนในครวเรอนคดเปนรอยละ 80.26 และเพอจาหนายรอยละ 19.74 และปรมาณการเกบไมสงาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 9.60 ตนตอป เมอคดเปนปรมาณไมสงาทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 1,266.56 ตนตอป

10) เหดเสมด

ชมชนสามารถเกบหาเหดเสมดไดในชวงเดอนมนาคม – มถนายน ชาวบานจะนามาประกอบอาหาร วธการเกบชาวบานจะเกบหาเหดเสมดบรเวณตนเสมดขาวในปาชายเลน หลกการเกบคอ ชาวบานจะดจากฝนตก วนใดฝนตก วนถดไปกจะเกบเหดเสมดไดมาก เพราะเมอมฝนตก เหดจะเจรญเตบโตไดด

จากการสารวจผทเขามาเกบเหดเสมด มรอยละ 4.55 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 61.90 และเพอจาหนายรอยละ 38.10 และปรมาณการเกบเหดเสมดเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.48 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณเหดเสมดทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 63 กโลกรมตอป

11) ฝกโกงกางใบใหญ

ชาวบานในชมชนรวมกนเกบฝกโกงกางใบใหญมาเพาะชากลาไมในชมชน และเพอจาหนายแกหนวยงานทตองการกลาไมไปเพาะปลกปาชายเลน ซงฝกโกงกางใบใหญสามารถเกบไดตลอดทงป วธการเกบฝกลกษณะเชนเดยวกบการเกบฝกโกงกางใบเลก โดยการปนตนโกงกางใบใหญแลวเกบฝกลงมาโยนใสกระสอบ หรอสลดกงใหฝกตกลงมา

จากการสารวจผทเขามาเกบฝกโกงกางใบใหญ มรอยละ 2.27 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอเพาะปลกในครวเรอนคดเปนรอยละ 90.91 และเพอจาหนายรอยละ 9.09 และปรมาณการเกบฝกโกงกางใบใหญเฉลยตอครวเรอนเทากบ 166.67 ฝกตอป เมอคดเปนปรมาณฝกโกงกางใบใหญทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 22,000 ฝกตอป

12) ใบพอ

ใบพอเปนตนไมทมใบลกษณะเปนพเศษ คอ สามารถนาใบมาหออาหารไดและมความทนทาน ใบพอสามารถเกบหาไดตลอดทงป ชาวบานนยมนาใบของตนพอมาหอขนมตม วธการเกบใบพอจะนามดพราไปตดลาตนของตนพอแลวนาใบพอมาใชประโยชน

จากการสารวจผทเขามาเกบใบพอ มรอยละ 3.03 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอใชประโยชนในครวเรอนคดเปนรอยละ 66.67 และเพอจาหนายรอยละ 33.33 และปรมาณ

102

การเกบใบพอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 2.27 ยอดตอป เมอคดเปนปรมาณใบพอทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 300 ยอดตอป

13) ฝกถวด า

ฝกถวดาหรอลกโรย ชาวบานนยมนามาทาขนม ซงมชอเรยกวา “ลกโรย” ซงเปนขนมทเกดขนในสมยสงครามโลกครงท 2 ในขณะนนชาวบานประสบปญหาขาดแคลนอาหารเพอบรโภค จงไดนาฝกถวดามาแปรรปเปนขนม จนเปนทนยมรบประทานกนในชมชนถงปจจบน ฝกถวดานนสามารถเกบผลผลตไดในชวงเดอนมกราคม – สงหาคม วธการเกบฝกถวดาชาวบานจะปนตนถวดาแลวเกบฝกลงมาโยนใสกระสอบ หรอสลดกงเพอใหฝกตกลงมา หรอใชไมตะขอเกยว

จากการสารวจผทเขามาเกบฝกถวดา มรอยละ 3.03 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 68.75 และเพอจาหนายรอยละ 31.25 และปรมาณการเกบฝกถวดาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 145.45 ฝกตอป เมอคดเปนปรมาณฝกถวดาทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 19,200 ฝกตอป

14) ตวออนของผง

ชมชนสามารถเกบหาตวออนของผงไดในชวงเดอนพฤษภาคม – สงหาคม ชาวบานในชมชนนาตวออนมารบประทานเพอชวยบารงรางกายได วธการเกบหาตวออนของผงชาวบานจะนาหวหม (ดวธการทาหวหมไดในหวขอผลผลตนาผง) ไปจดไฟเพอรมควนทรงผง ผงจะบนออกมา แลวทาการเกบรงผง แลวเคาะรงเพอเอาตวออนออกมาจากรงผง

จากการสารวจผทเขามาเกบตวออนของผง มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 25 และเพอจาหนายรอยละ 75 และปรมาณการเกบตวออนของผงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.01 รงตอป เมอคดเปนปรมาณตวออนของผงทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 1 รงตอป

15) ฝกถวขาว

ชมชนสามารถเกบหาฝกถวขาวไดตลอดทงป ชาวบานจะเกบหาฝกถวขาวเพอนามาเพาะปลกและจาหนายใหกบหนวยงานภายนอก เพอนาไปปลกปา ซงเปนการสรางรายไดเสรมใหกบชาวบานในทองถนได วธการเกบชาวบานจะปนตนถวขาวแลวเกบฝกลงมาโดยโยนใสกระสอบ หรอสลดกงใหฝกตกลงมา

จากการสารวจผทเขามาเกบฝกถวขาว มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอเพาะปลกในครวเรอนคดเปนรอยละ 0 และเพอจาหนายรอยละ 100 และปรมาณการเกบฝกถวขาวเฉลยตอครวเรอนเทากบ 22.73 ฝกตอป เมอคดเปนปรมาณฝกถวขาวทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 3,000 ฝกตอป

103

16) ฝกโปรงแดง

ชมชนสามารถเกบหาฝกโปรงแดงหรอฝกแสมไดตลอดทงป ชาวบานจะนาฝกโปรงแดงมาเพาะกลาไม เพอจาหนายใหกบหนวยงานภายนอกเพอนาไปปลกในพนทอนตอไป วธการเกบฝกโปรงแดงชาวบานจะปนตนไมแลวเกบลงมาใสกระสอบ

จากการสารวจผทเขามาเกบฝกแสม มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอเพาะปลกในครวเรอนคดเปนรอยละ 0 และเพอจาหนายซงมรอยละ 100 และปรมาณการเกบฝกแสมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 7.58 ฝกตอป เมอคดเปนปรมาณฝกแสมทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 1,000 ฝกตอป

17) เหงอกปลาหมอดอกมวงหรอแกมหมอ

ชมชนสามารถเกบหาเหงอกปลาหมอดอกมวงหรอแกมหมอไดตลอดทงป คนในทองถนเรยกวา “แกมหมอ” ซงเปนยาสมนไพรแกโรคฝ แกพษไข แกเคลดขดยอก แก เหนบชา แกโรคผวหนงทกชนดและแกปวดจากแมลงกดตอย โดยนาลาตน ยอด ใบ รากตนสดและทงหา (ทงหา คอ สวนลาตน ยอด ใบ ราก และผล นามารวมกน) มาใชในการแกโรค ไดแก ลาตนกบรากนามาตมแลวเอานาทตมมาอาบ สามารถแกพษไขและแกโรคผวหนงทกชนด แตถานานาทตมมาดมจะแกโรคฝได ในสวนของตนสดนามาตาใหละเอยดใชพอกแกฝได ในสวนของใบเมอถกงกดนามาตาเอานาทไดจากการตากนและกากนามาพอกแผลทถกงกด ในสวนของทงหานามาตมอาบแกคน หรอหนชนเลกๆ ตากแดดใหแหง แลวนามาตมรบประทานวนละ 3 ครงกอนอาหาร สามารถแกโรคเขดเมอย และโรคเหนบชาได ในสวนของยอดและรากนามาตาพอกแผลทถกแมลงกดตอยได หรอใชทงหารมควนพอกแผลทถกแมลงกดตอยได วธการเกบตนเหงอกปลาหมอดอกมวงใชจอบขดโคนตนใหตดรากและทงตน แลวนามาทาความสะอาดจงนาไปทาเปนยาสมนไพรได

จากการสารวจผทเขามาเกบแกมหมอ มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทเกบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 100 โดยไมมการนาเหงอกปลาหมอดอกมวงมาใชเพอการจาหนาย และปรมาณการเกบแกมหมอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.01 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณแกมหมอทงหมดทกลมประชากรเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 1 กโลกรมตอป

(2) มลคาการเกบผลผลตของปาชายเลน

มลคาการเกบผลผลตของปาชายเลนซงชาวบานนามาใชประโยชนในครวเรอน คดเปนมลคาการเกบผลตแตละชนด (ตารางท 4-13 และตารางท 4-14) โดยมรายละเอยดดงตอไปน

104

ตารางท 4-13 ขอมลแสดงมลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลน

ผลผลตทเกบหา จากปาชายเลน

หนวย

ปรมาณเฉลยตอครวเรอนตอป

(หนวย)

ปรมาณทงหมดตอป

(หนวย)

ราคาเฉลยตอหนวย (บาท)

มลคาเฉลย ตอครวเรอน

(บาท/ป)

มลคาทงหมดตอป (บาท)

1. ฝกโกงกางใบเลก ฝก 7,693.18 1,015,500.00 0.14 1,077.05 142,170.00 2. สาหราย กโลกรม 23.46 3,096.50 20.53 481.60 63,571.15 3. ไมโปรงแดง ตน 22.70 2,996.80 19.03 432.04 57,029.10 4. ไมโกงกาง ตน 13.17 1,738.95 25.00 329.35 43,473.75 5. นาผง ขวด 1.08 142.00 268.75 289.11 38,162.50 6. ไมตะบน ตน 0.69 91.31 200.00 138.35 18,262.50 7. หยวกเปง หยวก 44.85 5,920.00 2.71 121.54 16,043.20 8.ไมถวขาว ตน 1.13 149.00 100.00 112.88 14,900.00 9. ไมสงา ตน 9.60 1,266.56 11.67 111.98 14,780.76 10. เหดเสมด กโลกรม 0.48 63.00 133.33 63.64 8,399.79 11. ฝกโกงกางใบใหญ ฝก 166.67 22,000.00 0.24 40.00 5,280.00 12. ใบพอ ยอด 2.27 300.00 3.50 7.96 1,050.00 13. ฝกถวดา ฝก 145.45 19,200.00 0.03 4.36 576.00 14. ตวออนของผง รง 0.01 1.00 550.00 4.17 550.00 15. ฝกถวขาว ฝก 22.73 3,000.00 0.15 3.41 450.00 16. ฝกโปรงแดง ฝก 7.58 1,000.00 0.15 1.14 150.00 17. เหงอกปลาหมอดอกมวง กโลกรม 0.01 1.00 100.00 0.76 100.00

รวม 3,556.81 469,498.75

105

ตารางท 4-14 มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนแยกชนดตอเดอนตามฤดกาลทเกบผลผลต

ชนดของปา ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. 1. ฝกโกงกางใบเลก 11,847.50 11,847.50 11,847.50 11,847.50 11,847.50 11,847.50 11,847.50 11,847.50 11,847.50 11,847.50 11,847.50 11,847.50

2. สาหราย 5,297.60 5,297.60 5,297.60 5,297.60 5,297.60

3. ไมโปรงแดง 4,752.43 4,752.43 4,752.43 4,752.43 4,752.43 4,752.43 4,752.43 4,752.43 4,752.43 4,752.43 4,752.43 4,752.43

4. ไมโกงกาง 3,622.81 3,622.81 3,622.81 3,622.81 3,622.81 3,622.81 3,622.81 3,622.81 3,622.81 3,622.81 3,622.81 3,622.81

5. นาผง 3,180.21 3,180.21 3,180.21 3,180.21

6. ไมตะบน 1,521.88 1,521.88 1,521.88 1,521.88 1,521.88 1,521.88 1,521.88 1,521.88 1,521.88 1,521.88 1,521.88 1,521.88

7. หยวกเปง 1,336.93 1,336.93 1,336.93 1,336.93 1,336.93 1,336.93 1,336.93 1,336.93 1,336.93 1,336.93 1,336.93 1,336.93

8. ไมถวขาว 1,241.67 1,241.67 1,241.67 1,241.67 1,241.67 1,241.67 1,241.67 1,241.67 1,241.67 1,241.67 1,241.67 1,241.67

9. ไมสงา 1,231.73 1,231.73 1,231.73 1,231.73 1,231.73 1,231.73 1,231.73 1,231.73 1,231.73 1,231.73 1,231.73 1,231.73

10. เหดเสมด 699.98 699.98 699.98 699.98

11. ฝกโกงกางใบใหญ 440.00 440.00 440.00 440.00 440.00 440.00 440.00 440.00 440.00 440.00 440.00 440.00

12. ใบพอ 87.50 87.50 87.50 87.50 87.50 87.50 87.50 87.50 87.50 87.50 87.50 87.50

13. ฝกถวดา 48.00 48.00 48.00 48.00 48.00 48.00 48.00 48.00

14. ตวออน ของผง 45.83 45.83 45.83 45.83

15. ฝกถวขาว 37.50 37.50 37.50 37.50 37.50 37.50 37.50 37.50 37.50 37.50 37.50 37.50

16. ฝกโปรงแดง 12.50 12.50 12.50 12.50 12.50 12.50 12.50 12.50 12.50 12.50 12.50 12.50

17. เหงอกปลาหมอดอกมวง

8.33 8.33 8.33 8.33 8.33 8.33 8.33 8.33 8.33 8.33 8.33 8.33

รวม (บาทตอเดอน) 31,486.38 31,486.38 32,186.36 32,186.36 35,412.40 30,114.80 29,414.82 29,414.82 26,140.78 26,140.78 26,140.78 26,140.78

1) ฝกโกงกางใบเลก

ฝกโกงกางใบเลกมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 0.14 บาทตอฝก เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาฝกโกงกางใบเลก จงไดมลคาของฝกโกงกางใบเลกเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1,077.05 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของฝกโกงกางใบเลกทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 142,170 บาทตอป

2) สาหราย

สาหรายมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 20.53 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาสาหราย จงไดมลคาของสาหรายเฉลยตอครวเรอนเทากบ 481.60 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของสาหรายทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 63,571.15 บาทตอป

3) ไมโปรงแดง

ไมโปรงแดงหรอไมแสมมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 19.03 บาทตอตน เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาไมโปรงแดง จงไดมลคาของไมโปรงแดงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 432.04 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของไมโปรงแดงทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 57,029.10 บาทตอป

106

4) ไมโกงกาง

ไมโกงกางมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 25 บาทตอตน เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาไมโกงกาง จงไดมลคาของไมโกงกางเฉลยตอครวเรอนเทากบ 329.35 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของไมโกงกางทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 43,473.75 บาทตอป

5) น าผง

นาผงมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 268.75 บาทตอขวด เมอคานวณจากปรมาณการเกบหานาผง จงไดมลคาของนาผงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 289.11 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของนาผงทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 38,162.50 บาทตอป

6) ไมตะบน

ไมตะบนมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 200 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาไมตะบน จงไดมลคาของไมตะบนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 138.35 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของไมตะบนทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 18,262.50 บาทตอป

7) หยวกเปง

หยวกเปงมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 2.71 บาทตอหยวก เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาหยวกเปง จงไดมลคาของหยวกเปงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 121.54 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของหยวกเปงท เกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 16,043.20 บาทตอป

8) ไมถวขาว

ไมถวขาวมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 100 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาไมถวขาว จงไดมลคาของไมถวขาวเฉลยตอครวเรอนเทากบ 112.88 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของไมถวขาวทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 14,900 บาทตอป

9) ไมสง า

ไมสงามราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 11.67 บาทตอตน เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาไมสงา จงไดมลคาของไมสงาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 111.98 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของไมสงาทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 14,780.76 บาทตอป

10) เหดเสมด

เหดเสมดมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 133.33 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาเหดเสมด จงไดมลคาของเหดเสมดเฉลยตอครวเรอนเทากบ 63.64 บาทตอ

107

ครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของเหดเสมดทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 8,399.79 บาทตอป

11) ฝกโกงกางใบใหญ

ฝกโกงกางใบใหญมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 0.24 บาทตอฝก เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาฝกโกงกางใบใหญ จงไดมลคาของฝกโกงกางใบใหญเฉลยตอครวเรอนเทากบ 40 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของฝกโกงกางใบใหญทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอม เทากบ 5,280 บาทตอป

12) ใบพอ

ใบพอมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 3.50 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาใบพอ จงไดมลคาของใบพอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 7.96 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของใบพอทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 1,050 บาทตอป

13) ฝกถวด า

ฝกถวดามราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 0.03 บาทตอฝก เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาฝกถวดา จงไดมลคาของฝกถวดาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 4.36 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของฝกถวดาทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 576 บาทตอป

14) ตวออนของผง

ตวออนของผงมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 550 บาทตอรง เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาตวออนของผง จงไดมลคาของตวออนของผงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 4.17 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของตวออนของผงทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 550 บาทตอป

15) ฝกถวขาว

ฝกถวขาวมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 0.15 บาทตอฝก เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาฝกถวขาว จงไดมลคาของฝกถวขาวเฉลยตอครวเรอนเทากบ 3.41 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของฝกถวขาวทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 450 บาทตอป

16) ฝกโปรงแดง

ฝกโปรงแดงหรอฝกแสมมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 0.15 บาทตอฝก เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาฝกโปรงแดง จงไดมลคาของฝกโปรงแดงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.14 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของฝกโปรงแดงทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 150 บาทตอป

17) เหงอกปลาหมอดอกมวงหรอแกมหมอ

เหงอกปลาหมอดอกมวงมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 100 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการเกบหาเหงอกปลาหมอดอกมวง จงไดมลคาของเหงอกปลาหมอดอกมวง

108

เฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.76 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของเหงอกปลาหมอดอกมวงทเกบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 100 บาทตอป

จากมลคาผลประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนรายป 17 รายการ พบวา ฝกโกงกางใบเลกมการใชประโยชนมากทสด คอมมลคาเทากบ 142,170.00 บาทตอป หรอมลคาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1,077.05 บาทตอครวเรอนตอป รองลงมา คอสาหรายมมลคาเทากบ 63,571.15 บาทตอป หรอมลคาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 481.60 บาทตอครวเรอนตอป และไมโปรงแดงมมลคาเทากบ 57,029.10 บาทตอป หรอมลคาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 432.04 บาทตอครวเรอนตอป และชนดผลผลตในปาชายเลนทใชประโยชนนอยทสด คอเหงอกปลาหมอดอกมวงมมลคาเทากบ 100 บาทตอป หรอมลคาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.76 บาทตอครวเรอนตอป

เมอคานวณผลประโยชนรวมทงหมดเฉลยเทากบ 3,556.81 บาทตอครวเรอนตอป เมอคดผลประโยชนรวมจากการเกบผลผลตในปาชายเลนชมชนโคกพยอมทงหมดเทากบ 469,498.75 บาทตอป

4.1.2.3 ผลการประเมนมลคาดานผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

ขอมลการประเมนมลคาผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลน ไดแก ขอมลพนฐานดานผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลน และมลคาผลผลตจากการประมงในบรเวณปา ชายเลน

(1) ขอมลพนฐานดานผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

จากการสารวจผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน พบวา การใชประโยชนของกลมประชากรมทงหมด 26 ชนด มฤดกาลผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลนทแตกตางกน (ตารางท 4-15 และตารางท 4-16) และการเขาไปใชของครวเรอน รวมทงการนามาบรโภคในครวเรอนและการจาหนายทแตกตางกนโดยมรายละเอยดดงตอไปน

109

ตารางท 4-15 ขอมลการใชประโยชนดานผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

ชนดของสตวนา

หนวย

รอยละของ

ครวเรอนทเกบหา

ปรมาณเฉลยตอครวเรอน

บรโภคใน ครวเรอนตอป

เพอจาหนายตอป ปรมาณรวมทงหมดตอป

ปรมาณ รอยละ ปรมาณ รอยละ

1. ปดา กโลกรม 32.58 179.45 2,487.00 10.50 21,200.40 89.50 23,687.40 2. ปลากระบอก กโลกรม 16.67 75.57 3,261.00 32.69 6,714.00 67.31 9,975.00 3. ลกปลาเกา ตว 12.88 251.83 18,357.84 55.23 14,884.00 44.77 33,241.84 4. ปแสม กโลกรม 0.76 27.27 0.00 0.00 3,600.00 100.00 3,600.00 5. กงกลาดา กโลกรม 2.27 8.39 380.50 34.34 727.50 65.66 1,108.00 6. ปมา กโลกรม 3.03 11.94 1,072.50 68.03 504.00 31.97 1,576.00 7. หมกหอม กโลกรม 1.52 17.77 150.00 6.39 2,196.00 93.61 2,346.00 8. หมกกระดอง กโลกรม 0.76 11.36 150.00 10.00 1,350.00 90.00 1,500.00 9. หอยจบแจง กโลกรม 28.79 21.85 2,158.66 74.83 726.00 25.17 2,884.66 10. กงขาว กโลกรม 3.79 8.20 204.00 18.85 878.00 81.15 1,082.00 11. หอยเขม กโลกรม 3.03 19.12 124.00 4.91 2,400.00 95.09 2,524.00 12. กงกลาลาย กโลกรม 1.52 0.91 0.00 0.00 120.00 100.00 120.00 13. ปลาเสยด กโลกรม 1.52 3.64 204.00 42.50 276.00 57.50 480.00 14. หอยเจดย กโลกรม 9.85 5.72 754.54 100.00 0.00 0.00 754.54 15. ปลากะพงแดง กโลกรม 1.52 1.82 0.00 0.00 240.00 100.00 240.00 16. ปลาไหล กโลกรม 0.76 1.36 0.00 0.00 180.00 100.00 180.00 17. ปลากะพงขาว กโลกรม 2.27 1.33 3.00 1.71 172.50 98.29 175.50 18. หอยกน กโลกรม 1.52 1.82 120.00 50.00 120.00 50.00 240.00 19. ปลากก กโลกรม 0.76 0.91 0.00 0.00 120.00 100.00 120.00 20. ลกปลากะพง ตว 1.52 27.27 300.00 100.00 0.00 0.00 300.00 21. ปลาลามา กโลกรม 0.76 1.52 60.00 30.00 140.00 70.00 200.00 22. ปลากะพงแสม กโลกรม 1.52 0.18 0.00 0.00 24.00 100.00 24.00 23. หอยนางรม กโลกรม 1.52 0.11 15.00 100.00 0.00 0.00 15.00 24. กง กโลกรม 0.76 0.32 42.00 100.00 0.00 0.00 42.00 25. ปลาเปด กโลกรม 0.76 0.18 24.00 100.00 0.00 0.00 24.00 26. ปลากะพงขางปาน

กโลกรม 0.76 0.05 6.00 100.00 0.00 0.00 6.00

110

ตารางท 4-16 ปฏทนฤดกาลผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

ชนดของปา ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. 1. ปดา 2. ปลากระบอก 3. ลกปลาเกา 4. ปแสม 5. กงกลาดา 6. ปมา 7. หมกหอม 8. หมกกระดอง 9. หอยจบแจง 10. กงขาว 11. หอยเขม 12. กงกลาลาย 13. ปลาเสยด 14. หอยเจดย 15. ปลากะพงแดง 16. ปลาไหล 17. ปลากะพงขาว 18. หอยกน 19. ปลากก 20. ลกปลากะพง 21. ปลาลามา 22. ปลากะพงแสม 23. หอยนางรม 24. กง 25. ปลาเปด 26. ปลากะพงขางปาน

1) ปด า

ชมชนสามารถจบหาปดาไดตลอดทงป สวนใหญชาวบานนยมจบปดาเพอจาหนาย วธการจบปดาชาวบานจะใชไซดกปดา ซงไซปดาทาจากไมไผดดใหเปนทรงกลม 2 อน แลวนามาประกอบกนโดยใชตาขายอวนถกเปนรปทรงกระบอก มทางเขาของปดาไปกนเหยออยตรงกลาง เมอปดาเขาไปจะไมสามารถออกมาได

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปดา มรอยละ 32.58 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 10.50 และเพอจาหนายรอยละ 89.50 และปรมาณ

111

การจบปดาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 179.45 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปดาทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 23,687.40 กโลกรมตอป

2) ปลากระบอก

ชมชนสามารถจบหาปลากระบอกไดตลอดทงป ลกษณะของปลากระบอก ลาตวจะยาวปอมหวแหลม ปากเลก ดานขางเปนสเงนวาว ทองจะสขาว และขางตวจะมสดาเลกนอย วธการจบชาวบานจะใชเรอลากอวนในการจบปลา

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปลากระบอก มรอยละ 16.67 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 32.69 และเพอจาหนายรอยละ 67.31 และปรมาณการจบปลากระบอกเฉลยตอครวเรอนเทากบ 75.57 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปลากระบอกทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 9,975 กโลกรมตอป

3) ลกปลาเกา

ชมชนสามารถจบหาลกปลาเกาไดตลอดทงป ชาวบานจะดกจบลกปลาเกาทมขนาดเลก เพอนามาเลยงเองในกระชง เพอจาหนายในชวงปลาโตเตมท และชาวบานบางสวนนาไปจาหนายในขณะทยงเปนลกปลา วธการจบโดยใชไซดกลกปลาเกา ไซมลกษณะเปนสเหลยมประกอบดวยไมและตาขายอวน ไซจะมทางเขาใหปลาไปกนเหยอขางใน แตเมอลกปลาเกาเขาไปแลวจะไมสามารถออกมาได ซงในการดกจะมเชอกผกตดกบตวไซยาวประมาณ 6 เมตรและทนลอยนา หลงจากวางเหยอในไซแลว จงโยนไซลงไปในลาคลอง แลวมาเกบอกครงเมอเวลาผานไป 6-12 ชวโมง

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบลกปลาเกา มรอยละ 12.88 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอเลยงในครวเรอนคดเปนรอยละ 55.23 และเพอจาหนายรอยละ 44.77 และปรมาณการจบลกปลาเกาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 251.83 ตวตอป เมอคดเปนปรมาณลกปลาเกาทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 33,241.84 ตวตอป

4) ปแสม

ชมชนสามารถจบหาปแสมไดตลอดทงป ลกษณะทวไปของปแสม กามจะมสแดงปนมวง กามทงสองขางจะมขนาดใกลเคยงกน กระดองคลายๆ รปสเหลยมจตรส และขอบหลงตาโคงนน วธการจบปแสมจะขนตามตนไมชาวบานจะเดนจบปแสมในปาชายเลน

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปแสม มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 0 และเพอจาหนายรอยละ 100 และปรมาณการจบปแสมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 27.27 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปแสมทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 3,600 กโลกรมตอป

112

5) กงกลาด า

ชมชนสามารถจบหากงกลาดาไดตลอดทงป ลกษณะกงกลาดาลาตวสแดงอมนาตาลมลายพาดขวางดานหลงประมาณ 9 ลาย และแถบสออกนาตาลเขมขางแถบสขาว ขอบปลายหางและขาวายนามขนสแดง วธการจบชาวบานจะใชเรอในการลากอวน

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบกงกลาดามรอยละ 2.27 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 34.34 และเพอจาหนายรอยละ 65.66 และปรมาณการจบกงกลาดาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 8.39 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณกงกลาดาทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 1,108 กโลกรมตอป

6) ปมา

ชมชนสามารถจบหาปมาไดตลอดทงป ลกษณะทวไปของปมากระดองแบนกวาง และมตมเลกกระจายเตมทวตวป มหนามตรงขอบเบาตาและหนามขางกระดองดานละ 9 อน กามเรยวยาว ขาเดนม 3 ค กรรเชยงวายนา 1 ค กระดองมสฟากบสขาวปะปนไปทวกระดองและกามป วธการจบจะใชไซปมาและการใชเรอลากอวน

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปมา มรอยละ 3.03 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 68.03 และเพอจาหนายรอยละ 31.97 และปรมาณการจบปดาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 11.94 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปมาทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 1,576 กโลกรมตอป

7) หมกหอม

ชมชนสามารถจบหาหมกหอมไดในชวงสงหาคม – มนาคม ลกษณะทวไปของหมกหอมรปรางจะเปนทรงกระบอก นยนตาเขยว มครบขางตวทง 2 ขาง ครบยาวและแบนขนานไปกบลาตว หนวดรอบปากทงหมดม 10 เสน โดยเปนแขน 8 เสนและหนวดคยาว 2 เสน ลาตวดใส มสนาตาลอมแดง ประเปนจด วธการจบหมกหอมจะใชไซหมกในการจบ

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบหมกหอม มรอยละ 1.52 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 6.39 และเพอจาหนายรอยละ 93.61 และปรมาณการจบหมกหอมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 17.77 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณหมกหอมทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 2,346 กโลกรมตอป

8) หมกกระดอง

ชมชนสามารถจบหาหมกกระดองไดในชวงสงหาคม – ธนวาคม ลกษณะทวไปของหมกกระดองลาตวเปนถงรปไข มกระดองคลายใบหอก มนยนตาขนาดใหญ มหนวดสน 4 คและหนวดยาว 1 ค ปลายของหนวดมอวยวะดดใชในการจบอาหาร วธการจบใชไซหมกในการลอใหหมกมากนเหยอทอยในไซ

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบหมกกระดอง มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 10 และเพอจาหนายรอยละ 90 และปรมาณ

113

การจบหมกกระดองเฉลยตอครวเรอนเทากบ 11.36 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณหมกกระดองทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 1,500 กโลกรมตอป

9) หอยจบแจง

ชมชนสามารถจบหาหอยจบแจงหรอหอยตาแดงไดตลอดทงป จะพบบรเวณรากของตนไมในปาชายเลน ลกษณะของเปลอกจะเปนสเทาและตากบตวหอยจะเปนสแดง วธการจบหอยจบแจงจะจบงายเพราะหอยจบแจงจะขนมาเกาะรากตนไมในปาชายเลน

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบหอยจบแจงมรอยละ 28.79 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 74.83 และเพอจาหนายรอยละ 25.17 และปรมาณการจบหอยจบแจงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 21.85 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณหอยจบแจงทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 2,884.66 กโลกรมตอป

10) กงขาว

ชมชนสามารถจบหากงขาวไดตลอดทงป ลกษณะของกงขาวมลาตวขาวใส ขามสขาว และหางสแดง วธการจบของชาวบานจะดกกงขาวดวยโพงพางและการใชเรอลากอวน

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบกงขาว มรอยละ 3.79 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 18.85 และเพอจาหนายรอยละ 81.15 และปรมาณการจบกงขาวเฉลยตอครวเรอนเทากบ 8.20 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณกงขาวทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 1,082 กโลกรมตอป

11) หอยเขม

ชมชนสามารถจบหาหอยเขมไดตลอดทงป ลกษณะหอยเขมตวกลมและมสดา วธการจบชาวบานจะเดนหาหอยเขมในปาชายเลน

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบหอยเขม มรอยละ 3.03 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 4.91 และเพอจาหนายรอยละ 95.09 และปรมาณการจบหอยเขมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 19.12 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณหอยเขมทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 2,524 กโลกรมตอป

12) กงกลาลาย

ชมชนสามารถจบหากงกลาลายไดตลอดทงป ลกษณะทวไปของกงกลาลาย ลาตวมสนาตาลปนเขยวและลาตวเปนปลองๆ ขาวายนามขนสแดง วธการจบชาวบานจะใชแหในการจบและโพงพางในการดกกงกลาลาย

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบกงกลาลาย มรอยละ 1.52 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนไมพบวานามาบรโภค แตการจบมาเพอจาหนายมรอยละ 100 และปรมาณการจบกงกลาลายเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.91 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณกง

114

กลาลายทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 120 กโลกรมตอป

13) ปลาเสยด

ชมชนสามารถจบหาปลาเสยดหรอปลาตาหลงไดตลอดทงป ลกษณะปลาเสยด ลาตวแบน รปรางยาวเรยว หวโต นยนตาโต ขางตวและทองสเหลองมจดสดา วธการจบชาวบานจะใชเรอลากอวน

จากการสารวจพบวาผทเขามาจบปลาเสยดมรอยละ 1.52 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 42.50 และเพอจาหนายรอยละ 57.50 และปรมาณการจบปลาเสยดเฉลยตอครวเรอนเทากบ 3.64 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปลาเสยดทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 480 กโลกรมตอป

14) หอยเจดย

ชมชนสามารถจบหาหอยเจดยหรอหอยควายไดตลอดทงป ลกษณะของหอยเจดยจะมขนาดใหญ เปลอกหนา ชาวบานนยมนามารบประทาน วธการเกบหอยเจดยจะอยบรเวณโคลนในปาชายเลน ชาวบานจะเดนหาไปตามโคลนในปาชายเลน

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบหอยเจดย มรอยละ 9.85 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 100 โดยไมมการจบหอยเจดยมาใชเพอการจาหนาย และปรมาณการจบหอยเจดยเฉลยตอครวเรอนเทากบ 5.72 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณหอยเจดยทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 754.54 กโลกรมตอป

15) ปลากะพงแดง

ชมชนสามารถจบหาปลากะพงแดงไดตลอดทงป ลกษณะลาตวจะเปนสแดง ลาตวหนา ดานขางแบน หวโตแหลมยาว และเกลดใหญ วธการจบชาวบานจะใชเบดในการตกปลา

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปลากะพงแดง มรอยละ 1.52 ของครวเรอนทงหมด ซงไมพบวามการจบมาเพอบรโภคในครวเรอน แตมการจบเพอจาหนายรอยละ 100 และปรมาณการจบปลากะพงแดงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.82 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปลากะพงแดงทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 240 กโลกรมตอป

16) ปลาไหล

ชมชนสามารถจบหาปลาไหลไดตลอดทงป ลกษณะทวไปรปรางกลมยาว คลายง ตวมเมอกจบแลวลน วธการจบชาวบานจะใชเชอกทาเปนบวงวงกลมแลวนาไปดกในรของปลาไหล เมอปลาไหลออกมาจากรกจะตดบวงเชอกทดกไว

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปลาไหล มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนไมพบวาไมมการบรโภคในครวเรอน แตจบมาเพอจาหนายรอยละ 100 และปรมาณการจบปลาไหลเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.36 กโลกรมตอป เมอคดเปน

115

ปรมาณปลาไหลทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 180 กโลกรมตอป

17) ปลากะพงขาว

ชมชนสามารถจบหาปลากะพงขาวไดตลอดทงป ลกษณะลาตวจะเปนสขาวปนนาตาล แนวสนทองจะเปนสขาวเงน ลาตวหนา ดานขางแบน หวโตแหลมยาว และเกลดใหญ

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปลากะพงขาว มรอยละ 2.27 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 1.71 และเพอจาหนายรอยละ 98.29 และปรมาณการจบปลากะพงขาวเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.33 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปลากะพงขาวทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 175.50 กโลกรมตอป

18) หอยกน

ชมชนสามารถจบหาหอยกนไดตลอดทงป ลกษณะของหอยกนมสองฝา เปลอกหนาและเปนลายพาดตามสวนโคง มสนาตาลอมแดง หอยกนจะอาศยฝงอยในโคลน วธการจบชาวบานจะเดนเขาไปจบในปาชายเลน

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบหอยกน มรอยละ1.52 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 50 และเพอจาหนายรอยละ 50 และปรมาณการจบหอยกนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.82 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณหอยกนทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 240 กโลกรมตอป

19) ปลากก

ปลากกเปนปลาในทองถน สามารถจบหาไดตลอดทงป วธการจบชาวบานจะใชเบดในการตกปลา

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปลากก มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบไมพบวานามาเพอบรโภคในครวเรอน แตนามาเพอจาหนายรอยละ 100 และปรมาณการจบปลากกเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.91 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปลากกทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 120 กโลกรมตอป

20) ลกปลากะพง

ชมชนสามารถจบลกปลากะพงไดตลอดทงป โดยสวนใหญลกปลากะพงทจบไดชาวบานจะนามาเลยงทงหมด วธการจบจะใชไซดกจบลกษณะเดยวกบการจบลกปลาเกา

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบลกปลากะพง มรอยละ 1.52 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอเลยงในครวเรอนคดเปนรอยละ 100 โดยไมมการจบลกปลากะพงมาใชเพอการจาหนาย และปรมาณการจบลกปลากะพงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 27.27 ตวตอป เมอคดเปนปรมาณลกปลากะพงทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 300 ตวตอป

116

21) ปลาลามา

ปลาลามาเปนปลาในทองถน สามารถจบหาไดในชวงเดอนธนวาคม – มกราคม วธการจบชาวบานจะใชเบดในการตกปลา

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปลาลามา มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 30 และเพอจาหนายรอยละ 70 และปรมาณการจบปลาลามาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.52 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปลาลามาทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 200 กโลกรมตอป

22) ปลากะพงแสม

ชมชนสามารถจบหาปลากะพงแสมไดตลอดทงป ลกษณะปลากะพงแสมคลายกบปลากะพงขาวแตลาตวจะสนกวา นยนตาโต ปากเลก ลาตวมสขาวปนเทา และลาตวจะมจดสนาตาลเรยงเปนแถวยาวไปตามลาตว วธการจบชาวบานจะใชเบดตกปลา

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปลากะพงแสม มรอยละ 1.52 ของครวเรอนทงหมด ไมพบวามการนามาบรโภคในครวเรอน แตมการจบมาเพอจาหนายรอยละ 100 และปรมาณการจบปลากะพงแสมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.18 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปลากะพงแสมทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 24 กโลกรมตอป

23) หอยนางรม

ชมชนสามารถจบหาหอยนางรมหรอหอยตเตบไดตลอดทงป ลกษณะหอยนางรมเปนกาบ 2 ฝา กาบหนาแขงเปนสนาตาล กาบบนจะใหญกวากาบลาง จะมตวหอยตดอยกบฝาหอยและตวหอยจะยดตดกบวตถตางๆ เชน ตนไม กอนหน เปนตน วธการจบชาวบานจะใชตะขอเหลกในการเคาะหอยออกมาจากหนหรอตนไมทหอยไปยดเกาะ

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบหอยหอยนางรม มรอยละ 1.52 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 100 โดยไมมการจบหอยนางรมมาใชเพอการจาหนาย และปรมาณการจบหอยนางรมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.11 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณหอยนางรมทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 15 กโลกรมตอป

24) กง

ชมชนสามารถจบหากงไดในชวงเดอนกนยายน – ตลาคม ลกษณะทวไปของกง ลาตวแบนกลมแบงเปนปลองๆ ม 6 ขา วธการจบจะใชโพงพางในการดกจบ

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบกง มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 100 โดยไมมการจบกงมาใชเพอการจาหนาย และปรมาณการจบกงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.32 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณกงทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 42 กโลกรมตอป

117

25) ปลาเปด

ชมชนสามารถจบหาปลาเปดหรอลกปลาปนไดตลอดทงป ลกษณะปลาเปดเปนการจบปลาแลวไดลกปลาขนาดเลกรวมกนหลายชนด เชน ลกปลาทราย ลกปลาแปน ลกปลาตาหลง เปนต น วธการจบจะใชเรอลากอวน ชาวบานนยมนาไปเปนอาหารเลยงปลาในกระชง เลยงเปด และรบประทานในครวเรอนได

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปลาเปด มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ 100 โดยไมมการจบปลาเปดมาใชเพอการจาหนาย และปรมาณการจบปลาเปดเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.18 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปลาเปดทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 24 กโลกรมตอป

26) ปลากะพงขางปาน

ชมชนสามารถจบหาปลากะพงขางปานไดตลอดทงป ลกษณะของปลากะพงขางปานลาตวสเหลอง และโคนหางมจดสดาขนาดใหญ วธการจบชาวบานจะใชเบดตกปลา

จากการสารวจ พบวา ผทเขามาจบปลากะพงขางปาน มรอยละ 0.76 ของครวเรอนทงหมด ซงปรมาณทจบมาเพอบรโภคในครวเรอนคดเปนรอยละ100 โดยไมมการจบปลากะพงขางปานมาใชเพอการจาหนาย และปรมาณการจบปลากะพงขางปานเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.05 กโลกรมตอป เมอคดเปนปรมาณปลากะพงขางปานทงหมดทกลมประชากรจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคาเทากบ 6 กโลกรมตอป

(2) มลคาผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลน

มลคาผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลนซงชาวบานจบสตวนามาบรโภคและจาหนาย ซงคดเปนมลคาการประมงแตละชนดโดยมรายละเอยดดงตอไปน (รายละเอยดแสดงดงตารางท 4-17 และตารางท 4-18)

1) ปด า

ปดามราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 91.64 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปดา จงไดมลคาของปดาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 16,444.80 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปดาทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 2,170,713.30 บาทตอป

118

ตารางท 4-17 ขอมลมลคาการใชประโยชนดานผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

ชนดของสตวนา

หนวย ปรมาณเฉลยตอครวเรอน

ตอป (หนวย)

ปรมาณทงหมด ตอป

(หนวย)

ราคาเฉลยตอหนวย (บาท)

มลคาเฉลยตอครวเรอนตอป

(บาท)

มลคาทงหมดตอป (บาท)

1. ปดา กโลกรม 179.45 23,687.40 91.64 16,444.80 2,170,713.30 2. ปลากระบอก กโลกรม 75.57 9,975.00 63.64 4,809.16 634,809.00 3. ลกปลาเกา ตว 251.83 33,241.84 16.92 4,261.00 562,451.93 4. ปแสม กโลกรม 27.27 3,600.00 100.00 2,727.27 360,000.00 5. กงกลาดา กโลกรม 8.39 1,108.00 243.33 2,042.50 269,609.64 6. ปมา กโลกรม 11.94 1,576.00 85.00 1,015.17 134,002.50 7. หมกหอม กโลกรม 17.77 2,346.00 52.50 933.07 123,165.00 8. หมกกระดอง กโลกรม 11.36 1,500.00 80.00 909.09 120,000.00 9. หอยจบแจง กโลกรม 21.85 2,884.66 40.14 877.20 115,790.25 10. กงขาว กโลกรม 8.20 1,082.00 69.33 568.30 75,015.06 11. หอยเขม กโลกรม 19.12 2,524.00 20.00 382.42 50,480.00 12. กงกลาลาย กโลกรม 0.91 120.00 325.00 295.46 39,000.00 13. ปลาเสยด กโลกรม 3.64 480.00 75.00 272.73 36,000.00 14. หอยเจดย กโลกรม 5.72 754.54 43.33 247.68 32,694.22 15. ปลากะพงแดง กโลกรม 1.82 240.00 90.00 163.64 21,600.00 16. ปลาไหล กโลกรม 1.36 180.00 116.66 159.08 20,998.80 17. ปลากะพงขาว กโลกรม 1.33 175.50 96.67 128.53 16,965.59 18. หอยกน กโลกรม 1.82 240.00 51.50 93.64 12,360.00 19. ปลากก กโลกรม 0.91 120.00 90.00 81.82 10,800.00 20. ลกปลากะพง ตว 27.27 300.00 20.00 45.46 6,000.00 21. ปลาลามา กโลกรม 1.52 200.00 20.00 30.30 4,000.00 22. ปลากะพงแสม กโลกรม 0.18 24.00 110.00 20.00 2,640.00 23. หอยนางรม กโลกรม 0.11 15.00 85.00 9.66 1,275.00 24. กง กโลกรม 0.32 42.00 30.00 9.55 1,260.00 25. ปลาเปด กโลกรม 0.18 24.00 20.00 3.64 480.00 26. ปลากะพงขางปาน กโลกรม 0.05 6.00 30.00 1.36 180.00

รวม 36,532.50 4,822,290.29

119

ตารางท 4-18 มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตการประมงแยกชนดตอเดอน

ชนดของสตวน า ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. 1. ปดา 180,892.78 180,892.78 180,892.78 180,892.78 180,892.78 180,892.78 180,892.78 180,892.78 180,892.78 180,892.78 180,892.78 180,892.78

2. ปลากระบอก 52,900.75 52,900.75 52,900.75 52,900.75 52,900.75 52,900.75 52,900.75 52,900.75 52,900.75 52,900.75 52,900.75 52,900.75

3. ลกปลาเกา 46,870.99 46,870.99 46,870.99 46,870.99 46,870.99 46,870.99 46,870.99 46,870.99 46,870.99 46,870.99 46,870.99 46,870.99

4. ปแสม 30,000.00 30,000.00 30,000.00 30,000.00 30,000.00 30,000.00 30,000.00 30,000.00 30,000.00 30,000.00 30,000.00 30,000.00

5. กงกลาดา 22,467.47 22,467.47 22,467.47 22,467.47 22,467.47 22,467.47 22,467.47 22,467.47 22,467.47 22,467.47 22,467.47 22,467.47

6. ปมา 11,166.88 11,166.88 11,166.88 11,166.88 11,166.88 11,166.88 11,166.88 11,166.88 11,166.88 11,166.88 11,166.88 11,166.88

7. หมกหอม 10,263.75 10,263.75 10,263.75 10,263.75 10,263.75 10,263.75 10,263.75 10,263.75

8. หมกกระดอง 10,000.00 10,000.00 10,000.00 10,000.00 10,000.00

9. หอยจบแจง 9,649.19 9,649.19 9,649.19 9,649.19 9,649.19 9,649.19 9,649.19 9,649.19 9,649.19 9,649.19 9,649.19 9,649.19

10. กงขาว 6,251.26 6,251.26 6,251.26 6,251.26 6,251.26 6,251.26 6,251.26 6,251.26 6,251.26 6,251.26 6,251.26 6,251.26

11. หอยเขม 4,206.67 4,206.67 4,206.67 4,206.67 4,206.67 4,206.67 4,206.67 4,206.67 4,206.67 4,206.67 4,206.67 4,206.67

12. กงกลาลาย 3,250.00 3,250.00 3,250.00 3,250.00 3,250.00 3,250.00 3,250.00 3,250.00 3,250.00 3,250.00 3,250.00 3,250.00

13. ปลาเสยด 3,000.00 3,000.00 3,000.00 3,000.00 3,000.00 3,000.00 3,000.00 3,000.00 3,000.00 3,000.00 3,000.00 3,000.00

14. หอยเจดย 2,724.52 2,724.52 2,724.52 2,724.52 2,724.52 2,724.52 2,724.52 2,724.52 2,724.52 2,724.52 2,724.52 2,724.52

15. ปลากะพงแดง 1,800.00 1,800.00 1,800.00 1,800.00 1,800.00 1,800.00 1,800.00 1,800.00 1,800.00 1,800.00 1,800.00 1,800.00

16. ปลาไหล 1,749.90 1,749.90 1,749.90 1,749.90 1,749.90 1,749.90 1,749.90 1,749.90 1,749.90 1,749.90 1,749.90 1,749.90

17. ปลากะพงขาว 1,413.80 1,413.80 1,413.80 1,413.80 1,413.80 1,413.80 1,413.80 1,413.80 1,413.80 1,413.80 1,413.80 1,413.80

18. หอยกน 1,030.00 1,030.00 1,030.00 1,030.00 1,030.00 1,030.00 1,030.00 1,030.00 1,030.00 1,030.00 1,030.00 1,030.00

19. ปลากก 900.00 900.00 900.00 900.00 900.00 900.00 900.00 900.00 900.00 900.00 900.00 900.00

20. ลกปลากะพง 500.00 500.00 500.00 500.00 500.00 500.00 500.00 500.00 500.00 500.00 500.00 500.00

21. ปลาลามา 333.33 333.33

22. ปลากะพงแสม 220.00 220.00 220.00 220.00 220.00 220.00 220.00 220.00 220.00 220.00 220.00 220.00

23. หอยนางรม 106.25 106.25 106.25 106.25 106.25 106.25 106.25 106.25 106.25 106.25 106.25 106.25

24. กง 105.00 105.00

25. ปลาเปด 40.00 40.00 40.00 40.00 40.00 40.00 40.00 40.00 40.00 40.00 40.00 40.00

26. ปลากะพงขางปาน

15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00 15.00

รวม (บาทตอเดอน)

391,752.54

391,419.21

391,419.21

381,155.46

381,155.46

381,155.46

381,155.46

401,419.21

401,524.21

401,524.21

401,419.21

401,752.54

120

2) ปลากระบอก

ปลากระบอกมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 63.64 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปลากระบอก จงไดมลคาของปลากระบอกเฉลยตอครวเรอนเทากบ 4,809.16 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปลากระบอกทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 634,809 บาทตอป

3) ลกปลาเกา

ลกปลาเกามราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 16.92 บาทตอตว เมอคานวณจากปรมาณการจบหาลกปลาเกา จงไดมลคาของลกปลาเกาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 4,261 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของลกปลาเกาทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 562,451.93 บาทตอป

4) ปแสม

ปแสมมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 100 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปแสม จงไดมลคาของปแสมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 2,727.27 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปแสมทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 360,000 บาทตอป

5) กงกลาด า

กงกลาดามราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 243.33 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหากงกลาดา จงไดมลคาของกงกลาดาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 2,042.50 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของกงกลาดาทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 269,609.64 บาทตอป

6) ปมา

ปมามราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 85 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปมา จงไดมลคาของปมาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1,015.17 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปมาทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 134,002.5 บาทตอป

7) หมกหอม

หมกหอมมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 52.50 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาหมกหอม จงไดมลคาของหมกหอมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 933.07 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของหมกหอมทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 123,165 บาทตอป

8) หมกกระดอง

หมกกระดองมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 80 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาหมกกระดอง จงไดมลคาของหมกกระดองเฉลยตอครวเรอนเทากบ 909.09 บาท

121

ตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของหมกกระดองทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 120,000 บาทตอป

9) หอยจบแจง

หอยจบแจงหรอหอยตาแดงมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 40.41 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาหอยจบแจง จงไดมลคาของหอยจบแจงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 877.20 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของหอยจบแจงทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอม เทากบ 115,790.25 บาทตอป

10) กงขาว

กงขาวมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 69.33 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหากงขาว จงไดมลคาของกงขาวเฉลยตอครวเรอนเทากบ 568.30 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของกงขาวทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 75,015.06 บาทตอป

11) หอยเขม

หอยเขมมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 20 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาหอยเขม จงไดมลคาของหอยเขมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 382.42 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของหอยเขมทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 50,480 บาทตอป

12) กงกลาลาย

กงกลาลายมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 325 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหากงกลาลาย จงไดมลคาของกงกลาลายเฉลยตอครวเรอนเทากบ 295.46 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของกงกลาลายทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 39,000 บาทตอป

13) ปลาเสยด

ปลาเสยดหรอปลาตาหลงมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 75 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปลาเสยด จงไดมลคาของปลาเสยดเฉลยตอครวเรอนเทากบ 272.73 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปลาเสยดทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 36,000 บาทตอป

14) หอยเจดย

หอยเจดยมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 43.33 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาหอยเจดย จงไดมลคาของหอยเจดยเฉลยตอครวเรอนเทากบ 247.68 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของหอยเจดยทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 32,694.22 บาทตอป

122

15) ปลากะพงแดง

ปลากะพงแดงมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 90 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปลากะพงแดง จงไดมลคาของปลากะพงแดงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 163.64 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปลากะพงแดงทจบหาไดจากปาชายเลนชมชน โคกพยอมเทากบ 21,600 บาทตอป

16) ปลาไหล

ปลาไหลมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 116.66 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปลาไหล จงไดมลคาของปลาไหลเฉลยตอครวเรอนเทากบ 159.08 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปลาไหลทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 20,998.80 บาทตอป

17) ปลากะพงขาว

ปลากะพงขาวมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 96.67 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปลากะพงขาว จงไดมลคาของปลากะพงขาวเฉลยตอครวเรอนเทากบ 128.53 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปลากะพงขาวทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอม เทากบ 16,965.59 บาทตอป

18) หอยกน

หอยกนมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 51.50 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาหอยกน จงไดมลคาของหอยกนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 93.64 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของหอยกนทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 12,360 บาทตอป

19) ปลากก

ปลากกมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 90 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปลากก จงไดมลคาของปลากกเฉลยตอครวเรอนเทากบ 81.82 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปลากกทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 10,800 บาทตอป

20) ลกปลากะพง

ลกปลากะพงมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 20 บาทตอตว เมอคานวณจากปรมาณการจบหาลกปลากะพง จงไดมลคาของลกปลากะพงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 45.46 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของลกปลากะพงทจบไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 6,000 บาทตอป

21) ปลาลามา

ปลาลามามราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 20 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปลาลามา จงไดมลคาของปลาลามาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 30.30 บาทตอครวเรอนตอ

123

ป คดเปนมลคาทงหมดของปลาลามาทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 4,000 บาทตอป

22) ปลากะพงแสม

ปลากะพงแสมมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 110 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปลากะพงแสม จงไดมลคาของปลากะพงแสมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 20 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปลากะพงแสมทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอม เทากบ 2,640 บาทตอป

23) หอยนางรม

หอยนางรมหรอหอยตเตบมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 85 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาหอยนางรม จงไดมลคาของหอยนางรมเฉลยตอครวเรอนเทากบ 9.66 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของหอยนางรมทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 1,275 บาทตอป

24) กง

กงมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 30 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหากง จงไดมลคาของกงเฉลยตอครวเรอนเทากบ 9.55 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของกงทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 1,260 บาทตอป

25) ปลาเปด

ปลาเปดมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 91.64 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปลาเปด จงไดมลคาของปลาเปดเฉลยตอครวเรอนเทากบ 3.64 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปลาเปดทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 480 บาทตอป

26) ปลากะพงขางปาน

ปลากะพงขางปานมราคาตลาดซอขายในทองถนเฉลย 30 บาทตอกโลกรม เมอคานวณจากปรมาณการจบหาปลากะพงขางปาน จงไดมลคาของปลากะพงขางปานเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.36 บาทตอครวเรอนตอป คดเปนมลคาทงหมดของปลากะพงขางปานทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 180 บาทตอป

การใชประโยชนดานผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลน พบวา มการใชประโยชนปดามากทสด ซงมลคาของปดาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 16,444.80 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนมลคาทงหมดของปดาทจบหาไดจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเทากบ 2,170,713.30 บาทตอป รองลงมา คอ ปลากระบอกและลกปลาเกา มมลคาทงหมดเทากบ 634,809 บาทตอป และ 562,451.93 บาทตอป ตามลาดบ และสตวนาทมการใชประโยชนนอยทสด คอ ปลากะพงขางปาน มมลคาทงหมดเทากบ 180 บาทตอป ซงสงเกตไดวาการจบสตวนาชนดปดา ปลากระบอก และลกปลาเกาใชประโยชนมากทสด เนองจากชาวบานประกอบอาชพหลกในการจบสตวนาชนดดงกลาว

124

และปลากะพงขางปานมการใชประโยชนนอยทสด เนองจากการตกปลากะพงขางปาน เปนการจบสตวนาในชวงเวลาวางจากการทางานของชมชน

จากมลคาผลประโยชนดานผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลนรายปม 26 รายการ เมอคานวณผลประโยชนรวมทงหมดเฉลยเทากบ 36,532.50 บาทตอครวเรอนตอป เมอคดผลประโยชนรวมจากการประมงในการจบสตวนาบรเวณปาชายเลนชมชนโคกพยอมทงหมดเทากบ 4,822,290.29 บาทตอป

4.1.2.4 ตนทนในการใชประโยชนดานผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

ตนทนในการใชประโยชนจากปาชายเลนประกอบดวย ตนทนดานอปกรณ ตนทนดานแรงงาน ตนทนดานเชอเพลง โดยมรายละเอยดดงตอไปน

(1) ตนทนดานอปกรณ

ตนทนดานอปกรณประกอบดวยตนทนคงทและตนทนผนแปร ซงตนทนคงทเปนคาใชจายทเกดจากการใชอปกรณในการเกบหาผลผลตของปาชายเลนและผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลนซงเปนจานวนคงทในระยะสน กลาวคอ แมวาปรมาณของการเกบผลผลตของปาชายเลนและปรมาณของผลผลตจากการประมงจะเพมขนหรอลดลง คาใชจายประเภทนจะมจานวนคงท เชน เรอ เครองยนตเรอ เปนตน และตนทนผนแปร คอ คาใชจายทมความสมพนธโดยตรงกบปรมาณของการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลน เชน คาซอมแซมอปกรณ คานามน คาแรงงาน เปนตน

ตนทนในการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลน ไดคานวณโดยไมแยกเฉพาะรายชนดของการใชประโยชน เนองดวยอปกรณในการใชประโยชนบางชนดใชอปกรณเดยวกน จงอาจทาใหขอมลซาซอนได จงไดคดคานวณรวมกนทงหมด ซงตนทนคดเฉพาะตนทนผนแปรทเกดขนในปนน (แสดงดงตารางท 4-19) โดยมรายละเอยดทงหมดดงตอไปน

1.1) คาซอมแซมเรอ

เรอเปนอปกรณทใชในการเดนทางในการเขาไปใชประโยชนในปาชายเลนทกชนด ตนทนคาซอมแซมเรอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 288.34 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนคาซอมแซมเรอทงหมดเทากบ 38,061 บาทตอป

1.2) คาซอมแซมเครองยนตเรอ

เครองยนตเรอเปนอปกรณทประกอบกบเรอเพอใชในการเดนทางเขาไปใชประโยชนในปาชายเลนทกชนด ตนทนคาซอมแซมเครองยนตเรอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 214.45 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนคาซอมแซมเครองยนตเรอทงหมดเทากบ 28,307 บาทตอป

125

ตารางท 4-19 มลคาตนทนในการใชประโยชนดานการเกบผลผลตและประมงจากปาชายเลน

รายการตนทน มลคาตนทนเฉลยตอครวเรอน (บาทตอครวเรอนตอป)

มลคาตนทนทงหมด (บาทตอป)

คาซอมแซมเรอ 288.34 38,061.00 คาซอมแซมเครองยนตเรอ 214.45 28,307.00 คาซอมแซมหางเครองยนตเรอ 7.58 1,000.00 คาซอมแซมอปกรณทใชในการตด 6.52 860.00 หวหม 2.16 284.70 เปลอกมะพราว 0.56 74.46 กระสอบ 18.81 2,482.37 ถง 2.27 299.91 คาซอมแซมไซ 124.73 16,464.00 เหยอ 2,703.30 356,836.06 กาบกลวย 20.15 2,659.50 คาซอมแซมอวนและโพงพาง 36.36 4,800.00 คาซอมแซมเบด 1.82 240.00 คาซอมแซมแห 1.82 240.00

รวม 3,428.86 452,609.00

1.3) คาซอมแซมหางเครองยนตเรอ

หางเครองยนตเรอเปนอปกรณทประกอบกบเรอ เพอใชในการเดนทางเขาไปใชประโยชนในปาชายเลนทกชนด ตนทนคาซอมแซมหางเครองยนตเรอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 7.58 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนคาซอมแซมหางเครองยนตเรอทงหมดเทากบ 1,000 บาทตอป

1.4) คาซอมแซมอปกรณทใชในการตด

อปกรณทใชในการตด ไดแก มดพรา ขวานและเลอย เปนอปกรณทใชในการตดตนไม เชน หยวกเปง ใบพอ ไมโปรงแดง ไมโกงกาง ไมสงา เปนตน ซงตนทนคาซอมแซมอปกรณทใชในการตดเฉลยตอครวเรอนเทากบ 6.52 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนคาซอมแซมอปกรณทใชในการตดทงหมดเทากบ 860 บาทตอป

1.5) หวหม

หวหมเปนอปกรณทจดไฟเพอทาใหเกดควนและไลตวผงออกจากรงแลวเกบนาผง ซงตนทนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 2.16 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนทงหมดเทากบ 284.70 บาทตอป

126

1.6) เปลอกมะพราว

เปลอกมะพราวเปนอปกรณทจดไฟเพอทาใหเกดควนและไลผงออกจากรงเพอเอานาผงใชงานรวมกนกบอปกรณหวหม ซงตนทนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 0.56 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนทงหมดเทากบ 74.46 บาทตอป

1.7) กระสอบ

กระสอบเปนอปกรณทชาวบานใชในการบรรจผลผลตจากปาชายเลน ไดแก ฝกโกงกางใบเลก ฝกถวดา ฝกแสม และหอยเจดย ซงตนทนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 18.81 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนทงหมดเทากบ 2,482.37 บาทตอป

1.8) ถง

ถงเปนอปกรณใชในการบรรจผลผลตจากปาชายเลน ถงทามาจากเนออวนถกเปนถงและถงพลาสตก ถงใชบรรจผลผลตจากปาชายเลน ไดแก สาหรายและหอยจบแจง ซงตนทนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 2.27 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนทงหมดเทากบ 299.91 บาทตอป

1.9) คาซอมแซมไซ

ไซเปนอปกรณในการดกจบสตวนา ไดแก ลกปลาเกา ปดา หมกหอมและหมกกระดอง ซงตนทนคาซอมแซมไซเฉลยตอครวเรอนเทากบ 124.73 บาทตอครวเรอนตอป หรอตนทนคาซอมแซมไซทงหมดเทากบ 16,464 บาทตอป

1.10) เหยอ

เหยอใชในการดกสตวนาใหเขามากนอาหารเพอตดกบดกทวางไว สตวนาทใชเหยอดกจบ ไดแก ลกปลาเกา ลกปลากะพงแดง ปดา ปลาลามา ปลากะพงแดง ปลากะพงขาว ปลากะพงแสมปลากกและปมา ซงตนทนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 2,703.30 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนทงหมดเทากบ 356,836.06 บาทตอป

1.11) กาบกลวย

กาบกลวยเปนอปกรณทใชในการมดกามปดา ตนทนเฉลยตอครวเรอนเทากบ 20.15 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนทงหมดเทากบ 2,659.50 บาทตอป

1.12) คาซอมแซมอวนและโพงพาง

อวนและโพงพางเปนอปกรณทใชในการจบสตวนา การนาตนทนมาคดรวมกนเนองจากเปนอปกรณทใชในการจบสตวนาชนดเดยวกน ไดแก กงขาว ปลากระบอก ปลาเสยด กงกลาดา ปมาและกง ซงตนทนคาซอมแซมอวนและโพงพางเฉลยตอครวเรอนเทากบ 36.36 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนคาซอมแซมอวนและโพงพางทงหมดเทากบ 4,800 บาทตอป

127

1.13) คาซอมแซมเบด

เบดเปนอปกรณทใชในการจบสตวนา ไดแก ปลากะพงแดง ปลากะพงขาว ปลากะพงแสม และปลากก ซงตนทนคาซอมแซมเบดเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.82 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนคาซอมแซมเบดทงหมดเทากบ 240 บาทตอป

1.14) คาซอมแซมแห

แหเปนอปกรณทใชในการจบสตวนา ไดแก กงกลาลาย ซงตนทนคาซอมแซมแหเฉลยตอครวเรอนเทากบ 1.82 บาทตอครวเรอนตอป หรอคดเปนตนทนคาซอมแซมแหทงหมดเทากบ 240 บาทตอป

จากการคานวณสรปไดวา ตนทนดานอปกรณทใชในการหาผลประโยชนจากปาชายเลนเทากบ 3,428.86 บาทตอครวเรอนตอป เมอคานวณตนทนดานอปกรณทงหมดเทากบ 452,609 บาทตอป

(2) ตนทนดานแรงงาน

ตนทนดานแรงงาน เปนตนทนคาเสยโอกาสของเวลาทชาวบานเขาไปใชประโยชนในปาชายเลน ในการคานวณคดจากอตราคาจางขนตาจงหวดสตลเทากบ 159 บาทตอวน (กระทรวงแรงงาน, 2553) หรอการทางาน 8 ชวโมงตอวนซงคดเปนรายชวโมง 19.875 บาทตอชวโมง ดงนน ในการคานวณการใชประโยชนจากปาชายเลนคดจากเวลาในการเขาไปใชประโยชนจากปาชายเลนคณดวยอตราคาจางรายชวโมง

จากการสารวจพบวา การใชจานวนแรงงานและระยะเวลาของการใชประโยชนจากปาชายเลนแตกตางกน แสดงดงตารางท 4-20

จากการสารวจจานวนแรงงานการใชประโยชนจากปาชายเลน พบวา ผลผลตสวนใหญทใชจานวนแรงงานในการเขาไปใชประโยชนตอครงเทากบ 1 - 2 คน ไดแก สาหราย ไมโปรงแดง ไมโกงกาง ไมตะบน ไมถวขาว ไมสงา ใบพอ ฝกถวดา ฝกถวขาว ฝกโปรงแดง เหงอกปลาหมอดอกมวง ปดา ปลากระบอก ปลาเปด ลกปลาเกา ปแสม กงกลาดา ปมา หมกหอม หมกกระดอง หอยจบแจง กงขาว หอยเขม กงกลาลาย ปลาเสยด หอยเจดย ปลากะพงแดง ปลาไหล ปลากะพงขาว หอยกน ปลากก ลกปลากะพง ปลากะพงแสม หอยนางรม กง และปลากะพงขางปาน นอกจากน ผลผลตทมการใชจานวนแรงงานในการใชประโยชนจากปาชายเลนเทากบ 3 - 4 คน ไดแก นาผง ตวออนของผง ฝกโกงกางใบใหญ และปลาลามา และผลผลตทมการใชจานวนแรงงานมากทสด คอ 6 คน ไดแก ฝกโกงกางใบเลกและเหดเสมด

128

ตารางท 4-20 การใชจานวนแรงงานและระยะเวลาทใชในการเกบหาผลผลตของปาชายเลน

ชนดการใชประโยชน จากปาชายเลน

จานวนคน

ทงหมดตอครง (คน)

เฉลย จานวน

คน (คน/ครง)

จานวนเวลา

ทงหมดตอครง

(ชวโมง)

เฉลย จานวน เวลา

(ชวโมง /ครง)

รวมคาแรงทงหมดตอ

ครง (บาท)

จานวนครงตอป (ครง)

รวมคาแรงทงหมด

(บาทตอป)

1. ฝกโกงกางใบเลก 62 6 62 5.64 7,651.88 10.58 80,956.89

2. สาหราย 23 2 15.50 1.29 864.56 12.17 10,521.70

3. ไมโปรงแดง 63 1 172.50 3.45 4,253.25 0.95 4,040.59

4. ไมโกงกาง 30 1 88.75 3.29 2,022.28 3.29 6,653.30

5. นาผงและตวออนของผง 27 4 33 4.8 2,732.81 4.38 11,969.71

6. ไมตะบน 4 1 11 3.67 258.38 0.75 193.79

7. หยวกเปง 15 3 16 3.8 1,311.75 5.88 7,713.09

8. ไมถวขาว 7 1 19 3.17 437.25 0.61 266.72

9. ไมสงา 13 1 45 4.09 1,252.13 0.97 1,214.57

10. เหดเสมด 22 6 12 3 1,142.82 4.33 4,948.41

11. ฝกโกงกางใบใหญ 5 3 12 6 596.25 3.00 1,788.75

12. ใบพอ 1 1 2 2 39.75 1.75 69.56

13. ฝกถวดาและฝกถวขาว 7 2 22 5.5 874.50 2 1,749.00

14. ฝกโปรงแดง 1 1 2.5 2.5 49.69 1 49.69

15. เหงอกปลาหมอดอกมวง 1 1 1 1 19.88 1 19.88

16. ปดา 41 1 187 5.34 4,511.63 132.98 599,956.56

17. ปลากระบอกและปลาเปด 26 2 55 3.24 1,659.56 51 84,637.56

18. ลกปลาเกา 18 1 78 5.2 1,749 147.20 257,452.80

19. ปแสม 1 1 3 3 59.63 360 21,466.80

20. กงกลาดา 5 2 21 7 715.50 19.33 13,830.62

21. ปมา 3 2 16 8 556.50 161 89,596.50

22. หมกหอมและหมกกระดอง 4 2 48 24 2,544 68.25 173,628.00

23. หอยจบแจง 67 2 87.50 2.92 3,796.13 31.72 120,413.24

24. กงขาว 5 1 15 3.75 357.75 56 20,034.00

25. หอยเขม 9 2 12.50 3.13 745.31 120 89,437.20

26. กงกลาลาย 3 2 11 5.5 278.25 48 13,356.00

27. ปลาเสยด 2 2 6 6 238.50 42 10,017.00

28. หอยเจดย 17 2 26.50 4 1,411.13 17.18 24,243.21

29. ปลากะพงแดงและ ปลากะพงแสม

1 1 4 4 79.50 120 9,540.00

30. ปลาไหล 1 1 3 3 59.63 120 7,155.60

31. ปลากะพงขาว 3 1 14 4.67 278.25 45.33 12,613.07

32. หอยกน 3 2 3 1.5 79.50 72 5,724.00

33. ปลากก 1 1 4 4 79.50 120 9,540.00

129

ชนดการใชประโยชน จากปาชายเลน

จานวนคน

ทงหมดตอครง (คน)

เฉลย จานวน

คน (คน/ครง)

จานวนเวลา

ทงหมดตอครง

(ชวโมง)

เฉลย จานวน เวลา

(ชวโมง /ครง)

รวมคาแรงทงหมดตอ

ครง (บาท)

จานวนครงตอป (ครง)

รวมคาแรงทงหมด

(บาทตอป)

34. ลกปลากะพง 1 1 2.5 2.5 49.69 10 496.90

35. ปลาลามา 3 3 6 6 357.75 20 7,155.00

36. หอยนางรม 2 2 3 3 119.25 4.5 536.63

37. กง 2 2 3 3 119.25 14 1,669.50

38. ปลากะพงขางปาน 1 1 5 5 99.38 12 1,192.56 รวมทงหมด 1,705,848.40

จานวนเวลาในการเขาไปใชประโยชนแตละครง เวลานอยทสด คอ 1 - 2 ชวโมง ไดแก สาหราย ใบพอ เหงอกปลาหมอดอกมวง และหอยกน ในชวงเวลามากกวา 2 - 4 ชวโมง ไดแก ไมโปรงแดง ไมโกงกาง ไมตะบน หยวกเปง ไมถวขาว เหดเสมด ฝกโปรงแดง ปลากระบอก ปลาเปด ปแสม หอยจบแจง กงขาว หอยเขม หอยเจดย ปลากะพงแดง ปลาไหล ปลากก ลกปลากะพง ปลากะพงแสม หอยนางรม และกง ในชวงเวลามากกวา 4 - 6 ชวโมง ไดแก ฝกโกงกางใบเลก นาผง ตวออนของผง ไมสงา ฝกโกงกางใบใหญ ฝกถวดา ฝกถวขาว ปดา ลกปลาเกา กงกลาลาย ปลาเสยด ปลากะพงขาว ปลาลามา และปลากะพงขางปาน ในชวงเวลา 7 - 8 ชวโมง ไดแก กงกลาดาและปมา และการใชประโยชนจากปาชายเลนทใชเวลา 24 ชวโมง ไดแก หมกหอมและหมกกระดอง

จากการคานวณสรปไดวา ตนทนดานแรงงานทใชในการเกบหาผลประโยชนจากปาชายเลนเทากบ 12,923.09 บาทตอครวเรอนตอป เมอคานวณตนทนดานแรงงานทงหมดในการใชประโยชนจากปาชายเลนเทากบ 1,705,848.40 บาทตอป

(3) ตนทนดานเชอเพลง

ตนทนดานเชอเพลง คอ นามนซงเปนตนทนดานคาใชจายในการเดนทางดวยเรอในการเขาไปเกบผลผลตและจบสตวนาในปาชายเลน ซงตนทนดานเชอเพลงเทากบ 2,234.68 บาทตอครวเรอนตอป เมอคานวณตนทนดานเชอเพลงทงหมดในการใชประโยชนจากปาชายเลนเทากบ 294,977.45 บาทตอป

สรปตนทนรวมทงหมดเทากบ 2,453,434.85 บาทตอป หรอเฉลยตนทนตอครวเรอนเทากบ 18,586.63 บาทตอครวเรอนตอป

130

4.1.2.5 มลคาผลประโยชนสทธในดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

มลคาผลประโยชนสทธในการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตจากการประมง คานวณไดจากการนาเอาผลประโยชนทงหมดจากการเกบผลตของปาชายเลนและผลผลตจากการประมง หกดวยตนทนในการเขาไปใชประโยชนจากปาชายเลน (รายละเอยดแสดงดงตารางท 4-21)

เมอคดผลประโยชนทงหมดจากการเกบผลผลตของปาชายเลนชมชนโคกพยอมทงหมดเทากบ 469,498.75 บาทตอป และผลประโยชนทงหมดของผลผลตจากการประมงเทากบ 4,822,290.29 บาทตอป ตนทนดานอปกรณทใชในการหาผลประโยชนจากปาชายเลนทงหมดเทากบ 452,609 บาทตอป ตนทนคาแรงงานทใชในการเกบหาผลประโยชนจากปาชายเลนทงหมดเทากบ 1,705,848.40 บาทตอป และตนทนดานเชอเพลง 294,977.45 บาทตอป สรปตนทนรวมทงหมดเทากบ 2,453,434.85 บาทตอป

ดงนน มลคาปาชายเลนชมชนโคกพยอม ตาบลละง อาเภอละง จงหวดสตล ในป พ .ศ. 2553 ซงมพนทปาชายเลนจานวน 1,250 ไร มมลคาผลประโยชนสทธทางตรงดานการเกบผลผลตในปาชายเลนและดานประมง เทากบ 2,838,354.19 บาทตอป หรอมมลคาเทากบ 2,270.68 บาทตอไรตอป หรอมมลคาเทากบ 21,502.68 บาทตอครวเรอน

ตารางท 4-21 มลคาสทธดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปา ชายเลน

รายการ มลคาเฉลยตอครวเรอน

ตอป

มลคารวม ทงหมดตอป

1. มลคาการใชประโยชนทางตรงของปาชายเลน 1.1 มลคาผลประโยชนรวมรายปของการเกบผลผลตในปาชายเลน 1.2 มลคาผลประโยชนรวมรายปของการประมง 2. มลคาตนทนในการเขาไปใชประโยชนทางตรงของปาชายเลน 2.1 ตนทนดานอปกรณของการเกบผลผลตและการประมง 2.2 ตนทนดานแรงงานของการเกบผลผลตและการประมง 2.3 ตนทนดานเชอเพลงของการเกบผลผลตและการประมง 3. มลคาผลประโยชนสทธรายปในการใชประโยชนทางตรงดานการเกบผลผลตและการประมงในปาชายเลน

3,556.81

36,532.50

3,428.86 12,923.09 2,234.68

21,502.68

469,498.75

4,822,290.29

452,609.00 1,705,848.40

294,977.45 2,838,354.19

131

4.1.3 ผลการประเมนมลคาการทองเทยวและทศนศกษา

นกทองเทยวไดเดนทางมาชมชนโคกพยอมเพอเยยมชมกจกรรมการทองเทยว ศกษาดงาน ปลกปาชายเลน รวมทงเรยนรวถชวตของชมชน โดยชมชนไดรวบรวมขอมลการทองเทยวป 2550-2552 ซงในการประเมนมลคาการทองเทยวนนจะใชขอมลคาใชจายในการเดนทางของนกทองเทยว โดยมการคานวณจากคาใชจายนามนเชอเพลงตามระยะทางทเดนทาง และคาเชาเหมารถ เพอแสดงใหเหนถงผลประโยชนตาสดของปาชายเลนโคกพยอมในดานการเปนแหลงทองเทยวศกษาดงาน

จากการศกษา พบวา การเดนทางของนกทองเทยวมกมาเปนกลม โดยพาหนะในการเดนทาง ไดแก รถตและรถบสแบบเชาเหมารถ เนองจากสวนใหญนกทองเทยวเปนคณะผทางานและนกศกษามาศกษาดงานการจดการปาชายเลนในชมชน

ระยะทางสวนใหญนกทองเทยวจะเดนทางมาจากภาคใตในจงหวดอน เชน ปตตาน ยะลา นราธวาส สงขลา ตรง นครศรธรรมราช กระบ ภเกต เปนตน ซงในการคานวณระยะทางจากใชแผนท (http://maps.google.co.th/) ระยะทางของแตละจงหวดไดแสดงดงตารางท 4-22 ถง 4-24

อตราการสนเปลองนามนเชอเพลงคดตามระยะทางทเดนทางและยานพาหนะทใชในการเดนทาง ซงสวนใหญเปนรถต มอตราการสนเปลองนามนเชอเพลงเทากบ 8 กโลเมตรตอลตร และรถบสอตราสนเปลองนามนเชอเพลง 3 กโลเมตรตอลตร (สานกงานขนสง มณฑลทหารบกท 42 อางถงในเสาวลกษณ รงตะวนเรองศร, 2549) และคานามนคดราคาของนามน ณ วนทเดนทาง

อตราคาเชาเหมารถ ซงนกทองเทยวเดนทางมารถตอตราคาเชาเหมารถวนละ 1,800 บาท และเมอเดนทางรถบสอตราคาเชาเหมารถวนละ 10,000 บาท (ขอมลบรษทเชารถเอกชน)

จากการประเมนมลคาการทองเทยวและทศนศกษาของป 2550-2552 ผลการประเมนมลคาของป 2550 เทากบ 161,461.30 บาทตอป ป 2551 เทากบ 263,671.24 บาทตอป ป 2552 เทากบ 603,125.72 บาทตอป และมลคาเฉลยเทากบ 342,752.75 บาทตอป (แสดงดงตารางท 4-22 ถง 4-25)

132

ตารางท 4-22 คาใชจายในการเดนทางทองเทยวป 2550

วน/เดอน

หนวยงาน/จงหวด ระยะทางถงชมชนโคก

พยอม (กโลเมตร)

โดยสาร ดวยรถ

จ านวนรถโดยสาร (คน)

ราคาน ามน (บาท)

คาใชจายในการเดนทาง

(บาท)

21 ม.ย. สานกงานประมง/ปตตาน 224 รถต 5 25.34 16,095.20 29 ม.ย. สานกงานประมง/สงขลา 222 รถต 5 25.34 16,031.85 1 ก.ค. สานกงานประมง/สงขลา 152 รถต 2 25.34 5,525.84 10 ก.ค. ชมรมคลองนาทบ/สงขลา 158 รถต 5 25.34 14,004.65 21 ก.ค. วทยาลยอาชวะ/ยะลา 254 รถต 3 25.74 10,303.47 25 ก.ค. วทยาลยชมชน/ปตตาน 224 รถต 4 25.74 12,965.76 6 ส.ค. เครอขายอนดามนใต/ตรง 112 รถต 3 25.74 7,562.16 7 ส.ค. เครอขายนาทบ/สงขลา 152 รถต 5 25.74 13,890.60 10 ส.ค. สานกงานเกษตร/สตล 51.1 รถต 1 25.34 2,123.72 16 ส.ค. สานกงานเกษตร/ปตตาน 224 รถต 1 25.34 3,219.04 24 ส.ค. ศนยเศรษฐกจพอเพยง/นราธวาส 321 รถต 2 25.34 7,667.07 29 ส.ค. เครอขายโรงเรยน/นราธวาส 321 รถต 4 25.34 15,334.14 10 พ.ย. เครอขายอนดามนใต/ตรง 112 รถต 3 28.64 7,805.76 24 พ.ย. ชมชนทองโกงกาง/นครศรธรรมราช 264 รถต 3 29.34 11,209.32 5 ธ.ค. สงแวดลอมไทย/กรงเทพฯ 976 รถต 2 28.94 17,722.72

คาใชจายรวมทงหมดในป 2550 161,461.30

ตารางท 4-23 คาใชจายในการเดนทางทองเทยวป 2551

วน/เดอน หนวยงาน/จงหวด ระยะทางถงชมชนโคก

พยอม (กโลเมตร)

โดยสาร ดวยรถ

จ านวนรถโดยสาร (คน)

ราคาน ามน (บาท)

คาใชจายในการเดนทาง

(บาท)

6 ก.พ. นกศกษา/สงขลา 152 รถต 3 29.14 8,721.96 15 พ.ค. เครอขายเศรษฐกจพอเพยง/สงขลา 152 รถต 2 34.44 6,217.44 29 พ.ค. เครอขายเศรษฐกจพอเพยง/นราธวาส 321 รถต 4 39.04 19,731.84 8 ม.ย. เครอขายอนดามน/ตรง 112 รถต 3 39.04 8,679.36 18 ม.ย. ชมชนลก/กระบ 241 รถต 4 41.84 17,283.44 24 ม.ย. กระบ 241 รถต 4 41.84 17,283.44 24 ก.ค. ชมชนอาวลก/กระบ 241 รถต 3 42.24 13,034.88 10 ส.ค. นกศกษา/ตรง 112 รถบส 4 35.04 50,465.28 25 ก.ย. นกศกษา/สงขลา 152 รถต 4 30.74 11,872.48 9 พ.ย. นกศกษา/สงขลา 152 รถบส 3 22.84 36,943.36 24 พ.ย. วทยาลยการจดการสงคม/กรงเทพ 976 รถต 3 21.64 21,240.48 20 ธ.ค. อบต.เขาขาว/ตรง 23.3 รถต 2 19.34 3,825.31

133

วน/เดอน หนวยงาน/จงหวด ระยะทางถงชมชนโคก

พยอม (กโลเมตร)

โดยสาร ดวยรถ

จ านวนรถโดยสาร (คน)

ราคาน ามน (บาท)

คาใชจายในการเดนทาง

(บาท)

21 ธ.ค. นกศกษา/ตรง 112 รถบส 3 19.34 34,332.16 22 ธ.ค. นกศกษา/สงขลา 152 รถต 2 19.34 5,069.84 30 ธ.ค. ธรรมวทยา/ยะลา 254 รถต 3 18.74 8,969.97

คาใชจายรวมทงหมดในป 2551 263,671.24

ตารางท 4-24 คาใชจายในการทองเทยวป 2552

วน/เดอน หนวยงาน/จงหวด ระยะทางถงชมชนโคก

พยอม (กโลเมตร)

โดยสาร ดวยรถ

จ านวนรถโดยสาร (คน)

ราคาน ามน (บาท)

คาใชจายในการเดนทาง

(บาท)

23 ม.ค. นกศกษา/ภเกต 391 รถบส 2 18.34 2,9561.25 13 ก.พ. นกศกษา/หาดใหญ สงขลา 121 รถบส 3 19.99 34,837.58 16 ก.พ. ทมงานเทยวละมยไทแลนด/กรงเทพฯ 976 รถต 1 19.59 6,579.96 4 เม.ย. นกศกษา/ หาดใหญ สงขลา 121 รถต 3 22.69 12,859.12 11 เม.ย. ทมวจยควนโพธ/สตล 51.1 รถต 4 23.29 15,590.12 30 เม.ย. ชมชนสตล/สตล 51.1 รถต 3 22.79 11,673.43 10 พ.ค. ชมรมดาหลา/หาดใหญ สงขลา 121 รถต 1 23.39 4,307.55 16 พ.ค. บรษท กวางเซน/สตล 51.1 รถต 1 23.99 3,906.47 27 ม.ย. ชมรมดาหลา/หาดใหญ สงขลา 121 รถต 1 27.39 4,428.55 27 ม.ย. โรงพยาบาลศครนทร/หาดใหญ

สงขลา 121 รถต 5 27.39 22,142.74

10 ก.ค. นกศกษา/หาดใหญ สงขลา 121 รถต 4 26.47 17,602.87 12 ก.ค. วทยาลยชมชน 51.1 รถต 3 26.47 6,414.46 28 ก.ค. ประมง/หาดใหญ สงขลา 121 รถต 5 27.29 13,127.61 6 ส.ค. ชมชนบานดาหลา/สเกา ตรง 112 รถต 1 28.89 2,608.92 14 ส.ค. นกศกษา/ยโสธร 1,542 รถต 3 27.69 37,423.49 19 ส.ค. คณะกรรมการกองทนหมบาน/สงขลา 152 รถต 3 27.69 8,556.66 3 ก.ย. นกศกษา/หาดใหญ สงขลา 121 รถต 3 27.19 7,867.49 ต.ค. นกศกษา/นราธวาส 321 รถบส 10 25.79 255,190.60 11 ต.ค. นกศกษา/ตรง 112 รถบส 3 25.79 65,776.96 22 ต.ค. นกศกษา/ยะลา 254 รถต 4 27.59 21,407.86 23 ต.ค. นกศกษา/หาดใหญ สงขลา 121 รถต 3 27.59 1,3303.79 15 พ.ย. โรงพยาบาล มอ./หาดใหญ สงขลา 121 รถต 3 28.19 7,958.24

คาใชจายรวมทงหมดในป 2552 603,125.72

134

ตารางท 4-25 คาใชจายเฉลยในการเดนทางมาทองเทยวป 2550-2552

ปการทองเทยว คาใชจายในการเดนทาง (บาท)

ป 2550 161,461.30 ป 2551 263,671.24 ป 2552 603,125.72

คาใชจายเฉลย 342,752.75

4.1.4 ผลการประเมนมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด ปรมาณคารบอน (carbon stock) ในปาชายเลนชมชนโคกพยอมจะใชขอมลจากงานวจย

ศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2550) โดยการกกเกบคารบอนอยในมวลชวภาพเหนอพนดน (ลาตน กง ใบ และรากคายน) ในมวลชวภาพใตดน (ราก) และในดน ซงปรมาณคารบอน (carbon stock) เทากบ 33.86 ตนคารบอนตอไร หรอเมอคานวณการดดซบปรมาณคารบอนรายปจากอายของปาชายเลนโคกพยอม เทากบ 2.34 ตนตอไรตอป

ปรมาณคารบอนแตละพนทมความแตกตางกน ซงปจจยทมผลตอความแตกตางกน คอ อายของปา ความหนาแนน (คานวณเปนปรมาตรเนอไม) ลกษณะพนธไม และขอมลจากศนยวจยปาไมเปนปาชายเลนทจงหวดชมพรทความสมบรณปานกลาง ซงมลกษณะใกล เคยงปาชายเลนโคกพยอมมากทสด คอ ลกษณะพนธไมใกลเคยงกน เชน โกงกางใบเลก ฝาดดอกแดง โปรงแดง แสมทะเล ตะบนขาว เปนตน อายของปาชายเลนใกลเคยงกน คอ อายทประมาณ 14-15 ป และปรมาตรของเนอไมชมชนโคกพยอมเทากบ 23.58 ลกบาศกเมตรตอไร และปาชายเลนชมพรความสมบรณปานกลางเทากบ 36.328 ลกบาศกเมตรตอไร

ราคาซอขายคารบอนเทากบ 10.20 ยโรตอตนคารบอน (ราคาซอขาย ณ วนท 15 กรกฎาคม 2554 ทมา: องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก www.tgo.or.th) หรอ 440.08 บาทตอตนคารบอน (43.1451 บาท ตอ 1 ยโรทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย www.bot.or.th สบคนเมอ 25 ตลาคม 2554)

ดงนน มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของปาชายเลนโคกพยอมเทากบ 14,902.43 บาทตอไร หรอเทากบ 1,027.76 บาทตอไรตอป และพนทปาชายเลนชมชนโคกพยอมมทงหมด 1,250 ไร ปรมาณคารบอนทงหมดเทากบ 42,328.75 ตน เพราะฉะนนปาชายเลนโคกพยอมมมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดเทากบ 18,628,037.50 บาท (แสดงดงตารางท 4-26 ถง 4-27)

135

ตารางท 4-26 ปรมาณการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของปาชายเลนชมชนโคกพยอม

การดดซบปรมาณคารบอน ปรมาณคารบอน

การดดซบปรมาณคารบอนรายป (ตนตอไรตอป) 2.3354

การดดซบปรมาณคารบอนทงหมด (ตนตอไร) 33.8630

การดดซบปรมาณคารบอนทงหมด 1,250 ไร (ตน) 42,328.75

ตารางท 4-27 มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของปาชายเลนชมชนโคกพยอม

ประเภทของมลคา มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด

มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดรายป (บาทตอไรตอป) 1,027.76

มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดทงหมด (บาทตอไร) 14,902.43

มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดทงหมด 1,250 ไร (บาท) 18,628,037.50

4.1.5 ผลการประเมนมลคาการเพาะพนธสตวน า

ผลการประเมนมลคาการเพาะพนธสตวนา เปนการสะทอนใหเหนถงบรการดานระบบนเวศทปาชายเลนทาหนาทในการเปนแหลงเพาะพนธสตวนา ซงประเมนจากหลกการทวา ถาหากไมมปาชายเลน มนษยตองเพาะพนธเลยงสตวนาเหลานขนมาเอง โดยคาใชจายในการเพาะเลยงดงกลาวถอวาเปนมลคาสะทอนถงประโยชนดานนของปาชายเลนดวย โดยไดประเมนเฉพาะสตวนาทอาศยอยในปาชายเลนโคกพยอมบางชนดเทานน ดงนน ในการประเมนครงนเปนการประเมนมลคาขนตาของการเพาะพนธสตวนาในบรเวณปาชายเลน โดยทาการประเมนมลคาเพาะสตวสตวนา ไดแก ปทะเล ปลาเกา กงกลาดา กงขาว และปลากะพงขาว อนง ตนทนในการเพาะเลยงซงไดมาจากรายงานวจยตางๆ จะไดถกปรบดวยอตราดชนผบรโภคใหเปนมลคาในปปจจบน (2554) มรายละเอยดดงตอไปน

1) ปทะเล จากการสมภาษณชาวบานทมการจบปทะเลตลอดทงปไดปรมาณเทากบ 18.95 กโลกรมตอ

ไร ตนทนการเพาะเลยงสตวนาเทากบ 199.22 บาทตอกโลกรม แสดงดงตารางท 4-26 (พรรณภา หาญววฒนกจ, 2532) เมอนามาคานวณมลคาเทากบ 3,775.28 บาทตอไร หรอมลคาทงหมดของปาชายเลนโคกพยอมเทากบ 4,719,105.68 บาท

136

ตารางท 4-28 ตนทนการเพาะพนธปทะเล

รายการ บาทตอกโลกรม

รอยละของตนทนทงหมด

1. ตนทนคงท คาเสอมราคาของบอและรว 2.02 2.31 คาเสอมราคาอปกรณ 0.64 0.53 คาใชทดน 1.97 2.26 รวมตนทนคงท 4.45 5.10 2. ตนทนผนแปร คาพนธป 49.87 57.24 คาอาหาร 8.40 9.64 คานามนเชอเพลง 3.93 0.09 คาจางแรงงาน 3.93 4.51 คาเชอกมดป 0.23 0.27 คาภาชนะบรรจ 0.33 0.38 คาซอมเครองมออปกรณ 0.11 0.12 คาลอกเลน, ซอมแซมบอ 0.87 1.00 คาขนสง 1.25 1.44 เบดเลด 0.29 0.33 รวมตนทนผนแปร 69.21 75.02 3.ตนทนคาเสยโอกาสการใชปจจยการผลตของตนเอง แรงงานครวเรอน 11.60 13.32 ดอกเบยลงทนในตนทนผนแปร 5.40 6.20 ดอกเบยลงทนในตนทนคงท 0.31 0.36 รวมตนทนคาเสยโอกาสทงหมด 17.31 19.88 รวมตนทนทงหมด 90.97 100 ราคาตนทนปรบดชนผบรโภค 199.22

ทมา: พรรณภา หาญววฒนกจ (2532) อางถงใน อนวฒน รตนโชต และคณะ (ม.ป.ป.)

137

2) ปลาเกา ชาวบานไดจบปลาเกาในปาชายเลนโคกพยอมปรมาณการจบตลอดทงปเทากบ 5.18

กโลกรมตอไร และตนทนการเพาะเลยงสตวนา 244.47 บาทตอกโลกรม แสดงดงตารางท 4-27 (จนตวาณ โลหะการ, 2547) นามาคานวณมลคาเทากบ 1,266.33 บาทตอไร หรอมลคาทงหมดของปาชายเลนเทากบ 1,582,917.35 บาท

ตารางท 4-29 ตนทนการเพาะเลยงปลาเกา

รายการ บาทตอกโลกรม

รอยละของตนทนทงหมด

1. ตนทนคงท คาเสอมราคาอปกรณ 2.61 1.32 คาเสยโอกาสเงนลงทน 0.26 2.61 รวมตนทนคงท 2.87 1.46 2. ตนทนผนแปร คาแรงงาน 36.03 18.28 คาพนธปลาเกา 74.76 37.92 คาอาหาร 50.23 25.48 คาไฟฟา 0.47 0.24 คานามน 7.09 3.60 คาอปกรณและคาซอมแซม 8.04 4.08 คาเสยโอกาสเงนลงทน 17.66 8.96 รวมตนทนผนแปร 194.28 98.54 รวมตนทนทงหมด 197.15 100 ราคาตนทนปรบดชนผบรโภค 244.47

ทมา: จนตวาณ โลหะการ (2547)

3) กงกลาด า ปรมาณกงกลาดาทมการจบตลอดทงปเทากบ 0.89 กโลกรมตอไร และตนทนการเพาะเลยง

สตวนาเทากบ 152.67 บาทตอกโลกรม แสดงดงตารางท 4-28 (เสาวลกษณ กลาอย, 2546) เมอนามาคานวณมลคาเทากบ 135.32 บาทตอไร หรอมลคาทงหมดของปาชายเลนเทากบ 169,153.48 บาท

138

ตารางท 4-30 ตนทนการเพาะเลยงกงกลาดา

รายการ บาทตอไร

รอยละของตนทนทงหมด

1. ตนทนวตถทางตรง คาพนธกงกลาดา 10,681.36 11.38 คาอาหารกงกลาดา 39,537.49 42.11 2. คาใชจายการผลต แรงงานการเลยง 8,528.57 9.08 นามนเชอเพลงและนามนหลอลน 10,753.25 11.45 คาไฟฟา 1,542.17 1.64 คาพาหนะ 4,000.00 4.26 คาสารเคมและยารกษาโรค 5,093.22 5.42 คาซอมแซมและบารงรกษา 2,982.94 3.18 คาใชจายในการจบกง 1,478.00 1.57 คาปรบปรงสภาพบอ 4,297.86 4.58 ตนทนคาเสยโอกาส 894.66 0.95 คาเสอมราคา 3,273.19 3.49 คาใชจายอนๆ 835.00 0.89 รวมตนทนทงหมด 93,879.71 100 ตนทนการเลยง (บาทตอกโลกรม) 119.27 ราคาตนทนปรบดชนผบรโภค 152.67

ทมา: เสาวลกษณ กลาอย (2546)

4) กงขาว ปรมาณกงขาวทชาวบานจบไดตลอดทงปเทากบ 0.87 กโลกรมตอไร และตนทนการ

เพาะเลยงกงขาวเทากบ 85.90 บาทตอกโลกรม แสดงดงตารางท 4-29 (ศรลกษณ หาดเพชร, 2550) เมอนามาคานวณมลคาไดเทากบ 74.36 บาทตอไร หรอมลคาทงหมดของปาชายเลนเทากบ 92,946.94 บาท

ตารางท 4-31 ตนทนการเพาะเลยงกงขาว

รายการ บาทตอไร

รอยละของตนทนทงหมด

1. ตนทนคงท คาเสอมราคาบอ 2,496.51 2.13 คาเสอมราคาอปกรณ 2,791.44 2.38 คาใชทดน 850.80 0.73 รวมตนทนคงท 6,138.75 5.24 2. ตนทนผนแปร

139

รายการ บาทตอไร

รอยละของตนทนทงหมด

คาลกกง 12,143.33 10.38 คาอาหารกง 57,996.38 49.55 คาแรงงานการเลยง 5,204.93 4.45 คาแรงงานการจบ 817.45 0.70 คาสารเคมการเตรยมบอ 1,360.00 1.16 คาสารเคมการเลยง 9,957.72 8.51 คาเตรยมบอ 3,750.00 3.20 คาซอมอปกรณ 837.71 0.72 คานามนเชอเพลง 13,017.25 11.12 คาไฟฟา 5,818.64 4.97 รวมตนทนผนแปร 110,903.41 94.76 ตนทนทงหมด 117,042.16 100

ตนทนการเลยง (บาทตอกโลกรม) 77.39 ราคาตนทนปรบดชนผบรโภค 85.90

ทมา: ศรลกษณ หาดเพชร (2550)

5) ปลากะพงขาว ปรมาณการจบปลากะพงขาวตลอดทงปเทากบ 0.14 กโลกรมตอไร และตนทนในการ

เพาะเลยงปลากะพงขาวเทากบ 98.15 บาทตอกโลกรม แสดงดงตารางท 4-30 (กฤษณ เสรรตน, 2545) เมอนามาคานวณมลคาไดเทากบ 13.78 บาทตอไร หรอมลคาทงหมดของปาชายเลนเทากบ 17,225.33บาท

ตารางท 4-32 ตนทนการเพาะเลยงปลากะพงขาว

รายการ บาทตอกโลกรม

รอยละของตนทนทงหมด

1. ตนทนคงท คาเสอมราคาอปกรณ 4.46 5.91 คาเสยโอกาสทรพยสนและอปกรณ 0.81 1.07 รวมตนทนคงท 5.27 6.98 2. ตนทนผนแปร คาพนธปลา 9.01 11.93 คาอาหาร 50.82 67.31 คาแรงงาน 5.82 7.71 คาซอมแซมอปกรณ 0.54 0.72 คาขนสง 0.03 0.04 คายารกษาโรค 0.09 0.12

140

รายการ บาทตอกโลกรม

รอยละของตนทนทงหมด

คาไฟฟา 0.11 0.15 คาเสยโอกาสเงนลงทน 3.81 5.05 รวมตนทนผนแปร 70.23 93.02 รวมตนทนทงหมด 75.50 100.00 ราคาตนทนปรบดชนผบรโภค 98.15 ทมา: กฤษณ เสรรตน (2545)

จากการประเมนมลคาการเพาะพนธสตวนาของปาชายเลน โดยประเมนตนทนการเพาะเลยงสตวนา ไดแก ปทะเล ปลาเกา กงกลาดา กงขาว และปลากะพงขาว ผลการศกษามลคาเทากบ 5,265.07 บาทตอไรตอป หรอมลคาการเพาะเลยงสตวนาทงหมดของปาชายเลนททาการประเมนมลคาเทากบ 6,581,348.78 บาทตอป (แสดงดงตารางท 4-31)

ตารางแสดง 4-33 ปรมาณสตวนา ตนทนการเพาะเลยงสตวนา และมลคาการเพาะเลยงสตวนา

ชนดสตวน า ปรมาณสตวน าทชาวบานจบได(กโลกรมตอไร)

ตนทนการเพาะเลยงสตวน า (บาทตอกโลกรม)

มลคา (บาท/ไร/ป)

มลคาทงหมดของปาชายเลน 1,250 ไร

(บาท/ป) 1. ปทะเล 18.95 199.22 3,775.28 4,719,105.68 2. ปลาเกา 5.18 244.47 1,266.33 1,582,917.35 3. กงกลาด า 0.89 152.67 135.32 169,153.48 4. กงขาว 0.87 85.90 74.36 92,946.94 5. ปลากะพงขาว 0.14 98.15 13.78 17,225.33 รวมทงหมด 5,265.07 6,581,348.78

141

4.2 ผลการพฒนากระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของทมวจยชมชนโคกพยอมในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน

4.2.1 ผลการมสวนรวมในการศกษาขอมลพนฐานของชมชน

ผวจยไดเขาพนทเพอแนะนาตนเองกบชาวบานในชมชนและเพอรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบโครงการวจยในชมชน ผลจากการพดคยแสดงความคดเหนเกยวกบโครงการวจย พบวา ชาวบานมความยนดดาเนนการวจยรวมกบผวจย และชาวบานไดเสนอแนะใหประเมนมลคาปาชายเลนทชาวบานชวยกนดแลรกษาวาเมอตมลคาทางการเงนจะมจานวนเทาใด และประเดนทรวมกนประเมนมลคา ไดแก ประเมนมลคาปาชมชน 1,250 ไร และประเมนมลคาจากการใชประโยชนจากปาชายเลน เชน การทาขนมลกโรย การเกบสาหรายจากปาชายเลนมาเปนอาหาร เปนตน หลงจากนนไดรวมกนกาหนดกจกรรมในการวจยในครงตอไป คอ การจดต งทมวจยชมชน เพอทจะเขามามสวนรวมกนในการวจยเรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนชมชนโคกพยอม

ผวจยรวมกบชาวบานในชมชนเพอสรางความเขาใจรวมกนเรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนโดยกระบวนการมสวนรวมของชมชน โดยมผวจยเปนผใหความร โดยไดกลาวถงภาพรวมการวจยใหกบชาวบานในชมชน สรปไดดงน การวจยนมงสงเสรมใหชาวบานเขามามสวนรวมในการวจย คอ รวมกนต งทมวจย รวมกนต งโจทยวจยรวมกน รวมกนสรางแบบสอบถาม รวมกนเกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม รวมกนวเคราะหขอมล และรวมกนนาผลการวจยไปใชประโยชน และประโยชนทชมชนจะไดรบจากการวจยในครงน คอ ทมวจยสามารถเพมศกยภาพในการทาการวจยมากขน ชมชนสรางความภาคภมใจการวจยดวยตนเอง ชนชนไดความรและมองภาพกวางของทรพยากรจากการเรยนรจากการวจยไดมากขน ชมชนไดประโยชนจากกระบวนการประเมนมลคาและขอมลมลคาการใชประโยชนจากปาชายเลนไดนาไปใชประโยชนในอนาคต

หลงจากนนผนาชมชน คอ นายเผดจ โตะปลด กลาวแนะนาการทาวจยรวมกน สรปไดดงน การทาวจยเปนการเพมศกยภาพในชมชน เมอมบคคลภายนอกมาศกษาดงานในชมชน ชมชนสามารถอธบายกจกรรมและการจดการทรพยากรใหแกผมาศกษาดงานได และการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรเปนงานวจยทชมชนสามารถรวมกนวจย เพออธบายไดวาชมชนไดผานงานวจยตางๆ ในชมชน ทาใหชมชนมศกยภาพ ทาใหเปนทตองการศกษาดงาน และนาไปสการเพมรายไดใหกบชมชน จากการทบคคลภายนอกมาศกษาดงานและมาพกอาศยอยในชมชน

จากนนผวจยไดกลาวแนะนาตว และกลาวถงภาพรวมของงานวจย ทมาของงานวจย ขนตอนของการวจย และประโยชนทคาดวาชมชนจะไดรบ คอ ทมาของงานวจยเนองจากปาชายเลนในอดตลดลงอยางตอเนอง ดงนน ควรชวยกนดแลปาชายเลน โดยผานกระบวนการวจยเชงปฏบตแบบมสวนรวม โดยการประเมนมลคาปาชายเลนรวมกน ทาใหทราบมลคาปาชายเลนทชาวบานรวมกนอนรกษกนมาวามมลคาเทาใด นาไปสความภาคภมใจ และความตระหนกในการอนรกษปาชายเลน และความรสกเปนเจาของในงานวจย โดยมขนตอนตางๆ ดงน รวมกนตงทมวจย สรางโจทยการวจย รวมกนสรางแบบสอบถาม รวมกนเกบขอมล และรวมกนวางแผนการนาขอมล

142

การวจยไปใชประโยชน และประโยชนทชมชนไดรบจากการวจย คอ ทาใหทราบถงลกษณะการใชประโยชนจากปาชายเลน ทราบถงมลคาปาชายเลนทเรารวมกนประเมนมลคา และสามารถเพมศกยภาพของชมชนในการจดการทรพยากรไดมากขน

จากนนชาวบานและผวจยรวมกนเสนอประเดนการวจยตางๆ โดยมรายละเอยดดงน

(1) การประเมนมลคาปาชายเลนโดยการวจยครงนไดประเมนมลคาการใชประโยชนทางตรง เชน ประเมนดานการประมงและดานปาไม โดยดานปาไมจะใหผเชยวชาญดานปาไมมาฝกสอนการนบจานวนตนไมในปาชายเลน

(2) การทาหลกสตรทองถน โดยการสรางหลกสตรการประเมนมลคาและภมปญญาชาวบาน โดยกลมเปาหมายการเรยนรหลกสตรน คอ ระดบประถมศกษาและมธยมศกษาโดยใชกบโรงเรยนทอยบรเวณใกลกบปาชายเลน และโรงเรยนทวไปทสนใจหลกสตรทองถน

(3) การสรปภมปญญาชาวบาน ไดแก ภมปญญาในการตผง ภมปญญาในการจบ กง หอย ป ปลา

(4) การสารวจพนธไมของปาชายเลนวามอะไรบาง

(5) การรวมกนเขยนแผนผงการศกษาประวตการเปลยนแปลงการใชทรพยากรของชมชนในอดตทผานมาจนถงปจจบน

หลงจากนนชาวบานและผวจยไดรวมกนทาประวตการใชประโยชนจากทรพยากรในชมชนตงแตอดตจนถงปจจบน สรปผลประวตการใชประโยชนจากปาชายเลนไดดงน

ชาวบานยายเขามาอยทบานโคกพยอมเมอป 2430 โดยมครอบครวทเขามาตงถนฐานอย 4 ครอบครว ไดแก โตะสบ แปะทอ แปะจ และโตะสมน โดยประกอบอาชพ ไดแก หาสตวนา (ตกเบด) ทานาขาว และตดไมขาย เมอป 2455 ชมชนโคกพยอมมทงหมด 15 ครวเรอน คนในชมชนเรมตดไมปาบกเพอสรางบาน และตดไมปาชายเลนเพอทาไมฟนสงขายทปนง และมคนนอกชมชน (บานหวหนและบานปากบาง ตาบลละง จงหวดสตล) 10 ครวเรอน มาตดไมในพนทเพอนาไปขายในประเทศ การตดไมเปนอตสาหกรรมในครวเรอน โดยการใชเลอยในการตดไม ป 2491 ชมชนเรมสรางเบาเผาถานเพอเผาถานขาย ป 2517 มจานวนเตาเผาถานมากทสดคอมทงหมด 10 เตา ซงเกดขนในชวงสมปทานปาชายเลนทาใหปาชายเลนลดจานวนลงอยางมาก ป 2529 เปนชวงทปาชายเลนเสอมโทรมมากทสด และรฐประกาศใหลดเตาเผา จาก 10 เตา เหลอ 3 เตา ชาวบานจงประกอบอาชพเผาถานนอยลง ทาใหชาวบานเรมเลยงปลาในกระชง เมอป 2539 รฐไดประกาศยกเลกสมปทานปาชายเลน เมอป 2544 ชาวบานรวมตวตงกลมอนรกษปาชายเลนและรวมกนดแลอนรกษปาชายเลน (ขอมลจากการมสวนรวมในการเกบขอมลพนฐานของชมชน) ซงรายละเอยดดงตารางท 4-32

143

ตารางท 4-34 การเปลยนแปลงของชมชนโคกพยอม ตาบลละง อาเภอละง จงหวดสตล

ปพ.ศ. การตงถนฐาน สภาพทรพยากรและทรพยากรทใชประโยชน สถานการณทรพยากร

2430 ครอบครวทเขามาในพนท ไดแก โตะสบ แปะทอ แปะจ และโตะสมน

- สภาพปาเปนปาดบ มสตวปาจานวนมาก เชน เสอ หม สมเสรจ เปนตน สตวนามจานวนมาก - ปาชายเลนมพนธไมขนาดใหญ เสนรอบวงประมาณ 200 เซนตเมตร เชน ไมตะบน ไมแสมดา เปนตน - อาชพ หาสตวนา (ตกเบด), ทานาขาว, ตดไม (ใชมดตอกไม และจากการไปลมมดไว จงเปนทมาของชอคลองตงหง)

- แมนาอดมสมบรณ - พนทปาชายเลนอดมสมบรณ

2449 รนลกชายของนายด ม 5 ครอบครว ไดแก 3 ครอบครวของโตะสบ และ 2ครอบครวของโตะสมน

- อาชพตกปลา, วางอวน - สภาพปาชายเลนคงเดม

2455 ครอบครวในพนทมทงหมด 15 ครวเรอน (ยายสาว อาย 6 ป)

- คนในชมชน 15 ครวเรอน เรมตดไมปาบกเพอสรางบาน และตดไมปาชายเลนเพอทาไมฟนสงขายทปนง (แปะทอเปนคนเอาไมไปขายทปนง) - มคนนอกชมชน (บานหวหน, บานปากบาง) 10 ครวเรอน มาตดไมในพนทเพอนาไปขายในประเทศ - การตดไมเปนอตสาหกรรมในครวเรอน โดยการใชเลอยในการตดไม

- อาหารอดมสมบรณจากสตวนา

2491 ประชากรในชมชนม 30 ครวเรอน (ยายสาวอาย 21 ป เกดลกคนแรกชอ นากอด)

- ชมชนเรมสรางเบาเผาถาน โดยมเถาแกลลกของแปะทอเปนเจาของเตาเผาถาน ม 2 เตา - ระยะหลงการตดไมของชมชนเรมสงขายเพอเผาถานแทนการสงเขาปนง - การตดไมมทงคนในชมชนและคนภายนอกชมชน

- สภาพปาและสตวนาอดมสมบรณประมาณ 80 เปอรเซนต พบไมขนาดใหญ และมการใชพนททานามากขน โดยการทานาทปาบกประมาณ 80 %

2501 มนายทนเขามาซอสตวนา

- นายทนจากปากบารามารบซอสตวนาในพนท

2517 - มจานวนเตาเผาถานมากทสด มทงหมด 10 หลม เจาของเตาถาน คอ เถาแกหว (นายอดม) - การตดไมใชขวานตด

- ปาชายเลนเหลอ 40 % - สตวนายงจบได

2525 - การตดไมเรมใชเครองเลอยไม - คนกรงเทพฯ (นายไพศาล, นายลง, นายโอ) มาบกเบก

- ปาชายเลนเหลอ 30 %

144

ปพ.ศ. การตงถนฐาน สภาพทรพยากรและทรพยากรทใชประโยชน สถานการณทรพยากร

เลยงปลาในกระชงและเขามารบซอสตวนา - เรมนาไมปาชายเลนมาสรางบานแทนไมบก - อาชพเปลยนจากการตดไมมาเปนการหาปลา, ทาไซ, ดกลกปลา สงขายใหนายทน สาเหตทเปลยน (1) หาปลารายไดดกวา (2) ภาระหนาทการทางานเหนอยนอยกวา (3) มแรงจงใจจากนายทน (นายทนใหทนในการประกอบอาชพ) แตยงมการตดไมอยในขณะนน

2529 - ชวงนปาเสอมโทรมมากทสด - ชาวบานเรมเลยงปลาในกระชงดวยตนเองประมาณ 10 ครวเรอน และไดรบงบประมาณจากกรมประมงประมาณ 20 ครวเรอน ปลาทเลยง ไดแก ปลากะพงและปลาเกา - ไมจากปาชายเลนตดใชในครวเรอน (ใชลอมรวและเผาถานแตมไมมากแลว) - รฐประกาศใหลดเตาเผา เหลอ 3 เตา จาก 10 เตา

2539 - ยกเลกสมปทานปาชายเลน 2544 - ชาวบานรวมตวลาลายเซนขอแยกหมบาน

- ชาวบานรวมตวตงกลมอนรกษ

2546 ถง

2552

- ชมชนแยกหมบานเปนหมท 18 จากหมท 1 ไดสาเรจ - ชมชนรวมกนดแลอนรกษปาชายเลนของชมชน

ปาชายเลนชมชนโคกพยอม 1,250 ไร

การเขาพนทในครงตอมา ผวจยและชาวบานในชมชนไดรวมเกบขอมลพนฐานของชมชนไดแก ปฏทนประเพณชมชน ปฏทนฤดกาลการประกอบอาชพ โดยสรปผลขอมลพนฐานไดดงน (ในสวนของแผนทเดนดนของชมชน และแผนผงเครอญาต แสดงรายละเอยดในภาคผนวก ข)

(1) ปฏทนฤดกาลกจกรรมของชมชน

ประชากรบานโคกพยอมสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกร เชน ทานา ทาสวนยางพารา เลยงสตว เปนตน และการประกอบอาชพประมง เชน การจบปลาเกา การตกปลาจวด การวางไซปดา เปนตน โดยมฤดกาลประกอบอาชพแสดงดงตารางท 2-33

(2) ปฏทนประเพณชมชนบานโคกพยอม

ประเพณชมชนบานโคกพยอมสวนใหญยดถอตามหลกศาสนาอสลาม เชน พธเขาสนต การถอศลอด เปนตน และยดถอตามหลกทรพยากรปาชายเลนในพนทคอ การรวมกนปลกปาในวนสาคญของทกป เชน ปลกปาในวนแมแหงชาต ปลกปาในวนพอแหงชาต เปนตน นอกจากน ยงมประเพณทเกยวของกบการประกอบอาชพคอ ประเพณการลงแขกดานา ประเพณในชมชนนนทาใหเกดการสรางการมสวนรวมของชมชนใหเกดความสามคค แสดงดงตารางท 4-34

145

ตารางท 4-35 ปฏทนฤดกาลการประกอบอาชพของประชากรชมชนโคกพยอม กจกรรม/เดอน ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. กรดยางพารา ไถนา/หวานกลา ดานา การเกยวขาว ปลกผก เกบหนอไม เกบหวกลอย เลยงวว เปดและไก เกบฝกโกงกางใบใหญ เกบฝกลกโรย (ถวดา) เกบฝกโปรงแดง การตดหยวกเปง เกบเหดเสมด เกบสาหราย การตผง เกบหอย การเลยงปลาในกระชง การวางไซปมา การวางไซปดา การหาปแสม ตกปลาเกา ตกปลากะพงแสม อวนปลาลง อวนปลาทราย อวนกง

146

ตารางท 4-36 ปฏทนประเพณชมชนบานโคกพยอม

กจกรรม/เดอน ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. พธเขาสนต งานเมาลดลนบ เยาวชนแขงขนกฬาในชมชนและตาบล

ปลกปาและปลอยสตวนาในวนสงแวดลอม

กฬาชมชนสมพนธ

ปลกปาและปลอยสตวนาในวนแม

ถอศลอด ลงแขกดานา วนอดลฟตร วนอดลอฎฮา ปลกปาและปลอยสตวนาในวนพอ

4.2.2 ผลการมสวนรวมในการสรางทมวจยชมชน ก าหนดโจทยวจย และสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

ผวจยไดจดกระบวนการวจยเพอสรางการมสวนรวมในการสรางทมวจยชมชน กาหนดโจทยวจยและสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

ชาวบานในชมชนโคกพยอมและผวจย กลาวแนะนาตวและทบทวนกจกรรมการวจยในครงทผานมาอกครง หลงจากนนผวจยไดนาเสนอประเดนแลกเปลยนเรยนรกบชาวบานในชมชนโคกพยอมเรองการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ผวจยไดถามชาวบานในชมชนโคกพยอมวาเขาใจความหมายของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมอยางไรบาง ชาวบานในชมชนโคกพยอมตอบวา “การวจยคอการศกษาปาชายเลน” (อาดา ขนรายา, 6 กมภาพนธ 2552) “เพอดวาปาชายเลนมประโยชนอะไรบาง” (แมน เรสน, 6 กมภาพนธ 2552)

หลงจากนน ผวจยไดอธบายขนตอนการวจยดงน ขนแรกเราตองรวมใจกนในการวจย หลงจากนนมารวมกนคดวาจะทาการวจยเรองอะไร รวมกนวางแผน รวมกนปฏบต และรวมกน

147

วางแผนวาจะนาขอมลจากการวจยไปใชประโยชนอะไรตอในอนาคต ชาวบานในชมชนโคกพยอมไดเขาใจการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม สงเกตไดจากชาวบานในชมชนโคกพยอมรวมกนแสดงความคดเหนวาเราจะทาอะไรบางในแตละขนตอนของการวจย

จากนนรวมกนตงทมวจยชมชนซงทมวจยชมชนนนเปนตวแทนหรอแกนนาครวเรอนประมาณ 30 ครวเรอน (ภาคผนวก ค) ทมวจยชมชนรวมกนตงชอทมวจยชมชนและรวมกนวาดรปสญลกษณของทมวจยชมชน ทมวจยชมชนรวมกนตงชอวา “ทมวจยปป” และทมาของชอทมวจยชมชนนนมเรองเลานทานในชมชนวา ตนปปหรอตนแสมเมอกอนจะอยบรเวณชายฝงทะเล แตในหนามรสมจะมลมพายพดเขามาบรเวณชายฝงทาใหตนไมบรเวณชายฝงถกพดลมตายกนไปหมด ตนปปจงไปชกชวนเพอนคอตนโกงกางมาชวยปองกนลมพาย ตนโกงกางจงไดปกรากของตนเองยดตดกบชายฝงเอาไวไมใหถกลมพายพด และชวยปองกนลมพายใหกบตนไมอนๆ แตในขณะตนโกงกางยงเลกการเจรญเตบโตยงไมเปนไมใหญทจะชวยปองกนลมพายได ตนปปจะมาชวยบงลมพายเพอปกปองตนโกงกางไว แตเมอตนโกงกางใหญโตขนกสามารถชวยปกปองลมพายดวยรากตนเองได ถาไมมตนปปไปชกชวนและชวยบงลมพายปกปองตนโกงกางในขณะยงเลก กจะไมมตนโกงกางบรเวณปาชายเลนในปจจบนน

จากเรองเลานสะทอนใหเหนถงความตงใจของทมวจยชมชนในการชวยกนดแลปกปองรกษาปาชายเลนของชมชน ซงจากเรองเลาไดกลาวไววา ตนปปไดเสยสละตนเองเพอชวยปกปองลมพายใหกบตนโกงกางตงแตยงเลก เพอใหตนโกงกางไดเตบโตเปนปาโกงกาง เปรยบเทยบกบทมวจยชวยกนดแลปกปองรกษาปาชายเลนใหเจรญเตบโต และความเสยสละของตนเองในการเขามามสวนรวมในการพฒนาชมชนและทรพยากรปาชายเลนของชมชน

สญลกษณของทมวจยชมชน คอ ทมวจยชมชนชวยกนวาดรปตนไมในปาชายเลนอยตรงกลางและมคนยนจบมอลอมรอบตนไม และใหเขยนชอตนเองในสญลกษณดวยวาตนเองอยตรงไหนในสญลกษณ ดงแสดงในภาพประกอบท 4-3

ทมวจยชมชนรวมกนสรปการประชมวนนและนดการประชมครงตอไป การสรปในวนนไดเขาใจประเดนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม โดยทกคนรวมใจ รวมคด รวมปฏบตและรวมรบผลประโยชนรวมกนในงานวจย และสดทายทมวจยชมชนไดกลาวความยนดทางานวจยในครงน

การประชมครงตอไป กาหนดใหนดกนในเวลาชวงกลางคนเพราะเปนชวงททมวจยชมชนมเวลาวางจากการทางาน และเมอมการเกบขอมลภาคสนามจะนดหมายกนในชวงเวลาเชาอกครงหนง

148

ภาพประกอบท 4-3 สญลกษณทมวจยปป

4.2.3 ผลการมสวนรวมในการแลกเปลยนขอมลทางดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร

ผวจยและทมวจยรวมกนแลกเปลยนเรยนรขอมลการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ขนแรกไดทบทวนกจกรรมทผานมาโดยนาเสนอเปนรปภาพกจกรรม โดยสรปวา กจกรรมทผานมาไดรวมกนตงทมวจยชมชน รวมกนคดชอทมวจยชมชน รวมกนคดสญลกษณทมวจยชมชน และเรยนรประเดนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม คอ รวมใจ รวมคด รวมปฏบต และรวมกนรบผลประโยชน

หลงจากนนรวมกนแลกเปลยนเรยนรในหวขอการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของทรพยากรธรรมชาต ไดแก ความหมายการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร แนวคดการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร มลคาทางเศรษฐศาสตรทงหมด และวธการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร

ขนแรกใหทมวจยรวมกนแสดงความคดเหนและความเขาใจในความหมายการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร เนองดวยการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรเปนเรองใหมสาหรบทมวจยชมชนจงทาใหทมวจยมคาถามเกบไวในใจวาความหมายของการวจยดงกลาวคออะไร (สงเกตไดจากทมวจยไมไดแสดงความคดเหนใดๆ) หลงจากนนผวจยไดอธบายความหมายการประเมนมลคาทาง

149

เศรษฐศาสตรใหกบทมวจย ตลอดจนความหมายการประเมนมลคาเพมเตม ทาใหทมวจยเกดความเขาใจในประเดนมลคาทางเศรษฐศาสตรมากขน (สงเกตไดจากทมวจยแสดงความคดเหนมากขน)

หลงจากนนผวจยไดตงคาถามวา ทาไมเราตองประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ทมวจยชวยกนตอบวา “เพอใหรคณคาของทรพยากร” (กอด ขนรายา, 6 มนาคม 2552) “ถาไมรคณคาแลวอาจทาใหไมมการอนรกษทรพยากรไว” (บกาก ขนรายาม, 6 มนาคม 2552) “ถาเรารการประเมนมลคาปาชายเลนแลวทราบถงคณคาของปาชายเลน เมอมคนมาเทยวสามารถพดใหกบนกทองเทยวไดรถงความสาคญของปาชายเลนได” (เผดจ โตะปลด, 6 มนาคม 2552) “เมอรการประเมนมลคาแลวเผอไวเปนแนวทางในการอนรกษในอนาคต” (วนด นละ, 6 มนาคม 2552) “ทาใหเรารสกเปนเจาของปาชายเลนมากขน เพราะเรามารวมกนประเมนมลคาปาชายเลน” (กอด ขนรายา, 6 มนาคม 2552)

หลงจากนนผวจยไดอธบายแนวคดการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร มลคาทางเศรษฐศาสตรทงหมดและวธการประเมนมลคา

ในเรองมลคาทางเศรษฐศาสตรนนประกอบดวย มลคาการใชประโยชนและมลคาไมมการใชประโยชน ไดอธบายมลคาการใชประโยชนทงการใชทางตรง ทางออม และมลคาในอนาคต และมลคาทไมมการใชประโยชน ประกอบดวยมลคาการคงอย และมลคาเพอลกหลานในอนาคต

เมอผวจยไดอธบายความหมายการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรครบทกดานทงหมด จงไดสอบถามทมวจยชมชนถงความเขาใจมลคาทางเศรษฐศาสตรทงหมด ทมวจยตอบวา “เขาใจแตพดไมถกแตวาเขาใจ” (มาเหลก ขนรายา, 6 มนาคม 2552) “ทาใหเปรยบเทยบกอนอนรกษกบหลงอนรกษปาชายเลน จบปลา ปไดมากกวาเมอกอน” (เผดจ โตะปลด, 6 มนาคม 2552)

หลงจากนนผวจยไดอธบายวธการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรพรอมยกตวอยางใหชดเจนขน วธการประเมนมลคาไดแก การใชราคาตลาด ราคาตวแทน และราคาสมมตเหตการณ ในเรองราคาตลาดทมวจยเขาใจไดดเพราะราคาตลาดใชในการซอขายเปนชวตประจาวน ในเรองราคาตวแทนนนทมวจยไดเขาใจมองภาพราคาตวแทนกวางมากขน เชน “การใชราคากาซหงตมนามาประเมนมลคากงไมในปาชายเลนได” (วนด นละ, 6 มนาคม 2552) “การสรางเขอนปองกนการกดเซาะสามารถใชราคาคากอสรางแทนปาชายเลนในการปองกนการกดเซาะชายฝงได” (บกาก ขนรายา, 6 มนาคม 2552) และในเรองราคาตลาดสมมตทมวจยไดเขาใจวาตองสอบถามถงความเตมใจทจะจายโดยสมมตเหตการณ ตวอยางเชน การอนรกษคณภาพนาโดยสอบถามวาความเตมใจทจะจายเพออนรกษคณภาพนามมลคาเทาใด

หลงจากนนทมวจยชวยกนทาแบบทดสอบโดยใหดรปการใชประโยชนจากปาชายเลนแลวใหจาแนกวาเปนมลคาประเภทใดและประเมนดวยวธอะไร ทมวจยสามารถตอบไดทกรปภาพ ยกเวนมลคาการทองเทยวทมวจยเขาใจวาเปนมลคาทางออม แตแททจรงแลวเปนมลคาทางตรงจงไดอธบายใหกบทมวจยไดเขาใจอกครงวา เราเปนคนเขาไปใชประโยชนจากการทองเทยวในปาชายเลนซงการทองเทยวเหมอนกนกบการใชประโยชนดานอนๆ ของปาชายเลนเชนกน

150

4.2.4 ผลการมสวนรวมในการส ารวจปรมาณไมในปาชายเลน ผวจยรวมกบเจาหนาทสถานพฒนาทรพยากรปาชายเลนท 36 อาเภอทาแพ จงหวดสตล

จงหวดสตล ในการวางแผนการจดกระบวนการเรยนรในการสารวจปาชายเลนใหกบทมวจยชมชนโคกพยอมสรปวตถประสงคไดวา การสารวจปาชายเลนเพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนโดยใหชาวบานเขามามสวนรวมในการประเมนมลคา ตองพดใหชดเจนกบชาวบานวา “เมอประเมนมลคาแลวนน มลคาทไดเปนมลคาทเปนประโยชนกบชาวบานวา ถาไมมปาชายเลนแลวจะเสยมลคาเทาใด เพอปองกนชาวบานวามมลคามากแลวจะเขากนไปตดไมกนมากขน เพราะวามมลคามากในประเดนตองชใหชดเจนวา ประเมนมลคาเพอนาขอมลมาจดการบรหารปาชายเลนใหเกดประโยชนอยางยงยนตอไปในอนาคตได” (นพนธ เตมแกว, 24 เมษายน 2552)

ผวจยไดรวมกนแลกเปลยนขอมลวธการสารวจปาชายเลนเพอใชในการอบรมทมวจยชมชน มรายละเอยดดงตอไปน

(1) ขอมลในการฝกอบรมวธการสารวจปาชายเลนไดแบงเปน 2 สวน คอ วธการสารวจความหลากหลายของปาชายเลนและวธการศกษาปรมาตรไมในปาชายเลน

(2) การวดปรมาตรไมในปาชายเลนใหใชสตรคานวณปรมาตรไมของกรมปาไม (3) วธการวางแปลงสารวจและกาหนดจดสารวจวางแปลง (4) เวลาในการสารวจพนทปาชายเลน เนองจากในพนทปาชายเลนจะมนาขนและนาลงท

เปนเวลาไมแนนอน ทาใหเปนอปสรรคในการเดนสารวจได จงตองคานงถงชวงเวลาของนาขนและนาลง

(5) การเตรยมอปกรณในการสารวจ เชน สและสายวดวงรอบตนไม เปนตน

ผวจยลงพนทชมชนโคกพยอมเพอพดคยเรองเตรยมกจกรรมวางแผนรวมกบชมชน สรปไดวา

(1) กาหนดการของกจกรรมการสารวจปาชายเลน มรายละเอยดดงตอไปน กจกรรมการเรยนรถงทฤษฎวธการสารวจวดปรมาตรไมในปาชายเลน และการรวมกน

กาหนดจดสารวจปาชายเลน กจกรรมการปฏบตการเกบขอมลจากการสารวจปาชายเลน (2) ในเรองของเวลาในการลงปฏบตการสารวจปาชายเลนจะตองดเวลาของนาขนและนาลง

กอนลงพนทสารวจ

ผวจยไดจดกระบวนการแลกเปลยนเรยนรเรองวธการสารวจปาชายเลน ขนแรกกลาวแนะนากจกรรมในวนนวา เปนการเรยนรถงวธการสารวจปาชายเลนซงไดรบความรวมมอจากเจาหนาทพฒนาทรพยากรปาชายเลนท 36 มาชวยแนะนาและชวยวดปรมาตรไมในปาชายเลน เพอนาขอมลมาประเมนประมลคาทางเศรษฐศาสตร และเปนการจดการทรพยากรปาชายเลนโดยการมสวนรวมของทกภาคสวนเพอจดการปาชายเลนใหใชประโยชนอยางยงยนทสด

หลงจากนน ทมวจยชมชน เจาหนาทปาชายเลนและผวจยกลาวแนะนาตว ผวจยเรมกระบวนการเรยนรประเดนวธการสารวจปาชายเลน โดยกอนเรมเรยนรนนไดทาความเขาใจถง

151

วตถประสงคในการมารวมเรยนรในครงนอกครง โดยใหทมวจยชมชนและเจาหนาทปาชายเลนรวมกนกาหนดวตถประสงคในครงน สรปไดวา “เรยนรถงวธการสารวจปาชายเลนสามารถเลาใหกบนกทองเทยวไดวาทมวจยเราไดศกษาและทาอะไรมาบาง” (เผดจ โตะปลด, 27 เมษายน 2552) “นกวชาการใชทฤษฎ ชาวบานใชประสบการณ นามารวมกนในครงนจะทางานสาเรจมากขน” (อาดา ขนรายา) “การสารวจครงนไมใชวาเมอรมลคาวามมากมาย จะทาใหเขาไปตดไมกนมาก แตขอมลจะนามาจดการใหเกดความยงยนมากขน” (บกาก ขนรายา, 27 เมษายน 2552)

หลงจากนนผวจยไดแนะนาอปกรณในการสารวจปาชายเลน วธการสารวจ และการจดบนทกขอมล จากนนเจาหนาท ทมวจยชมชนและผวจย รวมกนวางแผนกาหนดจดสารวจปาชายเลน คอ จดปาชายเลนกลางชมชน ซงสามารถเดนผานจากชายฝงและไปขนอกฝงหนงได และเจาหนาท ทมวจยและผวจยไดตกลงรวมกนวาจะสารวจจดทรวมกนกาหนด และทาการแบงหนาทในการจดบนทก การวดเชอก การพนส และการวดขนาดตนไม

เวลาชวงเชานดหมายรวมกนลงเรอไปสารวจปาชายเลน เดนทางสปาชายเลน เนองจากในชวงเชาเปนชวงเวลานาลง ทาใหเดนทางไดสะดวกขน เมอถงแปลงสารวจเจาหนาทชแนะวธการวางแปลงโดยใชเชอกวดระยะ 10 x 10 เมตร วางเปนแนวกรอบสเหลยม แลวใชสพนทตนไมบรเวณทเชอกวดระยะผาน หลงจากนนนบตนไมใหญและวดเสนรอบวงขนาด 12.5 เซนตเมตรขนไปใหจดบนทกเปนไมใหญ และวดความสงของตนไม จดบนทกชอพนธไมทองถน

เมอวดขนาดแปลง 10 x10 เมตรเสรจ จงวดแปลงไมหนมขนาด 4x4 เมตร และวดแปลงกลาไมขนาด 1x1 เมตร และทาการจดบนทก เจาหนาทชวยชแนะทมวจยชมชนไดทาหนาททไดแบงไวไดอยางตงใจและสนกสนานเปนกนเอง

ในแปลงแรกนนทมวจยชมชนใชเวลาคอนขางนานเปนพเศษ เพราะไดเรยนรถงวธการปฏบตจรงไปดวย แตในแปลงตอไปสารวจไดรวดเรวมากขนเพราะมความเขาใจขนตอนการวดชดเจนขน

ทมวจยชมชนทาการเดนสารวจทกๆ แปลง แตละแปลงหางกน 50 เมตร เดนจากชายฝงจนสนสดอกฝงตรงกนขาม รวมแปลงสารวจทวดไดทงหมด 10 แปลง

เมอสารวจครบจานวนแปลงทกาหนด ทมวจยชมชนไดทบทวนขอมลทบนทกปรมาตรไมอกครงวาขาดตกบกพรองประเดนใดบาง สรปวาจดบนทกไดอยางชดเจน และนาขอมลดบใหแกผวจย เพอนาไปคานวณ เมอผวจยคานวณเสรจจะเขามารวมแลกเปลยนและสอนวธการคานวณใหกบทมวจยอกครง

จากนนรวมกนคดกจกรรมครงตอไป คอ เรยนรถงวธการคานวณ และการเตรยมการสารวจแบบสอบถามในการใชประโยชนจากปาชายเลนในดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและการจบสตวนาบรเวณปาชายเลน

152

4.2.5 ผลการมสวนรวมในการสรางเครองมอในการวจย

ผวจยไดอบรมแลกเปลยนเรยนรวธการสรางแบบสอบถาม คอ แบบสอบถามทรวมกนสรางขนมา เพอเกบขอมลนนมาวจยและหาแนวทางในการแกปญหาและพฒนาชมชน หลงจากนนไดรวมแลกเปลยนเรยนรวธการสรางแบบสอบถาม คอ ขนแรกรวมกนกาหนดขอมลทตองการ ขนทสองสรางขอคาถามใหตอบขอมลทเราตองการ ขนทสามจดรปแบบสอบถามวาจะถามลกษณะปลายเปด หรอปลายปด ขนทสเมอไดรางแบบสอบถามแลวใหทดลองใชแบบสอบถาม

ทมวจยชมชนรวมกนคดและปรบปรงแบบสอบถาม ซงแบบสอบถามประกอบดวย ขอมลทวไปของผใชประโยชนจากปาชายเลน ขอมลการใชประโยชนดานประมง ขอมลการใชประโยชนดานปาไม และความคดเหนทวไปเกยวกบปาชายเลน

ทมวจยชมชนไดตงใจฟงและรวมกน ออกแบบสอบถาม ทดลองแบบสอบถาม ทาใหทมวจยเขาใจการสรางแบบสอบถามวาควรถามลกษณะอยางไร จงไดขอมลทตองการ

4.2.6 ผลการมสวนรวมในการเกบขอมล

ผวจยรวมกบทมวจยชมชนแลกเปลยนเรยนรในประเดนการเลอกเครองมอ ในการเกบแบบสอบถาม การเลอกกลมประชากรและกลมตวอยาง การสมตวอยาง และการทาความเขาใจในแบบสอบถาม ผลการมสวนรวมในการเกบแบบสอบถาม ทมวจยชมชนไดเขาใจหลกการของการเกบแบบสอบถาม และรบฟงการเรยนรอยางตงใจ และจากการสอบถาม ทมวจยตอบวาเขาใจหล กการ รวมทงสามารถนาหลกการเกบแบบสอบถามนไปใชกบงานวจยทเกดขนกบชมชนภายในอนาคตได

ในขนตอนการเกบแบบสอบถาม เนองดวยทมวจยชมชนมภาระหนาท ทมวจยชมชนจงมอบหมายใหผวจยเกบแบบสอบถามและทมวจยชมชนใหคาปรกษาและแนะนาครวเรอนทงหมดในชมชน

4.2.7 ผลการมสวนรวมวเคราะหขอมล

ผวจยไดทบทวนกจกรรมทผานมา และทมวจยชมชนกบผวจยรวมกนแลกเปลยนเรยนรเพอการมสวนรวมในการวเคราะหขอมล ผวจยไดแนะนาวธการวเคราะหขอมลใหกบทมวจย ทมวจยไดเขาใจวธการวเคราะหขอมล สงเกตไดจากทมวจยตงใจเรยนรและสอบถามวธการคดคานวณวาไดมาอยางไร และผลการวจยจากการวเคราะหมลคาการใชประโยชนจากปาชายเลนไดยกตวอยางการจบสตวนา ในการวเคราะหใหกบทมวจยไดเรยนร ผลสรปไดวา ทมวจยใหความสนใจเปนอยางมากในมลคาของการใชประโยชนจากปาชายเลน ทมวจยกลาววาไมเคยรมากอนวาปาชายเลนใหมลคาอยางมากมายถงเพยงน เพราะทมวจยไปออกจบสตวนาเปนประจา แตไมไดคดวาเมอนาผลการจบสตวนามาวเคราะหจะมมลคาไดมากขนาดน

153

4.2.8 ผลการมสวนรวมวางแผนการน าผลการวจยไปใชประโยชน ผวจยไดสรปผลการวจยรวมกบทมวจยชมชนและรวมกนวางแผนผลการวจยนาไปใช

ประโยชน ดงน ผลการวจยสามารถใชเปนขอมลสาหรบชาวบานในชมชนและคนสนใจทวไปเพอศกษาเรยนรขอมลของชมชนโคกพยอม เชน ขอมลประวตของชมชน ขอมลการใชประโยชนจากปาชายเลน เปนตน ผลการวจยสามารถใชในการจดการวางแผนการใชประโยชนจากปาชายเลน เชน เมอทราบปรมาณความหนาแนนของไม สามารถคานวณการตดไมทนามาใชประโยชนในครวเรอนโดยการตดไมไมสงผลกระทบตอปาชายเลน เปนตน ผลการวจยชวยในการวางแผนการจ ดการเรองรายไดจากปาชายเลนคาใชจายในครวเรอน ซงผลการวจยสามารถคานวณรายไดใหกบครวเรอนวาแตละปไดประโยชนจากปาชายเลนจานวนเทาใด และทมวจยชมชนไดเปนตวอยางใหกบเยาวชนรนหลงในการดแลรกษาปาชายเลนใหลกหลานและสรางจตสานกใหกบเยาวชนได นอกจากนยงเปนการสบทอดงานดานอนรกษปาชายเลนของชมชนใหมความตอเนองดวยการวจย และขอมลจากการวจยนาไปใชวเคราะหตนทนผลประโยชนจากโครงการทเกดขนในพนทได

ผลจากการสรางกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวมในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรปาชายเลนทองถนของชมชนในครงน ไดแสดงใหเหนวา ชมชนสามารถทจะเรยนรในเรองการทาวจยไดและสามารถลงมอปฏบตการวจยจนสาเรจลลวงได และผลจากการวจยโดยชมชนเองไดทาใหทมวจยชมชนโคกพยอมทราบถงศกยภาพของทรพยากรปาชายเลนในชมชนวามปรมาณไมและมลคาของไมในปาชายเลน ทมวจยชมชนสามารถนาหลกการการเกบขอมลไปใชในการทางานวจยในอนาคต ชมชนเหนศกยภาพของปาชายเลนวามผลประโยชนเปนอยางมากตอชมชน ทาใหชมชนรกและหวงแหนปาชายเลนของตนเอง ซงจะนาไปสการจดการโดยชมชนเพอใหประโยชนสงสด นอกจากนทมวจยตองการจะใหผลการวจยดานมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนเปนขอมลในการวเคราะหตนทนผลประโยชนกบโครงการตางๆ ทอาจเกดผลกระทบตอปาชายเลนของชมชนโคกพยอม

ในบทท 4 ผลการวจยน ผวจยไดนาเสนอผลการวจย 2 สวน คอ (1) มลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน ไดแก เรองการประเมนมลคาปรมาณไม มลคาการเกบผลผลตของปาชายเลนและมลคาผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลน ซงพบวา ปาชายเลนชมชนโคกพยอม มมลคาสทธของปรมาณไมเทากบ 176,664,271.60 บาท เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 141,331.42 บาทตอไร และมลคาผลประโยชนสทธการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตจากการประมงในบรเวณปาชายเลนเทากบ 2,838,354.19 บาทตอป หรอมมลคาเทากบ 2,270.68 บาทตอไรตอป หรอมมลคาเทากบ 21,502.68 บาทตอครวเรอน มลคาการทองเทยวและทศนศกษาเฉลยเทากบ 342,752.75 บาทตอป มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดเทากบ 14,902.43 บาทตอไร หรอมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดทงหมดของปาชายเลนเทากบ 18,628,037.50 บาท และมลคาการเพาะเลยงสตวนาเทากบ 5,265.07 บาทตอไร หรอมลคาการเพาะเลยงสตวนาทงหมดของปาชายเลนเทากบ 6,581,348.78 บาท (2) การพฒนากระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของทมวจยชมชนโคกพยอมในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน ทาใหทมวจยไดประโยชนตางๆ เชน ทาใหทมวจยไดเขาการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมและแนวคดการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน ทาให

154

ชมชนมองทรพยากรอยางรอบดานทงประโยชนทางตรงและทางออม รวมทงคณคาทไมใชประโยชน และชมชนสามารถทางานวจยไดดวยตนเอง เปนตน

ในบทถดไปผวจยไดอภปรายผลการวจยในแตละประเดนของผลการวจย รวมทงขอเสนอแนะทไดจากการวจย เพอเปนประโยชนในงานวจยตอไป

155

156

บทท 5

สรป อภปรายผลการวจยและขอเสนอแนะ

158

จากผลการศกษาทไดน าเสนอไปในบทท 4 ในบทนผวจยจะสรปผลการวจยทงหมด กอนจะอภปรายผลการศกษา ซงน าไปสขอเสนอแนะในทายสด โดยผวจยไดแบงเนอหาของบทนไวโดยมรายละเอยดดงน

5.1 สรปผลการวจย 5.2 การอภปรายผลการวจย 5.2.1 มลคาปรมาณไม 5.2.2 มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน 5.2.3 มลคาการทองเทยวและทศนศกษา 5.2.4 มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด 5.2.5 มลคาการเพาะพนธสตวน า 5.2.6 การพฒนากระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของทมวจยชมชนโคกพยอมในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน 5.3 ขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการวจย

ปาชายเลนชมชนโคกพยอมมคณคาเปนประโยชนตอชมชนและเปนปาชายเลนทท าหนาทของระบบนเวศเปนอยางด คอ มคณคาตอการด ารงชวตของชาวบานในเรองของอาหาร ยารกษาโรค พกผอนหยอนใจ การเรยนรคณคาในปาชายเลนของชมชนและบคคลภายนอกชมชน และทส าคญปาชายเลนไดสรางความสามคคของคนในชมชนในการรวมกนดแลรกษาปาชายเลนของชมชนเอง และเพอใหเหนคณคาของปาชายเลนและชมชนตองการเรยนรการประเมนคณคาของปาชายเลน ผวจยไดรวมกบทมวจยชมชนรวมกนประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนชมชนโคกพยอม โดยมวตถประสงค ดงน (1) เพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนในชมชนโคกพยอมโดยการมสวนรวมของชมชน (2) เพอสงเสรมศกยภาพการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของชมชนโคกพยอม จากการศกษาวจยทงหมด (แสดงดงภาพประกอบท 5-1) สามารถสรปผลไดดงน

159

ภาพประกอบท 5-1 สรปกระบวนการและผลการวจย

137

กระบวน การ

เรยนร

วตถประสงคขอ 2. เพอสงเสรมศกยภาพการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของชมชน

โคกพยอม

1) การมสวนรวมในการศกษาขอมลพนฐานของชมชน

2) การมสวนรวมในการสรางทมวจยชมชน ก าหนดโจทยวจย และสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

3) การมสวนรวมในการแลกเปลยนขอมลทางดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร

4) การมสวนรวมในการส ารวจปรมาณไมในปาชายเลน

5) การมสวนรวมในการสรางเครองมอในการวจย

6) การมสวนรวมในการเกบขอมล

7) การมสวนรวมในการวเคราะหขอมล

8) การมสวนรวมวางแผนการน าผลการวจยไปใชประโยชน

วตถประสงคขอ 1. เพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนในชมชนโคกพยอมโดยการมสวนรวมของชมชน

มลคาปรมาณไม ราคาตลาด มลคาสทธของปรมาณไมเทากบ176,664,271.60 บาท

มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

มลคาสทธของผลผลตจากปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลนเทากบ 2,838,354.19 บาทตอป

ราคาตลาด

มลคาการทองเทยวและทศนศกษา คาใชจายในการเดนทาง

มลคาเฉลยเทากบ 342,752.75 บาทตอป

มลคาการเพาะพนธสตวน า ตนทนการเพาะพนธ

มลคาเทากบ 6,581,348.78 บาทตอป

มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด

ราคาซอขายคารบอน

มลคาเทากบ 18,628,037.50 บาท หรอ 14,902.43 บาทตอไรตอป

160

วตถประสงคขอ 1. เพอประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนในชมชนโคกพยอมโดยการมสวนรวมของชมชน

มลคาของปรมาณไม มผลการศกษาสรปไดดงน

ปรมาณตนไมทงหมดในปาชายเลนชมชนโคกพยอมมจ านวนทงหมด 8,438,500 ตน หรอมความหนาแนนเฉลย 6,750.80 ตน/ไร (แสดงดงภาพประกอบท 5-2 และภาพประกอบท 5-3)

มลคาไมใหญ ชนดไมใหญมจ านวนตนของไมใหญทงหมดเทากบ 1,276,000 ตน หรอมความหนาแนนเฉลยเทากบ 1,020.80 ตนตอไร คดเปนปรมาตรทงหมดของไมใหญเทากบ 29,475.04 ลกบาศกเมตร หรอมปรมาตรเฉลยเทากบ 23.5803 ลกบาศกเมตรตอไร คดเปนมลคาของไมใหญดวยราคาตลาดทองถนเทากบ 93,030,000 บาท เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 74,424 บาทตอไรและคดเปนมลคาของไมใหญดวยราคาตลาดเปรยบเทยบจากการผลตถานไม เทากบ 30,470,809.56 บาท เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 24,376.65 บาทตอไร

มลคาไมหนม ไมหนมพบจ านวนตนทงปาเทากบ 2,887,500 ตน หรอความหนาแนนเฉลย 2,310 ตนตอไร มลคาไมหนมค านวณดวยราคาตลาดทองถนเทากบ 70,512,875 บาท เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 56,410.30 บาทตอไร

มลคากลาไม กลาไมพบจ านวนตนทงปาเทากบ 4,400,000 ตน หรอความหนาแนนเฉลย 3,520 ตนตอไร มลคาทงหมดของกลาไมในปาชายเลนชมชนโคกพยอมค านวณดวยราคาทองถนเทากบ 13,200,000 บาท เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 10,560 บาทตอไร

ตนทนทงหมดในการตดน าไมมาใชประโยชนเทากบ 89,150.42 บาทตอป เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 71.32 บาทตอไรตอป

สรปมลคาสทธของปรมาณไมทงหมดในปาชายเลนชมชนโคกพยอม มลคาสทธค านวณดวยราคาตลาดทองถนเทากบ 176,653,724.58 บาท เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 141,322.98 บาทตอไร (แสดงดงภาพประกอบท 5-4) และมลคาสทธค านวณดวยราคาตลาดเปรยบเทยบจากการผลตถานไมของไมใหญและราคาตลาดทองถนของไมหนมและกลาไมเทากบ 114,094,534.14 บาท เมอคดตามสดสวนของพนทปาชายเลนจะไดเทากบ 91,275.63 บาทตอไร

161

ภาพประกอบท 5-2 ปรมาณของตนไมทงหมด

ภาพประกอบท 5-3 ความหนาแนนของตนไมทงหมด

ภาพประกอบท 5-4 สรปมลคาปรมาณไมทงหมดจากราคาตลาดทองถน

93,030,000

70,512,875

13,200,000 78,603.40

176,664,271.60

0 20,000,000 40,000,000 60,000,000 80,000,000

100,000,000 120,000,000 140,000,000 160,000,000 180,000,000 200,000,000

มลคา (บาท)

ไมใหญ

ไมหนม

กลาไม

ตนทน

มลคาสทธ

1,276,000

2,887,500

4,400,000

8,438,500.00

0

2,000,000

4,000,000

6,000,000

8,000,000

10,000,000

ปรมาณตนไม (ตน)

ปรมาณไมใหญ

ปรมาณไมหนม

ปรมาณกลาไม

ปรมาณตนไมทงหมด

1,020.80

2,310.00

3,520.00

6,750.80

0.00

1,000.00

2,000.00

3,000.00

4,000.00

5,000.00

6,000.00

7,000.00

8,000.00

ความหนาแนน (ตนตอไร)

ความหนาแนนไมใหญ

ความหนาแนนไมหนม

ความหนาแนนกลาไม

ความหนาแนนทงหมด

162

มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน สรปไดดงน

มลคาผลผลตของปาชายเลนเทากบ 469,498.75 บาทตอป หรอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 3,556.81 บาทตอครวเรอน

มลคาผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลนเทากบ 4,822,290.29 บาทตอป หรอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 36,532.50 บาทตอปตอครวเรอน

ตนทนรวมทงหมดของการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลนเทากบ 2,453,434.85 บาทตอป หรอเฉลยตนทนตอครวเรอนเทากบ 18,586.63 บาทตอครวเรอนตอป

สรปมลคาสทธทงหมดของการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลนเทากบ 2,838,354.19 บาทตอป หรอมมลคาเทากบ 2,270.68 บาทตอไรตอป หรอมมลคาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 21,502.68 บาทตอครวเรอนตอป (ดงภาพประกอบท 5-5)

ภาพประกอบท 5-5 สรปมลคาสทธทงหมดของการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

469,498.75

4,822,290.29

2,453,434.85 2,838,354.19

0.00

1,000,000.00

2,000,000.00

3,000,000.00

4,000,000.00

5,000,000.00

6,000,000.00

มลคา (บาท)

ผลผลตของปาชายเลน

ผลผลตจากการประมง

ตนทนทงหมด

มลคาสทธ

163

มลคาการทองเทยวและทศนศกษา

มลคาการทองเทยวและทศนศกษาของป 2550-2552 ผลการประเมนมลคาของป 2550 เทากบ 161,461.30 บาทตอป ป 2551 เทากบ 263,671.24 บาทตอป ป 2552 เทากบ 603,125.72 บาทตอป และมลคาเฉลยเทากบ 342,752.75 บาทตอป

มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด

มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของปาชายเลนโคกพยอมเทากบ 14,902.43 บาทตอไร หรอเทากบ 1,027.76 บาทตอไรตอป และพนทปาชายเลนชมชนโคกพยอมมทงหมด 1,250 ไร เพราะฉะนนปาชายเลนโคกพยอมมมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด เทากบ 18,628,037.50 บาท

มลคาการเพาะพนธสตวน า

มลคาการเพาะพนธสตวน าของปาชายเลน โดยประเมนตนทนการเพาะเลยงสตวน า ไดแก ปทะเล ปลาเกา กงกลาด า กงขาว และปลากะพงขาว ผลการศกษามลคาเทากบ 5,265.07 บาทตอไรตอป หรอมลคาการเพาะเลยงสตวน าทงหมดของปาชายเลนทท าการประเมนมลคาเทากบ 6,581,348.78 บาทตอป

วตถประสงคขอ 2. เพอสงเสรมศกยภาพการเรยนรในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของชมชน

ผลการวจย สรปไดดงน

ในสวนของการมสวนรวมในการสรางทมวจยชมชน ก าหนดโจทยวจยและสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม พบวาทมวจยมความเขาใจประเดนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม โดยทกคนรวมใจ รวมคด รวมปฏบตและรวมรบผลประโยชนรวมกนในงานวจย และสดทายทมวจยชมชนไดกลาวความยนดท างานวจยในครงน

การรวมกนแลกเปลยนเรยนรขอมลการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร ทมวจยเกดความเขาใจในประเดนมลคาทางเศรษฐศาสตรมากขน โดยสามารถบอกถงความส าคญในการประเมนมลคา วธการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรในเรองราคาตลาดไดเปนอยางด และเขาใจวธการราคาตวแทนกวางมากขน และในเรองราคาตลาดสมมตทมวจยเขาใจวาตองสอบถามถงความเตมใจทจะจายโดยสมมตเหตการณ และจ าแนกมลคาดานตางๆ ทางเศรษฐศาสตรไดอยางถกตอง

การมสวนรวมในการส ารวจปรมาณไมในปาชายเลน โดยทมวจยเขาใจวตถประสงคของการส ารวจปาชายเลนวา “เมอประเมนมลคาแลวนน มลคาทไดเปนมลคาทเปนประโยชนกบชาวบานวา ถาไมมปาชายเลนแลวจะเสยมลคาเทาใด เพอปองกนชาวบานวามมลคามากแลวจะเขากนไปตดไมกนมากขน เพราะวามมลคามากในประเดนตองชใหชดเจนวา ประเมนมลคาเพอน าขอมลมาจดการบรหารปาชายเลนใหเกดประโยชนอยางยงยนตอไปในอนาคตได” (นพนธ เตมแกว, 24 เมษายน 2552) เขาใจวธการส ารวจปาชายเลน รจกอปกรณในการส ารวจปาชายเลน วธการส ารวจ

164

และการจดบนทกขอมล รวมกนวางแผนก าหนดจดส ารวจปาชายเลน และรวมกนส ารวจปาชายเลน โดยรจกวธการวางแปลง การนบตนไมใหญและวดเสนรอบวง วดแปลงไมหนมขนาด 4x4 เมตร และวดแปลงกลาไมขนาด 1x1 เมตร การจดบนทก ทบทวนขอมลทบนทก เปนตน

การมสวนรวมในการสรางเครองมอในการวจย ทมวจยไดเรยนรวธการสรางแบบสอบถาม รวมกนคดออกแบบขอค าถามและปรบปรงแบบสอบถาม และทดลองแบบสอบถาม

การมสวนรวมในการเกบขอมล ทมวจยไดเรยนรในประเดนการเลอกเครองมอในการเกบแบบสอบถาม การเลอกกลมประชากรและกลมตวอยาง การสมตวอยาง และการท าความเข าใจในแบบสอบถาม ทมวจยชมชนเขาใจหลกการของการเกบขอมลดวยแบบสอบถาม รวมทงสามารถน าหลกการเกบแบบสอบถามนไปใชกบงานวจยทเกดขนกบชมชนภายในอนาคตได

การมสวนรวมวเคราะหขอมล ทมวจยไดเรยนรการวเคราะหขอมล ผลสรปไดวา ทมวจยใหความสนใจเปนอยางมากในมลคาของการใชประโยชนจากปาชายเลน ทมวจยกลาววาไมเคยรมากอนวาปาชายเลนใหมลคาอยางมากมายถงเพยงน เพราะทมวจยไปออกจบสตวน าเปนประจ า แตไมไดคดวาเมอน าผลการจบสตวน ามาวเคราะหจะมมลคาไดมากขนาดน

การมสวนรวมวางแผนการน าผลการวจยไปใชประโยชน ผวจยไดสรปผลการวจยรวมกบทมวจยชมชนและรวมกนวางแผนผลการวจยน าไปใชประโยชน ดงน ผลการวจยสามารถใชเปนขอมลส าหรบชาวบานในชมชนและคนสนใจทวไปเพอศกษาเรยนรขอมลของชมชนโคกพยอม เชน ขอมลประวตของชมชน ขอมลการใชประโยชนจากปาชายเลน เปนตน ผลการวจยสามารถใชในการจดการวางแผนการใชประโยชนจากปาชายเลน เชน เมอทราบปรมาณความหนาแนนของไม สามารถค านวณการตดไมทน ามาใชประโยชนในครวเรอนโดยการตดไมไมสงผลกระทบตอปาชายเลน เปนตน ผลการวจยชวยในการวางแผนการจดการเรองรายไดจากปาชายเลนคาใชจายในครวเรอน ซงผลการวจยสามารถค านวณรายไดใหกบครวเรอนวาแตละปไดประโยชนจากปาชายเลนจ านวนเทาใด และทมวจยชมชนจะไดเปนตวอยางใหกบเยาวชนรนหลงในการดแลรกษาปาชายเลนใหลกหลานและสรางจตส านกใหกบเยาวชนได นอกจากน เปนการสบทอดงานดานอนรกษปาชายเลนของชมชนใหมความตอเนองดวยการวจย และขอมลจากการวจยน าไปใชวเคราะหตนทนผลประโยชนจากโครงการทเกดขนในพนทได

5.2 การอภปรายผลการวจย

5.2.1 มลคาปรมาณไม มลคาปรมาณไมไดจากการส ารวจปรมาณไม ซงการวางแปลงตวอยางเพอส ารวจปรมาณไม

ใหญ ไมหนม และกลาไมในปาชายเลนไดจากการส ารวจของทมวจยชมชน โดยการสมแปลงตวอยางตามหลกวชาการปาไม วางแปลงตวอยางขนาด 10 x 10 เมตร วดไมใหญ ขนาด 4x4 เมตร วดไมหนม และขนาด 1x1 เมตรวดกลาไม ซงเปนลกษณะการวางแปลงเชนเดยวกนกบงานวจยของโครงการประเมนมลคาและการพงพงทรพยากรปาชายเลน (ศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2550) แตแตกตางกนในจ านวนแปลงตวอยาง คอ งานวจยชมชนโคก

165

พยอมใชการวางลกษณะแปลง 10x10 หางกนทกๆ 50 เมตร และงานวจยของโครงการประเมนมลคาและการพงพงทรพยากรปาชายเลนวางแปลงขนาด 100 x 100 เมตร แลวแบงแปลงยอย 10 x10 เมตร ซงงานวจยครงนมความละเอยดนอยกวางานวจยโครงการประเมนมลคาและการพงพงทรพยากรปาชายเลน เนองดวยงานวจยชมชนโคกพยอมมเวลาจ ากดในการวจย แตผลการส ารวจมความนาเชอถอตามหลกวชาการปาไม และไดฝกวธการวางแปลงตวอยางใหกบทมวจยชมชนเพอในอนาคตทมวจยจะสามารถส ารวจปาชายเลนไดดวยตนเองได

มลคาทค านวณไดจากการส ารวจปาชายเลนชมชนโคกพยอมพบวา มลคาปรมาณไมค านวณจากราคาตลาดทองถนเทากบ 141,331.42 บาทตอไร ซงงานวจยของโครงการประเมนมลคาและการพงพงทรพยากรปาชายเลน (ศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2550) ไดประเมนมลคาปรมาณไมในปาชายเลนบรเวณจงหวดชมพร และจงหวดระนอง ผลการประเมนมลคาปรมาณไมในจงหวดชมพรม 3 พนท โดยแยกระดบความสมบรณมาก ความสมบรณปานกลาง และความสมบรณนอย ซงไดมลคาปรมาณไมเทากบ 94,013.96 58,543.76 และ 36,767.00 บาท/ไร ตามล าดบ และจงหวดระนองม 3 พนท โดยแยกระดบความสมบรณมาก ความสมบรณปานกลาง และความสมบรณนอย ซงไดมลคาปรมาณไมเทากบ 69,511.95 47,492.25 และ 18,061.71 บาท/ไร จะเหนไดวาเมอเปรยบเทยบมลคาของปาชายเลนชมชนโคกพยอม (141,331.42 บาทตอไร) จะมมลคาปรมาณไมแตกตางกน (แสดงดงตารางท 5-1) คอ ปาชายเลนชมชนโคกพยอมมมลคาปรมาณไมมากกวางานวจยทจงหวดชมพรและจงหวด เนองจากในการค านวณมลคาของปรมาณไมใชราคาตลาดทตางกน ปาชายเลนชมชนโคกพยอมใชราคาซอขายตอตนในทองถนในการค านวณไมใหญ ไมหนมและกลาไม แตงานวจยปาชายเลนจงหวดชมพรและจงหวดระนองในการค านวณใชราคาตลาดทแตกตางกน คอ ไมใหญใชการเปรยบเทยบกบการผลตถานจากเนอไม ดงน ไมในกลมโกงกางกโลกรมละ 9 บาท และนอกกลมไมโกงกางกโลกรมละ 5 บาท ในสวนของการค านวณไมหนม กลาไม ใชราคาตอตนเชนเดยวกนกบงานวจยชมชนโคกพยอม แตแตกตางกนทราคาในการค านวณ คอ งานวจยจงหวดชมพรและระนองใชราคาเฉลยของไมหนมตนละ 10 บาท และราคาเฉลยของกลาไมตนละ 1.93 บาท ซงต ากวาราคาตลาดทองถนของโคกพยอม

นอกจากนความหนาแนนของปรมาณไมทแตกตางกนท าใหมลคาแตกตางกน เนองจากความหนาแนนของปรมาณไมใชในการหาจ านวนตนไมทงปา และในการค านวณมลคานนตองน าราคาตลาดคณกบจ านวนตนไมทงปา จงไดมลคาปรมาณไม ซงงานวจยชมชนโคกพยอมมความหนาแนนเฉลยเทากบ 6,750.80 ตน/ไร ในสวนงานวจยของโครงการประเมนมลคาและการพงพงทรพยากรปาชายเลนจงหวดชมพร (ศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2550) มความหนาแนนดงน (1) ระดบความสมบรณมากมความหนาแนนเทากบ 1,239 ตนตอเฮกแตร (1 เฮกตาร เทากบ 6.25 ไร ดงนนเทากบ 198.24 ตนตอไร) (2) ระดบความสมบรณปานกลางมความหนาแนนเทากบ 3,119 ตนตอเฮกแตร (499.04 ตนตอไร) (3) ระดบความสมบรณนอยมความหนาแนนเทากบ 2,309 ตนตอเฮกแตร (369.44 ตนตอไร) ในสวนจงหวดระนองมความหนาแนนดงน (1) ระดบความสมบรณมากมความหนาแนนเทากบ 1,744 ตนตอเฮกแตร (279.04 ตนตอไร) (2) ระดบความสมบรณปานกลางมความหนาแนนเทากบ 1,243 ตนตอเฮกแตร (198.88 ตนตอไร)

166

(3) ระดบความสมบรณนอยมความหนาแนนเทากบ 1,895 ตนตอเฮกแตร (303.20 ตนตอไร) ซงความหนาแนนดงกลาวต ากวาของปาชายเลนโคกพยอม

งานวจยทงสองน จะเหนไดวาความหนาแนนปาชายเลนชมชนโคกพยอมมจ านวนความหนาแนนมากกวาหลายจ านวนตนไมมาก ทงนเปนเพราะปาชายเลนชมชนโคกพยอมเปนปาทก าลงฟนฟ ชาวบานในชมชนมกจกรรมปลกปาอยตลอดเวลา ท าใหพบความหนาแนนของจ านวนตนไมมากกวาพนทอน จงท าใหเหนวาความหนาแนนมากกวาในพนทปาชายเลนจงหวดชมพรและจงหวดระนอง เมอน ามาค านวณมลคาจ านวนตนทงหมดคณดวยราคาตลาดทองถนท าใหมลคาสงกวาดวย

ทงนจากการสอบถามพดคยกบชาวบานและทมวจยชมชนพบวา ปาชายเลนชมชนโคกพยอมยงมพนธไมชนดอนๆ ทส ารวจยงไมครอบคลม ไดแก ถวขาว และโกงกางใบใหญ แตมชาวบานน ามาใชประโยชน คอ ชาวบานน าไมถวขาวมาซอมแซมบานและน าไมโกงกางใบใหญมาเผาถาน ดงนน มลคาปรมาณไมทงหมดในปาชายเลนชมชนโคกพยอมยงมมลคานอยกวาความเปนจรง เพราะปาชายเลนยงมมลคาของปรมาณไมทยงไมไดเกบขอมลเพอน ามาประเมนมลคาปรมาณไมทงหมด

5.2.2 มลคาการใชประโยชนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน

มลคาผลประโยชนสทธดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและดานผลผลตการประมงในบรเวณปาชายเลน ไดจากการเกบขอมลจากแบบสอบถาม และค านวณมลคาดวยวธราคาตลาด ซงวธการเกบขอมลดวยแบบสอบถามและการค านวณใชวธราคาตลาดเปนวธทนยมใชกนทวไป เชน งานวจยของ ศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2550) ซงศกษาพนทปาชายเลนจงหวดชมพรและจงหวดระนอง สภทรา โพธสงห (2550) ซงศกษาปาชายเลนดอนสก จงหวดสราษฎรธาน และผกาทพย แกวอภชย (2544) ซงศกษาปาชายเลน อ าเภอยะหรง ในอาวปตตาน

167

ตารางท 5-1 เปรยบเทยบงานวจยในดานความหนาแนนของไม วธการค านวณมลคา ราคาทใชในการค านวณ และมลคาเฉลยตอไร

การใชประโยชนดานผลผลตของปาชายเลนชมชนโคกพยอมมทงหมด 43 ชนด โดยประโยชนดานการเกบผลผลตจากปาชายเลนม 17 ชนด (ฝกโกงกางใบเลกมมลคามากทสด) และประโยชนดานผลผลตการประมงในการจบสตวน าม 26 ชนด (ปด ามมลคามากทสด) ซงงานวจยศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2550) ไดใชประโยชนจากปาสวนใหญในดานการตดไมมาใชประโยชนในครวเรอน และการจบสตวน าเปนจ าพวกปมากทสด แตชนดการใชประโยชนนอยกวาชมชนโคกพยอม งานวจยของผกาทพย แกวอภชย ไดใชประโยชนจากปาสวนใหญน าการใชไมเปนเชอเพลงหรอถาน และการจบสตวน าโดยสวนใหญจบปลามากทสด ซงชนดการใชประโยชนนอยกวาชมชนโคกพยอมเชนกน และงานวจยของ สภทรา โพธสงห (2550) ซงศกษา

งานวจย ความหนาแนนของไม (ตนตอไร)

วธการค านวณมลคา

ราคาทใชในการค านวณ (บาท)

มลคาเฉลยตอไร

(บาทตอไร) ชมชนโคกพยอม จงหวดสตล

6,750.80 ราคาตลาด : ไมใหญ ราคาตลาด : ไมหนม ราคาตลาด : กลาไม

5 ถง 1,000 (บาทตอตน) 3 ถง 50 (บาทตอตน)

3 (บาทตอตน)

141,322.98

ชมชนโคกพยอม จงหวดสตล

6,750.80 ราคาถาน : ไมใหญ ราคาตลาด : ไมหนม ราคาตลาด : กลาไม

5 ถง 9 (บาทตอกโลกรม) 3 ถง 50 (บาทตอตน)

3 (บาทตอตน)

91,275.63

จงหวดชมพร - สมบรณมาก

198.24 ราคาถาน : ไมใหญ ราคาตลาด : ไมหนม ราคาตลาด : กลาไม

5 ถง 9 (บาทตอกโลกรม) 10 (บาทตอตน)

1.93 (บาทตอตน)

94,013.96

จงหวดชมพร - สมบรณปานกลาง

499.04 ราคาถาน : ไมใหญ ราคาตลาด : ไมหนม ราคาตลาด : กลาไม

5 ถง 9 (บาทตอกโลกรม) 10 (บาทตอตน)

1.93 (บาทตอตน)

58,543.76

จงหวดชมพร - สมบรณนอย

369.44 ราคาถาน : ไมใหญ ราคาตลาด : ไมหนม ราคาตลาด : กลาไม

5 ถง 9 (บาทตอกโลกรม) 10 (บาทตอตน)

1.93 (บาทตอตน)

36,767.00

จงหวดระนอง - สมบรณมาก

279.04 ราคาถาน : ไมใหญ ราคาตลาด : ไมหนม ราคาตลาด : กลาไม

5 ถง 9 (บาทตอกโลกรม) 10 (บาทตอตน)

1.93 (บาทตอตน)

69,511.95

จงหวดระนอง - สมบรณปานกลาง

198.88 ราคาถาน : ไมใหญ ราคาตลาด : ไมหนม ราคาตลาด : กลาไม

5 ถง 9 (บาทตอกโลกรม) 10 (บาทตอตน)

1.93 (บาทตอตน)

47,492.25

จงหวดระนอง - สมบรณนอย

303.20 ราคาถาน : ไมใหญ ราคาตลาด : ไมหนม ราคาตลาด : กลาไม

5 ถง 9 (บาทตอกโลกรม) 10 (บาทตอตน)

1.93 (บาทตอตน)

18,061.71

168

ปาชายเลนดอนสก จงหวดสราษฎรธาน พบวามการจบสตวน า 15 ชนด ซงนอยกวาโคกพยอม ในสวนการเกบผลผลตในปาชายเลนดอนสก เชน การน าไมในปาชายเลนมาใชประโยชนขอมลมนอย เนองจากปาชายเลนดอนสกเปนปาสงวนแหงชาต ซงหามไมใหเขาไปตดไมโดยเดดขาด แตเนองจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมเปนปาชมชน ชาวบานสามารถเขาไปใชประโยชนไดและตองปฏบตตามกฎระเบยบของชมชน การใชประโยชนจงมมากกวา ทงนถาปาชายเลนเปนของชมชนโดยชมชนจดการดวยตนเองท าใหคณคาของปาชายเลนมประโยชนตอชมชนเปนอยางมาก และปาชายเลนยงคงอยกบชมชนด ารงตามวถชวตของชมชนทอยพงพาอาศยปาชายเลน ซงสอดคลองกบงานวจยของ ธรพรรณ ใจมน (2542) พบวาองคกรทองถนหรอชมชนมศกยภาพในการจดการทรพยากรปา ดงนน ถาชมชนในบรเวณปาชายเลนสามารถพฒนาศกยภาพของชมชนได สามารถผลกดนปาชายเลนทมขอบงคบหามใชประโยชนเปนปาชายเลนชมชนทชมชนสามารถจดการดวยตนเองไดและเกดคณคาทงปาชายเลนและชมชนได

การค านวณมลคาการใชประโยชนจากปาชายเลนดานการเกบผลผลตของปาและผลผลตดานการประมงของงานวจยชมชนโคกพยอม ใชราคาตลาดทมการซอขายทวไปในชมชนแลวน ามาค านวณหามลคาผลประโยชน และท าการค านวณหาตนทนดานอปกรณในการเกบผลประโยชนจากปาชายเลน ตนทนดานเชอเพลง และตนทนดานแรงงาน จากนนน าผลประโยชนหกดวยตนทนจงไดมลคาสทธทงหมดของการใชประโยชนจากปาชายเลนดานการเกบผลผลตของปาและผลผลตดานก า ร ปร ะม ง ซ ง เ ป น ว ธ เ ช น เ ด ย ว ก บ ง า น ว จ ย ขอ ง ศ น ย ว จ ย ป า ไ ม ค ณ ะว น ศา ส ต ร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2550) สภทรา โพธสงห (2550) และผกาทพย แกวอภชย (2544)

ตนทนในการใชประโยชนจากปาชายเลนงานวจยชมชนโคกพยอม ไดจากการค านวณตนทนดานอปกรณ ตนทนดานแรงงาน และตนทนดานเชอเพลง ในสวนของตนทนดานอปกรณและตนทนดานเชอเพลงไดค านวณไมแยกชนดการใชประโยชน ในสวนของตนทนดานแรงงานไดค านวณแยกชนดการใชประโยชน ซงตนทนดานแรงงานจะสงกวาความเปนจรง เนองจากไดแยกชนดของการใชประโยชนในการค านวณ ซงจากการใชประโยชนของชาวบานไดใชตนทนแรงงาน 1 ครง เกบผลผลตจากปาชายเลนหลายชนด เชน การวางไซดกปด าในชวงเชา ระหวางรอเกบไซปในชวงเยน ชาวบานไดเกบหอยและสาหรายในปาชายเลนดวย ดงนน จงท าใหตนทนดานแรงงานสงกวาความเปนจรงเมอค านวณตนทนดานแรงงานแยกชนดการใชประโยชน

ในการค านวณมลคาใชราคาตลาดเฉลยทมการซอขายในชมชน เนองดวยในการค านวณไมไดแยกตามขนาดของสตวน า เชน ปลากะพงแดง ปด า เปนตน จงท าใหการค านวณไมไดคดแยกตามขนาด ซงท าใหมลคาสวนนแตกตางจาการซอขายทมแยกขนาดของสตวน า

มลคาสทธทงหมดของการใชประโยชนจากปาชายเลนดานการเกบผลผลตของปาและผลผลตดานการประมงของชมชนโคกพยอมเทากบ 2,838,354.19 บาทตอป หรอมมลคาเทากบ 2,270.68 บาทตอไรตอป หรอมมลคาเฉลยตอครวเรอนเทากบ 21,502.68 บาทตอครวเรอนตอป ซงมลคาเฉลยตอครวเรอนชมชนโคกพยอมมมลคานอยกวามลคาของงานวจยของ ศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2550) ทมมลคาสทธการใชประโยชนดานการเกบผลผลตและการจบสตวน าทงหมดของปาชายเลน เทากบ 7,437,647.71 บาทตอป หรอเฉลยครวเรอนละ 37,188.24 บาทตอครวเรอนตอป

169

มลคาสทธทงหมดของการใชประโยชนจากปาชายเลนดานการเกบผลผลตของปาและผลผลตดานการประมงรวมกนมมลคาเฉลยตอครวเรอนนอยกวาผลงานวจยของ สภ ทรา โพธสงห (2550) มลคาสทธในดานการจบสตวน าปาชายเลนดอนสก จงหวดสราษฎรธาน เทากบ 4,208,464 บาท/ป หรอเฉลยตอครวเรอนเทากบ 47,286 บาท/ครวเรอน/ป เมอค านวณเฉลยตอไรเทากบ 294.26 บาท/ไร/ป ซงค านวณมลคาการเกบผลผลตจากการประมงเพยงดานเดยว และจะเหนไดวาปาชายเลนดอนสก (การจบสตวน า 15 ชนด) มจ านวนชนดนอยกวาทปาชายเลนโคกพยอม (การจบสตวน าม 26 ชนด) แตมมลคามากกวา เนองดวยราคาตลาดทใชในการค านวณ ซงคดราคาตลาดเฉลยจากแบบสอบถามเชนเดยวกน แตอยตางพนทกนท าใหการตอบแบบสอบถามในเรองของราคาเฉลยแตกตางกน เชน รายไดจากปทะเลหรอปด า ราคาปทะเลทปาชายเลนดอนสกใชราคาเฉลยเทากบ 150 บาทตอกโลกรม ในสวนของปาชายเลนโคกพยอมใชราคาเฉลยเทากบ 91.64 บาทตอกโลกรม หรอ ราคาของกงขาวปาชายเลนดอนสกใชราคาเฉลยเทากบ 160 บาทตอกโลกรม และปาชายเลนโคกพยอมราคากงขาวเฉลยเทากบ 69.33 บาทตอกโลกรม เปนตน ทงนปรมาณการเกบจบสตวน าเฉลยตอปมความแตกตางกนดวย เชน ปาชายเลนดอนสกจบปลากะพงไดปรมาณเทากบ 1,707.52 กโลกรมตอป ในสวนของปาชายเลนโคกพยอมปรมาณการจบปลากะพงขาวและปลากะพงแดงรวมกนเทากบ 415.50 กโลกรมตอป เปนตน อกทงการคดตนทนแรงงานของงานวจยน สงกวาทควรจะเปน ดงนน จะเหนไดวาการใชประโยชนของปาชายเลนโคกพยอมจะมความหลากหลายชนดกวาปาชายเลนดอนสก แตปรมาณการใชประโยชนและราคาตลาดในการค านวณแตกตางกนจงท าใหมลคาแตกตางกน แตเมอท าการค านวณมลคาเฉลยตอไร ปาชายเลนโคกพยอมมมลคาสงกวา คอ ปาชายเลนโคกพยอมมลคาเทากบ 2,270.68 บาทตอไรตอป และสภทรา โพธสงห (2550) ปาชายเลนดอนสกเทากบ 294.26 บาท/ไร/ป ทงนเนองจากปาชายเลนดอนสก (14,302 ไร) มพนทปาชายเลนมากกวาปาชายเลนโคกพยอม (1,250 ไร) ท าใหเมอหาคาเฉลยตอไรปาชายเลนโคกพยอมมมลคามากกวา

มลคาปาชายเลน อ าเภอยะหรง ในอาวปตตาน จากงานวจยของ ผกาทพย แกวอภชย (2544) เนอทปาชายเลน 7,837 ไร ไดมลคาการใชประโยชนจากปาชายเลนดานปาไมเพอการยงชพ มมลคาผลประโยชนสทธเทากบ 546.69 บาทตอไรตอป และปาไมเพอการคาเชงพาณชย (การสมปทาน) มมลคาสทธเทากบ 1,013.62 บาทตอไรตอป และไดมลคาการใชประโยชนจากปาชายเลนดานการประมงเพอการยงชพมมลคาผลประโยชนสทธเทากบ 17,998.67 บาทตอไรตอป และการประมงแบบพงพานายทนมมลคาเทากบ 50,729.48 บาทตอไรตอป ซงมมลคาสงกวาปาชายเลนชมชนโคกพยอม เนองจากครวเรอนทเขาไปใชประโยชนมากกวา คอ ปาชายเลนโคกพยอมจ านวนเขาไปใชประโยชนจากปาชายเลน 132 ครวเรอน และปาชายเลนอ าเภอยะหรง ในอาวปตตาน ครวเรอนทเขาไปใชประโยชนดานปาไมเพอการยงชพ 1,940 ครวเรอน การประมงเพอการยงชพ 2,128 ครวเรอน และการประมงเพอการยงชพแบบพงพานายทน 981 ครวเรอน จ านวนครวเรอนทใชประโยชนมากกวาเมอน ามาค านวณผลประโยชนทงหมดจากครวเรอนทงหมดทใชประโยชนจากปาชายเลน จงท าใหมลคาปาชายเลนอ าเภอยะหรง ในอาวปตตาน สงกวาปาชายเลนโคกพยอม

170

ปาชายเลนชมชนโคกพยอมมประโยชนหลายดานตอชมชนโคกพยอม ทงเปนแหลงอาหารในการด ารงชวตและสรางรายไดเสรมใหกบชมชน จากการประเมนมลคาท าใหชมชนไดทราบมลคาของการใชประโยชนจากปาชายเลนและมความสนใจเขามามสวนรวมในการดแลรกษาปาชายเลน ซงสอดคลองกบงานวจยของ Kathy (2008) ไดศกษาปจจยทมอทธพลตอการมสวนรวมของชมชนในการฟนฟปาชายเลนโดยการประเมนมลคาปาชายเลน สงผลตอชมชนซงไดทราบวาปาชายเลนมมลคาสามารถสรางรายไดใหกบชมชน จงเปนแรงจงใจใหชมชนเขามามสวนรวมในการดแลรกษาปาชายเลนมากขน

5.2.3 มลคาการทองเทยวและทศนศกษา ชมชนโคกพยอมไดรบรางวลชมชนดเดนในการจดการทรพยากรปาชายเลน โดยการขอ

จดตงปาชายเลนเปนปาชมชน จงท าใหเปนทรจกของบคคลทวไป และมนกทองเทยวมาศกษาเรยนรการจดการปาชายเลน เรยนรวถชวตชมชน และพกผอนหยอนใจ ปาชายเลนชมชนโคกพยอมจงมนกทองเทยวไดมาทองเทยวเรอยมา ซงในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนไดประเมนมลคาของการทองเทยวและทศนศกษาจากความเตมใจทจะจายเพอการมาทองเทยวชมชนโคกพยอม โดยค านวณไดจากคาใชจายในการเดนทาง ผลการประเมนมลคาเฉลยเทากบ 342,752.75 บาทตอป และมมลคาการทองเทยวใกลเคยงกบ งานวจยของผกาทพย แกวอภชย (2544) ซงไดประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน อ าเภอยะหรง ในอาวปตตาน โดยค านวณมลคาจากคาใชจายในการเดนทางของนกทองเทยว มมลคาการทองเทยวของป 2542 เทากบ 382,520 บาท และการทองเทยวมลกษณะคลายกนคอ ปาชายเลนยะหรง ในอาวปตตาน เปนการทองเทยวเพอเรยนรศกษาธรรมชาต และพกผอนหยอนใจ แตตางกนทลกษณะของนกทองเทยว คอ ปาชายเลนโคกพยอม จงหวดสตล นกทองเทยวจะมาเปนหมคณะ แตปาชายเลนยะหรง จงหวดปตตาน นกทองเทยวจะโดยสารรถโดยรถประจ าทาง จงท าใหวธการค านวณมลคาตางกน โดยปาชายเลนโคกพยอมคดค านวณจากการเดนทางของรถตและรถบสโดยค านวณคาน ามนเชอเพลง และคาเชาเหมารถ ปาชายเลนยะหรงคดจากคารถโดยสารประจ าทาง เมอดจ านวนนกทองเทยวปาชายเลนยะหรงนกทองเทยวจะมากกวาปาชายเลนโคกพยอม โดยปาชายเลนยะหรงมจ านวนนกทองเทยวป 2542 เทากบ 20,374 คน แตปาชายเลนโคกพยอมมจ านวนนกทองเทยวเฉลย 753 คน หรอ 17 คณะนกทองเทยวตอป ซงตามหลกจ านวนนกทองเทยวมากกวามลคาจะตองมากกวา แตเมอดระยะทางและคาโดยสาร กรณของปาชายเลนยะหรง นกทองเทยวสวนใหญเปนนกทองเทยวในจงหวดปตตาน ซงท าใหระยะทางและคาโดยสารมมลคานอย แตปาชายเลนโคกพยอม มนกทองเทยวจากตางจงหวดและการเดนทางเปนหมคณะ ท าใหมคาเชาเหมารถเขามาค านวณดวย จงท าใหมลคาการทองเทยวใกลเคยงกนทงๆ ทจ านวนนกทองเทยวนอยกวา

เมอเปรยบเทยบกบงานวจยทปาชายเลนโคกพยอมมมลคาการทองเทยวนอยกวามาก ไดแก ณชชา วองวฒนานกล (2547) ศกษาการประเมนมลคาผลประโยชนทางนนทนาการบรเวณชายหาดแมร าพง จงหวดระยอง มมลคาในป 2546 เทากบ 217,187,950 บาท งานวจยของ จนตนา สมสวสด, จกรพนธ สขสวสด และจนตนา เอยมลออ (2549) ศกษาการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของพนทปาอนรกษในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวาเขาพระวหารมมลคาการทองเทยวเทากบ 72 ลานบาทตอป มลคาการทองเทยวเขาใหญ 43 ลานบาทตอป มลคาการ

171

ทองเทยวตาดโตน 25 ลานบาทตอป มลคาการทองเทยวภเรอ 16 ลานบาทตอป มลคาการทองเทยวภเวยง 12 ลานบาทตอป งานวจยของ วราภรณ งามสมสข (2549) ศกษาการประเมนมลคาการทองเทยวเชงเกษตร ณ สถานเกษตรหลวงอางขาง จงหวดเชยงใหม ผลการวจยมลคาการทองเทยวในป 2548 เทากบ 275.90 ลานบาท งานวจยของนวลศร เพชรรตน (2543) ศกษามลคาทางนนทนาการของกรมอทยานแหงชาตทะเลบน จงหวดสตล มลคาการทองเทยวเทากบ 5.49 ลานบาท จะเหนไดวาปาชายเลนโคกพยอมมมลคาต ากวามาก เนองจากพนทของงานวจยดงกลาวเปนทรจกของประชาชนทงประเทศและมการสงเสรมการทองเทยวในพนทดงกลาว ท าใหจ านวนนกทองเทยวมจ านวนมาก และความเตมใจทจะจายของนกทองเทยวมประชากรมากกวา ดงนน การทองเทยวปาชายเลนชมชนโคกพยอมควรมการสงเสรมและพฒนาศกยภาพการทองเทยวได โดยมจดเดนเปนแหลงทองเทยวธรรมชาตเชนเดยวกบแหลงทองเทยวอนๆ และเปนแหลงศกษาเรยนรการจดการปาชายเลนชมชนได ทงนเปนการสงเสรมรายไดใหกบชมชนโคกพยอม และการสงเสรมการทองเทยวนนไมกระทบตอการด ารงชวตของชมชนโคกพยอมดวย

5.2.4 มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด ปาชายเลนโคกพยอมมปรมาณคารบอน (carbon stock) เทากบ 33.863 ตนคารบอนตอไร

และค านวณมลคาดวยราคาตลาดซอขายคารบอน 440.08 บาทตอตนคารบอน ไดมลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของปาชายเลนโคกพยอมเทากบ 14,902.43 บาทตอไร จะไดเหนวามลคานอยกวางานวจยของ ศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2550) และอภวนท ก าลงเอก (2550) แตมลคามากกวางานวจยของอมพร หลอด ารงเกยรต (2550) (แสดงดงตารางท 5-2) ทงนเนองจากการค านวณใชราคาซอขายคารบอนแตกตางกนและปรมาณการดดซบกาซคารบอนไดออกไซดของปาชายเลนแตกตางกน เนองจากปาชายเลนแตละพนทมพนธไม อายของปาไม และปรมาตรของเนอไมไมเทากน

จะเหนไดวาปาชายเลนชมชนมศกยภาพในการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด 33.863 ตนคารบอนตอไร ทงนขอมลปรมาณคารบอนโคกพยอมยงเปนขอมลทตยภมของปาชายเลนพนทอนทใกลเคยงกน ในอนาคตควรมการศกษาปรมาณคารบอนของปาชายเลนโคกพยอมโดยการลงส ารวจปฏบตจรง เพอน าปาชายเลนโคกพยอมเขาสตลาดคารบอนเครดต ท าใหชมชนไดจดการปาชายเลนอยางมประสทธภาพมากขน

172

ตารางท 5-2 มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด

งานวจย มลคาการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด

ปาชายเลนชมชนโคกพยอม 14,902.43 บาทตอไร งานวจยศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2550) : โครงการประเมนมลคาและการพงพงทรพยากรปาชายเลน

ปาชายเลนจงหวดชมพร - ความสมบรณมากเทากบ 59,165.94 บาทตอไร - ความสมบรณปานกลางเทากบ 43,122.52 บาทตอไร - ความสมบรณนอยเทากบ 34,505.59 บาทตอไร ปาชายเลนจงหวดชมพร - ความสมบรณมากเทากบ 47,633.38 บาทตอไร - ความสมบรณปานกลางเทากบ 37,544.23 บาทตอไร - ความสมบรณนอยเทากบ 19,010.50 บาทตอไร

อมพร หลอด ารงเกยรต (2550) : มลคาความเสยหายของปาชายเลนจากเหตการณธรณพบตภยทางธรรมชาต กรณศกษาพนทเกาะพระทอง จงหวดพงงา

612 บาทตอไร

อภวนท ก าลงเอก (2550): ประเมนมลคาปาชายเลนหาดประพาสจากภยพบตสนาม

34,920 บาทตอไร

5.2.5 มลคาการเพาะพนธสตวน า

มลคาการเพาะพนธสตวน าของปาชายเลนชมชนโคกพยอมยงเปนมลคาขนต าของศกยภาพปาชายเลนในการเพาะพนธสตวน า เนองจากปาชายเลนโคกพยอมมสตวน าทชาวบานจบไดจ านวนหลายชนด และขอมลตนทนในการเพาะเลยงสตวน าชนดดงกลาวไมพบการเลยงของมนษย เชน หอยจบแจง ปลาหมก เปนตน ซงในการประเมนใชวธตนทนทดแทนคอเมอไมมปาชายเลน มนษยตองเพาะเลยงสตวน าเอง ดงนนการประเมนมลคายงเปนมลคาขนต าและมสตวน าอนๆ ทยงไมไดประเมน

ผลการศกษามลคาการเพาะพนธสตวน าชมชนโคกพยอม ไดแก ปทะเล ปลาเกา กงกลาด า กงขาว และปลากะพงขาว มมลคาเทากบ 5,265.07 บาทตอไรตอป หรอมลคาการเพาะเลยงสตวน าทงหมดของปาชายเลนทท าการประเมนมลคาเทากบ 6,581,348.78 บาทตอป ซงมลคาเฉลยตอไรตอปมากกวางานวจย ผกาทพย แกวอภชย (2544) ศกษาปาชายเลนอ าเภอยะหรง ในอาวปตตาน วธประเมนดวยตนทนทดแทนปาชายเลน พบวามลคาการเพาะพนธสตวน าเทากบ 2,564.93 บาทตอไรตอป ทงนปาชายเลนยะหรงไดประเมนสตวน า 3 ชนด ไดแก ปลากะพงขาว กงกลาด า และปทะเล ซงปาชายเลนโคกพยอมไดประเมนสตวน าชนด ปทะเล ปลาเกา กงกลาด า กงขาว และปลา

173

กะพงขาว จะเหนไดวาปาชายเลนโคกพยอมมจ านวนสตวน าชนดมากกวา และเมอวเคราะหถงปรมาณสตวน าแตละชนด พบวาปาชายเลนยะหรงมปรมาณปลากะพงขาว 7.34 กโลกรมตอไร กงกลาด า 19.90 กโลกรมตอไร และปทะเล 5.67 กโลกรมตอไร ในสวนของปาชายเลนโคกพยอม พบปรมาณปทะเล 18.95 กโลกรมตอไร ปลาเกา 5.18 กโลกรมตอไร กงกลาด า 0.89 กโลกรมตอไร กงขาว 0.87 กโลกรมตอไร และปลากะพงขาว 0.14 กโลกรมตอไร ซงปาชายเลนโคกพยอมมชนดสตวน ามากกวา และการค านวณราคาสตวน าและปรมาณสตวน าแตกตางกน เชน ราคาของปทะเลปรมาณของปทะเลตางกนคอ ราคาปทะเลของงานวจยปาชายเลนยะหรงเทากบ 90.97 บาทตอกโลกรม และงานวจยโคกพยอมไดใชราคาปรบดชนในปปจจบนราคาเทากบ 199.22 บาทตอกโลกรม รวมทงปรมาณสตวน าแตกตางกน คอปาชายเลนยะหรงปรมาณปทะเลเทากบ 5.67 กโลกรมตอไร และปาชายเลน โคกพยอมมปทะเลเทากบ 18.95 กโลกรมตอไร รวมทงงานวจยปาชายเลนโคกพยอมไดค านวณสตวน าชนดปลาเกา ซงสตวน าชนดนราคาสง คอกโลกรมละ 244.47 บาท เมอน ามาค านวณมลคาจงท าใหปาชายเลนโคกพยอมมมลคามากกวาปาชายเลนยะหรง

งานวจยของ สภทรา โพธสงห (2550) ไดประเมนมลคาเพาะพนธสตวน าทปาชายเลนดอนสก จงหวดสราษฎรธาน มลคาการเพาะเลยงสตวน าเทากบ 1,774,422 บาทตอป ซงมมลคานอยกวาปาชายเลนโคกพยอม ซงปาชายเลนโคกพยอมมมลคาเทากบ 6,581,348.78 บาทตอป มลคาทตางกนเนองจากปาชายเลนดอนสกประเมนสตวน า 2 ชนด ไดแก ปลาเกาและปลากะพง และการศกษาไดคดค านวณจากรายไดสทธของการเลยงปลาทงสองโดยวธมลคาตลาด ซงวธการค านวณตางกนกบงานวจยโคกพยอมไดคดค านวณตนทนในการเพาะเลยงสตวน า โดยวธตนทนทดแทนการเพาะพนธของปาชายเลน ซงงานวจยปาชายเลนดอนสกจะคดจากรายไดสทธจากการเพาะเลยงนนจะหกตนทนการเลยงทสงจงท าใหมลคานอยกวา

ดงนน จะเหนไดวาปาชายเลนโดยธรรมชาตมคณคาในการเพาะพนธสตวน าโดยวเคราะหไดจากมลคาทปาชายเลนเพาะเลยงสตวน านนมมลคามากกวาทมนษยตองมาเพาะเลยงดวยตนเองและมรายไดสทธนอยกวาการเพาะพนธโดยธรรมชาตของปาชายเลน และมลคาดงกลาวยงไมรวมสตวน าชนดอนๆ อกมากมายทอาศยอยในปาชายเลน มลคาการเพาะพนธสตวน าทแทจรงจงมมลคามากกวาน ดงนน ควรอนรกษปาชายเลนแบบธรรมชาตใหเปนแหลงเพาะพนธสตวน าตอไป

ส าหรบมลคาทประเมนไดในงานวจยน เปนเพยงมลคาสวนหนงของปาชายเลนโคกพยอมเทานน เนองจากยงมมลคาอกหลายดานทยงไมไดถกประเมนมลคา ขณะเดยวกน มลคาทประเมนในงานนกไมไดประเมนอยางครบทกชนด เชน ในกรณของการประเมนผลผลตจากสตวน า กเปนการประเมนเฉพาะผทใชประโยชนในการเกบหาผลผลตโดยตรงภายในชมชนโคกพยอมเทานน โดยไมไดรวมถงมลคาของ stock ของสตวน าทงหมดทพงพาปาชายเลน รวมทงยงไมไดรวมถงสตวน าอนๆ ทมวงจรชวตทไปเตบโตในทะเล เปนตน ทงน เพราะความจ ากดในดานของเวลาและงบประมาณ นอกจากน ยงมบรการจากระบบนเวศอกหลายดานทไมไดท าการประเมนในงานน เชน

1) มลคาดานการปกปองการกดเซาะชายฝง ซงนบวาเปนคณประโยชนทส าคญของปาชายเลนดวย เชน งานวจยของ Mazda, et al. (1997) พบวา ปาชายเลนสามารถลดแรงกระแทกของคลนไดถง 20% และมลคาดานการปองกนภยพบตจากลมพายและสนาม เชน รายงานของ EJF (2004) ระบวา การเปลยนแปลงปาชายเลนไปเปนนากง ทพกรสอรท พนทเกษตร หรอขยายเมอง

174

ในชวงทศวรรษทผานมา เปนสาเหตท าใหเกดความสญเสยอยางใหญหลวงจากสนามเมอป 2547 และการอนรกษและฟนฟปาชายเลนเปนสงจ าเปนในการปองกนภยพบตในอนาคต ซงคลายคลงกบงานของ Kathiresan and Rajendran (2005) และ IUCN (2006) ทกลาวถงความสมพนธระหวางปาชายเลนกบการปองกนหรอลดความเสยหายจากสนาม

2) มลคาดานการกรองของเสยจากบกกอนลงสทะเล เชนงานของ Wong, et al (2006) ซงพบวาปาชายเลนมศกยภาพอยางสงในการกรองของเสยโดยธรรมชาต ซงสอดคลองกบ Rivera-Monroy et al. .(1995), Robertson and Phillips, 1995 และ Alongi et al., 2000 อางถงใน Walter, et al. (2008) ซงกลาววา ปาชายเลนเปนแหลงกรองของเสยโดยธรรมชาตทมความสามารถในการดดซบธาตอาหารไดสง ซงไดมการประเมนมลคาดานหนาทในการกรองของเสยโดยธรรมชาตของปาชายเลนวามมลคาระหวาง 1,198 US$ ตอเฮกตารตอป ถง 5,820 US$ ตอเฮกตารตอป ขนอยกบลกษณะของปาชายเลน

3) มลคาดานความหลากหลายทางชวภาพ Macintosh and Ashton (2002) ไดกลาวถงความหลากหลายทางชวภาพในปาชายเลน เชน มสงมชวตชนดตางๆ ถง 1,829 ชนด โดยเปนพนธพชมดอก 110 ชนด แมลง 500 ชนด ปลา 283 ชนด กง 229 ชนด หอย 211 ชนด และทเหลอเปนสงมชวตอนๆ

4) มลคาดานวฒนธรรมและคณคาทางสงคม ดงท Walter, et al. (2008) ไดกลาวถงคณคาของปาชายเลนในดานจตใจ แรงบนดาลใจ สนทรยภาพ ตลอดจนดานจตวญญาณ เชน ในIrian Jaya ประเทศอนโดนเซย มกลมคนทเรยกวา Asmat ซงยงคงรกษาประเพณและความเชอวา พระผสรางไดแกะสลกมนษยขนมาจากรากของไมโกงกาง และในปจจบนรากของโกงกางกยงถกน ามาใชในการแกะสลกสญลกษณแหงความเชอดงกลาวดวย

เมอปาชายเลนเสอมโทรมและถกท าลายไป ท าใหการใชประโยชนในดานผลผลตของปาชายเลนและผลผลตจากการประมงสญหายไป และจะสงผลกระทบตอชมชนทงในดานอาหารและรายไดจากปาชายเลนได นอกจากน ปาชายเลนยงมประโยชนดานอนๆ อกมากมาย และทงนมลคาของปาชายเลนชมชนโคกพยอมเปนมลคาขนต า ยงมมลคาดานอนๆ ทยงไม ไดประเมนมลคา ดงนนควรมการศกษาเพมเตมในมลคาดานอนๆ และชมชนใกลเคยงดวย จงให ไดมลคาทงหมดของปาชายเลนชมชนโคกพยอมทใกลเคยงกบประโยชนทแทจรงของปาชายเลนโคกพยอมใหมากทสดดวย

5.2.6 การพฒนากระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของทมวจยชมชนโคกพยอมในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน

5.2.6.1 การมสวนรวมในการศกษาขอมลพนฐานของชมชน

การรวมกนแสดงความคดเหนในโครงการวจยในชมชน รวมทงรวมกนศกษาขอมลพนฐานของชมชน ชาวบานมความตองการพฒนาศกยภาพกลมแกนน าในชมชน ซงรวมกนเสนอประเดนการวจยในชมชน สอดคลองกบงานวจยของ พรทพย หาผล (2544) ซงไดศกษาการมสวนรวมของชมชนในการจดการปาชายเลน คอ ชมชนมสวนรวมในการคด ตดสนใจ ด าเนนงาน และตดตามประเมนผล

175

ทกขนตอน รวมทงมสวนรบรและรบผลการปฏบตรวมกน ซงเปนการเรมตนทดในการวจย คอ ชาวบานมสวนรวมในการเสนอประเดนการวจย

การรวมกนศกษาขอมลพนฐานสะทอนใหเหนการเปลยนแปลงของชมชนตงแตอดตทมการยายเขามาตงถนฐานโดยมทรพยากรทสมบรณ ชาวบานด ารงชวตพงพงทรพยากรปาชายเลน เมอมการสมปทานปาชายเลนท าใหปาชายเลนลดลง ทรพยากรปาชายเลนลดลง เมอหมดสมปทานท าใหชมชนเกดการรวมกลมเพออนรกษปาชายเลนฟนฟปาชายเลนกลบมาอดมสมบรณเหมอนเดม จะเหนไดวาตงแตอดตจนถงปจจบนมการเปลยนแปลง 3 ระยะ ซงสอดคลองกบงานวจยของ เชดชย อองสกล (2548) ซงศกษาการจดการปาชายเลนของชมชนหวเขา อ าเภอสงหนคร จงหวดสงขลา ซงพฒนาการในการจดการปาชายเลนแบงได 3 ระยะเชนเดยวกบปาชายเลนชมชนโคกพยอม คอ ระยะแรก ปาชายเลนมความอดมสมบรณ ระยะทสอง ปาชายเลนเกดความเสอมโทรม ระยะทสาม ชวงหลงทมการฟนฟอนรกษปาชายเลน เปนชวงทเกดผลจากการจดการปาชายเลนทงในดานปรมาณและดานคณภาพ ท าใหปาชายเลนทสงผลเกอกลใหระบบนเวศไดคนความอดมสมบรณจากธรรมชาตมากขน ชาวบานจงไดใชประโยชนเปนแหลงอาหารมรายไดจากการท าประมง และชมชนมความสามคคกนมากยงขน

การศกษาขอมลพนฐานในชมชนถอวาเปนการสรางความสนทสนมและความไววางใจไดอยางส าคญ เพราะชาวบานไดเขามามสวนรวมในการใหขอมลแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน ท าใหชาวบานรสกความภาคภมใจในขอมลทตนเองรวมกนแสดงความคดเหนซงน าไปสความรกและความรสกเปนเจาของในงานวจย รวมทงทมวจยชมชนไดเรยนรขอมลพนฐานของชมชนตนเอง ซงสอดคลองกบงานวจยของ กมลทพย คงประเสรฐอมร (2548) ทท าการศกษาเรอง กระบวนการเรยนรของชมชนในการพฒนาทรพยากรธรรมชาตปาชายเลนอยางยงยน กรณศกษาต าบลบางขนไทร อ าเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร พบวาชมชนมการเรยนรขอมลพนฐานของชมชนดวยตนเอง ซงน าไปสการแกปญหาดวยตนเองและพงตนเองได

5.2.6.2 การมสวนรวมในการสรางทมวจยชมชน ก าหนดโจทยวจย และสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

ชาวบานในชมชนโคกพยอม มกลมแกนน าซงมประสบการณการท างานวจยในชมชน คอ เรองภมปญญาทองถนในการจดการปาชายเลนบานโคกพยอม ซงเปนงานวจยของสถาบนสงแวดลอมไทย (คณะกรรมการปาชมชนบานโคกพยอมและสถาบนสงแวดลอมไทย , 2551) และชาวบานมวถชวตพงพงทรพยากรปาชายเลน รวมทงโดยสวนใหญเปนสงคมเครอญาต ประกอบกบกลมแกนน าตองการท าวจยเรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนเพอพฒนาศกยภาพของกลมแกนน าดวย จงท าใหไดรบความรวมมอเปนอยางดจากกลมแกนน าชาวบานในการวจย ตงแตการรวมกนตงทมวจย รวมกนตงโจทยวจยและสรางความเขาใจรวมกนในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จนตลอดกระบวนการวจยทงหมด ซงสอดคลองกบแนวคดของ จฑารตน พาพนธ (2547) ไดสรปจากประสบการณการท าวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม และ แนวคดของ ปารชาต วลยเสถยร (2549) ซงกลาววาชมชนมทนเดมของชมชน ไดแก ทนทางกายภาพในงานวจยน คอ ปาชายเลน ทนมนษยในงานวจยน คอ กลมแกนน า ทนทางสงคมในงานวจยน คอ

176

ความสมพนธทางเครอญาต และทนภายนอกในงานวจยน คอ การรวมมอของผวจยในการท าวจยกบชมชน

5.2.6.3 การมสวนรวมในการแลกเปลยนขอมลทางดานการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร

การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนเปนเรองใหมส าหรบทมวจยชมชน แตทมวจยมความตงใจและมความพรอมทจะเรยนรหลกการและวธการ เพอพฒนาศกยภาพของทมวจย ในครงแรกทมวจยอาจไมไดรวมกนแลกเปลยนเรยนรและทมวจยไมกลาแสดงความคดเหน แตเมอผานการอบรมเรยนรเรองการวจย ท าใหทมวจยเกดความเขาใจการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรมากขน และกระบวนการวจยไดเปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหน ท าใหทมวจยทกคนกลาแสดงความคดเหนมากขน

การมสวนรวมในการแลกเปลยนเรยนรการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรท าใหทมวจยเกดความเขาใจเกยวกบระบบความสมพนธและความส าคญของสงแวดลอมทเชอมโยงกน คอ นอกจากรวาคณคาของปาชายเลนมประโยชนทางตรงในดานเปนผลผลตของปาและการจบสตวน าแลว ยงมคณคาในทางออมอกมาก เชน คณคาของการดดซบกาซคารบอนไดออกไซด คณคาการปองกนการกดเซาะชายฝง คณคาดานการทองเทยว คณคาการเพาะพนธสตวน า คณคาการศกษาวจย เปนตน ซงสอดคลองกบงานวจยของ เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร (2549) ไดวจยการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนเขาหวชาง ต าบลตะโหมด อ าเภอตะโหมด จงหวดพทลง โดยทมวจยชมชนรวมกนในการวจยท าใหทมวจยเกดความเขาใจเกยวกบระบบความสมพนธและความส าคญของสงแวดลอมทเชอมโยงกนเชนเดยวกน และขอมลมลคาทางเศรษฐศาสตรทชาวบานรวมกนประเมนจะเปนขอมลทผานการมสวนรวมของชมชน และขอมลทไดจะน าไปสการตดสนใจของชมชนในโครงการตางๆ ทอาจเกดขนในอนาคตได ซงกระบวนการมสวนรวมในการตดสนใจของชมชนสอดคลองกบงานวจยของ Lal (2003) ทไดท าศกษาวธการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนในแถบมหาสมทรแปซฟกโดยผานกระบวนการมสวนรวมของชมชน และงานของ Jim (2004) ไดท าการศกษาสวนรวมในการประเมนมลคาทางเศรษฐกจ กรณศกษา:ประเทศอนโดนเซย โดยมชาวบานเขามามสวนรวมในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตร

5.2.6.4 การมสวนรวมในการส ารวจปรมาณไมในปาชายเลน

การส ารวจปรมาณไมในครงน เปนการมสวนรวมระหวางเจาหนาทพฒนาปาชายเลนท 36 และทมวจยชมชนโคกพยอม ซงเปนกจกรรมทท าใหเกดการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนของชมชนกบภาครฐน าไปสการจดการปาชายเลนโดยชมชนใหเกดประสทธภาพและความยงยน โดยเจาหนาทใหความรและรวมกนในการส ารวจปรมาณไมกบทมวจย ท าใหทมวจยไดเขาใจวธการและลงมอปฏบตการ ไดแก การวางแปลงส ารวจพนธไม การรจกชนดพนธไม และการทราบถงปรมาณไมในชมชนโคกพยอม

นอกจากน การมสวนรวมอยางเตมทระหวางเจาหนาทภาครฐและทมวจยชมชนในการส ารวจปรมาณไม ท าใหเกดความสามคคน าไปสแนวทางในการจดการปาชายเลนในอนาคตได ซง

177

สอดคลองกบงานวจยของ พรทพย หาผล (2544) กลาวถงปจจยของภาครฐในการสนบสนนขอมลดานวชาการซงท าใหเกดการมสวนรวมในการจดการปาชายเลนทมประสทธภาพ

การส ารวจพนธไมท าใหทมวจยทราบถง วธการส ารวจตนไม ชนดพนธไม และจ านวนของตนไมทงหมดในปาชายเลน สงผลใหทมวจยชมชนโคกพยอมทราบถงศกยภาพของทรพยากรปาชายเลนในชมชนวามปรมาณไมและมลคาของไมในปาชายเลน ศกยภาพเหลานน าไปสการจดการปาชายเลนใหยงยนในอนาคตตอไปได เชน การตดไมมาใชในครวเรอนจ าเปนตองค านงถงปรมาณไมในปาชายเลนไมใหสงผลกระทบตอปาชายเลน เปนตน

แตทงนผลการส ารวจพบวา ยงไมไดครอบคลมพนธไมชนดอนๆ ทไมพบในแปลงการส ารวจ แตทมวจยกลาววาไดมการน ามาใชประโยชน เชน ตนโกงกางใบใหญ ตนถวขาว เปนตน เนองจากพนธไมชนดดงกลาวเปนพนธไมทหายากในทองถน ในการสมวางแปลงจงส ารวจไมพบและในขอจ ากดของเวลาในการส ารวจ ในการแกไขครงตอไป อาจตองเพมจ านวนแปลงตวอยางเ พอใหครอบคลมพนธไมใหมากทสด และใชเวลาในการส ารวจมากขน

5.2.6.5 การมสวนรวมในการสรางเครองมอในการวจย

การมสวนรวมในการสรางเครองมอในการวจยในครงน ทมวจยชมชนและผวจยไดรวมกนสรางแบบสอบถามในการเกบขอมลการประเมนมลคาการใชประโยชนทางตรงจากปาชายเลนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและดานผลผลตดานการประมง

การมสวนรวมสรางแบบสอบถามเรมตงแตขนตอน (1) การรวมกนก าหนดขอมลทตองการในแบบสอบถาม (2) รวมกนตงขอค าถาม (3) จดรปแบบสอบถาม และ (4) รวมกนทดลองใชแบบสอบถาม จะเหนไดวาทมวจยมความเหนรวมกนวาจะเกบรวบรวมขอมลการใชประโยชนจากปาชายเลน และทมวจยมความตงใจในการเรยนรแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน ซงทมวจยชมชนเปนผใชประโยชนทางตรงจากปาชายเลนในวถการด ารงชวตประจ าวน ท าใหทมวจยชมชนสามารถเขาใจในประเดนการตงค าถามเรองการใชประโยชนจากปาชายเลนอยางชดเจนวาควรถามอยางไรบาง

การรวมกนสรางเครองมอวจยท าใหทมวจยชมชนเขาใจหลกการสรางแบบสอบถาม เพอใชในการเกบขอมลในชมชน ซงเปนการเรยนรท ใหม เพราะทมวจยไดมสวนรวมในก ารสรางแบบสอบถาม และทราบถงวตถประสงคของการเกบขอมลจากแบบสอบถาม เมอทมวจยตองการวจยขอมลดานอนๆ ทจะพฒนาชมชนในอนาคต จากการเรยนรวธการสรางแบบสอบถามจะท าใหทมวจยชมชนสามารถสรางเครองมอวจยไดดวยตนเอง

5.2.6.6 การมสวนรวมในการเกบขอมล

ทมวจยชมชนมอบหมายใหผวจยชวยเกบแบบสอบถามการใชประโยชนจากปาชายเลนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและการเกบผลผลตดานการประมงในบรเวณปาชายเลน เนองจากการสมภาษณดวยแบบสอบถามนนตองใชระยะเวลาคอนขางนานพอสมควร จงท าใหกระทบตอภาระหนาทของทมวจยชมชน ดงนนทมวจยจงชวยใหค าปรกษาและแนะน าครวเรอนทงหมดในชมชน ในขนตอนนท าใหทมวจยไมไดลงภาคสนามในการสมภาษณแบบสอบถามดวยตนเอง แตทม

178

วจยไดเรยนรวธการเกบแบบสอบถามจากกระบวนการแลกเปลยนเรยนรในการเลอกกลมประชากรและกลมตวอยาง การสมตวอยาง และการสรางความเขาใจทตรงกนในแบบสอบถาม เมอมงานวจยทเกดขนในชมชน ทมวจยชมชนสามารถน าหลกการการเกบแบบสอบถามไปใชไดรวมกบงานวจยทเกดขนในอนาคต

5.2.6.7 การมสวนรวมวเคราะหขอมล

ทมวจยชมชนไดแลกเปลยนเรยนรการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามการใชประโยชนจากปาชายเลนดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและการเกบผลผลตดานการประมงในบรเวณปาชายเลน ผวจยไดแนะน าวธการวเคราะหขอมลใหแกทมวจยชมชน ท าใหทมวจยไดเขาใจวธค านวณตนทนและทราบถงมลคาการใชประโยชนจากปาชายเลน สงเกตการเรยนรของทมวจยชมชนไดจากความสนใจและความตงใจของทมวจยในการตงค าถามและขอสงสยของทมวจยวา ขอมลการค านวณมลคาไดมาอยางไร และมลคาจากการค านวณท าใหทมวจยมความสนใจเปนอยางมากวาการใชชวตประจ าวนในการใชประโยชนจากปาชายเลนมมลคาอยางมากและไมเคยคาดคดมากอน แตเนองดวยขนตอนการวเคราะหขอมลน ผวจยไดแนะน าวธการวเคราะหขอมลเพยงอยางเดยว ไมไดใหทมวจยวเคราะหขอมลดวยตนเอง เนองจากการวเคราะหขอมลมความสลบซบซอนและใชโปรแกรมคอมพวเตอรในการค านวณ รวมทงขอจ ากดในเรองของเวลาซงตองใชเวลามากพอสมควร ทงนขนตอนนควรปรบปรงแกไขการวเคราะหขอมล เพอเปดโอกาสใหทมวจยไดฝกลองวเคราะหขอมลไดดวยตนเองและเพมการเรยนรในการใชโปรแกรมคอมพวเตอร

ทงนผลการมสวนรวมการวเคราะหขอมลท าใหทมวจยไดทราบทมาของมลคาของ ปาชายเลนชมชนโคกพยอม สงผลใหชมชนตระหนกถงศกยภาพของปาชายเลนวา มผลประโยชนเปนอยางมากตอชมชน ท าใหชมชนรสกรกและหวงแหนปาชายเลนของตนเองซงจะน าไปสการจดการในชมชนอยางเกดประโยชนสงสดและยงยนไดในอนาคต

5.2.6.8 การมสวนรวมวางแผนการน าผลการวจยไปใชประโยชน

ผวจยไดรวมกนวางแผนผลการวจยน าไปใชประโยชน ทมวจยตองการใหผลการวจยเปนขอมลพนฐานเกบไวในชมชนไดศกษาเรยนร และเพอวางแผนการจดการในเรองของรายไดจากปาชายเลนรวมกบการจดการการใชประโยชนปาชายเลนโดยไดประโยชนทกฝายทงปาชายเลนและชมชน และทมวจยไดเนนใหเยาวชนเกดจตส านกโดยการเปนตวอยางทดในการดแลรกษาปาชายเลน นอกจากนทมวจยตองการใชผลการวจยดานมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนเปนขอมลในการวเคราะหตนทนผลประโยชนกบโครงการตางๆ ทเกดผลกระทบตอปาชายเลนของชมชนโคกพยอม เชน การเปรยบเทยบตนทนผลประโยชนของโครงการทาเทยบเรอน าลกปากบารา อ าเภอละง จงหวดสตล เปนตน

จะเหนไดวากระบวนการวจยนขบเคลอนโดยการมสวนรวมของทมวจยชมชน เนองดวยปจจยตางๆ ทท าใหชมชนเขามามสวนรวมในการวจย ซงสอดคลองกบขอสรปจากงานวจยในชมชนของ ปารชาต วลยเสถยร (2549) ธรรมศาสตร โสตถพนธ (2547) และธฤษวรรณ นนทพทธ (2545) ไดแบงลกษณะของทนชมชน ไดแก ทนทางกายภาพ ทนมนษย ทนทางสงคม และทนภายนอก ใน

179

งานวจยของชมชนโคกพยอมมลกษณะของทนชมชนเชนเดยวกน ซงขอมลไดจากกระบวนการมสวนรวมในการวจยของชมชน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

(1) ทนทางกายภาพของชมชน

ทรพยากรธรรมชาต คอ ปาชายเลนชมชนโคกพยอมมเนอท 1,250 ไร ในอดตปาชายเลนไดถกตดท าลายจากสมปทานปาชายเลน หลงจากนนชาวบานชวยกนปลกฟนฟปา ท าใหพนธไมมความหนาแนนมาก และมสงมชวตตางๆ เชน ปด า ปลากะพง เปนตน เขามาอาศยในปาชายเลน และชมชนไดพงพงอาศยปาชายเลนทงในดานการใชประโยชนการเกบผลผลตในปาชายเลนและการท าการประมงในบรเวณปาชายเลน

พนทสาธารณะ คอ ชมชนโคกพยอมมศนยการเรยนรของชมชนตงอยบรเวณรมคลองปาชายเลนของชมชน ในเวลาวางจากการท างานของชาวบาน ศนยการเรยนรของชมชนนจะเปนเวทการแลกเปลยนความคดเหนของชาวบานในชมชน และเมอมกจกรรมในชมชนชาวบานจะมารวมกลมกนกจกรรมในศนยการเรยนร

(2) ทนมนษย

กลมแกนน าหรอองคกรชมชน คอ กลมแกนน าในชมชนโคกพยอมเกดจากการรวมกลมของชมชนเพอดแลรกษาปาชายเลนดวยชมชนเอง จากปญหาการสมปทานปาไมในอดตท าใหปาชายเลนชมชนโคกพยอมเกดความเสอมโทรม สงผลกระทบตอการด ารงชวตของชมชนในการใชประโยชนจากปาชายเลน เชน ปรมาณสตวน าและผลผลตของปาชายเลนลดลง เปนตน และปญหาจากการเปนพนททอยหางไกล ท าใหการดแลของภาครฐไมทวถง จงท าใหเกดการรวมกลมแกนน าในการพฒนาชมชนจนถงปจจบน ดงนนกลมแกนน าทมในชมชนมความพรอมทจะเรยนรเพอพฒนาชมชน จงน าไปสความรวมมอในงานวจยเพอพฒนากลมแกนน าและพฒนาชมชนใหเกดความเขมแขงตอไป

ผมประสบการณการวจยและประสบการณการท างานชมชน คอ ทมวจยชมชนมทนเดมจากประสบการณการเขารวมงานวจยซงเคยมสวนรวมในการวจยเรองภมปญญาทองถนในการจดการปาชายเลนบานโคกพยอม ซงวจยรวมกบสถาบนสงแวดลอมไทย เมอ ป 2551 และงานวจยเรองการเสรมสรางกระบวนการเรยนรเพอเพมศกยภาพการจดการทองเทยวเชงอนรกษแบบมสวนรวมบานโคกพยอม หมท 18 ต าบลละง อ าเภอละง จงหวดสตล โดยชมชนเปนผท าวจยดวยตนเอง และไดรบทนสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ซงก าลงอยในชวงระหวางการด าเนนการวจย (ป 2552-2553) และทมวจยชมชนมประสบการณการท างานในชมชน โดยการท างานมกลมตางๆ เชน กลมอนรกษปาชายเลน กลมเพาะเลยงสตวน าชายฝง กองทนหมบาน กลมยางแผน กลมแมบานโคกพยอม อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน เปนตน จากการเปนผมประสบการณในการวจยและประสบการณการท างานชมชนท าใหทมวจยเขาใจงานวจ ยและรวมกนเรยนรศกษาวจยไดเปนอยางด

(3) ทนทางสงคม

ความสมพนธทางเครอญาต คอ การตงถนฐานในชมชนโคกพยอม เมอป พ.ศ. 2430 มครอบครวของ โตะสบ แปะทอ แปะจ และโตะสมน เขามาเปนครอบครวแรกๆ ในชมชน ด ารงชวต

180

อยดวยกน ชวยเหลอซงกนและกน จนขยายครอบครวออกเปนเครอญาตในปจจบน ความสมพนธทางเครอญาตของคนในชมชนท าใหเกดความสามคค ชวยเหลอซงกนและกน และเมอเกดปญหาในชมชน ชาวบานรวมกนแกไขปญหาและพฒนาชมชนของตนเอง เชน ปญหาการเสอมโทรมของปาชายเลน เครอญาตในชมชนเกดการรวมกลมกนเพออนรกษปาชายเลน เปนตน ท าใหสงผลในงานวจยไดรบความรวมมอของชาวบานในชมชนเปนอยางด

(4) ทนภายนอก

การรวมมอของผวจยและทมวจยชมชนในการวจยรวมกน รวมทงความสนบสนนของหนวยงานในภาครฐ คอ สถานพฒนาทรพยากรปาชายเลนท 36 อ าเภอทาแพ จงหวดสตล ในกระบวนการมสวนรวมในการส ารวจพนธไมในปาชายเลนชมชนโคกพยอม ความรวมมอของทนภายนอกท าใหงานวจยด าเนนการไดอยางราบรน

5.3 ขอเสนอแนะ

5.3.1 ขอเสนอแนะการมสวนรวมในการจดการทรพยากรปาชายเลน (1) ภาครฐควรสนบสนนเจาหนาทรวมกบชมชนในการดแลปกปองรกษาปาชายเลน

เนองจากแบบสอบถามในเรองความคดเหนของชาวบาน ชาวบานสวนใหญตอบแบบสอบถามวา ปาชายเลนชมชนโคกพยอมมปญหาในการปกปองดแลรกษาปาชายเลน ซงชมชนไมสามารถดแลปาชายเลนไดอยางทวถง เพราะมบคคลภายนอกชมชนมาตดไมท าใหปาชายเลนเสอมโทรมและการขดเหยออาหาร (ไสเดอน) ท าใหดนบรเวณปาชายเลนถกขดออกจากตนไม ดนบรเวณตนไมเกดเปนหลม สงผลใหตนไมในปาชายเลนไมสามารถเจรญเตบโตได

(2) ชมชนโคกพยอมควรสรางเครอขายและเปนศนยการเรยนรของชมชนอนๆ ในดานการจดการปาชายเลน เพอใหชมชนอนๆ หรอชมชนใกลเคยงไดเกดการเรยนรในการจดการปาชายเลน และรวมกนดแลรกษาปาชายเลนทเหลออยใหคงอยตลอดได เนองจากชมชนโคกพยอมถอไดวาเปนชมชนตวอยางเพอการเรยนรในเรองการจดการปาชายเลนดวยชมชนเอง และปาชายเลนโดยสวนใหญในพนทอนๆ เปนปาชายเลนสงวนทมการหามเขาไปใชประโยชนโดยเดดขาด ท าใหชมชนทอยบรเวณปาชายเลนขาดการพงพงอาศยปาชายเลนอยางทเคยเปนมา สงผลใหเกดการลกลอบบกรกเขาไปใชประโยชน เชน การตดไมท าลายปา เปนตน ท าใหเกดผลกระทบตอปาชายเลนจนเกดความเสอมโทรมอยางตอเนอง แตเนองจากปาชายเลนชมชนโคกพยอมมการจดการดวยชมชนเองท าใหคนในชมชนชวยกนดแลรกษารวมกนใชประโยชนโดยไมสงผลกระทบดานลบตอปาชายเลน

5.3.2 ขอเสนอแนะส าหรบการท าการวจยครงตอไป 1) ควรมการสงเสรมและพฒนาศกยภาพการทองเทยวของปาชายเลนโคกพยอม เพอสราง

รายไดใหกบชมชนโคกพยอม

2) ควรมการศกษาปรมาณคารบอนของปาชายเลนโคกพยอมโดยการลงส ารวจปฏบต เพอน าปาชายเลนโคกพยอมเขาสตลาดคารบอนเครดตและเปนขอมลพนฐานใหกบพนทปาชายเลนอน

181

3) ควรมการประเมนมลคาในดานอนๆ ทยงไมไดประเมนไวในงานวจยน ไดแก มลคาดานการปองกนชายฝงจากการกดเซาะ การปกปองชวตและทรพยสนจากคลนและลม การชวยกรองของเสยจากแผนดน การดดซบและเพมธาตอาหาร มลคาความหลากหลายทางชวภาพ ตลอดจนมลคาดานการคงอย

4) จากการมสวนรวมในการวจยของทมวจยชมชนโคกพยอม ทมวจยไดรวมกนเสนอหวขอวจยทเปนประโยชนตอชมชน ไดแก งานวจยดานการท าหลกสตรทองถนการเรยนรในปาชายเลน และงานวจยดานภมปญญาในการด ารงชวตของชมชนกบปาชายเลน ดงนนควรมการศกษาเพมเตมในหวขอดงกลาว

5) หนวยงานภายนอกควรสนบสนนขอมลทางวชาการและการปฏบตการส ารวจปาชายเลนรวมกบทมวจยชมชน ทงในดานการส ารวจความสมพนธของระบบนเวศปาชายเลน การส ารวจขอมลชนดพนธพช การส ารวจพนธสตว เปนตน เนองจากชมชนมกฎระเบยบแบบแผนทชดเจนในการดแลและใชประโยชนจากปาชายเลนดวยวถชวตของชมชน แตยงขาดความรในเรองของพนธไม และในกระบวนการมสวนรวมในการส ารวจปรมาณไมยงขาดตกบกพรองพนธไมชนดอนๆ ทไมพบในแปลงตวอยาง แตชาวบานไดระบวามการใชประโยชน ซงในการวจยครงตอไป ควรมการศกษาเพมเตมเพอรวบรวมเปนขอมลพนฐานไวใหชมชนโคกพยอมไดใชประโยชนตอไป

6) งานวจยดานการประเมนมลคาของทรพยากรทเกดขนในอนาคตควรเชอมโยงใหชาวบานสวนใหญและลกหลานในชมชนไดเขามารวมกนในงานวจย เนองจากกระบวนการมสวนรวมในงานวจยนเปนการพฒนาทมวจยชมชนซงเปนการเรมตนทดในความรวมมอของกลมคนในชมชน แตในอนาคตถากลมคนในทมวจยชมชนเปนฝายท างานเพยงกลมเดยวในการรวมกนดแลรกษาปาชายเลนกจะไมสามารถดแลใหครอบคลมทวถงพนทปาชายเลนไดทงหมด ท าใหเกดปญหาการลกลอบตดไมในปาชายเลนได ดงนน ควรพฒนาการมสวนรวมใหครอบคลมชาวบานทงหมด เพอพฒนาใหเกดชมชนทเขมแขงในการรวมกนจดการปาชายเลนใหสามารถใชประโยชนไดอยางยงยนตอไป

7) การพฒนาศกยภาพดวยการเสรมสรางกระบวนการเรยนรใหกบชมชนในดานการวจยเปนสงส าคญทควรใหความสนใจและด าเนนการอยางจรงจงมากขน หากกระบวนการเร ยนรในรปแบบของการท าวจยเชงปฏบตการสามารถน าไปสอนใหกบชาวบานไดในลกษณะทคลายคลงกบการผลตบณฑตศกษาในสถาบนอดมศกษา แตอาจมความเขมขนนอยกวา และใหเหมาะสมกบบรบท โดยมประเดนทควรเรยนรอยางครบถวน เชน การตงค าถามวจย การหากระบวนการตอบค าถามวจยดวยวธการทถกตองและนาเชอถอ กระบวนการวเคราะหขอมล กระบวนการเขยนน าเสนอผลงานวจย เปนตน สงเหลานจะเปนประโยชนกบการพฒนาชมชนในสงคมไทยอยางถาวร

182

183

เอกสารอางอง กฤษณ เสรรตน. 2545. การวเคราะหทางเศรษฐกจของการผลตปลากะพงขาวในกระชง ในจงหวด

สงขลาปการผลต 2543. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (เศรษฐศาสตรเกษตร), สาขาเศรษฐศาสตรเกษตร, ภาควชาเศรษฐศาสตรเกษตรและทรพยากร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กมลทพย คงประเสรฐอมร. 2548. กระบวนการเรยนรของชมชน กรณศกษาต าบลบางขนไทร อ าเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร. ปรชญาดษฎบณฑต, สาขาสหวทยาการ คณะบณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

กระทรวงแรงงาน. 2553. อตราคาจางขนต าจงหวดสตล. กระทรวงแรงงาน. http://www.mol.go.th/employee/interesting_information/4131 (สบคนเม อ 25 มถนายน 2553)

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 2551. มตคณะรฐมนตรท เก ยวของกบปาชายเลน. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. http://www.dmcr.go.th (สบคนเม อ 19 กรกฎาคม 2551).

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. 2553. เขตการใชประโยชนท ดนปาชายเลน. ศนยสารสนเทศ กองแผนงานกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. http://www.dmcr.go.th/marinecenter/mangrove/mangrove_report.html (สบคนเม อ 1 ธนวาคม 2553).

กรมปาไม. 2551. สถตปาชายเลน. กรมปาไม. http://www.forest.go.th/stat/stat50/TAB6.htm. (สบคนเม อ 11 กรกฎาคม 2551)

กองตดตามประเมนผล ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม. 2549. รายงานสถานการณคณภาพส งแวดลอม พ.ศ. 2549. พมพครงท 1. หนา 85 และหนา 139. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม. กรงเทพฯ : โรงพมพวฑรยการปก.

ขอมลบรษทเชารถเอกชน. 2554. ส อออนไลน. (สบคนเม อ 8 พฤศจกายน 2554).

คณะกรรมการปาชมชนบานโคกพยอมและสถาบนส งแวดลอมไทย. 2551. ภมปญญาทองถ นในการจดการปาชายเลน บานโคกพยอม. นนทบร : สถาบนส งแวดลอมไทย.

จนตนา ปลาทอง (ชเหลก). 2541. สถานภาพปาชายเลนในภาคใตของประเทศไทย. โครงการพนท ชมน า – ประเทศไทย, คณะการจดการส งแวดลอม, มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

จนตนา สมสวสด, จกรกฤช เจยวรยะบญญา และวชราพร เกดสข. 2550. รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการ การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของแหลงทองเท ยวเชงนเวศภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน.

184

จนตนา สมสวสด, จกรพนธ สขสวสด, และจนตนา เอ ยมลออ. 2549. รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการ การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของพนท ปาอนรกษในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน.

จนตวาณ โลหะการ. 2547. การวเคราะหตนทนและผลตอบแทนของการเลยงปลากะรงในกระชง ในจงหวดพงงา ปการผลต 2546. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (เศรษฐศาสตรเกษตร), สาขาเศรษฐศาสตรเกษตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

จฑารตน พาพนธ. 2547. การพฒนาแหลงเรยนรทางดานส งแวดลอมศลปกรรมส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4-6 โดยการมสวนรวมของชมชน กรณศกษาวดเกษมรตน ต าบลสะพานไมแกน อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาการจดการส งแวดลอม คณะการจดการส งแวดลอม, มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ชาญยทธ สดทองคง. 2550. การใชความชกชมของปลาประเมนประสทธภาพของชมชนในการจดการทรพยากรปาชายเลน กรณศกษาของปาชายเลนบานทงตะเซะ จงหวดตรง. คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย. การประชมวชาการระบบนเวศปาชายเลนแหงชาต “ปาชายเลน: รากฐานเศรษฐกจพอเพยงของชมชนชายฝง” วนท 12-14 กนยายน พ.ศ. 2550.

ชลตา ศรลดดา และลดาวลย พวงจตร. 2550. การเกบกกคารบอนของสวนปาชายเลนอ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช. ภาควชาวนวฒนวทยา, คณะวนศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. การประชมวชาการระบบนเวศปาชายเลนแหงชาต “ปาชายเลน: รากฐานเศรษฐกจพอเพยงของชมชนชายฝง” วนท 12-14 กนยายน พ.ศ. 2550.

เชดชย อองสกล. 2548. การจดการปาชายเลนของชมชนหวเขา อ าเภอสงหนคร จงหวดสงขลา. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาพฒนาการเกษตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ณฏฐารตน ปภาวสทธ และคณะ. 2546. คมอวธการประเมนรวดเรวเพ อการจดการทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมพนท ชายฝงทะเล. พมพครงท 1. หนา 17-25. กรงเทพฯ : หนวยปฏบตการนเวศวทยาทางทะเล คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ณชชา วองวฒนานกล. 2547. การประเมนมลคาผลประโยชนทางนนทนาการบรเวณชายหาดแมร าพง จงหวดระยอง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (การจดการทรพยากร), สาขาการจดการทรพยากร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ทมวจยชมชนโคกพยอม. 2553. เสรมสรางกระบวนการเรยนรเพ อเพ มศกยภาพการจดการทองเท ยวเชงอนรกษแบบมสวนรวมบานโคกพยอม หมท 18 ต าบลละง อ าเภอละง จงหวดสตล. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ฝายวจยเพ อทองถ น.http://www.vijai.org/research/project_content.asp?projID=RDG52S0013 (สบคนเม อ 12กรกฎาคม 2553)

185

ธรพรรณ ใจม น. 2542. การผลกดนนโยบายโดยการมสวนรวมของประชาชน: ศกษาเฉพาะกรณรางพระราชบญญตปาชมชน. วทยานพนธพฒนาชมชนมหาบณฑต, คณะสงคมสงเคราะหศาสตร, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ธฤษวรรณ นนทพทธ. 2545. การพฒนากระบวนการเรยนรโดยชมชนในการจดการทองเท ยวเชงนเวศ: กรณศกษาปาชมชนเขาหวชาง ต าบลตะโหมด อ าเภอตะโหมด จงหวดพทลง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาการจดการส งแวดลอม คณะการจดการส งแวดลอม, มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ธนยพร ทรพยสมบรณ. 2546. องคประกอบชนด ความชกชมและการแพรกระจายของปลาวยออน บรเวณแหลมผกเบย จงหวดเพชรบร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (วทยาศาสตรทางทะเล), สาขาวทยาศาสตรทางทะเล, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ธนาคารแหงประเทศไทย. 2554. อตราการแลกเปล ยนเงน. www.bot.or.th สบคนเม อ 25 ตลาคม 2554.

ธรรมศาสตร โสตถพนธ. 2547. กระบวนการเรยนรของชมชนในการจดการปาชมชน: กรณศกษาปาชมชนเขาหวชาง ต าบลตะโหมด อ าเภอตะโหมด จงหวดพทลง. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาการจดการส งแวดลอม คณะการจดการส งแวดลอม, มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

นวลศร เพชรรตน. 2543. มลคาทางนนทนาการของอทยานแหงชาตทะเลบน จงหวดสตล. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (วนศาสตร), สาขาวชาการจดการปาไม, ภาควชาการจดการปาไม, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ปารชาต วลยเสถยร. 2542. รายงานฉบบสมบรณ โครงการวจย กระบวนการและเทคนคการท างานของนกพฒนาเคร องมอวจย. หนา 68-70. กรงเทพฯ : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

ปารชาต วลยเสถยร. 2549. รายงานวจยฉบบสมบรณ กระบวนการเรยนรและจดการความรของชมชน. หนา 24-33. กรงเทพฯ : ส านกงานกองทนสรางเสรมสขภาพและส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

ปรชา เปยมพงศสานต. 2542. เศรษฐศาสตรส งแวดลอมและการจดการทรพยากรธรรมชาต. พมพครงท 1. หนา 11 และ หนา 102-105. กรงเทพฯ:โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประเสรฐ ทองหนนย และณฏฐารตน ปภาวสทธ. 2550. การฟนตวของประชาคมปลากบการฟนฟปาชายเลน กรณศกษาอาวปากพนง จ.นครศรธรรมราช. คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการประมง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย และคณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. การประชมวชาการระบบนเวศปาชายเลนแหงชาต “ปาชายเลน: รากฐานเศรษฐกจพอเพยงของชมชนชายฝง” วนท 12-14 กนยายน พ.ศ. 2550.

แผนท ระยะทาง. 2554. http://maps.google.co.th (สบคนเม อ 8 พฤศจกายน 2554)

186

ผกาทพย แกวอภชย. 2544. การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน อ าเภอยะหร ง ในอาวปตตาน. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาการจดการส งแวดลอม คณะการจดการส งแวดลอม, มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

พชญสน ศรสวสด. 2549. มาตรการทางกฎหมายในการคมครองและอนรกษปาชายเลน. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พรรณภา หาญววฒนกจ. 2532. ตนทนและผลตอบแทนของการขนปทะเล Mud Crab (Scylla spp.) ท จงหวดสราษฎรธาน. อางถงใน อนวฒน รตนโชต และคณะ. ม.ป.ป. คมอการขนและเลยงปทะเล. งานเอกสารค าแนะน า, กองสงเสรมการประมง, กรมประมง.

พรทพย หาผล. 2544. ความสามารถของชมชนในการจดการปาชายเลน : ศกษาเฉพาะกรณชมชนบานเปรดใน ต าบลหวงน าขาว อ าเภอเมอง จงหวดตราด. วทยานพนธพฒนาชมชนมหาบณฑต, คณะสงคมสงเคราะหศาสตร, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

วจารณ มผล. 2553. การเกบกกคารบอนของปาชายเลน บรเวณพนท สงวนชวมณฑลระนอง. วารสารการจดการปาไม 4(7) : 29-44.

วณา ทพยสขม. 2543. ตนทนทางส งแวดลอมของการใชประโยชนพนท ปาชายเลนคลองกระบ และปาคลองเหนอคลอง อ าเภอเมอง จงหวดกระบ . วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาการจดการทรพยากร, ภาควชาโครงการสหวทยาการระดบบณฑตศกษา, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วราภรณ งามสมสข. 2549. การประเมนมลคาการทองเท ยวเชงเกษตร ณ สถานเกษตรหลวงอางขาง จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (เศรษฐศาสตรเกษตร), สาขาวชาเศรษฐศาสตรเกษตร, มหาวทยาลยเชยงใหม.

สทธณฐ ประพทธนตสาร. 2546. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม:แนวคดและแนวปฏบต. กรงเทพฯ : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

สกร พชผกหวาน. 2541. ชาวบานกบโครงการของรฐ : กรณศกษาปญหาความขดแยงการจดการปาชายเลน พนท ต าบลบางชน อ าเภอขลง จงหวดจนทบร. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชารฐศาสตร คณะรฐศาสตร, มหาวทยาลยรามค าแหง.

สจตรา วาสนาด ารงด และปยสทธ เอ ยมอทธพล. 2551. รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการการศกษาทบทวนการวจยและพฒนาเคร องมอทางเศรษฐศาสตรในการประเมนมลคาส งแวดลอมและการใชประโยชนเชงนโยบาย. หนา 26. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. ศนยความเปนเลศแหงชาตดานการจดการส งแวดลอมและของเสยอนตราย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สนนทา สวรรโณดม, คณหญง สธาวลย เสถยรไทย, และศรวรรณ ศรบญ. 2541. ชมชนปาชายเลนอาวมหาชย แนวคดเพ อการฟนฟ พฒนา และการอนรกษ. หนา 16. กรงเทพฯ : วทยาลยประชากรศาสตร อาคารวศษฐ ประจวบเหมาะ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

187

สภทรา โพธสงห. 2550. การประเมนคณคาทางเศรษฐกจของปาชายเลน ในเขตปาสงวนแหงชาตปาดอนสก จงหวดสราษฎรธาน. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาการใชท ดนและการจดการทรพยากรธรรมชาตย งยน, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เสร จยพรก และกรณรว เกงกลภพ. 2549. รวมผลงาน รางวลลกโลกสเขยวครงท 8 วถพอเพยง แบงปน ผกพน คน น า ปา. หนา 40-47. กรงเทพฯ : บรษท การปโตรเลยมแหงประเทศไทย จ ากด (มหาชน).

ส านกอนรกษทรพยากรปาชายเลน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. ม.ป.ป. พนธไมปาชายเลนในประเทศไทย (ฉบบปรบปรงใหม). กรงเทพฯ : ส านกอนรกษทรพยากรปาชายเลน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม.

เสาวลกษณ กลาอย. 2546. ตนทนและผลตอบแทนจากการลงทนเลยงกงกลาด าขนาด 3-4 ไร ในอ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต, สาขาวชาวทยาการจดการ, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เสาวภา องสภานช และคณะ. 2544. องคประกอบของสตวน าท จบโดยอวนรนเคยขนาดเลกบรเวณปาชายเลน จงหวดสตล. ใน การจดการสวนปาชายเลนแบบผสมผสานเพ อการพฒนาทรพยากรและส งแวดลอมบรเวณชายฝงทะเลของประเทศไทย, สนท อกษรแกว และคณะ, บรรณาธการ. หนา 471. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย

เสาวลกษณ ถ นจนทร. 2546. การประเมนมลคาการใชประโยชนทรพยากรปาไมในพนท ปาชายเลนประแสร-พงราด จงหวดระยอง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาการจดการปาไมภาควชาการจดการปาไม, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร. 2549. รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการ การประเมนมลคาทาง เศรษฐศาสตรของปาชมชนในภาคใต กรณศกษาปาชมชนเขาหวชาง ต าบลตะโหมด อ าเภอตะโหมด จงหวดพทลง. ส านกงานคณะกรรมการอดมศกษาและส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. คณะการจดการส งแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

สนท อกษรแกว. 2541. ปาชายเลน นเวศวทยาและการจดการ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศรลกษณ หาดเพชร. 2550. การวเคราะหเศรษฐกจการผลตกงขาวในอ าเภอกาญจนดษฐ จงหวด สราษฎรธาน ปการผลต 2548. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (เศรษฐศาสตรเกษตร), สาขาเศรษฐศาสตรเกษตร, ภาควชาเศรษฐศาสตรเกษตรและทรพยากร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 2550. รายงานฉบบสมบรณ โครงการประเมนมลคาและการพ งพงทรพยากรปาชายเลน. คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

188

อมพร หลอด ารงเกยรต. 2550. มลคาความเสยหายของปาชายเลนจากเหตการณธรณพบตภยทางธรรมชาตสนาม กรณศกษาพนท เกาะพระทอง จงหวดพงงา. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (การจดการทรพยากร), สาขาการจดการทรพยากร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน). 2554. ราคาซอขายคารบอน. http://www.tgo.or.th (สบคนเม อ 15 กรกฎาคม 2554).

อภวนท ก าลงเอก. 2550. การประเมนมลคาปาชายเลนหาดประพาสจากภยพบตสนาม. ภาควชาสหกรณ คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. การประชมวชาการระบบนเวศปาชายเลนแหงชาต “ปาชายเลน: รากฐานเศรษฐกจพอเพยงของชมชนชายฝง” วนท 12-14 กนยายน พ.ศ. 2550.

Balaji V. and Gross O. 2006. MANGREEN-Mangrove Ecology and Restoration in India. Report 2005/2006. The Organization for Marine Conservation,Awareness and Research and DEEPWAVE. Inc., India.

Chanprapai, T. 2005. Comparative Analysis on Economic Return Including Carbon Storage Value from Rhizophora Apiculata Plantations for Conservation and Commercial Purposes in Pattani Province. Master of Science (Environmental Planning for Community and Rural Development). Mahidol University.

Du, L.V. 1962. Ecology and Silviculture of Mangrove. Yale Univ. School of Forest. Unpublished mimeo. 26 pp. อางถงใน สนท อกษรแกว. 2541. ปาชายเลน นเวศวทยาและการจดการ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

EEP (Environmental Economics Programme). 2003. Valuing Forests: A Review of Methods and Applications in Developing Countries. England: Earthprint Limited. อางถงใน เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร. 2549. รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการ การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนในภาคใต กรณศกษาปาชมชนเขาหวชาง ต าบลตะโหมด อ าเภอตะโหมด จงหวดพทลง. ส านกงานคณะกรรมการอดมศกษาและส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. คณะการจดการส งแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

FAO, 2007. The World’s Mangroves 1980-2005. Food and Agriculture Organization, Rome, Italy.

Hussain Syed Ainul and Badola Ruchi. 2008. Valuing mangrove ecosystem services: linking nutrient retention function of mangrove forests to enhanced agroecosystem production. Wetlands Ecol Manage (2008) 16: 441–450.

189

Hussain Syed Ainul and Badola Ruchi. 2010. Valuing mangrove benefits: contribution of mangrove forests to local livelihoods in Bhitarkanika Conservation rea, East Coast of India. Wetlands Ecol Manage (2010) 18: 321–331.

IUCN. 2006. Conservation Benefits of Mangroves. IUCN Policy Brief. October, 2006.

Jim, C. and Purbasari, S. 2004. Informing Natural Resources Policy Making Using Participatory Rapid Economic Valuation (PREV): The Case of The Togean Islands, Indonesia. Economics, Conservation International, 1919 M St. NW Suite 600, Washington, DC 20036, USA.

Jindanuch. K. 2003. Carbon Distribution in Mangrove Area of Thung Kua Estuary, Chumphon Province. Master of Science (Technology of Environmental Management). Mahidol University.

Karen L. McKee. 1996. Mangrove Ecosystems: Definitions, Distribution, Zonation, Forest Structure, Trophic Structure, and Ecological Significance. In Feller and Sitnik (ed.), 1996. Mangrove Ecology: Manual for a field course. Smithsonian Institution. Washington, D.C.

Kathy, S. Mahadev, B. Ramachandra, B. and Andrew, M. 2008. Factors Influencing Community Participation in Mangroves Restoration: A Contingent Valuation Analysis. Environmental Studies Department, Florida International University, University Park, ECS 347, Miami, FL 33199, USA.

Kathiresan Kandasam and Rajendran Narayanasamy. 2005. Coastal mangrove forests mitigated tsunami. Estuarine, Coastal and Shelf Science, 65: 601-606.

Lal, Padma. 2003. Economic valuation of mangroves and decision-making in the Pacific. Graduate Studies in Environmental Management and Development. National Centre for Development Studies. Australian National University. Canberra ACT. Australia.

Macintosh Donald J and Ashton Elizabeth C. 2002. A Review of Mangrove Biodiversity Conservation and Management. Final Report, Centre for Tropical Ecosystems Research.

Mazda Yoshihiro, Magi Michimasa, Kogo Motohiko and Nguyen Hong Phan. 1997. Mangroves as a Coastal Protection from Waves in the Tong King Delta, Vietnam. Mangroves and Salt Marshes, 1: 127-135.

190

Phuviriyakakul, S. 2007. Economic Valuation of Mangrove Forest: A Case Study of Klong Tam-Ru Sub-District, Muang District, Chonburi Province. Master Thesis, Mahidol University, Bangkok.

Sathirathai, S. 1998. Economic Valuation of Mangroves and the Roles of Local Communities in the Conservation of the Resource: Case study of Surat Thani, South of Thailand. EEPSEA Research Report Series, Economy and Environment Program for Southeast Asia (EEPSEA), Singapore.

Schimper, A.F.W. 1903. Plant Geography on a Physiological Basin. Oxford Univ. Press, Oxford. p. 839. อางถงใน สนท อกษรแกว. 2541. ปาชายเลน นเวศวทยาและการจดการ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

Souza Flavo E. S. and Silva Carlos Augusto Ramose. 2011. Ecological and economic valuation of the Potengi estuary mangrove wetlands (NE, Brazil) using ancillary spatial data. J Coast Conserv, 15: 195–206.

Stefano Pagiola, Konrad von Ritter and Joshua. 2004. Assesing the Economic Value of Ecosystem Conservation. The World Bank Environment Department. Environment Department Paper No.101. In Collaboration with The Nature Conservancy and IUCN-The World Conservation Union.

Stone Kathy, Bhat Mahadev, Bhatta Ramachandra, and Mathews Andrew. 2008. Factors influencing community participation in mangroves restoration: A contingent valuation analysis. Ocean & Coastal Management, 51: 476–484.

UNEP-WCMC (2006) In the front line: shoreline protection and other ecosystem services from mangroves and coral reefs. UNEP-WCMC, Cambridge, UK.

Wong Y.S, Tam N F Y and Lan C Y. 2006. Mangrove wetland as wastewater treatment facility: a field trial. Hydrobiologia, 352: 49-59.

191

192

ภาคผนวก

ก แบบสอบถามขอมลการใชประโยชนทางตรงดานการเกบผลผลตของ ปาชายเลนและผลผลตการประมงบรเวณปาชายเลน ข ขอมลจากกระบวนการการมสวนรวมในการศกษาขอมลพนฐานของ ชมชน : แผนทเดนดนของชมชน และแผนผงเครอญาต ค รายชอทมวจยชมชน อาชพ อาย ประสบการณท างานชมชนและ ประสบการณการท างานการวจยชมชน ง ประวตคณะผวจย

194

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามขอมลการใชประโยชนทางตรงดานการเกบผลผลตของปาชายเลนและผลผลตการประมงบรเวณปาชายเลน

195

เลขทแบบสอบถาม ..............

แบบสอบถาม

มลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน ต าบลละง อ าเภอละง จงหวดสตล

การส ารวจครงนตองการทราบถงการใชประโยชนทางตรงจากปาชายเลนของประชาชน เพอเปนสวนหนงในการศกษาวจย เรองการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน ขอมลทไดจากการส ารวจของแตละบคคลจะปกปดเปนความลบอยางเครงครด แบบสอบถามแบงเปน 4 สวน คอ สวนท 1 ขอมลทวไป สวนท 2 การใชประโยชนดานประมง สวนท 3 การใชประโยชนดานปาไม สวนท 4 ความคดเหนเกยวกบปาชายเลน ผใหสมภาษณ

ชอ ........................................ นามสกล .......................................... บานเลขท ...................... ชอหมบาน ......................... หมท ........... ต าบลละง อ าเภอละง จงหวดสตล

เบอรโทรศพท ................................................................................ วน / เดอน / ป ทใหสมภาษณ ..................................................................... ชอผสมภาษณ ............................................................................................

196

แบบสอบถามส าหรบการวจย การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลน

สวนท 1 ขอมลทวไป 1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 2. อาย.................ป 3. สถานภาพ ( ) โสด ( ) สมรส ( ) หยาราง ( ) อนๆ 4. ศาสนา ( ) อสลาม ( ) พทธ ( ) ครสต ( ) อนๆ 5. สถานะของทานในครอบครว ( ) หวหนาครอบครว ( ) สมาชกในครอบครว 6. ระดบการศกษาขนสงสด ( ) ตากวาประถมศกษาชนปท 4 ( ) ประถมศกษาชนปท 4 ( ) ประถมศกษาชนปท 6 ( ) มธยมศกษาชนปท 3 ( ) มธยมศกษาชนปท 6 หรอเทยบเทา ( ) อนปรญญา หรอเทยบเทา ( ) ปรญญาตร หรอเทยบเทา ( ) อนๆ (ระบ).................................... 7. อาชพหลกของทานในปจจบน ( ) ประมง ( ) เกบผลผลตจากปาชายเลน (ระบ).............................. ( ) รบราชการหรอรฐวสาหกจ ( ) เกษตรกรรม (ระบ)................................................... ( ) คาขาย ( ) อนๆ (ระบ)................................................................ 8. อาชพรองหรออาชพเสรมของทานในปจจบน............................................................................... 9. ในรอบปทผานมาทานมรายไดประจาเฉลยตอเดอนเทาใด ............................................................................................................................. ......................... 10. ในรอบปทผานมาทานมรายไดเสรมเฉลยตอเดอนเทาใด ............................................................................................................................. ......................... 11. สมาชกในครอบครวของทานทอาศยอยรวมกนมทงหมด(รวมทานดวย)จานวน...................คน 12. ในรอบปทผานมาครอบครวของทานมรายจายเฉลยตอเดอนเทาใด .......................................................................................... ............................................................ 13. ทานอาศยอยในหมบานแหงนมาเปนระยะเวลา................ป ภมลาเนาเดม คอ...................................................................................................... ......................

197

สวนท 2 การใชประโยชนดานประมง รายละเอยดเกยวกบการจบสตวน าในบรเวณปาชายเลน

ชนดของสตวน า ชวงเดอนทจบ จ านวนครง ทจบใน 1 เดอน

ปรมาณทจบเฉลยตอครง ขายตอ ทไหน

ราคา ตอ

หนวย

บรเวณ การจบสตวน า

หมายเหต

ทงหมด กนเอง ขาย

198

สวนท 2 การใชประโยชนดานประมง (ตอ) รายละเอยดเกยวกบการจบสตวน าในบรเวณปาชายเลน (ตอ)

ชนดของสตวน า ชวงเดอนทจบ จ านวนครง ทจบใน 1 เดอน

ปรมาณทจบเฉลยตอครง ขายตอ ทไหน

ราคา ตอ

หนวย

บรเวณ การจบสตวน า

หมายเหต

ทงหมด กนเอง ขาย

199

ตนทนทงหมดในการจบสตวน าในบรเวณปาชายเลนระยะเวลาในรอบปทผานมา อปกรณ

ชนดของ สตวน า

วธการจบสตวน า อปกรณทใชในการจบ จ านวนอปกรณทใชในแตละครง

ราคาตอหนวยของอปกรณ

อายการ

ใชงาน

คาซอมแซมอปกรณ

ในแตละครง

ใน 1 ป ซอมกครง

200

ตนทนทงหมดในการจบสตวน าในบรเวณปาชายเลนระยะเวลาในรอบปทผานมา (ตอ) อปกรณ (ตอ)

ชนดของ สตวน า

วธการจบสตวน า อปกรณทใชในการจบ จ านวนอปกรณทใชในแตละครง

ราคาตอหนวยของอปกรณ

อายการ

ใชงาน

คาซอมแซมอปกรณ

ในแตละครง

ใน 1 ป ซอมกครง

201

คาแรงงาน คาขนสงและอนๆ ทานเดนทางไปจบสตวน าโดย...........................................................................................

ชนดของสตวน า จ านวนแรงงานในการจบสตวน า (คน)

ระยะเวลาทใชในการจบแตละ

ครง (ตงแตออกจากบานจนถงกลบ

บาน)

ระยะทางจากบานถงปาชายเลน

คาใชจายตลอดขนตอนการจบสตวน า (เพมเตม)

ขนสงสตลาดโดย

ระยะทางในการขนสงสตลาด

คาใชจายตลอดขนตอนการขายสตลาด

ชาย หญง รายการ ราคา รายการ ราคา

202

คาแรงงาน คาขนสงและอนๆ (ตอ) ทานเดนทางไปจบสตวน าโดย...........................................................................................

ชนดของสตวน า จ านวนแรงงานในการจบสตวน า (คน)

ระยะเวลาทใชในการจบแตละ

ครง (ตงแตออกจากบานจนถงกลบ

บาน)

ระยะทางจากบานถงปาชายเลน

คาใชจายตลอดขนตอนการจบสตวน า (เพมเตม)

ขนสงสตลาดโดย

ระยะทางในการขนสงสตลาด

คาใชจายตลอดขนตอนการขายสตลาด

ชาย หญง รายการ ราคา รายการ ราคา

203

สวนท 3 การใชประโยชนดานปาไม รายละเอยดเกยวกบการเกบผลผลตของปาชายเลน

ชนดของการเกบผลผลตของ ปาชายเลน

ชวงเดอน ทเกบ

จ านวนครง ทเกบใน 1 เดอน

ปรมาณทเกบเฉลยตอครง ขายตอ ทไหน

ราคา ตอ

หนวย

บรเวณการเกบผลผลตของ ปาชายเลน

หมายเหต

ทงหมด ใชเอง ขาย

204

สวนท 3 การใชประโยชนดานปาไม (ตอ) รายละเอยดเกยวกบการเกบผลผลตในปาชายเลน (ตอ)

ชนดของการเกบผลผลตของ ปาชายเลน

ชวงเดอน ทเกบ

จ านวนครง ทเกบใน 1 เดอน

ปรมาณทเกบเฉลยตอครง ขายตอ ทไหน

ราคา ตอ

หนวย

บรเวณการเกบผลผลตของ ปาชายเลน

หมายเหต

ทงหมด ใชเอง ขาย

205

ตนทนทงหมดในการเกบผลผลตในบรเวณปาชายเลนระยะเวลาในรอบปทผานมา อปกรณ

ชนดของ การเกบผลผลต ของปาชายเลน

วธการเกบผลผลต อปกรณทใชในการเกบ จ านวนอปกรณทใชในแตละครง

ราคาตอหนวยของอปกรณ

อายการ

ใชงาน

คาซอมแซมอปกรณ

ในแตละครง

ใน 1 ป ซอมกครง

206

ตนทนทงหมดในการเกบผลผลตในบรเวณปาชายเลนระยะเวลาในรอบปทผานมา (ตอ) อปกรณ (ตอ)

ชนดของ การเกบผลผลต ของปาชายเลน

วธการเกบผลผลต อปกรณทใชในการเกบ จ านวนอปกรณทใชในแตละครง

ราคาตอหนวยของอปกรณ

อายการ

ใชงาน

คาซอมแซมอปกรณ

ในแตละครง

ใน 1 ป ซอมกครง

207

คาแรงงาน คาขนสงและอนๆ ทานเดนทางไปเกบผลผลตในปาชายเลนโดย...........................................................................................

ชนดของการเกบผลผลต

ในปาชายเลน

จ านวนแรงงานในการเกบ

ผลผลต (คน)

ระยะเวลาทใชในการเกบแตละครง (ตงแตออกจาก

บานจนถง กลบบาน)

ระยะทางจากบานถงปา

ชายเลน

คาใชจายตลอดขนตอนการเกบผลผลต (เพมเตม)

ขนสงสตลาดโดย

ระยะทางในการขนสงสตลาด

คาใชจายตลอดขนตอนการขายสตลาด

ชาย หญง รายการ ราคา รายการ ราคา

208

คาแรงงาน คาขนสงและอนๆ (ตอ) ทานเดนทางไปเกบผลผลตในปาชายเลนโดย...........................................................................................

ชนดของการเกบผลผลต

ในปาชายเลน

จ านวนแรงงานในการเกบ

ผลผลต (คน)

ระยะเวลาทใชในการเกบแตละครง (ตงแตออกจาก

บานจนถง กลบบาน)

ระยะทางจากบานถงปา

ชายเลน

คาใชจายตลอดขนตอนการเกบผลผลต (เพมเตม)

ขนสงสตลาดโดย

ระยะทางในการขนสงสตลาด

คาใชจายตลอดขนตอนการขายสตลาด

ชาย หญง รายการ ราคา รายการ ราคา

209

สวนท 4 ความคดเหนเกยวกบปาชายเลน 4.1 ความคดเหนทวไปเกยวกบปาชายเลน ……………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………..................................... 4.2 ทานคดวาตอนนปาชายเลนมปญหาเกดหรอไม ( ) ไมมปญหา เพราะ ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ( ) ตอนนเกดปญหา เพราะ ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ..……………………………………………………………………………………………………..................................... 4.3 ทานคดวาควรมแนวทางในการจดการปาชายเลนอยางไร ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ..……………………………………………………………………………………………………..................................... ..…………………………………………………………………………………………………….....................................

210

ภาคผนวก ข

ขอมลจากกระบวนการการมสวนรวมในการศกษาขอมลพนฐานของชมชน : แผนทเดนดนของชมชน และแผนผงเครอญาต

211

ปอมหมบาน

ศนยกลางเรยนร ทาน า

โรงเรยน มสยด

แผนทเดนดน

212

โตะสบ หลหาด

นายด หลหาด + นางมารหย า

นายยาสาด หลงสมน + นางมาแหนะ

นางอะ นายหมด นายแหมะ นายแกน นายหมาดยน

นายสกอด นางซดะ

นายเชบ

นายมาเหลก นายมฮ าหมด

นายบกาก นายฮาหรน

นายอหมอด

นายหมาดโสด ขนรายา + นางสาว

นายสมาน

นายลเกยรต

นางเจะส

นายอ าด า

นายอาสน

นายมาหมาด

นายหมาดสอาด นายหมาดยาด

นายสาป นายสาหร นายบอหน

นายตาเหลบ นายดนเสด นายสากาด

นายรอสาก นางฮาลบะ นางรมละ

นางไมมนะ นายฮาเฉม

นายหยน

นางบหลาด

นางรอยะ

นางฮาซซะ

นางคอดยะ

นายหมน มองเระ + นางจ

แผนผงเครอญาต

213

นางฉง + นายหมด หลงสมน

นางหยน + นายหมาดเยน หลงสมน

นางทน + นายบาวนย

นายอาจ นายวาหลาด

นางรอเสยะ

นายกอเฉม

นางสนย

นายสนนท

นางมานะ + นายสนท สลบแสง

นายสวาย เอมเลง + นางเจะส ขนรายา

นายหมาด เอมเลง + นางหวน พยายาม

นางฟาตมะ + นายลเดน เอม

เลง

นายกาเรยะ

นางย ามะ

นายลกล

นายหมาดโสม

นางย าโบน

นางย าบ

นายอ

นายยโสบ

นางย าสน

นายกอ

นายสาฝาด+นางรมละ

นายบาว + นางปะ สาหมด

นางโหลย

นางจะ

นางป +

นายบาหร ลายเสน นายลเปน

นายหมาด นางเจะมานะ

นางนอย

นายบญยง

นายยหวา

นายเจะบา

นางเจะมวง

นายบาวนย

นายอนนต

นายมาหวา

นายอาสน

นายกอเดช

นายกอฉาด

นางอ าหมวน

นายอาหล

โตะสมน สาหมด

214

215

ภาคผนวก ค รายชอทมวจยชมชน อาชพ อาย ประสบการณท างานชมชน

และประสบการณการท างานการวจยชมชน

216

ชอ-สกล อาย อาชพ ประสบการณการท างานชมชน

นายบกาก ขนรายา 47 รบจางทวไป - คณะกรรมการกลมอนรกษปาชายเลน - คณะกรรมการกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน

นายณรงศกด หลหาด 32 เกษตรกรรม - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกลมยางแผน - สมาชกกองทนหมบาน

นายอหมอด ขนรายา 41 คาขาย - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน

นายเผดจ โตะปลด 50 ประมง - ประธานวสาหกจชมชนบานโคกพยอม - ประธานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน โรงเรยนบานโคกพยอม - ทปรกษากลมปาชายเลน - อดตสมาชก อบต. 2 สมย

นายแมน เรสน 37 คาขาย - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน

นางราภา สาเล 57 แมบาน - สมาชกกลมแมบานโคกพยอม - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกลมออมทรพยหวหน - สมาชกกองทนหมบาน

นางไมมนะ หลหาด 40 แมบาน - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - ประธานกรรมการกองทนหมบาน - สมาชกกลมออมทรพยหวหน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกลมรบซอยางแผน

นางอรวรรณ ขนรายา 63 แมบาน - อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน - คณะกรรมการกลมแมบานโคกพยอม - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - คณะกรรมการกลมออมทรพยหวหน - ประธานกลมรบซอยางแผน - สมาชกรานคาชมชนหวหน - สมาชกแพชมชนหวหน

217

ชอ-สกล อาย อาชพ ประสบการณการท างานชมชน

นางสาวอไรวรรณ หลหาด

25 - แกนนาเยาวชน - อาสาพฒนาชมชนอาเภอละง

นางเจะส เอมเลง 55 แมบาน - คณะกรรมการกลมอนรกษปาชายเลน - อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน - สมาชกกลมแมบานโคกพยอม - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกลมออมทรพยหวหน - สมาชกกลมรบซอแผนยาง - สมาชกรานคาชมชนหวหน - สมาชกกองทนหมบาน

นางอาชะ หมาดหวง 53 แมบาน - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - คณะกรรมการกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกลมออมทรพยหวหน - คณะกรรมการกลมรบซอยางแผน - สมาชกกลมแมบาน

นางวนด นละ 35 แมบาน - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน

นายกอด ขนรายา 62 รบจางทวไป - กรรมการกลมอนรกษปาชายเลน - กรรมการกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน

นายเชบ ขนรายา 57 รบจางทวไป - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน

นายตาเหลบ หลหาด 55 ทาสวน - กรรมการกลมอนรกษปาชายเลน - กรรมการกลมรบซอยางแผน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน

นางออณ หลหาด 33 แมบาน - กรรมการกลมรบซอนายาง - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน - สมาชกกลมออมทรพยหวหน

นายมาเหลก ขนรายา 53 รบจางทวไป - ประธานโครงการพฒนาศกยภาพหมบานและชมชน (SML) - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน

218

ชอ-สกล อาย อาชพ ประสบการณการท างานชมชน

- สมาชกกลมรบซอยางแผน นายบาหาหร นละ 40 ประมง - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน

- กรรมการกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน - ชดรกษาความปลอดภยหมบาน

นายเดชา อนทรทองมาก

40 รบจางทวไป - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง

นายรอบ หมองเระ 53 รบจางทวไป - กรรมการมสยดบานโคกพยอม - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - กรรมการกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน

นายสากาด หลหาด 51 รบจางทวไป - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน

นายดนเสด หลหาด 52 รบจางทวไป - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกลมรบซอยางแผน

นายบาเหรน หมาดหวง

55 รบจางทวไป - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน

นายเหต ขนรายา 59 รบจางทวไป - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน

นายอาดา ขนรายา 49 รบจางทวไป - ประธานกลมอนรกษปาชายเลน - กรรมการกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง - สมาชกกองทนหมบาน - สมาชกกลมออมทรพยหวหน

นายลกล สาหมด 45 ประมง - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง

นางฮาลมะ เอมเลง 48 แมบาน - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกองทนหมบาน - สมาชกกลมออมทรพยหวหน - สมาชกกลมแมบาน - สมาชกกลมรบซอแผนยางแผน

นายสกอน หวนส 51 ประมง - กรรมการกลมอนรกษปาชายเลน - กรรมการโครงการพฒนาศกยภาพหมบานและชมชน

219

ชอ-สกล อาย อาชพ ประสบการณการท างานชมชน

(SML) - กรรมการชดรกษาความปลอดภยหมบาน

นายบาโอน โนราเจะ 48 รบจางทวไป - กรรมการกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกองทนหมบาน

นายเฉน หลหาด 63 ทาสวน - สมาชกกลมอนรกษปาชายเลน - สมาชกกองทนหมบาน - สมาชกกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง

นายมณ ละเมาะ 71 ประมง - กรรมการกลมอนรกษปาชายเลน - กรรมการมสยดบานโคกพยอม - กรรมการกลมเพาะเลยงสตวนาชายฝง

ประสบการณการทางานการวจยชมชนเปนการวจยเรองภมปญญาทองถนในการจดการปา

ชายเลนบานโคกพยอม ซงวจยรวมกบสถาบนสงแวดลอมไทย เมอ ป 2551 ผลการศกษาทาใหทราบภมปญญาในชมชนจดการปาชายเลน เชน ชมชนไดใชประโยชนจากฝกถวดานามาทาขนมลกโรย เปนตน และงานวจยเรองเสรมสรางกระบวนการเรยนรเพอเพมศกยภาพการจดการทองเทยวเชงอนรกษแบบมสวนรวมบานโคกพยอม หมท 18 ตาบลละง อาเภอละง จงหวดสตล โดยชมชนทาวจยดวยตนเอง และไดรบทนสนบสนนจากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ซงกาลงอยในชวงระหวางการดาเนนการวจย (ป 2552-2553)

220

ภาคผนวก ง ประวตคณะผวจย

221

ผศ.ดร.เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร

ชอ-สกล เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร หมายเลขบตรประชาชน 3 1303 00133 95 6 ประวตการศกษา ปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต สาขาวทยาศาสตรสงแวดลอม ม.ธรรมศาสตร ปรญญาโท วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการทรพยากร ม.เกษตรศาสตร ปรญญาเอก Ph.D. (Environmental Management), Australian National University, Australia ต าแหนงปจจบน ผชวยศาสตราจารยระดบ 8 ภาควชา - คณะ การจดการสงแวดลอม หนวยงาน มหาวทยาลยสงขลานครนทร โทรศพท 081-9590879 โทรสาร 074-429758 Email Saowalak.ro@psu.ac.th ประสบการณในงานวจย 2543 การประเมนทางดานเศรษฐศาสตรสงแวดลอมของโรงงานอตสาหกรรมนายางขน 2544-2546 โครงการวจยรวมไทย-ญปนเรองการจดการมลฝอยโดยชมชน 2547-2549 การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชมชนเขาหวชาง ต.ตะโหมด อ.ตะโหมด จ.พทลง ไดรบทน

สนบสนนจากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) และสานกวจยและพฒนา มหาวทยาลยสงขลานครนทร

2548-2549 การจดทาหลกสตรความรทองถนของชาวอรกลาโวย จงหวดสตล สาหรบนกเรยนชวงชนท 2 และ 3 ไดรบเงนทนสนบสนนจากองคการองคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงองคการสหประชาชาต (UNESCO) องคการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) และสถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย (CUSRI)

2550-2551 การประเมนและพฒนาศกยภาพในการจดการการทองเทยวเชงนเวศโดยชมชนมสวนรวม: กรณศกษาถาภผาเพชรและถาเจดคต ตาบลปาลมพฒนา อาเภอมะนง จงหวดสตล ไดรบเงนทนสนบสนนจากเครอขายการวจยภาคใตตอนลาง

2550-2551 การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของการเปลยนแปลงพนทนาขาวไปเปนพนทปลกพชเศรษฐกจอนๆ ในจงหวดพทลง ไดรบเงนทนสนบสนนจากศนยภมภาคเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศภาคใต

2551-2553 ภมปญญาชาวบานกบศกยภาพการนาผกพนบานจากปามาใชประโยชน อาเภอกงหรา จงหวดพทลง 2552-2554 การประเมนมลคาทางเศรษฐกจของระบบนเวศเขาคอหงส ตาบลคอหงส อาเภอหาดใหญ จงหวด

สงขลา 2552-2554 การจดทาหลกสตรสาระการเรยนรทองถนเรองระบบนเวศและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตเขาคอ

หงส สาหรบโรงเรยนมธยมในทองทรอบเขาคอหงส ตาบลคอหงส อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 2552-2554 การสรางสอการเรยนรเคลอนทประกอบการจดกระบวนการเรยนร เรองระบบนเวศเขาคอหงส

สาหรบประชาชนทวไปในทองทรอบเขาคอหงส ตาบลคอหงส อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 2552-2554 การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรปาชายเลนโดยการสรางกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวมของ

ชมชนบานโคกพะยอม ตาบลละง อาเภอละง จงหวดสตล 2553-2554 Economic Benefits of Management Options for a Suburban Forest in Southern

Thailand

222

ผลงานทางวชาการ 1. เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร, 2549. “การประเมนมลคาผลกระทบสงแวดลอมและการวเคราะหตนทนและ

ผลประโยชนทางเศรษฐศาสตรของโรงงานนายางขนในภาคใตของประเทศไทย”. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร 12 (2): 201-226.

2. Paengkaew W., Roongtawanreongsri, S. and Kittitornkool, J. 2006. The Development of a Learning Kit on Solid Waste Management for Primary 4-6 Students: A Case Study of Schools in Changwat Songkhla. Proceedings of NIE-SEAGA Conference 2006 Sustainability and Southeast Asia, 28-30 November 2006.

3. พณทพย ศรสมย; เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร; สเมธ ไชยประพทธ, 2550. การวเคราะหตนทน-ผลประโยชนในการบรหารจดการมลฝอยของเทศบาลนครสงขลา เรองเตมการประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 45: สาขาสถาปตยกรรมศาสตรและวศวกรรมศาสตร สาขาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 30 ม.ค. - 2 ก.พ. 2550 หนา 867-873

4. เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร, โรจนจฉรย ดานสวสดและประภาพรรณ กาภ, 2550. “การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรดานเนอไมของปาเขาหวชาง ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง”. วารสารเศรษฐศาสตรธรรมศาสตร 25 (1): 106-129.

5. เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร, โรจนจฉรย ดานสวสดและประภาพรรณ กาภ, 2550. “ความหลากหลายและการใชประโยชนทางเศรษฐกจของสตวในปาชมชนเขาหวชาง ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง”. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร 14 (1): 85-104.

6. อรศรา รมเยน, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร และสเมธ ไชยประพทธ, 2550. “การประเมนทางเศรษฐศาสตรสงแวดลอมในการนาซากมลฝอยเกาจากบอฝงกลบแบบถกสขาภบาลมาผลตเปนพลงงานมลฝอย ในพนทจงหวดสงขลาและพทลง”. วารสารเศรษฐศาสตรธรรมศาสตร 26 (3) : 90-118.

7. บษบา ศรเทพ, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร, เยาวนจ กตตธรกล. 2550. “การพฒนาหลกสตรสาระทองถนเรองวถชวตชมชนลาสนธ โดยการมสวนรวมระหวางชมชนกบโรงเรยน : กรณศกษาโรงเรยนวดเกษตรนคม ตาบลลาสนธ อาเภอศรนครนทร จงหวดพทลง”. บทคดยอการประชมเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาแหงชาต (Grad-Research) ครงท 7 วนท 4-5 เมษายน 2550 ณ มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตสราษฎรธาน.

8. หทยา คณโณ, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร, เยาวนจ กตตธรกล. 2550. “การพฒนาหลกสตรเรองสมนไพร สาหรบศนยการเรยนรและอนรกษสมนไพร ตาบลคลองเฉลม อาเภอกงหรา จงหวดพทลง”. บทคดยอการประชมเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาแหงชาต (Grad-Research) ครงท 7 วนท 4-5 เมษายน 2550 ณ มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตสราษฎรธาน.

9. อภรด ซวนตน, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร และ ชนษฎา ชสข, 2551. “การพฒนาศกยภาพในการจดการทองเทยวเชงนเวศโดยชมชน: กรณศกษาถาภผาเพชร และถาเจดคต ตาบลปาลมพฒนา อาเภอมะนง จงหวดสตล.” การประชมวชาการเวทวจยมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ครงท 2. 30 มกราคม 2551. คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา. หนา 32-33.

10. คนธรตน เพชรมณ, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร, สาระ บารงศร. 2551. “การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรและการพฒนากระบวนการเรยนร : กรณศกษา คางคาวเลบกด”. การประชมเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาแหงชาต ครงท 2 วนท 13-14 มถนายน 2551. ณ มหาวทยาลยอสสมชญ วทยาเขตสวรรณภม.

223

11. มลมาศ จรยพงศ, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร และปราโมทย แกววงศศร. 2551. “คณคาของผกพนบานและ

การจดการของชมชนบานวงลง ต.ทอนหงส อ.พรหมคร จ.นครศรธรรมราช.” การประชมเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาแหงชาตครงท 2 วนท 13-14 มถนายน 2551. ณ มหาวทยาลยอสสมชญ วทยาเขตสวรรณภม.

12. อานนต คาภระ, ธรดา ยงสถตศกด, นาตยา จงเจรญธรรม, รตนา ทองยอย, พระพทย พชมงคล ยงเฉลมชย, อดลย เบญนย, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร และ วเชยร สงสรนทร, 2551. “การประยกตใชภาพถายจากดาวเทยม SPOT-5 เพอศกษาการเปลยนแปลงของพนทนาขาวเปนพชเศรษฐกจอน และการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรในจงหวดพทลง”. การประชมวชาการ การใชขอมลดาวเทยมธออสและภมสารสนเทศเพอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม วนท 8-9 กนยายน 2551. ณ โรงแรมเจบ อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา. หนา 53-71.

13. เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร, โรจนจฉรย ดานสวสดและประภาพรรณ กาภ, 2551. การเกบหาและการใชประโยชนของปาในปาเขาหวชางตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร 14 (3): 463-483.

14. พณทพย ศรสมย, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร และสเมธ ไชยประพทธ, 2552. การวเคราะหตนทน – ผลประโยชนในการบรหารจดการมลฝอยของเทศบาลนครสงขลา, จงหวดสงขลา. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร 15 (2): 215-232.

15. พมพลกษณ โหงนาค, นยนา ศรชย และเสาวลกษณ รงตะวนเรองศร. 2552. กระบวนการบรณาการรายวชาตางๆ เขาสรายวชารกษคลองอตะเภาสาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4: กรณศกษาโรงเรยนพะตงประธานครวฒน. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร 15 (3): 469-480.

16. ทพยทวา สมพนธมตร, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร และอรณพร อฐรตน. 2552. การประเมนมลคาทางเศรษฐกจของศกยภาพการใชประโยชนพชสมนไพรในปาชมชนเขาหวชาง ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง Economic valuation of potential utilization of medicinal plants in Khao Hua Chang community forest Tambon Tamot, Amphoe Tamot, Phatthalung Province. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร 15 (6): 943-960.

17. มลมาศ จรยพงศ, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร และ ปราโมทย แกววงศศร. 2553. คณคาของผกพนบาน และสถานการณการใชประโยชนในปจจบนของชมชนบานวงลง ตาบลทอนหงส อาเภอพรหมคร จงหวดนครศรธรรมราช. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร 16 (1): 93-113.

18. บษบา ศรเทพ, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร และเยาวนจ กตตธรกล. 2553. การพฒนาหลกสตรสาระทองถนเรองวถชวตชมชนลาสนธ โดยการมสวนรวมระหวางชมชนกบโรงเรยน: กรณศกษาโรงเรยนวดเกษตรนคม ตาบลลาสนธ อาเภอศรนครนทร จงหวดพทลง. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร 16 (5): 759-776.

19. รชดา บญแกว, เยาวนจ กตตธรกล และเสาวลกษณ รงตะวนเรองศร (2554). “การพฒนากระบวนการเรยนรของแกนนาชมชนในการจดการสงแวดลอมชมชนแบบบรณาการ: กรณศกษาเทศบาลตาบลปรก อาเภอสะเดา จงหวดสงขลา.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม– กมภาพนธ) หนา 75 - 92.

224

รางวล

1. รางวลกรรมการทปรกษาวทยานพนธดเดน ประจาป 2545 กลมวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร เรอง การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของบางองคประกอบของปาดบชน กรณศกษาปากราด อาเภอนาทว จงหวดสงขลา. มหาวทยาลยสงขลานครนทร

2. รางวลผลงานวจยทมประโยชนตอชมชน ประจาป 2549 จากมหาวทยาลยสงขลานครนทร เรอง การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรปาชมชนในภาคใต: กรณศกษาปาเขาหวชาง ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง

3. รางวลกรรมการทปรกษาวทยานพนธดเดน ประจาป 2550 กลมวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร เรอง การประเมนทางเศรษฐศาสตรสงแวดลอมในการนาซากมลฝอยเกาจากบอฝงกลบแบบถกหลกสขาภบาลมาผลตเปนพลงงานมลฝอย ในพนทจงหวดสงขลาและจงหวดพทลง. มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

4. รางวลผลงานวจยทมประโยชนตอชมชน ประจาป 2550 จากมหาวทยาลยสงขลานครนทร เรอง การกระบวนการเสรมสรางการเรยนรและพฒนาศนยอนรกษและฟนฟสมนไพรทองถน ตาบลคลองเฉลม อาเภอกงหรา จงหวดพทลง

5. รางวลกรรมการทปรกษาวทยานพนธดเดน ประจาป 2551 กลมวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร เรอง การพฒนาหลกสตรสาระทองถน เรองวถชวตชมชนลาสนธโดยการมสวนรวมระหวางชมชนและโรงเรยน. มหาวทยาลยสงขลานครนทร

6. รางวลกรรมการทปรกษาวทยานพนธระดบชมเชย ประจาป 2552 กลมวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร เรอง การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรและการพฒนากระบวนการเรยนรเรองคางคาวเลบกด. มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ผศ.ดร.เยาวนจ กตตธรกล

1. ประวตสวนตว ชอ-สกล (นาย/นางสาว/นาง) เยาวนจ กตตธรกล คณวฒ ปรญญาเอก ตาแหนง(ทางวชาการ/ราชการ) ผชวยศาสตราจารยระดบ 8 หนวยงาน คณะเทคโนโลยและสงแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต ทอย(ททางาน) 80 ถ.วชตสงคราม อ.กะท จ.ภเกต 83120 ทอย(อาศยปจจบน) 292 ถ.ภเกต อ.เมอง จ.ภเกต 83000 โทรศพท/โทรสาร 081-0967256 Fax 076-276102 E-mail jawanit@gmail.com 2. ประวตการศกษา (เรยงจากวฒสงสด)

สถาบน ปทศกษา ชอปรญญา สาขา ภาควชา/คณะ University of Bath, UK

2543 PhD Development Studies

School of Humanities and Social Sciences

University of Bath, UK

2540 MSc Social Research

School of Humanities and Social Sciences

University of 2537 MA Environmenta Mawson Graduate Centre for

225

Adelaide, Australia

l Studies Environmental Studies

มหาวทยาลยธรรมศาสตร

2529 สงคมวทยามหาบณฑต

Sociology คณะสงคมวทยาและมานษยวทยา

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

2525 ครศาสตรบณฑต มธยมศกษา คณะครศาสตร

3. ผลงานทางวชาการ Jawanit Kittitornkool (2005). Southern Thai Women in Development: A Tale of Two Villages. In

Wattana Sugunnasil, ed., Dynamic Diversity in Southern Thailand. Pattani : Prince of Songkla University & Silkworm Books : 213 – 240.

จฑารตน บญญานวตร เยาวนจ กตตธรกล และสมยศ ทงหวา. (2548). “กระบวนการสรางการมสวนรวมในการพฒนาเมองอยางยงยน: กรณศกษาโครงการสงขลาเมองนาอยของเทศบาลนครสงขลา”. วารสารสงขลานครนทรฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 11 ฉบบท 2 (เมษายน - มถนายน) หนา 135 - 150.

เยาวนจ กตตธรกล ปารฉตร วงศพานช และธฤษวรรณ นนทพทธ.(2548). “ผหญงมสลมกบปจจยทเออตอบทบาทการพฒนาชมชน: กรณศกษาโครงการปฏบตการชมชนและเมองนาอยปตตาน”. วารสารสงขลานครนทรฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 11 ฉบบท 4 (ตลาคม – ธนวาคม), หนา 460 - 478.

Yamawaki, C.; Kittitornkool, J.; Papan, J. and Yamada, S. (2006). The Development of Learning Process for Participatory Solid Waste Management : Comparative Analysis of Thai and Japanese Case Studies. Journal of the Faculty of International Studies Bunkyo University, Vol. 1: 31 - 52.

Jawanit Kittitornkool and Peter Burt (2006). Promoting Learning Processes for Public Participation in Sustainable Development: Lessons and Experiences from Action Research in Southern Thailand. International Journal of Environment and Sustainable Development, Vol. 5, No. 2.

Jawanit Kittitornkool (2006). Social Capital and Community-Based Solid Waste Management : A Case Study of Three Urban Communities in CBRINT Project in Songkhla Province, Southern Thailand. A paper presented at the 12th International Sustainable Development Research Conference, 6 – 8 April 2006, Hong Kong Convention and Exhibition Centre, Hong Kong.

นงลกษณ รกเลง, เยาวนจ กตตธรกล และสาระ บารงศร. (2549). “การพฒนาปาชมชนเปนแหลงเรยนรสาหรบเยาวชนโดยการมสวนรวมของชมชน: กรณศกษาปาชมชนเขาหวชาง ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 12 ฉบบท 1 (มกราคม – มนาคม) หนา 120 - 141.

จฑารตน พาพนธ, เยาวนจ กตตธรกล และสนน เพงเหมอน. (2549). “กระบวนการ PAR เพอการพฒนาแหลงเรยนรสงแวดลอมศลปกรรม: กรณศกษาวดเกษมรตน ตาบลสะพานไมแกน อาเภอจะนะ จงหวดสงขลา.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 12 ฉบบท 1 (มกราคม – มนาคม) หนา 62 - 80.

226

พงศภพ ขนาบแกว, เยาวนจ กตตธรกล และสนน เพงเหมอน (2549). “การพฒนากระบวนการเรยนรเพอการจดการมลฝอยในโรงเรยนประถมศกษา: กรณศกษาโรงเรยนวดโคกสมานคณ อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 12 ฉบบท 4 (ตลาคม – ธนวาคม) หนา 510 - 526.

อรฉตร โกมลนาค, เยาวนจ กตตธรกล และนยนา ศรชย. (2549). การพฒนากระบวนการเรยนรเพอการจดการมลฝอยในโรงเรยนประถมศกษา: กรณศกษาโรงเรยนวดโคกสมานคณ อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 12 ฉบบท 4 (ตลาคม – ธนวาคม) หนา 421 – 434.ารสารสงขลานครนทร

มนฑา จนทมาศ, เยาวนจ กตตธรกล และผจงศลป เพงมาก. (2550). “ผหญงในกลมพฒนาชมยนกบการจดการสงแวดลอม: กรณศกษาชมชนตะโหมด ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 13 ฉบบท 4 (ตลาคม – ธนวาคม) หนา 556 – 571 .

ใหมสหร อสภาค, เยาวนจ กตตธรกล และสนน เพงเหมอน. (2550) “การพฒนากระบวนการเรยนรเพอการจดการมลฝอยในครวเรอนโดยเรมตนจากโรงเรยน: กรณศกษาโรงเรยนวดโคกสมานคณ อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 12 ฉบบท 4 (ตลาคม – ธนวาคม) หนา 495 – 512.

ฐาปนย เกอคลง, เยาวนจ กตตธรกล และชนษฏา ชสข (2552). “กระบวนการพฒนาเครอขายประชาสงคมเพอการอนรกษนา: กรณศกษาเครอขายรกษคลองอตะเภา จงหวดสงขลา.”ว ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 15 ฉบบท 6 (พฤศจกายน– ธนวาคม) หนา 961 – 984.

สนทราภรณ มะโน, เยาวนจ กตตธรกล และชนษฏา ชสข (2553). “การพฒนากจกรรมการเรยนรจรยธรรมสาหรบเยาวชนโดยวดและชมชน: กรณศกษาสภาลานวดตะโหมด ตาบลตะโหมด อาเภอตะโหมด จงหวดพทลง.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 16 ฉบบท 1 (มกราคม– กมภาพนธ) หนา 153 - 169.

วไลรตน แยมจอหอ, เยาวนจ กตตธรกล และชนษฎา ชสข (2553). “กระบวนการเรยนรเพอพฒนาทกษะชวตและสงคมของกลมแกนนาเยาวชนตาบลลาสนธ กงอาเภอศรนครนทร จงหวดพทลง.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 16 ฉบบท 3 (พฤษภาคม– มถนายน) หนา 489 - 511.

ณรวรรณ ศรแผลง, เยาวนจ กตตธรกล และนยนา ศรชย (2553). “การพฒนาการมสวนรวมของประชาชนในการจดการมลฝอย: กรณศกษาเทศบาลตาบลเชงทะเล อาเภอถลาง จงหวดภเกต.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 16 ฉบบท 4 (กรกฎาคม - สงหาคม) หนา 701 - 722.

บษบา ศรเทพ, เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร และเยาวนจ กตตธรกล (2553). “การพฒนาหลกสตรสาระทองถนเรองวถชวตชมชนลาสนธ โดยการมสวนรวมระหวางชมชนกบโรงเรยน: กรณศกษาโรงเรยนวดเกษตรนคม ตาบลลาสนธ กงอาเภอศรนครนทร จงหวดพทลง.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 16 ฉบบท 5 (กนยายน– ตลาคม) หนา 759 - 776.

รชดา บญแกว, เยาวนจ กตตธรกล และเสาวลกษณ รงตะวนเรองศร (2554). “การพฒนากระบวนการเรยนรของแกนนาชมชนในการจดการสงแวดลอมชมชนแบบบรณาการ: กรณศกษาเทศบาลตาบลปรก อาเภอสะเดา จงหวดสงขลา.” วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม– กมภาพนธ) หนา 75 - 92.

227

นายญตตพงศ แกวทอง

ชอผลงานวจย: การมสวนรวมของชมชนในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนชมชนโคกพยอม ตาบลละง อาเภอละง จงหวดสตล การเผยแพร: ญตตพงศ แกวทอง เสาวลกษณ รงตะวนเรองศร และเยาวนจ กตตธรกล. 2553. การมสวนรวมของชมชนในการประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของปาชายเลนชมชนโคกพยอม ตาบลละง อาเภอละง จงหวดสตล. การประชมวชาการ ม.อ. ภเกตวจย ครงท 3 (2553) สหวทยาการเพอการพฒนาอยางยงยน. 17-19 พฤศจกายน 2553.

ชอ-สกล ญตตพงศ แกวทอง หมายเลขบตรประชาชน 3 9410 00450 38 1 ประวตการศกษา ปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต สาขาการจดการสงแวดลอมอตสาหกรรม ม.สงขลานครนทร ปรญญาโท วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการสงแวดลอม ม.สงขลานครนทร ต าแหนงปจจบน นกวจย ภาควชา - คณะ การจดการสงแวดลอม หนวยงาน หนวยวจยเศรษฐศาสตรสงแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร โทรศพท 081-6087927 โทรสาร 074-429758 Email xenvi18@gmail.com