เอกสารประกอบการบรรยาย

(KM) การใชสมนไพรในการปองกนและรกษาโรคในการเลยงสตวปกแบบอนทรย

- เรองท 1 การจดการฟารมเลยงไกไขแบบฟารมเปดดวยนาหมกเอนไซนทดแทนการใชสารเคม

(KM) การใชสมนไพรในการปองกนและรกษาโรคในการเลยงสตวปกแบบอนทรย

.....................................................................

เรองท 2

การใชนาหมกสมนไพรปองกนโรคในไกพนเมองแทนวคซนและยาปฏชวนะ

การเลยงไกในรปแบบปศสตวอนทร จะเนนการใชพนทเปนบรเวณกวางเพอใหไกไดออกก าลงกาย มหลงคาเพอหลบแดดหลบฝน และเสรมสรางภมตานทานโรคตางๆดวยน าหมก สมนไพรทหาไดในทองถนทดแทนการใชวคซนและยาปฏชวนะเพอลดตนทนการผลต

ลงชวย สาสข เกษตรกรดเดนแหงชาต สาขาอาชพท านา ป พ.ศ. 2556 และเครอขายเกษตรกรส านกรกบานเกด ป 2552 ต.หนกอง อ.สวรรณภม จ.รอยเอด เกษตรกรผเชยวชาญการผลตขาวอนทรย และปจจบนไดจดตงเปนเครอขายศนยการเรยนรดานปศสตวอนทรย ตามแนบทางเศรษฐกจพอเพยง โดยการสนบสนนจากส านกงานปศสตวอ าเภอสวรรณภม และปศสตวจงหวดรอยเอด ลงชวยใหขอมลวา การเลยงไกโดยทวไปจะใช วธฉดวคซนและยาปฏชวนะตางๆมราคาสงขน เกษตรกรผเลยงจงตองหาแนวทางปองกนดวยตนทนต า

ลงชวย ไดใหค าแนะน าเทคนควธการสรางภมตานทานโรคใหกบสตวเลยง โดยวธการปองกนดวยน าหมกสมนไพรแทนการใชวคซนและแทนการรกษาดวยยาปฏชวนะในรปแบบปศสตวอนทรย ดงน

วตถดบสวนผสม

1. สมนไพร (ขมนชน ฟาทะลายโจร ตะไครหอม บอระเพด ) รวม 3 กโลกรม

2. กากน าตาลหรอน าตาลทรายแดง 1 กโลกรม

3. น าสะอาด 10 ลตร

ขนตอนและวธการทา

1. น าสมนไพรทง 4 ชนด(สดหรอแหงกได) รวมกนใหได 3 กโลกรม โดยทบหรอหนสมนไพรใหเปนชนเลกๆใสลงในถงหมก

2. น ากากน าตาลหรอน าตาลทรายแดงใสลงไปผสมคลกเคลากบสมนไพรในถงหมก 3. เตมน าสะอาด (ปราศจากคลอรน) ใสไปใหพอทวมสมนไพรทงหมด (ไมตองใสหมดทง 10 ลตรกได)

แลวคนสวนผสมใหเขากนเปนขนตอนสดทาย โดยปดฝาถงหมกใหสนท ตงเกบไวในทรม หมนคนวตถดบอยางนอยสปดาหละ 1 ครง ใชระยะเวลาในการหมกอยางนอย 3 เดอนขนไป

การนาไปใชประโยชน : กรองเอาเฉพาะน าหมกสมนไพร 1 แกว (ประมาณ 100 - 150 ซซ.) ผสมกบน าสะอาด 10 ลตร เทใสรางน าใหไกกนทกวน ซงน าหมกสมนไพรสตรดงกลาวสามารถใชปองกนและรกษาโรคหวด รวมถงการเสรมสรางสขภาพไกพนเมองใหมภมตานทานโรคตางๆแทนการใชยาปฏชวนะ ซงสตรดงกลาวสามารถใชกบเปด หาน และสตวปกขนาดเลกไดทกชนด

…………………………………………………………………………………….

(KM) การใชสมนไพรในการปองกนและรกษาโรคในการเลยงสตวปกแบบอนทรย

....................................................................

เรองท 3

การทานาหมกชวภาพสมนไพรรกษาโรคสตวปก

คณหมน ถาค า อาสาปศสตวดเดนประจ าต าบลปาซาง ทบานเลขท 46 หม 10 บานประชารวมใจ ต าบลปาซาง อ.เวยงเชยงรง จ.เชยงราย ไดจดตงเปนศนยเรยนรปศสตวอนทรย ม ฟารมสาธตการเลยงไกพนเมอง ตามโครงการพฒนารปแบบการลยงไกและการและการจดการทลดความเสยงตอโรคไขหวดนกและโรคระบาดอนในไกพนเมอง ปงบประมาณ 2551 โดยส านกงานปศสตวอ าเภอเวยงเชยงรง จงหวดเชยงราย มองคความรและภมปญญาชาวบานทใหบรการความรกบผสนใจทวไป โดยเฉพาะเรองการใชสมนไพรรกษาโรคในไก เชนการท าหญาหมกชวภาพสมนไพรดงน

สมนไพรทใช

- ฟาทะลายโจร ½ กโลกรม - บอระเพด ½ กโลกรม - กระเทยม ½ กโลกรม - น าตาลทรายแดง ½ กโลกรม

วธทา

- น าฟาทะลายโจร บอระเพด กระเทยมอยางละ ½ กโลกรม ลางน าใหสะอาด ผงใหแหง จากนนทบใหพอแหลก

- น านาตาลทรายแดง 1 กโลกรม เคยวน าตาลทรายแดงใหไดเปนน าเชอม รอใหเยนเทใสสมนไพรหมกไวในถง 1 เดอน รปภาพ วธใช

- หลงจากทหมกทงไวจนครบ 1 เดอนใหกรองเอาแตน าทหมก จากนนใชน าหมกสมนไพรในปรมาณ 1 ชอนโตะ ผสมกบน าสะอาด 1 แกลอน แลวน าไปตงทงไวใหไกแลละหมกนเปนประจ าทกๆวน

สรรพคณ

- เพมจลนทรยทเปนประโยชน ลดจลนทรยกอโรค - กระตนภมคมกนโรคท าใหสตวแขงแรง - ลดกลนในมลสตว ลดปญหาโรคและทางเดนหายใจและลดแมลงวนในเลาไกอกดวย

.................................................................... .............................................

(KM) การใชสมนไพรในการปองกนและรกษาโรคในการเลยงสตวปกแบบอนทรย

....................................................................

เรองท 4

การทานาหมก ขนฉาย บารงไก ใหแขงแรง และโตไว

ลงโฉม เกยวสนเทยะ เกษตรกรหมอดนอาสา บานพลกรง ต าบลพลกรง อ.เมอง จ.นครราชสมา ผทมความเชยวชาญการท าเกษตรกรแบบผสมผสาน ในรปแบบอนทรยโดยเฉพาะการเลยงไก เพอใหไกมคณภาพ ขายไดราคา มองคความรในเรองการท าน าหมกขนฉาย บ ารงไก ใหแขงแรงดวยวธการงายๆ มาแนะน าดงน

วสดอปกรณ

1.ถงขนาด 200 ลตร 1 ถง

2.ขนฉาย 3 กโลกรม

3.กากน าตาล 1 กโลกรม

4.น าเปลา 6 ลตร

5.สารเรง พด.2 1 ซอง

ขนตอนการทา

น าขนฉาย 3 กโลกรม กากน าตาล 1 กโลกรม น าเปลา 6 ลตร สารเรง พด.2 1ซอง เทลงในถงส าหรบหมก แลวคนสวนผสมทงหมดใหเขากน ปดฝาถงหมก โดยหมกทงไวเปนเวลา 15 วนหลงจากหมกไดทแลวแลวกสามารถน าไปใชไดทนท

การนาไปใช

ใหกรองเอาน าหมกขนฉาย จ านวน 1 ลตร ผสมกบร าขาว 5 กโลกรม ปลายขาว 5 กโลกรม แลวคลกเคลาสวนผสมใหเขากนจากนนน าไปใชใหไกกน ในชวงเวลาเชา หรอเยน

ประโยชน

เมอน าน าหมกขนฉาย ไปใหไกกนเปนประจ า จะท าใหไกเจรญอาหาร สขภาพด น าหนกดโตเรวเปนทตองการของตลาด

................................................................................................................

(KM) การใชสมนไพรในการปองกนและรกษาโรคในการเลยงสตวปกแบบอนทรย

....................................................................

เรองท 5

การก าจดไรไกดวยรากหางไหล

เกษตรกรผเลยงไกสวนใหญมกจะประสบปญหากบไรไก ซงเปนแมลงตวเลก ๆ ทอนตรายส าหรบไก ถาในเลาไกมไรไกอยกจะท าใหอตราการฟกไขของไกลดลง และอาจท าใหผลผลตทไดเสยหาย จากการสอบถามคณดวงรตน พงษทอง เจาของฟารมหงสทอง ในพนท อ าเภอสว จงหวดชมพร เปนฟารมทมาตรฐานการจดการฟารมทมคณภาพ ทส าคญไมมไรไกมารบกวนไกไขและผเลยงเลย เกยวกบการก าจดไรไกดวยวธงายๆ และไดผลด ดวยรากหางไหล วตถดบทหามาท าไดไมยากในพนท ซงมกจะขนอยในพนทชนๆ

หางไหลเปนพชทมล าตนกลม ใบสเขยวใบและกานทลกษณะคลายกางปลา มดอกสชมพอมมวงออนๆ ซงเราจะใชแครากของหารไหลเทานน(หางไหลม 2 ชนดคอหางไหลขาวและแดง)

วธท า ใชรากหางไหลประมาณ 0.5 กโลกรม น ามาทบใหแหลก แชน าประมาณ 10 ลตร ทงไว 1 คน (ลกษณะน าทไดจะมสขาวขนคลายน าซาวขาว

วธใช กรองเอาแตน า น าปฉดพนทเลา หรอตวไก ทกๆ 10 วน

ประโยชนของหางไหล

รากใชเปนยาฆาแมลงตวหนอนทเกาะกนผก ดวยการน ารากมาทบ ๆ ผสมกบน า พอใหขนขาว แลวน ามารดพชผกในสวนผก จะชวยฆาแมลงและตวหนอนได และใชเปนยาเบอปลาไดอกดวย

รากใชผสมกบสบและน าส าหรบใชฆาสตว เชน หดและเหาไดเปนอยางด

................................................................................................

(KM) การใชสมนไพรในการปองกนและรกษาโรคในการเลยงสตวปกแบบอนทรย

....................................................................

เรองท 6

การเลยงเปดและไกใหออกไขดกและฟองใหญดวยฮอรโมนชวภาพ

การเลยงเปดและไกใหมสขภาพด สมบรณ แขงแรง กนอาหารไดเยอะ ออกไขดก ไขฟองใหญท าไดไมยากดวยฮอรโมนชวภาพจากฮอรโมนไข และจลนทรยหนอกลวย

จากการสอบถามนางบญม มะลสา ประธานศนยเรบยรเครอขายปศสตวอนทรยบานปากอ ต าบลชานมาน อ าเภอชานมาน จงหวดอ านาจเจรญ นางบญมใหค าแนะน าเคลดลบการเลยงเปดและไกใหมสขภาพด สมบรณแขงแรง ออกไขดก ดวยสวนผสมของฮอรโมนชวภาพสตรพเศษ ดงน

อตราสวนการใช ใชฮอรโมนไข 1 ชอนโตะ ผสมจลนทรยหนอกลวย 1 ชอนโตะ ละลายกบน าสะอาด

10 ลตร ใสภาชนะใหเปดและไกกนแทนน าทกวน

ประโยชน เปดไกจะมสขภาพด ไมเครยด เพราะมจลนทรยชวยยอยอาหารไดด กนอาหารไดมากขน ออก

ไขดกและฟองใหญ

สตรและการผลตฮอรโมนไข วตถดบ /สวนผสม ไขไก 5 กโลกรม/น าตาลทรายแดง 5กโลกรม/นมเปรยว 1 ขวดเลก/แปงขาวหมาก 1 กอน / น าสะอาด 1 ลตร วธท า น าไขไกไปลางท าความสะอาด น าไปปนพรอมเปลอกใหละเอยด น าไปใสลงถงหมก จากนนบดแปงขาวหมากไปละลายน า น าไปปนกบไขทปนละเอยดพรอมทงน าตาลทรายแดงและนมเปรยว กอนปดฝาถงใหสนท คนสวนผสมทก เชา-เยนหมกนาน 14 วน กอนกรองเอาเฉพาะน าไปใชประโยชน

สตรและการผลตจลนทรทรยหนอกลวย วตถดบ /สวนผสม หนอกลวยน าวา 3 กโลกรม/น าตาลทรายแดง 1กโลกรม วธท า น าหนอกลวยพรอมเหงาและดนสบใหละเอยด คลกเคลากบน าตาลทรายแดงภายในถงหมก ปดถงหมกใหสนท หมกนาน 7-15 วน กอนกรองเอาเฉพาะน าไปใชประโยชน

……………………………………………………………………………………………..

(KM) การใชสมนไพรในการปองกนและรกษาโรคในการเลยงสตวปกแบบอนทรย

....................................................................

เรองท 7

นาหมกสมนไพรบารงสขภาพไกพนเมอง

เกษตรกรผเลยงไกพนเมอง มกจะประสบปญหาเกยวกบอาการปวยตางๆ อนเนองมาจากสภาพอากาศและสภาพแวดลอมทอาจไมเหมาะสม ถาไกพนเมองทเลยงไวมภมตานโรคตา โรคระบาดตางๆอาจเกดขนไดงายโดยเฉพาะโรคไขหวดนก ทสรางความเสยหายกบเกษตรกรจานวนมาก สาหรบ คณอรชญ พนธวไล ปราชญชาวบานดานปศสตวอนทรจงหวดศรสะเกษ ไดใหขอมลวา เกษตรกรสามารถบารงสขภาพไกพนเมองใหมสขภาพดตานทานโรคได ดวยสมนไพรพนบาน มวธการโดยเตรยมสมนไพรและสวนผสมดงน

สวนผสม

- ใบพญาวานวานร(ฮวานงอก) 1.5 กโลกรม

- ใบเหงอกปลาหมอสด 1.5 กโลกรม

- กากนาตาล 1 ลตร

- นาซาวขาว 10 ลตร

วธทา

- นาใบพญาวานรสดหรอทเรยกวา "ฮวานงอก" และเหงอกปลาหมอนามาสบใหพอละเอยด หมกรวมกบกากนาตาลในถงโดยไมตองเตมนาเปลา หมกทงไว 15 วน

- หลงจากครบ 15 วนแลว ใหเปดฝาถงหมก จากนนเตมนาซาวขาวลงไป 10 ลตร แลวคนใหเขากน หมกตอไปอก 1 เดอนจะไดนาหมกสมนไพรสขภาพไกพนเมอง (ถาหมกนาน 1 ปจะดมาก)

วธการนาไปใช

- กรองนาหมกสมนไพรบารงสขภาพไกพนเมองแลวนามาผสมกบนาทใชเลยงไก โดยใชนาหมกสมนไพร 4 ชอนโตะ ผสมกบนาเปลา 10 ลตร และเตมนาตาลทรายแดงลงไปอก 2 ชอนโตะ จากนนนาไปเลยงไกพนเมอง ไดตามปกตแทนการใชนาเปลาเลยง สามารถใชไดกบไกพนเมองในทกชวงอาย

ประโยชนทไดรบ

- สรางภมคมกนโรคในไกพนเมอง ปองกนไวรสไขหวดนก ลดการอกเสบและแผลตางๆ บารงระบบทางเดนอาหาร ชวยใหระบบยอยอาหารของไกพนเมองดขน ทาใหเจรญเตบโตด นาหนกดกนอาหารไดมาก ลดความเครยดในไก สขภาพไมเปนโรคงาย

.........................................................................................................

แบบฟอรม 1

การระบความรจาก Work Flow Process(ใสชอ Process)........โครงการรณรงคท าวคซนปองกนโรคในไกพนเมอง........

ล าดบ ผงขบวนการ รายละเอยด การระบความรทจ าเปน

ชอองคความร Knowledge

ความรโดยนย Tacit K

ผทรงคณวฒ K.Carrier

ความรชดแจง Explicit K.แหลงขอมลเอกสารอางอง

1 2

โครงการนด าเนนการท าวคซนในไกพนเมอง ไกชนเปดและเปดไลทง ของเกษตรกรในทองทกรงเทพมหานคร การด าเนนการรณรงคท าวคซน 2.1 ส านกเทคโนโลยชวภณฑ จดสง วคซนปองกนโรคสตวปกใหแก ส านกงานปศสตวเขตทกแหง 2.2 ส านกงานปศสตวเขต พจารณา รวมกบจงหวดในการจดท าแผน ด าเนนการในทองท ใหสอดคลอง กบจ านวนวคซนทไดรบการจดสรร 2.3 ส านกงานปศสตวกรงเทพมหานคร จดสรรวคซนใหส านกงานปศสตว อ าเภอ 2.4 ส านกงานปศสตวอ าเภอรบวคซน จากจงหวด ชแจงเจาหนาททราบ แนวทางการด าเนนการ ประชา

ตามล าดบความส าคญ -พนทมสตวตายผดปกตชวง 3 เดอนทผานมา -พนทรศม 1 กม.รอบฟารมมาตรฐานไกเนอ -พนทฟารมทมการปรบระบบปองกนโรคไก พนเมอง/ไกชน -พนทโรงเรยนโครงการพระราชด าร -พนทไดรบผลกระทบภยแลง 22 จงหวด -พนทอนๆทเปนพนทเสยงตามจงหวดก าหนด ตามบญชทสคบ.ก าหนด ตามบญชส ารวจประชากรสตวปก ป 2558 ตามล าดบความส าคญของพนท วคซนทปศสตวอ าเภอไดรบ มกจะไมเพยงพอ กบสตวปกในพนท ดงนนเพอใหการเลยงสตว ปกซงมกจะเกดปญหาเรองโรคระบาดอยเปน

การใชสมนไพรในการปอง กนและรกษาโรคในการเลยง สตวปกแบบอนทรย

www.rakbankerd.com www.jamrat.net www.frynn.com

3

สมพนธใหเกษตรกรทราบถง ความส าคญของการท าวคซน และ ด าเนนการท าวคซนตามเปาหมายท ก าหนด การรายงาน 3.1 ส านกงานปศสตวอ าเภอรวบรวม รายงานแบบฉว. 1 สงส านกงาน ปศสตวกรงเทพมหานคร 3.2 ส านกงานปศสตวจงหวดรวบรวม รายงานตามแบบ ฉว.2 สงส านกงาน ปศสตวเขต 1

ประจ า ลดอตราการเสยงตอโรคระบาด ปศสตวอ าเภอควรแนะน าใหเกษตรกรใชสมน ไพร และกรรมวธพนบานมาบรรเทาปญหา โรคระบาดในสตวปกและบ ารงรางกายสตว ปกใหแขงแรง อกทงยงเปนการสงเสรมการ เลยงสตวปกแบบอนทรยอกดวย

1. การจดการฟารมเลยงไกไข แบบฟารมเปดดวยน าหมก เอนไซน ทดแทนการใช สารเคม 2.การใชน าหมกสมนไพร ปองกนโรคในไกพนเมอง แทนวคซนและยาปฏชวนะ 3.การท าน าหมกชวภาพสมน ไพรรกษาโรคสตวปก 4.การท าน าหมกคนฉายบ ารง ไกใหแขงแรงและโตเรว 5.การก าจดไรไกดวยราก หางไหล 6.การเลยงเปดและไก ให ไขดกและฟองใหญดวย ฮอรโมนชวภาพ 7.น าหมกสมนไพรบ ารง สขภาพไกพนเมอง

-การท าน าหมกผก ผลไม -การท าน าหมก สมนไพร(4ชนด) -การท าน าหมก สมนไพร(3ชนด) -การท าน าหมก คนฉาย -การท าน าหางไหล -การท าฮอรโมนไข และจรนทรยหนอ กลวย -การท าน าหมก สมนไพร(2ชนด)

นางร าไพ อนเรอน นายชวย สาสข นายหมน ถาค า นายโฉม เกยวสนเทยะ นางดวงรตน พงษทอง

นางบญม มะลสา

นางอรชญ พนธวไล

รายงานการ Capture องคความร หนวยงาน.......ส านกงานปศสตวพนทกรงเทพมหานคร.........

ครงท ....1.......วนท......3 พฤษภาคม 2559.............สถานท .......หองประชม.ส านกงานปศสตวพนทกรงเทพมหานคร.......

ชอองคความร..........การใชสมนไพรในการปองกนและรกษาโรคในการเลยงสตวปกแบบอนทรย..............เรอง..................................

วธด าเนนการ

Story Telling กจกรรม Cop Coaching Interview Buddy After Action Review อนๆ ระบ................

สรปองคความร จ านวนผเขารวม

ผบรรยาย/ผเชยวชาญ/ผสอน/ผสมภาทษ ผเลาเรอง

ผเขารวมกจกรรม

การใชสมนไพรในการปองกนและรกษาโรคในการเลยงสตวปกแบบอนทรย 1.การจดการฟารมเลยงไกไขแบบฟารมเปดดวยน าหมกเอนไซน ทดแทนการใชสารเคม 2.การใชน าหมกสมนไพรปองกนโรคในไกพนเมองแทนวคซน และยาปฏชวนะ 3.การท าน าหมกชวภาพสมนไพรรกษาโรคสตวปก 4.การท าน าหมกคนฉายบ ารงไกใหแขงแรงและโตเรว

16 คน นายปญญา แดงสพลอย 1.นายสมยศ อนทรพน 2.นายบญรอด พฒนไพศาล 3.นายอรรถพล แสนพนทา 4.นายชาญชย จลโลยล 5.นายสจต คณะวฒนกล 6.นายอาคม วนเพญ 7.นายวรศกด สนทรโกมล 8.นายสมพงษ ทองเกอ 9.นายกมโชค ปาลยะ 10.นายภเบศ หอมเจรญ 11.นายอ านาจ รงโรจนศรบญ 12.นายวสทธ กกเจรญทรพย 13.นายธรศษฎ โฉมเฉลา 14.นายพนจ แทนรตน 15.นายฉตรชนก เจรญเชอ 16น.ส.สนนาฏ สขสเสยง

(ลงชอ)..............................................................ผจดบนทก ลงชอ...............................................................ผบงคบบญชา/ส านก.

(.......นางวรรณวมล ทองคง......) (.........................................................)