รายงานฉบับสมบูรณ์ หมูบาน ......1 บทท 1 ข อม ลท วไปของโครงการ 1.1 ช อโครงการ

รายงานฉบบสมบรณ

หมบานพลงงานทางเลอกของเกษตรกรทยงยนและเหมาะสม

เสนอตอ

คลนกเทคโนโลย ส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

โดย

วฒศกด ทะนวนรมย

วทยาลยธาตพนม มหาวทยาลยนครพนม เมษายน พ.ศ. 2559

กตตกรรมประกาศ รายงานนเปนโครงการหมบานพลงงานทางเลอกของเกษตรกรทยงยนและเหมาะสม ใหกบบานยอดชาด

หมท1 และหมท 2 ต าบลยอดชาด อ าเภอวงยาง จงหวดนครพนม โดยสถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม รวมกบองคการบรหารสวนต าบลยอดชาด เพอเปนการจดการใหความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ใหกบประชาชนโดยเปนโครงการหนงซงอยภายใตการก ากบดแลของส านกสงเสรมและการถายทอดเทคโนโลย ส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.) การศกษาครงน เปนการประเมนผลการด าเนนงานโครงการหมบานพลงงานทางเลอกของเกษตรกรทยงยนและเหมาะสมคณะท างาน สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม ตองขอขอบคณนายเอกพงศ มสกะเจรญ นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการพเศษ และส านกสงเสรมและถายทอดเทคโนโลย ส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทใหความกรณาในการตดตามและประเมนผลของการด าเนนงานโครงการอยางตอเนอง

สดทายน ขอขอบพระคณคลนกเทคโนโลย ส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย คลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ทชวยใหงบประมาณสนบสนนงบประมาณสถาบนวจยและพฒนามหาวทยาลยนครพนม และหวงเปนอยางยงวาการถายทอดเทคโนโลยครงนจะเปนประโยชนตอผเขารวมการฝกอบรมเชงปฏบตการ และชมชนตอไป

วฒศกด ทะนวนรมยและคณะ สาขาวชาเทคโนโลยพลงงาน

มหาวทยาลยนครพนม เมษายน พ.ศ. 2559

สารบญ

เรอง หนา ขอเสนอแนะจากคณะกรรมการผทรงคณวฒ ขอเสนอโครงการ บทท 1 ขอมลทวไปของโครงการ 1 บทท 2 เทคโนโลยทน ามาถายทอด 12 บทท 3 วธการด าเนนงานถายทอดเทคโนโลย 32 บทท 4 การประเมนผลการถายทอดเทคโนโลย 38 บทท 5 ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ 60 ภาคผนวก สญญารบทน ขอเสนอโครงการ ตวอยางแบบสอบถาม

1

บทท 1 ขอมลทวไปของโครงการ

1.1 ชอโครงการ หมบานพลงงานทางเลอกของเกษตรกรทยงยนและเหมาะสม ณ ต าบลยอดชาต อ.วงยาง จ.นครพนม

1.2 วตถประสงคของโครงกร 1.เพอการถายทอดเทคโนโลยพลงงาน ชวภาพ ชวมวล และพลงงานแสงอาทตยใหกบประชาชนใน เขตความรบผดชอบขององคการบรหารสวนต าบลยอดชาด 2.เพอการจดตงหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนหมบานพลงงานทางเลอกของเกษตรกร ทยงยนและเหมาะสม 3. เพอเปนหมบานแมขายวทยาศาสตรและเทคโนโลยดาน พลงงานทางเลอก ของเกษตรกรทยงยน และเหมาะสม

1.3 ขอบเขตการศกษา ท าการศกษาการถายทอดเทคโนโลย ในต าบลยอดชาด อ าเภอวงยาง จงหวดนครพนม

1.4 ขอมลชมชน 1.4.1 ลกษณะทางกายภาพ

ต าบลยอดชาด เปนสวนหนงของ อ.วงยาง จ.นครพนม สภาพโดยทวไป องคการบรหารสวนต าบลยอดชาด มพนททงต าบล ประมาณ 22,167.50 ไร แบงออกเปนพนททางการเกษตรประมาณ 20,167 ไร พนทอยอาศยประมาณ 2,000 ไร พนทสวนใหญเปนทราบลาดเอยงจากตะวนตกเฉยงเหนอไปทางทศตะวนออกเฉยงใต โดยทางทศเหนอเปนทราบสง มสภาพ ปาไมเปนปาเตงรง ซงมล าน าก าไหลผานในเขตบานหนองบง โดยองคการบรหารสวนต าบลยอดชาด มอาณาเขตตดตอ ดงน

ทศเหนอ ตดตอกบต าบลโคกสง ต าบลโคกสวาง อ าเภอปลาปาก จงหวดนครพนม ทศใต ตดตอกบ ต าบลหนองบอ อ าเภอนาแก จงหวดนครพนม และต าบลแมดนาทม

อ าเภอโคกศรสพรรณ จงหวดสกลนคร ทศตะวนออก ตดตอกบ ต าบลวงยาง อ าเภอวงยาง จงหวดนครพนม

ทศตะวนตก ตดตอกบ ต าบลดานมวงค า อ าเภอโคกศรสพรรณ และต าบลเชยงเครอ อ าเภอโพนนาแกว จงหวดสกลนคร

2

ขอมลทวไป พนทมประมาณ 22,167 ไร แบงออกเปน ดงน - พนทท าการเกษตร 20,167 ไร - พนทอยอาศยประมาณ 2,000 ไร

ลกษณะภมประเทศ พนทสวนใหญเปนทราบลาดเอยง จากตะวนตกเฉยงเหนอ ไปทางทศตะวนออกเฉยงใต ทางทศเหนอเปนทดอนสง สภาพปาไมเปนปาเตงรง ฤดฝน มฝนตกมาก ปรมาณน าฝน ประมาณ 2,000 มลลเมตร มล าน าก าไหลผานทางทศใต ลกษณะภมอากาศ ดงน

ฤดรอน เรมเดอนกมภาพนธ - พฤษภาคม อณหภมเฉลย 28 องศา ฤดฝน เรมเดอนมถนายน - กรกฎาคม อณหภมเฉลย 22 องศา ฤดหนาว เรมเดอนตลาคม - มกราคม อณหภมเฉลย 18 องศา

ขอมลประชากร มครวเรอน 1,240 หลงคาเรอน ประชากรจ านวน 4,999 คน เปนชาย 2,555 คน หญง 2,494 คน โดยมรายละเอยดแสดงดงตาราง

3

ตารางแสดงขอมลประชากร ต าบลยอดชาด อ.วงยาง จ.นครพนม

หมท ชอหมบาน จ านวน

ครวเรอนทงสน

จ านวนประชากร(คน) ชอผน า

(ก านน/ผใหญบาน) ชาย หญง รวม

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

บานยอดชาด บานยอดชาด บานหนองแคน บานหนองบง บานนาคอย บานผกขะยา บานโนนแดง

299 152 189 253 194 90 63

550 279 376 560 416 178 146

566 289 335 574 396 193 141

1,116 568 711

1,134 812 371 287

นายท านอง แสนสรวงค นายทลลา แพงค าฮก(ก านน) นายฉลอง ขนททาว นายสงวน แสนสรวงค นายมน แสนสรวงค นายประดษฐ พลธราช นายปรชา พลราชม

รวม 1,240 2,505 2,494 4,999 ทมา : ขอมลส านกทะเบยน อ าเภอวงยาง จงหวดนครพนม (มถนายน ๒๕๕๘) ศาสนา สวนใหญนบถอศาสนาพทธ และมสถานท ประกอบพธกรรมทางศาสนา รวม 9 แหง ลกษณะการประกอบอาชพ ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพดานเกษตรกรรม ไดแก ท านา ท าไร และท าสวน เพาะปลกพช เชน มะเขอเทศ มนฝรง การเพาะปลกจะหมนเวยนไปตามฤดกาล และสภาพพนทของแตละแหง นอกจากน ยงมอาชพเลยงโคขน เพอใหเกษตรกรมรายไดเพมมากขน การคมนาคม ถนนระหวางหมบานเปนถนนลาดยาง และคอนกรต มรถโดยสารประจ าทางจากต าบลยอดชาด -อ าเภอโคกสสพรรณ –จงหวดสกลนคร ดานการศกษา โรงเรยนประถมศกษา จ านวน 4 แหง ( โรงเรยนขยายโอกาส 1 แหง )

- โรงเรยนบานยอดชาดวทยา (โรงเรยนขยายโอกาส) - โรงเรยนบานหนองแคนวทยา - โรงเรยนบานหนองบงวทยา - โรงเรยนบานผกขะยานาคอยโนนแดง

4

ศนยพฒนาเดกกอนวยเรยน จ านวน 4 แหง - ศนยพฒนาเดกเลกบานยอดชาด หมท 1 และ 2 - ศนยพฒนาเดกเลกบานหนองแคน หมท 3 - ศนยพฒนาเดกเลกบานหนองบง หมท 4 - ศนยพฒนาเดกเลกบานนาคอย หมท 5, 6 และ 7

หนวยธรกจ - ปมน ามน (ปมหลอด) จ านวน 6 แหง - สถานบรการน ามน จ านวน 2 แหง - โรงสขาว จ านวน 11 แหง - รานขายของช า จ านวน 29 แหง - ศนยสาธตการตลาด จ านวน 2 แหง - รานคาชมชน จ านวน 4 แหง

รปรานขายของช า ณ บานยอดชาด

สถาบนและองคกรทางศาสนา - วดโพธศร บานยอดชาด หมท 1 - วดศรสวรรณวนาราม บานหนองแคน หมท 3 - วดปาปทมสวรรณวนาราม บานหนองแคน หมท 3 - วดโพนสวรรค บานผกขะยา หมท 6 - วดโพนสวาง บานหนองบง หมท 4 - วดปากตตพรพทธาราม บานนาคอย หมท 5 - วดส านกสงฆ บานยอดชาด หมท 1 และ 2 - ทพกสงฆเอกจอมไตร บานยอดชาด หมท 1 - ศาลเจาป จ านวน 5 แหง

5

รปวดโพธศร และวดปาปทมสวรรณวนาราม

การสาธารณสขและความปลอดภย - สถานอนามย จ านวน 1 แหง - ศนย อปพร. จ านวน 1 แหง - หนวยกชพกภยต าบล จ านวน 1 แหง

บรการขนพนฐาน

- ทท าการไปรษณยโทรเลข จ านวน 1 แหง - ตโทรศพทสาธารณะ จ านวน 14 แหง

แหลงน า

- ล าน า, ล าหวย จ านวน 3 แหง - บง, หนองและอน ๆ จ านวน 21 แหง - ฝาย จ านวน 4 แหง - บอน าตน จ านวน 2 แหง - บอบาดาล จ านวน 36แหง - ประปาหมบาน จ านวน 7 แหง - คลองชลประทาน จ านวน 2 แหง

6

โดยมขอมลแหลงน าทใชประโยชนไดดงตอไปน

หมท ระบบประปา คลองชลประทาน

(แหง) บอบาดาล

(แหง) บอน าตน (แหง) ฝาย (แหง)

1 2 3 4 5 6 7

บานยอดชาด บานยอดชาด บานหนองแคน บานหนองบง บานนาคอย บานผกขะยา บานโนนแดง

- - 1 - 1 - -

- 70 2 51 2 3 -

2 - - 1 1 - -

2 - - 1 1 - -

รวม 2 128 4 4 ทรพยากรธรรมชาตในพนท ประกอบดวย ล าน าก า, ปาไผ, ปาเตงรง, ปาทาม พชเศรษฐกจ ประกอบดวย ยคาลปตส, ยางพารา, ขาว, มะเขอเทศ, ปาลม, ไผหวาน และแตงโม กลมและสมาชกทเกดจากการจดตงของมวลชน ประกอบดวย

- สมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบล ม 7 หมบาน สมาชกโดยการเลอกตงหมบานละ 2 คน จ านวน 14 คน

- เลขานการสภาต าบล จ านวน 1 คน - ลกเสอชาวบาน จ านวน 3 รน - ไทยอาสาปองกนชาต 2 รน จ านวน 100 คน - กองหนนเพอความมนคง 1 รน จ านวน 30 คน - อาสาสมครสาธารณสข จ านวน 96 คน - กลม อพป. จ านวน 100 คน - กลม อปพร. 2 รน จ านวน 110 คน

กลมของประชาชนดานอาชพ

- กลมอาชพทอผา จ านวน 5 กลม สมาชก 79 คน - กลมอาชพเลยงโคขน จ านวน 1 กลม สมาชก 287 คน - กลมอาชพเลยงหมแมพนธ จ านวน 5 กลม สมาชก 12 คน - กลมอาชพเลยงโคแมพนธ จ านวน 5 กลม สมาชก 102 คน - กลมอาชพเลยงปลา จ านวน 5 กลม สมาชก 60 คน - กลมออมทรพยเพอการผลต จ านวน 5 กลม สมาชก 380 คน - กลมจกสาน จ านวน 5 กลม สมาชก 25 คน - กลมเลยงตอ จ านวน 5 กลม สมาชก 15 คน - กลมวสาหกจชมชนขาวกลองงอก

7

กลมอาชพตาง ๆ ของชมชนบานยอดชาด

8

1.5 ประโยชนทไดรบ 1.5.1 ประชากรในชมชนเขตความรบผดชอบขององคการบรหารสวนต าบลยอดชาด ไดรบการถายทอด

เทคโนโลยพลงงาน ชวภาพ ชวมวล และพลงงานแสงอาทตย 1.5.2 เปนแนวทางการจดตงหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนหมบานพลงงานทางเลอกของ

เกษตรกรทยงยนและเหมาะสม 1.5.3 เปนแนวทางจดตงหมบานแมขายวทยาศาสตรและเทคโนโลยดาน พลงงานทางเลอก ของ

เกษตรกรทยงยนและเหมาะสม

1.6 ความตอเนองของโครงการ 1.6.1 ผลการด าเนนงานในป พ.ศ. 2556 ในการด าเนนงานโครงการในปงบประมาณท 2556 ซงเปนปแรกทไดรบการสนบสนน ดงนนจ าเปนตองม

กจกรรมตาง ๆ เพอใหโครงการเปนไปอยางยงยน นบตงแตการด าเนนการจดเวทเสวนาเพอหาเทคโนโลยทองถน เพอใหทราบความตองการของทองถน จากนนจงท าการส ารวจพนทเพอหาพนททเหมาะสมในการด าเนนกจกรรม เมอส ารวจพนทแลวจะเปนการสรางองคความรเทคโนโลยใหกบชมชนเปาหมาย อาท การพาไปศกษาดงาน รวมถงการฝกอบรมปฏบตการใหกบตวแทนชมชน โดยกจกรรมตาง ๆ มรายละเอยดดงตอไปน

การจดเวทเสวนาโดยด าเนนการจดเวทเสวนารวมกบชาวบานยอดชาด หม 1 และหม 2 จ านวน 30 คน เพอหาองคความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของชมชน พรอมทงสมภาษณ ประชาคมถงเทคโนโลยทชาวบานตองการ โดยผลจากเวทเสวนาพบวาชาวบานหมท 1 และหมท 2 ตองการจะรบการถายทอดเทคโนโลยกาซชวภาพจากมลสตวในระดบครวเรอนเปนอนดบแรก นอกจากนวสาหกจชมชนขาวกลองงอกบานยอดชาด มความตองการโรงอบแหงพลงงานแสงอาทตย เพอชวยแกปญหาการเพมผลผลตภณฑจากขาวกลองงอกในชวงฤดฝน

ภาพแสดงการจดเวทเสวนารวมกบชาวบานยอดชาด จ านวน 30 คน

9

การส ารวจพนทซงเปนผลจากเวทเสวนา เพอส ารวจพนททเหมาะสมในการด าเนนกจกรรมการถายทอดเทคโนโลยกาซชวภาพจากมลสตวในระดบครวเรอน พบวามกลมอาชพเลยงโคขน กลมอาชพเลยงหม และยงมมลสตวทเกบสะสมไวเปนจ านวนมากเพอการจ าหนาย ดงนนจากผลการส ารวจพบวาปรมาณมลสตวซงเปนวตถดบเพอผลตกาซชวภาพ มอยางเพยงพอ

ภาพแสดงการส ารวจพนท ต าบลยอดชาด

การศกษาดงานดานพลงงานทดแทนซงจดขนเพอใหกลมเปาหมายสามารถเหนแนวทางในการน าเทคโนโลยมาปฏบตจรง โดยมการศกษาดงาน ณ บานโนนประด หมท 7 ต าบลเชยงสอ อ าเภอโพนนาแกว จงหวดสกลนคร ณ กลมเรยนรเศรษฐกจพอเพยงบานโนนประด ในวนท 29 ตลาคม 2556 ประกอบไปดวย บอหมกกาซชวภาพ เตาถานอวาเตะ ปยอนทรยผสมเคมอดเมด น ายาเอนกประสงค และดงานกลมวสาหกจชมชนขาวฮางงอกหอมทองสกลทวาป บานโนนกกง หมท 3 ต าบลเชยงสอ อ าเภอโพนนาแกว จงหวดสกลนคร โดยผลจากการศกษาดงานสงผลใหชาวบานสามารถเหนภาพเทคโนโลยและวธการน าเทคโนโลยมาใชประโยชนไดชดเจนยงขน

10

ภาพการศกษาดงาน ณ บานโนนกง ต าบลเชยงสอ อ าเภอโพนนาแกว จงหวดสกลนคร

การฝกอบรมเชงปฏบตการถายทอดเทคโนโลย โดยในวนท 8 พฤศจกายน 2556 ไดมการจดอบรมเชงปฏบตการถายทอดเทคโนโลยกาซชวภาพจากมลสตวในระดบครวเรอน ณ หองประชมเอนกประสงค องคการบรหารสวนต าบลยอดชาด ต าบลยอดชาด อ าเภอวงยาง จงหวดนครพนม โดยมผเขารวมอบรมจ านวน 30 ราย

ภาพแสดงการฝกอบรมเชงปฏบตการถายทอดเทคโนโลยกาซชวภาพจากมลสตวในระดบครวเรอน

11

1.6.2 ผลการด าเนนงานในป พ.ศ. 2557 จากผลการด าเนนงานในปงบประมาณ 2556 จะเนนการบมเพาะความร และสรางความเขาใจใน

เทคโนโลย ดงนนในการด าเนนงานในปทสองของการไดรบการสนบสนน (ปงบประมาณ 2557) จงเนนการขยายผลของการน าเทคโนโลยมาใชประโยชนจรง และท าการถายทอดเทคโนโลยเพมเตม ประกอบดวย เทคโนโลยแกสชวภาพแบบถง เทคโนโลยเตาเผาถานขนาด 200 ลตร เทคโนโลยตอบพลงงานแสงอาทตย และเทคโนโลยเตาเผาถานไบโอชาร โดยไดท าการจดอบรมใหความรในแตละเทคโนโลย โดยมผเขารวมทงหมด 68 คน หลงจากนนไดท าการแบงกลมเพออบรมแยกตามความสนใจในเทคโนโลย โดยเทคโนโลยแกสชวภาพแบบถง มผเขารวม 20 คน เทคโนโลยเตาเผาถานขนาด 200 ลตร มผเขารวม 13 คน เทคโนโลยตอบพลงงานแสงอาทตย มผเขารวม 5 คน และเนองจากผเขาอบรมไดมความสนใจเกยวกบการเผาถานไบโอชาร จงไดท าการเพมเตมเทคโนโลยเตาเผาถานไบโอชาร รายละเอยดแสดงในเนอหารายงาน

12

บทท 2 เทคโนโลยทน ามาถายทอด

การถายทอดเทคโนโลยม 4 เทคโนโลยหลกคอ การหมกแกสชวภาพแบบถง เตาเผาถาน 200 ลตรแบบตง เตาพลงงานแสงอาทตย และเตาไบโอชาร โดยเทคโนโลยทถายทอดมขนตอนการท างานดงน

1. การท าบอแกสชวภาพ กาซชวภาพ (Biogas) คอ กาซทเกดจากกระบวนการยอยสลายสารอนทรย ดวยแบคทเรยชนดไมอาศยออกซเจน (Anaerobic) ท าใหเกดกลมกาซนขนขณะเกดการยอยสลาย กลมกาซน เรยกวา กาซชวภาพ กาซชวภาพ ประกอบดวย กาซมเทน (CH4) ประมาณรอยละ 60 – 70 คารบอนไดออกไซด (CO2) ประมาณรอยละ 30 – 40 ทเหลอจะเปนกาซไฮโดรเจนซลไฟด (H2S) และกาซไนโตรเจน (N2) ซงกาซมเทนมคณสมบตตดไฟไดจงสามารถน ามาเปนพลงงานทดแทนเชอเพลง ตางๆ เชน กาซหงตม เชอเพลง ตารางองคประกอบของกาซชวภาพ

กาซมเทน 50-60% กาซคารบอนไดออกไซด 25-35%

กาซไนโตรเจน 2-7% กาซไฮโดรเจน 1-5%

กาซคารบอนมอนอกไซด มนอย กาซไฮโดรเจนซลไฟด มนอย

กาซอน มนอย แหลงทมาของวตถดบมลวว มลควาย มลสกร มลไก เปนตน ซงจะหาไดในชมชนทเลยงสตว ซงมลเหลานสามารถน ามาใชประโยชนได 3.1 วธการตดตงบอแกสชวภาพ

13

อปกรณประกอบดวย บอเตมใชส าหรบเตมมล จากนนจะไหลเขาบอหมก และสวนทเกนจะไหลออกทบอลน การหมกจะเกดแกสขน และตอออกไปใชงาน โดยวธการท ามดงน 1. การขดบอเตรยมบอ การขดบอแกสชวภาพการขดบอตองขดลก 0.8 เมตร กวาง 2 เมตร ยาว 4 เมตร ท าพนทใหเรยบรอย และ จากนนปผารองบออาจเปนพลาสตก หรอถงปยเกา เพอปองกนของแหลมบาดบอ หรอปองกนรากไมแทงถง

รปการขดบอ เตรยมบอและปรองพนบอ

14

2. การเตรยมท าบอลน บอเตม ระดบบอลนและบอเตมตองอยตางระดบกน โดยบอเตมตองอยสงกวาระดบบอลนตามความสงของขนาดทอบอเตม หรอกลาวงายๆคอ ระดบปากบอเตมจะอยสงกวา 1 เทาของความสงบอลน

รปบอลนตองขดดนลงไป และฝงทอลง โดยเทพนเพอไมใหน าหรอปยทไดจากการหมก

รปบอเตมทอยสงกวาบอลน เพอใหสะดวกตอการไหลเขา

15

3. การเตรยมถง ถงพลาสตกม 2 แบบ คอแบบเปนแผนมาตดกาวเปนรปทรงกระบอก หรอแบบเปนทรงกระบอก จากนนจะตองมามดปากถงในทอพวซ

รปการหมดปากถงพลาสตกกบทอพวซ

อดแกสเขาถงเพอตรวจสอบการรว และใหอยในรปทรงกระบอกกอนน าไปวางบนบอทเตรยมไว โดยการตอทอไอเสยรถยนตเขากบทอ จากนนสตารทเครองยนต ปลอยไอเสยเขา จากนนน าถงไปวางในบอเกบรายละเอยดงานใหเรยบรอย

16

รปการมดปากทอเพอปองกนไมใหไอเสยออก ใหถงหมกอยในรปทรงกระบอก

รปการน าพลาสตกลงบอ

17

4. การประกอบระหวางทอเตม ทอลนรวมกบถงหมกแกสชวภาพ เมอวางถงหมกแลว จากนนน าบอเตม บอลนมาตดตง พรอมทงเชอมดวยทอพวซ เทพนสรางความแขงแรง และเกบความเรยบรอยของงาน

รปการตดตงบอแกสโดยรวม

5. การเดนทอแกส การเดนทอแกสทส าคญตองมระบบปลอยความดนออก โดยท าจากขวดพลาสตกแบบงาย เจาะรดงรป จากนนจะผานชดกรองแกส และเขาหวเตาแกสตอไป

รปการท าวาลวระบายความดน เมอความดนสง

18

รปการตดตงทอมายงอาคารบานเรอน

รปกรองแกสเพอก าจดความชน แกสไขเนา

19

6. การเตมมล การเตมมลในครงแรก จะใชมลประมาณ 10-15 ถงปย โดยเปนปยแหง และควรมปยสดมาผสม เพอใหมเชอ ใชน าคลอง หรอน าประปาทไมมคลอรน ผสม และกวนจนเหลว หมกทงไว ประมาณ 15 วนเรมแกสเกดขน แตนอย ตองรอเวลา ชวงทรอสามารถเตมมลทละถงได

รปการเตมมลโดยตองกวนจนเหลวจงปลอยลงไปในบอ 7. การตกแตงบอ เนองจากผลของการหมกจะไดปยดวยดงนนรอบบอควรมการปลกผกสวนครวตางๆ เพอสามารถใชปยดงกลาวได

20

รปการปลกผก ผลไมตางๆ รอบบอ ไดใชประโยชนจากมลทไดจากการหมกในพนททถายทอดเทคโนโลย

21

2. การใชเตาเผาถาน 200 ลตรแบบตง เตาเผาถาน 200 ลตรนน แยกประเภทออกเปน 2 ชนด คอ เตาเผาถานแบบตงหรอแบบปลอยขนานขาง

เตา และแบบนอน สามารถเผาถานไดมประสทธภาพสงกวาเตาเผาถานแบบดงเดม ประมาณ 1.2 - 1.5 เทา เตาเผาถาน 200 ลตร ใชหลกความรอนเปนตวไลความชน ดงนนถานไดออกมาจะมคณภาพ สารกอมะเรงต า ขเถานอย และผลพลอยไดทไดจากการเผาถานอกอยางคอน าสมควนไม Wood Vinegar น าสมควนไมคอ ควนทเกดจากการเผาถานในชวงทไมก าลงเปลยนเปนถานเมอท าใหเยนลงจนควบแนน และกลนตวเปนหยดน า ของเหลวทไดเรยกวาน าสมควนไม แตกอนทจะน ามาใชประโยชนไดhตองพกทงไวเปน เวลา 3 เดอน ใหเกดการตกตะกอน เมอเกดการตกตะกอนแลวจะแยกตวออกเปน 3 สวน สวนบนสด คอน ามนเบา ชนกลางน าสมควนไมและชนลางตกตะกอนคอยางไมจากนนจงท าการแยกสวนทเปนน าสมควนไม ออกมาใชประโยชนตอไป การเผาถานเรมตนคอการเตรยมไมฟน ไมฟนควรมขนาดเทาๆกน (หากเปนไปได) เสนผาศนยกลาง ๕ ซม. ยาว ๖๐ ซม. ตดใหเทาๆ กน กรณทไมฟนทขนาดไมเทากน ควรแยกเปนสามกอง คอกองเลก กองขนาดกลาง และกองไมฟนกลมขนาดใหญ ไมทเหมาะสมคอ การตดไมควรเกน ๔๕ วน เพราะจะท าใหไดน าสมควนไมมาก เวลาการเผาประมาณ ๓ ชวโมง รวมใหเตาเยนตวประมาณ ๕ ชวโมง กรณเปนไมสด สามารถเผาได แตใชเวลามาก สวนไมแหงมากๆ จะใชเวลาการเผานอย แตจะไดน าสมควนไมนอย

รปการแยกไมฟนตามขนาดตางๆ 3 ขนาด

การเรยงไม ใหเอาสวนทหนา หรอใหญกวาอยดานบน ปลายทเลกกวาอยดานลาง ไมทใหญกวา จะเรยงใหอยดานหนาเตา ไมระดบกลางจะอยตรงกลาง ไมเลกจะอยหลงเตา หรอตดปลองทางออก ส าหรบไมทมขนาดเทาๆกน ไมมปญหาการเรยง

22

รปการเรยงไมเลกกอน โดยใหไมเลกอยดานหลงเตา

รปการวางไมกลางใหอยตรงกลางเตา

23

รปการวางไมใหญอยทางดานหนาเตา

เมอวางไมเรยบรอยแลวจงท าการปดเตา โดยพยายามวางไมใหเตมเตา จะไดไมเสยเวลาในการเผาแตละรอบ เมอเรยงไมแลว มขนตอนการจดเตาดงน (1) ตดไปดานหนาเตา โดยทยงไมปดปากเตา

รปการปดปากเตา โดยเปดไวเลกนอย กอนจดเตา เพอเรงการตดไฟ

หนาเตา

24

(2) หลงจากนนจดไฟดานลางเมอไฟเรมเปนสขาวขน ใหปดปากเตา โดยเวลาจะผานไปประมาณ ๑๐ นาท

รปการตดไฟชวงแรก จะเปดฝาไวเลกนอย

(3) กระบวนการนจะใหความรอนจนกระทงเตาตด โดยทการใหความรอนทหนาเตาเทานน ไมยดเขาไปในตวเตา ควนจะเปนสขาวขนๆ

25

รปการปลอยเตาไวรอการเผาไหมใหภายในตดเอง

(4) เมอเวลาผานไปประมาณ ๒ ชวโมง จะเรมเกดบา ซงเปนควนสสมเลกนอย แตการปะทของควนจะรนแรง ชวงนสามารถเกบน าสมควนไมได และเปดเตา ๑ ใน ๔

รปควนบาเรมออก โดยมความเขมและปะทมากขน

26

รปเมอควนบาออกจงเรมใสน าใสน าสมควนไม

รปการน าภาชนะมารองน าสมควนไม

รปการปลอยใหเตาตดไปเรอยจนควนเรมเปลยนส

27

(5) เมอควนบาเรมหมด เปลวควนจะเรมลอยประมาณ ๑๐ ซม. แสดงวาเรมเปนถานแลว ใหเปดสดประมาณ ๑๕ นาท จากนนปดเตาทงบนและลาง (6) รอใหอณหภมเตาลดลง สามารถใชถานได

3. ตอบพลงงานแสงอาทตย

ชมชนบานยอดชาดมกลมวสาหกจชมชนทผลตขาวกลองงอกจ าหนาย ในกระบวนการผลตขาวกลองงอกนน กระบวนการผลตสวนหนงคอการตากขาวซงใชเวลาประมาณ 6-8 ชวโมง ซงหากมการผลตเปนจ านวนมาก กจะผลตไมทนตามความตองการ จงมความตองการทจะลดระยะเวลาในการตากขาว ดงนนคลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนมจงไดออกแบบตอบพลงงานแสงอาทตยเพอน ามาใชในกระบวนการตากขาวเพอลดเวลาในการตากขาว และลดฝนละอองทเกดจากกระบวนการตากขาว โดยนกศกษาและอาจารย สาขาวชาเทคโนโลยพลงงาน วทยาลยธาตพนม มหาวทยาลยนครพนม ไดออกแบบ และสรางตอบพลงงานแสงอาทตย ขนาด กวาง 1.2 เมตร ยาว 2 เมตร โดยท าเปน 2 ชน เพอเพมพนทในการตาก และมระบบระบายความชนโดยใชพดลมไฟฟากระแสตรง ขนาด 4 นว จ านวน 2 ตว โดยใชแหลงพลงงานจากโซลาเซลลขนาด 10 วตต

28

ภาพการสรางและประกอบตอบพลงงานแสงอาทตย

29

4. การเผาถานไบโอชาร ถานชวภาพ (อารย คลองขยน) หรอ ไบโอชาร (Biochar) คอวสดทอดมดวยคารบอน ผลตจาก ชวมวล

(Biomass, วสด เหลอใชจากการเกษตร เชน เหงามนส าปะหลง ฟางขาว ซงขาวโพด กงไม เปนตน) ผานกระบวนการ แยกสลายดวยความรอนโดยไมใชออกซเจน หรอใชนอยมาก (ไพโรไรซส , Pyrolysis) ซงมสองวธหลกๆ คอการ แยกสลายอยางเรวและอยางชา การผลตถานชวภาพดวยวธการแยกสลายอยางชาทอณหภมเฉลย 500 องศา เซลเซยส จะไดผลผลตของถานชวภาพมากกวา 50% แตจะใชเวลาเปนชวโมง ซงตางจากวธการแยกสลาย อยางเรวทอณหภมเฉลย 700 องศาเซลเซยส ซงใชเวลาเปนวนาทผลผลตทไดจะเปนน ามนชวภาพ (bio-oil) 60% แกสสงเคราะห(syngas) 20% และถานชวภาพ 20%

ถานชวภาพ มความหมายตางจากถานทวไป (charcoal) ตรงจดมงหมายการใชประโยชนคอถาน ทวไปจะหมายถงถานทใชเปนเชอเพลง ขณะทไบโอชาร คอถานทใชประโยชนเพอกกเกบคารบอนลงในดนและ ปรบปรงสภาพทางกายภาพของดน เนองจากคณสมบตของถานชวภาพ คอมรพรนตามธรรมชาตเมอใสลงใน ดนจะชวยการระบายอากาศ การซมน า การอมน า ดดยดธาตอาหาร เปนทอยของจลนทรยลดความเปนกรด ของดน นอกจากนยงชวยเพมคณภาพของปยใหสงขน ท าใหประหยดการใชปย ลดตนทน เพมรายไดเพม ผลผลต เปนเทคโนโลยทสามารถพฒนาไดตงแตระดบเกษตรกร ครวเรอน ชมชนและองคสวนทองถนในการผสมถานทผลตจากเศษวสดเหลอใชลงไปในดน ทานยงไดมบทบาทในการชวยลดภาวะโลกรอน เนองจากถานชวภาพเปนคารบอน มความทนทานตอการยอยสลายโดยจลนทรยและสญหายไปจากดนไดยาก ดงนนจงสะสมอย ในดน เปนการเพมคารบอนใหแกดนแทนทจะเผากลายเปนกาซคารบอนไดออกไซดส บรรยากาศอนเปนตวการหนงของภาวะโลกรอน ถานชวภาพไมใชปย แตลกษณะถานทเปนรโพรงเมอน าถานมาผสมกบปยหมกหรอปยคอก รโพรงน เมออยในดนจะชวยเกบธาตอาหารจากปย และเปนทอยของจลนทรย ชวยปลดปลอยธาตอาหารใหแกพชได นาน ซงจะชวยใหลดปรมาณการใชปยลงได ถานชวภาพหรอไบโอชารนนไดรบการพจารณาจากนกวทยาศาสตรทงหลายใหเปนเสมอนทองสดา ของชาวเกษตรกรรม ดวยคณสมบตทมสารคารบอนสงและมรพรนตามธรรมชาตชวยใหไบโอชารสามารถอม น าและธาตตางๆรวมถงการปองกน จลนทรยทอยในดน อกทงยงเปนการเพมการยอยสลายและแยกกาซ คารบอนได-ออกไซดเอาไวในดน ในขณะทไบโอชาร าหนาทเสมอนกบอางคารบอนธรรมชาต ไบโอชารชวย ในการท าความสะอาดอากาศได 2 ทาง คอ การปองกนการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดของสารชวภาพขนส ชนบรรยากาศและการชวยใหพชดดกาซคารบอนไดออกไซด อยางชาๆในขณะทพชสงเคราะหแสง ประโยชนของถานชวภาพการท าไบโอชารมดงน

30

เตรยมเศษใบไมแหง ฟางแหง เพอใชในการท า บรรจฟางแหงลงรอบแกนกลางเตา โดยไมตองอดแนน

รปการบรรจฟางลงในเตา

รปปดฝาเตาตรงกลางเปนชองวางส าหรบการเผาไหม

จากนนปดปากเตา และใสเชอเพลงตรงกลางเตา จดเตาดานบนใหเรมเผาตงแตดานบนใหเผาลงดานลาง

31

รปการใสเชอเพลงตรงกลางเพอใชในการเผาไหมใหความรอน

รปการจดไฟตรงกลางเตาเพอใหความรอน

รปการปลอยใหไฟลกตดเองเรอยๆ จนกวาจะเผาไหมหมด และรอใหเตาเยน และเปดเตา

32

บทท 3 วธการด าเนนงานถายทอดเทคโนโลย

3.1 ขนตอนการถายทอดเทคโนโลย การถายทอดเทคโนโลยในโครงการน มการถายทอดเทคโนโลยจ านวน ๔ เทคโนโลย คอ เทคโนโลยการหมกแกสชวภาพจากมลสตว เทคโนโลยเตาเผาถาน ๒๐๐ ลตร เทคโนโลยเตาอบขาวกลองงอกพลงงานแสงอาทตย และเทคโนโลยเตาเผาไบโอชาร โดยมวธการดงรป

รปแสดงขนตอนการน าเทคโนโลยไปใชงาน

ประชาสมพนธโครงการ และส ารวจความตองการเทคโนโลยทจะถายทอด

รวบรวมความตองการ และออกแบบวธการถายทอดเทคโนโลย

จดอบรมถายทอดเทคโนโลยโดยภาพรวมทก เทคโนโลย

รบสมครและคดเลอกผสนใจแตละเทคโนโลย

อบรมเชงปฏบตการในแตละเทคโนโลย และฝกการท า การใช บ ารงรกษาเทคโนโลย

การผลกดนและน าเทคโนโลยไปใชงานจรง ในแตละความสนใจของแตละเทคโนโลย

การตดตาม ประเมนผล รวมกนแกไข/ปรบปรง การใชเทคโนโลย

สรปผลการถายทอด และน าเทคโนโลยไป

ใชงาน

33

ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค.ประชาสมพนธโครงการ และส ารวจความตองการเทคโนโลยทจะถายทอดรวมรวมความตองการ และออกแบบวธการถายทอดเทคโนโลยจดอบรมถายทอดเทคโนโลยโดยภาพรวมทกเทคโนโลยรบสมครและคดเลอกผสนใจแตละเทคโนโลยอบรมเชงปฏบตการ และฝกการท า การใช บ ารงรกษาเทคโนโลยการผลกดนและน าเทคโนโลยไปใชงานจรง ในแตละความสนใจของแตละเทคโนโลยการตดตาม ประเมนผล รวมกนแกไข/ปรบปรง การใชเทคโนโลยสรปผลการถายทอด และน าเทคโนโลยไปใชงาน

พ.ศ.2559พ.ศ.2558กจกรรม

3.2 แผนการปฏบตงาน

34

3.3 ผลการด าเนนงานตามขนตอนการถายทอดเทคโนโลย 3.3.1 ประชาสมพนธโครงการ และส ารวจความตองการเทคโนโลยทจะถายทอด เมอไดรบอนมตการใหด าเนนการถายทอดเทคโนโลย คณะท างานไดเรมงานตอเนองจากโครงการปท ๑ ซงมผประสานงานอยแลว โดยเรมตนการประชาสมพนธใหกบประชาชนอนๆ และกลมเดมถงโครงการถายทอดเทคโนโลยใหม เพอใหขอมลและส ารวจความสนใจเบองตนของโครงการ โดยผานชองทางผน าชมชน ปราชญชาวบาน และผใชเทคโนโลยเดม เสยงตามสาย และใหลงชอผสนใจเทคโนโลยตางๆ จากการด าเนนงานมผไมเขาใจ ไมเคยเหนเทคโนโลยทจะน ามาถายทอดหลายคน จงเกดแนวคดทจะอบรมภาพรวมเทคโนโลยกอน จงคดเลอก หรอสมครเขารบการถายทอดเทคโนโลยทตนเองสนใจ 3.3.2 รวบรวมความตองการ และออกแบบวธการถายทอดเทคโนโลย จากการส ารวจ สอบถามความตองการเทคโนโลย และทรพยากรตางๆ ทมในทองถน พบวา ประชาชนใหความสนใจเทคโนโลยการผลตแกสชวภาพจากมลสตว เทคโนโลยการเผาถานไมจากถง 200 ลตร และเตาอบพลงงานแสงอาทตย สวนเตาไบโอชาร เปนเทคโนโลยทายโครงการ ทประชาชนใหความสนใจ แตยงไมมการน าเทคโนโลยไปใชงาน จากนนจงออกแบบการอบรม โดยการอบรมในภาพรวมของเทคโนโลย เพอใหผเขารบการอบรมเลอกเทคโนโลยทตนเองสนใจ มเวลา ทรพยากรเพยงพอตอการใชงาน การบ ารงรกษา 3.3.3 จดอบรมถายทอดเทคโนโลยโดยภาพรวมทก เทคโนโลย การจดอบรม ถายทอดเทคโนโลยในภาพรวมจดขนในเดอนพฤษภาคม ๒๕๕๘ โดยมผเขารบการอบรมจ านวน ๖๘ คน โดยมการอบรมและสาธตเทคโนโลยแกสชวภาพจากมลสตว เตาเผาถาน 200 ลตร เทคโนโลยเตาอบพลงงานแสงอาทตย

รปการอบรมในภาพรวม

35

3.3.4 รบสมครและคดเลอกผสนใจแตละเทคโนโลย เมออบรมภาพรวมแลว ประชาสมพนธใหผสนใจเลอกเทคโนโลยทเหมาะกบตนเอง และมทรพยากรหรอวตถดบทเพยงพอตอการใชเทคโนโลยได และคณะท างานพจารณาจากการมเวลาและวตถดบเปนหลก 3.3.5 อบรมเชงปฏบตการในแตละเทคโนโลย และฝกการท า การใช บ ารงรกษาเทคโนโลย เมอไดผสนใจในเทคโนโลยตางๆแลว จงท าการถายทอดเทคโนโลยอยางละเอยดตามความสนใจ โดยเปนการอบรมเชงปฏบตการสราง การใชงาน การบ ารงรกษา เพอใหผรบการถายทอดสามารถสราง ดแล ใชงานเทคโนโลยได

รปการอบรมเชงปฏบตการ โดยรวมกบผใชเทคโนโลยใหสามารถสราง ตดตง ใชงานเปนได

3.3.6 การผลกดนและน าเทคโนโลยไปใชงานจรง ในแตละความสนใจของแตละเทคโนโลย เมอมการอบรมแลว จงผลกดนใหมการน าเทคโนโลยไปใชงาน การใหค าปรกษาตางๆ เพอใหมความมนใจในเทคโนโลย รวมทงขอสงสยตางๆ 3.3.7 การตดตาม ประเมนผล รวมกนแกไข/ปรบปรง การใชเทคโนโลย ขนตอนนเปนการน าเทคโนโลยไปใชจรง โดยตองตดตามแกไข ใหค าแนะน า เพอใหสามารถใชเทคโนโลยเองไดเชน การเตมมล ปรมาณการเตม ระยะเวลาการเตม การใชไมในการเผาถาน และวธการอบแหง ซงสงผลใหผใชเทคโนโลยสามารถใชได

36

รปผรบการถายทอดสามารถใชเตาเผาถาน 200 ลตรได

รปการเขาตดตาม รวมแกไขปญหาเพอใหเทคโนโลยใชงานได

37

รปการแกไขระบบเตาอบ เพอใหใชงานได

3.4 การถายทอดเทคโนโลยไบโอชาร ในชวงทายโครงการไดมชาวบานทไดเคยพบเหนเทคโนโลยการเผาโอชารมา จงรองขอใหมการน ามาถายทอดเทคโนโลยน คณะผด าเนนงานจงไดจดการอบรมถายทอดความรเรองการเผาไบโอชาร ซงมผสนใจจ านวนมาก เนองจากใหความเหนวาเศษใบไมมมากในบาน รอบบาน สามารถน ามาใชประโยชนได และท างาย ตนทนไมแพงมาก จงตองการรบเทคโนโลยน และฝกปฏบตการในโอกาสตอไป ทงนคณะท างานไดน ามาอบรม สาธตการใชงานเบองตนดงรป

รปการถายทอดเทคโนโลยการเผาไบโอชาร

38

บทท 4 การประเมนผลการถายทอดเทคโนโลย จากการถายทอดเทคโนโลยตางๆ ใหกบประชาชนในชมชน ต าบลยอดชาด อ าเภอวงยาง จงหวดนครพนม

นน โดยมผเขารวมทงหมด จ านวน 68 คน และไดแยกถายทอดเทคโนโลยตามความสนใจ ในเทคโนโลย และไดท าการประเมนผลการด าเนนการถายทอดเทคโนโลยตางๆ ไดผลดงน

สญลกษณทใชในการสอความหมาย การวเคราะหขอมลเพอใหเกดความเขาใจตรงกนในการสอความหมายของการน าเสนอผลการวเคราะห

ขอมล ผรบผดชอบโครงการจงขอก าหนดสญลกษณ ดงน แทน คาเฉลย SD แทน คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน n แทน จ านวนตวอยาง

% แทน คารอยละ

การแปลความหมายคาเฉลย 4.51-5.00 คอ ความคดเหนในระดบมากทสด

3.51-4.50 คอ ความคดเหนในระดบมาก 2.51-3.50 คอ ความคดเหนในระดบปานกลาง 1.51-2.50 คอ ความคดเหนในระดบนอย

1.00-1.50 คอ ความคดเหนในระดบนอยทสด

39

4.1 เทคโนโลยแกสชวภาพแบบถง 4.1.1 ผลการถายทอดเทคโนโลย

ในการถายทอดเทคโนโลยแกสชวภาพแบบถงนน ณ บานยอดชาด ต าบลวงยาง อ าเภอวงยาง จงหวดนครพนม มผสนใจเขารวมอบรม 20 คน และมผน าเทคโนโลยไปใชประโยชน จ านวน 10 ราย ดงน

ล าดบท ชอ-สกล มลทใชในการหมกกาซ

ชวภาพ การเกดกาซ

ชวภาพ หมายเหต

1 คณดารณ ยะตะโคตร โค กระบอ เกด 2 คณนนทพร วงคค าจนทร สกร เกด 3 คณปรด ด าค า สกร เกด 4 คณปรชา นามสมรป สกร เกด 5 คณวนย อนธราช โค เกด 6 คณทลลา แพงค าฮก โค, กระบอ เกด 7 คณแสงจนทร อนธราช โค, สกร เกด 8 ชางตม โค, สกร เกด 9 คณวนย อนธราช โค เกด 10 คณปรชา นามสมรป สกร เกด

ภาพการตดตงบอแกสชวภาพ

40

41

42

4.1.2 การประเมนผลการถายทอดเทคโนโลย

ขอท รายการประเมน จ านวนผตอบแบบสอบถาม

(คน)

ระดบความพงพอใจ S.D. แปรความหมาย

5 4 3 2 1

1 ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ (เชน การประกาศรบสมคร การตดตอเชญอบรม การประสานงานและใหขอมล การดแล และการท างานอยางมขนตอน ฯลฯ)

20 12 5 3 0 0 4.45 0.74 มาก

2 เจาหนาทผใหบรการ (เชน อธยาศยด ยมแยมแจมใส มใจใหบรการ)

20 15 3 2 0 0 4.65 0.65 มากทสด

3 สงอ านวยความสะดวก (สถานทอบรม อาหาร เครองโสตฯ เอกสาร)

20 13 4 3 0 0 4.50 0.74 มาก

4 การน าความรไปใชประโยชน (ใชประกอบอาชพ ใชในชวตประจ าวน )

20 16 2 2 0 0 4.70 0.64 มากทสด

5 ความเหมาะสมของเนอหาหลกสตร 20 14 3 3 0 0 4.55 0.74 มากทสด

6 ความเหมาะสมของวทยากร (ความร ความสามารถ เทคนคการสอน)

20 13 4 3 0 0 4.50 0.74 มาก

7 ระยะเวลาการอบรม ( จ านวนวน) 20 17 2 1 0 0 4.80 0.51 มากทสด

8 ชวงเวลาการอบรม ( วน/เดอน/ฤดทอบรม) 20 16 3 1 0 0 4.75 0.54 มากทสด

9 ความคมคาเมอเทยบกบเวลาและคาใชจาย(ประโยชนทไดรบมากกวาเวลาและคาใชจายทเสยไป)

20 14 4 2 0 0 4.60 0.66 มากทสด

รวม 180 130 30 20 0 0 4.61 0.68 มากทสด

43

ขอท รายการประเมน จ านวน (n) คดเปนรอยละ (%)

10 คาดวาสามารถน าไปใชประโยชนได น าไปใชใชประโยชนได 17 85

ไมระบ 3 15

รวม 20 100

11 คาดวาจะสามารถลดรายจายได

นอยกวา 1,000 บาท 9 45

1,001 – 2,000 บาท 7 10

ไมระบ 4 6

รวม 20 100 จากผลการประเมนการถายทอดเทคโนโลยจากผตอบแบบสอบถาม จ านวน 20 คน พบวา มความพงพอใจในระดบมากทสด มคาคะแนนเฉลย 4.61 มผทคดวาน าไปใชประโยชนได คดเปนรอยละ 85 คาดวาจะสามารถลดรายจายได นอยกวา 1,000 บาท คดเปนรอยละ 45 และคาดวาจะสามารถลดรายจายได 1,000 – 2,000 บาท คดเปนรอยละ 10

44

ขอท

รายการประเมน จ านวน

(n) คดเปนรอยละ (%)

1 การน าไปใชประโยชน สามารถน าความรไปใชประโยชนได

20 100

รวม 20 100

2 ความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนและประเมน

เปนรายไดกบาทตอเดอน

นอยกวา 1,000 บาท 9 45 1,001 – 2,000 บาท 8 40


รวม 20 100

3 รายไดททานไดรบเปนแบบไหน รายไดเสรม 2 10


รวม 20 100

4 ทานสามารถน าความรไปลดรายจายไดกบาทตอเดอน นอยกวา 1,000 บาท 8 40

1,001 – 2,000 บาท 7 35


รวม 20 100

จากผลการประเมนการน าไปใชประโยชน พบวา มผทสามารถน าความรไปใชประโยชนได คดเปนรอยละ 100 มผทมความเหนวาความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนและประเมนเปนรายได นอยกวา 1,000 บาท คดเปนรอยละ 45 มผทมความเหนวาความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนและประเมนเปนรายได 1,001 – 2,000 บาท คดเปนรอยละ 40 มผทมความเหนวารายไดทไดรบเปนรายไดเสรม คดเปนรอยละ 10 มผทมความเหนวาสามารถน าความรไปลดรายจายได นอยกวา 1,000 บาท คดเปนรอยละ 40 และมผทมความเหนวาสามารถน าความรไปลดรายจายได 1,001 – 2,000 บาท คดเปนรอยละ 35

45

4.2 เทคโนโลยเตาเผาถานขนาด 200 ลตร 4.2.1 ผลการถายทอดเทคโนโลย ในการถายทอดเทคโนโลยเตาเผาถานขนาด 200 ลตร ณ บานยอดชาด ต าบลวงยาง อ าเภอวงยาง

จงหวดนครพนม มผสนใจเขารวมอบรม 13 ราย และมผน าเทคโนโลยไปใชประโยชน จ านวน 5 ราย ดงน

ล าดบท ชอ-สกล ทอย 1 นายทลลา แพงค าฮก บานเลขท 6 หม 2 2 นายธรรมนอง ชานชต บานเลขท 27 หม 2 3 นายพชต แพงค าฮก บานเลขท 44 หม 2 4 นายรส บญลอม บานเลขท 81 หม 2 5 นายปญญา แพงค าฮก บานเลขท 156 หม 2

ภาพการใชงานเทคโนโลยเตาเผาถานขนาด 200 ลตร

46

47



(คน)


5 4 3 2 1


13 8 2 3 0 0 4.38 0.84 มาก


13 7 4 2 0 0 4.38 0.74 มาก


13 7 2 4 0 0 4.23 0.89 มาก


13 8 3 2 0 0 4.46 0.75 มาก

5 ความเหมาะสมของเนอหาหลกสตร 13 7 3 3 0 0 4.31 0.82 มาก


13 8 2 3 0 0 4.38 0.84 มาก

7 ระยะเวลาการอบรม ( จ านวนวน) 13 6 2 5 0 0 4.08 0.92 มาก

8 ชวงเวลาการอบรม ( วน/เดอน/ฤดทอบรม) 13 6 4 3 0 0 4.23 0.80 มาก


13 7 3 3 0 0 4.31 0.82 มาก

รวม 117 64 25 28 0 0 4.31 0.83 มาก

48



ไมระบ 1 8

รวม 13 100

10 คาดวาจะสามารถลดรายจายได


1,001 – 2,000 บาท 5 38

ไมระบ 1 8

รวม 13 100

จากผลการประเมนการถายทอดเทคโนโลยจากผตอบแบบสอบถาม จ านวน 13 คน พบวา มความพงพอใจในระดบมาก มคาคะแนนเฉลย 4.31 มผทคดวาน าไปใชประโยชนได คดเปนรอยละ 92 คาดวาจะสามารถลดรายจายได นอยกวา 1,000 บาท คดเปนรอยละ 54 และคาดวาจะสามารถลดรายจายได 1,000 – 2,000 บาท คดเปนรอยละ 38

49

ขอท




13 100

รวม 13 100



นอยกวา 1,000 บาท 7 54 1,001 – 2,000 บาท 3 23


รวม 13 100



รวม 13 100


1,001 – 2,000 บาท 6 46

ไมระบ 1 8

รวม 13 100


50

4.3 เทคโนโลยตอบพลงงานแสงอาทตย 4.3.1 ผลการถายทอดเทคโนโลย

ในการเทคโนโลยตอบพลงงานแสงอาทตย ณ บานยอดชาด ต าบลวงยาง อ าเภอวงยาง จงหวดนครพนม มผสนใจเขารวมอบรม 5 คน และมผน าเทคโนโลยไปใชประโยชน จ านวน 5 ราย ดงน

ภาพการสรางและการน าเทคโนโลยไปใชประโยชน

ล าดบท ชอ-สกล ทอย 1 นางสาวรจนา หาญธงชย 19/5 บานนาคอย ต.ยอดชาด อ.วงยาง จ.นครพนม 2 นางทองใส จนทะคณ 141/5 บานนาคอย ต.ยอดชาด อ.วงยาง จ.นครพนม 3 นางค าด แพงค าฮก 97/1 บานยอดชาด ต.ยอดชาด อ.วงยาง จ.นครพนม 4 นางนดาพร แพงค าฮก 6 หม 2 บานยอดชาด ต.ยอดชาด อ.วงยาง จ.นครพนม 5 นางสาวจนรตน แพงค าฮก 6 หม 2 บานยอดชาด ต.ยอดชาด อ.วงยาง จ.นครพนม

51

52



(คน)


5 4 3 2 1


5 4 1 0 0 0 4.80 0.40 มากทสด


5 3 1 1 0 0 4.40 0.80 มาก


5 3 2 0 0 0 4.60 0.49 มากทสด


5 4 1 0 0 0 4.80 0.40 มากทสด



5 3 1 1 0 0 4.40 0.80 มาก


8 ชวงเวลาการอบรม ( วน/เดอน/ฤดทอบรม) 5 4 1 0 0 0 4.80 0.40 มากทสด


5 4 0 1 0 0 4.60 0.80 มากทสด

รวม 45 31 8 6 0 0 4.56 0.72 มากทสด

53



รวม 5 100

10 คาดวาจะสามารถลดรายจายได นอยกวา 1,000 บาท 4 80

1,001 – 2,000 บาท 1 20

รวม 5 100

จากผลการประเมนการถายทอดเทคโนโลยจากผตอบแบบสอบถาม จ านวน 5 คน พบวา มความพงพอใจในระดบมากทสด มคาคะแนนเฉลย 4.56 มผทคดวาน าไปใชประโยชนได คดเปนรอยละ 100 คาดวาจะสามารถลดรายจายได นอยกวา 1,000 บาท คดเปนรอยละ 80 และคาดวาจะสามารถลดรายจายได 1,000 – 2,000 บาท คดเปนรอยละ 20

54

ขอท




5 100

รวม 5 100


เปนรายไดกบาทตอเดอน นอยกวา 1,000 บาท 4 80 1,001 – 2,000 บาท 1 20

รวม 5 100



รวม 5 100 4 ทานสามารถน าความรไปลดรายจายไดกบาทตอเดอน ไมระบ 5 100

รวม 5 100

จากผลการประเมนการน าไปใชประโยชน พบวา มผทสามารถน าความรไปใชประโยชนได คดเปนรอยละ 100 มผทมความเหนวาความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนและประเมนเปนรายได นอยกวา 1,000 บาท คดเปนรอยละ 80 มผทมความเหนวาความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนและประเมนเปนรายได 1,001 – 2,000 บาท คดเปนรอยละ 20 มผทมความเหนวารายไดทไดรบเปนรายไดเสรม คดเปนรอยละ 80

55

4.4 ผลการประเมนโครงการในภาพรวม 4.4.1 สถานภาพทวไปของผเขารบการฝกอบรมเชงปฏบตการ

ผลการด าเนนงานถายทอดเทคโนโลยกาซชวภาพจากมลสตว ตอบพลงงานแสงอาทตย เตาเผาถานแนวตง ขนาด 200 ลตร และเตาไบโอชา ระหวางวนท 9-12 มถนายน 2558 และ วนท 28-29 เมษายน 2559 ณ องคการบรหารสวนต าบลยอดชาด อ าเภอวงยาง จงหวดนครพนม และศนยการเรยนรบานยอดชาด อ าเภอวงยาง จงหวดนครพนม ซงมผเขารวมอบรมทงสน จ านวน 68 คน ไดท าการตดตงบอกาซชวภาพจ านวน 10 บอ ท าตอบพลงงานแสงอาทตยจ านวน 1 ต และสรางเตาเผาถานขนาด 200 ลตร จ านวน 5 ถง พบวามผเขารวมการถายทอดเทคโนโลย เปนเพศชายรอยละ 21 เพศหญงรอยละ 79 ชวงอาย 51-60 ป คดเปนรอยละ 16 ชวงอาย 41-50 ป คดเปนรอยละ 40 ชวงอาย 31-40 ป คดเปนรอยละ 34 ชวงอาย 21-30 ป คดเปนรอยละ 10 การศกษา ระดบประถมศกษา คดเปนรอยละ 71 ระดบมธยมศกษาตอนตน คดเปนรอยละ 16 ระดบมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. คดเปนรอยละ 7 ระดบอนปรญญา คดเปนรอยละ 3 ระดบอดมศกษา คดเปนรอยละ 3 ประกอบอาชพเกษตรกรรม คดเปนรอยละ 74 ประกอบอาชพแมบาน คดเปนรอยละ 7 ประกอบอาชพวสาหกจชมชน คดเปนรอยละ 10 ประกอบอาชพรบราชการ คดเปนรอยละ 3 ประกอบอาชพรบจาง คดเปนรอยละ 4

ขอท สถานภาพทวไป จ านวน (n) คดเปนรอยละ (%)

1 เพศ ชาย 14 21 หญง 54 79

รวม 68 100

21-30 ป 7 10 31-40 ป 23 34 41-50 ป 27 40 51-60 ป 11 16

รวม 68 100

3 อาชพหลก

รบราชการ 2 3 เกษตรกร 50 74 แมบาน 5 7 รบจาง 3 4 วสาหกจชมชน 7 10 ไมระบ 1 1

รวม 68 100

4 ระดบการศกษาสงสด ประถม 48 71 มธยมตน 11 16

56

ขอท สถานภาพทวไป จ านวน (n) คดเปนรอยละ (%) มธยมปลาย /ปวช. 5 7 ปวส./อนปรญญา 2 3 ปรญญาตร 2 3

รวม 68 100

3,001 – 4,000 บาท 5 7 4,001 – 5,000 บาท 28 41 5,001 – 6,000 บาท 21 31 6,001 – 7,000 บาท 2 3 7,001 – 8,000 บาท 4 6 8,001 – 9,000 บาท 1 1 9,001 – 10,000 บาท 1 1 มากกวา 10,000 บาท 2 3 ไมระบ 4 6

รวม 68 100

6 ทราบขาวการจดกจกรรมจากแหลงใด

จดหมายเชญ 2 3 การแนะน า / คนรจก 42 62 หนวยงานในทองถน 21 31 เจาหนาทของรฐ 2 3 ไมระบ 1 1

รวม 68 100

57

4.4.2 ความพงพอใจในการฝกอบรมการถายทอดเทคโนโลย จากผลการประเมนผลความพงพอใจของการถายทอดเทคโนโลยจากผตอบแบบสอบถาม จ านวน 68 คน พบวา มความพงพอใจในระดบมากทสด ม

คาคะแนนเฉลย 4.51 มผทคดวาน าไปใชประโยชนได คดเปนรอยละ 84 คาดวาจะสามารถลดรายจายได นอยกวา 1,000 บาท คดเปนรอยละ 50 และคาดวาจะสามารถลดรายจายได 1,000 – 2,000 บาท คดเปนรอยละ 31

ขอท

รายการประเมน จ านวนผตอบ

แบบสอบถาม(คน) ระดบความพงพอใจ

S.D. แปร

ความหมาย 5 4 3 2 1


68 42 21 5 0 0 4.54 0.63 มากทสด


68 41 18 9 0 0 4.47 0.72 มาก


68 45 20 3 0 0 4.62 0.57 มากทสด


68 47 17 4 0 0 4.63 0.59 มากทสด



68 40 17 11 0 0 4.43 0.75 มาก


8 ชวงเวลาการอบรม ( วน/เดอน/ฤดทอบรม) 68 35 29 4 0 0 4.46 0.60 มาก

58

ขอท

รายการประเมน จ านวนผตอบ

แบบสอบถาม(คน) ระดบความพงพอใจ

S.D. แปร

ความหมาย 5 4 3 2 1


68 39 27 2 0 0 4.54 0.55 มากทสด

รวม 612 367 189 56 0 0 4.51 0.66 มากทสด




รวม 68 100

11 คาดวา จะมรายไดเพมขน


1,001 – 2,000 บาท 21 31


รวม 68 100

59

ขอท




68 100

รวม 68 100



นอยกวา 1,000 บาท 51 75 1,001 – 2,000 บาท 11 16

ไมระบ 6 9

รวม 68 100



รวม 68 100


1,001 – 2,000 บาท 14 21

ไมระบ 5 7

รวม 68 100


60

บทท 5 ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ

จากการด าเนนงานทผานมาในสวนผทไดรบการถายทอดเทคโนโลยมทงผทมปญหาอปสรรคนอย และ

มาก ซงปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะส าหรบเทคโนโลยนมดงน 5.1 เทคโนโลยถงหมกชวภาพจากมลสตว 1. เมอเวลาผานไป และเขาหนาฝน จะมรากไม รากหญามาทมแทงบอดานลาง ทงน ไดมการรองถงปยและผาพลาสตกแลว แตปองกนไมได ทงนเนองจากการตดตงอยใกลตนไม และตนหญาประเภทรากแขง 2. การลมเตมน าในขวดการระบายแกส สงผลใหแกสรวออก และถงแฟบลง จ าเปนตองเตมใหม และใชเวลานานมากขน ดงนนจงตองหมนดแล ตรวจสอบระดบน าตลอดเวลา

รปอปกรณการระบายแกสโดย

3. การมปรมาณแกสมไมเพยงพอตอการหงตมอาหาร เนองจากเตมปรมาณนอยเกนไป คอประมาณ 1 ถง ตอวน ดงนนจงไดทดลองเตมครงละ 3 ถง ปรากฏวามแกสใชอยางเพยงพอในการหงขาวและท ากบขาวทใชไฟออนเชน ไขเจยว ดงนนตองเตมมลใหมากเพอใหมแกสใชอยางเพยงพอ 4. การขาด ทะลของผาพลาสตก เนองจากไมมการท าอปกรณปองกน ท าใหสตวเดนหรอวงผาน ท าใหทะลได

รปการทะลของถง และการท ารวไมปองกนบอ

61

5. การปลกผกทมระบบรากสนรอบบอแกส สามารถชวยใหเจรญเตบโตด และมอาหาร เพราะปยจากการหมกแกสชวภาพนน สงผลตอการเจรญเตบโตของพชดมาก

รปการปลกถว ตะไคร ผกตางๆ รอบบอ ซงปจจบนไมมการทะลของบอ

สาเหตทรากไมทะทบอเพราะอายพชมระยะสน เมอถงเวลาจะตาย รากจะตายดวย แตหากเปนหญาหรอพชทอายหลายๆป รากจะยาวขนเรอยๆ และทะลบอได 6. เทคโนโลยตองการผใชทมเวลาจรงๆ และเอาใจใส รวมทงมมลเปนของตนเอง ผทใชทมงานประจ า จะไมมเวลาเตม ดงนนจงควรเปนเกษตรกรทมเวลาเทานน 7. การท าบอเตม หากเปนไปไดใหท ารางไหลจากคอกสตว เพราะจะลดเวลาการเตมได

รปการท ารางใหมลสตวไหลเขาบอแกส

8. การเตมมลครงแรกควรใสประมาณ 10 ถงปย โดยเปนมลแหง และเพมมลเปยกมาบาง เพอใหมเชอ และหลงจากนนเตมวนละ 1-3 ถง จะเรมเกดแกสประมาณ 20 วน ไมควรเตมมลเปยกลงทงหมด เพราะเชออาจนอกได และควรใชน าทไมมคลอรน 9. การเดนทอแกส ไมควรใหโคงแอนเปนทองชาง เพราะแกสจะมความชน และกลนตว จะปดทางแกสได

62

5.2 การเผาถานจากเตาเผา 200 ลตร 1. การเผาจ าเปนตองลองผดลองถกเองประมาณ 3 ครง โดยครงแรกๆ จะเกดถานนอย และเปนขเถา โดยปญหาทพบคอ ไมปดเตา หรอปดเตาไมสนทในชวงใกลดบเตา 2. การเรยงไมฟนทมขนาดตางกนมากเกนไป สงผลใหไมบางสวนไมเกดถาน

รปไมใหญรวมกบไมเลกเกนไป สงผลใหไมเกดถาน

3. การตดตงเตาไวกลางแดด โดนความรอน ความชน สงผลใหเกดสนมเรวขน ดงนนจงตองสรางอปกรณปองกน

4. การเผา ควรบรรจไมใหเตมเตา จะไดไมเสยเวลาในการเผามาก 5. การสงเกตสของควนไมออก ท าใหปดเตาเรวขน สงผลใหไมเกดถาน จงตองลองผดลองถก

พอสมควร 6. ไมควรเผาไมฟนใตเตา ควรเผาปากทางเขา หรอหนาเตา

5.3 เตาอบพลงงานแสงอาทตย การใชงานเตาอบพลงงานแสงอาทตย ใชกบกลมผผลตขาวกลองงอก โดยมสมาชกเวยนกนมาอบ ไมมปญหาอปสรรคทสงผลตอการใชเทคโนโลย จะมกคอปจจยภายนอกเชน ฝนตก ฟาปดหลายวน ไมสามารถอบได 5.4 เตาเผาไบโอชาร เตาเผาไบโอชารนนยงไมมการน าเทคโนโลยไปใชงานจรง เนองจากเปนเทคโนโลยทชาวบานสนใจ จากการอบรมพบวามการสอบถามขอมลเปนจ านวนมาก และตองการการถายทอดเทคโนโลยในรปแบบเชงปฏบตการจรง และสามารท าเองได และควรถายทอดในโอกาสการด าเนนงานของโครงการตอไป

Documents

รายงานฉบับสมบูรณ์ หมูบาน ......1 บทท 1 ข อม ลท วไปของโครงการ 1.1 ช อโครงการ