ยทธศาสตร

ดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ

“การศกษาเพอเตรยมการขบเคลอนมาตรฐานทางจรยธรรมส าหรบเจาหนาทของรฐ : การจดท ายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ”

เสนอ ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน

โดย

ส านกงานศนยวจยและใหค าปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร

(2)

สารบญ หนา

บทท 1 บทน า 1 1.1 หลกการและเหตผล 1 1.2 วตถประสงค 2

บทท 2 กระบวนการจดท ายทธศาสตรมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ 3 2.1 ความหมายและแนวคดเกยวกบจรยธรรม 4 2.2 วเคราะหยทธศาสตรภาครฐระดบตาง ๆ และ 8 ความเชอมโยงระหวางยทธศาสตรอนทเกยวของ 2.3 การวเคราะหปจจยทางยทธศาสตร 24

2.3.1 ทฤษฎและกรอบแนวคดในการก าหนดแนวการสงเสรมจรยธรรมตามยทธศาสตร 27 2.3.2 ปจจยทสงเสรมพฤตกรรมทางจรยธรรม 28 2.3.3 การศกษาคเทยบ (Benchmarking) จากกรณศกษาตางประเทศ 32

2.4 การวเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT Analysis) 46 2.4.1 สถานการณและสภาพแวดลอมภายในกบการสงเสรมจรยธรรม 46 2.4.2 สถานการณและสภาพแวดลอมภายนอกกบการสงเสรมจรยธรรม 49

2.5 การสงเคราะหนโยบายและยทธศาสตร (Strategy Alignment) 55 2.5.1 จดเนนในการพฒนายทธศาสตร 55 2.5.2 การน าประเดน SWOT มาก าหนดประเดนขบเคลอนยทธศาสตร 57 2.5.3 สรปประเดนทายเชงกลยทธส าคญทตองการมงเนนเพอ 60 น าไปก าหนดยทธศาสตรสงเสรมจรยธรรม

บทท 3 ยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ 62 3.1 การก าหนดยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ 63

3.1.1 วสยทศน 63 3.1.2 พนธกจ 63 3.1.3 เปาหมาย 63

(3)

สารบญ (ตอ) หนา

3.1.4 ยทธศาสตร 63

ดานท 1 การสงเสรมการสรางมาตรฐานทางจรยธรรม 65 ภายในหนวยงานของรฐ

ดานท 2 การพฒนาผลกดนนโยบายและระบบบรหาร 67 การสงเสรมมาตรฐานจรยธรรมภาครฐใหครอบคลม ทกหนวยงานและทกระดบ

ดานท 3 พฒนาระบบทเออใหน าการสงเสรมจรยธรรม 74 ไปใชในการบรหารงานบคคล

ดานท 4 รวมพลงทกภาคสวนในการสรางสงคม-วฒนธรรม 80 ทางจรยธรรม

ดานท 5 การสอสารและการรณรงคดวยแนวทางใหม 84 เพอสรางความรความเขาใจ และเปลยนทศนคต เรองมาตรฐานจรยธรรมและการกระท าผด

3.2 ขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและ 87 รปแบบการขบเคลอนงานดานการสงเสรมจรยธรรมส าหรบเจาหนาทของรฐ ทงในสวนกลางและสวนภมภาค

3.2.1 ขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนงาน 87 ดานการสงเสรมจรยธรรมส าหรบเจาหนาทของรฐในสวนกลาง 3.2.2 ขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนงาน 88 ดานการสงเสรมจรยธรรมส าหรบเจาหนาทของรฐในสวนภมภาค

3.2.3 ขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอน 89 งานดานการสงเสรมจรยธรรมส าหรบเจาหนาทของรฐ ทสามารถด าเนนการไดทนทและสรางผลกระทบสง (Quick Win)

1

บทท 1 บทนา

1. หลกการและเหตผล

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 มาตรา 76 วรรคสาม กาหนดใหรฐพงจดใหมมาตรฐานทางจรยธรรมเพอใหหนวยงานของรฐใชเปนหลกในการกาหนดประมวลจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐในหนวยงานนน ๆ ซงตองไมตากวามาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาว และมาตรา 258 ข. ดานการบรหารราชการแผนดน (4) บญญตใหมการปรบปรงและพฒนาการบรหารงานบคคลภาครฐเพอจงใจใหผมความรความสามารถอยางแทจรงเขามาทางานในหนวยงานของรฐ และสามารถเจรญกาวหนาไดตามความสามารถและผลสมฤทธของงานของแตละบคคล มความซอสตยสจรต กลาตดสนใจและกระทาในสงทถกตองโดยคดถงประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตว มความคดสรางสรรคและคดคนนวตกรรมใหมๆ เพอใหการปฏบตราชการและการบรหารราชการแผนดนเปนไปอยางมประสทธภาพ และมมาตรการคมครองปองกนบคลากรภาครฐจากการใชอานาจโดยไมเปนธรรมของผบงคบบญชา

ตามทรฐธรรมนญไดกาหนดใหรฐพงจดใหมมาตรฐานทางจรยธรรมในหนวยงานของรฐเพอใชเปนหลกในการกาหนดประมวลจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐในหนวยงานของรฐ ซงในการจดทามาตรฐานทางจรยธรรมและประมวลจรยธรรมดงกลาวใหเปนไปดวยความเรยบรอยและเปนมาตรฐานเดยวกนจงไดมออกพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 ซงประกาศใชเมอวนท 16 เมษายน พ.ศ.2562 และ มผลบงคบใชตงแตวนท 17 เมษายน พ.ศ. 2562 เปนตนไป เพอใชเปนหลกสาคญในการจดทาประมวลจรยธรรมของหนวยงานของรฐเพอเปนหลกเกณฑในการปฏบตตนของเจาหนาทของรฐ โดยมหลกเกณฑ การจดทาประมวลจรยธรรม กระบวนการรกษาจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ รวมทงมาตรการและกลไก ทมประสทธภาพเพอเสรมสรางใหมการปฏบตตามประมวลจรยธรรม

ทงนพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 ดงกลาวไดกาหนดใหมคณะกรรมการมาตรฐานทางจรยธรรม (ก.ม.จ.) เปนผกาหนดนโยบาย แนวทาง มาตรการ และกากบตดตามดแลกลไก ในการขบเคลอนมาตรฐานทางจรยธรรมและกระบวนการในการรกษาจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐ และ การบงคบใชประมวลจรยธรรมตามกฎหมายน กาหนดหลกเกณฑในการจดทาประมวลจรยธรรม รวมถงตความและวนจฉยปญหาทเกดจากการใชบงคบกฎหมาย

สานกงาน ก .พ . ไดจดตงศนยสงเสรมจรยธรรม (ศจ.) ขนตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการ สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน สานกนายกรฐมนตร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2556 เพอทาหนาทสงเสรมคณธรรมและจรยธรรมใหแกขาราชการพลเรอน และพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 มาตรา 8 กาหนดใหสานกงาน ก.พ. รบผดชอบปฏบตงานใหแกคณะกรรมการมาตรฐานทางจรยธรรม (ก.ม.จ.) คณะอนกรรมการหรอคณะทางานทแตงตงโดย ก.ม.จ. จงทาให ศจ. มภารกจทเพมมากขนและครอบคลม

2

ขาราชการประเภทตาง ๆ โดยพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 ฉบบดงกลาว จะมผลบงคบใชกบเจาหนาทของรฐในหนวยงานภาครฐในฝายบรหาร หมายถง ขาราชการและเจาหนาทของรฐในกระทรวง ทบวง กรม รวมถงสวนราชการท มฐานะเปนกรม ขาราชการการเมอง ขาราชการและบคลากร ในสถาบนการศกษาของรฐ ขาราชการทหารและขาราชการพลเรอนกลาโหม ขาราชการตารวจ ขาราชการสวนทองถน องคกรรฐวสาหกจ องคกรมหาชน แตไมหมายความรวมถง หนวยงานธรการของรฐสภา องคกรอสระ ศาล และองคกรอยการ ในจานวนขาราชการและเจาหนาทของรฐนจาแนกเปนขาราชการ 1,334,893 คน พนกงานจาง 243,687 คน พนกงานราชการ 145,374 คน ลกจางประจา 138,723 คน และลกจางชวคราว 229,630 คน ขาราชการตารวจ 219,642 คน1 และขาราชการทหาร ณ เดอนกนยายน พ.ศ. 2562 จานวน 430,209 นาย ดวยเหตนจงอาจกลาวไดวาเจาหนาทของรฐ ทกประเภททอยภายใตพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 มจานวนทงหมด 2,742,158 คน

ดงนน เพอเปนการปฏบตตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 จงจาเปนตองมการขบเคลอนงานดานการสงเสรมจรยธรรมภาครฐทครอบคลมขาราชการและเจาหนาทของรฐให เปนไปตามบทบญญ ตของรฐธรรมนญ และพระราชบญญ ตมาตรฐานทางจรยธรรม พ .ศ .2562 จงมการกาหนดใหมคณะกรรมการมาตรฐานทางจรยธรรมคณะหนงเรยกโดยยอวา ก.ม.จ. และมการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ ภายใตคาแนะนาและใหคาปรกษาของ ก.ม.จ ซงยทธศาสตรนจะเปนสวนสาคญในการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพของบคลากรภาครฐใหเปนทงคนเกงและคนดตามหลกมาตรฐานทางจรยธรรมในการปฏบตหนาทรบใชประชาชนทจะนาไปสการสรางความเชอมนใหกบประชาชนและยกระดบภาพลกษณประเทศไทยทบรหารประเทศโดยยดหลกซอสตยสจรตเปนคณธรรมสงสดเพอการมงไปส การเปนประเทศทมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศทพฒนาแลวตามแผนยทธศาสตรชาต 20 ป พ.ศ. 2561-2580 2. วตถประสงค

2.1 เพอเปนกรอบและกลไกในการขบเคลอนการดาเนนการรกษาจรยธรรมและสงเสรมพฒนาจรยธรรมใหเจาหนาทของรฐ และหนวยงานองคกรกลางการบรหารงานบคคลทกหนวยงานใชเปนแนวทาง ในการขบเคลอนงานดานการสงเสรมจรยธรรม ภายในระยะเวลา 5 ป นบตงแต พ.ศ. 2563-2567

2.2 เพอเปนสวนหนงของการขบเคลอนระบบราชการและองคกรภาครฐใหบรรลเปาหมายตามแผน การพฒนาชาตระยะยาวตามยทธศาสตรชาต (พ.ศ. 2561-2580) และแผนปฏรปประเทศดานการบรหารราชการแผนดน และแผนปฏรปประเทศดานการปองกนและการปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบ อกทงยงและเปนภาพตอสาคญในการเชอมโยงการขบเคลอนกบแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ.2559 - 2564) และยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบ

1 อางองขอมลใน กาลงคนภาครฐ 2561: ในฝายพลเรอน https://www.ocsc.go.th/sites/default/files/document/9786165482066-thai-gov-manpower-2561.pdf

3

บทท 2 กระบวนการจดทายทธศาสตรมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ

การดาเนนการจดทายทธศาสตรมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงน

ไดออกแบบใหมกระบวนการทางานโดยรวบรวมขอมลตาง ๆ อยางรอบดานโดยยดโยงกบแนวโนม (Trends) และแนวทางการสงเสรมจรยธรรมทงในประเทศและตางประเทศ แนวคดทางวชาการในการสงเสรม ดานจรยธรรม การรวบรวมองคความรและขอมลสภาพแวดลอมหรอสถานการณในตางประเทศทมผลตอ การสงเสรมคณธรรมจรยธรรม การเสรมสรางธรรมาภบาลหรอการปองกนทจรตโดยไดสารวจและวเคราะหสภาพการสงเสรมคณธรรมจรยธรรมของภาครฐ หนวยงานเอกชนและรฐวสาหกจในประเทศจากกรณศกษา การศกษาความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรภาครฐฉบบตาง ๆ การสมภาษณเชงลกผทรงคณวฒ นกวชาการหรอผเชยวชาญดานการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม ดานการจดทานโยบายยทธศาสตร ดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ การจดสมมนาเชงปฏบตการเพอรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ ในการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ และการจดสมมนา เชงปฏบตการเพอจดทาขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนมาตรฐาน ทางจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐ ซงกระบวนการเหลานเปนขอมลสาคญในการกาหนดยทธศาสตร ดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐฉบบน ใหมความสมบรณมากทสด

ในการออกแบบกระบวนการกาหนดยทธศาสตร (Strategy formulation) ไดแบงขนตอนและเนอหาออกเปนลาดบเพอใหไดมาซงยทธศาสตรทมประสทธภาพ ดงน

2.1 ความหมายและแนวคดเกยวกบจรยธรรม 2.2 วเคราะหยทธศาสตรภาครฐระดบตาง ๆ และความเชอมโยงระหวางยทธศาสตรอนทเกยวของ 2.3 การวเคราะหปจจยทางยทธศาสตร

2.3.1 ทฤษฎและกรอบแนวคดในการกาหนดแนวทางการสงเสรมจรยธรรมตามยทธศาสตร 2.3.2 ปจจยทสงเสรมพฤตกรรมทางจรยธรรม

2.3.3 การศกษาคเทยบ (Benchmarking) จากกรณศกษาตางประเทศ 2.4 การวเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT Analysis)

2.4.1 สถานการณและสภาพแวดลอมภายในกบการสงเสรมจรยธรรม 2.4.2 สถานการณและสภาพแวดลอมภายนอกกบการสงเสรมจรยธรรม

2.5 การสงเคราะหนโยบายและยทธศาสตร (Strategy Alignment) 2.5.1 จดเนนในการพฒนายทธศาสตร 2.5.2 การนาประเดน SWOT มากาหนดประเดนขบเคลอนยทธศาสตร 2.5.3 สรปประเดนทาทายเชงกลยทธสาคญในการสงเสรมจรยธรรมเจาหนาทภาครฐ

4

โดยมผลการวเคราะหขอมลสาหรบการจดทายทธศาสตรมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐตามกระบวนการจดทายทธศาสตร (Strategy Formulation) ดงน 2.1 ความหมายและแนวคดเกยวกบจรยธรรม พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 มการใหความหมายของคาวา “จรยธรรม” คอธรรมทเปนขอประพฤตปฏบตทางศลธรรม วาดวยกฎเกณฑความประพฤตของมนษย ทงทเกดขนจากธรรมชาตของมนษยเอง ความเปนผมปรชาญาณ (ปญญาและเหตผล) ทาใหมนษยมมโนธรรม รจกแยกแยะความถกผด ควรไมควร คอการบมเพาะคณธรรมลงไปในจตใจจนสามารถนาไปปฏบตไดอยางเปนปกต

ตามพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ.2562 ในมาตรา 5 ไดใหความหมายของมาตรฐานจรยธรรมวาเปนหลกเกณฑการประพฤตปฏบตอยางมคณธรรมของเจาหนาทของรฐ โดยมาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาวจะถกนามาใชเปนหลกสาคญในการจดทาประมวลจรยธรรมของหนวยงานของรฐทจะกาหนดเปนหลกเกณฑในการปฏบตตนของเจาหนาทของรฐเกยวกบสภาพคณงามความดทเจาหนาทของรฐตองยดถอในการปฏบตงาน การตดสนความถกผด การปฏบตทควรกระทาหรอไมควรกระทา ตลอดจนการดารงตนในการกระทาความดและละเวนความชว

ดวงเดอน พนธมนาวน2 ไดสรปวาจรยธรรม (Morality) มความหมายกวางขวาง ครอบคลม คณธรรม คานยม กฎระเบยบ และศาสนา ทงนเพราะจรยธรรม คอ ระบบของพฤตกรรมการทาด ละเวนชว ซงการทคนจะทาความดหรอไมนนขนกบ ‘สาเหตภายใน’ และ ‘สาเหตภายนอก’ โดยสาเหตภายในนนหมายความถงลกษณะทางจตใจของตวบคคลเองทจะตดสนใจทาความดละเวนความชว เชน ความรสกผดชอบชวด ความซอสตย ไมเหนแกตว สวนสาเหตภายนอกนนหมายความถงอทธพลภายนอกหรอปจจยสภาพแวดลอม เชน คนรอบขาง กฎระเบยบ สงคม วฒนธรรม สภาพแวดลอม ผรวมงาน

ในงานเดยวกน ดวงเดอน พนธมนาวน ไดสรปลกษณะพฤตกรรมเชงจรยธรรมในการทางานราชการ 3 ประการ โดยขาราชการทเปนคนดและเกงอยางสมบรณนนจะตองมพฤตกรรมครบทง 3 ประเภทในคนๆ เดยวกน อนไดแก พฤตกรรมของพลเมองด พฤตกรรมทเออตอการพฒนาประเทศ และพฤตกรรมในหนาทราชการ พฤตกรรมของพลเมองด หมายถง พฤตกรรมการทาตามกฎหมาย พฤตกรรมซอสตย พฤตกรรมการรบผดชอบตอตนเอง ตอผอน และตอสงคม นนคอการไมเบยดเบยนผอนและตนเอง ยดมนในศาสนาและวฒนธรรมทดงาม พฤตกรรมทเออตอการพฒนาประเทศ หมายถง พฤตกรรมการปรบตนใหสามารถทางาน ทแปลกใหม สามารถพฒนาตนเองใหกาวหนาและสมบรณทงทางรางกาย ทางสงคม และทางจต มพฤตกรรมการพฒนาผอยในความรบผดชอบ พฤตกรรมการยอมรบนวตกรรมทเหมาะสม และพฤตกรรมการพฒนา

2 ดวงเดอน พนธมนาวน ‘ปกกฎหมายกบพฤตกรรมเชงจรยธรรม’, วารสารพฒนาสงคม, 9 (1), 2550

5

กลมและสงคมรจกอนรกษทรพยากรธรรมชาต เปนตน สวนพฤตกรรมในหนาทราชการ คอ พฤตกรรมการทางานเพองานราชการ และเพอสวนรวมเปนสาคญพฤตกรรมการรกษาระเบยบวนยของทางราชการ ตลอดจนมจรรยาในวชาชพของตน สามารถ ปรบตนใหอยในระบบงานแบบราชการไดอยางมประสทธภาพสง

สจต บญบงการ3 ไดสรปความหมายของจรยธรรมวาคอการประพฤตปฏบตทเหมาะสมดงาม ประกอบไปดวยคณธรรมและศลธรรม ซงความหมายของคณธรรมนนหมายความถงสภาพคณงามความด สวนศลธรรม หมายความวาความประพฤตทดทชอบ ดงนนจะเหนไดวาคาวาจรยธรรม คณธรรม ศลธรรมตางกมความหมายสอดคลองกนในลกษณะของความประพฤตหรอการประพฤตปฏบตทดทชอบ อยางไรกดคาวา “จรยธรรม” นนมกจะใชกบการประพฤตปฏบตในการประกอบอาชพหรอดาเนนกจการของบคคล เชน จรยธรรมธรกจ จรยธรรมทางวชาการ จรยธรรมทางการเมอง ในงานเดยวกนน ส จต บญบงการ ยงไดอธบายถงความแตกตางระหวาง “จรยธรรม” กบ “จรรยาบรรณ”, “จรยธรรม” กบ “จรยศาสตร” และ “จรยธรรม” กบ “กฎหมาย”

ในสวนของ “จรยธรรม” กบ “จรรยาบรรณ” มกจะมการใชสบสน ซงตามรากศพท “จรรยาบรรณ” นนหมายถงหนงสอทวาดวยความประพฤตทดงาม ซงอาจหมายรวมถงการจดทาประมวลหลกของความประพฤตทดงาม หรอการกาหนดกรอบของความประพฤตทดของผประกอบอาชพการงานอยางใดอยางหนง (เชน จรรยาบรรณแพทย จรรยาบรรณสอมวลชน) ซงมกจะมความสบสนในการใชศพท “จรรยาบรรณ” กบ “จรยธรรม” ซงหากเปนการประพฤตไมเหมาะสมทถกตองตองเรยกวา “ไมมจรยธรรม” การเรยกวา “ไมมจรรยาบรรณ” นนจะหมายถงการทไมมการกาหนดหลกการหรอขอกาหนดของความประพฤตทดงามไว หรออาจกลาวไดวาการประมวลหลกความประพฤตทดงามทเรยกวา “จรรยาบรรณ” กบ “ประมวลจรยธรรม” นนเปนเรองเดยวกน

ความแตกตางของ “จรยธรรม” กบ “จรยศาสตร” ตามทไดกลาวไปแลว “จรยธรรม” เปนเรองของความประพฤต สวน “จรยศาสตร” เปนสาขาหนงของวชาปรชญาซงตรงกบภาษาองกฤษวา Ethics โดยการศกษาเรอง “จรยศาสตร” นนเปนการศกษาถกเถยงกนในเรองของคณคา ความด ความถกตอง ซงเปนการแสวงหาคาตอบวาอะไรคอความดอะไรคอความถกตอง

หากพจารณา “จรยธรรม” กบ “กฎหมาย” จะเหนไดวาทง “จรยธรรม” และ “กฎหมาย” จะมจดมงหมายอยางเดยวกนคอ ตองการควบคมพฤตกรรมหรอการกระทาของมนษยใหอยรวมกนในสงคมไดอยางสงบสข ซง “จรยธรรม” กบ “กฎหมาย” ในบางครงกเปนเรองเดยวกนทกาหนดโดยคานยม หรอวฒนธรรมประเพณของสงคมทจะเปนตวกาหนดวาพฤตกรรมใดเปนสงทเหมาะสมถกตองหรอการกระทาใดเปนเรองทไมเหมาะสมหรอไมถกตอง โดยรฐอาจจะออกกฎหมายหรอกฎขอบงคบหามมใหมการกระทา

3 สจต บญบงการ ‘คณธรรมและจรยธรรมของผดารงตาแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐ.’ ใน สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร ไทย พทธศกราช 2540. กรงเทพฯ: เดอะ สยาม เฮอรเทจ, 2552

6

ทไมเหมาะสมหรอไมถกตองดงกลาวและกาหนดโทษไว กรณดงกลาวกจะถอวารฐไดออกกฎหมายเปนขอหามการกระทาทเปนการละเมดจรยธรรม

อยางไรกด “จรยธรรม” มความแตกตางกบกฎหมาย 4 ประการ ประการแรก คอ จรยธรรมเปนเรองของความประพฤตในระดบสง สวนกฎหมายเปนการควบคมความประพฤตในระดบมาตรฐานขนตาเทานน จงทาใหสงทละเมดจรยธรรมหลายเรองไมไดถกกาหนดวาผดกฎหมาย อยางเชนการทารายนนถอวาผดกฎหมายแตในแงมมของจรยธรรมยงตองการใหมนษยมความกรณาปราณไมเบยดเบยนกนดวย ประการทสองกฎหมายนนเปนขอกาหนดทบงคบเปนการทวไป สวน “จรรยาบรรณ” ซงเปนขอกาหนดทางจรยธรรมนนอาจใชกบคนกลมใดกลมหนงหรออาจใชเฉพาะในอาชพใดอาชพหนง เชน จรรยาบรรณแพทยกใชกบแพทยเทานนไมไดมสภาพบงคบทใชกบคนทวไป ประการทสาม กฎหมายจะมการกาหนดบทลงโทษและบทบงคบไวชดเจนในขณะทจรยธรรมอาจไมไดกาหนดบทลงโทษไวแตอาจเปนการลงโทษทางสงคมกได ประการทส “จรยธรรม” มกจะเนนทการสรางเสรมหรอพฒนาจตสานกจากภายในใหคนรสกถงความรสกผดชอบชวดและตองทาใหสงทถกตองดวยสานกของตนไมใชเพราะกลววาจะถกลงโทษอยางทคนเกรงกลวกฎหมาย

การควบคมความประพฤตทไมเหมาะสมของคนในสงคมนนกลไกกฎหมายถอเปนเครองมอพนฐานอนมบทบงคบทชดเจนทใชกบคนในสงคม อยางไรกดกฎหมายและจรยธรรมแมจะมจดมงหมายอยางเดยวกนทมงใหคนในสงคมทาในสงทถกตอง แตในความเปนจรงเราไมสามารถจะออกกฎหมายเพอควบคมพฤตกรรมละเมดจรยธรรมของบคคลในทก ๆ เรองได ในทางตรงกนขามการสรางสงคมสงบสขจาเปนตองใชหลกจรยธรรมเขามาเสรมแทนการใชกฎหมายแตเพยงอยางเดยว ซงตวกฎหมายเองกมขอจากดหลายประการ ทงกระบวนการออกกฎหมายมความยงยากซบซอนหรอจาเปนตองขนกบการตอรองทางการเมอง การกาหนดตวบทกฎหมายโดยละเอยดเกนไปไมสามารถทาไดเนองจากจะทาใหกฎหมายขาดความยดหยนไมสอดคลองกบสถานการณตาง ๆ ทเปลยนแปลงไป ซงเปนขอจากดททาใหกฎหมายมกจะมชองโหวใหคนไมดสามารถหาชองโหวของกฎหมายเอาตวรอดไดเสมอ

จรยธรรมนนเปนเรองทมความสาคญและนาสนใจ ยกตวอยางจากกรณศกษาตวอยางของ แซนเดล ไมเคล4 จากหนงสอเกยวกบเรองความยตธรรมไดแสดงใหเหนถงประเดนทนาสนใจเกยวกบจรยธรรมไววา ปญหาทางจรยธรรมนนเปนเรองสาคญและอาจสงผลถงกบใหสงคมเกดความระสาระสายได ยกตวอยางเชน กรณประชาชนชาวอเมรกาไดแสดงความไมพอใจในวงกวางและรสกแคนเคองตอสถาบนการเงนในชวงทมวกฤตเศรษฐกจทางการเงนในชวงป ค.ศ. 2008-2009 จากกรณทรฐบาลสหรฐอเมรกาไดเขาไปอมสถาบนทางการเงนโดยใชงบประมาณของรฐจานวนมาก แตกลบปรากฏวาสถาบนการเงนทไดรบเงนชวยเหลอกลบยงจายเงนโบนสจานวนมากใหกบผบรหารสถาบนการเงนทประสบปญหาวกฤตทางการเงนดงกลาว การจายเงนโบนสของบรษททไดรบเงนชวยเหลอจากรฐใหกบผบรหารนนไมมขอหามทางกฎหมายบงคบไว แตกลบมประเดนทางจรยธรรมจากการทประชาชนมองวาผบรหารสถาบนการเงนไมควรจะไดรบโบนสเนองจาก

4Sandel M. J., JUSTICE: What’s the Right Thing to Do?, New York: Farrar Straus Giroux, 2009

7

ประชาชนไมพอใจวาบรษทกาลงเอาเงนภาษของประชาชนไปจายใหกบผบรหารซงบรหารงานลมเหลว และแสดงใหเหนถงความโลภของผบรหารสถาบนการเงนทไมยอมเสยสละในชวงวกฤตและขาดความสานกวาบรษทไดรบเงนสนบสนนมาจากทใด แมในภายหลงจะมการกดดนจากรฐในการเสนอเกบภาษจานวนมากจากการเงนจายใหกบผบรหารและมการกดดนจากสงคมจนทาใหผบรหารสถาบนการเงนยอมคนเงนโบนสกตาม ทวาประเดนทางจรยธรรมดงกลาวไดทาใหประชาชนเกดความคลางแคลงใจและไมสนบสนนนโยบายทจะใหรฐใชงบประมาณไปอมสถาบนทางการเงนอก ทงทในชวงแรกประชาชนสวนใหญตางเขาใจการทรฐตองใชเงนของรฐไปอมสถาบนการเงนเพอหลกเลยงวกฤตทางเศรษฐกจ จากกรณศกษาทแซนเดลยกมานแสดงใหเหนปญหาของการละเมดจรยธรรมทสงผลรฐขาดความนาเชอถอ ขาดศรทธา และขาดความชอบธรรมได ซงสามารถสงผลกระทบในวงกวางและสรางความเสยหายไดมากกวาการละเมดกฎหมายเสยอกแมในบางครงตวรฐเองไมไดเปนผละเมดจรยธรรมโดยตรง พรองกบแสดงใหเหนถงขอจากดของกฎหมายในการควบคมพฤตกรรมของมนษย อนเนองมาจากสถานะของกฎหมายในการเปนเครองมอควบคมความประพฤตในระดบมาตรฐานขนตา ทไมสามารถควบคมพฤตกรรมละเมดจรยธรรมของบคคลในทก ๆ เรองไดดงทกลาวไปแลว

ในหนงสอเรองเดยวกนแซนเดลไดแสดงใหเหนวาบอยครงประเดนทางจรยธรรมมกจะถกนามาเปนขอถกเถยง ยกตวอยางการออกกฎหมายควบคมโสเภณ ในอกมมหนงกเปนเรองถกตองชอบธรรมเนองจากเปนการควบคมพฤตกรรมทขดกบศลธรรม แตในอกมมมองหนงทางจรยธรรมกอาจมองวาหากเปนการคาประเวณดวยความยนยอมกนาจะเปนสทธโดยชอบธรรมของผคาประเวณตามหลกคานยมเสรนยมซงเปนความเชอทางจรยธรรมอกแนวหนงรวมถงรฐจะไดมโอกาสเขาถงและชวยเหลอดแลหญงโสเภณไดทวถงขน หรอการกาหนดโควตาเขาเรยนมหาวทยาลยใหกบคนผวสซงเปนผดอยโอกาสในสงคมในมมหนงกเปนเรองถกตองชอบธรรมทางจรยธรรมเนองจากเปนการชวยเหลอผดอยโอกาส แตในอกแงมมหนงกอาจถกมองวาเปนการตอกยาตตราสรางความดอยคาใหแกผดอยโอกาส เชนเดยวกบกรณผคนควรมสทธโดยชอบธรรมหรอไมทจะจบชวตตวเอง หรอบอยครงทคณคาทางจรยธรรมเปนสงทขดแยงกนเองอยางเชนในกรณทจรยธรรมความผกพนภกดในครอบครวอาจเปนสงทขดแยงกบหนาทและความรบผดชอบตอสงคมในกรณทตองตดสนใจวาจะทาอยางไรกบญาตพนองทกาลงกระทาผดหรอเปนบคคลอนตรายตอสงคม ประเดนทางจรยธรรมเหลานในปจจบนกยงไมไดขอสรปทชดเจน และแสดงใหเหนวาในสงคมไมอาจจะมแคกฎหมายหรอหลกจรยธรรมเพยงอยางใดอยางหนงเทานน แตจะตองมทงสองอยางทางานควบคกนในระดบการควบคมระดบตนและการควบคมระดบสง

สาหรบขาราชการและเจาหนาทของรฐ ประวณ ณ นคร (2555)5 สรปความเรองจรยธรรมในประเดนทเกยวของกบการทางานของขาราชการและเจาหนาทของรฐเอาไววา จรยธรรม หมายถง “สภาพททรงไวซงความประพฤตโดยชอบ” (น.6) ทงนการจะรกษาจรยธรรมของเจาหนาทรฐไดจะตองระวงดแล ปองกน และ

5 ประวณ ณ นคร. การบรรยายเรอง ปรชญา และแนวคดหลกเกยว กบจรยธรรม. การสมมนาคณะกรรมการจรยธรรม เรอง "เดนหนาพลกวกฤต

เปนโอกาส ขาราชการไทยใสสะอาดดวยจรยธรรม” จดโดยสานกงาน ก.พ. วนท 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2555. สบคนใน https://www.ocsc.go.th/sites/default/files/document/pramwlcchriythrrm_odythaanprawiin.pdf

8

เยยวยาใน 4 ระดบคอ (น.11) 1. เจาหนาทรฐแตละคนระวงในการปฏบตตนใหสอดคลองกบขอปฏบตทางจรยธรรมและไมฝาฝนขอ

ปฏบตทางจรยธรรม 2. ผบงคบบญชา องคกรผเกยวของและสงคม ดแล สงเสรมและพฒนาใหเจาหนาทรฐมจรยธรรม 3. ผบงคบบญชา องคกรผเกยวของและสงคม ปองกนมใหเจาหนาทรฐฝาฝนขอปฏบตทางจรยธรรม 4. ผบงคบบญชาเยยวยาโดยดาเนนการลงโทษ (Punishment) หรอแกไข (Correction) แกเจาหนาท

รฐผฝาฝนหรอไมปฏบตตามขอปฏบตทางจรยธรรม

กลาวโดยสรป จรยธรรมเปนลกษณะของความประพฤตทเหมาะสม ถกตอง ชอบธรรม โดย ตวจรยธรรมเองไมใชกฎหมายแตเปนลกษณะพฤตกรรมทสงกวากฎหมาย การละเมดจรยธรรมจงอาจไมไดเปนความผดตามกฎหมายแตบางครงกอาจมการกาหนดกฎหมายหรอกฎเกณฑเพอหามการกระทาผดทเปน การละเมดศลธรรมหรอจรยธรรมขนมากได กฎหมายอาจมบทบาทไมมากนกตอการควบคมพฤตกรรม ทางสงคม ซงจรยธรรมจะมบทบาทสาคญในการสงเสรมใหสงคมสงบสขและทาใหผคนในสงคมเหนแกสวนรวม กฎหมายและจรยธรรมจงมบทบาทเสรมซงกนและกน นอกจากนจรยธรรมยงเปนเรองสาคญเนองจาก เปนประเดนทเกยวกบความเชอถอศรทธาซงการละเมดจรยธรรมนนอาจสงผลกระทบในวงกวางและ สรางความเสยหายไดมาก จรยธรรมเปนเรองของความถกตอง ชว ด ซงอาจเปนประเดนถกเถยง โดยในปจจบนไดมความพยายามในการออกกฎหมายเพอรบรองมาตรฐานทางจรยธรรมและควบคมการประพฤต ผดจรยธรรมขน โดยในประเทศไทยไดมการออกกฎหมายพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 ทกาหนดใหมหลกเกณฑการประพฤตปฏบตอยางมคณธรรมของเจาหนาทของรฐและกลไกการรกษาจรยธรรม ซงจะเปนเครองมอสาคญในการสรางเสรมสงคมสนตสข สรางความเสยสละและเหนแกสวนรวมใหคนในสงคม อกทงยงสรางความเชอมนศรทธาในหลกจรยธรรมใหกลบมาสสงคมไทย อยางไรกตามจรยธรรมจะเกดขนไดกตองอาศยความรวมมอของทงเจาทรฐผปฏบตงาน ผบงคบบญชา องคกรของรฐและสงคมรวมมอกนในการดแล ปองกน และเยยวยา 2.2 วเคราะหยทธศาสตรภาครฐระดบตาง ๆ และความเชอมโยงระหวางยทธศาสตรอนทเกยวของ

กระบวนการจดทายทธศาสตรมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงนไดมการศกษาวเคราะหถงระเบยบกฎหมายทเกยวของ และความเชอมโยงของยทธศาสตรและแนวนโยบายภาครฐอนทเกยวของอนเปนองคประกอบสาคญองคประกอบหนงของการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ โดยมประเดนดงน

9

2.2.1 กฎหมายและแนวนโยบายภาครฐในการขบเคลอนมาตรฐานจรยธรรม ปจจบนในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ไดระบวาจรยธรรมถอเปนหลก

สาคญของรฐธรรมนญโดยมการระบเนอหาเกยวกบคณธรรมและจรยธรรมถอเปนหลกสาคญตงแตเหตผลของการประกาศรฐธรรมนญดงน

“...การปกครองของประเทศไทยไดดารงเจตนารมณ ยดมนในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตอเนองมาโดยตลอด แมไดมการยกเลก แกไขเพมเตม และประกาศใชรฐธรรมนญเพอจดระเบยบการปกครองใหเหมาะสมหลายครง แตการปกครองกมไดมเสถยรภาพหรอราบรนเรยบรอยเพราะยงคงประสบปญหาและขอขดแยงตาง ๆ บางครงเปนวกฤตทางรฐธรรมนญทหาทางออกไมได เหตสวนหนงเกดจากการทมผไมนาพาหรอไมนบถอยาเกรงกฎเกณฑการปกครองบานเมอง ทจรตฉอฉลหรอบดเบอนอานาจ หรอขาดความตระหนกสานกรบผดชอบตอประเทศชาตและประชาชน จนทาใหการบงคบใชกฎหมายไมเปนผล ซงจาตองปองกนและแกไขดวยการปฏรปการศกษาและการบงคบใชกฎหมาย และเสรมสรางความเขมแขงของระบบคณธรรมและจรยธรรม...” ซงบทบญญตดงกลาวไดแสดงใหเหนวาการเสรมสรางความเขมแขงของระบบคณธรรมและจรยธรรมถอเปนปจจยพนฐานสาคญตอการพฒนาระบบการเมองการปกครอง แกไขความขดแยง และแกไขปญหาการทจรตฉอฉลและบดเบอนอานาจ

นอกจากนในรฐธรรมนญดงกลาวยงมบทบญญตอกหลายสวนทกลาวถงเรองจรยธรรมไมวาจะเปนในมาตรา 27 ทกลาวถงความเสมอภาคเทาเทยม ไมเลอกปฏบต ยงมขอยกเวนทางจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ ทหาร ตารวจ ขาราชการ ในการเขาไปเกยวของกบการเมองดงทบญญตไวในมาตรา 27 วรรคหา ดงน

“บคคลผเปนทหาร ตารวจ ขาราชการ เจาหนาทอนของรฐ และพนกงานหรอลกจางขององคกร ของรฐยอมมสทธและเสรภาพเชนเดยวกบบคคลทวไป เวนแตทจากดไวในกฎหมายเฉพาะในสวนทเกยวกบการเมอง สมรรถภาพ วนย หรอจรยธรรม” และทสาคญในมาตรา 76 ในหมวดแนวนโยบายแหงรฐ มาตรา 128 ในหมวดรฐสภา และมาตรา 219 ในหมวดองคกรอสระ ไดกาหนดใหมมาตรฐานทางจรยธรรม และการกาหนดประมวลจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐขนไมวาจะเปนเจาหนาทของรฐ สมาชกวฒสภาและสภาผแทนราษฎร รวมถงเจาหนาทภาครฐในองคกรอสระ

“มาตรา 76 วรรคสาม รฐพงจดใหมมาตรฐานทางจรยธรรมเพอใหหนวยงานของรฐใชเปนหลกในการกาหนดประมวลจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐในหนวยงานนน ๆ ซงตองไมตากวามาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาว”

“มาตรา 128 สภาผแทนราษฎรและวฒสภามอานาจตราขอบงคบการประชมเกยวกบการเลอก และการปฏบตหนาทของประธานสภา รองประธานสภา เรองหรอกจการอนเปนหนาทและอานาจของคณะกรรมาธการสามญแตละชด การปฏบตหนาทและองคประชมของคณะกรรมาธการ วธการประชม การเสนอและพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและรางพระราชบญญต การเสนอญตต การปรกษา การอภปราย การลงมต การบนทกการลงมต การเปดเผยการลงมต การตงกระทถาม การเปดอภปรายทวไป

10

การรกษาระเบยบและความเรยบรอย และการอนทเกยวของ รวมทงมอานาจตราขอบงคบเกยวกบประมวลจรยธรรมของสมาชกและกรรมาธการ และกจการอนเพอดาเนนการตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ”

“มาตรา 219 ใหศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระรวมกนกาหนดมาตรฐานทางจรยธรรมขนใชบงคบแกตลาการศาลรฐธรรมนญและผดารงตาแหนงในองคกรอสระ รวมทงผวาการตรวจเงนแผนดน และหวหนาหนวยงานธรการของศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระ และเมอประกาศในราชกจจานเบกษา แลวใหใชบงคบได ทงนมาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาวตองครอบคลมถงการรกษาเกยรตภมและผลประโยชนของชาต และตองระบใหชดแจงดวยวาการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมใดมลกษณะรายแรง

ในการจดทามาตรฐานทางจรยธรรมตามวรรคหนงใหรบฟงความคดเหนของสภาผแทนราษฎร วฒสภาและคณะรฐมนตรประกอบดวย และเมอประกาศใชบงคบแลวใหใชบงคบแกสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภาและคณะรฐมนตรดวย แตไมหามสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอคณะรฐมนตรทจะกาหนดจรยธรรมเพมขนใหเหมาะสมกบการปฏบตหนาทของตน แตตองไมขดหรอแยงกบมาตรฐานทางจรยธรรมตามวรรคหนง และใหประกาศในราชกจจานเบกษา” โดยมาตรฐานทางจรยธรรมตามรฐธรรมนญนนถอเปนเรองสาคญโดยเฉพาะอยางยง “การฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง” นนถอเปนลกษณะตองหามของนายกรฐมนตร รฐมนตร ตามมาตรา 160 (5) และเปนลกษณะตองหามของตลาการศาลรฐธรรมนญตามมาตรา 202 (10)

จากบทบญญตของรฐธรรมนญทกลาวมาแลวขางตนไดแสดงใหเหนถงความสาคญของมาตรฐานจรยธรรมซงรฐธรรมนญใหมการกาหนดมาตรฐานจรยธรรมและใหมการกาหนดประมวลจรยธรรมใหกบเจาหนาทของรฐในทกองคกรไมวาจะเปนขาราชการ ผดารงตาแหนงทางการเมอง สมาชกวฒสภาและสภาผแทนราษฎร รวมถงเจาหนาทภาครฐในองคกรอสระ และมบทบงคบในการควบคมการกระทาอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรงของผดารงตาแหนงทางการเมอง ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผดารงตาแหนงในองคกรอสระหรอผวาการตรวจเงนแผนดนครอบคลมทกองคกร

2.2.2 พระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 ตามทรฐธรรมนญไดกาหนดใหรฐพงจดใหมมาตรฐานทางจรยธรรมในหนวยงานของรฐเพอใชเปนหลกในการกาหนดประมวลจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐในหนวยงานของรฐ ซงในการจดทามาตรฐานทางจรยธรรมและประมวลจรยธรรมดงกลาวใหเปนไปดวยความเรยบรอยและเปนมาตรฐานเดยวกนจงไดมออกกฎหมายพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ.2562 ซงเพงประกาศใชเมอวนท 16 เมษายน พ.ศ. 2562 และมผลบงคบใชตงแตวนท 17 เมษายน พ.ศ. 2562 เปนตนไป เพอใชเปนหลกสาคญในการจดทาประมวลจรยธรรมของหนวยงานของรฐเพอใชเปนหลกเกณฑในการปฏบตตนของเจาหนาทของรฐ โดยมหลกเกณฑการจดทาประมวลจรยธรรม กระบวนการรกษาจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ รวมทงมาตรการและกลไกทมประสทธภาพเพอเสรมสรางใหมการปฏบตตามประมวลจรยธรรม โดยสาระสาคญของกฎหมายมาตรฐานจรยธรรมดงกลาวมดงน

11

พระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ.2562 ใชบงคบแกหนวยงานของรฐอนไดแก กระทรวง ทบวง กรม สวนราชการทเรยกชออยางอนและมฐานะเปนกรม ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจ องคการมหาชน หรอหนวยงานอนของรฐในฝายบรหาร ทงนไมไดใชบงคบแกหนวยงานธรการของรฐสภา องคกรอสระ ศาล และองคกรอยการซงเปนหนวยงานอสระและมหลกเกณฑและการกาหนดมาตรฐานจรยธรรมของตนเอง

เจาหนาทของรฐซงตองปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมตามกฎหมายในทนครอบคลมถงเจาหนาทของรฐทกประเภท ไมวาจะเปนขาราชการ พนกงาน ลกจาง หรอผปฏบตงานอนในหนวยงานของรฐ

สาระสาคญของมาตรฐานจรยธรรมของเจาหนาทรฐไดมการระบไวใน มาตรา 5 แหง พระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ.2562 ดงน “มาตรา 5 มาตรฐานทางจรยธรรม คอหลกเกณฑการประพฤตปฏบตอยางมคณธรรมของเจาหนาทของรฐซงจะตองประกอบดวย 1) ยดมนในสถาบนหลกของประเทศ อนไดแก ชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 2) ซอสตยสจรต มจตสานกทด และรบผดชอบตอหนาท 3) กลาตดสนใจและกระทาในสงทถกตองชอบธรรม 4) คดถงประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตว และมจตสาธารณะ 5) มงผลสมฤทธของงาน 6) ปฏบตหนาทอยางเปนธรรมและไมเลอกปฏบต 7) ดารงตนเปนแบบอยางทดและรกษาภาพลกษณของทางราชการ มาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาวนใหใชเปนหลกสาคญในการจดทาประมวลจรยธรรมของหนวยงานของรฐทจะกาหนดเปนหลกเกณฑในการปฏบตตนของเจาหนาทของรฐ เกยวกบสภาพคณงามความดทเจาหนาทของรฐตองยดถอสาหรบการปฏบตงาน การตดสนความถกผด การปฏบตทควรกระทาหรอไมควรกระทา ตลอดจนการดารงตนในการกระทาความดและละเวนความชว”

กาหนดใหมการจดทาประมวลจรยธรรมในหนวยงานภาครฐโดยใหองคกรกลางบรหารงานบคคลของหนวยงานของรฐมหนาทจดทาประมวลจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐทอยในความรบผดชอบตามทระบไวในมาตรา 6 แหงกฎหมายดงกลาว ซงองคกรกลางการบรหารบคคลภาครฐในทนหมายความถงคณะกรรมการขาราชการพลเรอน คณะกรรมการขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษา คณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา และคณะกรรมการขาราชการตารวจ ตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการประเภทนน รวมทงคณะกรรมการกลางบรหารงานบคคลของเจาหนาทของรฐในฝายบรหาร และคณะกรรมการมาตรฐานการบรหารงานบคคลสวนทองถนตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารงานบคคลสวนทองถน ในกรณทเปนเจาหนาทของรฐซงไมมองคกรกลางบรหารงานบคคลทรบผดชอบใหองคกรตอไปนเปนผจดทาประมวลจรยธรรม

12

1) คณะรฐมนตร สาหรบขาราชการการเมอง 2) สภากลาโหม สาหรบขาราชการทหารและขาราชการพลเรอนกลาโหม 3) สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ สาหรบผบรหารและพนกงานรฐวสาหกจ 4) คณะกรรมการพฒนาและสงเสรมองคการมหาชน สาหรบผบรหาร เจาหนาท และผปฏบตงานขององคการมหาชน

ในกรณทมปญหาวาองคกรใดเปนผจดทาประมวลจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐประเภทใด ใหคณะกรรมการมาตรฐานทางจรยธรรม (ก.ม.จ.) เปนผมอานาจวนจฉย

กฎหมายดงกลาวไดกาหนดใหมคณะกรรมการมาตรฐานทางจรยธรรม (ก.ม.จ.) เปนผกาหนดนโยบาย แนวทาง มาตรการ และกากบตดตามดแลกลไกในการขบเคลอนมาตรฐานทางจรยธรรมและกระบวนการในการรกษาจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐ และการบงคบใชประมวลจรยธรรมตามกฎหมายน กาหนดหลกเกณฑในการจดทาประมวลจรยธรรม รวมถงตความและวนจฉยปญหาทเกดจากการใชบงคบกฎหมาย พรอมกนนเพอประโยชนในการรกษาจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ จงมการกาหนดใหหนวยงานของรฐ กาหนดตวผรบผดชอบการรกษาจรยธรรมของหนวยงาน การสงเสรม สนบสนบสนน ใหความร ในการพฒนาคณธรรมและจรยธรรม และการกาหนดกรอบการรายงานเสนอตอ ก.ม.จ. ในทกสนปงบประมาณ นอกจากนในบทเฉพาะกาลยงไดกาหนดกรอบระยะเวลาในการจดทาประมวลจรยธรรมไวดวยวาเมอ ก.ม.จ. ไดประกาศกาหนดหลกเกณฑการจดทาประมวลจรยธรรมเปนทเรยบรอยแลว ใหองคกรกลางบรหารงานบคคลและองคกรองคกรอนซงมหนาทในการจดทาประมวลจรยธรรมตามกฎหมายแลวแตกรณจดทาประมวลจรยธรรมใหแลวเสรจตามระยะเวลาท ก.ม.จ. กาหนด ทงนบรรดาประมวลจรยธรรม กฎ ระเบยบ หรอหลกเกณฑ เกยวกบจรยธรรมของเจาหนาทของรฐท มผลใชบงคบอยในวนกอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบใหคงมผลใชบงคบไดตอไปเทาทไมขดหรอแยงกบพระราชบญญตน จนกวาจะม การกาหนดประมวลจรยธรรมหรอหลกเกณฑเกยวกบจรยธรรมตามพระราชบญญตน

พระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 เปนกฎหมายทใชบงคบแกการกาหนดมาตรฐานทางจรยธรรมของเจาหนาทของรฐในหนวยงานภาครฐในกากบฝายบรหาร ไมรวมถงฝายนตบญญต ตลาการ และองคกรอสระ โดยในกฎหมายดงกลาวไดกาหนดใหมหลกมาตรฐานทางจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ ของประเทศไทย 7 ประการ ซงจะใชเปนหลกในการจดทาประมวลจรยธรรมและการรกษาจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ ในการขบเคลอนการจดทาประมวลจรยธรรมและการรกษาจรยธรรมของเจาหนาทของรฐจะม ก.ม.จ. และองคกรกลางการบรหารงานบคคลของรฐเปนกลไกในการขบเคลอน โดย ก.ม.จ. จะเปนผกาหนดนโยบายและแนวทางในการดาเนนการพรอมกากบตดตามดแลกระบวนการรกษาจรยธรรม โดยมองคกรกลางการบรหารงานบคคลในแตละหนวยงานเปนผดาเนนการและมสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน เปนศนยกลางการประสานงาน โดยหลกการสาคญในการกาหนดเรองมาตรฐานทางจรยธรรมในกฎหมายรฐธรรมนญและกาหนดเปนพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 นนเปนความพยายาม

13

ในการออกกฎหมายเพอควบคมความประพฤตทางจรยธรรมเพอใหประมวลจรยธรรมมสภาพบงคบทางกฎหมาย และมกลไกขบเคลอนทชดเจนในการสรางเสรมและรกษาจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ

2.3.3 ยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรต

ยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนปราบปรามการทจรต ระยะท 3 (พ .ศ . 2560 - 2564) ของสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (สานกงาน ป.ป.ช.) จดทาขนมาอยางสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 และ ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ปของประเทศไทย ทกาหนดวสยทศนวา “ประเทศมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” โดยสอดคลองกบยทธศาสตรในยทธศาสตรชาตในดานตางๆ ไดแก ยทธศาสตรชาตดานความมนคง ยทธศาสตรชาตดานการสรางความสามารถในการแขงขน ยทธศาสตรชาตดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคน ยทธศาสตรชาตดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคมและยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ ซงในการบรณาการปองกนปราบปรามการทจรตไดกาหนดยทธศาสตรออกเปนสามดาน ดงน

ยทธศาสตรท 1 สรางวฒนธรรมตานทจรตดวยหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยมงเนนการสรางวฒนธรรมตอตานการทจรต และปลกฝงวธคดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทกชวงวย

ยทธศาสตรท 2 ปองกนการทจรตเชงรกทมงเนนการกาหนดกลไกดานการปองกนการทจรตทมประสทธภาพเพอเสรมสรางการปฏบตงานโดยยดหลกธรรมาภบาลอยางมสวนรวมของทกภาคสวนเพอไมใหเกดการทจรต

ยทธศาสตรท 3 ปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบทเปนสากล ทมงเนนมงเนนการปรบปรงและพฒนากลไกและกระบวนการตาง ๆ ของการปราบปรามการทจรตทงระบบใหสามารถดาเนนการไดอยางรวดเรว มประสทธภาพและเปนทยอมรบในระดบสากล

ทงนประเทศไทยได มความพยายามในการแกปญหาการทจรตมาโดยตลอด โดยในระดบประเทศไดมการกาหนดยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรตทกหวงระยะ 5 ป โดยดาเนนการมาแลว 3 ระยะ ตงแตระยะท 1 พ.ศ.2551-2555 และระยะท 2 พ.ศ.2556-2560 ในปจจบนอยภายใตกรอบการดาเนนงานของยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรตระยะท 3 (พ.ศ.2561-2565) ซงสอดคลองกบแผนแมบทบรณาการปองกนปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560- 2579) โดยถกกาหนดขนมาเพอนาไปปฏบตใชอยางบรณาการรวมกน

ยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนปราบปรามการทจรต ระยะท 3 ไดมการกาหนดเปาหมายเพอสรางสงคมมพฤตกรรมร วมตานการทจรตในวงกวาง เกดวฒนธรรมทางการเมอง (Political Culture) ม งต านการทจรตในทกภาคส วน ใหการทจรตถกยบยงอยางเทาทนดวยนวตกรรม กลไกปองกนการทจรต และระบบบรหารจดการตามหลกธรรมภบาล ใหการปราบปรามการทจรตและการบงคบใชกฎหมาย มความรวดเรว

14

เปนธรรม และไดรบความรวมมอจากประชาชน และดชนการรบร การทจรต (Corruption Perceptions Index : CPI) ของประเทศไทยมคาคะแนนในระดบทสงขน โดยมการกาหนดยทธศาสตรออกเปน 6 ดาน ดงน

ดานท 1 สรางสงคมทไมทนตอการทจรต ดานท 2 ยกระดบเจตจานงทางการเมองในการตอตานการทจรต ดานท 3 สกดกนการทจรตเชงนโยบาย ดานท 4 พฒนาระบบป องกนการทจรตเชงรก ดานท 5 ปฏรปกลไกและกระบวนการการปราบปรามการทจรต ดานท 6 ยกระดบคะแนนดชนการรบรการทจรต (Corruption Perceptions Index : CPI)

ของประเทศไทย

2.3.4 แผนการปฏรปประเทศ แผนการปฏรปประเทศถกกาหนดขนมาเพอวางรากฐานการพฒนาไปสประเทศทมความ

สามคคปรองดอง มการพฒนาอยางยงยน ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และมความสมดล อกทงประชาชนในสงคมมโอกาสทดเทยมกน และมคณภาพชวตทด มสวนรวมในการพฒนาประเทศและการปกครอง ในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข แผนการปฏรปประเทศนพฒนาขนมาจากยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579) รายงานผลการศกษาและขอเสนอแนะทเกยวของกบการปฏรปประเทศของคณะรกษาความสงบแหงชาต สภานตบญญตแหงชาต สภาปฏรปแหงชาต สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ คณะกรรมการ บรหารราชการแผนดนตามกรอบการปฏรปประเทศ ยทธศาสตรชาต และการสรางความสามคคปรองดอง โดยหวงกอใหเกดประโยชนในภาพรวมของประเทศคอ

1. ประเทศไทยมฐานทรพยากรรองรบการใชประโยชนอยางสมดลในเชงสงคมและเชงเศรษฐกจ รองรบการพฒนาประเทศในระยะยาว

2. ประชาชนมสวสดการของรฐทเหมาะสม มโอกาสในการสรางอาชพและไดรบความเปนธรรม ในเชงเศรษฐกจ สงคม และกระบวนการยตธรรม

3. ยกระดบภาคเกษตร อตสาหกรรม บรการ และการวจยพฒนานวตกรรม รวมทงลดอปสรรค ในการดาเนนธรกจ เพอสรางความสามารถในการแขงขนของประเทศในระยะยาว

4. การบรหารจดการภาครฐมความโปรงใส มประสทธภาพ และตอบสนองความตองการของ ประชาชน

ทงนแผนการปฏรปประเทศถกแบงออกเปน แผนการปฏรป 11 ดานคอ ดานท 1 – ดานการเมอง ดานท 2 – การบรหารราชการแผนดน ดานท 3 – ดานกฎหมาย

15

ดานท 4 – กระบวนการยตธรรม ดานท 5 – ดานเศรษฐกจ ดานท 6 – ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดานท 7 – ดานสาธารณสข ดานท 8 – ดานสอสารมวลชน เทคโนโลยสารสนเทศ ดานท 9 – ดานสงคม ดานท 10 – ดานพลงงาน ดานท 11 – ดานการปองกนและปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบ หากวเคราะหความสมพนธระหวางมาตรฐานทางจรยธรรม ตามพระราชบญญตมาตรฐาน

ทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 และแผนการปฏรปประเทศ พบวา มาตรฐานจรยธรรม 7 ประการนนมความสอดคลองกบแผนการปฏรปประเทศ ในดานการบรหารราชการแผนดน และดานการปองกนและปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบ

แผนการปฏรปประเทศ ดานการบรหารราชการแผนดน ในประเดนทเกยวของกบยกระดบศกยภาพในการทางานของเจาหนาทรฐ แผนการปฏรปดานดงกลาวถกกาหนดขนมาโดยมวตถประสงคหลกคอ สรางภาครฐของประชาชนเพอประชาชน สามารถตอบสนองความตองการและความคาดหวงของประชาชนท หลากหลายไดอยางมประสทธผล พฒนาโครงสรางหนวยงานภาครฐใหทนสมย กะทดรด ปรบตวไดทนตอการเปลฎยนแปลง (Agile Structure) และระบบงานภาครฐมผลสมฤทธสง พฒนากาลงคนภาครฐใหมสมรรถนะสง ปฏบตงานอยางมคณภาพ และยดมนในคณธรรม พรอมนาการพฒนาประเทศ พฒนาระบบบรหาร ทรพยากรบคคลใหสามารถดงดด รกษาจงใจผ มความรความสามารถสง และสงเสรมการเรยนรอยางตอเนอง และเพอสรางคานยมและวฒนธรรมความซอสตยสจรตบนหลกธรรมาภบาล

ในขณะทแผนการปฏรปประเทศ ดานการปองกนและปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบนนมความสอดคลองกบมาตรฐานทางจรยธรรม ในฐานะทเปนแนวทางการวางกลไกปองกน ตรวจสอบ และขจดการทจรตและประพฤตมชอบทเขมงวด เดดขาด เพอมใหมผบรหารทปราศจากคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาลเขามามอานาจในการปกครองบานเมอง หรอใชอานาจตามอาเภอใจ รวมทงสงเสรม สนบสนน และใหความรแกประชาชนถงอนตรายทเกดจากการทจรตและประพฤตมชอบทงในภาครฐและภาคเอกชน

จากการวเคราะหเนอหาแผนการปฏรปประเทศ ดานการบรหารราชการแผนดน และแผนการปฏรปประเทศ ดานการปองกนและปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบตามทกลาวมาแลวขางตนจะเหนไดอยางชดเจน แผนการปฏรปทง 2 ดานนสามารถนามาใชเปนแนวทางในการรวมขบเคลอนมาตรฐานทางจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐไดอยางบรณาการ เพอใหมบรรลเปาหมายของการปฏรปการบรหารจดการภาครฐ มระบบงานทมผลสมฤทธสง มกาลงคนทมสมรรถนะสง ปฏบตงานไดอยางมคณภาพ

16

โปรงใส ยดมนในคณธรรมจรยธรรม พรอมกบเปนการวางกลไกปองกนการทจรตและประพฤตมชอบทเขมแขง กลาวโดยสรป จากการวเคราะหยทธศาสตรชาต แผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาต ยทธศาสตร

ชาตวาดวยการปองกนปราบปรามการทจรต ระยะท 3 (พ.ศ. 2560 - 2564) และแผนการปฏรปประเทศ ดงกลาวพบวา มาตรฐานทางจรยธรรมทอยภายใตพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 เปนยทธศาสตรทมความสอดคลองโดยตรงกบยทธศาสตรชาต ในประเดนดานความมนคง ในประเดนดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย และดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ และเปนปจจยสงเสรมทางออม สาหรบยทธศาสตรชาตดานการสรางความสามารถในการแขงขน ยทธศาสตรชาตดานการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสงคม ยทธศาสตรชาตดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรตอสงแวดลอม

เชนเดยวกบแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาต ยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนปราบปรามการทจรต ระยะท 3 (พ.ศ. 2560 - 2564) และแผนการปฏรปประเทศทถอวาเปนยทธศาสตรและแผนทมความเชอมโยงกบยทธศาสตรชาตโดยตรงเชนกน ทงในฐานะทเปนยทธศาสตรระยะยาว 20 ป ทตองการปฏรปและยกระดบการบรหารจดการภาครฐและประเทศ และเปนยทธศาสตรทมกลไกจรยธรรมภาครฐเปนแนวทางในการดาเนนการ และเนนการทางานบรณาการทกภาคสวนในการปองกนปราบปรามทจรต

ในขณะทแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาตอาจกลาวไดวาเปนปจจยสงเสรมยทธศาสตรชาตทางออม ทจะเขามาสรางเสรมคณธรรมของคนในชาต

ทงนเนองจากแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาตจะเปนกรอบกลไกในการขบเคลอนใหทกภาคสวนของสงคมตงแตระดบประชาชน สงคม และประเทศชาตมวฒนธรรมใฝคณธรรม แผนยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและสงเสรมจรยธรรมภาครฐจงถกออกแบบใหมการกาหนดเปาหมายทแคบลงโดยมงเนนไปทการสงเสรมคณธรรมและจรยธรรมของเจาหนาทของรฐเปนหลก ซงจะมทงการใชกลไกสงเสรมเชงบวกและกลไกในการกากบดแลพฤตกรรมของเจาหนาทของรฐทชดเจนขนในการดแลและสนบสนนใหเจาหนาทของรฐประพฤตปฏบตตนเปนผมจรยธรรมอนดพรอมกบมมาตรฐานทางจรยธรรมทชดเจน โดยคาดหวงวาหากมาตรการทางจรยธรรมเปนไปดวยดกจะสงผลใหเกดการบรหารงานภาครฐทด และทาหนาทเปนสวนเสรมการปองกนการทจรตเชงรกตามยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนปราบปรามการทจรต ระยะท 3 (พ.ศ. 2560 - 2564)

นอกจากกลไกการสรางเสรมคณธรรม จรยธรรม และตอตานการทจรตดงกลาวแลว กลไกทสาคญในการผลกดนยทธศาสตรการบรหารงานบคคลภาครฐในการชกจงและรกษาไวซงคนด คนเกง มจตสาธารณะ ผลกดนใหภาคราชการของประเทศมคณธรรมปลอดทจรตซงจะเปนเครองมอสาคญในการขบเคลอนยทธศาสตรชาตดานการปรบสมดลและพฒนาระบบบรหารจดการภาครฐ กคอการบรณาการการขบเคลอนยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมควบคกบแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาต ยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรต แผนการปฏรปประเทศ และยทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและสงเสรม

17

จรยธรรมภาครฐ ดวยเหตนจงจะทาใหการสงเสรมจรยธรรมสามารถเชอมโยงสอดประสานกนไดเปนอยางดและจะเปนภาพตอทสมบรณในการบรรลเปาหมายของการพฒนาชาตในมตของการพฒนาดวยคนดทมความยงยน และการสรางระบบบรหารจดการภาครฐทมงประโยชนสาธารณะและมประสทธภาพ

2.2.3 ความเชอมโยงกบยทธศาสตรภาครฐ การกาหนดยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงนถอเปน

กรอบแนวทางในการพฒนาประเทศเพอใหบรรลเปาหมายตามทกาหนดไวในยทธศาสตรชาต (พ.ศ.2561-2580) ซงออกตามพระราชบญญตการจดทายทธศาสตรชาต พ.ศ. 2560 และมผลบงคบใชแลวตงแตวนท 13 ตลาคม พ.ศ. 2561 พรอมทางานควบคไปกบแผนแมบทระดบชาตฉบบตาง ๆ ไปพรอมกนไดแก แผนปฏรปประเทศ ดานการบรหารราชการแผนดน และแผนปฏรปประเทศดานการปองกนและการปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบ รวมถงแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ.2559- 2564) และยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบ มรายละเอยดดงน

2.2.3.1 ยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ.2561-2580) ยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ.2561-2580) ไดออกตามพระราชบญญตการจดทายทธศาสตร

ชาต พ.ศ. 2560 โดยในมาตรา 5 ของกฎหมายดงกลาวไดกาหนดใหมยทธศาสตรชาตเปนเปาหมายในการพฒนาประเทศอยางยงยนตามหลกธรรมาภบาลตามทรฐธรรมนญกาหนด ซงสะทอนใหเหนถงความสาคญของ ธรรมาภบาลซงเปนปจจยสาคญควบคกบการพฒนาชาต ยทธศาสตรชาตมวสยทศนหลกคอ “ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” ซงถอเปนวสยทศนทครอบคลมการพฒนาทงดานสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม จาแนกออกเปน 6 ยทธศาสตร ไดแก

ดานท 1 ยทธศาสตรชาตดานความมนคง ดานท 2 ยทธศาสตรชาตดานการสรางความสามารถในการแขงขน ดานท 3 ยทธศาสตรชาตดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย ดานท 4 ยทธศาสตรชาตดานการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสงคม ดานท 5 ยทธศาสตรชาตดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรตอสงแวดลอม ดานท 6 ยทธศาสตรชาตดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ หากวเคราะหความสมพนธระหวางมาตรฐานจรยธรรมตามพระราชบญญตมาตรฐานทาง

จรยธรรม พ .ศ . 2562 พบวา มาตรฐานจรยธรรม 7 ประการสอดคลองกบ ยทธศาสตรชาต 20 ป ใน 3 ยทธศาสตรไดแก ยทธศาสตรชาตดานความมนคง ยทธศาสตรชาตดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย และยทธศาสตรชาตดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ ดงน

18

1) ยทธศาสตรชาตดานความมนคง มเปาหมายการพฒนาทสาคญ คอ ประเทศชาตมนคง ประชาชนมความสข ซงมาตรฐานจรยธรรมขอ 1 การยดมนในสถาบนหลกของประเทศ อนไดแก ชาต ศาสนา พระมหากษตรย สามารถตอบสนองประเดนการรกษาความสงบภายในประเทศภายใตยทธศาสตรน ซงมแนวทางสาคญการพฒนาและเสรมสรางความจงรกภกดตอสถาบนหลกของชาต

2) ยทธศาสตรชาตดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย มเปาหมายการพฒนาทสาคญเพอพฒนาคนในทกมตและในทกชวงวยใหเปนคนด คนเกงและมคณภาพ มงเนนใหสถาบนทางสงคมรวมปลกฝงคานยมและวฒนธรรมทพงประสงค ไดแก การบรณาการเรองความซอสตย วนย คณธรรม จรยธรรมในการเรยนการสอนตงแตเยาววย การใชสอและสอสารมวลชนในการปลกฝงคานยมและวฒนธรรมของคนในสงคม และการสงเสรมใหคนไทยมจตสาธารณะและมความรบผดชอบตอสวนรวม นอกจากนยทธศาสตรนยงใหความสาคญกบการพฒนาศกยภาพคนตลอดชวงชวต

3) ยทธศาสตรชาตดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ กลาวไดวา มาตรฐานทางจรยธรรมทกาหนดไวในพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 สามารถตอบสนองหรอสอดรบกบยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐเปนหลก เนองจากพบวามาตรฐานจรยธรรมดงกลาว 6 ประการจากทงหมด 7 ประการ ทสอดคลองกบยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ ซงเปนยทธศาสตรทมงจดการภาครฐ (เชนเดยวกบมาตรฐานจรยธรรมทมงจดการเจาหนาทภาครฐ) เพอปรบเปลยนภาครฐใหยดหลก “ภาครฐของประชาชนเพอประชาชนและประโยชนสวนรวม” โดยมเปาหมายทสาคญคอ ภาครฐมงผลสมฤทธ และผลประโยชนสวนรวมทตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางสะดวก รวดเรว โปรงใส พรอมปรบตวรองรบการเปลยนแปลง ปราศจากทจรตและประพฤตมชอบ และมกระบวนการยตธรรมทเปนไปเพอสวนรวมของประเทศ

โดยยทธศาสตรชาตดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐน ระบประเดนท

ควรดาเนนการเพอใหบรรลเปาหมายไว เชน 1) ปรบปรงและพฒนาใหภาครฐตอบสนองความตองการของประชาชน และใหบรการอยางสะดวก

รวดเรวและโปรงใส รวมทงปรบปรงภาครฐใหทนสมย 2) บคลากรเปนคนดและเกง ยดหลกคณธรรม จรยธรรม มจตสานก มงมนและมความเปนมออาชพ 3) มความโปรงใส ปลอดจากการทจรต ประพฤตมชอบ 4) กระบวนการยตธรรมเคารพสทธมนษยชนและปฏบตตอประชาชนอยางเสมอภาค ทงนสามารถสรปความสอดคลองของมาตรฐานทางจรยธรรมตามพระราชบญญตมาตรฐานทาง

จรยธรรม พ.ศ. 2562 กบยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ.2561-2580) ออกมาเปนตารางไดดงน

19

ตารางท 2.1 ความสอดคลองของมาตรฐานทางจรยธรรมกบยทธศาสตรชาต

มาตรฐานทางจรยธรรม ความสอดคลองกบยทธศาสตรชาต 20 ป

1. ยดมนในสถาบนหลกของประเทศ อนไดแก ชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

- ยทธศาสตรดานความมนคง - ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนา ระบบการบรหารจดการภาครฐ

2. ซอสตยสจรต มจตสานกทด และรบผดชอบตอหนาท

- ยทธศาสตรดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย - ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ

3. กลาตดสนใจและกระทาในสงทถกตองชอบธรรม

- ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ

4. คดถงประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชน สวนตว และมจตสาธารณะ

- ยทธศาสตรดานการพฒนาและเสรมสราง ศกยภาพทรพยากรมนษย - ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ

5. มงผลสมฤทธของงาน - ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ 6. ปฏบตหนาทอยางเปนธรรมและไมเลอกปฏบต

- ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ

7.ดารงตนเปนแบบอยางทดและรกษาภาพลกษณของทางราชการ

- ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ

หนวยงานของรฐทกหนวยและเจาหนาทของรฐมหนาทดาเนนการเพอใหบรรลเปาหมายตามทกาหนด

ไวในยทธศาสตรชาต ซงการจดทาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต นโยบาย แผนระดบชาตวาดวยความมนคงแหงชาต และแผนอนใดรวมตลอดทงการจดทางบประมาณรายจายประจาปงบประมาณตองสอดคลองกบยทธศาสตรชาต จากความเชอมโยงของมาตรฐานทางจรยธรรมกบยทธศาสตรดงกลาวไดชใหเหนถงบทบาทความสาคญของจรยธรรมในการขบเคลอนยทธศาสตรชาตอนมจดเนนในการสรางหนวยงานภาครฐทมงผลสมฤทธ โปรงใส ปราศจากทจรตและประพฤตมชอบ ยดมนในสถาบนหลกของชาต พฒนาคนใหเปนคนด คนเกง มคานยมและวฒนธรรมทพงประสงค ซงเปนสวนสาคญในการผลกดนการขบเคลอนยทธศาสตรชาตใหประสบความสาเรจ นอกจากนในปจจบนจรยธรรมยงเปนหนงในเกณฑการบรหารบานเมองทดตามหลกธรรมาภบาล ในประเดนความรบผดชอบทางการบรหาร ซงสงผลตอการสงเสรมใหประเทศและระบบบรหารภาครฐมจรยธรรมทดและยงมสวนชวยทางออมในการเสรมสรางประสทธภาพทางการแขงขนและเปนสวนเสรมในการขบเคลอนยทธศาสตรดานอน ๆ ใหประสบความสาเรจอกดวย

20

นอกจากกรอบยทธศาสตรชาตซงถอเปนกรอบแนวทางหลกในการพฒนาชาตระยะยาวทถอเปนแผนแมบททหนวยงานของรฐและแผนระดบชาตอนจะตองดาเนนการตามเพอใหบรรลเปาหมายเดยวกน ยทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐยงมความเกยวของเชอมโยงกบแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาต ฉบบท 1 (2559-2564) และยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรต ระยะท 3 (2560-2564) และยทธศาสตรสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) ระยะ 20 ป (พ.ศ.2560-2579) อกดวย

2.2.3.2 แผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2559-2564) แผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาตจดเปนแผนแมบทระดบประเทศทมงวางรากฐานและ

สรางความเขมแขงดานจรยธรรม คณธรรมในสงคมไทย โดยมกระทรวงวฒนธรรมเปนหนวยงานหลกในการขบเคลอน และถอเปนกลไกในการขบเคลอนการสงเสรมคณธรรมจรยธรรมในประเทศไทยในทกระดบและทกภาคสวน ตงแตการกาหนดเปาหมายการพฒนาคณธรรมทงระดบประชาชน สงคม และประเทศชาต โดยมเปาหมายใหประชาชนมพฤตกรรมทถกตองดงามดวยหลกธรรมทางศาสนา มความมงคง ยงยนดวยหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและวถวฒนธรรมไทย มการพฒนาระบบการบรหารจดการดานการสงเสรมคณธรรมใหมประสทธภาพในมตตาง ๆ ใหสงคมเปนสงคมคณธรรมทยดมนในสถาบนชาต ศาสนาและพระมหากษตรย มความเอออาทรและแบงปน ซงประกอบดวยคนมคณธรรม องคกรคณธรรม หนวยงานคณธรรม และชมชนคณธรรม ทจะสงผลใหประเทศชาตมความสงบสข สมานฉนท มนคงดวยมตทางศาสนาอยางยงยน เปนแบบอยางในการสงเสรมคณธรรมในประชาคมอาเซยนและประชาคมโลก

การสงเสรมคณธรรมของประชาชน สงคม และประเทศชาตดงกลาวเปนไปตามหลกการสรางความเขมแขงอยางมคณภาพจากขางในโดยใชคณธรรมเพอสรางพลงการทาความดเพอชาตของประชาชนในทกภาคสวนของสงคมไทย อนจะสงผลใหการพฒนาประเทศมความสมดลทงดานวตถและจตใจตามแนวคด “คณธรรมนาการพฒนา” พรอมทจะกาวไปสสงคมแหงคณธรรมตาม “ยทธศาสตรชาต 20 ป”

ทงนในแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาตมยทธศาสตรและกลยทธทเปนกลไกสงเสรมใหเกดคณธรรมของคนในชาตทกภาคสวนและทกระดบ ตามกรอบการวางระบบรากฐานการเสรมสรางคณธรรมในสงคมไทยทงภาคสถาบนทางการเมองการปกครอง ภาคราชการ ภาควชาชพ สรางความเขมแขงในระบบการบรหารจดการดานการสงเสรมคณธรรมใหเปนเอกภาพ สรางและพฒนาระบบบรหารจดการงานดานสงเสรมคณธรรมและเสรมสรางความเปนเอกภาพ แกสถาบน/องคกรในสงคม พฒนาศกยภาพบคลากรผทาหนาทในการสงเสรมคณธรรม สรางเครอขายความรวมมอในการสงเสรมคณธรรม และสงเสรมและสนบสนนภาคเครอขายทกภาคสวนในการดาเนนงานดานคณธรรม และการสงเสรมใหประเทศไทยเปนแบบอยางดานคณธรรมในประชาคมอาเซยนและประชาคมโลก

21

2.2.3.3 ยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรต ในการขบเคลอนแผนยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนปราบปรามการทจรต โดยกาหนด

ตามแนวทางของยทธศาสตรชาต 20 ป ทกาหนดวสยทศนวา “ประเทศมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” ซงสอดคลองกบยทธศาสตรในยทธศาสตรชาตในดานตาง ๆ ไดแก ยทธศาสตรชาตดานความมนคง ยทธศาสตรชาตดานการสรางความสามารถในการแขงขน ยทธศาสตรชาตดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคน ยทธศาสตรชาตดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคมและยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ ซงในการบรณาการปองกนปราบปรามการทจรตไดกาหนดยทธศาสตรออกเปนสามดาน ดงน

ยทธศาสตรท 1 สรางวฒนธรรมตานทจรตดวยหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยมงเนนการสรางวฒนธรรมตอตานการทจรต และปลกฝงวธคดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทกชวงวย

ยทธศาสตรท 2 ปองกนการทจรตเชงรกทมงเนนการกาหนดกลไกดานการปองกนการทจรตทมประสทธภาพเพอเสรมสรางการปฏบตงานโดยยดหลกธรรมาภบาลอยางมสวนรวมของทกภาคสวนเพอไมใหเกดการทจรต

ยทธศาสตรท 3 ปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบทเปนสากล ทมงเนนมงเนนการปรบปรงและพฒนากลไกและกระบวนการตาง ๆ ของการปราบปรามการทจรตทงระบบใหสามารถดาเนนการไดอยางรวดเรว มประสทธภาพและเปนทยอมรบในระดบสากล

ทงนประเทศไทยได มความพยายามในการแกปญหาการทจรตมาโดยตลอด โดยในระดบประเทศไดมการกาหนดยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรตทกหวงระยะ 5 ป โดยดาเนนการมาแลว 3 ระยะ ตงแตระยะท 1 พ.ศ.2551-2555 และระยะท 2 พ.ศ.2556-2560 โดยในปจจบนอยภายใตกรอบการดาเนนงานของยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรตระยะท 3 (พ.ศ.2561-2565) ซงสอดคลองกบแผนแมบทบรณาการปองกนปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560- 2579) ตามยทธศาสตรดงกลาวไดมการกาหนดเปาหมายเพอสรางสงคมมพฤตกรรมร วมตานการทจรตในวงกวาง เกดวฒนธรรมทางการเมอง (Political Culture) มงตานการทจรตในทก ภาคสวนใหการทจรตถกยบยงอยางเทาทนดวยนวตกรรม กลไกปองกนการทจรต และระบบบรหารจดการตามหลกธรรมาภบาล ใหการปราบปรามการทจรตและการบงคบใชกฎหมาย มความรวดเรว เปนธรรม และไดรบความรวมมอจากประชาชน และดชนการรบรการทจรต (Corruption Perceptions Index : CPI) ของประเทศไทยมคาคะแนนในระดบทสงขน โดยมการกาหนดยทธศาสตรออกเปน 6 ดาน ดงน

ดานท 1 สรางสงคมทไมทนตอการทจรต ดานท 2 ยกระดบเจตจานงทางการเมองในการตอตานการทจรต ดานท 3 สกดกนการทจรตเชงนโยบาย ดานท 4 พฒนาระบบปองกนการทจรตเชงรก

22

ดานท 5 ปฏรปกลไกและกระบวนการการปราบปรามการทจรต ดานท 6 ยกระดบคะแนนดชนการร บรการทจรต (Corruption Perceptions Index : CPI)

ของประเทศไทย ทงนยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรตระยะท 3 (พ.ศ.2561-2565)

มสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามทจรตแหงชาต ( สานกงาน ป.ป.ช.) เปนหนวยงานขบเคลอนหลก

กลาวโดยสรป จากการวเคราะหยทธศาสตรชาต ดงกลาว พบวา มาตรฐานทางจรยธรรม 7 ขอทอยภายใตพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 จะกลายเปนปจจยสอดคลองหลกในยทธศาสตรชาตดานความมนคง ยทธศาสตรชาตดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย และยทธศาสตรชาตดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ และเปนปจจยสงเสรมทางออมสาหรบยทธศาสตรชาตดานการสรางความสามารถในการแขงขน ยทธศาสตรชาตดานการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสงคม ยทธศาสตรชาตดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรตอสงแวดลอม เชนเดยวกบแผนการปฏรปประเทศดานการบรหารราชการแผนดน แผนการปฏรปประเทศดานการปองกนและการปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบทถอวาเปนแผนทมความเชอมโยงกบยทธศาสตรชาตโดยตรง ทงในฐานะทเปนยทธศาสตรระยะยาว 20 ป ทมกลไกจรยธรรมภาครฐเปนแนวทางในการดาเนนการ และเนนการทางานบรณาการทกภาคสวนในการสงเสรมจรยธรรมและการปองกนปราบปรามทจรต ในขณะทยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนปราบปรามการทจรต และแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาตอาจกลาวไดวาเปนปจจยสงเสรมยทธศาสตรชาตทางออม ทจะเขามาสรางเสรมคณธรรมและการปองกนปราบปรามทจรตของคนในชาต

ดงนนยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐจงถกออกแบบใหสอดคลองกบแผนและยทธศาสตรทมอยแลวและเนนไปทการสงเสรมจรยธรรมของเจาหนาทของรฐเปนหลก ซงจะมทงการใชกลไกสงเสรมเชงบวกและกลไกในการกากบดแลพฤตกรรมของเจาหนาทของรฐทชดเจนขนในการดแลและสนบสนนใหเจาหนาทของรฐประพฤตปฏบตตนตามมาตรฐานทางจรยธรรมโดยคาดหวงวาหากขาราชการและเจาหนาทของรฐปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมเปนไปดวยดกจะสงผลใหเกดการบรหารงานภาครฐทด ประชาชนเชอถอไววางใจรวมทงเปนภมคมกนใหขาราชการและเจาหนาทของรฐทปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมไมใหถกกลนแกลงหรอถกผบงคบบญชาใชอานาจโดยไมเปนธรรมและทาหนาทเปนสวนเสรมสาคญในการปองกนการทจรตเชงรกตามยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนปราบปรามการทจรตอกทางหนงดวย

นอกจากกลไกการสรางเสรมคณธรรม จรยธรรม ธรรมาภบาล และการปองกนการทจรตดงกลาวแลวยงเปนกลไกทสาคญในการผลกดนยทธศาสตรการบรหารงานบคคลภาครฐในการชกจงและรกษาไวซงคนด คนเกง มจตสาธารณะ ผลกดนใหภาคราชการของประเทศมธรรมาภบาลปลอดทจรตซงจะเปนเครองมอสาคญ

23

ในการขบเคลอนยทธศาสตรชาตดานการปรบสมดลและพฒนาระบบบรหารจดการภาครฐ กคอการบรณาการการขบเคลอนยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐควบคกบยทธศาสตรชาตวาดวยการปองกนและปราบปรามทจรต และแผนแมบทสงเสรมคณธรรมแหงชาต ดวยเหตนจงจะทาใหการสงเสรมจรยธรรมสามารถเชอมโยงสอดประสานกนไดเปนอยางดและจะเปนภาพตอทสมบรณในการบรรลเปาหมายของการพฒนาชาตในมตของการพฒนาดวยคนดทมความยงยน และการสรางระบบบรหารจดการภาครฐทมงประโยชนสาธารณะและมประสทธภาพ

24

2.3 การวเคราะหปจจยทางยทธศาสตร ปจจบนในหลายๆ ประเทศ อยางเชน สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา ราชอาณาจกรเนเธอรแลนด

สาธารณรฐประชาชนจน ญป น สาธารณรฐอนเดย ฯลฯ ไดใหความสาคญกบนโยบายและการสงเสรมจรยธรรมและการแกไขปญหาการทจรตคอรปชนในประเทศของตนเองอยางจรงจง อาท การกอต งหนวยงานสานกงานจรยธรรมภาครฐแหงสหรฐอเมรกา (United State Office of Government Ethics: US OGE) การขบเคล อนการสงเสรมจรยธรรมผานคณะกรรมการดานมาตรฐานชวตเจาหนาท ของรฐ (Committee on the Standard of Public Life) ของสหราชอาณาจกร และการจดตงคณะกรรมการจรยธรรมทงในราชสภาและโลก ทาหนาทในการกากบดแลและตรวจสอบตดตามการประพฤตปฏบตของสมาชกสภาในเรองคณธรรมและจรยธรรมของสาธารณรฐอนเดย เปนตน กลาวคอ หลายประเทศมการกาหนดเครองมอและกลไกในการสงเสรมจรยธรรมภาครฐอยางเปนรปธรรม รวมถงการกาหนดกฎหมายดานจรยธรรม และพฒนาองคกรกลางเพ อการขบเคล อนงานดานจรยธรรม ในประเทศไทยเองกไดมการกาหนดใหมาตรฐานทางจรยธรรมของเจาหนาทของรฐเปนเรองสาคญ และมการระบไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 25606 ฉบบปจจบนอยางชดเจน อก ทงยงได มการตรากฎหมายพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ.25627 ซงประกาศใชเมอวนท 16 เมษายน พ.ศ.2562 และมผลบงคบใชตงแตวนท 17 เมษายน พ.ศ. 2562 เปนตนไป เพอใชเปนหลกสาคญในการจดทาประมวลจรยธรรมของหนวยงานของรฐและเพอเปนหลกเกณฑในการปฏบตตนของเจาหนาทของรฐโดยมหลกเกณฑการจดทาประมวลจรยธรรม กระบวนการรกษาจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ รวมทงมาตรการและกลไกทมประสทธภาพเพอเสรมสรางใหมการปฏบตตามประมวลจรยธรรม

นอกจากนย งมการสงเสรมจรยธรรมรปแบบอน ๆ ท ม ส วนในการกระต นและผลกดนใหเก ด การแขงขนระหวางประเทศในการสรางความเช อถอและความเช อม นในการเปนรฐท ปกครองดวย ธรรมาภบาล เชน การวดดชนชวดภาพลกษณคอรปชน (Corruption Perception Index: CPI) ทจดทาขนโดยองคกรโปรงใสนานาชาต (Transparency International: TI) การวดดชนความเชอมนของประเทศนแสดงใหเหนความสาคญของจรยธรรมและธรรมาภบาลทมตอประชาคมโลก อกทงการตรวจสอบขอเทจจรงของประชาชน สอสารมวลชน และภาคประชาสงคมทเองกลวนมสวนผลกดนใหเกดการสงเสรมจรยธรรมและการตรวจสอบการทาผดทางจรยธรรม พฤตกรรมการทจรต และระบบทเอ อตอการเกดคอรปชน ในประเทศของตนซงจากการจดอนดบของหนวยงานตาง ๆ

ปจจบนดชนการรบรการทจรตของประเทศไทย (Corruption Perception Index: CPI) ทสารวจโดยองคกรโปรงใสนานาชาต ประจาป พ.ศ. 2561 ไดคะแนน 36 คะแนน เปนเหตใหอนดบความโปรงใสของ

6 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 มาตรา 76 7 พระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ.2562

25

ประเทศตกจากอนดบท 96 ในป พ.ศ. 2560 ไปสอนดบท 99 ในปจจบน8 ตวเลขทลดลงนเปนผลมาจาก การลดลงของคะแนนใน 3 กลมคอ อนดบความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย จากการสารวจของ International Institute for Management Development (IMD) จากการสารวจข อม ลน กธ รก จในทองถนและนกธรกจชาวตางชาตทเขาไปทาธรกจในประเทศถงระดบการรบรในเรองคอรปชนในประเทศของ Political and Economic Risk Consultancy (PERC)9 และการว ด เก ย วก บความหลากหลายของประชาธปไตย การถวงดลของฝายบรหาร นตบญญต และตลาการ ตลอดจนการทจรตของเจาหนาทในฝายบร หาร น ต บ ญญ ต และต ลาการของโครงการความหลากหลายของประชาธ ปไตย (Varieties of Democracy Project: V-DEM)10

ในขณะท การวดคะแนนในอก 6 ดาน ค อ 1) การประเม นกระบวนการเปล ยนแปลงไปสประชาธปไตย และระบบเศรษฐกจแบบตลาดเสร และดความเปลยนแปลง 3 ดาน คอ 1. ดานการเมอง 2. ดานเศรษฐกจ และ 3. ดานการจดการของรฐบาลของ Bertelsmann Foundation Transformation Index (BF-TI) 2) การจดอนดบความเสยงของประเทศตาง ๆ ทงความเสยงดานการเมอง ดานเศรษฐกจ และดานการเงนของ International Country Risk Guide (ICRG) 3) การวเคราะหเชงลกเก ยวกบความเสยงทระบบเศรษฐกจของประเทศตองเผชญ ของEconomist intelligence Unit (EIU) 4) การประเมนปจจยเกยวกบการดาเนนธรกจทตองเกยวของกบคอรรปชน การแทรกแซงของเจาหนาทรฐในการดาเนนธรกจ การใหสนบนและสงตอบแทนสาหรบพจารณาสญญาและขอใบอนญาตของ Global Insight Country Risk Rating (GI) 5) การสารวจมมมองของนกธรกจท เขามาลงทนในประเทศไทยเกยวกบปจจยท เปนอปสรรคสงสดในการทาธรกจของ World Economic Forum (WEF) และ 6) การประเมนคาความโปรงใสของ World Justice Project (WJP) ไดรบคะแนนเทาเดม

อยางไรกตาม เนองจากคะแนนจากทง 3 หนวยงานทกลาวไปขางตนนลดลงเปนเหตใหคาดชน การรบรการทจรต (CPI) ของประเทศไทยอยในกลมประเทศทมการคอรปชนสงขนตามไปดวย แมวาประเทศไทยจะมการปรบปรงกฎหมายและระเบยบตาง ๆ หลายฉบบ อาท พระราชบญญตการอานวยความสะดวกในการพจารณาอนญาตของทางราชการ พ.ศ. 2558 มการกาหนดนโยบายทเปนประโยชนตอประชาชน และชวยเพมความสามารถในการแขงขนของประเทศ เปนตน ทวาอาจจะเปนเพราะทผานมาหนวยงานรฐอาจจะยงขาดกลยทธการสอสารประชาสมพนธทมประสทธภาพ เปนเหตใหประชาชนและนกธรกจยงขาดความร ความเขาใจในเรองน

นอกจากนโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ไดพดถงแนวคดการสงเสรมจรยธรรมและคานยมในการบรการสาธารณะ (public service) วาควรครอบคลมเร องของเศรษฐกจ กฎหมาย และ 8 ดชนภาพลกษณการทจรตคอรปชน (Corruption Perception Index: CPI) ขององคกรเพอความโปรงใสนานาชาต (Transparency International) 9 Political & Economic Risk Consultancy Limited, The Asian Intelligence Report 10 Varieties of Democracy (V-Dem), V-Dem Institute at the Department of Political Science at the University of Gothenburg

26

การกากบพฤตกรรมดวย ซงถอเปนการแทรกแซงเพอสรางใหเกดประสทธภาพในการทางานทสงขน ซงทผานมามวธการ 2 วธท รฐบาลหลายประเทศนามาใชในการปรบปรงจรยธรรมการบรการสาธารณะคอ ประการแรก คอการจดการทางจรยธรรมทเนนการทาตามกฎเกณฑการปฏบต (Compliance-based ethics management) และประการท สอง ค อ การจ ดการทางจร ยธรรมท วางอย บนพ นฐานของ ความซอสตยและคณธรรม (Integrity-based ethics management)

การศกษาวจยดานจรยธรรมในชวง 10-20 ปทผานมาแสดงใหเหนความสนใจในการศกษาแนวคดการบรหารงานภาครฐดวยหลกจรยธรรมและไดแนะนาเครองมอ/กลไกเพอสงเสรมจรยธรรมอนเหนไดในผลงานของ Howard Whitton11 ผลงานของ Adams and Balfour12 และผลงานของ Suresh Misra13 เปนตน การถอดบทเรยนกรณศกษาตางประเทศเกยวกบแนวคดการมงเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษยตามแนวคดในการพฒนาคณธรรมจรยธรรมกระแสหลก เชน ทฤษฎต นไมจรยธรรมของดวงเดอน พนธมนาวน และทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมของโคหลเบรก (Kohlberg’s Moral Development Theory) และการศกษาแนวคดทกาลงเปนทสนใจในปจจบน เชน แนวคดการสะกดพฤตกรรม (Nudge Theory) ท เนนในเร องของ “การยกระดบพฤตกรรม” และ “การเขาแทรกแซงกอนทจะมการทาผดจรยธรรมเกดขน ทงหมดทกลาวมานถกนามาประยกตใชในการออกแบบยทธศาสตรมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ โดยเนนในการบรณาการนาแนวทางการจดการทางจรยธรรมทเนนการทาตามกฎเกณฑการปฏบต (Compliance-based ethics management) และการจดการทางจรยธรรมท วางอยบนพนฐานของความซอสตยและคณธรรม (Integrity-based ethics management) มาประยกตใชรวมกนในการออกแบบการสงเสรมพฤตกรรมทางจรยธรรมในเจาหนาทรฐ

กระบวนการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงนไดทาการศกษาและเกบขอมลปจจยตาง ๆ ทควรนามาพจารณาในการกาหนดยทธศาสตรทงในสวนของแนวคดและทฤษฎทจะนามาใชเปนกรอบแนวคดพนฐานในการดาเนนการ มการศกษาทบทวนปจจยสงเสรมพฤตกรรมทางจรยธรรมและสารวจสภาพปจจยการสงเสรมจรยธรรมทเปนอยปจจบนในหนวยงานของรฐประเภทตาง ๆ และสภาพการประพฤตและปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมเพอกาหนดจดเนนในการสงเสรมพฒนา และดาเนนการเกบขอมลสภาพการสงเสรมจรยธรรมทงภายในประเทศและตางประเทศเพอทราบถงแนวโนมสถานการณและบรบทการขบเคลอนจรยธรรมภาครฐทงในระดบสากลและสภาพการดาเนนงานของประเทศไทยในปจจบน

11 Whitton, Howard. (2001). Implementing effective ethics standards in government and the civil service. Retrieved in

https://www.oecd.org/mena/governance/35521740.pdf 12 Adam, G.B and Balfour, D.L. (2005). Public-service ethics and administrative evil: Prospects and problems. In H.G.

FREDERICKSON & R.K. GHERE (Eds.). Ethics in public management. Armonk, NY: M.E.Sharpe. pp.114-138. 13 Misra, Suresh. (2016). Strengthening Ethical and Moral Values in Governance. Indian Institute of Public Administration

New Delhi.

27

2.3.1 ทฤษฎและกรอบแนวคดในการกาหนดแนวทางการสงเสรมจรยธรรมตามยทธศาสตร ในการจดทายทธศาสตรมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงนไดอางอง

แนวคดทางทฤษฎจากทฤษฎพ ฒนาการทางจรยธรรมของ Lawrence Kohlberg ซงมการแบงระดบพฒนาการทางจรยธรรมของบคคลเปนแตละระดบ14 โดยยทธศาสตรมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงนไดแบงแนวทางและวธการในการสงเสรมจรยธรรมออกเปน 4 แนวทาง โดยทง 4 แนวทางสะทอนการสงเสรมการใชเหตผลเชงจรยธรรมในระดบทแตกตางกน ดงแสดงในภาพประกอบดานลางน

ภาพท 2.2 แนวทางการบรหารจรยธรรมและโครงสรางจต 6 ขนในการใชแนวคดพฒนาการทางจรยธรรม ของโคหลเบรก

แนวทางท 1: ใชการลงโทษทางวนย/การควบคมเพอหลบเลยงการกระทาผดทางจรยธรรม แนวทางท 2: ใชการใหรางวลและการสรางความยอมรบจากสงคมเพอจงใจใหแสดงออก พฤตกรรมทางคณธรรมจรยธรรม แนวทางท 3: ใชความภาคภมใจ ความละอายใจ หรอคามนสญญาทมแกองคกรหรอสงคมเปน ตวกากบและตอกยาใหแสดงออกถงพฤตกรรมทางจรยธรรม แนวทางท 4: ใชการสรางแรงบนดาลใจจากภายในโดยเนนใหคณธรรมจรยธรรมจะเปนคณคา หลกในการดาเนนชวต

14 Kohlberg, L. ‘Moral Stages and Moralization: The Cognitive Development Approach.’ in Moral Development and

Behavior : Theory, Research and Social Issues, 4-5. New York : Holt, Rinehart,and Winston, 1976.

28

การใชการมาตรการลงโทษ (แนวทางท 1) มวตถประสงคเพอควบคมไมใหเกดการกระทาผดทางวนยและจรยธรรมซงแนวทางนตงอยบนการใชเหตผลแบบหลบหลกการถกลงโทษ ทผานมาประเทศไทยใชแนวทางนอยางแพรหลาย ทวาแนวทางท 1 นไมสามารถสรางกระตนใหแสดงออกพฤตกรรมทางจรยธรรมทพงประสงคได จงหนมาใหความสาคญกบการใหรางวลและการสรางความยอมรบจากสงคม (แนวทางท 2) ซงแนวทางนอยบนฐานคดทวามนษยตองการแสวงหารางวลและตองการทาตามความเหนชอบของผอน อยางไรกตามมาตรการในการสงเสรมของไทยดวยแนวทางนท 2 นไมเปนรปธรรมนกเพราะอยในระยะเรมตน สวนแนวทางท 3 นนเนนใชกฎของสงคมและคามนสญญาทมตอสวนรวมสรางใหเกดความภาคภมใจหรอความละอายใจขน ในแงนคามนสญญาทใหไวแกสงคมจะเปนตวกระตนใหแสดงออกพฤตกรรมทางจรยธรรม ในขณะเดยวกนกฎเกณฑทางสงคมจะคอยกากบเอาไวไมใหประพฤตละเมดทางจรยธรรม และแนวทางสดทายทผวจยเสนอคอแนวทางท 4 ซงเนนการสรางใหคณธรรมจรยธรรมเปนคณคาหลกในการดาเนนชวต กลาวคอพฤตกรรมทางจรยธรรมควรไดรบการแสดงออกเองจากแรงบลดาลในภายในของบคคลผมยดมนในอดมคตสากล จะเหนวาทง 4 แนวทางสะทอนการสงเสรมการใชเหตผลเชงจรยธรรมในระดบทแตกตางและสอดคลองกบโครงสรางจต 6 ขนของโคหลเบรก

ดวยเหตนในการจดทายทธศาสตรมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงนวางอยบนฐานการทบทวนวรรณกรรมและแนวคดพฒนาการทางจรยธรรมควบคกบแนวคดเชงเศรษฐศาสตรพฤตกรรม จงเชอวามความจาเปนตองใชแนวทางการลงโทษทางวนยในระดบเบองตน เพอควบคมพฤตกรรมทาใหคนกลวการถกลงโทษเปนพนฐาน จากนนจงจะกาวไปสแนวทางท 2, 3 และ 4 ซงเปนการยกระดบพฤตกรรมและยกระดบความคดดานคณธรรมจรยธรรม เพอตอบเปาหมายยทธศาสตรจรยธรรมของชาตดวยมาตรการทหลากหลายมากขน

2.3.2 ปจจยทสงเสรมพฤตกรรมทางจรยธรรม กระบวนการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงน ยงได

ทาการศกษาทบทวนวรรณกรรมเกยวกบปจจยในการสงเสรมจรยธรรม พบวามปจจยตาง ๆ ทชวยสงเสรมใหเกดพฤตกรรมทางจรยธรรมในภาครฐทสาคญ 10 ดาน โดยไดสรปสาระสาคญออกมาเปนลกษณะปจจยทเออตอการสงเสรมจรยธรรม และไดทาการทดสอบปจจยดงกลาวจากการสารวจขอมลทศคตของเจาหนาทของรฐและประชาชนเพอสะทอนใหเหนสภาพสถานการณทางจรยธรรมในหนวยงานของรฐในปจจบนจากมมมองของเจาหนาทของรฐเองและจากภาคประชาชน รวมถงเพอทราบถงความสมพนธของปจจยตาง ๆ ทสงผลตอสภาพจรยธรรมภาครฐในหนวยงานของรฐ โดยสามารถสรปสาระสาคญออกมาเปนลกษณะปจจยทเออตอ การสงเสรมจรยธรรมได ดงน

1. การรบรมาตรฐานจรยธรรมและประมวลจรยธรรม

การรบรและเขาใจมาตรฐานจรยธรรมและประมวลจรยธรรมของหนวยงานเปนปจจยสาคญ โดยหากเจาหนาทของรฐรบรและเขาใจมาตรฐานจรยธรรมและประมวลจรยธรรมของหนวยงานจะชวยปองกน

29

การประพฤตผดและละเมดจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ เจาหนาทของรฐสามารถทราบถงความคาดหวงทางจรยธรรมตอการทาหนาทของตนเพอใหสามารถปฏบตตนไดสอดคลองกบมาตรฐานทางจรยธรรมทกาหนด มเกณฑในการตรวจสอบและลงโทษเจาหนาทของรฐผละเมดจรยธรรมเพอปองกนการละเมดจรยธรรม สามารถใชเปนกรอบมาตรฐานในการปฏบตของเจาหนาทใหสามารถใหบรการกบประชาชนโดยเทาเทยมไมมการเลอกปฏบตและในภาพรวมจะชวยใหประชาชนมความเชอถอศรทธาเจาหนาทของรฐมากขน

2. ระเบยบกฎหมายภาครฐไมซบซอนและเปนภาระตอประชาชนมากเกนไป ระเบยบกฎหมายหรอขนตอนในการตดตอราชการทมความยงยากซบซอนหรอเปนภาระตอ

ประชาชนมากเกนไปจะเปนชองทางใหเกดการทจรตคอรปชน และเออใหเจาหนาทของรฐสามารถใชระเบยบ กฎหมาย หรออานาจหนาทของหนวยงานในการใหสทธพเศษแกบคคลหนงบคคลใดได

3. มการกาหนดหนวยงานหรอผรบผดชอบในการสงเสรมจรยธรรมทชดเจน ในการขบเคลอนนโยบายดานการสงเสรมจรยธรรมของหนวยงานมความจาเปนจะตอง

กาหนดหนวยงานหรอผรบผดชอบในภารกจดงกลาวทชดเจน โดยหนวยงานหรอผรบผดชอบภารกจดงกลาวจะตองมกลไก ระบบ และเครองมอในการสงเสรมจรยธรรมภายในองคกรทชดเจน

4. นโยบายและการสงเสรมจรยธรรมทชดเจน การขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมจะตองมการนโยบายการสงเสรมจรยธรรมทชดเจน

หนวยงานและผบรหารใหความสาคญในการสงเสรมจรยธรรม มการกาหนดมาตรการหรอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมเชงรก มการกาหนดมาตรการในการปองกนการละเมดจรยธรรม และหากมการละเมดจรยธรรมกมการดาเนนการอยางใดอยางหนงกบผละเมดจรยธรรมทมประสทธภาพ

5. การบรหารทรพยากรบคคล กระบวนการบรหารทรพยากรบคคลเรมตงแตการสรรหาและคดเลอกบคลากรในหนวยงาน

เปนไปตามหลกคณธรรมและคานงถงความเหมาะสมทางจรยธรรม ระบบการประเมนผลการปฏบตงานมการนาปจจยดานจรยธรรมมาใชประกอบในการพจารณา การปรบเลอนตาแหนงและใหความดความชอบควรมการนาปจจยดานจรยธรรมมาประกอบการพจารณาเพอสงเสรมคนดใหเขามามบทบาททดกบหนวยงาน และควรสนบสนนใหเกดการพฒนาจรยธรรมของบคลากรในหนวยงานทกระดบ

6. กลไกกากบดานจรยธรรม หนวยงานทมการสงเสรมจรยธรรมทดควรมการกาหนดมาตรฐานจรยธรรมหรอประมวล

จรยธรรมทมลกษณะเฉพาะตามความแตกตางของลกษณะงานในหนวยงานในแตละประเภทไมควรใชมาตรฐานเดยวมาบงคบใชกบบคลากรทกประเภทซงอาจมสภาพการทางานและความเสยงในการละเมดจรยธรรมทแตกตางกน มกลไกกากบดแลเกยวกบผลประโยชนทบซอน ไมวาจะเปนการมสวนเกยวของกบธรกจภายนอก การรบของขวญของกานล การเบยดบงทรพยสนทางราชการไปใชสวนตว การรบงานองคกรธรกจหรอหนวยงานภายนอก การตรวจสอบทรพยสนหรอการรบจางงานภายหลงจากพนตาแหนงหนาท

30

ราชการ และมมาตรการทางกฎหมายทชดเจนหากมการฝาฝนกฎหมายอาญาหรอกระทาการทจรต 7. ภาวะผนาทางจรยธรรม

ผนาหรอผบรหารของหนวยงานทาตวเปนแบบอยางของผมจรยธรรม มความสามารถในการจดการอารมณของตนเองไมใชอารมณกบผใตบงคบบญชา มความสามารถในการปลกเราและสงเสรมใหบคลากรในหนวยงานยดหลกผลประโยชนสวนรวม และสนบสนนใหบคลากรในหนวยงานยดหลกความสามคคมากกวาการชงดชงเดน

8. ภาวะผนาแหงการเปลยนแปลง ผนาหรอผบรหารของหนวยงานควรจะมความสามารถในการประเมนสภาพการณหรอ

ผลกระทบขององคกรจากปจจยหรอสภาพแวดลอมภายนอกเพอเตรยมพรอมรบมอลวงหนา ยอมรบฟงความคดเหนของผบงคบบญชาทเปนประโยชนตอองคกร และสนบสนนใหเกดการพฒนาขดความสามารถของบคลากรในหนวยงาน 9. ทศนคตในการปฏบตงาน

บคลากรในหนวยงานเหนวาจรยธรรมมคณคา ตงใจปฏบตงานตามจรยธรรมของขาราชการทด พรอมทจะทาระเบยบหรอมาตรฐานทกาหนด และคานงถงความถกตองชอบธรรมทางจรยธรรมมากกวาการปฏบตตามคาสงทไมถกตองของผบงคบบญชา 10. บรบทแวดลอมอน ๆ

ปจจยอน ๆ ทมอทธพลตอสภาพจรยธรรมของหนวยงาน เชน ระบบอปถมภและการเลนพรรคเลนพวกจะเปนอปสรรคตอการสงเสรมจรยธรรม การสรางการรบรและเชดชเกยรต การสนบสนนนวตกรรมใหมๆ ใหกบหนวยงาน ความรกใครกลมเกลยวของบคลากรในหนวยงาน ระบบการตรวจสอบตดตามผลการปฏบตงานทด การตดสนใจของผบรหารบนพนฐานของขอมลมากกวาอารมณความรสกสวนตว และคณภาพชวตและสขภาวะของบคลากรในหนวยงาน

ในการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงนไดมการวเคราะหและนาปจจยการสงเสรมจรยธรรมดงกลาวมาออกแบบสารวจทศนคตของประชาชนและเจาหนาทของรฐทงในสวนกลางและสวนภมภาคทมตอคานยมหรอมาตรฐานทางจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐ โดยไดทาการทดสอบความสมพนธทางสถตโดยวเคราะหการถดถอยระหวางสหสมพนธ (Regression) เพอหาความสมพนธระหวางปจจยดานตาง ๆ ดงกลาวขางตนกบมาตรฐานจรยธรรม 7 ดาน ตามพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 อนไดแก (1) ยดมนในสถาบนหลกของประเทศ อนไดแก ชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (2) ซอสตยสจรต มจตสานกทด และรบผดชอบตอหนาท (3) กลาตดสนใจและกระทาในสงทถกตองชอบธรรม (4) คดถงประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตว และมจตสาธารณะ (5) มงผลสมฤทธของงาน (6) ปฏบตหนาทอยางเปนธรรมและไมเลอกปฏบต (7) ดารงตนเปนแบบอยางทดและรกษาภาพลกษณของ

31

ทางราชการ ซงผลการทดสอบความสมพนธทางสถตพบวาปจจยการสงเสรมจรยธรรมดานตาง ๆ ทกลาวมาขางตนมความสมพนธกบมาตรฐานจรยธรรมทางจรยธรรมตงแต 2 ดาน ขนไปไมวาจะเปนดาน 1) ยดมนในสถาบนหลกของประเทศ อนไดแก ชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 2) ซอสตยสจรต มจตสานกทด และรบผดชอบตอหนาท 3) กลาตดสนใจและกระทาในสงทถกตองชอบธรรม 4) คดถงประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตว และมจตสาธารณะ 5) มงผลสมฤทธของงาน 6) ปฏบตหนาทอยางเปนธรรมและไมเลอกปฏบต และ 7) ดารงตนเปนแบบอยางทดและรกษาภาพลกษณของทางราชการ ยกตวอยางเชน ปจจยดานความรบรในกฎหมายมาตรฐานจรยธรรม มความสมพนธกบมาตรฐานจรยธรรมดานท 2 4 และ 7 ปจจยดานการใชกฎหมายหรอระเบยบของหนวยงานและดานการสงเสรมจรยธรรมในหนวยงานมความสมพนธกบมาตรฐานจรยธรรมดานท 2-7 ปจจยดานนโยบายละการสงเสรมจรยธรรมในภาครฐมความสมพนธกบมาตรฐานจรยธรรมดานท 2 5 และ 6 ปจจยดานการบรหารทรพยากรมนษย มความสมพนธกบมาตรฐานจรยธรรมดานท 2 3 4 5 และ7 และปจจยดานภาวะผนาเชงจรยธรรม มความสมพนธกบมาตรฐานจรยธรรมดานท 1 2 5 6 และ 7 เปนตน

ทงนประเดนสาคญทนาสนใจตอการนามากาหนดยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐประการแรกคอ ปญหาการรบรและเขาใจมาตรฐานทางจรยธรรม จากการสารวจประชาชนกลมตวอยาง 5,600 ตวอยาง และเจาหนาทของรฐ 1,400 ตวอยางพบวา ประชาชนกลมตวอยางถงรอยละ 81.6 ไมทราบวามการออกพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 และรอยละ 78.0 ไมเคยทาความเขาใจเนอหาเกยวกบประมวลจรยธรรมภายในหนวยงานรฐมากอน แมจะเปนในสวนของเจาหนาทของรฐกพบวามเจาหนาทของรฐถงรอยละ 65.3 ไมทราบวามการออกพระราชบญญตมาตรฐานจรยธรรม และรอยละ 55.1 ไมเคยทาความเขาใจเนอหาเกยวกบประมวลจรยธรรม (ดเพมเตม ใน เดชา สงขวรรณ และคณะ, “รายงานผลการสารวจทศนคตของประชาชนและเจาหนาทของรฐทมตอคานยมหรอมาตรฐานทางจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐ” โครงการศกษาเพอเตรยมการขบเคลอนมาตรฐานทางจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐ: การจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ, รายงานวจย, สานกงาน ก.พ., 2562 หนา 27)

ผลการสารวจทศนคตของประชาชนและเจาหนาทของรฐทงประชาชนและเจาหนาทของรฐใหคาคะแนนปจจยการสงเสรมจรยธรรมและมาตรฐานจรยธรรมของหนวยงานภาครฐในในภาพรวมเปนเชงบวก อยางไรกดยงพบวามปจจยหลายตวซงเมอเทยบกบปจจยตวอนแลวมคาคะแนนตากวาอยางชดเจน หรอมประชาชนหรอเจาหนาทของรฐในสดสวนทสงเกนกวารอยละ 25 ทมแนวโนมใหความเหนในเชงลบตอสภาพการสงเสรมจรยธรรมในปจจยตาง ๆ เหลาน ซงควรนามาเปนโจทยในการพจารณาปรบปรงและพฒนาการสงเสรมจรยธรรมในหนวยงาน ไดแก ปจจยดานกฎหมายและระเบยบของหนวยงาน ปจจยดานหนวยงานสงเสรมจรยธรรม ปจจยนโยบายการสงเสรมจรยธรรม ปจจยดานการบรหารทรพยากรบคคล ปจจยในดาน

32

กลไกดานจรยธรรม ปจจยดานผนาเชงจรยธรรม ปจจยดานภาวะผนาแหงการเปลยนแปลง และทเปนประเดนหวขอยอยทควรใหความสาคญ ไดแก ความเขาใจตอมาตรฐานจรยธรรมเจาหนาทของรฐ การกลาเปดเผย การทจรตของเจาหนาทของรฐ การยกยองเชดชผมจรยธรรม การทากฎระเบยบหรอขอบงคบทอาจทาให อดอดใจ ระบบและมาตรฐานการประเมนผลการปฏบตราชการทด การตดสนใจของผบรหารบนพนฐานของขอมลมากกวาความรสกสวนตว และคณภาพชวตและสขภาวะของบคลากร

ในสวนของทศนคตของประชาชนและเจาหนาทรฐเกยวกบมาตรฐานจรยธรรมในหนวยงานของรฐโดยสวนใหญแลวทงประชาชนและเจาหนาทของรฐแสดงความคดเหนในเชงบวกตอมาตรฐานจรยธรรมในทกดาน อยางไรกดมบางประเดนทประชาชนและเจาหนาทของรฐจานวนมากใหความกงวล

โดยในมมมองของประชาชนจะใหความกงวลเกยวกบประเดนการเบยดบงทรพยสน เวลา บคลากร ของทางราชการไปใชในเรองสวนตว ประเดนการทกทวงหรอขอรบคาอธบายเมอพบเจาหนาทกระทาทจรต ไมถกตอง ผดกฎหมาย ประเดนการใชตาแหนงหนาทเออประโยชนพวกพองหรอเออประโยชนสวนตว ประเดนเจาหนาทของรฐไปรบงานนอกหรอรวมกจกรรมภายนอกทมผลประโยชนแอบแฝง ประเดนการปฏบตหนาทอยางเตมกาลงความสามารถ ประเดนการปฏบตงานดวยความประหยดและใชทรพยากรรฐอยางคมคา ประเดนการใหบรการทกคนอยางเทาเทยม ประเดนการปฏบตหนาทโดยปราศจากอคต และประเดนการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐในลกษณะเลอกปฏบต

ในสวนเจาหนาทของรฐจะใหความกงวลเกยวกบมาตรฐานจรยธรรมในประเดนเกยวกบการกลาแสดงความคดเหนหรอคดคานหวหนา/ผบงคบบญชาในสงทไมสจรต ไมถกตองตามกฎหมาย กลาเปดเผยการทจรตทพบเหนโดยไมปลอยปละละเลย การชวยเหลอประชาชนทถกรงแกหรอไดรบการปฏบตทไมเปนธรรม การยดมนทาในสงทถกตองแมจะตองถกยายหรอไมไดรบการเลอนตาแหนง การใชตาแหนงหนาทเออประโยชนพวกพองหรอเออประโยชนสวนตว การรบงานภายนอกหรอรวมกจกรรมภายนอกอนมผลประโยชนแอบแฝง

2.3.3 การศกษาคเทยบ (Benchmarking) จากกรณศกษาตางประเทศ ในกระบวนการจดทายทธศาสตรมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐไดมการศกษา

องคความรและขอมลสภาพแวดลอมหรอสถานการณทมผลตอการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม การเสรมสรางธรรมาภบาล หรอการปองกนการทจรตของขาราชการและเจาหนาทของรฐทเปนทประจกษในตางประเทศ เพอนาตวแบบการสงเสรมจรยธรรมในตางประเทศทนาสนใจเพอใชเปนคเทยบ (Benchmarking) สาหรบการพฒนาการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทยใหทดเทยมนานาชาต

2.3.3.1 กลไกและนโยบายภาครฐดานการสงเสรมจรยธรรมโดยทวไป จากการทบทวนบทบาทนโยบายภาครฐเกยวกบการสงเสรมคณธรรมของเจาหนาทรฐในงาน

ของ Menzel15 ทศกษาเกยวกบสงเสรมคณธรรม จรยธรรม การเสรมสรางธรรมาภบาล หรอการปองกนการ

15 Menzel, D.C. , Ethics Management for Public Administrators: Building Organizations of Integrity., New York: M.E. Sharp,

33

ทจรตของขาราชการและเจาหนาทของรฐนานาชาต ไดสรปมการระบถงกลไกและนโยบายภาครฐทสาคญตอการสงเสรมจรยธรรมดงน

1) ตวแบบผนาทางจรยธรรม (Exemplary Leaderships) บทบาทของผนาทางจรยธรรมมทงการปฏบตเปนตวอยางของผใตบงคบบญชาในองคกร การแนะนาและทาความเขาใจตลอดจนการวนจฉยขอปญหาขอถกเถยงเกยวกบคณคาทางจรยธรรมและการปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมขององคกร

2) การกาหนดมาตรฐานทางจรยธรรม (Code of Conduct) ขนเปนกรอบแนวทางปฏบตดานจรยธรรมในองคกร ซงรวมถงการสรางขอกาหนดทางจรยธรรมรวมกนภายในหนวยงานของรฐ (Ethics Agreement) ดวย มาตรฐานทางจรยธรรม (Code of Conduct) นนมหลายระดบทงระดบรฐบาลกลาง สวนราชการ และระดบทองถน โดยในทนครอบคลมถงกลไกในการกากบใหมาตรฐานทางจรยธรรมถกนาไปใชในการปฏบตจรงดวย (Implementation)

3) การฝกอบรมดานจรยธรรม ซงการฝกอบรมดานจรยธรรมในความหมายนไมไดหมายความถงเพยงแคการแนะนาเกยวกบคณธรรม จรยธรรม และการทาความด เทานน แตระบบกลไกดานการฝกอบรมทางจรยธรรมจะหมายรวมถงการใหความรเกยวกบขอกฎหมายและขอกาหนดทางจรยธรรมตาง ๆ สงใดทถอวาเปนผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interest) และรวมถงกรณตวอยางทเปนปญหาและขอถกเถยงทางจรยธรรมดวย

4) กลไกปองกนปญหาผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interest) ซงหมายความถงกลไกและนโยบายตาง ๆ เพอปองกนไมใหเกดปญหาผลประโยชนทบซอนในองคกร เชน การสรางความโปรงใสในการปฏบต การกาหนดกฎระเบยบปฏบตดานมาตรฐานจรยธรรมทอนญาตใหภาคประชาชนสามารถเขาถงขอมลในการตรวจสอบตดตาม เฝาระวงพฤตกรรมเสอมเสยของเจาหนาทของรฐ

5) ขอกาหนดเกยวกบของขวญและคาใชจาย (Gift and Payment) ซงอาจหมายรวมถงการหามรบของขวญจากบคคลหรอหนวยงานตองหาม (Prohibited Sources) หรอหามเจาหนาทของรฐรบของขวญซงเปนเพราะตาแหนงหนาทของตน และการหามรบเงนหรอคาใชจายจากจากบคคลหรอแหลงทนอนซงไมใชงบประมาณของรฐ โดยขอบเขตคาจากดความของ ‘ของขวญ’ ตามกฎและมาตรฐานจรยธรรมนนไมไดหมายความถงผลประโยชนตอบแทนในรปสนบนโดยตรงเทานนแต กนความหมายกวางมากซงอาจหมายรวมถง รางวล การเชญไปรวมงานหรอกจกรรมโดยไมเกบคาใชจาย (ซงอาจมเรองการใหผลประโยชนเรองการทองเทยวหรอการสรางสายสมพนธแอบแฝง) การรบผลประโยชนจากงานนอกหนาท (เชน การรบงานทปรกษาจากบรษททมการตดตอหนวยงานของรฐทตนทางานอย) และการใหความสนบสนนในรปแบบตาง ๆ ทเปนความสมเสยงใหเกดผลประโยชนทบซอน เปนตน

6) หนวยงานหรอองคกรทกากบดแลจรยธรรม (Ethics Audit) หรอใหคาปรกษาทางจรยธรรม (Ethics Counsellor) โดยทวไปหนวยงานกากบดแลจรยธรรมนนไมไดมบทบาทหนาทในการ

2007

34

ตรวจสอบทางการเงนทางบญชหรอทาหนาทบงคบใชกฎหมายทงดานวนยหรอคดโดยตรงซงจะมหนวยงานบงคบใชกฎหมายทาหนาทดงกลาวอยแลว แตหนวยงานกากบดานจรยธรรมมกจะทาหนาทตรวจสอบพฤตกรรมทมความเสยงในการละเมดจรยธรรมและใหคาแนะนาหรอขอวนจฉยเพอใหเกดแนวทางปฏบตทชดเจนในปญหาทกากงหรอประเดนโตแยงวาเปนพฤตกรรมทไมควรกระทาแตไมไดมกฎทางวนยหรอกฎหมายหามไว

2.3.3.2 กรณศกษาตวอยางตางประเทศ การจดทายทธศาสตรมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงนยง

ศกษาเปรยบเทยบการสงเสรมจรยธรรมและองคกรในการสงเสรมจรยธรรมเปรยบเทยบระหวางสหรฐอเมรกาและสหราชอาณาจกรซงเปนกลมประเทศทพฒนาแลวทใหความสาคญกบการสงเสรมจรยธรรมของนกการเมองและเจาหนาทของรฐซงมลกษณะเดนของการจดองคกรหนวยงานดานการสงเสรมจรยธรรมทมความแตกตางกนอยางชดเจน ในสหรฐอเมรกาจะมกฎหมายดานจรยธรรมของเจาหนาทของรฐอยางชดเจนและมองคกรทตงขนอยางเปนทางการเปนศนยกลางในการขบเคลอนและตรวจสอบตดตามการสงเสรมจรยธรรมและปญหาเรองผลประโยชนทบซอนในหนวยงานของรฐ ในขณะทสหราชอาณาจกรจะเปนลกษณะของคณะกรรมการใหคาปรกษาตอนายกรฐมนตรซงมความแตกตางในเชงโครงสรางและอานาจหนาทและระเบยบกฎหมาย การเปรยบเทยบสภาพแวดลอมในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมในสองประเทศดงกลาวจงเปนประเดนทนาสนใจและมลกษณะการจดองคกรทมความคลายคลงกบศนยสงเสรมจรยธรรมของสานกงาน ก.พ. และคณะกรรมการมาตรฐานทางจรยธรรม (ก.ม.จ.) ตามกฎหมาย พระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562 นอกจากนยงไดทาการคดเลอกกรณศกษาของประเทศอนเดยซงในสวนของประเทศอนเดยนนเปนประเทศทมสภาพเศรษฐกจ สงคม การเมองในระดบใกลเคยงกบประเทศไทยและเปนประเทศทมปญหาเรองการทจรตคอรปชนและจรยธรรมของเจาหนาทของรฐเชนเดยวกนหากอางองจากการจดอนดบดชนความโปรงใส

สหรฐอเมรกา สหรฐอเมรกาเปนประเทศตนแบบมการพฒนางานดานการสงเสรมจรยธรรมมาอยางยาวนาน

มกลไกทงทางกฎหมายและหนวยงานกลางสานกงานจรยธรรมภาครฐแหงสหรฐอเมรกา (The Office of Government Ethics: OGE) ทเปนศนยกลางการขบเคลอนงานดานจรยธรรมทชดเจน บทบาทของหนวยงานดานการสงเสรมจรยธรรมในสหรฐอเมรกาจะเนนทการควบคมปองกนผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interest) จากการศกษาจดเปลยนทสาคญของสหรฐอเมรกาททาใหเกดความเขมแขงของหนวยงานดานจรยธรรมนนคอเจตจานงทางการเมองทจะตองขบเคลอนงานจรยธรรมเพอตอบสนองตอปญหาเรองออฉาวทางการเมองทเกดขน

สหราชอาณาจกร สหราชอาณาจกร หรอประเทศองกฤษเปนตนแบบของการพฒนางานดานการสงเสรม

35

จรยธรรมทไมไดมรปแบบโครงสรางทชดเจน แตเปนการทางานผานคณะกรรมการดานมาตรฐานเจาหนาทของรฐ (The Committee on the Standard of Public Life) ซงเปนหนวยงานคณะกรรมการทปรกษาของนายกรฐมนตร การสงเสรมจรยธรรมในองกฤษดาเนนการผานกลไกการวางขอกาหนดทางจรยธรรมหลก และการตรวจสอบและจดทารายงานประจาปพรอมใหขอเสนอแนะกบนายกรฐมนตร จดเดนของคณะกรรมการดานมาตรฐานเจาหนาทของรฐอยทการลงไปตรวจสอบขอเทจจรงประเดนลอแหลมทางจรยธรรมทมภาพลกษณเปนกลาง อยางไรกดมกถกวพากษวจารณวามอานาจหนาทจากด

สาธารณรฐอนเดย อนเดยมการพฒนากลไกดานจรยธรรมทครบถวนไม วาจะเปนประมวลจรยธรรม

คณะกรรมการจรยธรรม กฎหมายปองกนผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interest) และการเปดเผยทรพยสน กฎหมายกาหนดการใหบรการภาครฐ กฎหมายการเปดเผยขอมลขาวสารภาครฐ และศนยรบเรองรองเรยน ทสาคญในประเทศอนเดยมกฎหมายคมครองผเปดเผยขอมลการกระทาผด (Whistle Blowing Law) อยางไรกดยงมปญหาทขาดหนวยงานศนยกลางในการขบเคลอนเรองจรยธรรมและมความพยายามในการนาเสนอใหมการจดตงหนวยงานกลางดานความโปรงใส จรยธรรม และธรรมาภบาลขน

นอกจากนยงไดมการศกษาตวแบบและจดเดนแนวคดทนาสนใจในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมในประเทศอนๆ เชน แนวคดการขบเคลอนจรยธรรมขององคกรระหวางประเทศ ประเทศอนทางตะวนตก และประเทศอนทางเอเชย เพอนามาเปนตวแบบสาหรบการศกษาการขบเคลอนจรยธรรมในประเทศไทย ซงจากการศกษาขอมลองคความรและขอมลสภาพแวดลอมหรอสถานการณในตางประเทศพบขอคนพบสาคญทควรนามาพจารณาในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทย ดงน

1) ปจจบนจรยธรรมไดถกพฒนาใหกลายเปนมาตรฐานระหวางประเทศ และมความพยายามในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมขององคกรระหวางประเทศจานวนมากทตองการขบเคลอนงานดานจรยธรรม มการจดทาดชนชวดตางๆ และการจดทาตนแบบประมวลจรยธรรมทเปนมาตรฐานระดบนานาชาตเพอใชขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมของประเทศตางๆ การขบเคลอนงานดานการสงเสรมจรยธรรมในระยะตอไปตามยทธศาสตรจงมความจาเปนจะตองคานงถงบรบทระหวางประเทศ มาตรฐานตวชวด และมาตรฐานระหวางประเทศทางจรยธรรมทงขององคกรระหวางประเทศทประเทศไทยรวมเปนภาค และในประเทศทประเทศไทยเปนคคาดวย

2) ปจจบนประเทศตางๆ ไดตนตวและใหความสนใจพฒนาการสงเสรมจรยธรรมภาครฐไปมาก มการออกแบบกลไกการสงเสรมจรยธรรมในรปแบบตางๆ มากมาย อาทเชน การสรางผนาทางจรยธรรม (Exemplary Leaderships) กลไกการวนจฉยปญหาขอถกเถยงทางจรยธรรม การกาหนดมาตรฐานทางจรยธรรมหรอประมวลจรยธรรม (Code of Conduct) การจดตงหนวยงานกลางดานจรยธรรม หนวยงานหรอองคกรทกากบดแลจรยธรรม (Ethics Audit) หรอหนวยงานใหคาปรกษาทางจรยธรรม (Ethics Counsellor) การฝกอบรมดานจรยธรรม กลไกปองกนปญหาผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interest) ขอกาหนด

36

เกยวกบของขวญและคาใชจาย (Gift and Payment) การตรวจสอบขอเทจจรงโดยหนวยงานกลาง การตรวจสอบตดตามเฝาระวงพฤตกรรมเสอมเสยจากภาคประชาชนหรอประชาสงคม กฎหมายหรอกฎกาหนดขนตอนและระยะเวลาการใหบรการ กฎหมายคมครองผเปดเผยขอมลการกระทาผด (Whistle Blowing Law) เปนตน

3) ในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมของประเทศตาง ๆ สวนใหญแลวยงใหความสาคญกบมาตรฐานจรยธรรมและกฎเกณฑ ดานจรยธรรม (Compliance) ซ งจากการศกษาตวแบบของราชอาณาจกรเนเธอรแลนดมความนาสนใจในประเดนนโยบาย ‘Beyond Compliance’ ซงสอดคลองกบเปาหมายในการพฒนาทางจรยธรรมทจะตองสงเสรมใหเกดจรยธรรมในตนเอง และการสรางเสรมใหเกดพฤตกรรมพงประสงคดานจรยธรรมในองคกรโดยไมตองใชกฎเกณฑบงคบ โดยเปนไปตามทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมของ Lawrence Kohlberg ทมองวาการกาหนดพฤตกรรมใหทาและไมใหทาเปนเพยงระดบการควบคมขนตนทจะตองมกลไกการสงเสรมใหทกคนมจรยธรรมดวยตนสานกทางสงคมของตนเองในระดบทสงขนไป

4) มขอพงระวงเกยวกบการใชนโยบายและเครองมอกลไกในในการสงเสรมจรยธรรมมาใชเปนเครองมอทางการเมองซงมตวอยางจากกรณศกษาสหรฐอเมรกา

5) มขอพจารณาเกยวกบมาตรฐานการรบของขวญซงตามวฒนธรรมตะวนออกและตะวนตกมวฒนธรรมและความเชอทแตกตางกน

6) ปจจบนประเทศตางๆ เรมมความตนตวในเรองการตอตานการทจรตและการสงเสรมจรยธรรมมากยงขน โดยประเทศทไดรบการจดอนดบจากดชนภาพลกษณการทจรตคอรปชน (Corruption Perception Index: CPI) ในอนดบทดขนอยางกาวกระโดด เชน สาธารณรฐประชาชนจน จากการอยในกลมประเทศทมปญหาการทจรตคอรรปชนขนรนแรง ทวาหลงพ.ศ. 2558 เปนตนมาดชนความโปรงใสไดสงขนมาอยในอนดบท 87 ในป 2561 และขนมาอยในอนดบ 80 ในป 2563 จากการสารวจ 180 ประเทศ แสดงใหเหนการดาเนนนโยบายดานการขบเคลอนการแกไขปญหาการทจรตคอรปชนและการสงเสรมจรยธรรมทเปนรปธรรมอยางจรงจง ทงนอาจเปนผลมาจากการเปนรฐบาลพรรคเดยวจงสามารถดาเนนนโยบายทมความเฉยบขาด จนบางครงอาจใหความสาคญกบมาตรการปองกนปราบปรามและการบงคบใชกฎหมายสง แตอาจไมเนนการสรางเสรมคณธรรมจรยธรรมเปนรายบคคล

7) ปจจยการสรางความรบรและความตนตวใหกบประชาชนนาจะเปนปจจยสาคญตอการขบเคลอนยทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ และสรางความเขมแขงใหเกดกบกลไกการสงเสรมจรยธรรมของประเทศ

8) ปจจบนจากการโลกยคดจทลไดเจรญเตบโตและขยายตวอยางรวดเรว ประเดนจรยธรรมและความเปนสวนตวบนโลกดจทล (Digital Ethics and Privacy) กาลงเปนประเดนทรฐจะตองตนตวและใหความสาคญ ไมวาจะเปนการจดเกบและรกษาขอมล การคมครองความเปนสวนตวการใชขอมลไมวาจะเปน

37

ขอมลทบคคลรตวและไมรตววาถกจดเกบขอมล การคมครองความเปนสวนตว จรยธรรมทางทรพยสน ทางปญญา และการแพรกระจายของขาวลวง

2.3.3.3 การเปรยบเทยบสภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทยกบคเทยบ (Benchmarking)

เพอใหเหนภาพตอทชดเจนในการจดทายทธศาสตรครงนยงไดทาการศกษาวเคราะหสภาพการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม การเสรมสรางธรรมาภบาลหรอการปองกนทจรตภายในประเทศเพอทราบถงสภาพการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม การเสรมสรางธรรมาภบาลหรอการปองกนทจรตของขาราชการ หนวยงานเอกชน และรฐวสาหกจภายในประเทศทเปนอยในปจจบนและสะทอนใหเหนถงสภาพการปฏบตทผานมาและชองวาง(Gap) กบคเทยบ (Benchmarking) สาหรบการพฒนาการสงเสรมจรยธรรมภาครฐของประเทศไทยใหทดเทยมนานาชาต และทราบถงปญหาขอขดของของการนาแนวคดการสงเสรมจรยธรรมมาปฏบตในประเทศไทยในชวงทผานมา สาหรบนามากาหนดแนวทางในการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐใหสอดคลองกบสภาพการณของประเทศไทย โดยพบประเดนสาคญทนาสนใจดงน

1) ในประเทศไดมความตนตวในการจดทาประมวลจรยธรรมหรอมาตรฐานจรยธรรมตงแต รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และมบทบญญตตามรฐธรรมนญและขอกาหนดของผตรวจการแผนดนทไดจดทาคานยมผลก 9 ประการและใหหนวยงานของรฐทกหนวยมการจดทาประมวลจรยธรรมไวรองรบใหสอดคลองกบคานยมหลก 9 ประการดงกลาว และประกาศใชมาตรฐานจรยธรรมสาหรบบงคบใชและเปนแนวปฏบตสาหรบเจาหนาทของรฐทกระดบ

2) จากการศกษาทบทวนการจดทาประมวลจรยธรรมหรอมาตรฐานทางจรยธรรมในหนวยงานตางๆ พบวาปจจบนทงสวนราชการ รฐวสาหกจ และภาคเอกชน ไดมการจดทาประมวลจรยธรรมหรอมาตรฐานทางจรยธรรมของหนวยงานเปนทเรยบรอยแลว อยางไรกดกอาจมขอขดของอยบาง เชน ในสวนของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาทไดมการยกรางกฎคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษาไวเปนทเรยบรอยแลว แตยงไมสามารถออกประกาศไดเนองจากยงมประเดนถกเถยงในเรองเนอหา อยางไรกดในสวนของหนวยงานรองอนไดแกเขตพนทการศกษาและโรงเรยนตาง ๆ กไดมการกาหนดประมวลจรยธรรมของตนเอง แสดงใหเหนวาในระดบของการขบเคลอนใหมจดทาประมวลจรยธรรมนนสามารถดาเนนการไดเปนอยางด

3) ในประเทศไทยปจจบนมสานกงาน ก.พ. เปนองคกรกลางทาหนาทหนวยงานกลางทเปนศนยกลางการขบเคลอนงานดานจรยธรรมทชดเจนคลายสานกงานจรยธรรมภาครฐแหงสหรฐอเมรกา (The Office of Government Ethics: OGE) และมองคกรกลางการบรหารงานบคคลเปนหนวยงานกลางเปนหนวยงานรบผดชอบการจดทาประมวลจรยธรรมและสงเสรมจรยธรรมของหนวยงานภาครฐแตละประเภท ซงการขบเคลอนการจดทาประมวลจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมของสวนราชการและหนวยงานของรฐใน

38

แตละประเภทจะมบรบทและลกษณะทแตกตางกน ในหนวยงานของรฐบางประเภทนนองคกรกลางการบรหารงานบคคลนน ทาหนาทเปนหนวยงานดานการกาหนดหลกเกณฑ และกากบดแลในเชงนโยบายเทานน ไมมอานาจในการลงไปบงคบบญชาหรอกากบดแลการทางานของหนวยงานตางๆ โดยตรง โดยหนวยงานทรบผดชอบงานสงเสรมจรยธรรม เชน สานกงานคณะกรรมการมาตรฐานการบรหารงานบคคลสวนทองถน (สานกงาน ก.ถ.) สานกงานคณะกรรมการครและบคลากรทางการศกษา (สานกงาน ก.ค.ศ.) สานกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) สานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ (สคร.) มกจะใชการออกกฎหรอคมอแนวทางปฏบตเปนหลกเกณฑกลางใหหนวยงานในกากบดแลนาไปปฏบต หรอมการออกประมวลจรยธรรมทเปนมาตรฐานกลางใหหนวยงานในกากบนาไปปรบใชและแกไขเพมเตมตามสมควร แตในบางหนวยงานเชนตารวจและทหารซงมสายการบงคบบญชาและมหนวยงานทกากบดแลทางวนยอยางชดเจนกจะมโครงการทเปนกลไกในการตรวจสอบควบคมและกากบดแลดวย ในการจดทาประมวลจรยธรรมโดยทวไปหนวยงานกลางดานการสงเสรมจรยธรรมจะเปนผจดทาประมวลจรยธรรมกลางสาหรบใหหนวยงานในกากบนาไปประกาศใชตอไป เมอหนวยงานกลางประกาศมาตรฐานกลาง แลวหนวยงานในกากบกจะนาไปใชปรบใชหรอแกไขเพมเตมประกาศตามอานาจหนาทของแตละหนวยงาน โดยอาจมการรวมเอาคานยมทางคณธรรมทหนวยงานนนยดถอปฏบตอยเดมมาเปนขอกาหนดในประมวลจรยธรรมหรอจดทาเปนจรรยาบรรณอาชพดวยกม เชน สานกงานตารวจแหงชาตไดมการนาเอาอดมคตตารวจ หรอในสวนของทหารไดนาเอาวนยทหารมารวมไวกบการออกกฎดานจรยธรรมขององคกรดวย

4) จากการลงไปศกษาแนวทางและทมาของการจดทาประมวลจรยธรรมของสวนราชการและหนวยงานของรฐพบวาหากพจารณาถงการไดมาซงการกาหนดจรยธรรมเหลานของทกหนวยงาน พบวา สวนใหญเปนการพจารณาตดสนใจจากหนวยงานทรบผดชอบ หรอ การพจารณาผานคณะกรรมการหรอคณะทางานทหนวยงานนนๆจดตงขนมไดมกระบวนการการมสวนรวมจากภาคสวน หรอบคลากรทตองปฏบตตามจรยธรรมเหลานน และยงพบวาสวนใหญการจดทาประมวลจรยธรรมหรอมาตรฐานจรยธรรมยงมลกษณะจากบนลงลางตามสายการบงคบบญชา (Top-down) ยงไมคอยพบการจดทาประมวลจรยธรรมจากการมสวนรวมของหนวยงานงานระดบปฏบตจากลางขนบน (Bottom-up) หรอการจดทาขอตกลงรวมเปนการภายในของหนวยงานระดบปฏบตเองซงเปนความรเรมเพอแกไขปญหาการละเมดจรยธรรมภายในองคกร (Ethics Agreement)

5) จากการลงไปศกษาโครงสราง อตรากาลง และหนาทของหนวยงานทรบผดชอบการกาหนดนโยบายสงเสรมจรยธรรมจากกรณศกษาพบวาในสวนราชการและหนวยงานของรฐทกหนวยงานททาหนาทดานการสงเสรมจรยธรรมและกาหนดมาตรฐานจรยธรรม โดยบางหนวยงานเปนโครงสรางถาวรทมอตรากาลงชดเจน แตในบางหนวยงานเปนการจดตงกลมงานหรอแผนกงานหรอมอบหมายบคคลากรเปนการเฉพาะภายในไมไดมโครงสรางและอตรากาลงชดเจน และสวนใหญแลวมกจะไดรบเสยงสะทอนจากหนวยงานททาหนาทดานการสงเสรมจรยธรรมและกาหนดมาตรฐานจรยธรรมวาเปนงานทไมไดรบความสาคญจาก

39

หนวยงาน บคลากรไมเพยงพอ ขาดนโยบายและการปฏบตในการขบเคลอนนโยบายการสงเสรมจรยธรรมทชดเจน โดยเมอเปรยบเทยบกบบรษทเอกชนและหนวยงานรฐวสาหกจพบวามความพรอมในการทางานดานการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาลในองคกรทชดเจนกวา มการตงหนวยงานรบผดชอบดแลในหลากหลายชอ เชน ศนยปองกนปราบปรามการทจรตฝายธรรมาภบาลในองคกร, ฝายกากบดแลทด, ฝาย GRC เปนตน และมแนวทางการขบเคลอนนโยบายการสงเสรมจรยธรรมและคณธรรมทเปนรปธรรมชดเจนมากกวา

6) ปญหาทมกพบบอยในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมภาครฐคอปญหาขอโตแยงในเรองประเดนจรยธรรมทางสงใดเปนสงทควรกระทา (Do) และสงใดไมควรกระทา (Don’t) จากปญหาประเดนความขดแยงในเชงคณคา (Conflict of Values) จากพนฐานความเชอทตางกน ในประเดนปญหาดงกลาวไดมการออกแบบใหมระบบศนยใหคาปรกษาทางจรยธรรมมาชวยเหลอแนะนาหรอนาเรองสงใหผมอานาจสงการทาการวนจฉยใหเกดความชดเจนแกผปฏบต อยางไรกดทผานมามกพบวาศนยใหคาปรกษาทางจรยธรรมกลบไมไดมบทบาทหนาทดงกลาว และยงมการใชบรการไมมากนก

7) ในสวนราชการโดยทวไปแลวจะไมมงบประมาณ แผนงาน โครงการทชดเจนสาหรบการขบเคลอนงานดานการสงเสรมจรยธรรมโดยมกจะองกบการใชงบประมาณหรอแผนงานตามปกตของหนวย หรอนาไปสอดแทรกกบโครงการตามปกตของหนวยงาน เชน งานของศนยตอตานการทจรต งานดานการฝกอบรมโดยสอดแทรกเนอหาเขาไปในหลกสตรอบรมตางๆ ทไดรบการจดสรรงบประมาณโดยไมมโครงการดานจรยธรรมเปนการเฉพาะ เมอเปรยบเทยบกบองคกรทางธรกจหรอรฐวสาหกจตางๆ แลวพบวามกจะมแผนงานโครงการและกรอบงบประมาณทชดเจนกวา โดยสวนหนงเปนสวนสาคญกบการสรางภาพลกษณขององคกร ประกอบกบมกจะพบแนวทางและกจกรรมสรางสรรคในการขบเคลอนจรยธรรมและคณธรรมขององคกรทกาวหนากวาหนวยงานของรฐโดยรวม

8) แตละหนวยงานมการยกยองเชดชผมจรยธรรมดเดนเปนประจาอยางสมาเสมอ อยางไรกดมกจะเปนการคดเลอกจากบนลงลางตามสายการบงคบบญชา หรอโดยคณะกรรมการซงเปนผบงคบบญชา และผลของการไดรบการคดเลอกเปนผมจรยธรรมดเดนยงไมไดสงผลตอความกาวหนาในตาแหนงหนาทอยางชดเจน

9) ปจจบนรฐวสาหกจและเอกชนเลงเหนถงความสาคญของการมคณธรรม จรยธรรม และ ธรรมาภบาล ซงจากการศกษากรณศกษาตวอยางของภาคธรกจและรฐวสาหกจพบวามการกาหนดกรอบคานยมของหนวยงาน การสรางภาพลกษณองคกรโดยนาหลกคณธรรม จรยธรรม ธรรมาภบาล มาเปนกรอบเปาหมาย และมการสรางคณคาหลกขององคกรทนอกเหนอไปจากคณคาหลก 9 ประการของผตรวจการแผนดน เชน ความรบผดชอบตอผถอหนและผมสวนไดเสย ความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม ความโปรงใสและการเปดเผยขอมล ความรบผดชอบตอคคา เปนตน

40

ตารางท 2.2 การเปรยบเทยบสภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทยกบคเทยบ ประเดนการสงเสรมจรยธรรม สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศคเทยบ สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทย

องคกรศนยกลางการสงเสรมจรยธรรม สหรฐอเมรกา: มหนวยงานกลางสานกงานจรยธรรมภาครฐแหงสหรฐอเมรกา (The Office of Government Ethics: OGE) เปน ศนยกลางการขบเคล อนงานดานจรยธรรมท ชดเจน อน เปนผลมาจากเจตจานงทางการเมองทจะตองขบเคลอนงานจรยธรรมเพอตอบสนองต อ ป ญ ห า เร อ ง อ อ ฉ าวท างก าร เม อ ง ท เก ด ข น ในสหรฐอเมรกา

มสานกงาน ก.พ. เปนองคกรศนยกลางสงเสรมจรยธรรม ทางานควบคกบองคกรกลางการบรหารงานบคคลของเจาหนาทของรฐประเภทตาง ๆ แตปจจบนยงมปญหาโครงสรางหนวยงานรบผดชอบดานจรยธรรมในหลายหนวยงานยงมโครงสรางไมชดเจนหรอมบคลากรไมเพยงพอ ขาดงบประมาณแผนงาน โครงการดานจรยธรรมทชดเจน

คณะกรรมการกลางดานจรยธรรมแหงชาต สหราชอาณาจกร : มคณะกรรมการดานมาตรฐานเจาหนาทของรฐ (The Committee on the Standard of Public Life) จดเดนของคณะกรรมการฯอยทการลงไปตรวจสอบขอเทจจรงประเดนลอแหลมทางจรยธรรมทมภาพลกษณเปนกลาง สาธารณรฐอนเดย: มคณะกรรมการจรยธรรมทาหนาทในการกากบดแลและตรวจสอบ ตดตามการประพฤตปฏบตของสมาชกสภาในเรฎองคณธรรมและจรยธรรม

มการออกแบบใหมคณะกรรมการมาตรฐานทางจรยธรรม (ก.ม.จ.) คลายคลงกบคณะกรรมการดานมาตรฐานเจาหนาทของรฐของสหราชอาณ าจกร ซ งจะ เร ม ม การ ขบ เคล อนตามพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ.2562

การจดทามาตรฐานจรยธรรม สหรฐอเมรกา: มกลไกดานการสงเสรมจรยธรรมและกฎหมายรองรบอยางเปนรปธรรม มการออกประมวลจรยธรรมสาหรบเจาหนาทรฐตงแตป พ.ศ. 2372 สหราชอาณาจกร: มหลกจรยธรรม 7 ประการ (the Seven Principles of Public Life) ด า เ น น ก า ร ใ น

ในภาพรวมสวนใหญแลวมการจดทาประมวลจรยธรรมหรอจรรยาบรรณวชาชพ ตงแตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 ในระดบการสงงานจากบงคบบญชา ยงขาดเรองการขบเคลอนและการสงเสรมการมสวนรวมระหวางองคกรเพอผลกดนใหเกดการสงเสรมจรยธรรมแบบบรณาการ

41

ประเดนการสงเสรมจรยธรรม สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศคเทยบ สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทย

ลกษณะของคณะกรรมการทปรกษาของรฐบาล ไมม การออกกฎหมายดานจรยธรรมเจาหนาทของรฐ สาธารณรฐอนเดย: มการจดทาประมวลจรยธรรม

การฝกอบรมดานจรยธรรม ไมปรากฏขอมลในกรณนทชดเจน มกจะสอดแทรกเนอหาจรยธรรมในการฝกอบรมหลกสตรพฒนาบคลากร ยงไมคอยมโครงการอบรมดานจรยธรรมเปนการเฉพาะ

กลไกปองกนผลประโยชนทบซอน สหรฐอเมรกา: มการวางขอกาหนดเกยวกบการเปดเผยทรพยสน มาตรการการปองกน ปญหาผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interest) และการใหความคฎมครองเจาหนาทของรฐจากการแทรกแซงทางการเมอง สาธารณรฐอนเดย: มการกาหนดหลกปฏบตหรอเงอนไขการทาหนาทของเจาหนาทของรฐซงครอบคลมทงในสงกดรฐบาลกลางและรฐบาลทองถน ภายใตกฎหมาย The All India Service Act 1951 การปองกนผลประโยชนทบซอนเปนหนงในหลกปฏบต

มกฎหมายกาหนดเกยวกบการรายงานบญชทรพยสนซงยงกาหนดเฉพาะเจาหนาทของรฐระดบสง

ขอกาหนดเกยวกบของขวญและ การรบงานนอก

สหรฐอเมรกา: มการกากบดแลใหเปนไปตามกฎและมาตรฐานจรยธรรมเกฎยวกบของขวญและคาใชจาย (Gift and Payment) โด ย ข อ บ เข ต ค า จ า ก ด ค ว าม ข อ ง ‘ของขวญ’ ไมไดหมายความถงผลประโยชนตอบแทนในรปสนบนโดยตรง เทานนแตกนความหมายความกวางมากซงอาจหมายรวมถง รางวล การเชญไปรวมงานหรอกจกรรมโดยไมเกบคาใชจาย การรบผลประโยชนจากงาน

มขอหามเกยวกบการรบของขวญทมมลคาสง ยงไมมขอกาหนดเกยวกบการรบงานนอก

42

ประเดนการสงเสรมจรยธรรม สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศคเทยบ สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทย

นอกหนาท และการใหความสนบสนนในรปแบบตางๆ ทเปนความสมเสยงใหเกดผลประโยชนทบซอน สาธารณรฐอนเดย: มการกาหนดหลกปฏบตหรอเงอนไขการทาหนาทของเจาหนาทของรฐซงครอบคลมทงในสงกดรฐบาลกลางและรฐบาลทองถนภายใตกฎหมาย The All India Service Act 1951 การรบงานภายนอก การรวมลงทนในธรกจของเจาหนาทรฐเปนหนงในหลกปฏบต

หนวยงานกากบดแลดานจรยธรรม (Ethics Audit)

สหรฐอเมรกา: มหนวยงาน OGE เปนหนวยงานศนยกลางในการขบเคลอนและตรวจสอบตดตามงานดานการสงเสรมจรยธรรมและปองกนผลประโยชนทบซอนในหนวยงานของรฐ (Conflict of Interest) และกากบดแลองคกรดานการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในหนวยงานภายใตฝ ายบรหาร แตไมได มหนาท โดยตรงในการตรวจสอบขอรองเรยน หรอดาเนนการสบสวนสอบสวนการกระทาผดไม วาจะเปนความผดทจรตตอหนาท ความผดทางวนย หรอการละเมดจรยธรรม ซงหนาทดงกลาววอยในอานาจหนาทของสานกงานสบสวนสอบสวนกลาง (Federal Bureau of Investigation: FBI) และหนวยงานสบสวนสอบสวนอนๆ สาธารณรฐประชาชนจน: มหนวยงานตรวจสอบ และสงเสรมจรยธรรม

มการออกแบบใหคณะกรรมการมาตรฐานทางจรยธรรม (ก.ม.จ.) ทาหนาทเสนอแนะและใหคาปรกษา กาหนดมาตรการการขบเคล อนจรยธรรม กากบ ตดตาม และประเมนผลการดาเนนการตามมาตรฐานทางจรยธรรม ตรวจสอบรายงานประจาปของหนวยงานของรฐ และรายงานสรปผลการดาเนนงานตอคณะรฐมนตร รวมไปถงตความและวนจฉยปญหาทเกดจากการใชบงคบตามพระราชบญญ ตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ. 2562

43

ประเดนการสงเสรมจรยธรรม สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศคเทยบ สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทย

กลไกการบรหารงานบคคลดานจรยธรรมตงแตการเขาสตาแหนง การประเมนผลการปฏบตราชการ และการตรวจสอบกากบดแลผลประโยชนทบซอนภายหลงพนจากตาแหนง

สหรฐอเมรกา: มการกาหนดคณสมบตการเขาสตาแหนงของบคลากรภาครฐ และมหนวยงานตรวจสอบและการกากบดแลมาตรฐานการตรวจสอบ ทรพยสนหรอการตรวจสอบประวตรวมถงมาตรฐานความโปรงใสภาครฐของเจาหนาทของรฐทงทดารงตาแหนงอย กอนการดารงตาแหนงและภายหลงพนจากหนาทตดตามดาเนนคดในกรณทการประพฤตเสอมเสยเปนความผดทางอาญาตามกฎหมายผลประโยชนทบซอน

เรมมการนากลไกดานจรยธรรมมาใชในระบบการบรหารงานบคคล แตยงไมไดมการระบอยางเปนรปธรรมและมหลกการประเมนทชดเจน

การยกยองเชดชผมจรยธรรมดเดน ไมปรากฏขอมลในกรณนทชดเจน มการยกยองเชดชผมจรยธรรมดเดน แตสวนใหญเปนการคดเลอกจากผบงคบบญชา และ/หรอเปนการหมนเวยนการใหรางวลภายในหนวยงาน ท ยงไมสามารถพสจนไดอยางชดเจนวามบทบาทในการสงเสรมจรยธรรม

กฎหมายคมครองผเปดเผยขอมลการกระทาผด (Whistle Blowing Law)

สหรฐอเมรกา: มบทบญญตของกฎหมายยอยในลกษณะของการคมครอง ผ ใหขอมลแทรกอยฎในกฎหมายดานตางๆ สาธารณรฐอนเดย: มการออกกฎหมายคฎมครองผ เปดโปงขอมลการทจรตหรอผฎละเมดจรยธรรมอนนาความเสอมเสยของหนวยงานของรฐ แตกขาดหนวยงานในการขบเคลอนการนาไปปฏบตทชดเจน ในขณะทรสเซย แมจะมกฎหมายดงกลาว แตกมกจะถกวพากษวจารณวาถกใชเปนเครฎองมอทางการเมอง

ยงไมมกฎหมายคมครองผเปดเผยขอมลการกระทาผด (Whistle Blowing Law) ซงควรมการผลกดนมาตรการคมครองผเปดเผยขอมลการกระทาผด (Whistle Blower Protection Measure) ในการขบเคลอนยทธศาสตรฯ

44

ประเดนการสงเสรมจรยธรรม สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศคเทยบ สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทย

กลไกการวนจฉยและใหคาปรกษาประเดนขอถกเถยงทางจรยธรรม

สหรฐอ เมรกา : ในส านกงานจรยธรรมภาครฐแหงสหรฐอเมรกามสวนใหคาปรกษาและนโยบายทางกฎหมาย (General Counsel & Legal Policy Division) สหราชอาณาจกร: มหนวยงานตรวจสอบใหคาปรกษาชใหเหนถงลกษณะพฤตกรรมของเจาหนาทของรฐทอาจเปนปญหา หรอประเดนความสมเสยงทอาจทาใหเกดการละเมดจรยธรรม หรออาจลกลามกลายเปนการกระทาผดทรายแรงอนอาจส งผลตอความเชอ ถอศรทธาของประชาชนตอรฐ แตไมไดมหนาทในการสงการโดยตรง

มการกาหนดใหมการตงศนยใหคาปรกษาทางจรยธรรม แตทผานมายงไมสามารถทาหนาทในบทบาทดงกลาวและไมมการใชบรการดานการวนจฉยและใหคาปรกษาประเดนขอถกเถยงทางจรยธรรม

การสรางผ น าทางจรยธรรม (Exemplary Leaderships)

เปนแนวทางการสงเสรมจรยธรรมระดบสากลในประเทศตะวนตกทไดรบการยอมรบและสงเสรม

ควรกาหนดเปนเปาหมายหนงในกลไกการสงเสรมจรยธรรมตามยทธศาสตรฯ

ก าร พ ฒ น าก ารส ง เส ร ม จ ร ย ธร รมต ามมาตรฐานสากล

เปนแนวทางการสงเสรมจรยธรรมระดบสากลในประเทศตะวนตกทไดรบการยอมรบและสงเสรม

ควรกาหนดเปนเปาหมายการพฒนาการสงเสรมจรยธรรมตามยทธศาสตรฯ

การสงเสรมจรยธรรมในระดบเหนอกฎเกณฑ (Beyond Compliance)

ราชอาณาจกรเนเธอรแลนด : มการดาเนนนโยบาย ในเรองของ “จรยธรรมทเหนอกวากฎเกณฑ"

ควรกาหนดเปนเปาหมายการพฒนาการสงเสรมจรยธรรมตามระดบการพฒนาในยทธศาสตรฯ

การใชมาตรการทางจรยธรรมเปนเครองมอการเมอง

เปนแนวทางการสงเสรมจรยธรรมระดบสากลในประเทศตะวนตกทไดรบการยอมรบและสงเสรม

ควรกาหนดเปนเปนขอพงระวงในการขบเคลอนงานดานสงเสรมจรยธรรม

การสรางความรบรตนตวของประชาชน สหรฐอเมรกา: สงเสรมบทบาทของภาคประชาชนใน การเขามามสวนรวมในการตรวจสอบตดตามและเฝาระวงความประพฤตเสอมเสยของเจาหนาทของรฐ และผลกดน

ควรกาหนดเปนเปาหมายการพฒนาการสงเสรมจรยธรรมตามยทธศาสตรฯ

45

ประเดนการสงเสรมจรยธรรม สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศคเทยบ สภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทย

ใหมการเปดเผยขอมลสาคญใหกบประชาชน การนาเครอขายภาคประชาชนหรอประชาส งคมมารวมตรวจสอบตดตามเฝ าระวงพฤตกรรมเสอมเสยหรอละเมดจรยธรรม

สหรฐอเมรกา: สงเสรมบทบาทของภาคประชาชนใน การเขามามสวนรวมในการตรวจสอบตดตามและเฝาระวงความประพฤตเสอมเสยของเจาหนาทของรฐ และผลกดนใหมการเปดเผยขอมลสาคญใหกบประชาชน สาธารณรฐอนเดย: มการสงเสรมเครอขายภาคประชาชนสงคม (Civil Society)

ประชาชนและภาคประชาสงคมเรมตนตว แตยงไมมการสงเสรมจากภาครฐทเปนรปธรรมชดเจน

จรยธรรมและความเปนสวนตวบนโลกดจทล (Digital Ethics and Privacy)

ไมปรากฏขอมลในกรณนทชดเจน ยงไมมการพฒนากลไกดานจรยธรรมและความเปนสวนตวบนโลกดจทล (Digital Ethics and Privacy)

46

จากการเปรยบเทยบสภาพแวดลอมและสถานการณดานการสงเสรมจรยธรรมในตางประเทศเปรยบเทยบกบประเทศไทยพบวาภายใต พระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ.2562 ประเทศไทยไดมการพฒนากลไกดานจรยธรรมไวแลวคอนขางครบถวนแลว ไมวาจะเปนการออกกฎหมายดานจรยธรรม การจดตงหนวยงานกลางททาหนาทเปนศนยกลางขบเคลอนงานดานจรยธรรม การตงคณะกรรมการนโยบายดานจรยธรรมของประเทศซงมขอบเขตอานาจหนาทความรบผดชอบชดเจน การจดใหระบบการรายงานประจาปเกยวกบสภาพการณทางจรยธรรมและจดทาขอเสนอแนะตอคณะรฐมนตร กฎหมายเกยวกบการเปดเผยทรพยสนและผลประโยชนทบซอน และกฎหมายเปดเผยขอมลขาวสารภาครฐ ทงนสงทยงขาดกคอการออกกฎหมายและมาตรการในการใหความคมครองตอผเปดเผยขอมลการกระทาผดของเจาหนาท (Whistle Blowing Laws or Measures) และการขบเคลอนบทบาทกลไกดานการสงเสรมจรยธรรมใหเกดขนจรงโดยมประสทธภาพซงควรจะมการนามาพจารณาในการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงน

2.4 การวเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT Analysis)

การจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงนไดมการวเคราะหสภาพแวดลอมดวยการใชเทคนค SWOT Analysis เปนเครองมอในการวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในองคกรของรฐ และสภาพแวดลอมภายนอกองคกรของรฐทมผลตอการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทย ซงประกอบไปดวยการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค (Strength Weakness Opportunity and Threat : SWOT) เพอพจารณาตวแปรทสงผลตอความสาเรจในการดาเนนการตามยทธศาสตร จดแขงและจดออน รวมถงโอกาสและอปสรรคทจะชวยสงเสรม หรอขดขวางการขบเคลอนดานคณธรรม และปจจยทเปนปญหาขอขดของและอปสรรคทจะตองมการปรบปรงแกไขหรอพฒนาใหการสงเสรมจรยธรรมมประสทธภาพ

พรอมกนนการประเมนสถานการณเพอประกอบการจดทายทธศาสตรในครงนยงมการรวบรวมขอมลอยางรอบดานทงการศกษาทบทวนวรรณกรรม การสมภาษณเชงลกผทรงคณวฒและผเชยวชาญเกยวกบประเดนการสงเสรมจรยธรรมและปญหาอปสรรคทผานมา การจดประชมกลมยอยทงสวนกลางและสวนภมภาคเพอวเคราะห SWOT และสอบถามความคดเหนเกยวกบกลไกการขบเคลอนจรยธรรมทเหมาะสม โดยผลการศกษาวเคราะหสภาพแวดลอมเพอจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐปรากฏรายละเอยดดงน

2.4.1 สถานการณและสภาพแวดลอมภายในกบการสงเสรมจรยธรรม สภาพแวดล อมภ าย ในองค ก ร/ห น วยงานของร ฐ ท เป น ‘ จ ดแ ข ง’ (Strengths) ใน

การสงเสรมจรยธรรมภาครฐ มดงน 1. มการออกพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ.2562 เปนกฎหมายรองรบการสงเสรม

จรยธรรมทชดเจน ซงในพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม พ.ศ.2562 ไดมการพฒนากลไกดานจรยธรรม

47

ไวคอนขางครบถวนแลว ไมวาจะเปนการจดตงหนวยงานกลางททาหนาทเปนศนยกลางขบเคลอนงานดานจรยธรรม การตงคณะกรรมการดานมาตรฐานจรยธรรม (ก.ม.จ.) เปนคณะกรรมการนโยบายดานจรยธรรมของประเทศซงมขอบเขตอานาจหนาทความรบผดชอบชดเจน การจดใหระบบการรายงานประจาปเกยวกบสภาพการณทางจรยธรรมและจดทาขอเสนอแนะตอคณะรฐมนตร กฎหมายเกยวกบการเปดเผยทรพยสนและผลประโยชนทบซอน และกฎหมายเปดเผยขอมลขาวสารภาครฐ ซงหากจะยงขาดอยกจะเปนกฎหมายและมาตรการในการใหความคมครองตอผเปดเผยขอมลการกระทาผดของเจาหนาท (Whistle Blowing Laws or Measures) ซงควรจะมการนามาพจารณาในการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ

2. มสานกงาน ก.พ. เปนหนวยงานศนยกลางในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมภาครฐและมองคกรกลางบรหารงานบคคลเปนเครอขายเชอมโยงการขบเคลอนนโยบายการสงเสรมจรยธรรมภาครฐไปยงหนวยงานภาครฐประเภทตาง ๆ อยางชดเจนอยแลว และมโครงสรางหนวยงานหรอมการมอบหมายผรบผดชอบงานดานจรยธรรมในแตละระดบทพรอมจะทางานดานจรยธรรมอยางชดเจน

3. มกลไกกากบดแลใหเปนไปตามมาตรฐานทางจรยธรรม ทางานควบคไปกบกลไกการดาเนนการทางวนย มาตรการทางปกครอง และการดาเนนคดอาญาตามมาตรการปองกนปราบปรามการทจรตคอรปชน

4. พนกงานในองคกรภาครฐทกระดบพรอมทจะใหความรวมมอกบการสงเสรมจรยธรรมของหนวยงาน

5. ในระบบการบรหารงานบคคลมการนาระบบจรยธรรมมาใชตงแตรบเขาทางาน ประเมนผลการปฏบตงานโดยมการสอบวดความรและตรวจสอบประวตบคคลตงแตเขาสมครงาน มการนาเกณฑการประเมน และเปนเงอนไขในการเขาสตาแหนงระดบสง

6. เจาหนาทของรฐเขาใจบทบาทหนาทการทางานของตนเปนอยางด มกรอบและแนวทางการปฏบตตามระเบยบและตามอานาจหนาทซงกาหนดไวแลวชดเจน มกรอบประมวลจรยธรรมใหยดถอปฏบตอยในแลวในเกอบทกหนวยงาน

7. เจาหนาทของรฐสวนใหญยงเชอมนและยดถอจรยธรรมเปนหลกในการประพฤตตนและในการทางาน หากไดรบการสงเสรมและใหความเชอมนกพรอมทจะรวมสงเสรมจรยธรรมและสรางเสรมสงคมจรยธรรมใหเกดขนได

สภาพแวดลอมภายในองคกร/หนวยงานของรฐทเปน ‘จดออน’ (Weaknesses) ในการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ มดงน

1. เจาหนาทของรฐจานวนมากยงมองวามาตรฐานจรยธรรมเปนนามธรรม เขาใจยาก และมองไมเหนภาพเปาหมายในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมทชดเจน ยงไมตระหนกถงความสาคญของการมอยของจรยธรรมในระดบทเปนรปธรรม

2. ผนาในระดบหนวยงานหรอผบรหารยงไมไดใหความสาคญกบนโยบายการขบเคลอนจรยธรรม การ

48

ดาเนนการตามนโยบายจรยธรรม เปนแตเพยงการปฏบตใหครบถวนตามขอสงการ แตไมสามารถขบเคลอนนโยบายการสงเสรมจรยธรรมไดจรงอยางมประสทธภาพ

3. เจาหนาทของรฐยงขาดความสนใจในการศกษาและทาความเขาใจประมวลจรยธรรมของหนวยงาน โดยพบวายงมเจาหนาทสวนใหญไมเคยทาความเขาใจเนอหาของประมวลจรยธรรมภายในหนวยงานมากอน การขาดความรบรและความไมเขาใจและไมศกษาเรองมาตรฐานจรยธรรมนเองททาใหการขบเคลอนจรยธรรมเปนเรองยากและใชเวลานานในการเปลยนแปลง

4. เจาหนาทของรฐยงขาดความเชอมนวาการมกฎหมายมาตรฐานจรยธรรมจะชวยแกปญหาทงในระดบโครงสรางระบอบการทางานภาครฐ ยงไมเชอมนในตวผบรหาร และยงไมพบวามการขบเคลอนกลไกในการกากบดแลและสงเสรมจรยธรรมภายในหนวยงานทเปนรปธรรมชดเจน

5. หนวยงานหรอผรบผดชอบดานจรยธรรมในหลายหนวยงานยงขาดโครงสรางและอตรากาลงทชดเจนเปนการมอบหมายภาระหนาทพเศษเพมใหกบบคลากรคนใดคนหนงหรอจดตงกลมงานพเศษเปนการเฉพาะกจไมมโครงสรางรองรบ หรอเปนงานฝากในหนวยงานอน เชน ในศนยตอตานการทจรต หรอแมจะมโครงสรางหนวยงานรองรบกมกจะเปนงานทไมไดรบความสาคญและไดรบการจดสรรอตรากาลงไมเพยงพอ ขาดงบประมาณ แผนงาน โครงการ ไวรองรบภารกจ นอกจากนสาหรบองคกรกลางการบรหารงานบคคลทมหนวยงานการสงเสรมจรยธรรมเองกประสบปญหาเรองของภาระงานเนองจากมภาระงานของหนวยงานตามปกตทตองรบนโยบายจากรฐบาล และงานทไดรบมอบหมายจากผบงคบบญชาตามปกตมากอยแลว โดยภารกจดานการสงเสรมจรยธรรมมกไมไดเปนงานเรงดวน ซาซอนกบภาระความรบผดชอบของเจาหนาทจากงานปกตและไมไดถกจดลาดบความสาคญในการดาเนนงาน

6. ทผานมาการขบเคลอนงานสงเสรมจรยธรรมมกจะทาโดยจากดในวงแคบโดยหนวยงานของรฐเอง ยงขาดการสรางเครอขายการมสวนรวมจากภาคสวนอน ๆ และขาดชองทางในการประชาสมพนธทประสบความสาเรจ

7. ทผานมาในองคกรธรกจหรอในรฐวสาหกจมการวางโครงสรางการทางานดานจรยธรรมและ ธรรมาภบาลในหนวยงานทชดเจน แตในสวนราชการมเจาหนาทของรฐจานวนมากไดแสดงความคดเหนวาในหนวยงานของตนเองยงไมมหนวยงานหรอผรบผดชอบในการสงเสรมจรยธรรมทชดเจน ไมมกลไก ระบบ และเครองมอ ในการสงเสรมจรยธรรมภายในองคกร และการขบเคลอนงานดานการสงเสรมจรยธรรมและการจดกจกรรมตาง ๆ กยงไมไดรบการตอบรบจากผรวมงานเทาทควร

8. ผปฏบตงานในสายงานสงเสรมจรยธรรมมกจะไมไดรบความสาคญ ไมไดรบการพจารณาความด และขาดความเจรญเตบโตกาวหนาในตาแหนงหนาทราชการ

9. การตความเรองจรยธรรมไมชดเจนเปดโอกาสใหใชดลยพนจมากเกนไป ซงการทประเดนทางจรยธรรมขาดความชดเจนและไมไดระบลกษณะความผดและบทลงโทษไวชดเจนอยางในวนยหรอในทางคดอาญาทาใหสามารถเปดชองใหผบงคบบญชาใชความอปถมภชวยเหลอพวกพอง หรออาจใชเปนชองทางใน

49

การกลนแกลงกนได 10. ยงขาดกลไกในการคมครองผใหเบาะแสในการกระทาผดทมประสทธภาพ เมอพบเบาะแสการ

กระทาผดเจาหนาทของรฐมกจะนงเฉยเนองจากเกรงวาจะถกกลนแกลงหรอไดรบอนตราย หรอบางครงการแจงเบาะแสอาจสงผลใหเพอนรวมงานถกลงโทษแทนทผกระทาผดตวจรงซงหลกฐานสาวไปไมถงตว

11. เจาหนาทของรฐยงมองวาประพฤตผดจรยธรรมเปนเรองเลกๆ นอยๆ และยอมรบได 12. มการตงคาถามเกยวกบคณธรรม จรยธรรม มากยงขน จากความแตกตางทางความเชอ ความ

ศรทธา ทมตอศาสนาและสถาบนหลกอนๆ คนรนใหมอาจจะมบคลกทชอบตงคาถามกบความเชอ ความศรทธาในสถาบนทางศาสนาและสถาบนอนๆ ในสงคม มบคคลทไมนบถอศาสนา ปฏเสธทกความเชอการมอยของสงศกดสทธหรอเทพยดาใดและสงเคารพใดๆ และเรมตงขอสงสยเกยวกบหลกเกณฑทางจรยธรรมตางๆ มากยงขน

13. ระบบโครงสรางสวนราชการทมสายการบงคบบญชาซงผบงคบบญชามบทบาทสงตอการใหคณ ใหโทษหรอความเจรญกาวหนา มการใชดลยพนจในการใหคณใหโทษไดกวางทาใหลกนองตองเชอฟงผบงคบบญชาแมจะไมเตมใจหรอเปนเรองไมถกตอง กอใหเกดระบบอปถมภในองคกร

14. ขาราชการและเจาหนาทของรฐเปนอาชพทสามารถอยในราชการไดจนถงอาย 60 ป ซงหากเปรยบเทยบกบอาชพอนแลว อาชพขาราชการ เจาหนาทของรฐจงเปนอาชพทมอายการทางานยาวนานทสด คอ 20-40 ปขนไป ดวยเหตนสงคมขาราชการสงคมการทางานในหนวยงานภาครฐจงมความหลากหลายในเรองชวงวย สงผลไปสความหลากหลายทางความคด ความเชอ ในเรองคณธรรม จรยธรรม ดวยเชนกน เจาหนาทอาวโสบางคนอาจเคยชนและยดตดกบระบบราชการเดมทพงพาพวกพอง แยกไมออกระหวางเรองสวนตวและเรองงาน เคยชนกบพฤตกรรมกบการรบคาสงผบงคบบญชามาโดยตลอดและไมเคยตงคาถามกบสงทผบงคบบญชาทาวาผดหรอถกอยางไร ในขณะทเจาหนาทรนใหมอาจมบคลกกลาคดกลาทา แตเมอมารบราชการ ทางานในหนวยงานของรฐ และกลาทจะตงคาถามกบคาสงของผบงคบบญชา กลาขดคาสงอนมชอบของเจานาย กไมอาจทจะอดทนและเตบโตในระบบราชการทาตามคาสงผบงคบบญชา ซงความเชอความคดทตางกนอาจเปนปญหาใหเกดความขดแยงในเชงคณคา (Conflict of Values) และขอถกเถยงทางจรยธรรมในหนวยงาน อยางไรกดความหลากหลายในเชงความคดความเชอในอกแงมมหนงกอาจเปนปจจยเชงบวกททาใหเกดการกากบดแลและสอดสองพฤตกรรมการละเมดจรยธรรมทดกได

2.4.2 สถานการณและสภาพแวดลอมภายนอกกบการสงเสรมคณธรรมจรยธรรม สภาพแวดลอมภายนอกองคกร/หนวยงานของรฐทเปน ‘โอกาส’ (Opportunities) ในการสงเสรม

จรยธรรมภาครฐ มดงน 1. ปจจบนสงคมเรมมความตนตวและใหความสาคญกบเจาหนาทของรฐมากขน ประชาชนสามารถ

เขาถงสอหลกและสอสงคมออนไลนไดงายกวาในอดตและสามารถใชเปนเครองมอในการตรวจสอบตดตามการทางานและกดดนเจาหนาทของรฐทประพฤตมชอบ โดยมความตนตวทงในสวนบคคล เครอขายภาคประชา

50

สงคม และสอมวลชน ทพรอมจะทาหนาทในการตรวจสอบและกดดนเจาหนาทผประพฤตมชอบไดในวงกวาง 2. ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงถอเปนสวนเสรมทสาคญตอการสงเสรมจรยธรรมในหนวยงานของรฐ ให

เจาหนาทของรฐรจกอยอยางพอเพยง ไมเบยดเบยนผอน ไมฟงเฟอ 3. จากการรบฟงความคดเหนเกยวกบกลไกการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมทผานมา และจาก

ทบทวนคาแนะนาตาง ๆ ในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรม ไมวาจะเปนการใชมาตรการตรวจสอบขอเทจจรงทางจรยธรรม และการสนบสนนสงเสรมใหเกดการทาขอตกลงรวมภายในหนวยงาน พบวา เจาหนาทของรฐสวนใหญใหความสนใจและมความเหนพองทจะนากลไกการตรวจสอบทางจรยธรรมมาเปนมาตรการทางเลอกในการกากบดแลเจาหนาทของรฐ โดยมองวากลไกการตรวจสอบมความยดหยนกวามาตรการทางวนยหรอทางคดทในการดาเนนการตองการหลกฐานทแนชดและตองมการเปดเผยตวผใหขอมล ซงทาใหทผานมาสงผลตอการแสดงตนของเจาหนาทของรฐทจะใหขอมลและยนหยดตอตานการกระทาทไมถกตองภายในองคกรของตนเอง

4. ความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยและระบบสารสนเทศอาจสามารถชวยใหเกดระบบการกากบดแลพฤตกรรมของเจาหนาทของรฐและผลประโยชนทบซอนไดดยงขน ยกตวอยางหากมระบบการเชอมโยงขอมลทรพยสนและบญชทางธนาคารทดกอาจชวยใหเกดการรายงานทรพยสนและตรวจสอบทรพยสนเจาหนาทของรฐทมประสทธภาพ ไมเปนภาระเอกสาร และสามารถทาใหมาตรการตรวจสอบทรพยสนมความครอบคลมถงเจาหนาทของรฐทกระดบไดไมตองจากดเฉพาะเจาหนาทของรฐระดบสงเทานน หรอการตรวจสอบเปรยบเทยบราคาจดซอจดจางภาครฐดวยระบบสารสนเทศกอาจชวยปองกนการจดซอจดจางในราคาแพงเกนจรงทเปนการทจรตได

5. ปจจบนแนวคดการบรหารประเทศในปจจบนในหลายๆ ประเทศโดยเฉพาะในประเทศทมการปกครองระบอบประชาธปไตยอยางเสร เชน สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา แคนาดา นวซแลนด เครอรฐออสเตรเลย เปนตน ใหความสาคญกบการนาหลกการ เชน หลกธรรมาภบาล หรอการบรหารจดการทด หลกจรยธรรมของการบรหารภาครฐแนวใหม หลกการของประชาธปไตยแบบปรกษาหารอ การบรการสาธารณะแนวใหม ฯลฯ มาสรางแบบแผนและวธการปกครองแบบมจรยธรรม แทนทจะมงไปในทางการพฒนาอตสาหกรรมและเทคโนโลยจนมองขามการพฒนาและใหความสาคญกบทรพยากรมนษย ความสนใจของประชาคมโลกในการบรหารรฐแนวใหมดวยหลกการทางจรยธรรมนเองเปนปจจยกระตนการสงเสรมจรยธรรมเชงบวก ทนาไปสการตรวจสอบและการวดความเชอมนของประเทศในรปแบบตางๆ ขององคกรอสระ และภาคประชาสงคม เขามารวมตรวจสอบการทางานของรฐ และทาใหตวรฐเองไมอาจปฏเสธกระแสสงคมโลกทบบใหรฐตองเปนเจาภาพและเปนตวกลางในการสงเสรมจรยธรรมในการทางานภาครฐ ทจะนาไปสการสรางความโปรงใสใหกบประชาชนและสรางภาพลกษณอนดของประเทศในสายตาของนานาชาต เชน การวดดชนชวดภาพลกษณคอรปชน (Corruption Perception Index: CPI) ทเปนทยอมรบในระดบนานาชาต เปนตน

51

สภาพแวดลอมภายนอกองคกร/หนวยงานของรฐทเปน ‘อปสรรค’ (Threats) ในการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ มดงน

1. ยงมผคนจานวนมากทงประชาชนภาคธรกจ นกการเมอง และเจาหนาทของรฐทไดรบประโยชนจากระบบอปถมภ การเลนพรรคเลนพวก และการเออประโยชนจากตาแหนงหนาทของเจาหนาทของรฐทยงสนบสนนใหเกดระบบอปถมภ และการทจรตคอรปชน ซงคนกลมนจะชวยปกปดการกระทาผดและชวยเหลอผกระทาผดใหหลดรอดไมถกลงโทษ

2. ยงมขอกงขาเกยวกบหนวยงานทดแลเรองการขบเคลอนจรยธรรม ซงกคอ สานกงาน ก.พ. วาจะสามารถวางตวเปนหนวยงานกลางเองมความนาเชอถอ มความเปนกลาง และสามารถฟนฝาแรงกดดนทางการเมองในการดาเนนการสงเสรมคณธรรม และการกาหนดมาตรการและตอบสนองตอพฤตกรรมการละเมดจรยธรรมของเจาหนาทของรฐไดมากนอยเพยงใด ไมถกใชเปนเครองมอทางการเมอง และจากกลไกการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมทไมไดมขอบเขตอานาจการบงคบบญชาทชดเจนจะสามารถขบเคลอนงานดานจรยธรรมไดมากนอยเพยงใด

3. กรณทประชาชน สงคม องคกรภาคเอกชน และสอมวลชน เขามาตรวจสอบพฤตกรรมละเมดจรยธรรมนนสวนใหญกมกจะมความตนตวในชวงสนๆ ซงหากผานไปชวงเวลาเวลาหนงกมกจะปลอยผานลมไป และบรบทของสงคมไทยยงเปนสงคมทลมงายและพรอมใหอภยยอมรบใหผทละเมดจรยธรรมนนกลบเขามามบทบาทไดอก

4. การขบเคลอนดานจรยธรรมจาเปนอยางยงทจะตองไดรบการผลกดนจากผบรหารรฐบาล การผลกดนจากผนาองคกร หนวยงานในการปฏบตตนเปนแบบอยางใหกบเจาหนาทของรฐคนอนๆ ทวาผนาทางการเมองเองยงไมสามารถทจะใชภาพลกษณรฐบาลทมคณธรรม จรยธรรม สรางเสถยรภาพและความเชอมนใหกบประชาชนได ยงไปกวานนภาพลกษณของนกการเมองและผบรหารองคกรยงพบพฤตกรรมการละเมดจรยธรรมอยบอยครงทาใหลดความนาเชอถอของกฎหมายมาตรฐานจรยธรรม และความเชอถอศรทธาจากประชาชน บอยครงเจาหนาทของรฐกถกแทรกแซงหรอกดดนจากผบงคบบญชาระดบสงหรอนกการเมองใหทาเรองไมถกตอง ซงหากไมยอมตามกอาจถกกลนแกลงได

5. ประชาชนและเจาหนาทของรฐยงไมเชอมนในกระบวนการยตธรรมวาจะสามารถเอาผดกบผประพฤตผดได จากการชวยเหลอกนเรองพยานหลกฐาน การดาเนนคดใชเวลานาน สวนใหญแลวพยานหลกฐานไมเพยงพอจะสาวไปถงตวการทแทจรงสามารถลงโทษไดแตเจาหนาทระดบลาง

6. กระแสสงคมยคใหมทเรมไมเชอถอศรทธาในศาสนา และสถาบนหลกตางๆ มการตงคาถามและเกดขอกงขาในประเดนจรยธรรมตางๆ วาเปนสงทสงคมตองการหรอไม ทาใหการขบเคลอนจรยธรรมภาครฐและประเดนจรยธรรมจะถกตงคาถามมากขน และเปนอปสรรคตอการสรางการยอมรบคณคาทางจรยธรรมในสงคม

52

7. การทางานในระบบในหนวยงานของรฐ แมจะไมไดเกยวของกบการทาธรกจเพอการคาใดๆ แตกปฏเสธไมไดวาเจาหนาทของรฐเองกไมอาจหลกเลยงจากการไดรบผลกระทบจากภาวะเศรษฐกจโลกตกตา ทในขณะเดยวกนกลบมปญหาเรองคาครองชพมสงขน ในแตละครวเรอนไมเพยงมหนสนทเพมสงขน แตประชาชนเองยงมหนสนในชวงวยทอายนอยมากขนดวย ดวยปญหาทางเศรษฐกจตกตา คาครองชพสงขนนเองททาใหเจาหนาทรฐพยายามหาชองโหวของระบบราชการสรางรายได สรางผลประโยชนใหกบตนเอง โดยมทงทอางเรองแรงกดดนเพอความอยรอดของครอบครว และเปนความละโมบไมซอสตยของเจาหนาทบางคน

ทงนสามารถดรายละเอยดของการวเคราะหสภาพแวดลอมทงหมดไดในตารางวเคราะห SWOT ซงสรปขอมลทจะนาไปสการกาหนดประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร ไดดงน

53

ตารางท 2.3 การวเคราะห SWOT ทจะนาไปสการกาหนดประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร (Strategic challenges)

จดแขง (STRENGTH) 1. พระราชบญญตจรยธรรม, มกฎหมายรองรบการสงเสรมจรยธรรม 2. มหนวยงานกลางเปนศนยกลางรองรบนโยบายสงเสรมจรยธรรมของภาครฐในแตละประเภท 3. มหนวยงานทพรอมทางานจรยธรรมอยางชดเจน 4. ในเบองตนมกลไกกากบดแลใหเปนไปตามมาตรฐานจรยธรรมและกฎหมายทเกยวของกบการทาผดจรยธรรม การทจรตตาง ๆ 4. พนกงานในองคกรพรอมใหความรวมมอ 5. ในระบบการบรหารงานบคคลมการนาระบบจรยธรรมมาใชตงแตรบเขาทางาน ประเมนผลการปฏบตงาน และเปนเงอนไขในการเขาสตาแหนงระดบสง 6. เจาหนาทรฐสวนใหญเขาใจบทบาทหนาทเปนอยางด มกฎระเบยบหลกเกณฑ และกรอบประมวลจรยธรรมชดเจน 7. เจาหนาทรฐสวนใหญมจรยธรรมเปนพนฐานในการทางาน หากไดรบการสรางความเชอมน การกระตนจะพรอมในการรวมสงเสรมจรยธรรม

จดออน (WEAKNESS) 1. มาตรฐานจรยธรรมมความเปนนามธรรม เขาใจยาก ไมชดเจน 2. ผนาในระดบหนวยงานไมใหความสาคญ แคทาตามโจทย 3. เจาหนาทรฐไมสนใจ ไมเขาใจ และไมใหความสาคญกบมาตรฐานจรยธรรม 4. เจาหนาทรฐไมมความเชอมนในหนวยงานตวเอง ไมมความเชอมนในผบรหาร กลไก ระบบการสงเสรมจรยธรรม 5. ปญหาเรองขาดโครงสรางหนวยงานดานจรยธรรมทชดเจน อตรากาลง งบประมาณในการทางานสงเสรมจรยธรรมไมเพยงพอ ภาระงานสงเสรมจรยธรรมซาซอนกบภาระงานปกตของหนวยงาน 6. ไมมการสรางเครอขาย ไมมการสอสารรณรงค และไมประสบความสาเรจในการใชสอเผยแพรมาตรฐานจรยธรรม 7. ขาดเครองมอกลไกในการสงเสรมจรยธรรม กจกรรมดานจรยธรรมยงไมไดรบการตอบรบจากผรวมงาน 8. สายงานสรางเสรมจรยธรรมไมมการเตบโตกาวหนา 9. การตความการกระทาผดจรยธรรมทผานมาเปดโอกาสใหผบรหารใชดลยพนจมากเกนไป 10. ไมมการระบโทษทชดเจน และไมมการคมครองผแจงเบาะแสผกระทาผดทเขมแขง 11. เจาหนาทรฐมองขามการประทาผดเลก ๆ นอย ๆ ในองคกร 12. เจาหนาทรฐยงตงคาถามเกยวกบมาตรฐานจรยธรรม 13. โครงสรางสายการบงคบบญชาทาใหเกดระบบอปถมภในองคกร 14. ความหลากหลายในเชงความคดความเชอในระบบราชการทาใหเกดขอโตเถยงทางจรยธรรม

54

โอกาส (OPPORTUNITIES) 1. สงคมใหความสาคญกบเรองจรยธรรม ประชาชนสามารถเขาถงสอตาง ๆ ทงสอกระแสหลก และสอสงคมออนไลนไดงายขนมากกวาในอดตสงคม ประชาชน สอมวลชน พรอมกดดนและตรวจสอบการทางานเจาหนาทรฐ 2. ปรชญาการดาเนนชวตพอเพยงเปนพนฐาน 3. กลไกทางจรยธรรมสามารถใชเปนมาตรการทางเลอกในตรวจสอบตดตามกากบดแลเจาหนาทของรฐ 4. ความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยชวยทาใหเกดระบบการกากบดแลและควบคมตรวจสอบทมประสทธภาพมากขน 5. กระแสโลกทตนตวเรองจรยธรรมทาใหประเทศไทยตองปรบตวตาม

อปสรรค (THREATS) 1. สงคมพงพาชวยปกปด และชวยเหลอคนผด 2. แรงกดดนทางการเมองตอองคกรกลางดานการสงเสรมจรยธรรม และจดออนทไมมอานาจบงคบหนวยงานใหปฏบตตาม 3 สงคมลมงาย ใหอภย รสกวาเปนเรองปรกต 4. ความไมเชอมนในจรยธรรมของผนา และการแทรกแซงทางการเมอง 5. ไมเชอมนกบกระบวนการยตธรรม 6. กระแสไมนบถอศาสนา ไมเชอมนในศาสนาและสถาบนหลก 7. ภาวะเศรษฐกจตกตา

55

2.5 การสงเคราะหนโยบายและยทธศาสตร (Strategy Alignment) การสงเคราะหนโยบายและยทธศาสตรนเปนการนาประเดนปจจยทางยทธศาสตร ทงทางทฤษฎและ

กรอบแนวคดตาง ๆ มาวเคราะหรวมกบการวเคราะหจดออน-จดแขงเพอแสดงใหเหนถงประเดนทาทายทตองกาวผานเพอผลกดนยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและสงเสรมจรยธรรมภาครฐไปสความสาเรจ มรายละเอยดดงน 2.5.1 จดเนนในการพฒนายทธศาสตร

จากการวเคราะหประเดนปจจยทางยทธศาสตรทงทางทฤษฎและกรอบแนวคด การวเคราะหปจจยสงเสรมยทธศาสตร สภาพการประพฤตปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมในปจจบน การศกษาคเทยบจากกรณศกษาตางประเทศ (Benchmarking) และสภาพการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทยในปจจบนและปญหาขอขดของทผานมา พบขอคนพบสาคญนามาจดทาเปนประเดนขอเสนอในการขบเคลอนยทธศาสตรมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐในระยะตอไปไดดงน

1) ตามกรอบทฤษฎดานจรยธรรมโดยทวไปจะมลกษณะตรงกนคอ มการนาเสนอถงระดบการพฒนาทางจรยธรรม โดยแนวทฤษฎทไดนามาวเคราะหเพอจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมในครงนคอทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมของ Lawrence Kohlberg ทนาเสนอลาดบขนของการพฒนาจรยธรรมเปนหกขนเรมตงแตเลยงการลงโทษ แสวงหารางวล เพอการยอมรบของสงคม ทาตามหนาทและกฎเกณฑทางสงคม ทาเพอสวนรวม และการยดมนในอดมคต โดยในแตละลาดบขนของการพฒนาจะมแนวทางการบรหารจรยธรรมทแตกตางกน โดยในการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมไดออกแบบแนวทางการสงเสรมจรยธรรมออกเปน 4 แนวทาง ไดแก 1. การใชการลงโทษทางวนย 2. การใหรางวล 3. การใชความภาคภมใจ ความละอายใจ หรอคามนสญญาทมแกองคกรหรอสงคม และ 4. การสรางแรงบนดาลใจจากภายในโดยใหคณธรรมจรยธรรมเปนคณคาหลกในการดารงชวต ซงสอดคลองกบลาดบการพฒนาจรยธรรมในแตละขน

2) ยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมควรเนนการสรางการรบรและเขาใจในมาตรฐานทางจรยธรรมใหมากขนทงในสวนของภาคประชาชนและเจาหนาทของรฐ

3) กาหนดจดเนนในการพฒนาปจจยสงเสรมจรยธรรมในประเดนทยงเปนจดออน ตามทปรากฏในการวเคราะห SWOT ไดแก ความยงยากซบซอนของกฎหมายและระเบยบของหนวยงาน หนวยงานสงเสรมจรยธรรม นโยบายการสงเสรมจรยธรรม บรหารทรพยากรบคคล กลไกดานจรยธรรม ผนาเชงจรยธรรม ภาวะผนาแหงการเปลยนแปลง ความเขาใจตอมาตรฐานจรยธรรมเจาหนาทของรฐ การกลาเปดเผยการทจรตของเจาหนาทของรฐ การยกยองเชดชผมจรยธรรม การทากฎระเบยบหรอขอบงคบทอาจทาใหอดอดใจ ระบบและมาตรฐานการประเมนผลการปฏบตราชการทด การตดสนใจของผบรหารบนพนฐานของขอมลมากกวาความรสกสวนตว และคณภาพชวตและสขภาวะของบคลากร

56

4) กาหนดจดเนนของมาตรฐานทางจรยธรรมดานทยงเปนจดออน ตามทปรากฏในการวเคราะห SWOT ทควรใหความสนใจสงเสรมเปนพเศษ ไดแก การเบยดบงทรพยสน เวลา บคลากร ของทางราชการไปใชในเรองสวนตว การคมครองเมอมการทกทวงหรอขอรบคาอธบายเมอพบเจาหนาทกระทาทจรต ไมถกตอง ผดกฎหมาย การใชตาแหนงหนาทเออประโยชนพวกพองหรอเออประโยชนสวนตว เจาหนาทของรฐไปรบงานนอกหรอรวมกจกรรมภายนอกทมผลประโยชนแอบแฝง การปฏบตหนาทอยางเตมกาลงความสามารถ การปฏบตงานดวยความประหยดและใชทรพยากรรฐอยางคมคา การใหบรการทกคนอยางเทาเทยม การปฏบตหนาทโดยปราศจากอคต การใหบรการอยางเทาเทยมไมเลอกปฏบต การกลาแสดงความคดเหนหรอคดคานหวหนา/ผบงคบบญชาในสงทไมสจรต ไมถกตองตามกฎหมาย กลาเปดเผยการทจรตทพบเหนโดยไมปลอยปละละเลย การชวยเหลอประชาชนทถกรงแกหรอไดรบการปฏบตทไมเปนธรรม การยดมนทาในสงทถกตองแมจะตองถกยายหรอไมไดรบการเลอนตาแหนง

5) กาหนดจดเนนในการพฒนาการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทยเพอพฒนาการสงเสรมจรยธรรมของประเทศไทยใหมความเปนสากลและทดเทยมกบนานาประเทศ ตามการศกษาคเทยบจากกรณศกษาจากตางประเทศ มดงน

- ปรบปรงโครงสรางหนวยงานรบผดชอบงานดานการสงเสรมจรยธรรมทกระดบ - ใหมแผนงาน งบประมาณ และโครงการดานจรยธรรมใหชดเจน - สงเสรมใหการสรางความตระหนกและการจดทาขอตกลงทางจรยธรรมรวมกนจาก

การมสวนรวมของหนวยงานงานระดบปฏบตจากลางขนบน (Bottom-up) และการยกยองเชดชผมจรยธรรมดเดนทคดเลอกจากการมสวนรวมของเจาหนาทของรฐทกระดบ

- ขบเคลอนกลไกการสงเสรมจรยธรรมตางๆ ใหใชไดจรงอยางมประสทธภาพไมวาจะเปน องคกรกลางการบรหารงานบคคล คณะกรรมการมาตรฐานทางจรยธรรม ระบบการรายงาน และการทาหนาทของหนวยงานกากบดแลดานจรยธรรม (Ethics Audit)

- การนาการบรหารงานบคคลมาใชในการสงเสรมจรยธรรมเตมรปแบบ - การสรางมาตรการในการคมครองผ เปดเผยขอมลการกระทาผด (Whistle

Blowing Protection) ใหเปนรปธรรม ชดเจน - ปรบปรงบทบาทของศนยใหคาปรกษา และระบบการทาคาวนจฉยประเดนขอ

ขดแยงทางจรยธรรมใหเปนรปธรรม ชดเจน - การสรางผนาทางจรยธรรม

57

- เนนยกระดบการสงเสรมจรยธรรมในระดบของการสรางความภาคภมใจ และการทาเพอสงคมเพมเตมจากจดเนนในเรองของการวางระเบยบกฎเกณฑ ดานจรยธรรมอยางทผานมา

- ระมดระวงการนากลไกทางจรยธรรมไปใชเปนเครองมอทางการเมอง - การสรางความตนตวดานจรยธรรม และการนาเครอขายภาคประชาสงคม และ

ภาคประชาชนเขามามสวนรวม และตรวจสอบตดตามเฝาระวงพฤตกรรมเสอมเสยหรอละเมดจรยธรรม

- พฒนาระบบการคมครองจรยธรรมและความเปนสวนตวบนโลกดจทล (Digital Ethics and Privacy)

2.5.2 การนาประเดน SWOT มากาหนดประเดนขบเคลอนยทธศาสตร จากการวเคราะหจดออน-จดแขงขางตน ในกระบวนการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรม

และสงเสรมจรยธรรมภาครฐในครงน ยงไดมการนาประเดนสภาพแวดลอมภายในและภายนอกองคกร/หนวยงานของรฐมาทาการวเคราะหกาหนดประเดนการจดทายทธศาสตรโดยการวเคราะหแบบ TOWS Matrix กลาวคอเปนการนาจดแขง (strength) จดออน (weakness) โอกาส (opportunities) และอปสรรค (threats) มาจบคเพอออกแบบเปนกลยทธ โดยแบงกลยทธออกเปน 4 กลมคอ

1. กลยทธการบรหารเชงรก (SO Strategy) ไดมาจากการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดแขงและโอกาสแลวนาขอมลทไดมาพจารณารวมกน

2. กลยทธการบรหารเชงแกไข (WO Strategy) ไดมาจากการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดออนและโอกาสแลวนาขอมลทไดมาพจารณารวมกน

3. กลยทธการบรหารเชงรบ (WT Strategy) ไดมาจากการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดออนและขอจากดแลวนาขอมลทไดมาพจารณารวมกน

4. กลยทธการบรหารเชงปองกน (ST Strategy) ไดมาจากการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดแขงและขอจากดแลวนาขอมลมาพจารณารวมกน

เพอนามากาหนดประเดนยทธศาสตรและแผนกลยทธทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมและบรบทของ

การขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรมภาครฐของประเทศไทย โดยประเดนการขบเคลอนยทธศาสตรมดงน กลยทธการบรหารเชงรก (S+O) 1. ขบเคลอนกลไกจรยธรรมใหเกดผลทแทจรง วางโครงสรางพนฐาน เชน นโยบาย กลไก ระบบ และ

เครองมอตาง ๆ รองรบสงคมทมจรยธรรม

58

2. สรางความเชอมนในมาตรฐานจรยธรรม และกระบวนการยตธรรมผานการนาเสนอขอมลทแทจรง สงเสรมภาพลกษณและความจงรกภกดในสถาบนหลกของชาตคอชาต ศาสนา และสถาบนกษตรย และระบอบการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข

3. นาปรชญาเศรษฐกจพอเพยง แนวทางการควบคมทางสงคม ฯลฯ มาเปนเครองมอสงเสรมจรยธรรม

4. เปดโอกาสใหสอ ประชาชน ภาคประชาสงคมรวมสงเสรมจรยธรรมผานกลไกการตรวจสอบการทางานภาครฐ

5. ใชเทคโนโลยสอสารอยางชาญฉลาดควบคกบการผลกดนจรยธรรม เชน เครองมอในการควบคมพฤตกรรม ใหความรดานเทคโนโลย ออกแบบแอพลเคชนกลางเผยแพรขอมลขาวสารภาครฐ มาตรฐานจรยธรรม และกจกรรมรณรงค

6. ใชการสอสารและการรณรงคสรางความร ความเขาใจ และความสาคญของมาตรฐานจรยธรรม 7. ใชแนวทางการเชดชบคคลทมจรยธรรม และดงผทไดรบรางวลมารวมสงเสรมกจกรรมจรยธรรมใน

ระยะยาว เหมอนเชนบทบาทของทต ประชาสมพนธ ฯลฯ 8. รณรงคเปลยนทศนคตเรองการทาผด จะไมมการคดแบงแยกความผดเลกนอย ความผดรนแรงอก

ตอไป มแตการการกระทาผดและการกระทาถกเทานน กลยทธการบรหารเชงแกไข (W+O) 1. สรางมาตรฐานจรยธรรมใหมความชดเจน และมมาตรฐานเดยวกน 2. สงเสรมบทบาทของศนยใหคาปรกษาเรองจรยธรรมทสามารถใหคาวนจฉยประเดนทางจรยธรรมได

เพอลดการใชดลยพนจของผบรหาร 3. กาหนดโครงสรางองคกรและอตรากาลงทชดเจน เพมโอกาสในการเตบโตหนาท 4. กาหนดนโยบายการสงเสรมจรยธรรมในระดบรฐบาล, กพ ใชอานาจสงการใหผบรหารสนใจการ

สงเสรมจรยธรรม 5. สอสารใหชดเจนวาเรองจรยธรรมไมซาซอนกบหนวยงานอน เพราะจรยธรรมควรทาแงบวก ให

รางวล สงเสรม ไมใชการจองจบผดลงโทษเพยงอยางเดยว 6. สรางเครอขาย/เวทแลกเปลยน เจาหนาททเกยวของทงภายในและภายนอก 7. สรางการรบรมาตรฐานจรยธรรมกบบคคลภายนอกหนวยงานและประชาชนทวไป 8. ปรบภาพลกษณหนวยงาน ทง สานกงาน ก.พ. และหนวยงานอน ในเรองศกยภาพการทางานและ

มาตรฐานจรยธรรม 9. ระบบควบคมภายในองคกร 10. กาหนดกจกรรมทสอดคลองกบความตองการของบคลากรของหนวยงานนน ๆ 11. สรางความเชอมนกบระบบคมครองผเปดเผยขอมลและสอดคลองกบภารกจของหนวยงาน

59

12. ใชเทคโนโลย ปญญาประดษฐเพอตรวจจบการปฏบตทผดจรยธรรม และสรางระบบสงเสรมจรยธรรม โดยคานงถงเรองจรยธรรมดจทล

กลยทธการบรหารเชงรบ (S+T) 1. ใหสงคมระแวดระวงการขดมาตรฐานจรยธรรมกบคณคาสงคม วถปฏบต 2. แกภาพลกษณการทางานภาครฐเพอสรางความเชอมนใหกบประชาชน 3. เสรมกลไกปองกนการแทรกแซง ทาใหกฎหมายมประสทธภาพ 4. ยกระดบจรยธรรมขาราชการฝายการเมอง 5. ออกแบบกลไกปองกนการแทรกแซงการทางานภาครฐของฝายการเมอง 6. สรางแนวทางการบรหารทรพยากรบคคลทมจรยธรรมเพอตอสกบระบบอปถมปภายในระบบการ

ทางานภาครฐ กลยทธการบรหารเชงปองกน (W+T) 1. สรางความเขมแขงใหกบมาตรฐานจรยธรรม ทสามารถนาไปบงคบใชกบเจาหนาทรฐทกประเภท

รวมถงขาราชการการเมอง 2. สงเสรมการบมเพาะทางสงคมเชงวชาชพผานบทบาทของหนวยงานการบรหารทรพยากรบคคล

เพอพฒนาพฤตกรรมและทกษะทางจรยธรรมทสอดคลองกบมาตรฐานทางจรยธรรม 3. เรยกรองบทบาทของผนาในทกระดบในการเขามามสวนรวมในการยกระดบทางจรยธรรม 4. ใหความรและการอบรมระยะสนเพอปลกฝงแนวคดจรยธรรม และสงเสรมแนวทางการทางานทยด

คณธรรม จรยธรรม ทงในหนวยงานภาครฐและสถาบนการศกษา 5. วางโครงสรางหนวยงานใหคาปรกษา และจดใหมผเชยวชาญในการใหคาปรกษาทางจรยธรรม

ภายในหนวยงาน 6. สรางคลงสะสมผใหคาปรกษาทางจรยธรรม ใชกระบวนการเรยนรทางสงคมเพอสรางจรรยาบรรณ

วชาชพ 7. สงเสรมบทบาทของหนวยงานประสาน หนวยงานกลาง ใหมความนาเชอถอในทางจรยธรรม 8. สงเสรมใหมการนาแนวคดจรยธรรมมาใชในการบรหารงานบคคลอยางบรณาการ 9. ประยกตใชมาตรฐานจรยธรรม 7 ขอเขาไปในการปฏบตงานไดอยางมศกยภาพและมความ

รบผดชอบในการทางาน 10. สงเสรมจรยธรรมในการใชขอมลสวนตวของประชาชนกบเจาหนาทรฐในทกระดบ เพอปกปอง

ความเปนสวนตวของประชาชนควบคไปกบการใหความสาคญกบความมนคงของประเทศ 11. ประชาสมพนธเรองสทธในการเขาถงขอมลรฐใหกบประชาชน ภาคประชาสงคม เพอสรางกลไก

การตรวจสอบจากภายนอก

60

12. สงเสรมบทบาทของ ก.ม.จ. ในการตรวจสอบประเดนลอแหลมทางจรยธรรม และเปดโอกาสใหประชาชนสามารถยนเรองรองเรยนการผดจรยธรรมของเจาหนาทรฐกบทาง ก.ม.จ. ได

13. ผลกดนให ก.ม.จ. มการตงอน ก.ม.จ. เพอสรางความเปนอสระในการตรวจสอบเจาหนาทรฐระดบสง เชน รฐบาล เปนตน

14. สงเสรมการสรางสภาพแวดลอมทดในการทางาน เพอสรางความเขมแขงในการรวมมอสงเสรมจรยธรรมในองคกร

15. เสรมยาเรองบทบาทและหนาทของเจาหนาทรฐในการทางานเพอประชาชน เลงเหนผลประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน

2.5.3 สรปประเดนทาทายเชงกลยทธสาคญในการสงเสรมจรยธรรมเจาหนาทภาครฐ

จากการวเคราะหกลยทธเชงรก กลยทธเชงแกไข กลยทธเชงรบ และกลยทธเชงปองกนดงกลาว สามารถนามาสการสกดประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร (strategic challenges) ไดดงน “ไมมขอยกเวน” สรางและพฒนากลไกตางๆ ในการสงเสรมมาตรฐานจรยธรรมภายในหนวยงานของรฐ (Conduct of code and law) ทงในระดบความร ความเขาใจของเจาหนาทรฐ การสรางมาตรฐานจรยธรรมใหมมาตรฐานเดยวกนในกลมเจาหนาทรฐทกประเภท โดยไมมขอยกเวน การสรางความเชอมนในมาตรการคมครองผแจงเบาะแสผกระทาผด สงเสรมมาตรการการใหรางวลเชดชผมจรยธรรม เพอสรางแรงจงใจไมใหมการกระผดตามมาตรฐานจรยธรรมเกดขน “ไมมขอกงขา" พฒนาในระดบนโยบายสงเสรมมาตรฐานทางจรยธรรมภาครฐและการวางบทบาทในการใหคาปรกษาทางจรยธรรม (Policy and mentoring) เพอสรางความพรอมในการขบเคลอนยทธศาสตร โดยเรมจากการทรฐบาลเปนผนาทางจรยธรรม ออกคาสงใหหนวยงานเตรยมความพรอมและความรวมมอในการรวมบรหารงานภาครฐอยางมจรยธรรม โดยไมมขอกงขา หรอตงคาถามกบการดาเนนงานสงเสรมจรยธรรม ตงแตในระดบขององคกร หนวยงาน ผบรหาร ไปจนถงพนกงาน “ไมยอมรบการกระทาผดสเทาอกตอไป" รณรงค ประชาสมพนธเปลยนทศนคตเรองการทาผดจรยธรรมของเจาหนาทรฐ (Changing a Mindset for Behavioral Change) ตามแนวคดการบรหารจดการพฤตกรรม จะไมมการคดแบงแยกความผดเลกนอย และความผดรายแรงอกตอไป รณรงคใหเกดการยอมรบและความเขาใจวามแตการกระทาผดหรอถกเทานน กลาวคอ รณรงคเปลยนแนวคดระดบของการกระทาผดใหมแคการกระทาถกทเปนฝงขาว และการกระทาผดทเปนฝงดา จะไมมการยอมรบการทาผดสเทาอกตอไป

61

“ไมใหความพยายามนนสญเปลา", “ไมถกดอง" สรางระบบการบรหารงานบคคลท คานงถงหลกทางจรยธรรม (Ethical Human Resource Management) ตงแตในระดบการคดเลอกบคลากรภาครฐ ผลกดนใหในหนวยงานนาหลกจรยธรรมมาใชในการบรหารทรพยากรบคคลควบคไปกบเสนทางการเตบโตทางอาชพ เจาหนาทของรฐทมความประพฤตตามมาตรฐานจรยธรรมควรทจะไดรบการสนบสนนในรปแบบตางๆ ไมใหความพยายามนนสญเปลา เชน การไดรบรางวล การไดรบโอกาสในการปรบเลอนตาแหนง การไดรบโอกาสในการไปศกษาดงานในตางประเทศ “ไมมทยนสาหรบความผด”, “ไมมความรสกโดดเดยวสาหรบความถกตองทางจรยธรรม” และ “รวมมอผลกดนใหเกดการสรางสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรมในเจาหนาทรฐ” สรางกลไกและเครอขายการรวมตรวจสอบการกระทาผดจรยธรรมของเจาหนาทรฐ (People participation and social engagement) เปดโอกาสใหประชาชน ภาคประชาสงคม และสอมวลชนเขามารวมตรวจสอบและกดดนไมใหมการกระทาผดจรยธรรมในกลมเจาหนาทรฐเกดขน และไมปลอยใหมทยนสาหรบการกระทาผดทางจรยธรรมปรากฏอยในระบบการทางานภาครฐ ขณะเดยวกนกรวมสงเสรมเชดชเจาหนาทของรฐ บคคลตาง ๆ ทผานการตรวจสอบและประเมนผลอยางถวนถวาเปนบคคลทมจรยธรรม ผลกดนใหเกดการสรางเครอขายภายในองคกรและนอกองคกรเพอทางานสงเสรมจรยธรรมในระยะยาว แสดงใหเหนวาการทางานสงเสรมจรยธรรมในภาครฐไมไดเปนการทางานแบบโดดเดยวอกตอไป แตเปนการทางานแบบรวมหมทเจาหนาทรฐทกคน ทกฝาย และทกหนวยงานพรอมทจะรวมมอผลกดนใหเกดการสรางสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรมในหมขาราชการและเจาหนาทรฐ และสรางภาพลกษณบคลากรภาครฐไทยทเปนคนด มความสามารถ และมคณธรรม เพอใหไดรบความเชอมนและความไววางใจในระดบสากล

ในกระบวนการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและสงเสรมจรยธรรมภาครฐไดนาประเดนจดเนนในการพฒนายทธศาสตรอนเปนผลมาจากขอคนพบสาคญของงานวจย การนาประเดน SWOT มากาหนดประเดนขบเคลอนยทธศาสตรและประเดนทาทายเชงกลยทธสาคญ มาจดทาเปนยกรางยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและสงเสรมจรยธรรมภาครฐทมความครอบคลมในทกประเดนทกลาวมา นอกจากนยงไดมการนารางยทธศาสตรดงกลาวมานาเสนอในการประชมสมมนาเชงปฏบตการเพอจดทาขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนมาตรฐานทางจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐ เพอรบฟงความคดเหนและทบทวนรางยทธศาสตรดงกลาว โดยใหมการรบฟงความคดเหนทงจากเจาหนาทของรฐในสวนกลางและสวนภมภาคเพอใหยทธศาสตรสามารถนาไปสการปฏบตไดจรง แลวนาประเดนขอเสนอแนะตาง ๆ เขามารวบรวมเพอใหรางยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและสงเสรมจรยธรรมภาครฐฉบบนมความสมบรณมากทสด

62

บทท 3 ยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ

จากการศกษารวบรวมองคความรและขอมลสภาพแวดลอมหรอสถานการณในตางประเทศทมผล

การสงเสรมคณธรรม จรยธรรม การเสรมสรางธรรมาภบาลหรอการปองกนทจรตของขาราชการและเจาหนาทของรฐเปนทประจกษ การศกษาและวเคราะหสภาพการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม การเสรมสรางธรรมา ภบาลหรอการปองกนทจรตของขาราชการและเจาหนาทของรฐของขาราชการในประเทศ หนวยงานเอกชนและรฐวสาหกจในประเทศ ความสอดคลองกบยทธศาสตรภาครฐฉบบตาง ๆ การสารวจทศนคตของประชาชนทงในสวนกลางและสวนภมภาคทมตอคานยมหรอมาตรฐานทางจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทของรฐ การสมภาษณเชงลกผทรงคณวฒ นกวชาการ หรอผเชยวชาญดานการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม ดานการจดทานโยบายหรอยทธศาสตร หรอดานพฤตกรรมศาสตร หรอดานการบรหารจดการภาครฐ หรอดานการพฒนาทรพยากรมนษยเพอรบฟงความคดเหนตอการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ หรอการจดทาแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนมาตรฐานทางจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐ การจดสมมนาสมมนาเชงปฏบตการเพอรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของในการจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ และการจดสมมนาเชงปฏบตการเพอจดทาขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนมาตรฐานทางจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐ เพอหาแนวทางการขบเคลอนยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐทงในสวนกลางและสวนภมภาค

คณะผวจยไดนาขอมลทงหมดทไดจากการเกบรวบรวมในแตละขนตอนมาสงเคราะห วเคราะหผล เพอนามาจดทายทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ พรอมทงมการกาหนดทศทางของแผนยทธศาสตร รวมถงการกาหนดวสยทศน และพนธกจของแผนยทธศาสตร โดยสามารถสรปออกมาเปนยทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ ไดดงน

63

3.1 การกาหนดยทธศาสตรดานมาตรฐานทางจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ

3.1.1 วสยทศน: บคลากรภาครฐไทยไววางใจได (A Trusted Government and Civil Service) 3.1.2 พนธกจ: สรางสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรมของขาราชการและเจาหนาทรฐ และเนนยา

ภาพลกษณบคลากรของรฐทเปนคนด มความสามารถ และมคณธรรม เพอใหไดรบความเชอมนจากประชาชนและความไววางใจในระดบนานาชาต

3.1.3 เปาหมาย: การยกระดบความเชอมนขาราชการและเจาหนาทรฐ และพฒนาภาพลกษณ ความโปรงใสและการคอรรปชนใหไดมากกวา 50 คะแนนขนไป ภายในเวลา 5 ป

3.1.4 ยทธศาสตร ดานท 1 การสงเสรมการสรางมาตรฐานทางจรยธรรมภายในหนวยงานของรฐ

ดานท 2 การพฒนาผลกดนนโยบายและระบบบรหารการสงเสรมมาตรฐานจรยธรรมภาครฐใหครอบคลมทกหนวยงานและทกระดบ

ดานท 3 พฒนาระบบทเออใหนาการสงเสรมจรยธรรมไปใชในการบรหารงานบคคล ดานท 4 รวมพลงทกภาคสวนในการสรางสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรม

ดานท 5 การสอสารและการรณรงคดวยแนวทางใหมเพอสรางความร ความเขาใจ และเปลยนทศนคตเรองมาตรฐานจรยธรรมและการกระทาผด

64

แผนภาพความเชอมโยงประเดนความทาทายเชงกลยทธ และยทธศาสตรดานมาตรฐานจรยธรรมและการสงเสรมจรยธรรมภาครฐ

(Mapping Strategic Challenges and Ethical Promotion Strategies)

“ไมมขอยกเวน” การสรางมาตรฐานจรยธรรมใหมมาตรฐานเดยวกนในกลมเจาหนาทรฐทกประเภท โดยไมมขอยกเวน

“ไมมขอกงขา" ส ร า ง ค ว าม พ ร อ ม ใน ก า ร ข บ เค ล อ นยทธศาสตรทางจรยธรรม โดยไมมขอกงขา หรอตงคาถามกบการดาเนนงาน

“ไมมเทาๆ" รณรงคใหเกดการยอมรบและความเขาใจวามเพยงการกระทาทผดหรอถกเทานน ไมยอมรบการทาผดสเทาอกตอไป

“ไมสญเปลา", “ไมถกดอง" สรางระบบการบรหารงานบคคลทคานงถงห ล ก ท า ง จ ร ย ธ ร ร ม (Ethical Human Resource Management) โดยเจาห นาทของรฐท มความประพฤตตามมาตรฐานจรยธรรมควรจะไดรบการสนบสนนในรปแบบตาง ๆ ไมใหความพยายามนนสญ

“ไม ม ท ย น ส าห ร บ ค วาม ผ ด” , “ไม มความรสกโดดเดยวสาหรบความถกตองทางจรยธรรม” ไมปลอยใหมทยนสาหรบการกระทาผดทางจรยธรรมปรากฏอยในระบบการทางานภาครฐ รวมมอผลกดนใหเกดการปฏวตสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรมทางในหมขาราชการและเจาหนาท รฐ และสรางภาพลกษณบคลากรภาครฐไทยทเปนคนด

ยทธศาสตรดานท 1 การสงเสรมมาตรฐานทางจรยธรรมภายในหนวยงานของรฐ

ยทธศาสตรดานท 2 การพฒนาผลกดนนโยบายและระบบบรหารการส งเสรมมาตรฐานจรยธรรมภาครฐใหครอบคลมทกหนวยงานและทกระดบ

ยทธศาสตรดานท 3 พฒนาระบบทเออใหน าก ารส ง เส ร ม จร ย ธรรม ไป ใช ใน การบรหารงานบคคล

ยทธศาสตรดานท 4 รวมพลงทกภาคสวนในการสรางสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรม

ยทธศาสตรดานท 5 การสอสารและการรณรงคดวยแนวทางใหมเพอสรางความร ความ เข าใจ และ เปล ยน ท ศนค ต เรอ งมาตรฐานจรยธรรมและการกระทาผด

65

ดานท 1 การสงเสรมการสรางมาตรฐานทางจรยธรรมภายในหนวยงานของรฐ ประเดนความ

ทาทายเชงยทธศาสตร เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละ

เปาประสงค

สรางความร ความเขาใจของเจาหนาทรฐทมตอมาตรฐานจรยธรรมของเจาหนาทภาครฐ และสรางมาตรฐานจรยธรรมใหมมาตรฐานเดยวกนในกลมเจาหนาทรฐทกประเภท “โดยไมมขอยกเวน”

1.1 มงสรางมาตรฐานจรยธรรมเจาหนาทรฐใหเปนมาตรฐานเดยวกน

1.1.1คมออธบายและปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรม 1.1.2 ประมวลจรยธรรมของหนวยงานของรฐทกหนวยงาน 1.1.3 ชดขอมลความรเรองกฎหมายจรยธรรม ขอประพฤตปฏบตทางจรยธรรม ทเผยแพรอยในสอการเรยนรตาง ๆ

1.1.1.1 จดทาคมออธบายเพอใหเกดความเขาใจ และกาหนดพฤตกรรมเพอใหนาไปปฏบตตามไดอยางชดเจนตามมาตรฐานจรยธรรม 1.1.2.1 จดทาประมวลจรยธรรมสาหรบเจาหนาทรฐทอยในหนวยงานและความรบผดชอบโดยคานงถงลกษณะความแตกตางของภาระงานดานตาง ๆ ประกอบดวย 1.1.3.1 จดใหมสอในการเรยนร ทาความเขาใจพระราชบญญตมาตรฐานทางจรยธรรม ประมวลจรยธรรม จรรยาบรรณขององคกรทหลากหลาย และสะดวกในการเขาถง

1.1.1.1.1 ขาราชการและเจาหนาทรฐทกคนไดรบคมอจรยธรรม 1.1.2.1.1 ขาราชการและเจาหนาทรฐทกคนไดรบประมวลจรยธรรม 1.1.3.1.1 ขาราชการและเจาหนาทรฐรบรและเขาใจมาตรฐานจรยธรรมเปนอยางด

1.2 วางแนวทางการสรางการรบรและความเขาใจมาตรฐานจรยธรรมอยางเปนรปธรรมใหกบ

1.2.1แนวทางการสรางการรบรและความเขาใจมาตรฐานจรยธรรม 1.2.2 ขอตกลงรวมใน

1.2.1.1 กาหนดมาตรการ หรอนโยบายในการสงเสรมจรยธรรมภาครฐเชงบวกทเปนรปธรรมชดเจน 1.2.1.2 สงเสรมใหหนวยงานของรฐในทก

1.2.1.1.1 ขาราชการและเจาหนาทรฐยอมรบและตกลงทจะปฏบตตามขอตกลงในการรกษาและ

66

ประเดนความ ทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

ขาราชการและเจาหนาทรฐในระดบวงกวางเพอปองกน การประพฤตผดและละเมดจรยธรรมของเจาหนาทของรฐ

หนวยงานเกยวกบการรกษาและสงเสรมจรยธรรมภาครฐ

ระดบสรางการตระหนกรในพฤตกรรมหรอประเดนลอแหลมตาง ๆ รวมทงการขดกนระหวางผลประโยชนสวนตวและสวนรวม ทอาจนามาซงการเสอมเสยชอเสยง ขาดความเชอถอศรทธา หรอพฤตกรรมในการละเมดจรยธรรมของเจาหนาทของรฐในหนวยงานของตนเอง เพอใหมการรวมกลมหรอเสนอใหจดทาขอตกลงรวมโดยความรเรมของหนวยงานเองในการจดทากฎ กตกา หลกเกณฑตางๆ ทจะใชเปนการภายในหนวยงานเพอรกษาและสงเสรมจรยธรรมภาครฐของตนเอง 1.2.1.3 นาระบบการเปดผยบญชทรพยสนและหนสนมาใชกบเจาหนาทของรฐ

สงเสรมจรยธรรมภายในหนวยงาน

67

ดานท 2 การพฒนาผลกดนนโยบายและระบบบรหารการสงเสรมมาตรฐานจรยธรรมภาครฐใหครอบคลมทกหนวยงานและทกระดบ

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

พฒนานโยบายสงเสรมมาตรฐานทางจรยธรรมเตรยมความพรอมและความรวมมอในการรวมบรหารงานภาครฐอยางมจรยธรรม โดย “ไมมขอกงขา” หรอตงคาถาม

2.1 กาหนดนโยบายแผนแมบทการสงเสรมมาตรฐานจรยธรรมในระดบชาตตามแนวทางการบรหารการสงเสรมจรยธรรม เพอใหหนวยงานภาครฐนาไปปฏบต

2.1.1 แผนแมบทการสงเสรมมาตรฐานจรยธรรมในระดบชาต และระดบองคกร

2.1.1.1 หนวยงานกลางรบผดชอบการออกแบบแผนแมบทการสงเสรมมาตรฐานจรยธรรมในระดบชาต ตามแนวทางการบรหารการสงเสรมจรยธรรม เพอวางแนวทางการบรหารรฐอยางมจรยธรรมและนาไปสการสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรมในเจาหนาทรฐ

2.1.1.1.1 หนวยงานภาครฐนาแผนแมบทการสงเสรมมาตรฐานจรยธรรมไปประยกตเปนยทธศาสตรการสงเสรมจรยธรรมภายในองคกร

2.2 แกไขปรบปรงกลไกขบเคลอนจรยธรรมเดมใหสามารถทางานไดตามวตถประสงคและมประสทธภาพ

2.2.1 หนวยงานของรฐทกหนวยงานมหนวยงานรบผดชอบดแลงานสงเสรมจรยธรรมทกหนวยงาน

2.2.1.1 จดตงหนวยงาน/ผรบผดชอบงานสงเสรมจรยธรรมทชดเจนในหนวยงานของรฐทกหนวยงาน ทงระดบสวนกลาง สวนภมภาค และทองถน 2.2.1.2 ปรบโครงสรางหนวยงานรบผดชอบดแลเรองจรยธรรมในองคกรใหเพยงพอกบภาระและหนาทในการทางาน

2.2.1.1.1มตาแหนง หนวยงานและผรบผดชอบงานสงเสรมจรยธรรมทชดเจนในหนวยงานของรฐทกหนวยงาน ทงระดบสวนกลาง สวนภมภาค และทองถน 2.2.1.1.2 สามารถตรวจสอบความคบหนาการ

68

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

2.2.1.3 จดทารายงานสถานการณและความกาวหนาของการสงเสรมจรยธรรมของเจาหนาทรฐเปนประจาทกป โดยใชเครองมอเกบขอมลและรปแบบรายงานทไดพฒนาในงานวจยจดทายทธศาสตรฯ ครงน

ดาเนนงานผานรายงานสถานการณและความกาวหนาของการสงเสรมจรยธรรมของเจาหนาทรฐเปนประจาป

2.3 ปรบปรงระบบศนยใหคาปรกษาดานจรยธรรม

2.3.1 หนวยงานของรฐทกหนวยงานมศนยใหคาปรกษาดานจรยธรรม 2.3.2 รายงานขอหารอเกยวกบปญหาขอสงสยหรอขอกงวลทางจรยธรรม

2.3.1.1 จดใหมการตงศนยใหคาปรกษาเพอหารอกรณมขอหารอเกยวกบปญหาขอสงสยหรอขอกงวลทางจรยธรรมใหกบหนวยงานตางๆ ในความรบผดชอบ 2.3.2.1 ศนยใหคาปรกษาทาหนาทเสนอประเดนทตองการคาวนจฉย ผานผบงคบบญชาตามลาดบชน ใหเปนผวนจฉยหรอออกกฎ กตกา แนวทางปฏบตทชดเจนใหเจาหนาทของรฐในสงกดยดถอปฏบตตอไป (กรณประเดน

2.3.1.1.1 ขาราชการและเจาหนาทรฐสามารถขอหารอกรณมขอหารอเกยวกบปญหาขอสงสยหรอขอกงวลทางจรยธรรม 2.3.1.1.2 ขาราชการและเจาหนาทรฐมชองทางในการเสนอประเดนทตองการคาวนจฉยได

69

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

ขอหารอเกนกวาอานาจของหนวยงานหรอตองการคาวนจฉยจาก ก.ม.จ. ใหหวหนาสวนราชการเสนอผาน สานกงาน ก.พ. เพอนาเสนอ ก.ม.จ. วนจฉยตอไป)

2.4 สงเสรมบทบาทของ ก.ม.จ. และอน ก.ม.จ. ในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรม

2.4.1 รายงานประจาปและขอเสนอแนะดานจรยธรรมจรรยาบรรณ

2.4.1.1 ขบเคลอนการดาเนนของ ก.ม.จ. ใหเกดผลอยางเปนรปธรรม มบทบาทเชงรก (proactive) ทงในภารกจการใหคาปรกษาแกคณะรฐมนตร กาหนดแนวทางหรอมาตรการในการขบเคลอนจรยธรรม การกาหนดเกณฑในการกากบ ดแล ตดตามประเมนผลการดาเนนการตามมาตรฐานจรยธรรม 2.4.1.2 ใหมอน ก.ม.จ. รบผดชอบชวยเหลองาน ก.ม.จ. ในแตละดาน หรอชวยเหลองาน กมจ. ในการตรวจสอบขอเทจจรงหรอ

2.4.1.1.1 ก.ม.จ. และอน ก.ม.จ. สามารถทางานไดอยางมประสทธภาพและเปนอสระทางการเมอง

70

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

วนจฉยปญหาหรอขอกงวลตางๆ ดานจรยธรรม 2.4.1.3 ก.ม.จ. จดทารายงานประจาป และขอเสนอแนะดานจรยธรรมจรรยาบรรณเสนอตอ ครม. เปนประจาทกป 2.4.1.3 ยกระดบบทบาทของ กมจ. และอนฯ ในการขบเคลอนการสงเสรมจรยธรรม

2.5 ใชแนวทางผนานาจรยธรรมสรางภาพลกษณและเปนตวอยางทดใหกบเจาหนาทรฐในการปฏบตหนาทเพอรฐเพอประชาชนอยางมศกยภาพและมจรยธรรม

2.5.1 ขอตกลงรวม (Integrity Pact) ในการรวมสงเสรมและปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมของผนา

2.5.1.1 ผลกดนผบรหารรฐ ผบรหารในองคกรใหยอมรบ ปฏบต และเขารวมเปนผกระทาการสาคญในการขบเคลอนจรยธรรมใหเปนไปตามมาตรฐานทางจรยธรรม 7 ประการอยางเครงครด 2.5.1.2 สอสารประชาสมพนธเรองบทบาทของผนารฐ ผนาใน

2.5.1.1.1 การรวมทางานและรวมแสดงความรบผดชอบในการสงเสรมจรยธรรม ตงแตระดบรฐบาลมาจนถงเจาหนาทภาครฐทวไป เพอยกระดบความเชอมนในการทางานของประเทศในระดบสากล

71

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

องคกรในการเปนผกระทาการสงเสรมจรยธรรม เพอสรางการรบรการทาตามตนแบบผนา (leadership model) เพอสรางขวญกาลงใจและกระตนใหเจาหนาทรฐคนอนๆ ปฏบตตาม

2.6 สรางความเชอมนในกฎหมายและกระบวนการยตธรรม พรอมกบมาตรการคมครองผใหขอมลผละเมดจรยธรรม

2.6.1 มาตรการและกลไกในการดาเนนการกบผประพฤตผดจรยธรรม 2.6.2 จานวนเรองรองเรยนทมการดาเนนการลงโทษผกระทาความผด 2.6.3 มาตรการและกลไกในการใหความคมครองผใหขอมลการละเมดจรยธรรม 2.6.4 แนวทางการสอสารและการรณรงคสงเสรมมาตรฐานจรยธรรมภายในหนวยงานภาครฐ

2.6.1.1 กาหนดมาตรการและกลไกในการดาเนนการกบผประพฤตผดจรยธรรม 2.6.2.1 กาหนดมาตรการและกลไกในการใหความคมครองผใหขอมลการละเมดจรยธรรม หรอพฤตกรรมทเปนความเสยงลอแหลมใหเกดการละเมดจรยธรรม ทงนใหคานงถงกรณการกลนแกลงรองเรยนโดยไมบรสทธใจควบคไปดวย 2.6.3.1 รณรงคสงเสรมให

2.6.1.1.1 การกระทาความผดทางจรยธรรมมความผดและผกระทาผดตองไดรบการลงโทษ 2.6.1.1.2 ผแจงเบาะแสผกระทาความผดจรยธรรมไดรบการคมครอง จากหนวยงานกลางทดแลเรองจรยธรรม 2.6.1.1.3 ผไดรบมอบหมายใหบรหารจดการขอรองเรยนม

72

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

เจาหนาทของรฐยดหลกยดมนในสงทถกตองใหมการเปดเผยสงทจรต การละเมดจรยธรรม ใหขอมลเพอชวยเหลอผถกรงแกโดยไมเปนธรรมโดยไมปลอยปละละเลย

อานาจและเปนอสระโดยไมถกแทรกแซง

2.7 สงเสรมและเสรมสรางภาวะผนาทางจรยธรรม และเชดชเจาหนาทรฐผปฏบตงานอยางมจรยธรรม รวมถงจดกจกรรมสงเสรมจรยธรรมในระยะยาว

2.7.1 จานวนครงและรายละเอยดการจดหลกสตรผนาทางจรยธรรมทดสาหรบผทจะกาวสการเปนนกบรหารระดบสง

2.7.1.1 สงเสรมเชดชผนาทางจรยธรรมทไดรบการยอมรบในองคกร 2.7.1.2 สงเสรมใหผนาทางจรยธรรมสรางทมงานในการทาหนาทเปนทปรกษาทางจรยธรรม 2.7.1.3 พฒนาหลกสตรผนาทางจรยธรรมทดสาหรบผทจะกาวสการเปนนกบรหารระดบสง 2.7.1.4 ใชเทคนคการสะกดพฤตกรรม (Nudges) เพอออกแบบการตดสนใจอนกอใหเกดการปรบเปลยนมาส

2.7.1.1.1 สรางผนาทางจรยธรรม ใหเกดขนจรงในทกองคกร

73

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

พฤตกรรมทางจรยธรรมทพงประสงค

2.8 วางระบบรองรบการรองเรยนเจาหนาทรฐของประชาชนทหลากหลายและปลอดภย

2.8.1ชองทางการรองเรยนทหลากหลายและปลอดภย 2.8.2 จานวนเรองรองเรยนทเขามาในแตละชองทาง

2.8.1.1 วางชองทางรองรบการรองเรยนเจาหนาทรฐของประชาชนทหลากหลายทง Online, Offline ทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย 2.7.1.2 มการกาหนดขนตอนการจดการขอรองเรยนทสน กระชบ สะดวก รวดเรว และชดเจน 2.7.1.3 มกระบวนการปกปดและทาใหผรองเรยนรสกปลอดภย

2.8.1.1.1 มชองทางการรองเรยนเจาหนาทรฐของประชาชนทหลากหลายและปลอดภยสรางกลไกการตรวจสอบการประพฤตผดจรยธรรมจากภายนอก

74

ดานท 3 พฒนาระบบทเออใหนาการสงเสรมจรยธรรมไปใชในการบรหารงานบคคล ประเดนความทาทาย

เชงยทธศาสตร เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละ

เปาประสงค

สรางระบบการบรหารงานบคคลทคานงถงหลกทางจรยธรรม เจาหนาทของรฐทมความประพฤตตามมาตรฐานจรยธรรมควรจะไดรบการสนบสนนในรปแบบตาง ๆ ไมใหความพยายามนนสญเปลา

3.1 นาเกณฑทางคณธรรมและจรยธรรมมาเปนหนงในกลไกการบรหารงานบคคลทสงเสรมจรยธรรมทมความชดเจนเปนรปธรรมในทกระดบ ตงแตกอน ระหวาง และภายหลงการดารงตาแหนง

3.1.1 แสดงรายละเอยดมาตรการ หลกเกณฑ และวธการบรหารงานบคคล ทมการนาเงอนไขดานจรยธรรมและคณธรรมเปนองคประกอบในการพจารณา 3.1.2 รายงานการประเมนจรยธรรมแนวราบ (ระหวางผรวมงาน) 3.1.3 รายงานการประเมนแนวดง (การคดเลอกโดยผบงคบบญชา)

3.1.1.1กาหนดมาตรการ หลกเกณฑ และวธการบรหารงานบคคล ทมการนาเงอนไขดานจรยธรรมและคณธรรมเปนองคประกอบในการพจารณา ตงแตการคดเลอกบคลากร การแตงตง การประเมนผลการปฏบตราชการ การพฒนา การแตงตงโยกยายบคคลเขาสตาแหนง 3.1.1.2 ใหมการนาประวตและคณสมบตดานจรยธรรมมาเปนคณลกษณะพเศษในการพจารณาเลอนขนหรอเลอนตาแหนง

3.1.1.1.1แนวทางการบรหารงานบคคลเปนกลไกการคดกรองและคดเลอกเจาหนาทรฐทมศกยภาพและจรยธรรมในการทางาน 3.1.1.1.2เจาหนาทรฐทประพฤตตามหลกจรยธรรมไดรบโอกาสความกาวหนาในตาแหนงหนาทกอนเจาหนาทคนอน 3.1.1.1.3 มการประเมนจรยธรรมทงแนวราบ(ระหวางผรวมงาน) และแนวดง (การคดเลอกโดยผบงคบบญชา)

3.2สรางมาตรการทาง 3.2.1 มาตรการในการตรวจสอบผลประโยชนทบซอนของเจาหนาทรฐ

3.2.1.1 กาหนดมาตรการ หลกเกณฑ และวธการ ในการ

3.2.1.1.1 ใชอานาจและความศกดสทธของ

75

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

กฎหมาย หลกเกณฑ และวธการ ในการตรวจสอบการมผลประโยชนทบซอนของเจาหนาทรฐมาใชเปนกลไกการแทรกแซงการกระทาผดจรยธรรมในระยะแรกเรม

3.2.2 รายงานผลการบรหารงานบคคลในดานจรยธรรมประจาป 3.2.3 รายงานผลการดาเนนและการตรวจสอบการกระทาผดจรยธรรมประจาป

ตรวจสอบการมผลประโยชนทบซอนในตาแหนงทอาจมความลอแหลมตอการละเมดจรยธรรมทงกอนการเขาสตาแหนง ระหวางการดารงตาแหนง และภายหลงพนจากตาแหนง (โดยเฉพาะการแตงตงผบรหารระดบสงควรตองผานการประเมนดานจรยธรรมกอนการแตงตง) 3.2.1.2 สงเสรมใหเกดการประเมนจรยธรรมทงแนวราบ (ระหวางผรวมงาน) และแนวดง (การคดเลอกโดยผบงคบบญชา) เพอลดปญหาระบบอปถมภในองคกร 3.2.2.1. รายงานผลการกาหนดมาตรการ หลกเกณฑ และวธการบรหารงานบคคลในดานจรยธรรม3.2.3.1 รายงานผลการตรวจสอบตดตามการดาเนนการใหเปนไป

กฎหมายมาตรฐานทางจรยธรรมสรางความเชอมนและเปนกลไกปองกนการกระทาผดของเจาหนาทภาครฐ 3.2.2.1.1 เปดโอกาสใหเกดการเรยนรและตรวจสอบการทางานของฝายบรหารงานบคคล 3.2.3.1.1 เปดเผยขอมลสสาธารณะและเปดโอกาสใหเกดการตรวจสอบเจาหนาทรฐ

76

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

ตามมาตรการ หลกเกณฑ และวธการดงกลาว รายงานให กมจ. ทราบทกระยะ

3.3 สรางความเชอมนเชอถอในความเปนกลางและความโปรงใสของฝายบรหารงานบคคล

3.3.1 รายงานความเสยงภายในองคกรทจะนาไปสการสรางความเชอถอและความโปรงใสขององคกรใน 5 ระดบคอ ระดบบคคล ระดบระหวางบคคล ระดบกลม ระดบระหวางกลม และระดบระหวางองคกร

3.3.1.1 รายงานเหตผลในทกการตดสนใจทจะสงผลกระทบตอการมสวนไดสวนเสยของบคคลตางๆ เสมอ เพอแสดงใหเหนความสามารถในการตดสนใจและความโปรงใสในการทางานบรหารทรพยากรมนษยทมจรยธรรม 3.3.1.2 ตรวจสอบจรยธรรมทระบใหเหนความเสยงภายในองคกรทจะนาไปสการสรางความเชอถอและความโปรงใสขององคกรใน 5 ระดบคอ ระดบบคคล ระดบระหวางบคคล ระดบกลม ระดบระหวางกลม และระดบระหวางองคกร

3.3.1.1.1 ทราบถงความเสยงภายในองคกรทจะนาไปสการสรางความเชอถอและความโปรงใสขององคกรใน 5 ระดบคอ ระดบบคคล ระดบระหวางบคคล ระดบกลม ระดบระหวางกลม และระดบระหวางองคกร 3.3.1.1.2เปดเผยขอมลสสาธารณะและเปดโอกาสใหเกดการตรวจสอบ

3.4. เสรมสรางขด 3.4.1 รายงานผลการดาเนนงาน 3.4.1.1 ทางานรวมกบหนวยงาน 3.4.1.1.1 การบรหารงาน

77

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

ความสามารถทางจรยธรรมผานระบบการบรหารงานบคคล

โครงการ การทางานสงเสรมจรยธรรมภายในองคกร

สงเสรมจรยธรรมในองคกรจดการอบรมและพฒนาดานจรยธรรมใหกบบคลากรในองคกร เพอทาใหบคลากรเหนความสาคญของจรยธรรม และมแนวทางในการเพมขดความสามารถทางจรยธรรมของตนเอง 3.4.1.2 ทางานรวมกบหนวยงานสงเสรมจรยธรรมในองคกรเสรมสรางความสมพนธอนด ทงของฝายผบรหาร/ ผบงคบบญชาและพนกงาน รวมถงในกลมพนกงานดวยกนเอง เพอเปดโอกาสใหเกดการสลายอานาจภายในหนวยงานมาสการสรางวฒนธรรมการทางานแบบมสวนรวมและมจรยธรรม

บคคลอยางมจรยธรรมสามารถปฏบตไดจรงในองคกรของรฐ

3.5 การสนบสนนโครงสรางและการเตรยมบคลากร

3.5.1การปรบโครงสราง บทบาท ภารกจใหรองรบการทางาน

3.5.1.1 สนบสนนการจดโครงสรางการบรหารทรพยากร

3.5.1.1 โครงสรางการบรหารงานอยางม

78

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

ผปฏบตงานดานสงเสรมคณธรรม จรยธรรม

บคคลอยางมจรยธรรม 3.5.1.2 สรางความรวมมอกบหนวยงานทงภายในและนอกประเทศเพอจดทาโครงการพฒนาบคลากรผปฏบตงานดานสงเสรมคณธรรม จรยธรรม 3.5.1.3 พฒนาระบบสนบสนนแกผปฏบตงานดานสงเสรมคณธรรม จรยธรรม อาท คลงความรในหลายรปแบบ และเครองมอทจาเปนในการปฏบตงานบรหารการสงเสรมจรยธรรม

จรยธรรมชวยกาหนดพฤตกรรมทมจรยธรรมของเจาหนาทภาครฐ

3.6 เปดชองทางใหขาราชการและเจาหนาทรฐมโอกาสและมทางเลอกในการรองเรยนปญหาคณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณ ของผบงคบบญชาและผรวมงาน

3.6.1 ชองทางใหขาราชการและเจาหนาทรฐรองเรยนปญหาคณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณ ของผบงคบบญชาและผรวมงาน

3.6.1.1 จดใหมกลไกการเรองรองเรยน รองทกข หารอขอปญหาหรอขอกงวลใจ คณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณ ของผบงคบบญชาและผรวมงาน ทงการรองเรยนผานหนวยงานโดยตรง และผานองคกรกลาง

3.6.1.1.1 มชองทางใหขาราชการและเจาหนาทรฐรองเรยนปญหาคณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณ ของผบงคบบญชาและผรวมงาน

79

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

บรหารงานบคคล โดยมการกาหนดมาตรการในคมครองและรกษาความลบตอตวผรองเรยน 3.6.1.2 ในกรณท กมจ. รบทราบเหตหรอปญหาพฤตกรรมทลอแหลมตอการละเมดจรยธรรมดวยตนเอง อาจมการดาเนนมาตรการเชงรกในการตรวจสอบขอรองเรยน และจดทาขอเสนอแนะหรอคาแนะนาไปยงสวนราชการ หนวยงานของรฐ หรอจดทาขอเสนอแนะไปยงคณะรฐมนตรเพอกาหนดเปนนโยบายในภาพรวมของประเทศตอไป

80

ดานท 4 รวมพลงทกภาคสวนในการสรางสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรม ประเดนความทาทายเชง

ยทธศาสตร เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละ

เปาประสงค

สรางกลไกและเครอขายรวมตรวจสอบการกระทาผด "ไมปลอยใหมทยนสาหรบความผด", “ไมมความรสกโดดเดยวสาหรบความถกตอง" และ “รวมมอผลกดนใหเกดการปฏวตสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรมในเจาหนาทรฐ”

4.1 ประชาชนและภาคประชาสงคมมสทธในการเขาถงขอมลทางการใด ๆ ทจดขนโดยหนวยงานของรฐ

4.1.1 คาสงแตงตงประชาชนและภาคประชาสงคมทเขามามสวนรวมในการตดตามและตรวจสอบการดาเนนงานของภาครฐ

4.1.1.1 รฐสนบสนนใหประชาชน ภาคประชาสงคมใชสทธตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ในการมเสรภาพในขอมล (Freedom of Information) โดยเปนการสงเสรมสทธของพลเมอง และเปดโอกาสใหประชาชนสามารถรองขอขอมลขาวสาร ซงรฐบาล หนวยงานของรฐครอบครองอยไดโดยไมเสยคาใชจาย หรอเสยคาใชจายนอยทสด 4.1.1.2 รฐเปดโอกาสใหประชาชนและภาคประชาสงคมเขามามสวนรวมในการตดตามและตรวจสอบการดาเนนงานของภาครฐ อนเปนการสงเสรมการบรหารงานทเปนไปตามหลกธรรมาภบาล ความโปรงใส และการมสวนรวม 4.1.1.3 ประชาชนไดรบการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความครอบครองของรฐ

4.1.1.1.1 ประชาชนมสวนรวมในการตดตามและตรวจสอบการดาเนนงานของาครฐ 4.1.1.1.2 ประชาชนไดรบการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความครอบครองของรฐ 4.1.1.1.3 ประชาชนรสกปลอดภยและเชอมนเมออยในการดแลของรฐมากขน

81

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

4.2ประชาชนในทกภาคสวนไดเขามามสวนรวมหรอสนบสนนชวยเหลอการสรางเสรมจรยธรรมเจาหนาทของรฐ

4.2.1. คาสงแตงตงประชาชน ภาคธรกจเอกชน องคกรพฒนาภาคเอกชน สถาบนการศกษา และภาคสวนตางๆ ทไดเขามามสวนรวมในกจกรรมรณรงค การเชดชเกยรตคณเจาหนาทของรฐผมคณธรรมจรยธรรมดเดน 4.2.2 กจกรรม/โครงการการเขามามสวนรวมของกลมประชาสงคมตางๆ ในการสงเสรมจรยธรรม

4.2.1.1 เปดโอกาสใหประชาชน ภาคธรกจเอกชน องคกรพฒนาภาคเอกชน สถาบนการศกษา และภาคสวนตางๆ ไดเขามามสวนรวมในกจกรรมรณรงค การเชดชเกยรตคณเจาหนาทของรฐผมคณธรรมจรยธรรมดเดน หรอกจกรรมในการสรางเสรมจรยธรรมรวมกบหนวยงานของรฐ 4.2.2.1 รวมเปนเครอขายภาคราชการ-ภาคเอกชน- สถาบนการศกษา หรอเปนการจดกจกรรมรวมในรปแบบอน ทากจกรรมในรปแบบความรบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility หรอ Creating shared value) เพอขบเคลอนใหเกดสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรม 4.2.2.2 ใหองคกรกลางการบรหารงานบคคลเปนผรวบรวมขอมลจานวนการดาเนนกจกรรมรวมกบภาคเอกชน และรายละเอยดกจกรรมทมการดาเนนรวมทดเดนเปนตนแบบรายงานให กมจ. ทราบ ผาน สานกงาน กพ. เปนประจาทกป

4.2.1.1.1 ประชาชน ภาคธรกจเอกชน องคกรพฒนาภาคเอกชน สถาบนการศกษา และภาคสวนตางๆ ไดเขามามสวนรวมในกจกรรมรณรงค การเชดชเกยรตคณเจาหนาทของรฐผมคณธรรมจรยธรรมดเดน

82

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

4.3 เปดชองโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการตรวจสอบพฤตกรรมของเจาหนาทของรฐ

4.3.1 จานวนการรบเรองรองเรยนหรอสอบถามเกยวกบประเดนขอกงวลของประชาชน หรอการรองเรยนเกยวกบประเดนลอแหลมทางจรยธรรม

4.3.1.1 จดมม หนวย หรอสายดวนรบแจงขอมลหรอตอบขอสงสยแกประชาชน 4.3.1.2 จดชองทางการรบเรองรองเรยนหรอสอบถามเกยวกบประเดนขอกงวลของประชาชน หรอการรองเรยนเกยวกบประเดนลอแหลมทางจรยธรรม 4.3.1.3 สรางความตระหนกใหเจาหนาทของรฐรบทราบถงการตรวจสอบจากภาคประชาชน จดประชมชแจงประโยชนของการทประชาชนเขามามสวนรวมใหเจาหนาทของรฐในสงกดรบทราบเพอกระตนใหระมดระวงไมประพฤตปฏบตในพฤตกรรมทเปนการละเมดจรยธรรม 4.3.1.4 กรณขอรองเรยนหรอขอกงวลดานจรยธรรมเปนปญหาทตองวนจฉยวาเขาขายเปนพฤตกรรมละเมดจรยธรรมหรอไม ใหหนวยงานสงเสรมจรยธรรม ศนยสงเสรมจรยธรรม หรอเจาหนาทของรฐผรบมอบภารกจดานการสงเสรมจรยธรรมรายงานไปยงผบงคบบญชาตามลาดบชนเพอวนจฉย

4.3.1.1.1 ประชาชนสามารถรองเรยนหรอสอบถามเกยวกบประเดนขอกงวลของประชาชน หรอการรองเรยนเกยวกบประเดนลอแหลมทางจรยธรรมได

83

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

และกาหนดกฎ กตกา แนวทางปฏบตทชดเจนใหยดถอปฏบตตอไป 4.3.1.5 สรางความรวมมอกบทกภาคสวนในการเสรมสรางสงคม-วฒนธรรมเชงจรยธรรมขน รวมทงเฝาระวง และตดตามการเปลยนแปลง อาท ทางสงคม เทคโนโลย หรอนวตกรรม ทอาจกอใหเกดการละเมดทางจรยธรรมรปแบบใหม

84

ดานท 5 การสอสารและการรณรงคดวยแนวทางใหมเพอสรางความร ความเขาใจ และเปลยนทศนคตเรองมาตรฐานจรยธรรมและการกระทาผด ประเดนความทาทายเชง

ยทธศาสตร เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละ

เปาประสงค

รณรงค ประชาสมพนธเปลยนทศนคตเรองการทาผดจรยธรรมของเจาหนาทรฐ มเพยงการกระทาทผดหรอถกเทานน “ไมยอมรบการกระทาผดสเทาอกตอไป"

5.1 สรางความร ความเขาใจดานมาตรฐานจรยธรรมกบเจาหนาทรฐและประชาชน

5.1.1 โครงการรณรงคเสรมสรางความตระหนกรตอความสาคญของคณธรรม จรยธรรม 5.1.2 ดชนความรบรเกยวกบมาตรฐานทางจรยธรรม (Ethical Standard Perception Index) และเผยแพรผลการจดอนดบดานคณธรรม จรยธรรม ของหนวยงานภาครฐอยในระดบ 95% ขนไป

5.1.1.1 ใชเทคนควธการ แนวคดใหม ๆ ในการนาเสนอเนอหาเพอดงดดความสนใจประเดนเกยวกบคณธรรมจรยธรรม และใหเขาถงเจาหนาทของรฐและประชาชนซงยงขาดความสนใจใหเกดประสทธภาพมากยงขน5.1.1.2 กระตนใหสงคมหนมาสนใจประเดนเลก ๆ นอย ๆ หรอประเดนสเทาทางจรยธรรม เพอกดดนใหพฤตกรรมสเทาหายไป 5.1.1.3 ใชชองทาง Social Media อยางมประสทธภาพสงสด ในการรงณรงคเผยแพรขอมลขาวสารดานจรยธรรมเนองจากเปนสอททงภาครฐและเอกชนใหความสนใจมากทสด 5.1.1.4 จดทาโครงการรงณรงคทแปลกใหม เขาถงงาย เพอเสรมสรางความตระหนกรตอความสาคญของคณธรรม จรยธรรม 5.1.1.5 ใชบคคลซงไดรบการเชดชดานจรยธรรม และเปนทยอมรบในสงคม อาท

5.1.1.1.1 เกดการแขงขนระหวางหนวยในการจดอนดบดานคณธรรมจรยธรรมของหนวยงานภาครฐ

85

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

ดารานกแสดง นางสาวไทย ในการดงดดความสนใจจากสงคมในดานจรยธรรม 5.1.2.1 จดทา ดชนความรบรเกยวกบมาตรฐานทางจรยธรรม (Ethical Standard Perception Index) และเผยแพรผลการจดอนดบดานคณธรรม จรยธรรม ของหนวยงานภาครฐ เพอใหเกดการแขงขนซงสามารถเปนกลไกควบคมทางสงคมดวยอกทางหนง

5.2 สงเสรมภาพลกษณของสถาบนหลก อนประกอบดวย ชาต ศาสนา และพระมหากษตรย

5.2.1 กจกรรม/โครงการรณรงคสอสารกบประชาชนในประเทศเรองบทบาทและความสาคญของสถาบนหลก 3 สถาบนในสงคม

5.2.1.1 สรางความรวมมอกบสอหลกและสอรอง เพอเสรมสรางความเขาใจอนดตอสถาบนหลกของชาต 5.2.1.2 เนนยาความสาคญของการถวายสตยปฏญาณ และความจงรกภกดตอสถาบนหลกของชาต ซงเปนพนฐานคอยกากบไมใหละเมดทางจรยธรรม

5.2.1.1.1 เพอสรางความรสกทดตอสถาบนหลก ซงเปนองคประกอบทสาคญอยางหนงในมาตรฐานทางจรยธรรม

5.3 เปลยนทศนคตและพฤตกรรมการกระทาผดของเจาหนาทรฐ

5.3.1 การมอบรางวลเจาหนาทของรฐทดารงตนเปนแบบอยางทดแกสงคม อาท การนอมนาหลก

5.3.1.1 ใชแนวคดขาราชการเพอประชาชน ในการกระตนเตอนใหเจาหนาทรฐตระหนกถงความสาคญของการประพฤตตนตามจรยธรรมและมจตสาธารณะ

1.ชดชเจาหนาทของรฐทดารงตนเปนแบบอยางทดแก

86

ประเดนความทาทายเชงยทธศาสตร

เปาประสงค ตวชวด กลยทธ เปาหมายของแตละเปาประสงค

เศรษฐกจพอเพยง 5.3.2 ผลการสารวจทศนคตของประชาชนทมตอการทางานของเจาหนาทรฐทกระดบอยในจานวน 95% ขนไป

5.3.1.2 สอสารใหประชาชนเหนวาเจาหนาทของรฐดารงตนเปนแบบอยางทดแกสงคม อาท การนอมนาหลกเศรษฐกจพอเพยงของเจาหนาทรฐ 5.3.2.1 สารวจทศนคตของประชาชนทมตอการทางานของเจาหนาทรฐทกปเพอสารวจความเปลยนแปลงทางดานทศนคตทประชาชนมตอเจาหนาทภาครฐ

สงคม อาท การนอมนาหลกเศรษฐกจพอเพยง 5.3.1.1.2 เพอสรางการยอมรบและความเคารพซงกนและกนระหวางเจาหนาทรฐและประชาชน

87

3.2 ขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนงานดานการสงเสรมจรยธรรมสาหรบ เจาหนาทของรฐทงในสวนกลางและสวนภมภาค

3.2.1 ขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนงานดานการสงเสรมจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐในสวนกลาง 3.2.1.1 การสรางมาตรฐานจรยธรรมเจาหนาทรฐใหเปนมาตรฐานเดยวกน โดยรปแบบในการขบเคลอนหลกคอการจดทาคมออธบายและกาหนดพฤตกรรมใหนาไปปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมของขาราชการทงหมดใหเสรจสนและมการแจกจายสหนวยงานทกหนวยงานโดยเรว นอกจากนนหนวยงานสวนกลางจะตองมการกาหนดมาตรการหรอนโยบายในการสงเสรมจรยธรรมภาครฐทชดเจน ชใหเหนถงพฤตกรรมหรอประเดนลอแหลมทเปนพฤตกรรมในการละเมดจรยธรรมของเจาหนาทรฐในหนวยงานของตนเอง

3.2.1.2 การแก ไขปรบปรงกลไกขบเคลอนจรยธรรมเดมใหสามารถทางานไดตามวตถประสงคและมประสทธภาพ ซงรปแบบในการขบเคลอนในสวนนคอการจดตงหนวยงานและผรบผดชอบงานสงเสรมจรยธรรมทชดเจนในหนวยงานของรฐทกหนวยงานรวมถงใหมการปรบโครงสรางหนวยงานรบผดชอบดแลเรองจรยธรรมในองคกรใหเพยงพอกบภาระและหนาทในการทางาน นอกจากนหนวยงานดงกลาวควรมการจดตงศนยใหคาปรกษากรณมขอหารอเกยวกบปญหาขอสงสยหรอขอกงวลในจรยธรรมเพอใหบรการกบหนวยงานสวนภมภาครวมถงกาหนดมาตรการและกลไกในการใหความคมครองผใหขอมลการละเมดจรยธรรม เชนการแจงขอรองเรยนทางอนเตอรเนตแบบไมเปดเผยตวผรอง เปนตน ทงนใหคานงถงกรณการกลนแกลงรองเรยนโดยไมบรสทธควบคไปดวย

3.2.1.3 ควรมการกาหนดมาตรการ หลกเกณฑ และวธการบรหารงานบคคล ทมการนาเงอนไขดานจรยธรรมและคณธรรมเปนองคประกอบในการพจารณา ตงแตการคดเลอกบคลากร การประเมนผลการปฏบตราชการ การแตงตงโยกยายบคคลเขาสตาแหนง โดยรปแบบในการขบเคลอนคอ ใหมการจดทาคะแนนดานจรยธรรม เพอใชเปนคะแนนประกอบการประเมนผลการปฏบตราชการของบคคลากรภาครฐรายบคคล รวมถงใหมการวดผลทางจรยธรรมของผบรหารดวยแบบประเมนบคลกภาพ (Personality Inventory) กอนเขารบตาแหนงในทกตาแหนง ซงหากทานใดไมผานการทดสอบใหคณะกรรมการผมอานาจวนจฉยวาบคคลดงกลาวเปนผขาดคณสมบตทางดานจรยธรรมทจะดารงตาแหนงหรอไม

3.2.1.4 หนวยงานสวนกลางทกหนวยงานจะตองเปดโอกาสใหทกภาคสวน ทงประชาชน เอกชน และภาคประชาสงคมเขามามสวนรวมในการสรางสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรม สนใจตดตามและตรวจสอบการดาเนนงานของภาครฐ อนเปนการสงเสรมการบรหารงานทเปนไปตามหลกธรรมาภบาล ความโปรงใส และการมสวนรวม โดยรปแบบในการขบเคลอนคอใหมตวแทนภาคประชาชนและภาคประชาสงคมไดรบการแตงตงใหเปนสวนหนงในคณะกรรมการผรบผดชอบงานสงเสรมจรยธรรม หรอในศนยใหคาปรกษา

88

กรณมขอหารอเกยวกบปญหาขอสงสยหรอขอกงวลในจรยธรรม เชนเดยวกนกบแนวคดของการใชระบบคณะลกขนในการพจารณาคด

3.2.1.5 ควรมการสอสารและการรณรงคดวยแนวทางใหม ผานรปแบบการขบเคลอนลกษณะเดยวกนกบการจดทาสอประชาสมพนธของสานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทประสบความสาเรจเชนแคมเปญ “ใหเหลา = แชง” โดยใหมการจดทาแคมเปญทเกยวของกบมาตรฐานจรยธรรม เชน “เทาๆ = โกง” หรอ “ตามนา = เลว” เปนตน

3.2.1.6 ควรจดใหมการรายงานผลการปฏบตการดานจรยธรรมของหนวยงานประจาป ในทกปงบประมาณทงในสวนกลางและภมภาค โดยทาการเกบขอมลขาราชการในหนวยงานทกคน และเกบขอมลกบประชาชนผมาใชบรการทกคน เพอนาผลคะแนนดงกลาวมาประกอบการประเมนผล การปฏบตงานของบคลากรภาครฐรายบคคล

3.2.2 ขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนงานดานการสงเสรมจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐในสวนภมภาค

ในดานขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนงานดานการสงเสรมจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐในสวนภมภาคนนมความสอดคลองกนกบขอเสนอสาหรบเจาหนาทของรฐในสวนกลาง ดงน

3.2.2.1 เมอมการจดทาคมออธบายและกาหนดพฤตกรรมใหนาไปปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมจากสวนกลางแลวนน หนาทของสวนภมภาคคอการนาเอาคมอดงกลาวไปปฏบตใชรวมถงกาหนดเปนมาตรการหรอนโยบายทชดเจนทจะใชในการเปลยนแปลงพฤตกรรมดานจรยธรรมของเจาหนาทรฐทงหมด ในทางกลบกนเจาหนาทรฐในสวนภมภาคจะตองรายงานพฤตกรรมหรอประเดนลอแหลมทเปนพฤตกรรมในการละเมดจรยธรรมทพบเจอรายงานกลบเพอเปนขอมลใหสวนกลางใชเปนขอมลในการปรบปรงคมอดงกลาวใหเปนปจจบนอยเสมอ

3.2.2.2 เมอมการจดตงหนวยงานและผรบผดชอบท ชดเจนรวมถงมการจดตงศนยใหคาปรกษากรณมขอหารอเกยวกบปญหาขอสงสยหรอขอกงวลในจรยธรรมเพอใหบรการกบหนวยงานสวนภมภาคแลว หนวยงานสวนภมภาคจะตองพฒนากลไกในการกระตนการรายงานพฤตกรรมทผดจรยธรรมตอศนยใหคาปรกษาดงกลาวรวมถงใหความรวมมอในการคมครองผใหขอมลรวมถงตรวจสอบกลนกลองกรณการกลนแกลงรองเรยนโดยไมบรสทธอยเสมอ

3.2.2.3 เมอหนวยงานสวนกลางเปดโอกาสใหประชาชนและภาคประชาสงคมเขามามสวนรวมในการตดตามและตรวจสอบการดาเนนงานของภาครฐโดยมตวแทนภาคประชาชนและภาคประชาสงคมไดรบการแตงตงใหเปนสวนหนงในคณะกรรมการผรบผดชอบงานสงเสรมจรยธรรมแลว หนวยงานในสวนภมภาคควรใชรปแบบการดาเนนงานในลกษณะเดยวกนกลาวคอ ใหประชาชนมสวนรวมในการรวมตดสนขอพพาท เชงจรยธรรมของขาราชการเชนเดยวกนกบแนวคดของการใชระบบคณะลกขนในการพจารณาคด

89

3.2.2.4 หากมการจดทาแคมเปญทเกยวของกบมาตรฐานจรยธรรมเกดขน หนวยงานสวนภมภาคมหนาทสนบสนนและชวยเปนกาลงสาคญในการเผยแพรหลกคดในการยกระดบมาตรฐานจรยธรรมภาครฐใหขาราชการทกคนมมาตรฐานจรยธรรมทสงขน เปนทพงและเปนทไววางใจของประชาชนตามวสยทศนทกาหนดไว

3.2.3 ขอเสนอแนวทางการสงเสรมจรยธรรมและรปแบบการขบเคลอนงานดานการ

สงเสรมจรยธรรมสาหรบเจาหนาทของรฐทสามารถดาเนนการไดทนทและสรางผลกระทบสง (Quick Win)

Quick Win แนวทาง

ยทธศาสตรท 1 ใหแตละหนวยงานจดทาคมอ Do & Don’t เพอลดความสบสนเกยวกบพฤตกรรรมสเทาและเปนแนวทางงายๆในการการประพฤตตนทางจรยธรรม

จดใหมการบนทกพฤตกรรมสขาว (พฤตกรรมทางจรยธรรมทพงประสงค) ในระบบทเหมาะและสามารถตดตามพฒนาการในระดบบคคลได เพอเปนการกระตนใหเกดการเปลยนแปลงทางพฤตกรรมสวนบคคล ทงนการบนทกนควรแปลงเปนคะแนนซงมผลตอความกาวหนาในอนาคต เชน การพจารณาเลอนตาแหนง หรอขนเงนเดอน เปนตน

ยทธศาสตรท 2 จดทมใหคาปรกษาในแตละหนวยงานทสามารถตอบคาถามทางจรยธรรม โดยเฉพาะประเดนทคลมเครอ (สเทาๆ) ไดอยางรวดเรวเพอใหการดาเนนงานทาไดตอเนอง ถกตอง และรวดเรว

พฒนาชองทางสอสารโดยตรงถง ก.ม.จ. ใหสามารถฝากเรองและตอบปญหาเรงดวนแกหนวยงานตาง ๆ ได

มเวทประกวดแนวคด/วธแกปญหาทางจรยธรรม โดยมคณะกรรมการตดสนและใหรางวล โดยอาจใหผชนะเปนแกนนาในการสรางทมทปรกษาทางจรยธรรมและรณรงคผลกดนประเดนทตองการแกไข

ยทธศาสตรท 3 จดทาแบบทดสอบประเมนพฤตกรรมทางจรยธรรมสาหรบผเขารบการคดเลอกเขาสระบบราชการ เพอใหทราบความสาคญของการสงเสรมจรยธรรมตงแตแรกเขาทางาน

จดทาเครองมอการประเมนพฤตกรรมการทางานภายใตกรอบจรยธรรมเพอวดประสทธผลทเกดขนและหาวธการปรบปรงอยางตอเนอง ทงนการประเมนควรมทงแนวดงและแนวราบควบคกน

90

Quick Win แนวทาง

จดประชมระดมความคดเหนอยางสมาเสมอเพอแกปญหาในประเดนทาทาย

ทางจรยธรรมใหมๆ อาท digital ethics and privacy จนไดขอสรปทเปนบรรทดฐานเดยวกน ใหแกผปฏบตงานดานสงเสรมคณธรรมจรยธรรมนาไปแกปญหาภายในองคกร

ยทธศาสตรท 4 รวมเปนเครอขายภาครฐ-เอกชน-สถาบนการศกษา ทากจกรรมในรปแบบความรบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility หรอ Creating shared value) เปนระยะและมความตอเนองเพอขบเคลอนใหเกดสงคม-วฒนธรรมทางจรยธรรม

จดกจกรรมบรการสงคมตามบทบาทของแตละหนวยงานเพอถอโอกาสรบฟงความคดเหนจากประชาชนและนามาเปนแนวทางปรบปรงการสงเสรมจรยธรรม

ยทธศาสตรท 5 กระตนใหสงคมหนมาสนใจประเดนเลก ๆ นอย ๆ หรอประเดนสเทาทางจรยธรรม โดยการสรางเนอหาทดงดดความสนใจ

เลอกประเดนปญหาเลก ๆ ทางจรยธรรมทใกลตวประชาชนมาทาแคมเปญรณรงคในแตละชวงเวลา เพอสรางทศนคตใหมแกสงคมและเจาหนาทรฐ ทงนอาจใชsocial media รวมกบสอกระแสหลก

จ ด ก จกรรม พ เศษ (Special events) ท เ ข า ถ ง งายแ ต ม ป ระ เด น แล ะกลมเปาหมายชดเจน เพอสอดแทรกคานยมทางจรยธรรมแกสงคม

เนนยาความภมใจและความทรงเกยรตของการผถวายสตยปฏญาณตอสถาบนหลกของชาตเปนพนฐานคอยกากบไมใหละเมดพฤตกรรมทางจรยธรรม

ใชแนวคดขาราชการของประชาชน คอยกระตนเตอนใหเจาหนาทรฐตระหนกถงความสาคญของการประพฤตตนตามจรยธรรมและมจตสาธารณะเปนแบบอยางในการปฏบตตนแกประชาชน