Bazat e Kineziterapisë1

BAZAT E KINEZITERAPIS

Ligjrues: Prof.Dr. Isa Asllani

BEFINICIONI DHE NOCIONI I KINEZITERAPIS

KINEZITERAPIA SI DEG E KULTURS FIZIKE-KINEZIOLOGJIS, PARAQET USHTRIM TRUPOR, AKTIVITET PLANIFIKUES DHE SISTEMATIK I CILI KA PR DETYR T NDIKOHET PARA S GJITHASH KOREKTIVISHT DHE KURATIVISHT N RAPORT ME ANOMALI T CAKTUARA, LNDIME DHE SMUNDJE T APARATIT LOKOMOTOR DHE ME T TRUPIT N TRSI. KONEZITERAPIA EDHE NQOFT SE N TRSI NUK MUNDET T NDIKOJ ME TERAPI N ELIMINIMIN E NDONAJ ANOMALIE, MNDT T NDIKOJ N KTO DREJTIME:

MANGSIT Q T PARANDALOHET N NIVEL EKZISTUES

T NGADALSOHET PROGRESIONI I MTUTJESHM I TYRE

T ZHVILLOHEN MEKANIZMAT E MBETUR KOMPENZATOR T ORGANIZMIT N TRSI.

KINEZITERAPIA SI NOCION RRJEDH NGA FJALA GREKE KINEZIS KA DON T THOT LVIZJE DHE TERAPI KA DON TE THOT SHRIM ME NDIHM T LVIZJES.

HISTORIATI I SHKURT I KINEZITERAPIS

DOKUMENTET E SHKRUARA N KIN TREGOJN SE USHTRIMET TRUPORE JAN SHFRYTZUAR SI MJET PER KURIM (SHRIM) T DATURA YSH 3000 VITE PARA EPOKS SON T BOTUARA NE LIBRIN KUNG FU (EKSPERIENCA E NJERIUT). N AT VEANRISHT KAN QEN T PRPUNUARA USHTRIME PR FRYMMARRJE SI FAKTOR I RNDSISHM PR RREGULLIMIN E QARKULLIMIT T GJAKUT. LLOGARITET N KOH T MBRETIT KINEZ HUANG TI (2000 P.E.S) JAN T VENDOSUR THEMELET E KINEZITERAPIS GJIMNASTIKA SHNDETSORE. PRAFRSISHT DOMETHANJE T NJEJT ME USHTRIME E POTENCUARA SHT KUSHTUAR EDHE N JAPONI NGA ANA E TOKU HON NEGATES.

KULTURA TIBETIANE E SIDOMOS MEDICINA EDHE SE KAN PASUR SPECIFITETE T VETA ATO NUK KAN MUNDUR T JEN JASHT NGA NDIKIMI I INDIS NPRMES BUDIZMIT. N LIBRIN CO-ZHED-SHON-NU, FLITET PR HAPJEN E NJ NUMRI T MADH T SPITALEVE N T CILAT PERKRAH TJERASHT JAN PRAKTIKUAR DISA USHTRIME TRUPORE DHE USHTRIME PR FRYMMARRJE, A JAN PREFERUAR EDHE SHTITJE T NDRYSHME. DERI N KT MERIUDH MUNDT TE THUHET SE USHTRIMET TRUPORE DHE AKTIVITETET, KRYESISHT KAN QEN T PRAKTIKUARA N KUADR T RELIGJIONIT, RESPEKTIVISHT MEDICINS POPULLORE. PAS KSAJ PERIUDHE N ZHVILLIMIN E SHOQRIS FORMACIONET EKONOMIKE A ME KT EDHE NJERZIMIT N TRSI FILLON EPOKA E RE N ZHVILLIMIN E KINEYITERAPIS, SEPSE MJEKET KAN FILLUAR ME TRAJTUAR N KUADR T MEDICINS. KJO VLEN SIDOMOS PR GREQIN E VJETR. PERSON KRYESOR PR ZHVILLIMIN E SIDOMOS PR ZHVILLIMIN E MEDICINS A ME T EDHE KINEZITERAPIS LLOGARITET HIPOKRATI (460-372 V.P.E.S)

N BAZ T FAKTEVE MUND T THUHET SE N SOQRIN SKLLAVO PRONARE I SHT KUSHTUAR DOMETHANJE E POSATSHME AKTIVITETIT T ORGANIZUAR TRUPOR SI MJET BAZIK PR ZHVILLIMIN E AFTSIS FIZIKE A ME TE EDHE SHNDETIT N TRSI, POR PRIVILIGJON KAN PASUR KLASA SUNDUESE. PR DALLIM NGA SHOQRIA SKLLAVOPRONARE, SHOQRIA FEUDALE PARAQET HAP PRAPA, SEPSE ZHVILLIMI I SHKENCS I SHT MARR NGA RAPORTI I KISHS.

MJETET BAZIKE N KINEZITERAPI

ME QLLIM Q T PREVENOHET OSE KORIGJOHET MBAJTJA E KEQE DHE DEFORMITETET TRUPORE, N KINEZITERAPI SI MJET BAZIK SHFRYTZOHET USHTRIMI TRUPOR DHE AKTIVITETI. GJITH USHTRIMET TRUPORE T CILAT KRYESISHT SHFRYTZOHEN NE KINEZITERAPI MUND T NDAHEN N DISA GRUPE:

N GRUPIN E PAR. BJN PJES USHTRIMET PASIVE, KTO USHTRIME PRDOREN N QOFT SE PERSHKAK T NATYRS S LNDIMIT, DMTIMIT APO SMUNDJES PERSONI SSHT N GJENDJE VET T PRDOR, ATHER N NDIHM OFROHEN: ME SEGMENTIN E SHNDOSH, NGA ANA E BASHKUSHTRUESIT APO NGA TERAPEUTI ETJ.

N GRUPIN E DYT. BJN PJES USHTRIMET NDIHMSE, TE KTO USHTRIME EDHE SE FORCA E MUSKULIT SHT RUAJTUR N NJ NIVEL PRDOREN ME LEV DHE AMLITUDA M T VOGLA, GJITHSESI N NDIHM OFROHET PERSON TJETER.

N GRUPIN E TRET. BJN PJES USHTRIMET AKTIVE, KTO USHTRIME PERSONI MUNDET VET T I REALIZOJ. AI ME SUKSES E NGADHNJEN REZISTENCEN E JASHTME RESPEKTIVISHT FORCEN E GRAVITACIONIT, NDRSA LVIZJET JAN DUKSHM ME AMPLITUDA M T MDHAJA DHE ME NUMR M T MADH T PRSRITJEVE.

N GRUPIN E KATRT. BJN PJES USHTRIMET AKTIVE KUNDR REZISTENCS. TE KTO USHTRIME PERSONI ME SEGMENT T LINDUAR MND T E EKZEKUTOJ USHTRIMIN ME AMPLITUD T MADHE DHE PRSRITJE POR EDHE ME REZISTENC SHTES T JASHTME ( BASHKUSHTRUES, PESHA, THAS ME RR, EKSPANDERA USHTRIME T SHPEJTA N UJ ).

N GRUPIN E PEST. BJN PJES AKTIVITETE N T CILT GRADUALISHT DUHET T BASHKANGJITEN GJITH GRUPET MUSKUJVE M T MEDHAJ DHE NYJET CILAT JAN T PATJETRSUEDHME PR JET DHE PUN.

MJETET NDIHMSE NE KINEZITERAPI

FAKTORT NATYROR. NJERIU SHUM HERT E KA VRTETUAR DOMETHNIEN E FAKTORVE NATYROR: DIELLI, UJI DHE AJRI N MBAJTJEN E BOTS GJALLRORE N TOK.

DIELLI. KA NDIHM T MADHE N FLOR DHE FAUN T TOKS, E SIDOMOS MBI SHNDETIN E NJERIUT N ASPEKT PSIKO FIZIOLOGJIK ETJ.

UJI. SI FAKTOR NATYROR MUND T PRDORET N KINEZITERAPI, N GJENDJE T NDRYSHME AGREGATE.

AJRI. N KRAHASIM ME FAKTORT TJER NATYROR N ASPEKT TO KINEZITERAPIS KA DOMETHNIE T ZVOGLUAR, POR DUKSHIM NDIKON N SHNDETIN E NJERIUT, PRDORIMI I KALITJES ( ERA E FTOHT, NXEHT, SHTYPJA E TIJ ETJ ) PR ZMADHIMIN E IMUNITETIT.

FAKTORT ARTIFICIAL

N FAKTOR ARTIFICIAL BJN PJES: DRITA ARTIFICIALE, ELEKTRICITETI, MAGNETIZMI, ENERGJIA ZANORE, LLASERI ETJ.

QLLIMET BAZIKE N KINEZITERAPI

PRAKTIKIMI I USHTRIMEVE N KINEZITERAPI MUND T JEN T KARAKTERIT LOKAL DHE T PRGJITHSHM. KTO NDRMJET VETE PLOTSOHEN PER QLLIM T PRBASHKT POR QLLIMI I PERBASHKT SHT:

TA MBAJN DHE PRMIRSOJN GJENDJEN E PERGJITHSHME SHNDETSORE

TA MBAJN DHE PRMIRSOJN PERIMETRIN DHE KUALITETIN E LVIZJEVE N NYJE.

TA MBAJN DHE PRMIRSOJN FORCEN E MUSKIJVE

TA MBAJN DHE PRMIRSOJN KOORDINIMIN E LVIZJEVE

TA MBAJN DHE PRMIRSOJN SHPEJTSIN E LVIZJEVE

TA MBAJN DHE PRMIRSOJN QNDRUESHMRIN E PRGJITHSME DHE LOKALE.

T PREVENOHET DHE KORIGJOHET MBAJTJA E KEQE DHE DEFORMITETET TRUPORE T TRUPIT

T PREVENOHET DHE REHABILITOHEN LNDIMET E GJITH STRUKTURAVE T APARATIT LOKOMOTOR ETJ.

DOZIMI I USHTRIMEVE TRUPORE DHE AKTIVITETEVE NE KINEZITERAPI

DOZIMI I USHTRIMIT GJITHNJI DUHET MBSHTETUR N TRESHIN REFERUES: AKTIVITET, LODHJE, PUSHIM. PR T REALITUAR USHTRIMET E PREFERUARA DUHET T PERCAKTOHEN:

POZITA FILLESTARE GJATSIA E LEVIT

AMPLITUDA E LVIZJEVE TEMPOJA E LVIZJEVE NUMRI I PRSRITJEVE KOHZGJATJA E USHTRIMIT

NGARKESA PROGRESIVE NUMRI I USHTRIMIT ME KOMPLEKS NGARKESA PLOTSUESE E JASHTME RAPORT RREGULLAR NDRMJET

ELEMENTEVE ME TRESHIN ( AKTIVITET, LODHJE, PUSHIM )

DISA KARAKTERISTIKA BAZIKE ANATOMO FIZIOLOGJIKE T ORGANIZMIT NJERZOR DOMETHNS PR APLIKIMIN E KINEZITERAPIS

KARAKTERISTIKAT BAZIKE T APARATIT PR LVIZJE (APARATI LOKOMOTOR). KT APARAT E PRBJN: MUSKIJT SKELETOR, ESHTRAT, NYJET DHE LIGAMENTET

KARAKTERISTIKAT BAZIKE T MUSKUJVE SKELETOR. - CILSIT KRYESORE FIZIKE T MUSKUJVE SKELETOR JAN: ELASTICITETI DHE KONTRAKTILITETI. TE MUSKULATURA SKELETORE DALLOJN TRE LLOJ T KONTRAKTCIONEVE: KONCENTRIK IZOTONIK. EKSCENTRIK STATIK IZOMETRIK.

KARAKTERISTIKAT E SISTEMIT ESHTROR NYJOR. N ORGANIZMIN E NJERIUT EKZISTOJN: ESHTRA T GJAT ESHTRA T SHKURT DHE PLLAKOR

KARAKTERISTIKAT BAZIKE T BOSHTIT KORRIZOR. BOSHTI KORRIZOR SHT I FORMUAR NGA 24 A DISA HER EDHE NGA 25 UNAZAVE T LIRA T CILAT SIPAS POZITES VENDORE, NDRTIMIT DHE FORMES JAN T NDARA N: 7 QAFORE (VERTEBRE CERVIKALIS), 12 GJOKSOR (VERTEBRE TORAKACICARE) DHE 5 LUMBALE (VERTEBRE LUMBALES).

LAKESAT FIZIOLOGJIKE T BOSHTIT KORRIZOR:

LORTOZA QAFORE

KIFOZA SHPINORE

LORDOZA LUMBALE

KARAKTERISTIKAT ANATOMIKE T NYJEVE. GJITH NYJET I NDAJM N: NYJE JOLVIZSE (SINARTROSIS)

NZJE LVIZSE (DIARTROZIS)

LIGJSHMRIA BIOMEKANIKE E LVIZJEVE N NYJE

LLOJET E LVIZJEVE N NYJE:

LVIZJE AKTIVE DHE

LVIZJE PASIVE

MATJET E LVIZSHMRIS N NYJE

METODAT PR MATJEN E LVIZSHMRIS N NYJE

MATJA E LVIZSHMRIS N NYJE T CAKTUARA ME AN T METROS: MATJA E LVIZSHMRIS N PJESEN AFORE T BOSHTIT

MATJA E LVIZSHMRIS T BOSHTIT NE PJESEN AFORE NE RRAFSH HORIZONTAL (RROTATIO) ME AN T METROS

MATJA E LVIZSHMRIS S BOSHTIT NE RRAFSH SAGITAL ME AN T METROS

MATJA E LVIZSHMRIS T SUPEVE

MATJA E LARTSIS TRUPORE (LATERO FLEXIO DEXTRI SINISTRI)

MATJE E LVIZSHMRIS ME AN T KNDMATSIT

LVIZJET BAZIKE N NYET E NJERIUT

LVIZJA E KOKS NE QAF

LVIZJET E TRUPIT (KORRIZIT)

LVIZJET E SUPEVE

LVIZJA E KRAHUT N NYJET E SUPIT

LVIZJA E LRS N NYJEN E BRRYLIT

LVIZJA E SHPUTAVE

LVIZJA E NNKOFSHES

LVIZJA E NNGJUNIT N NYJEN E GJUNIT

LVIZJET E SHPUTAVE NE NYJEN E KRCIRIT

BAZAT FIZIOLOGJIKE T KINEZITERAPIS

NDIKIMI I AKTIVITETEVE TRUPORE MBI TONUSIN E PRGJITHSHM N ORGANIZM:

NDIKIMI I KINEZITERAPIS MBI PROCESET TROFIKE NE ORGANIZM

NDIKIMI I KINEZITERAPIS MBI FORMIMIN E MEKANIZMAVE KONPENZATOR

NDIKIMI I KINEZITERAPIS MBI MEKANIZMAT TE CILAT SJELLIN PER FORMIMIN E FUNKSIONEVE

MBAJTJA RREGULLARE E TRUPIT DHE LARGIMI I TIJ NGA VLERAT NORMALE

QNDRIMI I DREJT RREGULLAR I TRUPIT. PR QNDRIM RREGULLAR T DREJT E LLOGARITIM AT QNDRIM ATHER

KUR RNDIMI I PERBASHKT NGA PJEST E TRUPIT MBI NYJEN AKTUALE OSE SEGMETIT KALON NPR KTO PIKA N RRADH: RNDIMI I KOKS LAKESA E QAFS ( VERTIKALJA E RENDIMI I KOKS KALON NPR UNAZN E

DYT DHE TRET T LAKESS QAFORE )

LAKESA E GJOKSIT ( VERTIKALJA E RNDIMIT T KOKS DHE PJESS QAFORE KALON PARA PJESS S GJOKSIT )

LAKESA LUMBALE ( VERTIKALJA E GJYMTYRVE T LARTPRMENDURA KALON NPR UNAZN E TRET DHE T KATRT T PJESS LLUMBALE )

N NYJEN E KLLKIT ( VERTIKALJA E GJYMTRVE T LARTPRMENDURA KALON NPR NYJEN E KLLKIT )

N NYJEN E GJUNIT ( VERTIKALJA E GJYMTYVE T LARTPRMENDURA KALON PARA NYJES S GJUNIT )

N NYJEN E KRCIRIT ( VERTIKALJA E GJITH GJYMTYRAVE T LARTPRMENDURA KALON 3-4 CM PARA NYJES S KRCIMIT )

SHKAQET T CILAT SJELLIN DERI TE LARGIMI I TRUPIT NGA VLERAT NORMALE

ASIMETRIA N SPORT SI FAKTOR I RREZIKSHM MBI LAJMERIMIN E MBAJTJES S KEQE DHE DEFORMITETIT TRUPOR

METODA PR REGJISTRIM T MATJES S KEQE DHE DEFORMITETEVE TRUPORE

METODAI SUBJEKTIV:

VLERSIM NGA PRAPA

VLERSIM NGA PARA

VLERSIM NGA ANT

LIGJRATA II

METODA E KOMPARIMIT

SIPAS AUTORIT FILLKENSHTAJN DHE

BASHKPUNTORVE EKZISTOJN 4

SILUESTA T MBAJTJES S TRUPIT DHE

ATE:

MBAJTJE E MIR E TRUPIT

MBAJTJE LORDOTIKE

MBAJTJE KIFOTIKE DHE

MBAJTJE SKOLIOTIKE 3.5

METODA (TEST) NEW YOURK

KT METOD E PREFERON AUTORI BAROW, KU VLERSUESI DUHET T KRAHASOJ SEGMENTE T CAKTUAR T TRUPIT ME 13 PJES T VIZATUARA TRUPORE ME NGA 3 FOTOGRAFI T SECILIT SEGMENT SI KRITERIUM. VLERSIMI BHET ME 1, 3 DHE 5 PIK. N BAZ T PIKAVE T FITUARA T SECILIT SEGMENT BEHET MBLEDHSI I PRGJITHSHM, I CILI MUND T JET PREJ 13 DERI NE 65 PIK. N KT MNYR FITOHET NOTA PRFUNDIMTARE PR MBAJTJEN E TRUPIT.

METODAT OBJEKTIVE

MUND T JEN DIREKTE DHE

INDIREKTE KUR MATJA BHET N

FOTOGRAFI T THJESHT OSE

RENGENIT

METODA DIREKTE

MATJA E LAKESAVE T BOSHTIT

KORRIZOR (COLUM VERTEBRALIS)

ME AN T VEGLES

KIFOLORDOZIMETAR

METODAT INDIREKTE

EKZISTOJN DISA METODA

INDIREKTE PR MATJEN E

LAKESAVE T BOSHTIT KORRIZOR:

METODA E WICKENSIT DHE KIPHUTIT

METODA E STEREOFOTOGRAMETRIS

METODA E KOBOVIT (DUHET T KET

FOTO RENGENI N POZIT

ANTROPOSTERIORE)

MATJET E LAKESAVE T BOSHTIT KORRIZOR

ME AN T FLLASTERAVE OSE TRAKAVE

NGJITSE

PREZENCA E MBAJTJES S KEQE

DHE DEFORMITETEVE TRUPORE TEK

RINIA SHKOLLORE

SIPAS HULUMTIMEVE T SHUMTA

N BOT DHE TEK NE RELATIVISHT

JAN T SHPESHTA DHE KAN

TENDENC PROGRESIVITETI KTO

ANOMALI TEK FMIJT E MOSHS

10-16 VE, SIPAS STATISTIKAVE T

NDRYSHME JAN PREZENTE TE

KJO POPULLAT ME RRETH 60%

LAKIMI I TEJMASE T BOSHTIT

KORRIZOR N RRAFSH SAGITAL KIFOZA (KYPHOSIS)

KY DEFORMITET PARAQET

SMADHIM T LAKESS

FIZIOLOGJIKE T BOSHTIT

KORRIZOR (MBI 3-4 CM) N PJESN

E SHPINS KU KONKAVITETI I

LAKESS SHT I KTHYER TE PARA

SHKAKTAR T KTIJ DEFORMITETI

JAN T JASHTM (EKZOGJEN) DHE

T MBRENDSHM (ENDOGJEN)

N SHKAKTAR T JASHTM BJN

PJES: SHPREHIT E KQIJA (BANKA

SHKOLLORE, QNDRIME DHE

MBAJTJE T KQIJA)

N SHKAKTAR T MBRENDSHM BJN PJES (HEREDITETI DHE ANOMALIT KONSTITUCIONALE, TUBERKULLOZAT E NDRYSHME T ESHTRAVE DHE NYJEVE, SMUNDJET E ORGANEVE T MBRENDSHM T CILT KRKOJN KOH T GJAT PR REHABILITIM, RAHITISI ETJ.)

SHEMBULL I KOMPLEKS

USHTRIMEVE T PREFERUARA PR

PREVENTIVN E MBAJTJES S

KEQE DHE DEFORMITETEVE

TRUPORE

SHEMBULL I KOMPLEKSIT T


ZHVILLIMIT RREGULLAR T TRUPIT



ZHVILLIMIN RREGULLAR T TRUPIT



KOREKCIONIN E MBAJTJES S

KEQE - KIFOTIKE

LAKIMI TJEMASE I BOSHTIT

KORRIZOR N RRAFSHIN SAGITAL LORDOZA (LORDOSIS)

KY DEFORMITET PARAQET SMADHIM T LAKESS FIZIOLOGJIKE (MBI 4-5 CM) T BOSHTIT N PJESN LUMBALE KU KONKAVITETI SHT I KTHYER PRAPA. SHKAKTAR T KTIJ DEFORMITETI MUND T JEN: T JASHTM (EGZOGJEN) DHE T MBRENDSHM (ENDOGJEN)

N SHKAKTAR T JASHTM BJN PJES (SHPREHIT E KQIJA, BANKA SHKOLLORE JOADEKUATE, MBATHA DHE VESHA JOADEKUATE ETJ.

N T SHKAKTAR T MBRENDSHM BJN PJES (HERIDITETI DHE ANOMALIT KONSTITUCIONALE, SMUNDJET E NDRYSHME T ORGANEVE T MBRENDSHME T CILAT KRKOJN KOH T GJAT PR REHABILITIM, TUBERKULLOZAT E NYJEVE, ESHTRAVE DHE LIGAMENTEVE, VESHI, SYRI ETJ).



PREVENCIONIN DHE KOREKCIONIN

E MBAJTJES S KEQE DHE

DEFORMITETEVE TRUPORE T

BOSHTIT KORRIZOR N RRAFSHIN

SAGITAL.



KOREKCIONIN E MBAJTJES S

KEQE LORDOTIKE T TRUPIT

SHTREMBIMI I BOSHTIT KORRIZOR N

RRAFSHIN FRONTAL SKOLIOZA (SCOLIOSIS)

MBAJTJA E KEQE SKOLIOTIKE,

PARAQET NJ NGA DEFORMITETET

M T SHPESHTA T BOSHTIT

KORRIZOR N RRAFSHIN FRONTAL.

SHKAKTAR M T SHPESHT T

KTIJ DEFORMITETI JAN: T

JASHTM (EGZOGJEN) DHE T

MBRENDSHM (ENDOGJEN)

N SHKAKTAR T JASHTM BJN

PJES (SHPREHIT E KQIJA,

MBAJTJA E PESHS N NJ AN,

QNDRIMI N NJ AN, BANKA

SHKOLLORE JO ADEKUATE,

MBATHA, VESHA, SYRI, VESHI ETJ.

N SHKAKTAR T MBRENDSHM BJN PJES (HEREDITETI DHE ANOMALIT KONSTITUCIONALE, SMUNDJET E NDRYSHME T ORGANEVE T MBRENDSHME T CILAT KRKOJN, KOH T GJAT PR REHABILITIM, TUBERKULLOZA E ESHTRAVE NYJEVE DHE LIGAMENTEVE, RAHITISI ETJ.

TREKNDSHI I LORENCIT

EKZISTOJN SKOLIOZA PARCIALE,

TOTALE DHE KOMPENZATORE S

ZHVILLIMI I SKOLIOZAVE

N RAPORT ME LAKIMI E BOSHTIT NE RRAFSHIN FRONTAL SOT KRYESISHT EKZISTOJN TRI SHKALL T KLASIFIKIMIT: SHKALLA E DEFORMITETIT T LIR (BRISHT)

PRGJEGJS PR MBAJTJE T KEQE

SHKALLA OSE STADIUMI I DEFORMITETIT KONTRAKUES

TEK SHKALLA E TRET OSE STADIUMI I DEFORMITETIT FIKSUES KU PRKRAH PJESS AKTIVE T BOSHTIT SHT KAPUR EDHE PJESA PASIVE E BOSHTIT

LLOJET E SKOLIOZAVE MVARSISHT

NGA PESHA E KAPJES.

PREVENCA DHE KOREKCIONI I

MBAJTJES S KEQE SKOLIOTIKE

ME PREVENTIV DHE KORREKCION

T MBAJTJES S KEQE SKOLIOTIKE

DUHET T FILLOHET SA SHT E

MUNDUR M HERET

SHEMBULL I KOMPLEKRIT T





PREVENCEN E MBAJTJES S KEQE

SKOLIOTIKE T TRUPIT

USHTRIMET E KLAPPIT, T

MODIFIKUARA NGA MOSHKOVI

RRYPA DHE KORSETA PR

KOREKSIONIN E SKOLIOZS SIPAS

SHUM AUTORVE



KOREKCIONIN T MBAJTJES S

KEQE SKOLIOTIKE

DEFORMITETET E KOFSHIT

GJOKSOR

NGA DEFORMITETET (ANOMALIT) E

KOFSHIT GJOKSOR M S TEPRTI N

PRAKTIK HASEN:

GJOKSI I GROPUAR (PECTUS EXCAVATUM,

PECTUS INFUNDIBULIFORME KOFSH GJOKSOR KPUCOR)

GJIKSI I BRENGOSUR (PECTUS CARRINATUM,

PECTUS GALLINACUM GJIKS PULOR)

LIGJERATA III DEFORMITETET E KOFSHIT

GJOKSOR

NGA DEFORMITETET (ANOMALIT) E

KOFSHIT GJOKSOR N PRAKTIK M S

TEPERMI HASEN:

GJOKSI I GROPUAR (PECTUS EXCAVATUM,

PECTUS INFUNDIBULIFORME KOFSH GJOKSOR KPUCOR)

GJOKS I BRENGOSUR (PECTUS

CARRINATUM, PECTUS GALLINACUM GJOKS PULOR).

GJOKSI I GRUPUAR

(PECTUS EXCAVATUM)

SHKAKTAR PER KT DEFORMITET

M S SHPESHTI JAN:

ENDOGJEN, DRSA NGA SHKAKTART

EKYOGJEN M S TEPRTI BJN

PJES (RAHITISI, ASTMA, SHPREHIT E

KQIJA-POYICIONI I GJOKSIT KU

DEFORMITETI SHT N PRESION,

POR EDHE NGA ULJA E KEQE KIFOTIKE

PR KT DEFORMITET APLIKOHEN USHTRIME PR FORCIMIN E m.intercostales, SI (NOTI, VRAPIMI I LEHT, SIDOMOS FRYMMARRJE ME NJRN ZBRAZTIR T HUNDS DUKE E MBAJTUR FRYMN 5-10SEC PASTAJ NGADAL LSHOHET AJRI NPR ZBRAZTIRN TJETR T HUNDS.

TEK FORMAT M T RNDA T KTIJ

DEFORMITETI KONEZITERAPIJA KA

NDIKIM T KUFIZUAR, RESPEKTIVISHT KA

PR QLLIM T NDALOJ PROCESET

DESTRUKTIVE.



KOREKCIONIN E GJOKSIT T GROPUAR

GJOKSI I BRENGOSUR

(PECTUS CARINATUM)

EDHE KJO ANOMALI SIKURSE E MPARSHMJA MUND T INICOHET (PROVOKOHET) NGA FAKTORT: ENDOGJEN DHE EGZOGJEN,

NGA SHKAKTART E JASHTM BJN PJES (SMUNDJA E RAHITISIT, NGA ASMA KRONIKE RESPIRATORE, KOLLITJA E STRGJATUR KRONIKE, NDEZJE TUBERKULOZE E UNAZAVE TORAKALE, SI DHE NGA FAKTURAT E NDRYSHME T ASHTIT GJOKSOR STERNUMIT OSE BRINJVE KOSTAE

KINEZITERAPIA TEK KY DEFORMITET KA

VEND T POSATSHM SIDOMOS N

STADIUMIN FILLESTAR. PARALELISHT ME

USHTRIMET KINEZITERAPEUTIKE, DUHET

N KONTINUITET T BAHEN RRYPA

VEANRISHT T NDRTUAR, SI DHE

MARRJA E TERAPIS ANTIRAHITIKE



ZHVILLIMIN RREGULLAR,

PRMIRSIMIN DHE MBAJTJEN E

FUNKSIONIT T APARATIT

LOKOMOTOR

DEFORMITETI I KMBVE

KUR FLASIM PR DEFORMITETET E KMBVE MENDOJM PR DEFORMITETET E KLLEVE NYJET E GJUNJVE (X, O KMB DHE GJUNJ N HIPEREKSTENZION) DHE DEFORMITETET E SHPUTAVE (SHPUTAT E RRAFSHA T SHKALLS I, II DHE III DHE SHPUTA T GROPUARA) SHKAKTAR KRYESOR PR INICIMIN E DEFORMITETEVE T KMBVE (SIDOMOS X KMBT DHE SHPUTAT E RRAFSHA) SHTE MASA E TEPRUAR TRUPORE

PREZDREDHJA E LINDUR E KLLKIT

(LUXATIO CXAE CONGINITA)

PREZDREDHJA E LINDUR E KLLKIT PARAQET NJ NGA ANOMALIT M T RNDA T APARATIT LOKOMOTOR. SHKAKTAR PR LAJMRIMIN E KTIJ DEFORMITETI ENDE NUK JAN MJAFT T SQARUARA, POR PRAP MENDOHET SE NDIKIMI I FAKTORVE ENDOGJEN KA RELEVANC M T MADHEKU PAS LINDJES S FMIJS I BASHKANGJITEN EDHE FAKTOR T RREZIKSHM EKZOGJEN KU GJENDJEN AKTUALE EDHE M TEPR E KOMPLIKOJN.

SIPAS DISA AUTORVE SOT KY DEFORMITET LLOGARITET SE SHT TRASHIGUES ME MBI 20%

KJO ANOMALI MUND T

LAJMROHET SI DISPLOZION,

SUBLUKSACION DHE LUKSACION.

KURIMI I KSAJ ANOMALIE MUND T

JET KONZERVATIVE DHE

KIRURGJIKE.

DISA KARAKTERISTIKA BAZIKE T

NYJES NORMALE T KLLKIT

NYJA E KLLKIT BN PJES N

NYJE STEROIDE KU KOKA E

FEMURIT (CAPUT FEMURIS) SHT

E RRUMBULLAKT, NDRSA PJESA

TJETR PARAQET ZBRAZTIR

GJYSMHARKORE (ACETABULUM N PJESN E JASHTME T ASHTIT

KOMBLIKOR OSIS COXAE).

NDRRIMET BAZIKE PATOLOGJIKE

N NYJEN E KLLKIT

MANGSIT E PARA VREHEN N ACETABULUMIN I CILI SHPESH HER NGEC N ZHVILLIMIN E TIJ.

NGA KT SHKAKTAR AI SHT RELATIVISHT I CEKT, ME FORM ELIPSOIDE N ZBRAZTIR DHE ME OSIFIKIM JO T MJAFTUESHM T PJESS S SIPRT. PRKRAH ZBRAZTIRS (ASETABULUMIT) NORMALISHT MUNDEN T VREHEN NDRRIME EDHE N PJESN PROKSIMALE T FEMURIT. PRSHKAK T SAJ EDHE KOKA E KTIJ NGEC N ZHVILLIM. KNDI NDRMJET KOKS, QAFES DHE TRUPIT T FEMURIT SIPAS RUSZAKOWSKI DHE BASHKPUNTORVE, N VITIN E I-r T JETS SHT 148 N VITIN E III-t RRETH 145, N VITIN E V-t 142, N VITIN E X-t RRETH 138, N VITIN E XV-t RRETH 133, NDRSA TEK NJERIU I MOSHUAR KNDI SHT 120

LIGJRATA IV LLOJET E DISLOKACIONEVE

EKZISTOJN DY TIPE T DISLOKACIONEVE: TIPIKE DHE ATIPIKE TIPIKE. M S SHPESHTI JAN ME

ETIMIOLOGJI T PANJOHUR DHE NDRLODHEN N DISPLAZIONE. KTO LLUKSACIONE JAN T PRFAQSUARA N 95% T RASTEVE. M S SHPESHTI LAJMROHEN PR SHKAK T ZHVILLIMIT JO T MJAFTUESHM T ACETABULLUMIT DHE KOKES S FEMURIT. KTO NYJE NDRYSHE QUHEN PARALUKSOID

ATIPIKE. ETIMOLOGJIA E KETYRE LIKSACIONEVE POTHUAJSE GJITHNJ

SHT E NJOHUR DHE LAJMROHEN

N PRQINDJE T VOGEL 2-5%. POR

TE KTO, LUKSACIONI DALLOHET NGA

I PARI SEPSE LLUKSACIONI GJITHNJ

LAJMROHET TEK TE DY NYJET

PRFAQSIMI I LLUKSACIONIT

LLUKSACIONI N NYJEN E KLLKIT N MVARSI T KUSHTEVE GJEOGRAFIKO KLIMATIKE, RACS, GJINIJES, TRADITAVE, SHPREHIVE ETJ, SHT E PARFQSUAR LLOJ LLOJ N BOT DHE TEK NE. KY DISPLLAZION M S TEPRTI SHT I PRFAQSUAR N EUROP SIDOMOS N SHTETET: FRANC, GJERMANI, ITALI, GREQI DHE PJES T JUGOSLLAVIS S MHERSHME, MALI I ZI, KROACIA DHE DALLMACIA. N MAQEDONI KJO ANOMALI SHT E PRFAQSUAR ME 1-2%. N RAPORT ME GJININ KJO ANOMOALI M PAK LAJMROHET TEK FMIJT MESHKUJ SE SA TEK FMIJT FEMRA DHE ATE N RAPORT 6:1, M T SHPESHTA JAN NJANSHT SE DYANSHT 2:1 DHE ATE N KMBEN E MAJT SE SA T DJATHT

SIMPTOMET M T SHPESHTA T

CILT TREGOJN PR ANOMALIN E

NYJES S KLLKIT

GJAT DIAGNOSTIFIKIMIT MNYRA M E MIR SHT VRTETIMI I GJENDJES S ELEMENTEVE T CILT E PRBJN NYJEN E KLLKIT ME AN T FOTOGRAFIS S RENGENIT. POR KJO MNYR NUK PREFEROHET N KT MOSH PR ARSYE: NDIKIMIT NEGATIV T RREZEVE RENGENOGJENE DHE SE N KT MOSH ENDE SSHT FORMUAR ASHTI Q E PRBN AT NYE. PR KT ARSYE N KT PERIUDH ROLIN KRYESOR E KAN PEDIATRAT DHE ORTOPEDT ME METOD T OBSERVIMIT DHE TESTEVE MANUELE DHE JAPIN VLERSIM SUBJEKTIV. EDHE SE KTO QASJE T DIAGNOSTIFIKIMIT GJITHNJI NUK JAN T SIGURTA POR PRAP SHRBEJN SI INDIKATOR I MIR P PRCJELLJE T MATUTJESHME.

IMPLIKIMET NEGATIVE T ANOMALIS

MBI ZHVILLIMIN PSIKOFIZIK T

SUBJEKTIT

PR SHKAK T NDRRIMEVE ANOTOMO FIZIOLOGJIKE T CILAT NDODHIN N NYJEN E KLLKIT, RREGULLOHET JOVETM NDRTIMI I TIJ DHE FUNKSIONI POR EDHE STATIKA E APARATIT LOKOMOTOR. DUKSHUM JAN T ZVOGLUARA LOKOMOCIONET PR KRYERJEN E FORMAVE NATYRORE T LVIZJEVE (VRAPIM, KRCIM ETJ). ME ZHVILLIMIN E FMIS PR SHKAK T NDRRIMEVE KOMPENZATORE N RAPORT ME STATIKN DHE DINAMIKEN AJO MUND T REFLEKTOHET EDHE N BOSHT KORRIZOR, PRKRAH TMETURAVE T POTENCUARA, NDRRIME SHPESH MUND T REGJISTROHEN EDHE N SFEREN PSIQIKE T SUBJEKTIT, AI BHET NERVOZ, GACMUES, PATOLERANT NDAJ RRETHIT M T NGUSHT DHE M T LARGT KA SHPESH SJELL GJENDJE KONFLIKTUOZE.

PRSHKAK T NDRRIMEVE PSIKO FIZIKE T POTENCUARA SUBJEKTI

E NDIEN VETEN INFERIOR N

RAPORT ME MESIN I CILI E

RRETHON, NGA KTO SHKAQE AI

BHET EGOCENTRIK

PREVENTIVA DHE KURIMI I

PREZDREDHJES S LINDUR T

KLLKIT

KJO ANOMALI PARAQET PROCES KONTINUITIV E CILA ME FORMEN E VET, KRYESISHT MANIFESTOHET PAS LINDJES S FMIJS. N KOH T JETS INTRAUTERINARE (PARANATAL) PREVENCA PRIMARE NUK SHT E MUNDUR T SIGUROHET, PR SHKAK T SAJ PREVENCA SEKUNDARE (PASTNATALE) KA VEND DHE DOMETHNIE T VEANT. GJAT ZGJEDHJES S PROBLEMIT T NYJES S KLLKIT (DISPLLAZIA, SUBLUKSACIA DHE LLUKSACIA) SHFRYTZOHEN DY QASJE: KONZERVATIVE DHE KIRURGJIKE.

N KUSHTE KUR TRETMANI

KONZERVATIV NUK JEP REZULTATET E

PRITURA ATHER QASJA BHET KAH

INTERVENIMI KIRURGJIK. EDHE PAS

INTERVENIMIT KIRURGJIK

KINEZITERAPIA KA VEND DHE

DOMETHNIE T VEANT N SHRIMIN

KOMPLET DHE REHABILITIMIN E FMIJS

APLIKIMI I KINEZITERAPIS

PR SHKAK NDRRIMEVE Q KAN NDODHUR N NYJEN E KLLKIT, PRAKTIKIMI I USHTRIMEVE ADEKUATE (PASIVE OSE AKTIVE) JAN NGA DOMETHNIA E VEANT, SEPSE MUNDSOJN MODELIM RREGULLAR T KOKS S FEMURIT DHE ASETABULUMIT. PRVE KSAJ ATO POZITIVISHT NDIKOJN EDHE N VENDOSJEN E BARAZPESHS NDRMJET ABDUKTORVE DHE ADUKTORVE SI DHE N VASKULARIZIMIN E REGIS KOMBLIKO GLLUTEALE. USHTRIMET T CILAT REALIZOHEN ME NDIHM T NNS DUHET T EKZEKUTOHEN PAS SECILIT NDRRIM T PELENS (8-10 HER PR 24 OR) DHE NUMRI I PRSRITJEVE 5-10 HER

APLIKIMI I KINEZITERAPIS

PAS KURIMIT KIRURGJIK

KURIMI KIRURGJIK N ESENC NGRTHEN DISA PERIUDHA:

PERIUDHA PARA KIRURGJIKE

PERIUDHA E LARGIMIT T GIPSIT I CILI KUSHTIMISHT MUNDT T NDAHET N DY NNPERIUDHA (PERIUDHA E USHTRIMEVE PASIVE DHE PERIUDHA E USHTRIMEVE AKTIVE) DHE

PERIUDHA KUR MSOHET ME ECJEN

DISA UDHZIME BAZIKE PR REALIZIMIN E MSIMIT T

EDUKIMIT FIZIK DHE SHNDETSOR ME FMIJ T CILT

KAN PASUR EDHE KAN ANOMALI LINDSE S NYJEN E

KLLKUT

T GJITH NXNSIT KAN PASUR OSE KAN ANOMALI T LINDUR N NYJEN E KLLKUT (DISPLLAZION, SUBULLUKSACION OSE LLUKSACION) PR SHKAK T NDRRIMEVE PATOLOGJIKO FIZIOLOGJIKE, M TEPR OSE M PAK KAN AFTSI KUFIZUESE N RAPORT ME FMIJT TJER. PR SHKAK T SAJ ATA M S SHPESHTI NDIHEN INFERIOR, RESPEKTIVISHT MUND T KEN KOMPLEKS T VLERS M T ULT. GJITH KJO MUND T NDIKOJ NEGATIVISHT N ZHVILLIMIN PSIQIK T FMIS.

GJAT REALIZIMIT T DETYRAVE

PROGRAMORE T EDUKIMIT FIZIK

ME KTA FMIJ DUHET T KET

TRETMAN T POSATSHM

LIGJRATA E V

KMBT X (GENU VALGUM)

KY DEFORMITET SHT I LLOCUAR

N PJESEN E NYJEVE S GJUJVE.

TEK KY DEFORMITET POLPA DHE

KOFSHA (NNGJUNI DHE MBIGJUNI)

N RRAFSHIN FRONTAL FORMOJN

KND T HAPUR NGA JASHT.

N KT DEVIJIM ZAKONISHT JAN T PRFSHIR (SIMETRIKISHT) TE DY KMBT (FEMURI DHE TIBIA). POR NGANJHER SSHT E PRJASHTUAR EDHE DEVIJIMI ASIMETRIK, VETM PULPA (NNGJUNI) OSE VETM NJRA KMB. PR SHKAK DEVIJIMIT T STATIKS, VJEN DERI TE DISBALLANCI N RAPORT ME NGARKESN VERTIKALE T GJUNJVE DHE SHPUTAVE

SOT N LITERATUR MUND TE HASEN M TEPR TIPE T X KMBVE DHE ATE: ILIOPATE, SIMPTOMATE DHE KOMPENZATORE. ETIOMOLOGJIA PR LAJMRIMIN E TIPIT T PAR ESHT E PANJOHUR, POR SUPOZOHET SE SMUNDJA E RAHITISIT DHE RREGULLIME T TJERA HORMONALE MUND T PARAITEN SI FAKTOR I RREZIKSHM. TIPI I DYT LAJMROHET TEK FMIT KU EKZISTON DISTERZIM NDRMJET MUNDSIVE T STRUKTURAVE T NYJES S GJUNIT (ESHTRA, LIGAMENTE, MINISKUSET DHE MUSKUJT),

M S TEPRTI LAJMROHET T FMIJT ME PESH T MADHE DHE ATA Q NGA MOSHA RE NGARKOHEN ME PESHA T RNDA, POR EDHE NGA FRAKTURAT E NDRYSHME N PJESN E GJUNIT. NGA HULUMTIMET E NDRYSHME T MASES TRUPORE, TREGOJN SE NGA TGJITH NXNSIT E KLASVE T TETA TEK T CILT JAN T REGJISTRUARA X KMBT 41,67% KAN PESH TEJMASE T TRUPIT. TIPI I TRET LAJMROHET SI TMET E RRNIMIT T STATIKS DHE DINAMIKS N SEGMENTET E SIPRT T TRUPIT E SIDOMOS N PJESN E REGIS GOMBLIKO GLUTEALE RESPEKTIVISHT T NYJES S KLLKIT

PAMAR PARASYSH SE PR CILIN

TIP BHET FJAL PERSONI GJAT

LVIZJES INTENZIVE OSE

QNDRIMET E ZGJATURA NDIN

DHMBJE N PJEST MEDIALE T

(KLLEVE, GJUNJVE DHE

SHPUTAVE).

KMBT O (GENU VARA, CRURA VARA)

SHKAKTAR KRYESOT T KTIJ DEFORMITETI JAN: RAHITISI POR EDHE FORSIMI I PARAKOHSHM I FMIJS T QNDROJ N KMB DHE T EC NGA ANA E PRINDRVE PREAMBICIOZ, DUKE HARRUAR SE KJO SJELL PASOJA T PAPARASHIKUESHME, KJO ANOMALI SHT E LLOCUAR N 2/3 E POSHTME T MBIGJUNIT (FEMURIT) DHE 2/3 T NNGJUNIT (TIBIS) DUKE I PRFSHIR T DY KMBT SIMETRIKISHT.

PRSHKAK T PRFSHIRJES S KTYRE SEGMENTEVE, BOSHTET E ESHTRAVE (FEMURI DHE TIBIA), JAN T LAKUAR N FORM T HARKUT NE RRAFSHIN FRONTAL (GENU VARA). PRSHKAK T RRNIMIT T STATIKS M S SHPESHTI VJEN DERI TEK DISBALLANCI N RAPORT ME NGARKESN VERTIKALE T GJUNJVE DHE SHPUTAVE. KY DEFORMITET POSAQRISHT SHT I THEKSUAR NSE PERSONI KA PESH TEJMASE TRUPORE, PROFESIONI I TCILIT KUSHTZON NGRITJE DHE BARTJE T PESHS, LNDIMET E PJESS AKTIVE OSE PASIVE T APARATIT LOKOMOTOR, MARJA AKTIVE ME SPORT (LUNDRIM N KAJAK T UJRAVE EKSTREM DHE FUTBOLL).

N RAPORT ME GJINIT, KY DEFORMITET KY DEFORMITET HASET TE MESHKUJT (14,90%) SE SA TEK FEMRAT (9,97%). ME KOREKCION T KTIJ DEFORMITETIT DUHET FILLUAR QYSH N MOSHM M T RE, RESPEKTIVISHT PAS REGJISTRIMIT T NDRRIMEVE T PARA. KJO KRYESISHT VLEN PR REDRESMANE ORTOPEDIKE N NDIHM T SHINAVE KORIGJUESE OSE ME AN T BANDAZHIMIT OFRIMIT T NYJEVE T GJUNIT. PRVE KSAJ DUHET T MIRRET TERAPI ANTIRAHITIKE Q E PREFERON MJEKU DHE T FILLOHET ME USHTRIME T CILAT KAN PR QLLIM T VENDOSIN BARAZPESH NDRMJET MUSKUJVE, LIGAMENTEVE DHE ESHTRAVE T CILT SIGUROJJN STABILITETITN DHE LVIZSHMRIN E NYJEVE T GJUNIT NGA ANA E MBRENDSHME DHE JASHTME.

NGA POZITAT FILLESTARE T CILAT

MUNDEN DOBISHM T

SHFRYTZOHEN PR REDRESMAN

DHE FORCIM T MUSKUJVE T

POTENCUAR PREFEROHET ULJA SI

BRETKOC DHE ULJA PENGESORE

LIGJRATA VI

DEFORMITETET E SHPUTAVE

SHPUTA SHT PRBR PREJ 26 ESHTRAVE DHE 28 NYJEVE T LIDHUR NDRMJET VETE N KAPSULLA NYJORE, LIDHJE NYJORE DHE MUSKUJ DUKE FORMUAR N AT MNYR NJ TRSI E CILA E SIGURON FUNKSIONIN E TIJ STATIK DHE DINAMIK. SHPUTA TEK NJERIU N ZHVILLIMIN E SAJ FILLOGJENEZ, N VAZHDIMSI SHT NDRRUAR. KALIMI NGA MNYRA KATR KMBSHE N T ECURIT DYKMBSH, KA MUNDSUAR NGA ORGANI NDIHMS PR KAPJE T BHET ORGAN KRYESOR PR MBSHTETJE, LVIZJE DHE AMORTIZIM. SHPUTA NORMALE KA DY TRAJEKTORE PR S GJATI DHE TRTHORAZI.

DY TRAJEKTORET GJAT LOKOMOCIONIT (ECJES, VRAPIMIT, KRCIMIT) JOVETM Q E NGRITIN TRUPIN NGA SIPRFAQJA, POR NDIKOJN EDHE SI RREGULLATOR ELASTIK, RESPEKTIVISHT SI AMORTIZATOR. PRSHKAK T NJ SR FAKTORVE ENDOGJEN DHE EGZOGJEN M S SHPESHTI VJEN DERI TEK LSHIMI I TRAJEKTORES LLONGITUDINALE OSE NJKOHSISHT T TDY TRAJEKTOREVE. N MVARSI NGA GJATSIA DHE VENDOSJES S GISHTAVE T SHPUTAVE FORMA DHE TIPI I SAJ MUND T JEN T NDRYSHM.

N RAPORT ME SHPUTAT

NORMALE, EKZISTOJN M TEPR

LARGIME POR NE DO T

PRMBAHEMI VETM PR SHPUTAT

E RRAFSHA DHE T GROPUARA.

SHPUTAT E RRAFSHA

(PES PLANUS)

SHPUTAT E RRAFSHA N RAPORT

ME GJITH ANOMALIT TJERA T

APARATIT LOKOMOTOR,

PARAQESIN NJ NGA

DEFORMITETET M T SHPESHTA.

N ZHVILLIMIN E KSAJ ANOMALIE, KRYESISHT DALLOJN TRE STADIUME SHKALL ( I, II dhe III) SHKAKTART PR LAJMRIMIN E KSAJ DUKURIE JAN T NATYRS ENDOGJENE DHE EGZOGJENE. NGA SHKAKTART EGZOGJEN PRVEQ SMUNDJES S RAHITISIT ROL T RNDSISHM KA EDHE PESHA E TEJMASE DHE ANGAZHIMI JO I MJAFTUESHM I MUSKUJVE T EKSTREMITETEVE T POSHTM. KJO SHT E THEKSUAR SIDOMOS N PERIUDHN PARA DHE PAS PUBERTETIT (KLASA V VIII).

N KT PERIUDH VJEN DERI TEK DISBALLANCI NDRMJET ZHVILLIMIT T ESHTRAVE N GJATSI DHE FORCS S MUSKUJVE DHE LIGAMENTEVE T CILT E MBAJN UREN LLONGITUDINALE DHE TRANSFERZALE T SHPUTS. NUK DUHET HARRUAR SE SHPUTA S BASHKU ME BOSHTIN KORRIZOR NE ASPEKTIN FILLOGJENEZ JAN M T RINJ. DREJTIMI NGA 4 KMB N DY, KA SJELL NJ VARG NDRRIMESH N RAPORT ME DINAMIKEN DHE STATIKEN E APARATIT LOKOMOTOR. KSHTU PESHA E TRUPIT SHT NGRITUR PR DY HER, SIPRFAQJA MBSHTETSE SHTE ZVOGLUAR PR 8 HER, KURSE KNDI I SIGURIS N DREJTPESHIMIN

LABILPOASHTU DUKSHM SHTE ZVOGLUAR. SI REZULTAT I POZITS S PRSHKRUAR, NGARKESA E SHPUTS (NGA ASPEKTI I PESHS TRUPORE) SHT SMADHUAR RRETH 60%. PRVE RRNIMIT T STATIKS DHE DINAMIKS KJO ANOMALI SJELL PROBLEME EDHE N QARKULLIMIN E GJAKUT SIDOMOS N SISTEMIN VENOZ DHE LAJMRIMIN E VENVE T ZGJRUARA. PR VRTETIMIN E KTIJ DEFORMITETI EKZISTON QASJE SUBJEKTIVE DHE OBJEKTIVE. NJ NGA METODAT M T SHPESHTA SHTE METODA E TOMSENIT.

A/B X 100 REZULTATET E FITUARA ME KT FORMUL E PRCAKTOJN SHKALLN E LSHIMIT T SHPUTS: PREJ 1 30% = I ; PREJ 31 60 % = II M TEPR SE 61% = III

METODA JARALAICA DHE BASHKPUNTORT

METODA E GRUPIT T AUTORVE RUS

NSE SHT N KUADR T ZBRAZTIRS 2/5 LLOGARITET SHPUT NORMALE. NSE TRAGU (GJURMA) SHT N KORRNIZ T 3/5 BHET FJAL PR SHPUT T RRAFSH I NSE SHT N KORRNIZ T 4/5 BHET FJAL PR SHPUT T RRAFSH T SHKALLS II DHE NSE GJURMA GJINDET N KUADR T 5/5 DHE M TEPR ATHER BHET FJAL PR SHPUT T RRAFSH T SHKALLS III

SIPAS HULUMTIMEVE T SHUM AUTORVE PRFAQSIMI I SHPUTAVE T RRAFSHA TEK RINIA SHKOLLORE LVIZ PREJ 39,80 DERI N 75%

PREVENCA DHE KORREKCIONI I SHPUTAVE T RRAFSHA

ME PREVENC DHE KORREKCION T DEFORMITETIT DUHET T FILLOHET QYSH N MOSH M T RE N KT KUPTIM DUHET TE BARTEN KPUC ORTOPEDIKE, T ZVOGLOHET MASA TRUPORE DHE PRAKTIKOHEN USHTRIME PR FORCIMIN E MUSKUJVE PRGJEGJS PR MBAJTJEN E URS LLONGITUDINALE DHE TRANSVERZALE T SHPUTAVE. PARALELISHT ME KT DUHET T ELIMINOHEN GJITH FAKTORT TJER ENDOGJEN DHE EGZOGJEN T CILT E NDIHMOJN LAJMRIMIN E KSAJ ANOMALIE.

SHPUATAT E GROPUARA (PES EGUINUS, SHPUT SHPICE, PES BALERINUS, PES

EXCAVATUS, PES CAVUS

KJO ANOMALI N RAPOST ME SHPUTAT E RRAFSHA LAJMROHET N % M T VOGL. GJAT MARRJES S LATOGRAMIT TEK NGA NJ NJERI ME KT DEFORMITET VREHET DISKUNTINOITET I TRAGUT (GJURMS), RESPEKTIVISHT PJESAQ E PAR DHE E PASME T SHPUTS NUK JAN T BASHKUARA ME PJESN E MESIT NGJITSA

N RAPORT ME SHPUTN NORMALE PJESA METATARZALE DUKSHM SHT M E GJR N RAPORT ME TARZUSIN. SHKAKTAR PR LAJMRIMIN E KTIJ DEFORMITETI ENDE NUK JAN T VRTETUAR POR M S SHPESHTI FLITET PR SHPUT IDEOPATE T GROPUAR.

SHEMBULL I KOMPLEKS USHTRIMEVE T PREFERUARA PR ZHVILLIM NORMAL, PRMIRSIM DHE MBAJTJEN E FUKSIONIT T APARATIT LOKOMOTOR

LIGJRATA VII DOMETHNIA E PEDAGOGUT T KULTURS FIZIKE N ZBULIMIN E KOHSHM DHE FRENIMIN E ANOMALIVE T APARATIT LOKOMOTOR

ANOMALIT E SHUMTA T APARATIT LOKOMOTOR TEK RINIA SHKOLLORE T PROVOKUARA NGA FAKTORT E RREZIKSHM EKZOGJEN ME VONES ZBULOHEN, PR ARSYJE SE NUK KA SIMPTOME T DUKSHME SUBJEKTIVE (DHEMBJE, TEMPERATUR, PAGJUMSI, HUMBJE T OREKSIT, DOBSIM I PRGJITHSHM) RESPEKTIVISHT NGA FAKTI SE ARSIMTART NUK BJN MATJE PRGJEGJSE N FILLIM T DO VITI SHKOLLOR Q N KOH T ZBULOHEN ANOMALIT EVENTUALE. KJO BHET NGA:

MOSDITURIA OSE MOSDIJA E PRINDRVE DHE JO INTERESI PR VSHTRIM T FMIJVE PR ANOMALIT SINJALIZUESE DHE PASOJAT Q MUND T PASOJN M VON.

JOEDUKIMI I MJAFTUESHM I ARSIMTARVE Q N KOH T REGJISTROJN ANOMALIT TRUPORE T FMIJVE.

JOINTERESIMI I MJAFTUESHM I ARSIMTARVE PR MENJANIMIN E SHPREHIVE T KQIJA N SHKOLL DHE JASH SAJ.

N KONTEKST T KSAJ DUHET N FRONT PR TI LUFTUAR KTO ANOMALI T BASHKPUNOJN GJITH ARSIMTART POR GJITHNJI T PRIJ ARSIMTARI I EDUKIMIT FIZIK.

ORGANIZIM I DY DERI TRI LIGJRATAVE ME MJETE VIZUELE NGA ANA E ARSIMTARIT T EDUKIMIT FIZIK, T ARSIMTARIT DHE NXNSIT PR ANOMALIT TRUPORE DHE SHKAKTART Q I INICOJN.

EKSPERIENCA E DERITANISHME FLET SE ME ANOMALI TRUPORE N SHUMICEN E RASTEVE LIROHEN NGA ORA E EDUKIMIT FIZIK, EDHE SE MIR DIHET FAR ROLI DUHET T KET PIKRISHT PR PREVENTIVEN DHE KORREKCIONIN E KTYRE ANOMALIVE.

DISA PRINCIPE BAZIKE GJAT PLANIFIKIMIT DHE REALIZIMIT T ORVE T GJIMNASTIKS KOREKTIVE N SHKOLLA

PR REALIZIM SA M T SUKSESSHM T QLLIMEVE DHE DETYRAVE T ORVE T GJIMNASTIKS KOREKTIVE DUHET T PRMBAHEMI N DISA MOMENTE SPECIFIKE:

ORA E GJIMNASTIKS KOREKTIVE N PRINCIP, GJITHNJI DUHET T FILLOHET NGA NEVOJAT OBJEKTIVE DHE MUNDSIT MOMENTALE T SECILIT SUBJEKT

ME AN T USHTRIMEVE PRSHTATSE NJKOHSISHT DUHET T PRKUSHTOHET KUJDESI SI PR MUSKUJT E SHKURTUAR NJSOJ EDHE PR MUSKUJT E ZGJATUR RESPEKTIVISHT DUHET FORCUAR DHE ZGJATUR NJ GRUP T MUSKUJVE NJKOHSISHT DUHET T KET KUJDES EDHE PR ANTAGONISTT E TYRE.

GJITH USHTRIMET DHE AKTIVITETET N PRINCIP S PARI DUHET T JEN NGA KARAKTERI I PRGJITHSHM E PASTAJ NGA AI LOKAL, NDRSA PRSRITJA DUHET T JET SHKALLORE.

SECILA OR E GJIMNASTIKS KOREKTIVE DUHET T DALLOHET NGA FORMA DHE PRMBAJTA PREJ ORS S MHERSHME SEPSE PRSHKAK T NJLLOJSHMRIS MUND T LAJMROHET MONOTONI KA NEGATIVISHT NDIKON N INTERESIN RESPEKTIVISHT INTENZITETIN E VET ORS.

PR SHKAK T SPECIFIKS S SECILS ANOMALI ORT E GJIMNASTIKS KORREKTIVE GJITHNJI KAN QASJE INDIVIDUALIZUESE

TE NGANJ ANOMALI, N MVARSI NGA SKALLA, MOSHA, KARAKTERI, STADIUMI ETJ, RESPEKTIVISHT NSE GRUPI N RAPORT ME SHNJESTRAT E MHERSHME SHT E HOMOGJENIZUAR, SHT E MUNDUR T UDHHEQET N FORM MSIMORE GRUPORE POR NUMRI I FMIJVE N KTO GRUPE NUK DUHET T JEN M I MADH SE 5-6 NXNS

N SECILN OR T GJIMNASTIKS KOREKTIVE DUHET T BARTET LLOGARI MAKSIMALE PR MBAJTJE RREGULLARE T TRUPIT SI GJAT ULJES DHE QNDRIMIT ASHTU EDHE GJAT MARRJES S POZITS FILLESTARE, RESPEKTIVISHT N KOH T USHTRIMIT.

GJITH USHTRIMET DHE AKTIVITETET T ORS S GJIMNASTIKS KORREKTIVE DOEMOS DUHET T DEMOSTROHEN N MNYR RREGULLARE, SEPSE VETM KSHTU DO T JEN PRGJEGJSE PR QLLIMIN E TYRE.

ORA E GJIMNASTIKS KORREKTIVE E PLANIFIKUAR MIR DHE E REALIZUAR DUHET T PRODHOJ INTERES T GJAT PR MARRJE INDIVIDUALE ME USHTRIME DHE AKTIVITETE T CAKTUARA N KOH T LIR T SUBJEKTIT.

SECILA OR PR GJIMNASTIK KORREKTIVE N PRINCIP DUHET T JET N FUNKSION T NJ NGA TRI PRCAKTIMET KRYESORE:

T SANOHET ANOMALIA

T FRENOHET N NIVEL EKZISTUES

T NGADALSOHET PROGRESIONI I SAJ

SELEKTIMI I NXNSVE ME ANOMALI T APARATIT LOKOMOTOR DHE DMTIME TJERA

Pr organizim t mirfillt t ors s gjimnastiks korektive e patjetersueshme sht selektimi dhe diferencimi i t gjith nxnsave t cilt kan anomali t caktuara q t mundet grupi n mnyr m t mir t homogjenizohet.

Gjith nxnsit e hendikepuar mund t ndahen n tri grupe:

N grupin e par rradhiten nxnsit q munden t prcjellin msim t rregullt, a kan nevoj pr prcjellje edhe t gjimnastikes korektive.

N grupin e dyt jan nxnsit t cilt nuk munden t prcjellin msim t rregullt t ed.fizik pr shkak se jan t drejtuar vetn n ort e gjimnastiks korektive.

N grupin e tret jan gjith nxnsit t cilt nuk jan ne gjendje t prcjellin as or t rregullta t e.fizik as or t gjimnastiks korektive. Pr shkak t saj kta nxns varsisht nga anomalit udhzohen n or speciale.

Q t bhet selektim dhe diferencim i mirfillt pr rradhitje n grupin e par dhe t dyt duhen t aplikohen matje prshtatse pr vrtetimin e statusit t shtylls korrizore, kofshit gjoksor dhe kmnbve. Ksi lloj matje duhet t bhen n fillim t do viti shkollor (iniciale),

Pas mbarimit t gjysmvjetorit t par (tranzitive) dhe n fund t mbarimit t vitit shkollor (finale).

Pr t qen grupet selektuese sa m homogjene n raport me prfshirjen e segmentit respektivisht shkalla e diferencimit i ndajm n tri grupe:

Nxns me largime t shtylls korrizore nga normalja n rrafshin sagital (kifoza, lordoza, kifo-lordodoza dhe kifo-skolioza)

Nxns me largime t shtylles korrizore nga normalja n rrafshin frontal (skolioza, skolio-kifoza dhe skolio-lordoza).

Nxns me deformitete t kmbve: deformitete t nyjes s gjunit kmb O, kmb X, kmb shpice dhe deformitete t shputave (shputa t rrafsha t shkalls s I, II dhe II)

LNDIMET M T SHPESHTA T APARATIT LOKOMOTOR DHE APLIKIMI I KINEZITERAPIS N PROCESIN E REHABILITIMIT

Nocioni rehabilitim ngrthen spektr t gjr t aktiviteteve, gjith ato kan pr qllim npr procedura t ndryshme q t i prmirsojn funksionet e dmtuara t njeriut (faqe 297)

DEFINICIONI DHE NOCIONI I LNDIMEVE SPORTIVE

Disa autor konsiderojnd se lndimet sportive nuk dallohen nga lndimet q njerzit i fitojn n jetn e prditshme, t tjert konsiderojn se edhe se jan t ngjajshme ose identike dallime prap ekzistojn

NDARJA E LNDIMEVE SPORTIVE

Klasifikimi i lndimeve sportive nga aspekti i peshs s tyre dhe mungesa nga strvitja dhe garave sipas m tepr autorve (faqe 299 scanim)

Gjith lndimet pa dallim se pr ciln struktur t aparatit lokomotor punohet (lkura, muskuli, tetivat, ligamentet, eshtrat, nyjet etj).

Sipas ksaj se lndimet a jan regjistruar n koh t aktiviteteve ose pas atyre ose kumulativisht ndrlidhen, dallojm lndime akute dhe kronike. N lidhje me kt n mvarsi nga pesha e dmtimit sot ekzistojn m tepr ndarje (tabela 4/1, 4/2, 4/3, 4/4, 4/5 faqe 300)

LNDIMET M T SHPESHTA N SPORT, PREVENIMI I TYRE DHE APLIKIMI I KINEZITERAPIS N PROCESIN E REHABILITIMIT

Pr shkak t dshirave q t arrihet rezultat sa m i mir, respektivisht t fitohet kundrshtari ose vetvetja, shpesh her vjen deri tek diskrepanca ndrmjet dshirave dhe mundsive t organizmit. Si rezultat i ksaj, si dhe prshkak ngarkess joadekuate kundrshtarit m t fort, vlersimit t dobt etj.

Si pasoj e shpejtsive t mdha (lshim n skiim mbi 170 km n or) vjen deri te ngarkesa enorme t aparatit lokomotor me ka tejkalohen mundsit e tij anatomo fiziologjike dhe ligjshmrit biomekanike. Si pasoj e ksaj vjen deri tek kputja (ruptura) t fijeve t caktuara muskulore, tetivave dhe ligamenteve respektivisht deri tek krisjet dhe thyerjet e eshtrave dhe nyjeve (fisura dhe fraktura).

Prkrah ksaj, lajmresa e lodhjes, zvoglimi i koncentrimit, nxemje jo e mjaftueshme, respektivisht elongacion (zgjatje) para strvitjes dhe garave poashtu munden t jen nj nga shkaktart pr lajmrimin e lndimeve n sport. Lndimet varsisht nga dmtimi i lkurs mund te jen te hapura dhe t mbyllura.

SIMPTOMET M T SHPESHTA DHE LNDIMET E MUSKUJVE

Simtomet m t shpeshta t cilat e zvoglojn aftsin e muskulit q t kryejn aktivitetin sportiv, a pran ksaj q t mos ndikoj n trsin e tij rradhiten ndrrime me rradh:

Dhembke n muskul (muskul fiber)

Shtangime n muskul

Zgjatje e muskulit.

Pr dallime nga kto, tek lndimet e pjesve t buta t aparatit lokomotor, vjen deri tek ndrrimi i strukturs dhe trsis s indeve, ktu para s gjithash mendojm n:

Kontuzionet

Mikrotraumat (ruptur e pjesrishme t fijeve muskulore)

Ruptur e trsishme e muskulit

Lndimi i fascis muskulore

Ruptur e pjesrishme ose trsishme e tetives

Ruptur e pjesrishme ose trsishme e ligamenteve

TRETMANI MEDICINAL DHE APLIKIMI I KINEZITERAPIS NE REHABILITIMIN E LENDIMIT T MUSKUJVE

Tretmani medicinal gjat kurimit t lndimeve t muskujve

Varsisht nga perimetri dhe intenziteti i lndimeve edhe tretmani medicinal dallohet n raport me imobilizimin, terapija medikamentoze dhe t tjera. Tek ruptura e trsishme(sidomos tek grupet e mdha muskulore)

M e preferushme sht intervenimi kirurgjik dhe ate n 24 ort e para nga lndimi i muskulit. Pas operimit segmenti imobilizohet rreth tri jav. N kt periudh 10 20 dit duhet tentuar me gjith mjetet e mundshme ajo pjes t vaskulirizohet me sigurimin e procedurave ngroftsuese edhe te tjera

Pr dallim nga totalja, ruptura parciale e muskulit kryesisht kurohet konzervativisht. Tek kto lndime sikurse tek gjith lndimet tjera, menjher pas lndimit duhet t aplikohet akulli, t imobilizohet dhe t ngritet segmenti m lart nga niveli i zemres (elevacioni).

Me kt zvoglohet mundsija q t vij deri tek rrjedhja e mtutjeshme intenzive e gjakderdhjes dhe zgjrimi i hematomit. Nga mvarsia e prfshirjes s ruptures parciale, imobilizimi thjesht zgjat 8 14 dit por tek situatat e veanta edhe m tepr. Pastaj ms s shpeshti aprikohen procedura t ndryshme fizioterapeotike si jan:

Magnetoterapija impulsive, ultrazri, rryma interferente, laseri biostimulativ, diadinamik, elektroforeza e barrave, masazh n t that dhe masazh ndr uj, kirio masazha, prdorimi i soluksit, pozicionimi, ushtrime pr zgjatje t muskulit t lnduar, ushtrime pr grupet e shndosh muskulor etj.

N kto raste bashkipunimi ndrmjet mjekut trajnerit dhe sportistit duhet t jet n nivel.

APLIKIMI I KINEZITERAPIS N REHABILITIMIN E LNDIMEVE T MUSKUJVE

Tek lndimet akute, varsisht nga perimetri dhe intenziteti i lndimit me aplikimin e kineziterapis duhet t fillohet sa m hert diku pas 48 orve. Ushtrimet aktive duhet t realizohen n pozit lehtsuese t segmentit t lnduar, kurse lvizjet t realizohen me aplitud m t vogl dhe lev t shkurtuar,

Gjat ushtrimit dhmbja n segmentin e lnduar duhet t jet tolerante q t mos vim deri tek lndimi i mtutjeshm. Pas 4-6 ditve ushtrimet duhen t realizohen me aplitud m t madhe, lev m t gjat dhe kundr ndikimit t gravitacionit.

Ushtrimet kineziterapeutike duhet progresivisht t zmadhohen si numri n kompleks poashtu edhe prsritja e tyre. N fillim secili kompleks duhet t jet i prbr prej 6 12 ushtrimeve kurse secili ushtrim t prsritet 8 15 her.

M von numri i ushtrimeve n kompleks mund t jet 20 30, kurse prsritja e tyre 15 20 her. N secilin kompleks pesha e ushtrimeve duhet t jet tek muskuli i lnduar ose grupi muskulor.

LNDIMET E TETIVAVE N SPORT

Secili muskul skeletor n organizmin njerzor (sidomos n ekstremitete), kapet pr ashtin me lidhje proksimale dhe distale (tetiv ose aponeuroz). N kt mnyr forca e cila manifestohet gjat kontrakcionit npr tetiv transferohet n eshtra si lev me ka mundsohet lokomocioni n nyje.

PRFAQSIMI I RUPTURAVE T TETIVAVE SIPAS DISCIPLINES SPORTIVE (MEDVED.R DHE BASHKPUNTORVE 1987)

VENDI I LNDIMIT DISCIPLINA SPORTIVE

TETIVAT E EKSTREMITETEVE T FALANGAVE T GISHTAVE, FALLANGAVE T DUARVE

BASKETI, VOLEJBOLLI, HENDBOLLI, HEDHJA E DISKUT DHE SHTYTJA E GJYLES

TETIVA E MUSKULIT m.ekstenzor policis longus

HEDHJET (GJYLES, DISKUT, EKIIT DHE HENDBOLLIT)

TETIVA E MUSKULIT T MBIBRRYLIT m.triceps brakhi

HEDHJET, MUNDJA, GJIMNASTIKA, NGRITJA E PESHAVE, LUNDRIMI ETJ.

TETIVA E MUSKUJVE T KOFSHES m.quadriceps femoris

VRAPIMET, KRCIMET, GJIMNASTIKA

TETIVA E m.tricepsurae tendoafillaris

VRAPIMET, KRCIMET, TENISI, SKIIMI, FUTBOLLI

DMTIMI I TETIVAVE NPR STADIUME

Stadiumi i par: dhembje pas ngarkeses

Stadiumi i dyt: dhembje n fillim dhe pas ngarkeses

Stadiumi i tret: dhembje n koh t aktivitetit sportiv dhe pas mbarimit t saj

Stadiumi i katrt: dhembje n koh t ngarkeses dhe dhembje e cila vazhdon edhe n pushim, strvitjet dhe garat jan t larguara n trsi

Stadiumi i pest: vjen deri te ruptura e ligamentit t patels ose tetives t quadricepsit.

Ksi lloj i ndarjes mund t praktikohet edhe tek segmentet tjera t trupit. (ktu t futet foto 4/2 faqe 322)

Rupturat e tetivave, meneskusat dhe ligamente t aparatit lokomotor.

APLIKIMI I KINEZITERAPIS N APLIKIMIN TEK LNDIMI I TETIVAVE

Lndimi i tetivave tek sportistt aktiv numerikisht n prqindje shtdukshm m i vogel se sa tek rekreuesit dhe veterant. Varsisht nga lndimi (ruptura parciale ose e trsishme) si dhe nga ajo a sht aplikuar intervenim kirurgjik apo jo koha e imobilizimit eshte e ndryshme.

Tek tetivat e mdhaja imobilizimi zgjat diku rreth 8 jav, analogisht ndaj ksaj me procedura kineziterapeotike fillohet dukshm m von (tabela 4/26 prfaqsimi procentual i lndimeve t reja dhe prsritse tek meshkujt) t shnohet nga tabela faqe 324, tabela 4/27 njsoj vetm tek femrat nga faqe 324

Ushtrime kineziterapeotike t prdoren me bashkushtrues, vegla dhe rekuizita t veanta, iklet ergometa, trak lvizse etj. Paralelisht me kto ipen edhe ushtrime pr relaksim, ushtrime pr zhvillim t qndrueshmris, shpejtsis, koordinimit etj.

Pas nxerrjes s gipsit, prkrah procedurave fizikale dhe aktiviteteve kineziterapeotike, preferohet hidromasazhi dhe me dor, poashtu preferohet hidrokineziterapia gjat tr kohs s rehabilitimit (ktu foto 4/3 shembull i kompleksit t ushtrimeve i dedikuar pr rehabilitimin tek lndimet e shputave faqe 325).

LNDIMET E LIGAMENTEVE N SPORT.

Ligamentet jan t prbr nga indi i dendur lidhor, fijet e t cilave jan t rradhitura pr s gjati. Ligamentet paraqesin forc pasive t aparatit lokomotor cilat i sigurojn gjith nyjet lvizse t organizmit njerzor. Ne mvaresi nga pesha, lndimet e ligamenteve, kryesisht mundn te ndahen ne tri stadiume

Tek stadiumi i pare vjen deri tek trheqja e ligamenteve dhe deri tek humbja e tonusit t tyre, pran ksaj disa fije munden t jen t kputura dhe ndonj en e gjakut, prgjithsisht trsija e ligamentit sht e rujtur.

Tek stadiumi i dyt pr shkak kputjeve t m tepr fijeve dhe enve t gjakut ku prfshirja mund t jet e ndryshme edhe se integriteti i nyjes ekziston, por pjesa e

kputur e tij nuk funksionon. Si rezultat i ksaj nse lndimi nuk eliminohet stabiliteti i nyjes sht i rrezikuar.

Tek stadiumi i tret pr dallim nga dy t part vjen deri tek kputja totale e ligamentit, kto ndrrime sjellin deri tek humbja e trsishme e funksionimit t nyjes.

APLIKIMI I KONEZITERAPIS N REHABILITIMIN TEK LNDIMET E LIGAMENTEVE

Pr shkak vaskullarizimit t dobt ligamentet e lnduar krkojn koh te gjat pr rehabilitim. Tek lndimet m t lehta t ligamenteve ku jan t lnduar nj pjes e vogel t fijeve ligamentoze, menjher duhet t aplikohet akull, nyja mir t bandazhohet, t ngritet m lart se niveli i zemres dhe t pushohet 7 10 dit. Pran ksaj duhet t dihet se aplikimet me akull (mvarsisht nga lndimi) duhen t vazhdohen n 48 oret e para,

a tek ndonj rast edhe m tepr. N princip secili aplikacion duhet t zgjas 10 20 min t prsritet 4 5 her n dit, kshtu parandalohet t vij deri tek ajsimi (edemi) dhe hematomi n nyje. Pr dallim nga aplikimet e ftohta, aplikacionet e ngrohta (parafin, fango, mbshtjellsa t ngroht, soluks etj)

duhen t prdoren pas qetsimit t gjendjes respektivisht 7 10 dit pas lndimit. N kt periudh nga domethnia e veant esht masazhi ndrujor, masazhi n t that e sidomos hidrokineziterapija n kad ose pishin.

APLIKIMI I KINEZITERAPIS N REHABILITIMIN E LNDIMEVE T NYJES S GJUNIT

Secili lndim i ligamenteve t nyjes s gjunit (trheqje, ruptur parciale ose e trsishme etj.) pr shkak t cils gjuni detyrimisht imobilizohet, sjell deri tek dmtimi i gjitha strukturave n nyje e sidomos deri tek atrofimi i muskujve sidomos m.Kuadrices femoris si pasoj e lndimit, kualitetet psikofizike t sportistit i cili m shum mund dhe

n periudh t gjat kohore e ka arritur, prnjher n trsi e humb. Kthimi i funksioneve pas lndimit n nivelin e mhershm (n mvarsi nga pesha e lndimit ) paraqet proces t mundshm dhe t gjat. Kjo i prket sidomos sportistve kulmor foto 4/5 faqe 330 foto 4/6 faqe 333 foto 4/7 faqe 334

LNDIMET E NYJEVE DHE ESHTRAVE

Gjith lndimet e nyjeve lvizse, kryesisht mundemi t i ndajm n tri grupe dhe at: kontuzione, distorzione dhe lluksacione, prej t cils t fundit munden t jen pa fraktur dhe me fraktur n siperfaqe e nyjeve. Tek lndimet e tilla, njkohsisht vjen edhe deri tek ruptura ose dmtim i mteper strukturave n nyjen e prfshir

NDRYDHJE (CONTUSIO)

Kto lndime ndodhin si pasoj e goditjes s plot n pjes t nyjes nga ndonj forc e jashtme ose nga goditje me nyje n ndonaj send, si dhe gjet rnies (peshs s vet) n teren. Madhsia e lndimin mvaret nga forca e cila e ka shkaktuar t njejtin, respektivisht nga ndrtimi anatomik i nyjes.

N mvarsi t intenzitetit t goditjes, n siprfaqen e lkurs mund t lajmrohet edem. Pr shkak ksaj, n prekje ose gjat lvizjes lajmrohet dhmbje.

PRDREDHJE (DISTORSIO)

Distorzioni n nyje ndodh pr shkak ndikimit t forcave t jashtme t cilat kan tendenc t zhvendosin siprfaqe t nyjeve konkave dhe konvekse me ndonaj nga tri rrafshet duke tentuar q nyjen ta shkyqin. Foto 4/9 faqe 340

Duke filluar nga fakti se gjat disterzioneve m s shpeshti dmtohen stabilizatort pasiv, smodllaka.v (1987) lndimet e ligamenteve t nyjeve i ka ndar n tri shkall:

Shkalla e par. vjen deri tek lndimi i leht i ligamenteve me trheqje t nj numri t vogl fijesh. Pr shkak ksaj nuk ekziston lvizshmri abnormale n nyje a funksioni ngel i padmtuar

Shkalla e dyt. ekziston ruptur e pjesrishme e ligamenteve pr shkak t cils vjen deri tek humbja e funksionit dhe deri tek abnormaliteti i leht n raport me lvizshmrin n nyje.

Shkalla e tret. vjen deri tek ruptura e trsishme e ligamenteve pr shkak t cils vjen edhe deri tek lvizshmrija abnormale n nyje.

PRZDJEDHJA (LUXATIO)

Kto lndime paraqesin nj nga lndimet e rnda n nyjet e aparatit lokomotor. Kto lajmrohen si rezultat i smadhimit t ndonaj force t jashtme e cila e ngadhnjen rezistencen e strukturave nyjore, e sidomos rezistencen e lidhjeve nyjore. Si pasoj e ksaj vjen deri tek trheqja (zgjatja) e ligamenteve ose deri tek ruptura e

pjesrishme ose trsishme e tyre, ka sjell edhe deri tek largimi i eshtrave nyjore n nj nga tri rrafshet. N at mnyr, ant konkave dhe konvekse e siprfaqeve nyjore m nuk prbjn kontakt normal. Nse eshtrat mbeten n at pozicion, ather flitet pr lloksacion t trsishm ose pjesrishm.

por nse siprfaqet nyjore mbeten pjesrisht n kontakt, ather flitet pr sublluksacion foto 4/10 faqe 342

KRISJE (FISSURA) DHE THYRJE (FRAKTURA) E NYJEVE DHE ESHTRAVE

Indi eshtror te njeriu paraqet organ shum t fort me ngjyr t bardh. Roli kryesor i tij (si pjes pasive e aparatit pr lvizje) sht q t siguroj stabilitet dhe rezistenc t presioneve dhe trheqjeve (trakcija) kur gjat lokomocionit aparati lokomotor sht i preokupuar.

Sipas boshkovi.m (1992), n organizmin e njeriut ekzistojn 200 eshtra, me madhsi, form dhe funksion t ndryshm. N kt mnyr gjithsesi nuk futen eshtrat ndgjues dhe ata senzoid t cilt nganjher mund t lajmrohen n tetivat e muskujve m t mdhej, pr shkak inaktivitetit (m.cuadriceps femoris).

Por kur ndonaj forc e jashtme ndikon n eshtrat me prmasa q t ja tejkalojn forcen dhe ekzistencen e tyre anatomike ather vjen deri te plsitja e tyre (fissura) ose deri tek thyerja (fraktura). Thyrjet mund t jen me madhsi t ndryshme dhe n drejtim t ndryshm (transferzale, llongitudinale, spirale dhe kombinuese).

Gjith frakturat mund t jen t hapura dhe t mbyllura. M t rnda jan gjithsesi ato t hapura sepse ato i tejkalojn (shpojn) strukturat e buta dhe lkurn. Foto 4/11 faqe 344 foto 4/12 faqe 345 foto 4/13 faqe 346

APLIKIMI I KINEZITERAPIS N REHABILITIM TEK LNDIMET E MENISKUSEVE, NYJEVE DHE ESHTRAVE

APLIKIMI I KINEZITERAPIS N REHABILITIMIN E LNDIMEVE T

MENISKUSIT

Kurimi i lndimeve t meniskuseve te sportistt n mas t madhe mvaret nga diagnostifikimi i sakt t lndimit. N praktik kryesisht ekzistojn dy qasje.

I pari sht konzervativ (jokirurgjik),

Tjetri sht me ndihm t intervenimit kirurgjik (rregullim i meniskusit meniskopeski, nxerrje t meniskurit meniskotomija, kirurgjia artroskopike dhe elektrokirurgjia). Foto 4/14 faqe 249

Pas intervenimeve dhe nxerrjes s gipsit imobilizues t gjunit, tretmani kryesor i kineziterapis sht q n nyje t kthehet amplituda e lvizjeve (lakimet) n nivel normal. Foto 4/15 faqe 352

APLIKIMI I KINEZITERAPIS N REHABILITIMIN E LNDIMEVE T ESHTRAVE DHE NYJEVE

Thyrja e eshtrave pa dallim ku jan t llocuara bien n lndime t rnda t aparatit lokomotor. Pr shkak t ksaj pjesa e lnduar ose ekstremiteti duhet t vendoset n imobilizim t prkohshm foto 4/16 faqe 353 foto 4/17 faqe 354 foto 4/18, 4/19 dhe 4/20 faqe 355, 356, 356. foto 4/21 faqe 358

APLIKIMI I KINEZITERAPIS TEK DISA SMUNDJE REUMATIKE

N lepezen e gjr te smundjeve nga t cilat njeriu dmtohet, n smundjet reumatike i takon nj prqindje e lart. Kur dihet se nga kto smundje shkaktohet invaliditet i prkohshm ose i prjetshm, respektivisht pr shkak ktyre humben numer i madh t ditve punuese, ather bhet e qart se sa domethnie ka terapie adekuate.

N shrimin e anomalis, prkrah terapis medicinale shfrytezohen aplikime t ndryshme t ngrohta dhe ftohta, banja, masazha, mbshtjellsa gipsor ose aparate pr fiksim t nyjeve prkatse, ndrhyrje operative etj.

Por prkrah ktyre vend t posatshm ka aplikimi i kineziterapis adekuate n kushte kur ajo sht e indicuar. Etimologjija e smundjeve reumatike ende deri m sot ssht mjaft e qartsuar. Nga numri i madh i faktorve endogjen dhe ekzogjen m s teprti ceken:

Predispozicionet gjenetike, infektimet e ndryshme, faktort socio ekonomik, kushtet gjeografiko klimatike, specifiteti i ngarkesave profesionale, makro dhe mikro lndimet t aparatit lokomotor, menyra e jetess dhe puns, ushqimi, pesha e tejmase, zvoglimi i imunitetit, lodhja, proceset involutive n pleqri etj.

Sipas shum autorve smundjet seumatike mund t ndahen n tri grupe: 1. ndezs; 2. degjenerativ; 3. jasht nyjor (ekstraartikular). N secilin grup t potencuar ka m tepr smundje

REUMATIZMI NDEZS

N kt grup bjn ojes m tepr smundje, por m t theksuara jan: ethet reumatike, artritisi reumatik juvenil, artritisi reumatoid dhe spondilitisi ankillozantid

SMUNDJET REUMATIKE DEGJENERATIVE

Smundjet degjenerative reumatike i prfshijn nyjet e ekstremiteteve dhe boshtit korrizor nse smundja sht e llocuar n kmb dhe duar, ather flitet pr artroz, nse smundja i ka prfshir nyjet ndrmjet unazave, ather mendohet n spondilloz dhe spondilloartroz (discartroza).

Ndr kto smundje m s teprmi haset n:

Artroza (arthrosis)

Artroza e kllkit (coxarthrosis)

Artroza e gjurit (bonarthrosis)

Spondilloza (spondylosis) dhe spondyloartroza (discarthrosis)

Sindromi cervikal

Sindromi llombosakral

Disku ndrmjetunazor dhe specifitetet e tij

Sindromi llumbal

Llumbalgija (lumbago)

Radikludopatija lumbale (ischialgia, lumboichialgia)

MASAZHA

Njeri n zhvillimi e tij evolutiv e ka vshtru domethnien e masazhit (lumaritje, frkim dhe ndrydhje), si kusht pr prmirsimin m t hershm. Kjo m tepr vlen pr goditjet, lndimet, trheqjet, mrthitjet ose gjat lajmreses s slodhjes tek ndonj pjes e trupit a m s shpeshti tek ekstremitetet e siprme dhe poshtme.

N histrorikun e medicins, e sidomos n greqin e vjetr mund t apostrofohen numr i madh i mjekve t cilt masazhit i kan kushtuar vmendje t posatshme por ajo ka qen pjes prbrse gjat kurimit t ndonj smundje.

LLOJET E MASAZHAVA

Masazha n esenc paraqet metod specifike me t ciln mekanikisht ndikohet n trup n trsi, por edhe n segmente t ndara t tij, n mvarsi nga ajo me far qllimi praktikohet, masazha mund t ndahet n tri grupe: higjienike, sportive dhe terapeutike ose medicinale.

MASAZHA HIGJIENIKE

Kjo masazh n esenc duhet t paraqet pjes prbrse n jetn e prditshme dhe n princip duhet t aplikohet dy deri tri her n jav a sipas mundsis pas secilit aktivitet trupor dhe dush.

MASAZHA SPORTIVE

Masazha sportive duhet t zgjas prej 35 deri 45 min a masazha e segmenteve t ndara prej 4 deri n 6 min. N varsi nga ajo kur praktikohet mund t jet si prgaditore dhe masazh pr pushim relaksim.

MASAZHA TERAPEUTIKE

M s shpeshti praktikohet n qendrat pr rehabilitim medicinal gjat kurimit t smundjeve t ndryshme t ndonj organi ose indi, a sidomos gjat shrimit t lndimeve t pjesve t buta dhe forta t aparatit lokomotor. Pr tu realizuar masazhi me sukses duhet patur n disponim:

Krevat pr masazh, mjete ndihmse dhe ate: mjete t cilat kan shtres yndyrore dhe mjete bazat e t cils paraqet pluhura t ndyshm (pudr) etj

TEKNIKA E MASAZHIT

N literatur ekzistuese kryesisht hasen prfshirje t njejta me at dallim q tek disa autor ekzistojn edhe variante t prfshirjeve kryesore. Duke mos u lshuar n analiz detale, vmendjen ton do ta prqndrojm n 4 5 prfshirje (operacione) dhe ate: lmuarje, frkim, ndrydhje, goditje dhe vibrime

Documents

Bazat e Kineziterapisë1