Bazat e Kontabilitetit

Bazat e Kontabilitetit

Prof.Doc.Gezim Selimi

Universiteti Nderkombetar Struge– Gostivar

-Së pari, të prezentohem

•Jam Gëzim Selimi i lindur në Gostivar•Shkollën e mesme e kam kryer në vendlindje

•Fakultetin Ekonomik e kam kryer në Universitetin e Prishtinës

•Shkallën e tretë- në Univeristetin “Shën Qirili dhe Metodi”-Instituti Ekonomik në Shkup , nga lëminia e ekonomisë ndërkombëtare me temë: “IHD në vendet

e EJL në kohëm e tranzicionit”

•Doktoraturën- në Univeristetin “Shën Qirili dhe Metodi”-Instituti Ekonomik në Shkup me temë: “ZHEL

dhe investimi i tij”

•Përvojë në punë: Udhëheqës i shërbimit të kontabilitetit në SHPK “Fatina” Gostivar

Profesor në SHMEK “Gostivari”

Prezantimi i lëndës

• Nocioni i kontabilitetit dhe kontabiliteti në sistemin informativ• Përbërja e sistemit informativ kontabël• Kategori dhe termine më të rëndësishme në sistemin e kontabilitetit të

dyfisht• Ndryshime afariste dhe kontabël• Raportet financiare themelore kontabël• Kontabiliteti tek mjetet themelore• Kontabiliteti në parat e gatshme dhe kërkesat• Kontabiliteti tek materialet, pjesët rezerv dhe I.I.• Kontabiliteti i shpenzimeve• Kontabiliteti I mallit tregtar dhe produkteve të gatshme• Kontabiliteti I shitjes së mallrave• Kontabiliteti I detyrimeve dhe kapitalit fillestar• Kontabiliteti I të hyrave, të dalave dhe rez.financiar• Llogaria e përkohshme dhe përfundimtare• Gabimet kontabël dhe korigjimi i tyre

Mënyra e ligjerimit• Ligjeratat do të prezentohen përmes

projektorit në programin PowerPoint;

•Gjatë dhe pasë çdo ligjerate është e dëshirueshme që studentët të

parashtrojnë pytje dhe të marrin pjesë në diskutim;

•Krahas ligjerimit do të organizohen edhe ushtrimet në mësimore dhe në ndërmarrje të cilat do të vzitohen në raste të caktuara.

Vlerësimi i studentëve• 10 pikë - pjesëmarrja në ligjerata

15 pikë - Aktiviteti gjatë ligjeratave15 pikë - Detyra projektuese (puna seminarike), vlerësimi i

të cilët bëhet: 10 pikë për analizën e temës, dhe 5

pikë për prezentimin me PoëerPoint

• 60 pikë- nga testi i parë dhe i dytë ( nga 30 pikë)

• Për notën kaluese është e domosdoshme nota pozitive (minimum 50 pikë) nga testet dhe nga puna seminarike.

• 22-27/XI/2010-kolokviumi i parw• 10-15/I/2011 – kolokviumi i dytw• 14-19-II/2011- provimi me shkrim

Ndërtimi i notës

• Nota përfundimtare formulohet në ketë mënyrë

• Prej në 51 pikë deri në 60 pikë 6• Prej në 61 pikë deri në 70 pikë 7• Prej në 71 pikë deri në 80 pikë 8• Prej në 81 pikë deri në 90 pikë 9 • Prej në 91 pikë deri në 100 pikë 10

1. Kuptimi mbi Kontabilitetin

2. Zhvillimi historik i Kontabilitetit

3. Përdoruesit e informatave kontabël

1. Kuptimi mbi Kontabilitetin

• Instituti Amerikan AICPA(American Institute of Certified Public Accountants) – Kontabiliteti definohej si art i regjistrimit,i klasifikimit dhe i përmbledhjes në vlerë monetare i veprimeve,që jan së paku pjesërisht me karakter financiar,si dhe interpretimit te ketyre rezultateve.

• Prof.Sotiraq Dhamo – Kontabiliteti është një proces i vrojtimit,i matjes,i vlerësimit,interpretimit dhe komunikimit të informacionit financiar për qëllime të kontrollit financiar dhe marrjen e vendimeve efektive të drejtimit ekonomik të njësive ekonomike

• Kontabiliteti paraqet metodë speciale për regjistrimin dhe kontrollimin të proceseve dhe ndryshimeve ekonomike në një subjekt ekonomik,që jan të shprehura me cifra (në vlerë),me qëllim që të konstatohet se si ndryshimi i tyre ndikon në mjete dhe në burimet e tyre si dhe të përcaktohet rezultati afarist i atij subjekti ekonomik.

• Dr.Littleton – roli kryesor i kontabilitetit është që njerëzve tu mundëson të sjellin nota adekuate për suksesin e subjektit ekonomik

• Paraqet zemrën dhe qendrën e strukturës në teorinë e llogaritarisë

Kontabiliteti është metodë e mbledhjes,klasifikimit,regjistrimit,ruajtjes dhe njoftimit për ndryshimet ekonomike në pronën e subjektit të caktuar ekonomik

• Kontabiliteti paraqet gjuhë e përbashkët e të gjithë pjesëmarrësve në jetën ekonomike

• Prof.Stevan Kukoleca thekson se kontabiliteti paraqet aktivitet i cili ka për qëllim evidentimin e gjendjes dhe ndryshimeve në pronën e subjekteve ekonomike dhe jo ekonomike

• Nëpërmjet kontabilitetit ndiqen të gjitha mjetet dhe burimet e tyre,të hyrat dhe të dalurat si dhe rezultati nga puna e subjektit ekonomik

• Kontabiliteti është pjesa kryesore e llogaritarisë.

• Ajo është e dokumentuar dhe evidencë rigoroze e bazuar në regjistrim të sistematizuar dhe kronologjike të të dhënave rreth ngjarjeve të biznesit që janë të lidhura me gjendjen dhe ndryshimin e mjeteve, detyrimeve, kapitalit, të ardhurave, shpenzimeve dhe rezultatit nga afarizmi.

• Masë matëse njësinë monetare

• Pasqyrë për punën e subjektit ekonomik në të kaluarën

• Pasqyrat financiare – bilaci i gjendjes & suksesit

• Kontabiliteti paraqet sistem të vrojtimit, evidentimit dhe komunikimit të ndërrimeve në njësit ekonomike që kryhen në mjeteve, burimeve të mjeteve, të hyrave dhe të dalave, në një moment të caktuar dhe të dhënat ruhen për të siguruar informacionin e duhur për përgatitjen e pasqyrave financiare dhe raportet e tjera të nevojshme për drejtimin e njësive ekonomike

Konkluzione...

• Kontabilitetit merret me ngjarjet e ndodhura në biznes dhe në mesin e tyre vetëm ata që kanë mundësi të shprehen në vlera monetare.

• Kontabilitetit është një aktivitet i cili kryhet brenda një subjekti ekonomik, kompani ose entiteti.

Konkluzione...

• Kontabilitetit është një shërbim ose grup i departamenteve brenda një kompanie apo subjekti që kryejnë veprimtari të kontabilitetit.

• Kontabilitet është arti i regjistrimit, duke e klasifikuar, duke e shkurtuar prezantimin dhe interpretim e ndryshimeve ekonomike në formën e parave të gatshme.

Komponentët kyçë

• Sasiore-ndryshimet shprehen ne numra

• Financiare –ndyshimet fokusohen ne aspektin financiar

• Shfrytezimi-shfrytezon rregullat teorike duke I zbatuar ne praktik

• Vendimet – ne baze te te dhenave kontabel meren vendime shume te rendesishme

Objekti i regjistrimit

• Veç që kan ndodhur(ngjarje te kaluara afariste)

• Që mund të argumentohen me në dokument të besueshem kontabël

• Efektet e ngjarjeve ekonomike që mund të shprehen me para

• Drejtëpërdrejtë të ndikojnë në ndryshimet e mjeteve,borxheve,të ardhurat,shpenzimet dhe rezultatet nga puna

2. Zhvillimi historik i Kontabilitetit• Zhvillimi i kontabilitetit ka qen i kushtezuar nga:

- zhvillimi i forcave prodhuese

- paraqitja e parasë si mjet pagese & matëse vlere

- pamundësia përgjithmonë e mbajtjes në mend

• Zhvillimi i forcave prodhuese mundësoi prodhimin edhe per ne treg

• Paraqitja & zhvillimi i nje dege te re ekonomike-të tregtisë

• Marrëdhënie debitore-kreditore,nevoja për evidencë kontabël

• Forma te shenimeve te thjeshta i hasim që në vitin 3600 deri në vitin 500 para erës së re – Babiloni, Mesopotami

• Egjipt të vjetër,Kinë,Greqi antike,shënimet jan mbajtur për kontabilitetin shtetëror,për nevojat e tatimit

• Nevoja për të mbajtur evidencë mbi prodhimet e tyre agrokulturore,të aktiviteteve tjera tregtare,mbi pasurinë e mbretërve,etj

• Shenime elementare dhe te thjeshta• Toma Akvinski – shenime e te gjitha ndryshimeve

dhe ngjarjeve që kanë ndodhur në pronën e kishës

• Me zhvillimin e shoqërisë,artit,kulturës,shkencës në periudhën e rilindjes u zhvillua edhe kontabiliteti

• ‘Mbi tregtine dhe tregtarin e perkryer’-Benedikt Kotruljevic,libri i parë mbi kontabilitetin e dyfisht, shkruar me 1458,botuar me 1573

• Në të shënohen të dhëna mbi tregtarët e Mesdheut, mënyrat e tregtimit, sjellja e tregtarëve, librat e tyre, pastaj fletë mbi regullsinë dhe azhuritetin.

• „Suma de arithmetica, geometrika, proportioni et proportionalita“ – 1494 nga Luca Pacioli

• Themelues ose ‘baba’ i kontabilitetit të dyfisht,ku i formuloi parimet baze te regjistrimit të dyfisht

• Ai bëri sistematizimin e ndryshimeve kontable dhe sqaroi kontabilitetin e dyfishtë ∑ D = ∑ K

• Holandezi Simon Stevin në shekullin e XVII ka bërë përllogaritjen e parë vjetore të rezultatit.

• Në vitin 1963 francezi Jacques Savery e bëri përshkrimin e bilancit dhe raportin mbi fitimin pas çdo dy viti.

• Kah fundi i shek. XVII dhe fillimi i shek. XVIII ndodhi nje revolucion industrial që kishte si pasojë zhvillimin e hovshëm të ekonomisë,zhvillimin e tregtisë nderkombëtare me çka u mundësua një zhvillim shumë i shpejt i kontabilitetit ku konceptet,metodat,teknikat e regjistrimit kontabël jan zhvilluar dhe përmirësuar vazhdimisht.

• Në fund të shek.XVII dhe fillim të shek.XVIII u bë harmonizimi i rregullave ligjore në fushën e kontabilitetit

• Shek. XVIII në Skotlandë dhe Angli u aplikua kontabiliteti publik dhe u formuan shoqatat profesionale të kontabilistëve

• Në vitin 1887 në SHBA u themelua AAPA-shoqata amerikane të kontabilëstëve publik

• Në vitin 1896 lindi profesioni i kontabilitetit profesional, (CPA)

• Në New York në vitin 1900 u hap shkolla për tregti, kontabilitet dhe financa

• Shek.XX e karakterizon themelimi dhe zhvillimi i madh i shoqërive akcionare që patën ndikim të madh në zhvillimin gjithpërfshirës të kontabilitetit si profesion dhe lëmi e vecantë.

• Fundin e shek. XX dhe fillimin e shek. XXI e karakterizon procesi i globalizimit të ekonomsë botërore

3. Përdoruesit e informatave kontabël• Përdoruesit e brendshëm:

- drejtuesit e subjektit ekonomik

- punonjësit

- menaxherët• Përdoruesit e jashtëm:

- aksionarët

- investitorët

- furnitorët

- kreditorët

- shteti

- shkenca

- mediat

1.4. RREGULLORJA PROFESIONALE NË PROFESIONIN KONTABËL• Duhet sqaruar fakti se kush i përcakton rregullat të

cilat detyrimisht duhet të respektohen gjatë përpilimit të raporteve financiare siç janë ato të bilancit të gjendjes dhe bilancit të suksesit.

• Është e ditur që qeveria nëpërmjet drejtorisë së të hyrave publike, dikton kërkesa në përgatitjen e bazës për përllogaritjen e tatimit në fitim apo tatimit të vlerës së shtuar (TVSH).

• grupet e përbashkëta në SHBA, të cilat janë lider në botë, dhe të cilat kanë qenë dhe janë të involvuar në përgatitjen e parimeve të përgjithshme kontabël.

•

-• Komisioni për letrat me vlerë. Qeveria federale, nëpërmjet

Komisionit për letrat me vlerë (Securities and Exchange Commission-SEC), ka rol të rëndësishëm në përcaktimin e rregullave të cilat duhet të ndiqen gjatë përpilimit të raporteve financiare të kompanive, që letrat e tyre me vlerë i janë shitur publikut.

• Këshilli për standarde të kontabilitetit financiar. Këshilli (FASB) ka autorizimin të përcakton kompletin e standardeve kontabël në SHBA.

• Instituti Amerikan për kontabilist publik të autorizuar. Instituti (-AIPSA) ka rol të rëndësishëm në sjelljen e standardeve kontabël. Ka për detyrë në përgjithësi sjelljen e parimeve kontabël totalisht të pranueshme dhe në përgjithësi ka rol këshillëdhënës.

Standardet ndërkombëtare të kontabilitetit (SNK)

• Ndikim të veçantë në zhvillimin e kontabilitetit kanë kompanitë shumëkombëshe.

• Në vende të ndryshme në bazë të ligjeve përkatëse dhe rrethanave shoqërore dhe ekonomike si dhe sipas nevojave të ndryshme të shfrytëzuesve të ndryshëm të raporteve financiare, ekzistojnë edhe dallime në aspektin e formës dhe përmbajtjes të raporteve financiare.

• Dimensionet kontabël do të dallojnë në varshmëri nga interesi i angazhimit të një shteti i cili investon kapital apo ka këmbim intensiv me shtetin tjetër

-SNK

• Dy komitete në kuadër të Asociacionit amerikan për kontabilitet (AAA) janë angazhuar kryesisht të veprojnë me problematikën e kontabilitetit ndërkombëtar.

• Për këtë shkak, Komiteti për SNK është i autorizuar ti ngjesh këto dallime nëpërmjet harmonizimit, standardizimit dhe veprimeve në lidhje me përgatitjen dhe prezantimin e raporteve financiare.

• Komiteti për SNK është trup i pavarur në sektorin privat. Është formuar në vitin 1973 me qëllim që të mundësohet unifikim të parimeve kontabël në tërë botën.

• Që nga viti 1983 Komiteti i SNK i ka kyçur të gjitha trupat profesionale kontabël që janë anëtare të Federatës ndërkombëtare te kontabilistëve (IFAC) dhe organizatave të ndryshme profesionale.

• Sot në këtë Federatë janë anëtare një numër i madh i shoqatave profesionale nga shumë vende të botës.

Qëllimi i Komitetit për SNK, i përcaktuar në statusin e tij janë:

• a). të formohen dhe shpallen standardet e kontabilitetit, të cilat duhet të shoqërohen me përpilimin e raporteve financiare, si dhe të promovohet përkrahja dhe aplikimi i tyre gjithandej në botë;

• b). Të punohet në përgjithësi në përmirësimin dhe unifikimin e ligjeve, standardeve kontabël dhe veprimeve që kanë të bëjnë me prezantimin e raporteve financiare.

-----• Përpilimi i SNK e rrit transparencën, krahasueshmërinë dhe

përgjegjshmërinë në lidhje me kontabilitetin dhe financat. Këto standarde do të përmirësojnë cilësinë, krahasueshmërinë dhe përgjegjshmërinë në lidhje me informacionin financiar që raportohet. Një fakt i tillë do të përmirësojë cilësinë dhe ndër të tjera do të tërheq më shumë investime të huaja në vend.

4. Lënda,detyrat dhe roli i evidencës kontabël

• Kontabiliteti është proces i identifikimit, matjes dhe pasqyrimit të informacionit ekonomik në atë mënyrë që ti mundëson shfrytëzuesit të këtij informacioni në marrjen e vendimeve sa më të mira në bazë të fakteve konkrete.

PROFESIONI I KONTABILITETIT DHE ETIKA PROFESIONALE• Në kuadër të funksionimit normal të SE, kontabiliteti ka rol dhe rëndësi të

veçantë nga fakti se paraqet sistem për identifikim, matje, analizim dhe përcjellja e informatave gjer tek shfrytëzuesit dhe sherben per sjelljen e vendimeve racionale dhe efikase afariste.

• Shikuar në aspektin historik kontabiliteti është profesion shumë i vjetër. Por, aplikimet e saja më bashkëkohore dhe baza shkencore i takojnë një kohe më të re. Ajo, është koha kur lulëzonte dhe zhvilloheshe tregtia.

• Niveli i sotëm i zhvillimit të kontabilitetit është rezultat i zhvillimit të shpejtë tekniko-teknologjik në të gjitha fushat e jetës shoqërore.

• Në kuadër të kontabilitetit, si profesion e cila ka një fushë të gjerë të veprimit, veçanërisht potencohen kontabiliteti në sektorin komercial dhe kontabiliteti në sektorin publik.

• Gjithashtu, është karakteristike të theksohet se bëhen përpjekje për arritjen e nivelit sa më të lartë në edukimin e kontabilistëve dhe sjelljen etike të tyre, që njëherit ka rëndësi të madhe edhe në rritjen e kualitetit dhe renomesë të profesionit kontabilist.

Evidenca kontabël është njëra nga metodat e evidencës afariste. Ajo duhet të regjistron të gjitha ndryshimet që ndodhin në ndërmarrje që të mundë të fitohet një pasqyrë për punën e tërësishme të sajë.

Ajo që e karakterizon këtë evidencë është se ajo evidencë kryhet në vazhdimësi dhe e evidenton gjendjen totale të mjeteve dhe burimeve të mjeteve dhe ndryshimet që ndodhin në to.

I regjistron të hyrat dhe të dalat, ndërsa në fund të vitit përcakton rezultatin financiar.

Kontabiliteti ofron informata ditore dhe periodike, për gjendjen dhe lëvizjen e çdo mjeti dhe burimi mjetesh, për çdo shpenzim, për të hyrat dhe të dalat, si dhe tërësinë e mjeteve dhe burimeve të tyre.

Kontabiliteti jep të dhëna për produktivitetin e krijuar në subjektin ekonomik.

Në bazë të të dhënave të kontabilitetit vërtetohet rregullsia e përdorimit dhe menaxhimit me mjete, si dhe ofrohen informata nga karakteri financiar organeve dhe institucioneve jashtë ndërmarrjes.

Lënda e kontabilitetit është evidenca kontabël e të gjitha ndryshimeve që ndodhin në subjektin ekonomik të shprehura në vlerë.

Detyra e evidencës kontabël janë ato veprime ekonomike që kanë si pasojë ndryshimin e strukturës në mjete, burime të tyre, në të hyra, të dala dhe kapitalin.

Detyrat më të rëndësishme;

Gjatë regjistrimit të mjeteve dhe burimeve të mjeteve mundësohet kontrollimi respektivisht mundësohet që të vërtetohet saktësisht sasia e mjeteve që subjekti ekonomik duhet ti ketë në dispozicion apo përcaktimi i gjendjes së pasurisë dhe kapitalit në ditë të caktuar,

Me ndihmën e evidencës kontabël përcjellët puna e subjektit ekonomik dhe vërtetohet plotësimi i detyrës dhe përcaktimi i rezultatit financiar,

Detyrat më të rëndësishme;

Ti përcakton shpenzimet gjatë punës, sa kushtojnë materialet dhe mallrat e furnizuara, sa kushtojnë produktet e gatshme,etj,

Ti jep informata dhe të dhëna pronarëve dhe organeve udhëheqëse të subjektit ekonomik që ta ndërtojnë sa më mirë punën,si dhe tu jep informatat e nevojshme edhe organeve dhe të interesuarve të tjerë jashtë subjektit ekonomik,

Mbledhja e informacionit mbi ngjarjet e ndodhura, mbledhjen e dokumenteve të vlefshme që vërtetojnë ndryshimet në biznes.

Të Brendshme

mbledhja

klasifikimi

riklasifikimi

evidentimi

ruajtja

kontrollimi

dokumentimi

Roli i kontabilitetit financiar është;

Instrument informativ

Kujtesë e shkruar dhe dokumentuar

Dokumentacion për përpilimin e pasqyrave finaciare

Referim për pasqyrën fiskale

Rregullat e Kontabilitetit

1. Rregulla e dokumentimit

2. Rregulla e pedantërisë

3. Rregulla e pasqyeshmërisë

4. Rregulla e azhuritetit

5. Rregulla e lidhshmërisë

6. Rregulla e plotësisë

7. Rregulla e kronologjisë

8. Rregulla e kontrollimit

Dokumentimi

• Paraqet rregullin e përgjithshëm të përvetësuar në praktikën e kontabilitetit.

• Pa dokument të rregullt dhe sipas standardeve të caktuara nuk është e lejuar që të kontohet (regjistrohet).

• Regjistrimi pa dokument është i palejushëm dhe llogaritet si falsifikim.

Pedantëria(rregullsia)

• Evidentim pedant,rregullim dhe ruajtje pedante e shënimeve kontabël të subjektit ekonomik.

• Gabimet eventuale nuk guxojnë të fshihen me mjete kimike apo mos shikohet gabimi i bërë, por në rast se është bërë gabim fshirja duhet të bëhet në atë mënyrë që të lexohet ajo që është fshirë.

Pasqyrimi

• Mundësim i punës së shpejtë dhe të lehtë në kryerjen e punëve kontabël.

• Regjistrimet dhe pasqyrimet e ndryshme kontabël duhet të jenë lehtësisht të kuptueshme dhe jo të komplikuara.

Azhuriteti

• Nënkupton formulimin e dokumentit,regjistrimin e sakt dhe në kohë të duhur,dmth mbrenda afatit të caktuar për regjistrim.

• Nuk nënkupton vetëm regjistrimin në ditar dhe në konto por njëherit nënkupton edhe formimin në kohë të dokumentëve

• Afati për regjistrimin e ndryshimeve kontabël është 8 ditë nga kur kan ndodhur.

Lidhshmëria

• Mundëson lidhshmërinë e lehtë reciproke të regjistrimeve në disa dokumente kontabël, siç janë: urdhëresa për regjistrim dhe ditari.

• Çdo dokument duhet të shënohet se në cilën faqe të ditarit është regjistruar si dhe ku është bartur, ashtu që në rast nevoje të mundë të gjendet se ku është regjistruar dhe në cilën faqe të ditarit gjendet.

Plotësia

• Do të thotë që i përfshinë të gjitha ndryshimet në kontabilitet dhe duhet të jenë të evidentuara, respektivisht të kontuara në periudhën e duhur kohore.

• Nuk guxojmë me vetëdije apo pa të disa dokumente ti regjistrojmë e disa tjera të mos i regjistrojmë.

• Mos regjistrimi i të gjitha dokumenteve kontabël detyrimisht si pasojë ka edhe paraqitjen joreale të rezultatit financiar (humbjes apo fitimit).

Kronologjia

• Dokumentet për regjistrim duhet të formohen sipas datës së tyre kronologjike, sipas datës kur kanë ndodhur apo sipas numrit të tyre rendor.

Kontrollimi

• Kontabiliteti duhet të jetë i organizuar në atë mënyrë që saktësia e cdo dokumenti mundë të kontrollohet përsëri pa probleme dhe pa humbje kohe.

Parimet e Kontabilitetit

Parimi i përkatësisë

Parimi i verifikueshmërisë

Parimi i paanshmërisë

Parimi i matshmërisë

• Parimi i përkatësisë - nënkupton që informacioni kontabël duhet të jetë në përputhshmëri me nevojat dhe kërkesat e shfrytëzuesve të informacionit kontabël. Përdoruesit në bazë të këtyre informatave duhet të jenë në gjendje të sjellin vendime të rëndësishme afariste për subjektin e caktuar ekonomik.

• Parimi i verifikueshmërisë - nënkupton parimin në bazë të të cilit kontabiliteti duhet të punojë dhe veprojë sipas parimeve dhe procedurave të caktuara dhe mbështetura në ligje dhe përdoruesit e informatave kontabël gjatë përdorimit të tyre të kenë mundësi tu referohen ligjeve të caktuara.

• Parimi i paanshmërisë - nënkupton parim kontabël i tillë që informacioni kontabël duhet të jetë i paanshëm. Ky parim nuk lejon që informatat ti përshtaten personave apo grupeve të caktuara të interesit.

• Parimi i matshmërisë - nënkupton parim kontabël ku të dhënat kontabël të mundë të shprehen në numra (vlerë) si dhe në tregues të tjerë të matshëm.

Bazat e Kontabilitetit të Dyfishtë

• Kontabiliteti i njëfisht (i thjeshtë)• Kontabiliteti i dyfisht

• Kontabiliteti kameral,si variant i kontabilitetit të njëfisht

• Kontabiliteti konstant,si variant e kontabilitetit të dyfisht

Karakteristikat themelore të kontabilitetit të njëfisht

• Është evidentim i izoluar i ndryshimeve ,

• Evidenton vetëm detyrimet gjatë furnizimit të pasurisë ndërsa kapitalin vetanak të deponuar në ndërmarrje nuk e evidenton,

• Nuk mban llogari mbi pasurinë e tërësishme dhe nuk i pasqyron të hyrat dhe të dalurat që e kanë zmadhuar ose zvogëluar kapitalin e pronarit,

• Librat që përdoren në kontabilitetin e njëfishtë janë: libri i arkës,libri i kreditorëve dhe furnitorëve si dhe ditari,

Karakteristikat themelore të kontabilitetit të njëfisht

• Marëdhënjet pronësoro-juridike me blerësit dhe furnitorët evidentohen ashtu që për secilin nga to hapet nga një fletë në librin e debitorit apo kreditorit.

• Rezulltati afarist sipas këtij kontabiliteti nuk mundet të llogaritet drejtëpërsëdrejti, për shkak se nuk mbahet evidencë mbi ndryshimet e të hyrave dhe të dalurave, por rezulltati financiar përcaktohet në bazë të pasurisë neto.

Kontabiliteti kameral• Bazohet në kontabilitetin e njëfishtë, ndërsa është zhvilluar gjatë

shek.XVII për nevojat e ndjekjes së të hyrave dhe të dalurave shtetërore.

• Është përdorur tek institucionet publike-juridike tek të cilat afarizmi është kryer sipas buxhetit apo përllogarisë, andaj edhe quhet edhe kontabiliteti buxhetor.

• Libri i arkës dhe libri kryesor, ku me bartje nga libri i arkës krahasohen të dalurat dhe të hyrat nga pozicionet e buxhetit dhe përcaktohen dallimet.

Kontabiliteti Konstant

• Bazohet në parimet e kontabilitetit të dyfishtë dhe është zhvilluar në Zvicër gjatë shekullit XIX.

• Në kuadër të kësaj evidence mbahet evidenca e tërësishme e të gjitha pasurive, shpenzimeve dhe të hyrave.

• Që të sigurohet krahasimi në mes të hyrave dhe të dalave të planifikuara me ato të realizuara, llogaritë apo kontot në librin kryesorë përbëhen nga tri grupe: kontove administrative, kontove të arkës dhe kontove për llogaritje.

Kontabiliteti i dyfisht

• Është paraqitur gjatë zhvillimit të hovshëm të tregtisë dhe marrëdhënieve kredituese në Itali gjatë shek. XV dhe XVI.

• Kontabiliteti i dyfishtë paraqet një sistem i plotë, i tërësishëm, i mbyllët i evidencës.

• Në kontabilitetin e dyfishtë mbahet evidencë adekuate kontabël për të gjitha mjetet dhe burimet e mjeteve, për të dalat dhe të hyrat.

• Në bazë të një evidence të tillë të tërësishme sipas një metodologjie të caktuar përcaktohet rezultati financiar.

• Në kontabilitetin e dyfishtë mbahen këto libra afarist: ditari, libri kryesor dhe librat ndihmëse.


• Emri kontabilitet i dyfishtë rrjedh nga fakti se çdo ndodhi kontabël që shkakton ndryshime vlerore në mjete, burime, të hyra, të dala etj. detyrimisht duhet të evidentohet në dy anë të kundërta

• Në anën pozitive dhe negative;

• Në debi dhe në kredi;

• Në anën e majtë dhe të djathtë të kontove të veçanta edhe atë me barazi vlerore.


• Me këtë është siguruar përfshirja e tërësishme dhe ndjekja e lëvizjes së mjeteve, kapitalit dhe detyrimeve si dhe baraspesha e tyre.

• Në kontabilitetin e dyfishtë çdo herë ana e majtë shënohet me plus (+), ndërsa ana e djathtë me shenjën minus (-).

• Këtu duhet theksuar se me kontabilitetin e dyfishtë mundësohet përfshirja e tërësishme e evidentimit të veprimtarisë afariste të subjektit ekonomik, evidentimi i dyanshëm i ndërrimeve kontabël dhe evidentimi permanent dhe sistematik i ndërrimeve kontabël.

• Për nga rëndësia sistemi i regjistrimit të dyfishtë konsiderohet si “një nga zbulimet më të shkëlqyera të intelektit njerëzor”.

Parimet kryesore të sistemit të dyfishtë janë:

• Për një veprim në njësinë ekonomike kryhen dy veprime të dy anëshme të regjistrimit,

• Për secilin veprim hapet një llogari e veçantë,• Në llogari ka dy anë që shërbejnë për regjistrimin

e ndryshimeve aktive-pasive ose debitore-kreditore,

• Në të dy anët regjistrohen në kahje të kundërta,• Njësia monetare duhet të jetë unike• Çdo veprim i regjistruar duhet të jetë i bazuar

D=K.

Parimet kryesore të sistemit të dyfishtë janë:

• Gjendja fillestare dhe rritja kontohen në anën pozitive të kontos ku evidentohen mjetet e ndërmarrjes,

• Zvogëlimi kontohet në anën negative-të djathtë të kontos ku evidentohen mjetet e ndërmarrjes,

+ Kontot e M J E T E V E –

1. Gjendja fillestare 1. Zvogëlimi i mjeteve

2. Rritja e mjeteve

+Kontot e BURIMEVE Të MJETEVE -

1. Zvogëlimi i burimeve 1.Gjendja fillestare

2.Rritja e burimeve

+ Kontot e TË DALURAVE -

RRITJA ZVOGLIMI

+ Kontot e TË HYRAVE -

ZVOGLIMI RITJA

2. MJETET, DETYRIMET DHE KAPITALI

• Për kryerjen e çfarëdo pune, sub.ekon.duhet të disponojë me mjete.

• Mjetet e një subjekti ekonomik paraqesin faktorin kryesor material për kryerjen e detyrave të parashtruara.

• Mjetet nevojiten për të kryer detyrën e vet në riprodhimin e të mirave materiale dhe i ndihmojnë njeriut që të veprojë mbi lëndën e punës.

• Mjetet duhet të jenë në përputhje me madhësinë e detyrave, që do të thotë se për kah sasia dhe cilësia ata duhet të jenë të mjaftueshme.

Mjetet• Mjetet e subjektit ekonomik përfshijnë të gjitha të mirat materiale

të shprehura në vlerë me të cilat disponon një subjekt ekonomik. • Pra, mjetet paraqesin të gjitha ato vegla, pajime apo instrumente

me të cilat njeriu shërbehet në procesin e prodhimit të të mirave materiale.

• Mjetet qëndrojnë në mes njeriut dhe objektit të punës dhe njëherit ndikojnë në rritjen e efikasitetit dhe produktivitetit në procesin e prodhimit.

• Për nevojat e ndryshme ndërmarrjet posedojnë mjete të llojeve të ndryshme.

• Sa i përket cilësisë dhe sasisë të mjeteve ato duhet ti përshtaten veprimtarisë të ndërmarrjes. Lloji dhe vëllimi i mjeteve dallohen nga ajo se a është në pyetje ndërmarrje prodhuese, tregtare apo shërbyese, ndërmarrjet prodhuese dallohen nga ajo se janë ndërmarrje industriale, bujqësore, ndërtimore etj.

Mjetet

• Sipas përkufizimit ekonomik të pronës në sub.ekon., në njërën anë është një grup i mjeteve të ndryshme që përdoren dhe që janë në funksion për kryerjen e detyrave afariste në sub.ekon., ndërsa në anën tjetër, ajo është pronë sipas origjinës së saj, dmth. kujt i takon dhe kujt do ti takon në rast të ndërprerjes së punës të subjektit ekonomik.

• Mjetet janë burim (resurs) të cilën e kontrollon subjekti ekomnomik si rezultat i ngjarjeve në të kaluarën dhe nga i cili në të ardhmen priten rezultate pozitive afariste.

Mjetet

Që të konsiderohen si mjete duhen plotësuar këto kriteriume:

• -detyrimisht duhet të jenë në pronësi ose nën kontrollin e subjektit,

• -duhet të ketë vlerë subjekti,• -duhet të jetë e furnizuar sipas shpenzimeve

matëse.

Mjetet mund të përdoren të vetme ose në kombinim me mjetet tjera.

• janë të këmbyeshme me mjete tjera,• mundë të përdoren për shlyerjen e detyrimeve dhe • tu ndahen pronarëvë të subjektit ekonomik.

DETYRIMET• Detyrimet janë mjete ekonomike që një njësi

ekonomike i përdor përkohësisht sepse nuk janë të sajat.

• Ato paraqesin kapitalin e huaj i angazhuar në subjekt të caktuar ekonomik dhe kanë afat skadence dhe detyrimisht duhet ti kthehen pronarëve.

• Detyrimet e mjeteve tregojnë se nga rrjedhin, kujt i përkasin dhe pwr cka do tw pwrdoren mjetet me të cilat disponon subjekti i caktuar.

• Detyrimet janë burime në të gatshme për financimin e aktiviteteve operative në subjektin ekonomik kur ato ndodhin si dhe kemi derdhjen e tyre në të gatshme kur ato paguhen.

DETYRIMET• Kur subjekti ekonomik ka më pak detyrime atë herë ajo

nuk e shfrytëzon kapitalin e tërësishëm dhe e kundërta kur ka shumë detyrime, subjektit ekonomik i kanoset rreziku dhe mos pagimi i tyre na dërgon kah falimentimi i subjektit ekonomik.

• Detyrimet janë obligime të tashme të subjektit ekonomik të cilat rrjedhin nga ndodhitë e kaluara afariste dhe për shlyerjen e tyre priten të zvogëlohen mjetet e subjektit ekonomik. Detyrimet mundë të shlyhen në këto mënyra:

• Me pagesë e tyre me para,• Me bartje të pronës tjetër (kompensim)• Me dhënien e shërbimeve, • Me këmbimin e një detyrimi me detyrim tjetër dhe• Me shëndrimin e detyrimit në kapital themeltar.

BURIMET E VETA- KAPITALI I PRONARIT

• Është ajo pjesë nga kapitali i tërësishëm që i qëndron në dispozicion subjektit ekonomik pa afate kohore në aspektin e kthimit dhe pa asnjë lloj kufizimi në aspektin e përdorimit.

• Kapitali i pronarit përbënë interesin e pronarit në subjektin ekonomik apo investimin e bërë të pronarit në te.

• Kapitali i pronarit tregon pjesën e aktiveve të subjektit ekonomik të përballuar nga vetë pronari apo pronarët e tij.

• Ky kapital mundë të rrjedhë nga themeluesi, nga kapitali aksionar dhe si rezultat i punës së suksesshme të subjektit ekonomik në të kaluarën, respektivisht nga rezultati financiar.

• Pra, kapitali është mbetja e mjeteve (pronës) të subjektit ekonomik pas pagesës të të gjitha obligimeve. Kapitali është burim vetanak i financimit.

• Në terminologjinë e kontabilitetit kontributi (investimi) i pronarit quhet “Kapitali i pronarit” apo “Kapitali neto”. Quhet “Kapital neto” pasi rezulton si dallim në mes mjeteve dhe detyrimeve. Po ashtu “Kapitali neto” mund të definohet si kërkesat e pronarit mbi mjetet e subjektit ekonomik.

Kapitali

• Supozohet se kapitali do të ketë leverdi ekonomike po qe se kapitali do të:

• Përdoret për prodhimin e të mirave materiale dhe shërbimeve që do të shiten,

• Këmbehet me kapital tjetër,• Përdoret për shlyerjen e detyrimeve dhe• Shpërndahet pronarëve.

KLASIFIKIMI I MJETEVE

Në përgjithësi mjetet paraqesin materialin dhe faktorin potencialin themelor për kryerjen e detyrave të parashtruara, pavarësisht se a janë ato të transformuar në llojin e mjeteve monetare, në mjete kalimtare apo në mjete themelore.

• Sipas qëllimit mjetet ndahen: në mjetet afariste, në mjetet rezervë dhe mjetet e konsumit të përbashkët.

• Sipas fazave të procesit të riprodhimit: mjete në fazën e prodhimit dhe mjetet në fazën e qarkullimit.

• Sipas burimeve prej nga rrjedhin mjetet, ndahen: mjete vetjake, mjetet e huaja të përhershme dhe të përkohshme.

• Sipas parimit funksional, mjetet ndahen në: mjete në funksion dhe mjete jashtë funksionit.

• Sipas objektivit tw funksionimit të subjektit ekonomik. Në mjetet afariste bëjnë pjesë:

• I-MJETET KRYESORE (THEMELORE) dhe• II-MJETET E XHIROS (QARKULLUESE )

KLASIFIKIMI I MJETEVE KRYESORE

• Mjetet kryesore (themelore) janë të nevojshme për kryerjen e aktivitetit afarist, dhe shërbejnë për kryerjen e detyrave kryesore në subjektin ekonomik. Karakteristikat kryesore të mjeteve themelore janë:

• përdoren në një afat të gjatë kohorë, shpesh herë me decenie,

• kanë shpenzimi gradual, • nuk shpenzohen menjëherë pas përfundimit të një

cikli të përdorimit, • në mënyrë graduale e bartin vlerën e tyre në

produktet të reja. • për blerjen e tyre zakonisht nevojitet një sasi më e

madhe e parave.

KLASIFIKIMI I MJETEVE KRYESORE

Sipas gjendjes në të cilën gjinden gjatë përdorimit, mjetet kryesore i ndajmë në:

• Mjete themelore në ndërtim, në përdorim,jashtë përdorimit dhe mjetet kryesore në para.

Sipas aspektit të strukturës së lëndës apo formës në të cilën lajmërohen, mjetet themelore i ndajmë në :

• Mjete themelore jomateriale, materiale dhe Mjete themelore në formë të mjeteve monetare apo kërkesave.

• Sipas ligjit kontabël në fuqi dhe përbërjes së tyre, mjetet kryesore (themelore) ndahen në katër grupe:

• 1. Kërkesat për kapitalin e regjistruar i papaguar• 2. Investimet jomateriale• 3. Investimet materiale• 4. Plasmanë (deponime) afatgjate financiare

Kërkesa për kapitalin e regjistruar i papaguar

• a). Kapitali i regjistruar i papaguar- aksionet e rëndomta

• b). Kapitali i regjistruar i papaguar- aksionet prioritare

• c). Kapitali i regjistruar i papaguar nga kapitali themelor dhe

• ç). Pjesëmarrje (aksione) të regjistruara të papaguara

Investimet jomateriale Këto mjete paraqesin të drejtën apo shpenzimet e

bëra që duhet të përkufizohen në periudhë të gjatë kohore, në më shumë vite. Si investime jomateriale konsiderohen:

• a). Investimet në kërkime në zhvillim• b). Deponime (investime) themeluese• c). Goodëill (mbi vlera kontabël) • ç). Patente, licenca dhe koncesione- • d). Shenjat mbrojtëse dhe të drejtat tjera• dh). Investimet tjera jomateriale në përgatitje• e). Avanca për investime jomateriale dhe• ë). Të drejtat tjera jomateriale

Investimet materiale• Shërbejnë për kryerjen e veprimtarisë kryesore të subjektit ekonomik

të asaj veprimtarie për të cilën është krijuar ai subjekt. • Mjetet (investimet) materiale mundë të ndahen në dy grupe kryesore,

sic janë:• Pasuritë natyrore (toka e bujqësore, pyjet, kullotat, toka

ndërtimore etj). • Mjetet e punës• Objektet ndërtimore• Pajimet dhe makinat• Veglat, inventari i reparteve dhe zyrave, mobiliet dhe mjetet

transportuese• Të mbjellat shumëvjeçare dhe kopeja kryesore• Mjetet (investimet) materiale në ndërtim• Avanset (paradhëniet) për mjetet afariste• Mjetet tjera afariste dhe• Amortizimi i akumuluar i mjeteve afariste

Toka bujqwsore

Pyjet

Rrugwt dhe urat

rafineritw

Pajimet

Paimet

depoja

shitore

fabrika

spitali

Mjetet transportuese



Trolobusi


Mobilje pwr zyra

Tw mbjellurat shumwvjecare

Te mbjellurat shumvjecare

Kopea themelore

Plasmanët afatgjate financiare Në këtë grup mjetesh themelore bëjnë pjesë:• a). Plasman (në aksione) në subjekte të ndërlidhura• b). Hua të dhëna në subjekte të ndërlidhura,• c). Hua me të cilat subjekti është ndërlidhur në bazë

të investimit,• ç). Pjesëmarrja në investime (participimi),• d). Investimi në letra me vlerë,• dh). Kredi, depozita dhe kaucione të dhëna,• e). Investime afatgjate të detyrueshme,• ë). Aksione të rriblera vetanake,• f). Investime tjera afatgjate,

KLASIFIKIMI MJETEVE TË XHIROS

Karakteristikat e këtyre mjeteve janw:- gjatë një cikli të prodhimit tërësisht shpenzohen dhe e

ndërrojnë formën e tyre- ata transformohen tërësisht në prodhimin e rri dhe

njëkohësisht e bartin vlerën e tyre tek ai produkt i gatshëm,- Pas përdorimit mjetet xhiruese kur më nuk mund të

kthehen në formën paraprake. - Mjetet e xhiros më së paku një herë në vit qarkullojnë në

kuptim të ndryshimit të formës së tyre- nga paraja, nëpërmjet mallit, përsëri kthehen në formën e parave.

- mjetet e xhiros e kanë koeficientin e rrethxhirimit baras me një.

- Ndryshimi i shpeshtë i formës është karakteristikë themelore e mjeteve xhiruese.

KLASIFIKIMI MJETEVE TË XHIROS

• Klasifikimi i mjeteve të xhiros bëhet sipas këtyre kritereve:

• Në bazë të gjendjes në të cilën gjinden, (në gjendje materiale, monetare dhe në të drejta).

• Sipas karakterit të tyre, (me karakter monetar dhe me karakter malli).

• Sipas angazhimit në riprodhim, (në sferën e prodhimit dhe në sferën e qarkullimit).

• Sipas burimeve dhe rolit të tyre, (mjetet e përhershme për kryerjen normale të aktivitetit afarist dhe në mjete të dedikuara për investime).

KLASIFIKIMI MJETEVE TË XHIROS• A. PARAT• 1. Mjetet monetare (xh.ll, Arka, Log.deviz., Arka devizore, Akreditivi)• 2 .Letrat me vlerë (ceqet, kambiali, fl.obligacioni etj.). • • • B. KËRKESAT• 1. Kërkesat nga blerësit,(bl. nw vend dhe jashta vendit)• 2. Kërkesa nga subjekte të ndërlidhura• 3. Plasmane afatshkurtra financiare (kredi dhe hua tw dhwna afatshkurte)• 4. Kërkesat nga shteti dhe organizatat tjera • 5. Kërkesat nga të punësuarit dhe kërkesat tjera• 6. Shpenzimet e paguara për periudhat e ardhshme (ndarja kohore aktive NKA) • • C. REZERVAT• 1.Rezervat e lëndës së parë dhe materialeve• 2.Pjesët rezervë• 3.Inventari i imët, ambalazhi dhe autogomat• 4.Rezervat e prodhimtarisë • 5.Rezervat e produkteve të gatshme • 6.Rezervat e mallrave• 7.Avanset dhe depozitat për furnizimin e mallrave

KLASIFIKIMI I DETYRIMEVE

• Detyrimet sipas afatit për kthimin e tyre i ndajmë në:

• Detyrime afatshkurtra dhe • Detyrime afatgjata

Në kuadër të detyrimeve afatgjate bëjnë pjesë:• -detyrime afatgjate ndaj subjekteve të ndërlidhura,• -detyrime afatgjate në bazë të huave dhe kredive,• -detyrime afatgjate ndaj avanceve, depozitave dhe

kaucioneve,• -detyrime afatgjate ndaj furnitorëve dhe• -detyrime afatgjate ndaj letrave me vlerë.

Detyrimeve afatshkurta

• Në kuadër të detyrimeve afatshkurta bëjnë pjesë:• -detyrime afatshkurtra në bazë të letrave me vlerë• -detyrime afatshkurtra ndaj furnitorëve dhe obligimet

ndaj avanseve, depozitave dhe kaucioneve• -detyrime afatshkurtra ndaj subjekteve të ndërlidhura• -detyrime afatshkurtra në bazë të kredive të marra• -detyrime afatshkurtra ndaj tatimeve, kontributeve dhe

të dhënave tjera• -detyrime afatshkurtra për rroga, detyrime tjera ndaj të

punësuarve, dhe detyrime tjera• -prolongimi i pagesës së shpenzimeve dhe të hyra në

periudhat e ardhshme - ndarje kohore pasive (NKP)

KLASIFIKIMI I KAPITALIT

Kapitali klasifikohet siç vijon:• -kapitali i regjistruar i papaguar,• -kapitali themelor i regjistruar i paguar,• -premisat e aksioneve të emetuara (primi

emisionar),• -rezerva revalorizimi,• -fitimi i akumuluar dhe fitimi nga viti financiar,• -humbja e bartur dhe humbja nga viti

financiar,

EKUACIONI THEMELOR KONTABËL• MJETET = DETYRIMET + KAPITALI I

PRONARIT

M = D + Kp

M – D = Kp dhe M – Kp = D

RAPORTET THEMELORE FINANCIARE

• Vlerësimi i madhësisë dhe cilësisë së rezultateve të arritura, përveç tjerash, mundësohet dhe shikohet nëpërmjet raporteve të ndryshme kontabël dhe financiare, si dhe nëpërmjet realizimit të politikave kontabël.

• Qëllimi i kontabilitetit është të ofron informacion rreth një SE. Këto raporte apo pasqyra financiare të cilat i përgatitë shërbimi i kontabilitetit i përdorin si përdoruesit e brendshëm ashtu edhe ato të jashtëm.

• Raportet e përgatitura në formë të pasqyrave të ndryshme për gjendjen e mjeteve dhe burimeve të mjeteve, nga njëra anë, si dhe për gjendjen e rezultateve, respektivisht suksesit apo mossuksesit nga puna e shoqërisë tregtare, nga ana tjetër, në praktikën dhe teorinë e kontabilitetit definohen me emrin e përbashkët raporte financiare.

Procesi i përpilimit të pasqyrave financiare që nga momenti i grumbullimit të informatave e deri tek dorëzimi i tyre tek përdoruesit, mund ta paraqesim përmes figurës

Nderrimet kontabwl

Perpunimi i te dhenave

Grumbullimi i te dhenave

Perdoruesit e brendshem

Outputet e perpunuaraRaportet financiare

Perdoruesit e jashtem

NOCIONI I BILANCIT• Sipas disa autorëve rrjedh nga fjala italiane

“Bilancia” që ka kuptimin e peshores, dhe kjo rrjedh nga bashkimi i fjalëve “Bi” (dy) dhe “Lanx” (enë) e nga kjo nënkuptohet se fjala “bilanc” paraqet peshore me dy enë.

• Sipas një grupi të autorëve tjerë fjala “bilanc” rrjedh nga fjalët e vjetra franceze “bil” që d.m.th llogari dhe “an” që do të thotë vit, dhe sipas kësaj që të dy fjalët së bashku nënkuptojnë llogari vjetore.

• Kuptimi i parë paraqet karakteristikën e saj kryesore- baraspeshën midis mjeteve dhe burimeve të tyre, ndërsa kuptimi i dyti, se ai përpilohet një herë në vit.

NOCIONI I BILANCIT• Bilanci paraqet një nga pasqyrat kryesore financiare i cili

del nga përmbledhjet e llogarive dhe është një nga pasqyrat më të vjetra dhe kuptimplote të prodhuara nga kontabiliteti.

• Me nocionin bilanc nënkuptohet pasqyrim dyanësor i mjeteve dhe i burimeve të mjeteve, i të hyrave dhe të dalave të subjektit ekonomik në një dit të caktuar.

• Bilanci është një fotografi e çastit dhe besnike të gjendjes të një subjekti ekonomik në një datë të dhënë.

• Subjektet ekonomike i përmbledhin në mënyrë periodike dhe të rregullt llogaritë që tregojnë se çfarë kanë ato në zotërim të tyre dhe çfarë u detyrohen të tjerëve.

• Bilanci përndryshe shpesh herë quhet edhe pasqyra e gjendjes pasurore apo pasqyra e gjendjes financiare të njësisë ekonomike.

Llojet e bilancit • Llojet e bilanceve: në teori dhe praktike ekzistojnë

disa lloje të bilanceve:• 1.Bilance sipas kohës së përpilimit të tyre• -Bilanci fillestar• -Bilanci përfundimtar• 2.Bilanci sipas dedikimit dhe qëllimit të përpilimit• -Bilanci i rregullt• -Bilanci i fuzionit• -Bilanci i sanimit• -Bilanci i likuidimit• -Bilanci i ndarjes• -Bilanci i konsoliduar

B. i gjendjes dhe suksesit

Bilanci i gjendjes paraqet pasqyrë dyanësore e mjeteve dhe burimeve të tyre të përgatitura për afat (ditë) të caktuar në bazë të parimeve të caktuara bilancore.

Bilanci i suksesit paraqet pasqyrën e të gjitha të hyrave dhe të dalave që kanë ndodhur gjatë punës në kuadër të një periudhe të caktuar kohore. Ai tregon suksesin nga puna ku të dalat ia kundërvënë të hyrave.

ROLI DHE RËNDËSIA E BILANCEVE• Nga pikëpamja historike, bilancet fillimisht janë

përpiluar që të tregohet rregullsia e kontimit si dhe tërësia e evidencës kontabël.

• Me kalimin e kohës bilancet kanë fituar edhe role tjera, por më së tepërmi është afirmuar roli i tyre si mjet i analizës së punës.

• Me anë të kësaj analize zbulohen mangësitë e punës dhe një herrit tentohet që të eliminohen anët negative dhe të stimulohen dhe zhvillohen sa më tepër anët pozitive.

• Bilanci në S.E. ka një rëndësi të veçantë sepse në çdo moment tregon pasqyrë të qartë mbi gjendjen e mjeteve dhe burimeve, tw hyrave dhe tw dalave.

ROLI DHE RËNDËSIA E BILANCEVE• Fillimisht bilancet kanë shërbyer vetëm për përdorim intern,• por kah mezi i shekullit XIX-të ata fillojnë që t’u prezantohen

personave dhe institucioneve edhe jashtë subjektit ekonomik. • Në bazë të bilanceve mund të prezantohen rezultatet e punës

gjatë vitit si dhe në fund të vitit.• Nga rezultatet e paraqitura mundësohet që të vërehet aftësia

për marrjen ose mosmarrjen e kredive të ndryshme nga bankat.• Për shkak të rolit dhe rëndësisë së bilanceve ato sot janë jo

vetëm objekt i studimit të vazhdueshëm, por edhe dokumente shumë të rëndësishme për kontrollimin e punës, për marrjen e masave dhe vendimeve adekuate.

• Të dhënat e pasqyruara në bilanc duhet të jenë të sakta dhe korrekte, ti përmbushin kërkesat e menaxherëve të subjektit ekonomik dhe të jenë të kuptueshme dhe lehtë për ti shfrytëzuar.

FORMA DHE STRUKTURA E BILANCIT TË GJENDJES

• Bilanci i gjendjes paraqet një pasqyrë dy anësore të mjeteve dhe burimeve të mjeteve. Përbëhet prej dy aneve: anës së majtë: Aktivit dhe anës së djathtë: Pasivit që ka këtë formë:

• A K T I V I = P A S I V I• MJETET E SUBJEKTIT BURIMET OSE

EKONOMIK SIPAS FUNKSI. PREARDHJA E MJETEVE

OSE DEDIKIMIT E AKTIVIT


• AKTIVI B I L A N C I PASIVI

MJETET KAPITALI DHE

DETYRIMET


• Bilanci i gjendjes mundë të përpilohet në dy forma kryesore, edhe ate:

• 1. forma e krahasuar apo paralele dhe• 2. forma vertikale (raportuese) apo e

shkallëzuar.

• Forma PARALELE e bilancit të gjendjes

duket kështu:

B I L A C I NR PËRSHKRIMI SHUMA N.R. PËRSHKRIMI SHUMA • TË VEÇANT TOTALI TË VEÇANT TOTALI

• A. MJETET A. BURIMET• I.MJ.KRYESORE I). KAPITALI• II. MJ. E XHIROS II).DETYRIMET


• Për çështje praktike, bilanci i gjendjes, në R. e Maqedonisë, përpilohet në formë vertikale (raportuese). Në këtë formë të përpilimit të bilancit të gjendjes radhitja e pozicioneve fillon me aktivin dhe vazhdon me pasivin, respektivisht fillon me mjetet, vazhdon me kapitalin dhe përfundon me detyrimet. Këtu po ashtu duhet të theksohet se në të dy anët e bilancit të gjendjes gjendet edhe evidenca jashtëbilancore e aktivit dhe pasivit.

• Me pozicion bilancor (zë bilancor) nënkuptojmë grupimin e caktuar ose llojin e caktuar të mjeteve ose të burimeve. Në praktikë numri i zërave bilancor si dhe lloji i tyre është shumë i madh dhe i ndërlikuar, por për qëllime shkollore që në mënyrë më të kuptueshme të sqarohet kuptimi dhe grupimi i mjeteve dhe i burimeve në bilancin e gjendjes, do të sqarohet një formë e thjeshtësuar të tij.


• Edhe pse në praktikë bilanci nuk është i detyrueshme të ketë formën e pasqyrimit të dyanshëm tabelarë forma e tilw e bilancit për qëllime didaktike dhe shkollore është shumë mirënjohës.

• Bilanci përpilohet në bazë të inventarit. Inventari është regjistrim detal i mjeteve dhe burimeve të mjeteve në një subjekt ekonomik. Kjo ndodhë si rezultat i regjistrimit (inventarizimit) të të gjitha mjeteve dhe burimeve të mjeteve në një moment të caktuar.

• Pra, edhe inventari edhe bilanci i pasqyrojnë mjetet dhe burimet e mjeteve të një subjekti ekonomik në një datë të caktuar, ku inventari mjetet dhe burimet e mjeteve i pasqyron individualisht sipas sasisë dhe vlerës, ndërsa bilanci mjetet dhe burimet e mjeteve i pasqyron vetëm në vlerë, edhe atë të grupuara (shumën e tyre).

• Lirisht mund të thuhet se bilanci është inventar i “rekapitulluar”.

Bilanci

• A K T I V I• I.MJ.KRYESORE

• -investimet jomateriale• -investimet materiale

• -deponimet financiare afatgjate• II. MJ. E XHIROS• -mjetet monetare

• -kërkesat• -rezervat

• TOTALI I AKTIVIT• P A S I V I• I.KAPITALI

• II. DETYRIMET • -detyrime afatgjata

• -detyrime afatshkurtra• TOTALI I PASIVIT

PARIMET E BILANCIT• Gjatë përpilimit të bilancit aplikohen parime të caktuara apo parimet e

bilancimit që bazohen në parime ekonomike të afarizmit, në postullatet teoriko-metodologjike të kontabilitetit, si dhe me ligjet e përgjithshme dhe të veçanta.

• Definohen si një grup i kërkesave të veçanta që lajmërohen para bilanceve që ato të mundë t’i plotësojnë qëllimet e veta.

• Rregullat që aplikohen gjatë përpilimit të bilancit duhet të sigurojnë raporte financiare të kuptueshme, të besueshme dhe të krahasueshme dhe që përmbajnë tërë informacionin përkatës të nevojshëm për marrjen e vendimeve afariste nga ana e përdoruesve.

• Numri më i madh i parimeve janë formuar gjatë praktikës shumëvjeçare të aplikimit dhe zhvillimit të kontabilitetit dhe raporteve financiare.

• Sot, ndikim të rëndësishëm në formulimin e parimeve dhe aplikimin e tyre kanë:

• Komiteti ndërkombëtar për standardet e raportimeve financiare (IASB),• Organizata e komisionit ndërkombëtar për letrat me vlerë (IOSCO)• Organizata ndërkombëtare e organizatave profesionale të kontabilistëve

(IFAC)• Bashkimi Evropian nëpërmjet organeve të saja, Komisioni dhe Këshilli i

BE.

PARIMET E BILANCIMIT• Parimet të cilat e sigurojnë rregullësin formale dhe

materiale të bilancit janë:• Parimi i qartësisë,• Parimi i vërtetësisë,• Parimi i identitetit,• Parimi i vazhdimsisë (kontinuitetit),• Parimi i kujdesshmërisë• Parimi i matshmërisë• Parimi i vlerësimit individual,• Parimi i vazhdimsisë afariste,• Parimi i realizimit• Parimi i përkufizimit sipas mjetit dhe kohës.

PARIMET E RËNDITJES SË POZICIONEVE BILANCORE

• Krahas zhvillimit të kontabilitetit zhvillohet njëherit edhe roli dhe forma e bilancit, e së bashku me ta edhe rregullat dhe parimet e radhitjes të zërave bilancor.

• Para se të radhiten mjetet dhe burimet e mjeteve në bilanc, ata klasifikohen në kategori që quhen pozicione bilancore ose zë bilancor .

• Radhitja e zërave bilancor si në aktivë ashtu edhe në pasivë rradhiten sipas qëllimit të cilin dëshirojnë ta arijnë nëpërmjet bilancit. Zakonisht parimet bilancore janë:

• • 1). PARIMI I SIGURISË 3). PARIMI I PRONËSISË • 2).PARIMI I LIKUIDITETIT dhe 4). PARIMI I DEDIKIMIT

PARIMI I SIGURISW DHE LIKUIDITETIT

• Parimit të sigurisë – ka për qëllim që ta tregojë sigurinë ndaj kreditorëve për kërkesat që i kanë ndaj subjektit ekonomik. Qëllimi i këtij parimi është konstatimi se subjekti ekonomik ka mundësi për ti plotësuar detyrimet e veta ndaj të tretëve.

• Sipas këtij parimi, së pari radhiten ato zëra bilancor, të cilët S.E më vështirë mund t’i tjetërsojë (shesë), siç janë toka, objektet ndërtimore, makinat, pajimet, kopeja themelore etj. Pra, sa më pak të lëvizwshëm aq më lartë shënohen.

• Parimit të likuiditetit- bëhet për mjete qarkulluese që njëherit

nënkupton aftësinë dhe shpejtësinë e mjeteve të caktuara në aktivë të shwndërrohen, transformohen në para.

• Sipas këtij parimi, më likuide janë mjetet monetare. Këto mjete njëherit janë edhe mjete të cilat më së shpejti mund të shndërrohen në formë tjetër të mjeteve. Pra, së pari radhiten mjetet monetare (xhirollogaria, arka etj.), më pas radhiten kërkesat dhe rezervat. Sipas këtij parimi konstatohet edhe shkalla e disponibilitetit të mjeteve dhe mbulimi i tyre me burime.

PARIMI I PRONWSISW DHE I DEDIKIMIT• Radhitja e zërave bilancor sipas parimit të pronësisë –

bëhet në anën e pasivit dhe njëherit nënkupton radhitjen e burimeve të mjeteve. Burimet mund të jenë vetjake dhe të huaja. Pjesa tjetër e burimeve të mjeteve paraqet një detyrim (obligim) ndaj personave të tretë. Këto detyrime (obligime) mund të jenë ndaj bankave, furnitorëve, punëtorëve nga të ardhurat personale, tatimet, kontributet etj. Deri sa nuk paguhen këto detyrime këto paraqesin burim për financimin e ndërmarrjes.

• Në pasivin e bilancit, burimet kategorizohen sipas parimit të

dedikimit,- që nënkupton grupim të burimeve sipas asaj se për çka janë të dedikuara apo për çka ato do të shfrytëzohen.

Bilanci i suksesit• Duhet theksuar faktin se bilanci i gjendjes së bashku me bilancin e

suksesit, paraqesin një tërësi në të cilat janë të inkorporuar zëra të caktuar bilancor.

• Bilanci i suksesit paraqet instrument i cili ka për detyrë ta pasqyron shkallën e suksesit të punës në një periudhëtë caktuar kohore të subjektit ekonomik.

• Bilanci i suksesit pasqyron madhwsinw globale ose pjeswn e rezulltatit tw realizuar total nw njw periudhw tw caktuar kohore. Bilanci i suksesit wshtw i orientuar nw pasqyrimin e suksesit tw shprehur nw suksesin e aritur sipas llojit, lartwsisw dhe burimeve. Nw bazw tw bilancit pwrcaktohen qartw llojet, lartwsia dhe burimet e rezulltatit tw krijuar.

• Bilanci i suksesit përfshin të gjitha të ardhurat dhe shpenzimet e periudhës kontabël, në mënyrë që të njohim në mënyrë të qartë, shumwn, llojin dhe burimet e rezultateve aktuale.

Bilanci i suksesit• Kërkesa pwr informacion, i bërë nga kompania,

kreditorët, punonjësit dhe të tjerët, do të jenë më shumë ose më pak të kënaqur, varësisht nga mwnyra e raportuar e cila është e përcaktuar nga forma, struktura dhe përmbajtja e këtij raporti, i cili është i lidhur me çështjet e mëposhtme:

• 1.zgjedhja e formws sw raortimit,• 2.mwnyra e kycjes sw pozicioneve tw tw hyrave dhe tw

tw dalurave,• 3.mwnyra e pwrllogaritjes sw rezulltatit dhe• 4.thellwsia e ndarrjeve tw hyrave dhe tw dalave• Bilanci i suksesit në vend të aktivit dhe pasivit, si llogari

dy anësore është e përbërë nga:• -të hyrat dhe të dalurat

-

• TË DALAT Bilanci i suksesit TË HYRAT• Të dalat e rregullta Të ardhurat e rregullta

• Të dalat e jashtëzakonshme Të ardhurat e jashtëzakonshme

+ FITIMI + HUMBJA

Bilanci i suksesit

• 1. Të Hyrat = Të dalat as humbje as fitim• 2. Të hyrat Të dalat fitim• 3. Të hyrat Të dalat humbje

Bilanci i suksesit përbëhet nga këto zëra bilancorë

• I. Të hyra nga veprimtaria kryesore ku bëjnë pjesë:• 1- të hyrat nga shitja• 2 -të hyrat në bazë të përdorimit të produkteve, mallrave dhe shërbimeve vetiake• II Të dalurat nga veprimtaria kryesore ku bëjnë pjesë: • 1-rezervat e prodhimit në vijim• 2a-shpenzimet materiale• -shpenzimet për repromateriale• -vlera furnizuese e mallrave të shitura• -shërbimet• 2b-shpenzimet për punonjësit• -neto rroga dhe kontributet• -shpenzimet e tatimeve, sigurimi social dhe penzional• 2c-amortizimi

• III. Të hyra nga aktivitetet tjera• IV. Të dalurat nga aktivitetet tjera• V. Të hyrat e jashtëzakonshme• VI. Të dalurat e jashtëzakonshme• VII. Fitimi nga viti në vijim• VIII. Humbja nga viti në vijim

-• PËRCAKTIMI DHE SHPËRNDARRJA E FITIMIT

• TË ARDHURAT

- të dalurat• = BRUTO FITIMI

- tatimi• = NETO FITIMI

- rezervat• = VLERA PËR SHPËRNDARRJE

Raporti per flukset monetare

• Duhet theksuar edhe fakti se as BGJ e as BS me përbërjen dhe me përfshirjen e tyre nuk kontribuojnë që të ndiqen të gjitha flukset monetare, më saktësisht arkëtimet nga njëra anë dhe pagesat nga ana tjetër.

• Mangësi tjetër mund të thuhet se nga këto dy bilance nuk mund të mirën të dhëna dhe informata për burimin e mjeteve monetare dhe as mund të detektohen pagesat e kryera të detyrimeve nga mjetet monetare të subjektit.

• SE duhet të përgatisin pasqyrë, respektivisht raporte të veçanta për flukse monetare (cash flow statement).

-• Raporti i flukseve monetare shfrytëzuesve të raporteve

financiare u siguron informata themelore dhe të rëndësishme për vlerësimin e mundësive te subjektit ekonomik, ndërmarrjes apo kompanisë që të krijon mjete monetare apo ekuivalente të mjeteve monetare, si dhe ti planifikon nevojat për të cilat do të përdoren ato mjete.

• RFM përmban dhe siguron të dhëna për periudhën llogaritëse edhe atë për: aktivitetet operative, aktivitetet investive dhe aktiviteteve financiare. Subjekti ekonomik përgatit raport në bazë të ndryshimeve të cilat kanë ndodhur në kuadër të këtyre aktiviteteve. R e FM SE duhet ta prezanton, kryesisht, si pjesë përbërëse e raporteve financiare, edhe atë për çdo periudhë për të cilën përgatitet kompleti i raporteve financiare.

-• RFM siguron informata që shfrytëzuesve u mundëson ti

vlerësojnë dhe analizojnë ndryshimet në subjektin ekonomik, veçanërisht në parimet financiare të likuiditetit dhe aftwsisw paguese, si dhe aftësia e subjektit ekonomik të ndikon mbi madhësinë e vlerave, respektivisht dinamikën kohore të flukseve monetare me qëllim që sa më me sukses ti përshtatet ndryshimit, kushteve dhe mundësive të financimit gjatë punës.

RAPORTI I NDRYSHIMIT TË KAPITALIT

• Përveç tri raporteve të lartpërmendura, SE duhet të përpilojnë dhe dorëzojnë edhe raportin për ndryshimet e kapitalit. Kapitali mund të jetë edhe si sinonim për neto mjetet, por ai në bazë të përbërjes së tij afariste paraqet aftësi prodhuese të subjektit, që zakonisht shprehet nëpërmjet madhësisë fizike të produkteve të prodhuara apo shërbimeve të kryera.

• Në teorinë dhe praktikën bashkëkohore, kryesisht, funksionojnë dy koncepte të ruajtjes (mbajtjes) së kapitalit, dhe ato janë:

• -koncepti i ruajtjes së kapitalit financiar dhe• -koncepti i ruajtjes së kapitalit fizik.

-• -koncepti i ruajtjes së kapitalit fizik.• Sipas parimit të ruajtjes së kapitalit financiar

përmbajtja e kapitalit ka të bëjë me pjesën e mjeteve monetare dhe investimeve apo në fuqinë blerëse të subjekti.

• Ndërsa, me parimin e ruajtjes së kapitalit fizik vëzhgohet dhe matet në pjesën e aftësisë për krijimin e të mirave materiale, çka në shoqëritë tregtare zakonisht shprehet nëpërmjet madhësisë fizike të prodhimtarisë për një periudhë të caktuar afariste.

Documents

Bazat e Kontabilitetit