CEIT 338

Özder De erğ

20060102

Bitişkinlik Kuramı

John B. Watson Edwin R. Guthrie Edward Chace Tolman

BİTİŞİKLİK KURAMI BİTİŞİKLİK KURAMI

Biti iklik, iki de i ik uyaran – tepki ş ğ şBiti iklik, iki de i ik uyaran – tepki ş ğ şba lantısının birbirini anımsatmasıdır. Yani iki ğba lantısının birbirini anımsatmasıdır. Yani iki ğuyarıcıdan biri ortaya çıktıında di eri onu ğ ğuyarıcıdan biri ortaya çıktıında di eri onu ğ ğhatırlatmaktadır. Birçok bilgiyi ve davranıı şhatırlatmaktadır. Birçok bilgiyi ve davranıı şuyarıcı ile do ru davranıı tekrar tekrar ğ şuyarıcı ile do ru davranıı tekrar tekrar ğ şbiti tirerek ö renmi izdir. 1+1= 2 gibi ş ğ şbiti tirerek ö renmi izdir. 1+1= 2 gibi ş ğ ş

Türkçe kelimelerin yabancı dil kar ılıkları, şTürkçe kelimelerin yabancı dil kar ılıkları, şnoktadan sonra büyük harfin gelmesi, tarih noktadan sonra büyük harfin gelmesi, tarih derslerinde olaylar ile olu tu u tarihler ş ğderslerinde olaylar ile olu tu u tarihler ş ğbiti iklik yoluyla ö renilir.ş ğbiti iklik yoluyla ö renilir.ş ğ

. (1878-1958)John B WATSON . (1878-1958)John B WATSON

Davranıçılık kuramının kurucusu olan Watson şDavranıçılık kuramının kurucusu olan Watson ştemel olarak davranıla ve davranıın yaantı ş ş ştemel olarak davranıla ve davranıın yaantı ş ş şyoluyla nasıl de i tirilebilece i ile ğ ş ğyoluyla nasıl de i tirilebilece i ile ğ ş ğilgilenmi tir. şilgilenmi tir. ş

Watson insan davranıını tamamen refleksler, şWatson insan davranıını tamamen refleksler, şuyarıcı-tepki ili kisi ve peki tiricinin etkisi ile ş şuyarıcı-tepki ili kisi ve peki tiricinin etkisi ile ş şaçıklamaya çalımıtır. Watson, davranıların ş ş şaçıklamaya çalımıtır. Watson, davranıların ş ş şbalangıç noktası olarak refleksleri kabul eder. şbalangıç noktası olarak refleksleri kabul eder. şnsanların uyaran tepki ba larıyla do du una İ ğ ğ ğnsanların uyaran tepki ba larıyla do du una İ ğ ğ ğinanır ve bunlara refleks adını verir.inanır ve bunlara refleks adını verir.

Watson yürüme, koma, konu ma gibi ş şkarmaık becerilerimizin hep uyarıcı tepki şarasında ba kurma yoluyla ö renilmi ğ ğ şdavranılar oldu unu ve bütün davranıların ş ğ şklasik koullanma yoluyla ö renilebilece ini ş ğ ğsavunmu tur. Bebekler koullanma yoluyla ş şsuçlu, müzisyen, ressam haline getirilebilir. Yani insanda, koullanma yoluyla her ki ilik ş şolu turulabilir. ş

Watson, klasik koullanmanın genellemesi şdeneyini 11 aylık Albert adlı bir bebek üzerinde çalımıtır. Albert’e beyaz bir fare ş şhediye edildi. Balangıçta bebe in fareye ş ğyönelik herhangi bir korkusu gözlenmedi. Bir süre sonra bebe in fareye her yaklaımında ğ şkoullu bir uyaran olarak güçlü bir mekanik ses şçıkarıldı. Bu ses do al olarak Albert’i korkuttu ğve fareden uzaklatı. ş

Biti iklik ilkesi sonucu zamanla korku tepkisi şkoulsuz uyaran olan fareye kar ı da ş şgösterilmeye balandı. Zamanla bebek gördü ü ş ğbeyaza benzer her eyden (beyaz şoyuncak,beyaz tav an..) uyarıcı genellemesiyle şkorkmu tur. Bu deneyi ile Watson, klasik şartlanma yoluyla fobi olu turulabildi ini ş ş ğ

göstermi tir. ş

Baka bir deyi le Watson, davranıın kalıtımsal ş ş şolmayıp insanın çocuklu undan beri ğçevresindeki belli uyarıcılarla belli tepkilerin birlemesi sonucu uyarıcı-tepki ba larının ş ğbirbiri üzerine artlanma yoluyla in a edilmesi ş şsonucunda geli ti i görü ünü savunur. ş ğ ş

Watson’a göre bir uyarıcıya verilecek tepki, o uyarıcıya kar ı en son yapılmı ve en çok ş ştekrarlanmı tepkidir. Bu ilkeye “ en son ve en şsık tepkisi” adı verilir. Watson için en önemli ey uyarıcı – tepki ikileminin tekrarlama ş

sıklııdır.ğ

Watson ö renmeyi davranı geli iminin temel ğ ş şsüreci olarak kabul etmi ve “ bir insan ne şö renmi se odur” anlayıı getirmi tir. ğ ş ş ş

Watson davranıların çevresel etmenlere göre şolu tu unu, artlanma ile olu an davranıların ş ğ ş ş ştekrar artlanma yoluyla de i tirilebilece ini ş ğ ş ğileri sürmü tür. Yani korku ö renilmi se, ş ğ şkorkmama da ö renilebilir. Bunun için önce ğçocu a korktu u eyden (fare) korkmayan ğ ğ şçocukların oynadıı bir oyun, tv filmi ğizlettirilmi tir. Daha sonra sevmedi i ey (fare) ş ğ şyava yava gösterilerek korku ortadan ş şkaldırılmıtır. ş

Baka bir örnek; sürekli abur cubur isteyen bir şçocu a annesinin bir sürü abur cubur alması ve ğönüne yıarak hepsini yemesini istemesi, ğçocu un bıkmasına ve bir daha istememesine ğneden olabilir.

E itim ö retim ortamında birbirine zıt ğ ğuyarıcılar bir araya getirilerek uyaranların organizmada olumlu davranıı dönü türülmesi ş şsa lanabilir. Örne in, çalıkan ö renci ile ğ ğ ş ğtembel ö renci aynı sıraya oturtularak, tembel ğö rencinin çalıkan ö renciden olumlu yönde ğ ş ğetkilenmesi sa lanabilir ğ