Vrijdag 2 maart 2012

* de Gelderlander

Helemaal schoon de lente in

-Hair (Gespecialiseerd in kleur, nieuwste kniptechnieken, extensions)

-Make-up (Gespecialiseerd in bruidsmake-up, dag en avond make-up)

-Parfumerie (Met merken van o.a. Armani, Chanel, Dior,D&G, Paco Rabanne,)

-Schoonheidssalon-Nails (Vanaf 4 april a.s. kunt u ook bij ons terecht voor mooie acrylnagels)

S+ Hair & Beauty Stadsplein 5-7 in ’s-Heerenberg. Tel: 0314668204

Complete voeding voor een gezondeen ac� eve levens� jl!

Gebrek aan energie? Sportpresta� es verbeteren? Strakker in uw vel?

Laat u vrijblijvend informeren

Nieske PohlmannNieske.coach4everybody.nl

Onafhankelijk distributeurTel: 06- 54326669

Praktijk voor Traditionele Chinese Werkwijze- Shiatsu- Acupunctuur- Chinese- en Westerse kruiden

Jan ElferinkDijkstraat 25 • 7131 DM LichtenvoordeTel: 0544-375124 • Mob. 06-51104848www.jan-elferink-tcm.nl

Lid van de beroepsvereniging nr. 24095497025“ZHONG”

NieuweBABOR SKINOVAGE PX BEHANDELING

Doctor Huber Noodtstraat 32 - Doetinchem - 0314 345203www.schoonheidssalonchristel.nl

89,-2 pers.voor

PROFITEER NU VAN DE KENNISMAKINGSACTIE

*Geldig t/m maart ‘12

Ieder kwartaal verzorgen de saunameesters van Palestra een

“Dag van de opgieting”. Zo ook op zaterdag 17 maart a.s.

De dag staat geheel in het teken van verschillende opgietingen, technieken

en seizoensrituelen. Elke saunameester laat zijn kennis en kunde zien. Het

dagprogramma kunt u vinden op www.palestra.nl

Reserveren?

Tegen inlevering van deze advertentie ontvangt u alléén op 17 maart 10% korting op een

saunadagkaart (niet geldig i.c.m. andere acties). Voor reserveringen bel 0314-39 98 00.

Een speciale saunadag

Landweerswal 2 | 7047 CE | Braamt | 0314-39 98 00

www.palestra.nl

FysiotherapieBekkenfysiotherapieManuele TherapieZwangerfi t®

Acupunctuur | CraniosacraaltherapieFysiofi tness | Diabetesgroep | ReumagroepLonggroep | HartrevalidatieNeurale Systeem Manipulaties

Openingstijden tot 21:00 uur. Telefoon: 0315 - 230100

Contract met alle verzekeraars

www.fysiovarsseveld.nl

De uit Didam afkomstige Marieke Ruijling heeft een eigen pedicurepraktijk, onder de naam “Pedicuresalon ’t Veutje”, in zorgcentrum “Oldershove” te Wehl. Sinds een jaar is “Pedicuresalon ’t Veutje” een erkend leerbedrijf geworden, waar het dus mogelijk is dat cliënten zo af en toe een stagiaire bij de behandeling aan treffen. Voordat Ruijling haar eigen locatie betrok, heeft zij al 7 jaar ervaring opgedaan in teamverband .Nu op eigen benen staan vindt ze een geweldige uitdaging. “Dat ik op 27e jarige leeftijd een zelfstandige ondernemer ben met een eigen pedicurepraktijk is toch helemaal geweldig”, vertelt Ruijling.“Pedicuresalon ’t Veutje” is aangesloten bij de brancheorga-nisatie “Provoet” en werkt alleen op afspraak. Men kan er overdag en in de avonduren terecht.

Training MindfulnessMindfulness leert hoe je in het hier en nu je eigen rust en helderheid hervindt en anders

met stress kunt omgaan. Stoppen met piekeren. In 8 weken een ander mens voelen, met meer mogelijkheden om voluit te leven. Meer genieten! De training is effectief

bij vele lichamelijke en psychische klachten en draagt enorm bij aan levensplezier en levenskunst! Plaats: Doetinchem, Bachlaan 2a.

Vanaf do.dag 8 mrt 14.00 of 19.00 uur. In de midaggroep zijn nog plaatsen vrij.Volgende mogelijkheid vanaf 9 mei a.s. Mindfulness en eten start op 10 mei.

Kijk op www.THEALEGELAND.nl of bel 0315-377 556 / 06-1227 1928

Aloë Vera Aloë Vera

Voel u beter met Aloë VeraHoogwaardige producten; De beste kwaliteit; Ruime voorraad; 30 dagen

garantie.

Hof van Brussel 49 - Doetinchem0314 - 366 294

www.aloeveralifestyle.nl

Lever deze advertentie in en

ontvang een

gratis verrassing

bij uw aankoop!!

(Geldig t/m 15 april 2012)

Wij bieden 1e lijn psychologische zorg, psycho-therapie en diagnostisch onderzoek.Wij hanteren een persoonsgerichte aanpak voor mensen die psychische problemen hebben zoals:• Angsten, spanningen, depressie• Relatieproblemen• Problemen voortkomend uit werk• Traumaverwerking (EMDR is mogelijk)• Lichamelijke klachten zonder aanwijsbare

medische oorzaak• Problemen bij de opvoeding van uw kinderen• Levensfase problematiek• Dwangmatig gedrag en terugkerende nare

gedachten• Onzekerheid in omgang met anderen

Wij zijn bereikbaar op werkdagen van 9.00 tot 16.00 uur, behalve op vrijdagmiddag, tel. 0314-335845.info@pkp-psychologen.nlKeppelseweg 4 Doetinchem

Meer in Balans metNatuurlij k in BalansNatuurgeneeskundige praktij k voor o.a.:

• Auriculo (ooracupunctuur), ondersteuning bij o.a. afvallen en stoppen met roken

• APS pij ntherapie bij blessures, nek- rug- en schouderklachten

• Bioresonantietherapie o.a. hooikoorts, eczeem, voedselallergie

• Voedsel/ allergietesten en behandeling • Bloesemtherapie o.a. gedragsproblemen

kinderen

• Tevens dierenpraktij k Maasduyn, voor paard en hond met nieuwe praktij kruimte!

Josefi en HagenaarsLankerseweg 36598 DH Heij en (L) 0485-53253506-22472021www.natuurlij kinbalans.nl www.maasduyn.nlaangesloten bij BATC lid nr BR-0828RBNG gecertifi ceerd licentienr 203109R

NATUURGENEESKUNDIGE PRAKTIJK

vrijdag 2 maart 2012 De Gelderlander

extra | 3

door Dorine Steenbergen

G een kwaad woord over de sauna. Geenmooier begin (of einde) van het weekein-de. Toch wil een mens wel eens wat an-ders. Naar een echte hammam bijvoor-

beeld. En dan niet naar zo’n ruimte die je tegenwoor-dig in veel sauna’s voor jezelf kunt reserveren. Nee,naar een écht oosters badhuis met Marokkaanse,Turkse, Afrikaanse en Surinaamse vrouwen.Meegetroond door een al ingewijd schoonzusje maak-te ik zo’n vier jaar geleden kennis met het fenomeen.De dichtstbijzijnde voor dit deel van het land zattoen nog in Gouda, aan een winkelstrip in een woon-wijk; een kleintje, waar amper tien vrouwen in pas-ten, gerund door twee vrolijke Ethiopische dames.Met vier vriendinnen togen we een paar maanden la-ter naar de grote hammam in Den Haag. Extra feeste-

lijk, omdat er een oosterse ervaringsdeskundige bijwas: een Iraakse die, door zorgen geplaagd om haarfamilie ginds, wel een verzetje kon gebruiken. Op deheenreis was ze muisstil; eenmaal in de hammam be-gon ze te sprankelen en blije herinneringen op te ha-len aan de badhuizen in Bagdad. Ze kon er niet overuit dat ze zich nu in een Nederlandse hammam be-vond en bleef maar verzuchten: „Ik ben vandaag tochzó gelukkig...” Die avond aten we goddelijk Indone-sisch bij Tampat Senang, het oudste rijsttafelrestau-rant van Den Haag en vermoedelijk van Nederland.Sinds 1922 gevestigd in een schitterend koloniaal he-renhuis. En na dit wereldreisje van één dag sliepenwe ’s avonds gewoon weer in ons eigen bed.

door Yvonne Jansen

E en lange herfstwandelingen frisse konen. De poriënopenen in de sauna endan flink scrubben. Rozig

op de massagetafel en voelen hoevaardige handen geurige olie verde-len over het dorstige vel. In badjasloungen met een gezond sapje eneen tijdschrift. Ter afronding eenlichte maaltijd en een mens voeltzich herboren. Dan liefst wegzin-ken tussen verse lakens.Zo stelt een groeiend aantal Neder-landers zich een minivakantievoor, weet Niek Timmermans, con-sultant bij horeca- en leisure-ad-viesbureau Van Spronsen & Part-ners. Het bureau waar hij werktdoet onderzoek naar kansen en be-dreigingen in de branche. Net zo-als Rabobank Nederland dat doet.Ondanks de stijgende populariteitheeft de sauna- en wellness-branche het zwaar, want eenmaalbinnen lopen de bestedingen vanbezoekers terug. Rabobank Neder-land ziet een overaanbod in som-mige regio’s, en dus moordendeconcurrentie.De branche moest het tot voorkort vooral hebben van de horeca(65 tot 70 procent van de omzet).Maar nu juist die inkomstenbrononder druk staat, proberen bedrij-ven op andere manieren de ver-diensten op te krikken. Bijvoor-beeld door naast de gebruikelijkevoorzieningen en behandelingencursussen aan te bieden, zoals yo-

ga of t’ai chi. Of een badpakken-dag, voor bezoekers die liever nietuit de kleren gaan. Dáár zit poten-tieel, want naakt gaat volgens VanSpronsen & Partners 45 procentvan de niet-bezoekers een stap tever. De komende twintig jaar zaldit ‘nieuwe fatsoen’ waarschijnlijktoenemen: „Een sterk vergrijzendesamenleving met een steeds groteraantal jongeren van allochtone af-komst betekent een rem op de ont-wikkeling van het wellnessbe-zoek”, aldus Timmermans.Naarmate de bevolking verder ver-grijst, komen er volgens hem ech-ter meer bedrijven naar Duitsvoorbeeld: kuuroorden met ther-maal water, waar niet uitsluitend

ontspanning, maar vooral gezond-heid wordt nagestreefd. Hoewel inde aanvullende pakketten behoor-lijk is gesneden, voorspelt hij datziektekostenverzekeraars wellness(deels) zullen vergoeden als daar-mee ziektepreventie is gediend.Een groeimarkt dus. Net zoals dievan de cityspa’s, waar een flitsbe-zoek kan worden afgelegd. Evenontspannen in de pauze of na hetwerk.Timmermans onderscheidt ver-schillende soorten gasten. Ruimde helft is volgens hem van hettype light en legt maximaal twaalfkeer per jaar een wellnessbezoekaf. Daarnaast zijn er heavy users,die liefst geen week overslaan.

Laatstgenoemde categorie gaat va-ker uit gezondheidsoverwegingennaar de sauna.Mensen die wél een paar uurtjeswillen zweten, maar niet het volle-dige dagtarief wensen te tikken,zijn er voldoende, ondervindtRoel Kamps van De Thermen inNijmegen. Deze sauna probeertsinds enige tijd met een verlaagdtarief juist dit bezoekerssegment telokken: drie uur voor 16 euro. Wiebinnen die tijd blijft, is een tientjegoedkoper uit dan iemand meteen dagkaart. Slim, want de mees-te wegblijvers noemen volgensTimmermans een plattere redenom weg te blijven dan bloot: ruimde helft van de ondervraagden

vindt wellness te duur. De omzet-daling laat zich volgens RoelKamps vooral voelen aan de baren in het restaurant. „Mensen ko-men wel, maar ze verteren min-der. Gasten gaan vaker vóór heteten naar huis.”Niettemin doen sauna’s die willenvernieuwen er volgens Timmer-mans goed aan hun horecapresta-ties te verbeteren. Uit een enquêtedoor zijn bedrijf blijkt dat 69 pro-cent van de bezoekers een uitge-breide maaltijd na het stomen enweken waardeert. „Het wachten isop het eerste wellnessbedrijf datmaaltijden van een sterrenkokgaat serveren of zich volledig richtop de macrobiologische keuken.”

Wachten op sauna met topkokRECESSIE IN DE WELLNESSBRANCHE

VOORWOORD

dg.nl/bijlagen

Op deze site kunt u deze special vinden als pdf. Alle vorige specials treft u ook aan op onze site.

COLOFON Deze Extra is een redactionele bijlage van:

Wilt u adverteren in een van onze specials neem dan contact op:in de regio Nijmegen: advertenties.nijmegen@gelderlander.nl, 024-3650646, in de regio Arnhem/Doetinchem: advertenties.doetinchem@gelderlander.nl , 0314-372123

*+

Reageren? Mail naar specials@gelderlander.nl

Sauna, al dan niet met opgie-tingen, cityspa of well-nesscentrum, we gaan ergraag heen. Maar de recessielaat de bedrijven in debranche niet ongemoeid.

Redactionele leiding: Dorine SteenbergenVormgeving: Rudi Gerrits, Monique Meijer (graphic)Aan dit nummer werkten mee: Peter de Groot, Yvonne Jansen, An-ne NijtmansFoto cover: Philippe Saharoff/PhotoNonStop

Zogeheten heavy users bezoeken de sauna vooral om gezondheidsredenen. foto Archief De Gelderlander

Wereldreisje van één dag

illustratie Massage Oldambt

� Zo’n 25 procent van de bevolkingtussen 18 en 65 jaar bezocht in2010 een wellnesscentrum: circatwee tot drie miljoen mensen.

� Een kwart van hen is bereid omvoor zo’n uitje een half uur tot eenuur te reizen.

� De entreeprijzen variëren sterk, tus-sen €10 en €35, afhankelijk van devoorzieningen. Gemiddeld kosteen dagbezoek €21.

� Rabobank Nederland schat het aan-tal wellnessinrichtingen op 200. Ho-reca-adviesbureau Van Spronsen &Partners telt 156 bedrijven waarsauna de hoofdactiviteit is. Tellenwe alle bedrijven met een saunaals nevenactiviteit dan komen weuit op 2.500, volgens Rabobank:hotels, fitnesscentra, zwembaden,vakantieparken en sportcentra.

� Friesland is de provincie met degrootste ‘saunadichtheid’ (2,01 per100.000 inwoners, volgens VanSpronsen & Partners). Noord-Bra-bant (0,82 op 100.000) en Gelder-land (0,75 op 100.000) zijn netgeen hekkensluiter.

Friesland koploper

De Gelderlander vrijdag 2 maart 2012 vrijdag 2 maart 2012 De Gelderlander

4| extra extra | 5

Start • U kleedt zich uit tot op uw

slip, badpak of bikinibroekje. U kunt uw kleding opbergen in een locker.

• U kiest een wasbekken uit in de koepelzaal en vult dat met warm water.

• U schept met het waterbakje water over u heen, totdat u goed doorweekt bent. Neem daar zo'n 15 minuten voor, uw huid moet wennen aan de warmte.

Sabon beldi (traditionele zachte olijvenzeep) • Als uw hele lichaam door en

door opgewarmd is, pakt u de sabon beldi en zeept u uw hele lichaam in (in een arrangement verzorgt een masseur dit).

• Laat de sabon beldi zo'n 10 minuten intrekken. Ga eventueel de stoomruimte in om de zeep dieper in uw poriën te laten doordringen.

• Terug bij het wasbekken schept u water over u heen om de zeep af te spoelen.

Scrubben van het lichaam Scrubben b• Met het speciale scrubwas-

handje wordt uw lichaam gescrubd.

• Al snel komen er ‘rolletjes’ van uw huid; dit is vuil en dode opperhuid. Uw huid is nu gereinigd.

• Na de scrub spoelt u deze van uw lichaam met het waterbakje.

Rustperiode • Rust is een belangrijk

onderdeel van de hammam. Dit biedt een groot contrast met het dagelijks leven. De sfeer is er een van ontspan-ning, rust, genieten en weldaad.

Dit is tevens een moment om een kopje muntthee of Turkse thee te gaan drinken met iets zoets of hartigs.

Massage • Laat u verwennen met een

massage, een masker voor gezicht en/of lichaam, haren wassen, henna aanbrengen voor een zomers tintje of uw voeten verzorgen.

• Tussendoor kunt u gebruik maken van de stoomruimte en de warme buiksteen.

Ghassoul (Arabisch leem voor lichaam en haar) • U schenkt wat heet water in

het bakje met ghassoul, zodat deze zacht wordt.

• U smeert uw hele lichaam en haar in, behalve het gezicht. Laat de ghassoul zo'n 10 minuten intrekken. Tegelij-kertijd kunt u een gezichts-masker gebruiken (in een arrangement verzorgt een masseur dit).

• Spoel de ghassoul en het masker goed af.

• Het is een eeuwenoude traditie dat de bruid 5 dagen voor de grote dag samen met haar vriendin-nen en familie naar de hammam gaat. De bruid wordt met kaarslicht naar binnen gebracht.

• Naast de gewone hammam-behandeling wordt de bruid ook getrakteerd op een hennabehandeling. De handen en voeten worden ermee versierd. In Marokko gebeurt dit de avond voor gebeurt dit de avond voorde bruiloft.

Henna wordt gezien als een krachtbron die kwade ggeesten buiten houdt.

• Verder wordt de bruid verzorgd met een modderbehandeling, met een modderbehandelingepileren, benen harsen, opsteken van het haar en bruidsmake-up.

Bruidsverzorging

Welke stappen onderga je in de hammam:

infographic Monique Meijer | foto r Hammam Den Haag

Wasbekken

15 10

Sabon Beldi Scrubben Rusten Massage Ghassoul

30

door Dorine Steenbergen

We schrijven januari 1988 alsin Nijmegen, in die tijd koplo-per op alternatief gebied, plan-nen worden gesmeed voor eenhammam. ‘Onderzoek naarhaalbaarheid Oosters badhuis’,kopt De Gelderlander op 9 ja-nuari. Initiatiefnemer is het In-ternationaal Vrouwencentrum(IVC). „Leden van ons cen-trum van Marokkaanse enTurkse afkomst hebben hetidee naar voren gebracht”, ver-telt Liesbeth Kok van het IVCtegenover de krant. Er is notabene een kant en klaar leeg-staand gebouw: het dan nogmaar net gesloten openbarebadhuis in Nijmegen-Oost.„We hadden zelfs al een archi-tect die het zou verbouwen”,blikt Liesbeth Kok, thans ge-meenteambtenaar in Arnhem,terug op die tijd. „Via het bad-huis wilden we Turken en Ma-

rokkanen uit hun isolement ha-len. Met een combinatie vankinderopvang, taallessen envoorlichting. Thema’s die toenerg belangrijk waren.”Een charmant idee, vindt ookde Nijmeegse politiek van linkstot rechts. De gemeente trektelfduizend gulden uit voor eenhaalbaarheidsonderzoek datlouter positieve gegevens ople-vert. Volgens prognoses zou dehammam wekelijks 750 bezoe-kers kunnen trekken, van wie250 autochtonen. „En na destart moest het een commer-cieel bedrijf worden”, aldusLiesbeth Kok. Helaas, zo verzou het nooit komen. Eind1990 nemen burgemeester enwethouders een negatief be-sluit. ‘Oosters badhuis Nijme-gen kansloos’, meldt de krant.Amsterdam heeft dan al de pri-meur gehad, in 1995 gevolgddoor Den Haag.„Voor ons was dat verschríkke-

lijk balen”, herinnert LiesbethKok zich. „Geen mens snaptehet. Voor iedereen stond vastdat die hammam er zou ko-men. Nog steeds weet ik nietprecies waarom B en W er in-eens de stekker uit trokken.”Dat de Nijmeegse hammam isgesneefd, blijft zonder twijfeleeuwig zonde. Met oostersebadhuizen in Den Haag, Rotter-dam, Amsterdam en Utrecht isde rest van het land immerseen witte vlek. Voor Gelder-land, een groot deel van Bra-bant, Limburg én de noordelij-ke provincies had een Nijmeeg-se hammam een toeristischetrekpleister van formaat kun-nen zijn. Al helemaal tegen deachtergrond van het Romeinseverleden van de stad. Boven-dien was zo’n oosters badhuisook nog eens het dichtstbijzijn-de geweest voor duizenden Tur-ken uit het Duitse achterland.Tel uit je winst.

door Dorine Steenbergen

Het gastenboek van de HammamDen Haag is dik. Het staat vol Ara-bische en Turkse reacties, maarook met Nederlandse. ‘Het wasweer zoooooo’, melden ‘vier mei-den uit Leiden’. En Helen uit Al-melo moet kwijt: ‘Salam aleikum,wat heb ik heerlijk genoten!’Op een winterse februarizondag ishet vrouwendag in de Haagse ham-mam. Want in tegenstelling tot dereguliere sauna’s, hanteren ooster-se badhuizen een strikte scheidingtussen mannen en vrouwen. „Jon-ge kinderen mogen mee met moe-der”, vertelt bedrijfsleidster Serpil,die hier vijftien jaar geleden als ba-

nenpooler begon en dit lachend‘mijn tweede huis’ noemt. „Jonge-tjes ook, tot een jaar of vier. Of, zo-als wij dat noemen, totdat ze deoogopslag hebben van een man.”Tijdens de mannenuren zijn er inhet badhuis geen vrouwen aanwe-zig en op een dag als vandaag dusgeen mannen. Om aan te gevenhoe belangrijk deze huisregel is,knikt Serpil in de richting vantwee van top tot teen bedekte So-malische vrouwen die zojuist degarderobe zijn binnengekomen. Zeontkleden zich tot op hun slipjeen smeren elkaar na het douchenin met sabon beldi, olijvenzeep.„De hammam is voor hen eenuitje”, aldus Serpil. „Omdat hethier veilig is, mogen zij er van hunmannen naartoe. Dat willen wijniet in gevaar brengen.”De Haagse hammam, midden inde volkse Schilderswijk, kent eenroerige ontstaansgeschiedenis dieteruggaat tot 1990. De stadsver-nieuwing zorgde toen voor eennieuwe wijk met een multiculture-le bevolking. Het initiatief vooreen hammam kwam van een klei-ne groep pioniers. De gemeentesteunde het plan van harte maarkon de benodigde financieringniet rond krijgen. Dit lukte de kop-pig volhardende initiatiefgroep uit-eindelijk wél. Zodat na veel vijvenen zessen en talloze tegenslagen

op 18 maart 1995 Hammam DenHaag kon worden geopend doorde toenmalige staatssecretaris Eri-ca Terpstra. Sindsdien bezochtenmeer dan 400.000 mensen dehammam. Turken en Marokka-nen, maar ook Afrikanen, Surina-mers, Chinezen en uiteraard Ne-derlanders. „Ze komen uit allewindstreken”, weet Serpil. „Hieruit de wijk en verderop uit derandstad. Maar ook uit Groningen,Zwolle, Arnhem en Maastricht.Vooral Turken en Marokkanenzijn bereid een heel stuk te rijdenvoor een echt oosters badhuis zo-als ze dat kennen van thuis.”Kina yalniz. Burada yakilir ve yika-nir, staat er boven een spiegel.Turks voor ‘henna hier afspoelen’.Henna is populair in de hammam.Marokkaanse vrouwen smerenzich ermee in voor een gezondkleurtje.De koepelzaal van de hammam iseen multiculti smeltkroes. JongeTurkse meisjes, oude Marokkaan-se vrouwen, de genoemde Somali-schen, een paar Surinaamsen, en-kele Indonesische dames en eenstuk of tien Nederlanders krioelendooreen. Langs de muren wordt ergespetterd bij de waterbassins. Ge-roezemoes stijgt op van de zogehe-ten buiksteen, het warme verhoog-de plateau waar sommigen liggente soezen en anderen zitten bij tekletsen. Ook al is een onderbroekvoldoende, bijna alle jonge mei-den dragen een zwempak. Hoejonger, hoe meer textiel, lijkt hierde ongeschreven wet. Wie wil,kan zich voor een massage ofscrubbeurt onderwerpen aan destevige handen van Feride. Het iseen publiek geheim dat Nederland-se vrouwen watjes zijn die al gauwliggen te piepen als het er stevigaan toe gaat. Maar wie op z’n tan-den bijt, wordt beloond met eenzijdezacht vel.In de stoomruimte, waar iedereenzusterlijk naast elkaar zit te dam-pen, is het een gekwek van jawel-ste. Een Marokkaanse matronekomt met een nieuwtje: „De ham-mam in Gouda is dicht.” Vanuitde mist klinken teleurgestelde reac-ties. Dan kijkt zij de verslaggeef-ster doordringend aan. „Ja, dáárken ik u van!” De dame in kwestieheeft een dijk van een geheugen.Het bewuste bezoek aan de Goud-se hammam dateert van bijna vierjaar geleden...

‘Jongetjes mogen meemet moeder, totdat zede mannenblik hebben’

Nijmegen verspeelde de kans op ’nhammam: ‘Verschríkkelijk balen’

B aden is iets van alle tijdenen van alle culturen. Hoedivers de wereldbevol-king ook is, allemaal gaan

we – een enkeling uitgezonderd –graag in bad. Ook openbare bad-huizen bestaan al sinds mensen-heugenis. Zo telde Rome in devierde eeuw voor Christus al elfopenbare badhuizen. Rond het be-gin van de jaartelling waren dat eral bijna tweehonderd.Met dank aan de oude Grieken enRomeinen maakte de éénpersoons-badkuip op zeker moment plaatsvoor enorme bassins met verschil-lende watertemperaturen – ther-men genoemd – waarin men geza-menlijk baadde.Keizer Augustus bouwde als eerstein Rome een openbaar badhuiswaar iedereen terecht kon tegeneen kleine vergoeding. Met eenspeciaal verwarmingssysteem wer-den in deze thermen niet alleenhet water, maar ook de lucht ver-hit. In plaats van water werd toenhet zweetbad het belangrijkstemiddel om schoon te worden. Inruimten met enerzijds warme,vochtige en anderzijds zeer hete,droge lucht werd lichaamsvuil los-geweekt en uitgezweet. Zo’n badri-tueel eindigde in een onverwarm-de ruimte met een koud dompel-bad.Aanvankelijk stonden de thermenin het teken van gezondheid en hy-

giëne. In de loop der eeuwen groei-den ze uit tot luxe ontspannings-oorden, soms met tuinen, winkels,massagesalons, gymnastiekzalen,bibliotheken en in een enkel gevalzelfs musea. Tot in elke uithoekvan het Romeinse Rijk verrezenthermen. Van Turkije tot Marok-ko, van Palestina tot Syrië. Ook inNederland lieten de Romeinenhun badsporen achter. Zo kendeHeerlen destijds een badhuis. EnNijmegen had er als belangrijkeRomeinse nederzetting zelfs meer-dere.Met de ineenstorting van het Ro-meinse Rijk bleven de thermen be-staan. Al veranderden ze in deloop der eeuwen onder invloedvan lokale badtradities. Zo ont-stond in de Arabische wereld hetoosterse badhuis: de hammam.Het woord is afgeleid van het Ara-bische hamma wat heetwaterbronbetekent. Hammam (in het Ara-bisch uitgesproken als hemmém)staat letterlijk voor ‘een plek waarhet heet is en water overvloedigstroomt’.Binnen de islam, die opkwam van-af de zevende eeuw, gold ham-mambezoek aanvankelijk als zeeromstreden. Vooral voor vrouwenwerd het ongekleed baden in eenopenbare ruimte als afkeurens-

waardig beschouwd. Desondanksintegreerde de hammam al gauwin het islamitische leven van alle-dag. Via het Arabische en later hetTurkse rijk veroverde de hammamzich een plaats in de hele oostersewereld. In vrijwel elk dorp en elkestad in Noord-Afrika, het NabijeOosten, de Balkan (inclusief Grie-kenland) tot aan Zuid-Spanje wa-ren en zijn hammams te vinden.Het zweten en baden kan desge-wenst worden uitgebreid met eengrondige scrubbeurt (het met eenhandschoen verwijderen van dodehuidcellen) en een massage om despieren los te maken. Tot besluitwordt het lichaam ingesmeerdmet voedzame klei of een geurigeolie.En zo kan een hammamritueel, in-clusief de nodige rust- en theepau-zes, makkelijk een halve dag be-slaan. Al is even erin en eruit – po-pulair bij mannen – ook een optie.Om vlug een nieuwtje uit te wisse-len of, als het zo uitkomt, eenseven lekker ruzie te maken of teroddelen.Wie in Marokko naar een badhuisop zoek is, kan zich simpelwegoriënteren op een minaret: naastveel moskeeën bevindt zich eenhammam. Mooie volgorde: eerstbaden, dan bidden.

Waar het heet isen overvloedigwater stroomt

OOSTERSE BADCULTUUR

� De hammam heeft van oorsprongeen belangrijke sociale functie.Voor oosterse vrouwen is het vaakde enige manier om seksegenotenvan buiten de familiekring te ont-moeten, niet gehinderd door man-nenogen en -oren.

� De heilzame werking van de ham-mam op lichaam en geest wordt al-om geprezen. In Marokko heefthet badhuis t-tbieb I-bkam als bij-

naam, ‘de stille dokter’.� In Nederland zijn er hammams in

Amsterdam, Den Haag, Utrecht enRotterdam. Met 450 vierkante me-ter is die in Den Haag de grootste.

� Kale entree bedraagt 13 euro.� Alle grote Europese steden hebben

een of meerdere hammams.� Bron: Tien jaar Hammam Den Haag

1995-2005 van Marja den Heijer.www.hammam.nl

Naar de t-tbieb I-bkam, oftewel ‘de stille dokter’Een beetje sauna beschikt te-genwoordig over een ham-mam, een oosters badhuis.Wat is dat precies en ge-beurt daar hetzelfde als inde hammams in Marokkoen Turkije?

De buitenkant van de hammam in de Schilderswijk. foto’s Hammam Den Haag

In de Medina van Marrakech wemelt het van de hammams. foto Hugo van Veldhuizen

Een Marokkaanse heeftnieuws: ‘De hammamin Gouda is dicht’

De Gelderlander vrijdag 2 maart 2012 vrijdag 2 maart 2012 De Gelderlander

4 | extra extra | 5

Start • U kleedt zich uit tot op uw

slip, badpak of bikinibroekje. U kunt uw kleding opbergen in een locker.

• U kiest een wasbekken uit in de koepelzaal en vult dat met warm water.

• U schept met het waterbakje water over u heen, totdat u goed doorweekt bent. Neem daar zo'n 15 minuten voor, uw huid moet wennen aan de warmte.

Sabon beldi (traditionele zachte olijvenzeep) • Als uw hele lichaam door en

door opgewarmd is, pakt u de sabon beldi en zeept u uw hele lichaam in (in een arrangement verzorgt een masseur dit).

• Laat de sabon beldi zo'n 10 minuten intrekken. Ga eventueel de stoomruimte in om de zeep dieper in uw poriën te laten doordringen.

• Terug bij het wasbekken schept u water over u heen om de zeep af te spoelen.

Scrubben van het lichaam Scrubben b• Met het speciale scrubwas-

handje wordt uw lichaam gescrubd.

• Al snel komen er ‘rolletjes’ van uw huid; dit is vuil en dode opperhuid. Uw huid is nu gereinigd.

• Na de scrub spoelt u deze van uw lichaam met het waterbakje.

Rustperiode • Rust is een belangrijk

onderdeel van de hammam. Dit biedt een groot contrast met het dagelijks leven. De sfeer is er een van ontspan-ning, rust, genieten en weldaad.

Dit is tevens een moment om een kopje muntthee of Turkse thee te gaan drinken met iets zoets of hartigs.

Massage • Laat u verwennen met een

massage, een masker voor gezicht en/of lichaam, haren wassen, henna aanbrengen voor een zomers tintje of uw voeten verzorgen.

• Tussendoor kunt u gebruik maken van de stoomruimte en de warme buiksteen.

Ghassoul (Arabisch leem voor lichaam en haar) • U schenkt wat heet water in

het bakje met ghassoul, zodat deze zacht wordt.

• U smeert uw hele lichaam en haar in, behalve het gezicht. Laat de ghassoul zo'n 10 minuten intrekken. Tegelij-kertijd kunt u een gezichts-masker gebruiken (in een arrangement verzorgt een masseur dit).

• Spoel de ghassoul en het masker goed af.

• Het is een eeuwenoude traditie dat de bruid 5 dagen voor de grote dag samen met haar vriendin-nen en familie naar de hammam gaat. De bruid wordt met kaarslicht naar binnen gebracht.

• Naast de gewone hammam-behandeling wordt de bruid ook getrakteerd op een hennabehandeling. De handen en voeten worden ermee versierd. In Marokko gebeurt dit de avond voor gebeurt dit de avond voorde bruiloft.

Henna wordt gezien als een krachtbron die kwade ggeesten buiten houdt.

• Verder wordt de bruid verzorgd met een modderbehandeling, met een modderbehandelingepileren, benen harsen, opsteken van het haar en bruidsmake-up.

Bruidsverzorging

Welke stappen onderga je in de hammam:

infographic Monique Meijer | foto r Hammam Den Haag

Wasbekken

15 10

Sabon Beldi Scrubben Rusten Massage Ghassoul

30

door Dorine Steenbergen

We schrijven januari 1988 alsin Nijmegen, in die tijd koplo-per op alternatief gebied, plan-nen worden gesmeed voor eenhammam. ‘Onderzoek naarhaalbaarheid Oosters badhuis’,kopt De Gelderlander op 9 ja-nuari. Initiatiefnemer is het In-ternationaal Vrouwencentrum(IVC). „Leden van ons cen-trum van Marokkaanse enTurkse afkomst hebben hetidee naar voren gebracht”, ver-telt Liesbeth Kok van het IVCtegenover de krant. Er is notabene een kant en klaar leeg-staand gebouw: het dan nogmaar net gesloten openbarebadhuis in Nijmegen-Oost.„We hadden zelfs al een archi-tect die het zou verbouwen”,blikt Liesbeth Kok, thans ge-meenteambtenaar in Arnhem,terug op die tijd. „Via het bad-huis wilden we Turken en Ma-

rokkanen uit hun isolement ha-len. Met een combinatie vankinderopvang, taallessen envoorlichting. Thema’s die toenerg belangrijk waren.”Een charmant idee, vindt ookde Nijmeegse politiek van linkstot rechts. De gemeente trektelfduizend gulden uit voor eenhaalbaarheidsonderzoek datlouter positieve gegevens ople-vert. Volgens prognoses zou dehammam wekelijks 750 bezoe-kers kunnen trekken, van wie250 autochtonen. „En na destart moest het een commer-cieel bedrijf worden”, aldusLiesbeth Kok. Helaas, zo verzou het nooit komen. Eind1990 nemen burgemeester enwethouders een negatief be-sluit. ‘Oosters badhuis Nijme-gen kansloos’, meldt de krant.Amsterdam heeft dan al de pri-meur gehad, in 1995 gevolgddoor Den Haag.„Voor ons was dat verschríkke-

lijk balen”, herinnert LiesbethKok zich. „Geen mens snaptehet. Voor iedereen stond vastdat die hammam er zou ko-men. Nog steeds weet ik nietprecies waarom B en W er in-eens de stekker uit trokken.”Dat de Nijmeegse hammam isgesneefd, blijft zonder twijfeleeuwig zonde. Met oostersebadhuizen in Den Haag, Rotter-dam, Amsterdam en Utrecht isde rest van het land immerseen witte vlek. Voor Gelder-land, een groot deel van Bra-bant, Limburg én de noordelij-ke provincies had een Nijmeeg-se hammam een toeristischetrekpleister van formaat kun-nen zijn. Al helemaal tegen deachtergrond van het Romeinseverleden van de stad. Boven-dien was zo’n oosters badhuisook nog eens het dichtstbijzijn-de geweest voor duizenden Tur-ken uit het Duitse achterland.Tel uit je winst.

door Dorine Steenbergen

Het gastenboek van de HammamDen Haag is dik. Het staat vol Ara-bische en Turkse reacties, maarook met Nederlandse. ‘Het wasweer zoooooo’, melden ‘vier mei-den uit Leiden’. En Helen uit Al-melo moet kwijt: ‘Salam aleikum,wat heb ik heerlijk genoten!’Op een winterse februarizondag ishet vrouwendag in de Haagse ham-mam. Want in tegenstelling tot dereguliere sauna’s, hanteren ooster-se badhuizen een strikte scheidingtussen mannen en vrouwen. „Jon-ge kinderen mogen mee met moe-der”, vertelt bedrijfsleidster Serpil,die hier vijftien jaar geleden als ba-

nenpooler begon en dit lachend‘mijn tweede huis’ noemt. „Jonge-tjes ook, tot een jaar of vier. Of, zo-als wij dat noemen, totdat ze deoogopslag hebben van een man.”Tijdens de mannenuren zijn er inhet badhuis geen vrouwen aanwe-zig en op een dag als vandaag dusgeen mannen. Om aan te gevenhoe belangrijk deze huisregel is,knikt Serpil in de richting vantwee van top tot teen bedekte So-malische vrouwen die zojuist degarderobe zijn binnengekomen. Zeontkleden zich tot op hun slipjeen smeren elkaar na het douchenin met sabon beldi, olijvenzeep.„De hammam is voor hen eenuitje”, aldus Serpil. „Omdat hethier veilig is, mogen zij er van hunmannen naartoe. Dat willen wijniet in gevaar brengen.”De Haagse hammam, midden inde volkse Schilderswijk, kent eenroerige ontstaansgeschiedenis dieteruggaat tot 1990. De stadsver-nieuwing zorgde toen voor eennieuwe wijk met een multiculture-le bevolking. Het initiatief vooreen hammam kwam van een klei-ne groep pioniers. De gemeentesteunde het plan van harte maarkon de benodigde financieringniet rond krijgen. Dit lukte de kop-pig volhardende initiatiefgroep uit-eindelijk wél. Zodat na veel vijvenen zessen en talloze tegenslagen

op 18 maart 1995 Hammam DenHaag kon worden geopend doorde toenmalige staatssecretaris Eri-ca Terpstra. Sindsdien bezochtenmeer dan 400.000 mensen dehammam. Turken en Marokka-nen, maar ook Afrikanen, Surina-mers, Chinezen en uiteraard Ne-derlanders. „Ze komen uit allewindstreken”, weet Serpil. „Hieruit de wijk en verderop uit derandstad. Maar ook uit Groningen,Zwolle, Arnhem en Maastricht.Vooral Turken en Marokkanenzijn bereid een heel stuk te rijdenvoor een echt oosters badhuis zo-als ze dat kennen van thuis.”Kina yalniz. Burada yakilir ve yika-nir, staat er boven een spiegel.Turks voor ‘henna hier afspoelen’.Henna is populair in de hammam.Marokkaanse vrouwen smerenzich ermee in voor een gezondkleurtje.De koepelzaal van de hammam iseen multiculti smeltkroes. JongeTurkse meisjes, oude Marokkaan-se vrouwen, de genoemde Somali-schen, een paar Surinaamsen, en-kele Indonesische dames en eenstuk of tien Nederlanders krioelendooreen. Langs de muren wordt ergespetterd bij de waterbassins. Ge-roezemoes stijgt op van de zogehe-ten buiksteen, het warme verhoog-de plateau waar sommigen liggente soezen en anderen zitten bij tekletsen. Ook al is een onderbroekvoldoende, bijna alle jonge mei-den dragen een zwempak. Hoejonger, hoe meer textiel, lijkt hierde ongeschreven wet. Wie wil,kan zich voor een massage ofscrubbeurt onderwerpen aan destevige handen van Feride. Het iseen publiek geheim dat Nederland-se vrouwen watjes zijn die al gauwliggen te piepen als het er stevigaan toe gaat. Maar wie op z’n tan-den bijt, wordt beloond met eenzijdezacht vel.In de stoomruimte, waar iedereenzusterlijk naast elkaar zit te dam-pen, is het een gekwek van jawel-ste. Een Marokkaanse matronekomt met een nieuwtje: „De ham-mam in Gouda is dicht.” Vanuitde mist klinken teleurgestelde reac-ties. Dan kijkt zij de verslaggeef-ster doordringend aan. „Ja, dáárken ik u van!” De dame in kwestieheeft een dijk van een geheugen.Het bewuste bezoek aan de Goud-se hammam dateert van bijna vierjaar geleden...

‘Jongetjes mogen meemet moeder, totdat zede mannenblik hebben’

Nijmegen verspeelde de kans op ’nhammam: ‘Verschríkkelijk balen’

B aden is iets van alle tijdenen van alle culturen. Hoedivers de wereldbevol-king ook is, allemaal gaan

we – een enkeling uitgezonderd –graag in bad. Ook openbare bad-huizen bestaan al sinds mensen-heugenis. Zo telde Rome in devierde eeuw voor Christus al elfopenbare badhuizen. Rond het be-gin van de jaartelling waren dat eral bijna tweehonderd.Met dank aan de oude Grieken enRomeinen maakte de éénpersoons-badkuip op zeker moment plaatsvoor enorme bassins met verschil-lende watertemperaturen – ther-men genoemd – waarin men geza-menlijk baadde.Keizer Augustus bouwde als eerstein Rome een openbaar badhuiswaar iedereen terecht kon tegeneen kleine vergoeding. Met eenspeciaal verwarmingssysteem wer-den in deze thermen niet alleenhet water, maar ook de lucht ver-hit. In plaats van water werd toenhet zweetbad het belangrijkstemiddel om schoon te worden. Inruimten met enerzijds warme,vochtige en anderzijds zeer hete,droge lucht werd lichaamsvuil los-geweekt en uitgezweet. Zo’n badri-tueel eindigde in een onverwarm-de ruimte met een koud dompel-bad.Aanvankelijk stonden de thermenin het teken van gezondheid en hy-

giëne. In de loop der eeuwen groei-den ze uit tot luxe ontspannings-oorden, soms met tuinen, winkels,massagesalons, gymnastiekzalen,bibliotheken en in een enkel gevalzelfs musea. Tot in elke uithoekvan het Romeinse Rijk verrezenthermen. Van Turkije tot Marok-ko, van Palestina tot Syrië. Ook inNederland lieten de Romeinenhun badsporen achter. Zo kendeHeerlen destijds een badhuis. EnNijmegen had er als belangrijkeRomeinse nederzetting zelfs meer-dere.Met de ineenstorting van het Ro-meinse Rijk bleven de thermen be-staan. Al veranderden ze in deloop der eeuwen onder invloedvan lokale badtradities. Zo ont-stond in de Arabische wereld hetoosterse badhuis: de hammam.Het woord is afgeleid van het Ara-bische hamma wat heetwaterbronbetekent. Hammam (in het Ara-bisch uitgesproken als hemmém)staat letterlijk voor ‘een plek waarhet heet is en water overvloedigstroomt’.Binnen de islam, die opkwam van-af de zevende eeuw, gold ham-mambezoek aanvankelijk als zeeromstreden. Vooral voor vrouwenwerd het ongekleed baden in eenopenbare ruimte als afkeurens-

waardig beschouwd. Desondanksintegreerde de hammam al gauwin het islamitische leven van alle-dag. Via het Arabische en later hetTurkse rijk veroverde de hammamzich een plaats in de hele oostersewereld. In vrijwel elk dorp en elkestad in Noord-Afrika, het NabijeOosten, de Balkan (inclusief Grie-kenland) tot aan Zuid-Spanje wa-ren en zijn hammams te vinden.Het zweten en baden kan desge-wenst worden uitgebreid met eengrondige scrubbeurt (het met eenhandschoen verwijderen van dodehuidcellen) en een massage om despieren los te maken. Tot besluitwordt het lichaam ingesmeerdmet voedzame klei of een geurigeolie.En zo kan een hammamritueel, in-clusief de nodige rust- en theepau-zes, makkelijk een halve dag be-slaan. Al is even erin en eruit – po-pulair bij mannen – ook een optie.Om vlug een nieuwtje uit te wisse-len of, als het zo uitkomt, eenseven lekker ruzie te maken of teroddelen.Wie in Marokko naar een badhuisop zoek is, kan zich simpelwegoriënteren op een minaret: naastveel moskeeën bevindt zich eenhammam. Mooie volgorde: eerstbaden, dan bidden.

Waar het heet isen overvloedigwater stroomt

OOSTERSE BADCULTUUR

� De hammam heeft van oorsprongeen belangrijke sociale functie.Voor oosterse vrouwen is het vaakde enige manier om seksegenotenvan buiten de familiekring te ont-moeten, niet gehinderd door man-nenogen en -oren.

� De heilzame werking van de ham-mam op lichaam en geest wordt al-om geprezen. In Marokko heefthet badhuis t-tbieb I-bkam als bij-

naam, ‘de stille dokter’.� In Nederland zijn er hammams in

Amsterdam, Den Haag, Utrecht enRotterdam. Met 450 vierkante me-ter is die in Den Haag de grootste.

� Kale entree bedraagt 13 euro.� Alle grote Europese steden hebben

een of meerdere hammams.� Bron: Tien jaar Hammam Den Haag

1995-2005 van Marja den Heijer.www.hammam.nl

Naar de t-tbieb I-bkam, oftewel ‘de stille dokter’Een beetje sauna beschikt te-genwoordig over een ham-mam, een oosters badhuis.Wat is dat precies en ge-beurt daar hetzelfde als inde hammams in Marokkoen Turkije?

De buitenkant van de hammam in de Schilderswijk. foto’s Hammam Den Haag

In de Medina van Marrakech wemelt het van de hammams. foto Hugo van Veldhuizen

Een Marokkaanse heeftnieuws: ‘De hammamin Gouda is dicht’

De Gelderlander vrijdag 2 maart 2012

6| extra

Afgelopen met de zware winterkost.Het is tijd voor voorjaarsgroente: lek-ker licht en boordevol gezonde stof-fen. Verjaag de winter met radijs, ra-barber of koolrabi.

door Peter de Groot

Erwtensoep, zuurkool met worstof bruine bonen met spek. Alle-maal heerlijk natuurlijk, maar naeen paar maanden stevige winter-kost ben je wel toe aan een andermenu. Voorjaarsgroenten zijn lek-ker licht en bevatten bovendienvolop vitaminen en mineralen diehelpen het lichaam gezond te hou-den.Het aanbod aan verse voorjaars-groenten in Nederland is groot.Geen wonder, met al onze kastuin-bouw. Een organisatie als TheGreenery zorgt voor aanvoer.Woordvoerder Suzanne Labots

legt uit: „De eerste groenten vanhet jaar noemen we de primeur-teelt en is afkomstig uit de kas. Be-gin maart hebben we sperziebo-nen en Chinese kool. Eind maartkomt er andijvie en spinazie. Inapril is het tijd voor allerlei slasoor-ten: lollo rosso, botersla, eikenblad-sla, frisée en gele frisée.”Deze verse kasproducten van ei-gen bodem zijn uiteraard heel ver-antwoord. Bovendien hangt erdoorgaans een zeer vriendelijk

prijskaartje aan. Maar de echte lief-hebbers kijken vooral uit naar deproducten van de koude grond.Niet omdat die zoveel heilzamerzijn, maar omdat ze beter smaken.Erik Berntsen van biologisch tuin-bouwbedrijf ’t Spoor in Beek-Ub-bergen legt uit hoe dat komt: „Bio-logische tuinders telen in het voor-jaar, net als de grote kasproducen-ten, groente onder glas. Wat in fe-bruari gezaaid is, kan meestal halfapril geoogst worden. Dat ligt er

Last van verstopping?Dan zit je goed met rabar-ber. Die vezelrijke sten-gels hebben namelijk eensterk laxerende werking.Nog een voordeel: rabar-ber reinigt de lever. Pastdaarom goed in een ont-giftingskuur. Rabarber iscaloriearm, bevat volop vi-taminen (B en C) en mi-neralen (kalium, calcium)en is rijk aan ijzer. Rauweten kan, als je tegen dezure smaak kunt.

Het bereiden van verse voorjaars-groente heeft altijd verlies van vita-minen en mineralen tot gevolg.Wie er het meeste voordeel van

wil hebben, eet ze rauw. In een sa-lade bijvoorbeeld. Geen zin inrauw? Dan is snel roerbakken ofstomen te prefereren boven koken.

Jaag de winter uit je lijfRabarberontstopt

door Anne Nijtmans

D e eerste keer dat ze zelfeen vastenkuur deed,maakte diepe indrukop Helma Banken.

„Dat was vijftien jaar geleden ineen periode dat er veel veranderdein mijn leven. Tijdens een vasten-kuur zet je alles stil: je stopt meteten en je stapt uit je dagelijks le-ven. Er kwam ruimte om dingenuit het verleden te verwerken enstil te staan bij hoe ik in het levensta. Het ging heel diep en het hielpme om een nieuwe start te ma-ken.”Haar partner Gerard Haverkatehad al op jongere leeftijd ervaringopgedaan met vastenkuren. „Ikvoelde me vooral fit en energiekna afloop”, zegt hij.Sinds 2001 organiseert het paar vas-tenkuren in de Bankenhoeve inBoven-Leeuwen. Deze negentien-de-eeuwse boerderij is het voorma-lige ouderlijk huis van Helma.Haar ouders hadden er een ge-mengd bedrijf. Na het overlijdenvan de ouders heeft Helma deboerderij gekocht. Achter het huisligt nog een oude boomgaard diewordt beheerd door een van haarbroers. De voormalige koeienstalen hooizolders zijn verbouwd totgastenverblijf.In de loop van tien jaar is dit kuur-oord uitgegroeid tot een fulltimebezigheid. Jaarlijks is er in de Ban-kenhoeve 23 keer een kuurweeken zes keer een kuurweekend. „Endie zitten bijna altijd vol”, zegt Hel-ma. Het maximumaantal is negenpersonen.De gasten komen vooral uit het

westen van het land. „Veel men-sen komen via mond-tot-mondre-clame bij ons en sommigen ko-men regelmatig terug.”Vanaf 500 euro kun je een weekop de Bankenhoeve verblijven,

voor 645 heb je er twee keer mas-sagetherapie en een natuurgenees-kundig consult bij. „Vaak vergoedtde verzekeraar een deel van de kos-ten”, weet Gerard. „Dat komt om-dat alle mensen die hier werken er-

kend zijn door hun beroepsvereni-ging.” Ook Helma Banken en Ge-rard Haverkate zijn geschoold alsrespectievelijk hypnotherapeut enpsychotherapeut.Een kuurweek begint op zondaga-

vond met een kennismaking enuitleg over het programma. In hetbegin van de week komt een na-tuurgeneeskundige langs voor eenconsult. Dan wordt ook overlegdof de gast de hele week een sap-

Liever niet koken, eet ze rauw

Vasten om een nieuwe startREINIGINGSKUUR ‘De vicieuze cirkel is doorbroken. Ik weet weer wie ik ben en hoe ik verder wil’

foto ANP

Afslanken, ontspannen, ofemotionele eetpatronendoorbreken. Op kuurboerde-rij de Bankenhoeve komenelk jaar honderden mensenvoor een opfrisbeurt.

Helma Banken en Gerard Haverkate. „Tijdens een vastenkuur zet je alles stil.” foto Eveline van Elk

maar net aan hoe het weer dan is.Producten van de koude grondzijn echter populairder onder on-ze klanten. Die hebben immers dekrachten van de elementen erva-ren: regen, wind, kou. Ook hebbenze het temperatuurverschil vandag en nacht moeten weerstaan.Dat proef je onmiskenbaar terugin het product. Zoet smaakt zoe-ter, bitter smaakt bitterder. Allesmaken worden versterkt onder in-vloed van de elementen. Groente

die onder glas groeit, is anders.Die bevat doorgaans meer water,is minder lang houdbaar en slinktsneller in de pan. De groente vande koude grond is een stuk stevi-ger van structuur.”Welke groenten populair zijn?„Koolrabi bijvoorbeeld. Beginmaart gaan ze de grond in, eindmei zijn ze zo groot als een tennis-bal. De smaak is fris, zoet, koolach-tig. Eet koolrabi gewoon uit dehand. Als een appel. Maar roerbak-

ken of verwerken in een saladegaat ook. De oogst van radijs isdoorgaans eind april. Die hebbenwe in februari ingezaaid. Net alsde spinazie. Die was net aan hetontkiemen, toen het plotseling be-gon te vriezen. Toch hebben deplantjes het gehouden.”Daarnaast prijst bio-tuinier Bernt-sen de voorjaarsbieten aan: „Datzijn de lekkerste bieten van hetjaar. Geen massaproduct. Fijnproe-vers roemen ze. Je kunt zowel hetblad als de biet eten. Bijzonderzacht van smaak.” Lof heeft Bernt-sen ook voor de bosui: „Licht roer-bakken of verwerken in een sala-de.” En dan is er nog de rabarber:„Op onze jaarlijkse open dag hou-den we telkens een rabarbertaart-wedstrijd. Wie de lekkerste bakt,wint. Die stengels hebben eenunieke smaak. Maar je moet er welvan houden.”

In radijsjes zittenbijna geen calorieën.Wel allerlei stoffendie de spijsverteringstimuleren. Loop jeal weken te snotte-ren? Radijs werktslijmoplossend enverlicht de luchtwe-gen. Bovendiengoed tegen bloedar-moede vanwege hethoge ijzergehalte.Heerlijk om rauw teeten.

Spinazieblaadjes zitten bomvol ge-zondheid: vitamine B, C, folium-zuur, calcium of jodium. Allemaalbelangrijk bij het voorkomen van

welvaartsziekten. Dat spinazie veelijzer bevat, is klets. Eet spinazie alssalade. Dan krijg je al die gezondestoffen het meeste binnen.

Dat deze klimaatzone in het voor-jaar een vastentraditie kent, heeftwaarschijnlijk ook een praktischeverklaring: als de wintervoorradenopraken en het land nog geennieuw voedsel levert, is het logischdat mensen zuinig aan doen metvoedsel.Vasten betekent simpelweg datmen zich geheel of gedeeltelijkvan voedsel onthoudt. De beweeg-redenen kunnen verschillend zijn.De meeste religies kennen vastenri-tuelen. Maar er zijn ook medischeredenen. Voorafgaand aan een ope-ratie wordt door medici aangera-den nuchter te blijven.In de natuurgeneeskunde wordtvasten gezien als een manier omhet lichaam te zuiveren.Het christelijk geloof kent een vas-tenperiode van Aswoensdag tot Pa-sen. De zondagen in die periodetellen niet mee en dan blijven ernog veertig dagen over. De katho-lieke vastenregels hielden oor-

spronkelijk in dat je maar één vol-ledige maaltijd per dag mocht ge-bruiken. Later zijn die regels watversoepeld. Kinderen mochtenniet snoepen en moesten hun zoe-tigheid opsparen in een vasten-trommeltje.Binnen het protestantisme is geengezamenlijke traditie hoewel erwel protestanten zijn die vasten inde periode voor Pasen. Dat kanook betekenen dat ze zich onthou-den van luxe of gewoonten zoalsalcohol drinken of televisie kijken.Doel van deze vormen van vastenis om je te bezinnen op het paas-feest en om solidair te zijn metmensen die het moeilijk hebben.Het geld dat bespaard wordt doorminder te eten, gaat dan naar eengoed doel. Daarom hebben de ka-tholieken een vastenactie.Een niet-religieuze vastenactie isHet Glazen Huis waarbij radioma-kers een week niet eten en op diemanier geld inzamelen.

Ook andere godsdiensten hebbenvastentradities. Bekend is natuur-lijk de islamitische ramadan.Hindoes en boeddhisten kenneneveneens vastenrituelen vooraf-gaand aan religieuze feesten. Eenvan de redenen waarom in dezegodsdiensten gevast wordt is omlos te raken van zekerheden. Ver-der kennen hindoes de hongersta-king om een politiek doel te berei-ken. Ook in het westen wordt eenhongerstaking soms ingezet.De laatste decennia is de vasten-kuur als middel om het lichaam tereinigen van afvalstoffen populairgeworden. Het is mogelijk een vas-tenkuur thuis op eigen houtje tedoen. Sommige mensen kiezenvoor een kuurvakantie. Het vastenwordt dan ondersteund met ande-re vitaliserende activiteiten als sau-na, sport en massage.Je kunt op kuurreis naar Portugalof Turkije maar ook in Nederlandzijn kuuroorden.

met voorjaarsgroente

Bezinnen, onthechten of een manierom afvalstoffen kwijt te raken

Radijsverlicht

Veel ijzer in spinazie is klets

kuur doet of dat een mildere kuurvoor deze persoon geschikter is.Als het wenselijk is, kunnen men-sen ook een lever- en galkuurdoen.„Verder bieden we een uitgebreidprogramma aan”, vertelt Helma.„Wandelingen, lichaamswerk, yo-

ga, meditatie. We hebben een in-fraroodsauna en buiten een jacuz-zi. De kuurgasten hebben ook demogelijkheid om te schilderen ofte boetseren. Twee keer is er ’savonds een workshop over voe-ding en levensstijl, want we willenmensen helpen een ommekeer temaken. Er zijn geen televisie en in-ternet. Als je uit je dagelijkse pa-troon wilt stappen, moet je nietmet je hoofd bezig zijn.”De bezoekers zijn niet alleen in deweer met een fysieke opfrisser,ook hun geestelijk welzijn komtaan bod. Wie het nodig heeft, kantherapeutische consulten krijgen.De meeste gasten raken tijdens dekuurweek ook wat overtollige ki-lo’s kwijt. „Dat is mooi meegeno-men”, vindt Helma, „maar hetgaat bij een vastenkuur vooral omeen heroriëntatie.”Een deelneemster verwoordt hetin het gastenboek als volgt: ‘Voor-dat ik bij jullie kwam, liep ik vastin werk, mijn relatie, elke dag (eenpaar glazen) wijn, ongezond eten,een vol hoofd. Door mijn verblijfop de Bankenhoeve heb ik deze vi-cieuze cirkel doorbroken. Ik bentot rust gekomen en weet weerwie ik ben en hoe ik verder wil.’

te maken

foto ANP

� Kuurboerderij De Bankenhoeve isin Boven-Leeuwen in het Land vanMaas en Waal.

� Per jaar zijn hier 23 vastenweken.De gasten volgen onder begelei-ding een sapvastenkuur of een mil-dere kuur waarbij licht wordt gege-ten.

� Sommige kuurweken staan in hetteken van een thema als ‘spirituali-teit’ of ‘omgaan met verlies’.

� Zes keer per jaar is er een kuur-weekend.

� Een week kuren kan vanaf €500.Met consulten en twee keer massa-getherapie erbij, betaal je €645.Zie ook: www.vastenkuur.nl

Links de attributen voor ouderwets vasten, inclusief de bijbel. Rechts de sapjes en groenten waar de hedendaagsevaster het mee doet. foto ANP

De Bankenhoeve

vrijdag 2 maart 2012 De Gelderlander

extra | 7

Nieuw concept Schoonheidssalon Ingrid biedt kwaliteit en toegankelijkheidIn Doetinchem is schoonheidssalon Ingrid gevestigd, door velen waarschijnlijk beter bekend vanwege de producten van Maria Galland. Sinds kort is hier het concept Systeme Dermatologique bijgekomen.Bij schoonheidssalon Ingrid wordt gewerkt vanuit de kern van een huidprobleem, waarbij een duurzaam resultaat wordt beoogd. Komt u bij schoonheidssalon Ingrid dan staan u en uw behandeling centraal. Ingrid; “Ik merkte dat ik met enkele huidproblemen, denk aan littekenweefsel, blijvende acne beschadiging, grove poriën en pigmentstoornissen, bij mijn cliënten het beoogde resultaat niet helemaal kon behalen. Het klinkt misschien radicaal, maar ik geloof gewoon niet in de cosmetica-industrie die gedomineerd wordt door zinloze ingrediënten en vaak dure apparatuur. Ons uitgangspunt is een gezonde huid. De producten van Systeme Dermatologique passen perfect in deze fi losofi e.”

Stap voor stap naar een perfecte huidSamen met schoonheidssalon Ingrid en aan de hand van een anamnesekaart werkt u een heel persoonlijk behandelingsdoel uit. Voor een snel zichtbaar en voelbaar resultaat wordt uw medewerking gevraagd; consequent en regelmatig gebruik van de producten volgens uw plan! Uw weg naar een nieuwe huid wordt door schoonheidssalon Ingrid begeleid; controle van uw huid, adviesgesprekken en behandelingen vinden regelmatig plaats!

Reken op meer effectHet verzorgingssysteem activeert huidvernieuwing van binnenuit, de huid wordt weer actief. Daarbij spelen peelings de belangrijkste rol. Er zijn geen parabenen, paraffi ne en kleurstoffen gebruikt. Alle producten zijn dermatologisch getest en worden uitstekend verdragen, zelfs bij de zeer gevoelige huid. De texturen zijn modern en licht, de werkstoffen zijn minutieus afgestemd. Ontwikkeld voor vrouwen en mannen, die direct de beste resultaten verwachten. Die bereid zijn doelgericht antwoord te geven op de wensen van hun huid. Die afstand willen doen van alles wat overbodig is.

De kracht van de vooruitgangDe voordelen zijn duidelijk; bij een chirurgische facelift wordt de huid wel verstevigd en de verslapte, overtollige huid weggehaald, maar de conditie van de huid kan niet verbeterd worden. Ook bij dermabrasie is dit effect maar van korte duur. Systeme Dermatologique werkt helemaal anders. Dit dermo-cosmetische verzorgingssysteem ondersteunt de huid niet alleen in haar regeneratieproces, maar geeft haar ook de impuls voor meer activiteit en verhoogt zo sterk de celvernieuwing. Kortom; Systeme Dermatologique helpt de huid zichzelf te helpen.

Het kennismakenWilt u kennismaken met dit unieke concept? In de maanden Maart, April, Mei zijn er de specialekennismakingsbehandelingen. Deze behandelingen kostenu maar € 20,- en zijn geheel vrijblijvend. Bel gerust!

Voor meer informatie:

Schoonheidssalon IngridDe Gaarde 295 Doetinchem. Tel. 0630716111

www.schoonheidssalondegaarde.nl

Bezoek onze website !!www.fysiotherapiedegoffert.nl

Fysiotherapie de Goffert werkt samen met:

Ons team: Onze specialisaties o.a.:

Marga Bruijsten Kinder-/zuigelingenfysiotherapieErik van Dalen Manuele therapieMarlou van Doren OedeemtherapieFloor Heskes SportfysiotherapieEls Lamers HandrevalidatieMarjo Maas Fysiotherapie voor musiciMarjo Schoutrop Psychosomatische fysiotherapieMartin Schoenmakers Neurorevalidatie Bekkenbodemtherapie Tennisrevalidatie Diabetici C.O.P.D.

Dobbelmannweg 118 6531 KZ Nijmegen024 355 22 68 www.fysiotherapiedegoffert.nl

Behandelingen worden veelal (deels) door de ziektekostenverzekering vergoed.

Praktijk Arovital – Zoetsmeerweg 1d – Haps – 0485-310506 – www.arovital.nl

Praktijk ArovitalComplementaire Geneeswijzen

Wist u dat 75% van alle ziekten ontstaan in

onze darmen

Gelukkig bestaat er een prettige en effectieve

manier om de darm te reiniging:

Colon Hydrotherapie

Indicaties voor darmreiniging zijn o.a.:

Diarree, obstipatie, spastische darm, prikkelbare darm,

huiduitslag, eczeem, hoofdpijn/migraine, chronische

vermoeidheid, concentratiestoornissen, slechte doorbloeding,

menstruatieklachten, slechte vertering, overgewicht, etc.

«infotorial

Onderzoek wijst uit dat men gemiddeld al zo’n tien jaar pijnklachten heeft, vaak ondanks be-handeling met medicijnen. Wandelen, traplopen en winkelen worden hierdoor een kwelling. Lage rugpijn (vaak met uitstraling naar heup en been) is een veel voorkomende klacht. Circa 1 miljoen ouderen èn jongeren worden erdoor gekweld. Je moet er maar mee leren leven. Een veel voor-komende ‘afknapper’ na een zoveelste bezoek aan de huisarts. Voortaan hoeven mensen het niet meer bij deze teleurstellende mededeling te laten. Want de Nijmeegse ChiroPraktijk Waalstad weet rugpijn, nek- en schouderklachten, hoofdpijn, en vermoeidheidsverschijnselen vaak toch te ver-helpen. De meerwaarde? Chiropractie richt zich puur op de wervelkolom en het zenuwstelsel. De precisie van behandelen en de daarbij gebruikte technieken blijken vaak zelfs uitbehandelde men-sen weer op de been te krijgen.Helaas zijn veel huisartsen relatief onbekend met chiropractie. In het buitenland geniet dit specia-lisme veel meer bekendheid. Bij vergelijking met fysiotherapeuten is het aantal chiropractors in ons land nog beperkt.De praktijk is gevestigd vlakbij de Weurtseweg, nabij het centrum. De behandelingen zijn relatief kort en worden door verzekeraars vergoed.

Beknelde zenuwen bevrijdenChiropractie richt zich vooral op de oorzaak. Hoofd-, nek- en rugpijnen, maar ook aanhou-dende vermoeidheid, duizeligheid, muisarmen

en vingertintelingen hebben veelal te maken met wervels die niet op de juiste plaats zitten. Nauwkeurige correctie is essentieel om (jarenlang) beknelde zenuwen te bevrijden. Chiropractor Jason White: “Een vastzittende wervel geeft via de zenuwen een prikkel aan de hersenen. Dat kan specifieke pijn tot gevolg hebben. Maar vaak is er alleen sprake van vermoeidheid, stijfheid of concentratie- en slaapproblemen. Vanuit mijn spe-cialisatie weet ik wanneer ik welke techniek mag toepassen bij het uitoefenen van een specifieke druk op de juiste wervels, met nauwelijks napijn tot gevolg. Effectief èn volledig safe.” Jason White heeft in de VS de 8-jarige opleiding voor chiropractie gevolgd. Een volwaardige universi-taire studie met co-schappen die onder andere in Engeland en Amerika wordt aangeboden.

Technische hulpmiddelenZoals gebruikelijk bij een specialist, beschikt Chi-roPraktijk Waalstad over doeltreffende technische hulpmiddelen. Zo heeft hij in zijn nieuwe praktijk een speciale behandeltafel, de zogenaamde ‘drop-table’. Het voordeel hiervan is dat de tafel uit afzonderlijke delen bestaat. Het ene deel is hoger of lager dan de andere delen te zetten. “Dankzij de ‘droptable’ kunnen zwangere vrouwen of zwaarlijvigen in de juiste positie liggen. Zo is het mogelijk om de behandeling beter te laten slagen. Zonder enig ongemak achteraf. Bovendien biedt de ‘drop’-stand als voordeel de wervel de juiste hoeveelheid kracht te geven. De patiënt ervaart

dit als prettig terwijl de effectiviteit van de behan-deling aanzienlijk toeneemt”, legt de sympathieke behandelaar rustig uit. Een ander belangrijk hulp-middel is de ‘activator’. Een handzaam apparaatje dat ervoor zorgt dat wervels sneller en nauwkeuri-ger op hun plaats komen.

Opmerkelijke praktijkresultatenDe resultaten zijn vaak verbazingwekkend. Wat heeft ChiroPraktijk Waalstad bereikt? “Ik heb re-gelmatig patiënten die overal zijn geweest, bij de fysiotherapeut, neuroloog en manueel therapeut. Als chiropractor traceer ik precies en snel waar het fout zit en hoe te herstellen. Zo had ik laatst een man die niet langer dan 30 minuten kon blijven staan. Zijn SI-gewricht bleek geblokkeerd. Nu heeft hij na jarenlang ongemak geen last meer.” Jasons partner Marieke vult enthousiast aan: “Een dochter van een patiënt had astma. Controle door Jason duidde op correctie van wervels. Gevolg van de behandeling was dat ze bij haar volgende longonderzoek twee maal zoveel lucht had. Ook

bij huilbaby’s behaalt hij vaak verrassende resulta-ten en biedt ouders en baby weer snel noodzake-lijke nachtrust. Vrouwen met bekkeninstabiliteit kunnen ook veel baat hebben. Een vrouw had al 28 jaar last. Jason heeft haar van die pijn afge-holpen.” Volgens Marieke zou iedereen eens bij een chiropractor langs moeten gaan. Regelmatige controle op subluxaties zorgt ervoor dat je lichaam beter in balans blijft, beter functioneert en meer bestand is tegen stress. Een behandeling kost slechts 45 euro. Geen huisartsverwijzing nodig.

Twintig procent van alle volwassen Nederlanders lijdt aan chronische pijn. Bij mensen boven de 60 ligt dit percentage hoger: 28 procent zegt regelmatig last te hebben van fysieke pijn. Onder deze groep ouderen komt

langdurige pijn vooral bij vrouwen veel voor.

BEKNELDE ZENUW VAAK OORZAAK BIJ LAGE RUGPIJN MET UITSTRALING NAAR HET BEEN,HOOFDPIJN EN NEKKLACHTEN

VEEL NEDERLANDERS LIJDEN PIJN

NINA SIMONESTRAAT 866541 EC NIJMEGEN

TEL. 024 - 642 20 55WWW.CHIROPRAKTIJKWAALSTAD.NL NIEUW

Behandeling op afspraak, ook ’s avonds.