Upload
carlos-raul-solano-nizama
View
12
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
CORTICOIDES PARA MADURACIÓN PULMONAR FETAL
PROTOCOLS DE MEDICINA FETAL I PERINATAL BCNatal | HOSPITAL CLÍNIC- HOSPITAL SANT JOAN DE DÉU- UNIVERSITAT DE BARCELONA
1/3
CORTICOIDES PARA MADURACIÓN PULMONAR FETAL
BCNatal | Centre de Medicina Fetal i Neonatal de Barcelona. BCNatal | Centro de Medicina Fetal y Neonatal de Barcelona.
BCNatal | Barcelona Center for Maternal Fetal and Neonatal Medicine.
Hospital Clínic | Hospital Sant Joan de Déu | Universitat de Barcelona.
1. INTRODUCCIÓN
La administración de corticoides entre las 24 y 34 semanas de gestación es un medida eficaz para
disminuir la morbi-mortalidad perinatal secundaria a la prematuridad. Esta disminución de la morbi-
mortalidad se ha demostrado administrando una tanda de Betametasona (12 mg/24 horas, 2 dosis) o
Dexametasona (6 mg/12 horas, 4 dosis).
El hecho de que el beneficio máximo con la administración de corticoides, se obtiene entre las 24
horas y los 7 días post-administración, condujo a que la mayoría de centros en todo el mundo
realizaran tratamientos semanales repetidos. En la última década, sin embargo, diferentes autores,
basándose en estudios de experimentación en animales y observacionales en humanos, apuntaron la
posibilidad que la administración de dosis repetidas de corticoides tuvieran un efecto adverso sobre
el crecimiento y desarrollo fetal.
En el US NICHD trial 2006, se observa que el subgrupo de pacientes que reciben 4 o más tandas (7 o
méas dosis) de corticoides, presentan un menor peso de nacimiento. No obstante, cuando se corrige
por edad gestacional, la reducción del peso no es estadísticamente significativa.
El MACS (Multiple Antenatal Corticosteroids for Preterm Birth study) trial 2008, un estudio
randomizado multicéntrico de tandas únicas vs tandas múltiples cada 14 días, no mostró beneficios a
corto plazo de las tandas múltiples y sí una disminución de los parámetros antropométricos.
El 2011 Crowther publica el metanálisis que determina que a corto plazo, dosis repetidas de
corticoides, disminuyen el distrés respiratorio (NNT 17) y la morbilidad fetal severa (NNT 30). Sin
embargo, estos beneficios están asociados a una reducción del peso de nacimiento, que es dosis
dependiente.
En cuanto a los efectos a largo plazo de las dosis múltiples en la población infantil, el segundo
análisis del MACS publicado en el 2013 muestra que las tandas múltiples no incrementan ni
diminuyen el riesgo de muerte o supervivencia con discapacidad a los 5 años de seguimiento. Sin
embargo, un subanálisis evidenció un riesgo superior de discapacidad neurosensorial en el grupo de
recién nacidos que nacieron a término (que fueron alrededor de un 32%), comparados con los
nacidos pretérmino. Además ratificaron una asociación-dosis respuesta del número de dosis de
corticoides con una disminución del crecimiento fetal.
Por lo tanto, por un lado, existen estudios que demuestran que dosis repetidas de corticoides
presentan un beneficio a corto plazo y sin embargo, en el único estudio de seguimiento a los 5 años,
las tandas múltiples no muestran ventajas sobre las únicas (aunque en el 73% de las madres tratadas
CORTICOIDES PARA MADURACIÓN PULMONAR FETAL
PROTOCOLS DE MEDICINA FETAL I PERINATAL BCNatal | HOSPITAL CLÍNIC- HOSPITAL SANT JOAN DE DÉU- UNIVERSITAT DE BARCELONA
2/3
con dosis múltiples había pasado más de una semana entre la última dosis y el parto) y parece
ratificarse un efecto sobre los parámetros antropométricos.
Además, las dosis repetidas de corticoides, podrían producir efectos neuroendocrinos y
cardiovasculares que aún están por determinar.
Es por ello, que el balance favorable beneficio-riesgo de las dosis repetidas de corticoides se obtiene
sólo si su administración está cercana al momento del parto.
2. PACIENTES CANDIDATAS A TRATAMIENTO
La administración de corticoides prenatales se considerará indicada en todas aquellas gestaciones
con riesgo de parto prematuro entre las 24.0 y 34.6 semanas de gestación.
Se considerará prescribir de forma individualizada una tanda de corticoides entre las 23+0 a las
23+6 semanas de edad gestacional, en aquellas gestantes con riesgo de parto pretérmino inminente
que hayan aceptado su administración, tras haber sido informadas de forma adecuada sobre el
pronóstico neonatal por parte del equipo asistencial (obstetras y/o neonatólogos).
3. TRATAMIENTO
El corticoide de elección es Betametasona 12 mg intramuscular.
El tratamiento inicial consistirá en administrar una tanda (2 dosis).
Sólo se repetirán dosis o tandas si reaparece o persiste el riesgo de parto inminente,
considerando como tal, el riesgo de que el parto se produzca en los próximos 7 días. A considerar
que si persiste el riesgo, pero se estabiliza el cuadro clínico (p. ej. ruptura prematura de membranas
de larga evolución, condiciones obstétricas avanzadas.....) quedará a criterio clínico la repetición de
dosis, teniendo en cuenta que el número máximo de dosis administradas no superará en
ningún caso las 6 dosis.
Si persiste o reaparece el riesgo de parto prematuro después de 7 días de haber administrado la
primera tanda:
• Si han transcurrido menos de 14 días desde la primera dosis, se administrará sólo una dosis
de betametasona.
• Si han transcurrido más de 14 días desde la primera dosis, se administrará una tanda
completa.
4. CONTRAINDICACIONES
El tratamiento con corticoides está contraindicado en casos de infecciones sistémicas incluida la
tuberculosis.
CORTICOIDES PARA MADURACIÓN PULMONAR FETAL
PROTOCOLS DE MEDICINA FETAL I PERINATAL BCNatal | HOSPITAL CLÍNIC- HOSPITAL SANT JOAN DE DÉU- UNIVERSITAT DE BARCELONA
3/3
5. SITUACIONES ESPECIALES
Gestantes diabéticas: Aunque no se ha demostrado su efectividad, en situaciones de riesgo de
prematuridad, se administrará Betametasona siguiendo igual protocolo que en las gestantes no
diabéticas. Debe extremarse el control metabólico, incrementando la dosis de insulina un 20-30% o
iniciando su administración en caso de diabéticas gestacionales no insulinizadas previamente si es
necesario (ver protocolo diabetes).
Profilaxis: No está indicada la administración profiláctica de corticoides en gestaciones
epidemiológicamente asociadas a prematuridad (malos antecedentes obstétricos, cestaciones
múltiples, ...) sin que exista un riesgo objetivo de parto inminente.
6- ALGORITMO DEL PROTOCOLO
* Consideración individualizada en 23-23+6 s (ver texto)
Convenciones
Tanda = Betametasona 12 mg IM /24 horas - 2 días consecutivos
Dosis = Betametasona 12 mg IM
Responsables del protocolo: X Torres, J Bellart, S Ferrero, J Figueras, M Iriondo, M Palacio
Fecha del protocolo y actualizaciones: 12/03/2007
Última actualización: 26/03/2014
Próxima actualización: 26/03/2017
Código Hospital Clínic:
Código Sant Joan de Deu: