မဝါဒေရးရာေဆြးေႏြးခကစာတမးငယအမတ(၁၃)

ျမနမာႏငငမ ျပညသ႔စစအဖြ႔မား

ဂၽြန ဗခနနန

ဇလငလ၊ ၂၀၁၆

ယခမဝါဒေရးရာ ေဆြးေႏြးခကစာတမးငယသည ျမနမာႏငငမ ျပညသ႔စစအဖြ႔မား ဂၽြန ဗခနနန တ႔၏ မရငးသေတသန စာေစာငအား အႏစခပထားျခငး ျဖစပါသည။ မရငးသေတသနစာေစာငက ေဖာျပပါ ဝကဆကဒလငတြင ဝငေရာကေလလာႏငပါသည။ http://www.asiafoundation.org/publication/ militias-myanmar-burmese/.ရညညႊနးကးကား- ဂၽြန ဗခနနန (ဇလငလ ၂၀၁၆) တ႔၏ ျမနမာႏငငမ ျပညသ႔စစအဖြ႔မား၊ အာရေဖာငေဒးရငး

ယခမဝါဒေရးရာ ေဆြးေႏြးခကစာတမးငယႏင မရငး သေတသနစာတမးက ၿဗတနႏငင ႏငငတကာဖြ႔ၿဖးေရးဌာန (DFID) မ ရနပေငြ ေထာကပ ေပးထားပါသည။

| 1 |

တစ။ ။ နဒါနး

ဤအကဥးခပသည ျမနမာႏငငအတြငးရ ျပညသ႔စစမားအေၾကာငး ႏင ပတသကၿပး သမငးေၾကာငးဇာတလမးက ဖြငဆထား၍ ႏငင အတြငး လကရပဋပကၡက ေျဖရငးရာ၌ ၎တ႔ကေပးေနေသာ စနေခၚ မႈမားကလညး ေဆြးေႏြးတငျပထားပါသည။ ျပညသ႔စစအမားစမာ ျမနမာႏငင၏ လကနကကငတပဖြ ႔ျဖစသည တပမေတာႏင မဟာမတ ျဖစၿပး အခ႕မာမ တပမေတာႏင ဆယစႏစမားစြာၾကာေအာင ပဋပကၡျဖစေနသည တငးရငးသားလကနကကင အဖြ ႔အစညးမား အား ကညေပးလကရပါသည။ ၂၀၁၁ ခႏစ သမၼတ ဥးသနးစန ဥးေဆာငသည ဒမကရကတစတစပငး အစးရတစရပ အာဏာရလာ ခၿပး ယငးပဋပကၡမားက ေျဖရငးေပးမည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက စတငလပေဆာငခသည။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥမ ႏစဥးသေဘာတႏင အမားပါဝငေသာ ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကမားက ရရခၿပး မၾကာေသးမက အဓကပါဝငေဆာငရြကသမားစြာ ပါဝငမည ႏငငေရး ေဆြးေႏြးပြအဆငသ႔ ေရာကလာခၿပျဖစသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငင၏ လကရပဋပကၡမားတြင ျပညသ႔စစမား၏ အခနးက႑ ပါဝငေနေသာ လညး ၎တ႔ႏငစပလဥးသည အေၾကာငးခငးရာမာမ ပဋပကၡႏင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက ခြျခမးစတျဖာသးသပရာတြင ခနလပထားဆ ပင ရေနပါေသးသည။

ျပညသ႔စစမားသည ျမနမာႏငငအတြငး ၿငမးခမးေရးတညေဆာကရန အားထတႀကးပမးမႈမားတြင မားစြာေသာ စနေခၚမႈမားက ျဖစေပၚေစ သည။ ပထမအခကမာ ျပညသ႔စစမားႏငစပလဥးသည သတငး အခကအလကမားမာ အကန႔အသတျဖငသာရသည။ ထ႔ေၾကာင ၎တ႔မညသ႔ မညပလႈပရားေနၾကသည၊ ၎တ႔၏ အေရအတြကႏင ပဋပကၡမားတြင ၎တ႔ပါဝငေနေသာအခနးက႑ စသညတ႔က႔သ႔ ေသာ သြငျပငလကၡဏာမားက ေသခာရငးလငးစြာ နားလညေနၾက သညမဟတဟ အဓပၸါယသကေရာကေနပါသည။ ဒတယ အေနျဖင ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားသည မားျပားစြာရ၍ လကနကကငပဋပကၡမား တြင တကကြသည အခနးက႑မ ပါဝငေနၾကသည။ သ႔ရာတြင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ၎တ႔ႏငခတဆကေဆာငရြကမႈႏင ၎တ႔၏အခနးက႑အေပၚ ေဆြးေႏြးမႈမားမာမ အကန႔အသတျဖင သာရပါသည။ တတယအခကအေနျဖင႔ တပမေတာက ၎တ႔၏ ျပညသ႔စစစနစအတြငးသ႔ အပစအခတရပစေရးအဖြ ႔မားက ပးေပါငး ပါဝငလာေစ ျခငးသည ျပညသ႔စစတပဖြ ႔မားက ႏငငေရးကစၥရပအျဖစ ျပလပလကျခငးပငျဖစသည။ အပစအခတရပစေရး အပစမားက ျပညသ႔စစတပဖြ ႔မားအသြငသ႔ မၾကာေသးမက ကးေျပာငးလကျခငး သည အခ႕ေသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား၏ စစအငအား က ေလာနညးသြားေစသည။ သ႔ရာတြင အခ႕အဖြ႕မားက ျပညသ႔စစ အဖြ ႔အျဖစသ႔ အသြငကးေျပာငးရန အဆျပခကက လကမခၾကဘ ယငးအစား တပမေတာႏင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြက ျပလပရနသာ တြနးအားေပးလကရသည။

ျမနမာႏငငမ တရားဝငၿငမးခမးေရးျဖစစဥ၏ အျပငဘကတြင လႈပရား ေနၾကသည ျပညသ႔စစအဖြ႕မားက ေပးေနေသာ စနေခၚမႈမားရေနရာ

ျပညသ႔စစအဖြ႕မားႏင႔ ပဋပကၡမ ၿငမးခမးေရးသ႔ အသြငကးေျပာငးရာ တြင ရေနေသာ ၎တ႔၏အခနးက႑တ႔က စနစတကၾကည႐ႈမႈမာ အစအစဥတက ရရမညျဖစသည။ ယငးျဖစေစရန ဤအကဥးခပ စာတမး၏ ပထမပငးတြင ျပညသ႔စစအဖြ႕မားအေပၚ အကဥးမ ၿခင ၾကည႐ႈျခငးႏငအတ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငး အားထတ ႀကးပမးမႈမားႏင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတ႔တြင ၎တ႔ကေပးေနေသာ စနေခၚမႈမားက ပ၍ကယျပန႔စြာ တငျပထားပါသည။ ဒတယအခနး တြင ျမနမာႏငင၏ လကနကကငပဋပကၡမားႏင ႏငငေရးအရၿပငဆင မႈမားတြင ျပညသ႔စစမား ပါဝငကျပေနရသည အခနးက႑မားအေပၚ သမငးေနာကခအေၾကာငးအရာက ေဖာျပထားပါသည။ တတယ အခနးတြင ျမနမာႏငငအတြငး လႈပရားေနၾကသည လကရျပညသ႔စစ အဖြ ႔မား၏ ႐ႈပေထြးမႈက နားလညႏငရနအတြက ပငးျခားစတျဖာသည နညးစနစတစခအျဖစ ျပညသ႔စစအမးအစားမားက ခြျခားပစနစအား ေဖၚျပထားသည။ စတတပငး တြင ျပညသ႔စစအဖြ႕မား လႈပရားေန သည မတညေသာ စးပြားေရးမား၊ ႏငငေရး၊ ပဋပကၡမားႏင ၎တ႔ လႈပရားေနသညေဒသမ လ႔အဖြ ႔အစညးတ႔အတြငးရေနသည ၎တ႔၏ အခနးက႑အား ဆနးစစထားသည။ ေနာကဆးပငးတြငမ ျမနမာ ႏငင၏ လကရျပျပငေျပာငးလေရး၌ ျပညသ႔စစမားႏငဆငသည ကစၥရပမားက ထညသြငးစဥးစားထားသည။

ႏစ။ ။ ျပညသ႔စစအဖြ႕မား၏ ေနာကခသမငးေၾကာငး (၁၉၃၀ မ ယခအခနထ)

မကေမာကေခတျမနမာႏငငတြင ျပညသ႔စစမား၏ လႊမးမးမႈသည ၿဗတနႏငင၏ ကလနျဖစခရသညကာလတြင ျဖစေပၚခသည ျဖစစဥ မားႏင အျဖစအပကမားက ထငဟပေနပါသည။ လြနခသညႏစေပါငး (၈၅) ႏစေကာကတညးကပင ျပညသ႔စစတပဖြ ႔မားသည ျမနမာႏငင ၏ ျပညတြငးစစတ႔ႏင ႏငငေရးအရ ႐နးကနခ႔ရမႈမားတြင ခရးေရာက ေအာင ပါဝငခၿပး မတကြျပားေသာ အခနးက႑တ႔မ ပါဝငခၾကသည။

၂.၁။ လြတလပေရးအႀကကာလ

ၿဗတနကလနေခတ ကနလြနသညအခန၌ အမးမးေသာ ဗမာ တငးရငးသား ႏငငေရးေခါငးေဆာငတ႔သည တပဟေခၚတြငသည စစတပဆနေသာ လကနကကငတပဖြ ႔ (Paramilitary) မားက ဖြ ႔စညးခၾကသည။ တပ၏အဖြ ႔ဝငမားသည တပမေတာ၏ ေလကင သငၾကားမႈတြင ပါဝငခရေသာလညး ကလနအရာရတ႔က ယငးတပဖြ ႔ တ႔အား လကနကကငေဆာငခြငက ခြငမျပခေပ။ ၁၉၃၀ ခႏစမားတြင ႐းရာေခါငးေဆာငတစဥးျဖစသည သႏၷေစာဘြားက ေဒသခ ေခါငးေဆာငမားအား တ႐တႏငငႏငထစပေနသည ျမနမာႏငင၏ နယစပေဒသမားတြင အမေစာငတပမားဟလညး ရညညႊနးႏငသည ျပညသ႔စစအဖြ႕မားက တညေထာငခြငျပလကေသာအခါ ရမးျပညနယ မ ေဒသခေခါငးေဆာငမားသည ျပညသ႔စစတပဖြ ႔မားက ဖြ ႔စညးခၾက သည။

| 2 |

ဒတယကမာၻစစၿပးေနာက တပမားခ ႕ထြငမႈသည ၿဗတသအရာရမား ႏင ျပညတြငးေခါငးေဆာငမား၏ ႏငငေရးႏင လၿခေရးဆငရာ စးရမ ပပနမႈမားက ထငဟပေသာေၾကာင တပဟေခၚဆသည အစဥအလာ က ဆကလကျဖစေပၚေစခ႔သည။ အထးသျဖင တငးရငးသား ကရင ေဒသမားတြင လၿခေရးအေျခအေန ယယြငးလာလကရေသာေၾကာင ျပညသ႔စစအဖြ႕မား ဖြ႕စညးရန တြနးအားျဖစလာရသည။ ၁၉၄၅ ႏင ၁၉၄၈ ကာလၾကားတြင ၿဗတသအစးရသည “ၿငမးခမးေရးေပာကကား” မားဟသသည ျပညသ႔စစအဖြ႕ငယမားက ယငးေဒသတ႔တြင ဖြ ႔စညး ရန ခြငျပေပးခသည။ အမးသားေရးေခါငးေဆာင ကေအာငဆနး သည ျပညသ႔ေစတနာဝနထမးအဖြ႕ (People’s Volunteer Organi-zation) က ဖြ ႔စညးခၿပး ယငးအဖြ ႔သည ျမနမာႏငင၏ လြတလပေရး အတြက ၿဗတသအစးရႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈျပလပရာတြင သ၏ ၾသဇာရႏငရန ႏငငေရးလကနကတစခ ျဖစလာခသည။ ဤကာလ အတြငး တပအပစမားသည ဆရယလစပါတမ ႏငငေရးသမားမား အျပင ယငးအခနတြငပင ထပမထြကေပၚလာသည လကနကကင ဓါးျပမားႏငလညး ဆကႏြယေနပါသည။

၂.၂။ လြတလပေရးအေစာပငးကာလ (၁၉၄၈ မ ၁၉၆၂)

၁၉၄၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ၊ ၄ ရကေန႔တြင ျမနမာႏငငလြတလပေရးရၿပး ေနာကပငး ျပညသ႔စစအဖြ႕မားလညး ျပန႔ႏ႔လာခသည။ သတ႔ ထြကေပၚလာမႈသည ျပညတြငးႏငငေရးၿပငဘကမား ေပါငးစညးသြား မႈႏင ဆးရြားသည လၿခေရးအေျခအေနတ႔က ထငဟပခသည။ ၿပငဆငေနၾကသည ႏငငေရးအပစမားအၾကား ေတြ ႔ ႀကေနရေသာ အာဏာလြနဆြမႈတ႔သည ႏငငေရးသမားမားက တပမား ဆကလက ဖြ႕စညးရန ျဖစေစခသည။ ခါးပကေဆာငတပဖြ ႔ (Pocket Armies) ဟ လသမားထငရားသည အဖြ ႔မားသည ႏငငေရးသမားတ႔၏ ပဂၢလ ေရးဆငရာ လၿခေရးတပဖြ ႔မားအျဖစ အသးျပျခငးခေနရၿပး ၎တ႔ သည အၾကမးဖကမႈႏင ၿခမးေျခာကမႈတ႔တြင ပါဝငခရသည။ တစခန တညးမာပင ထြကေပၚလာသည လၿခေရးဆငရာ စနေခၚမႈမား၊ ေသာငးကနးသမားမသည တပမေတာတပရငးမား၏ တပတြငး ပနကနမႈမားအထသာမက တ႐တတပဖြ ႔မား၏ ကးေကာဝငေရာက လာမႈတ႔ေၾကာင ေဒသအဆငႏင အမးသားအဆငရ တာဝနရသမား သည ယငးအႏရာယတ႔က ျပနလညေခမႈနးတကခကရန ျပညသ႔စစ အဖြ ႔မားက ထေထာငလာခၾကပါသည။

၁၉၄၉ ခႏစတြင တ႐တျပညတြငးစစ အဆးသတျခငးသည အသစ စကစက လြတလပေရးရခသည ျမနမာႏငငအတြက ၿခမးေျခာကမႈ အသစတစရပက ေတြ ႔ ႀကလာေစခသည။ ႐ႈ းနမ လာခသည ခနေက႐ႈတ ၏ တ႐တတပဖြ ႔မားျဖစသည ကမငတနတ႔သည ယနန ခ႐ငအတြငးရ တ႐တကြနျမနစမား၏ လကမလြတေျမာကရန အလ႔ငာ ရမးျပညနယအတြငးသ႔ စတငျဖတသနးလာခၾကသည။ လငျမနစြာ တစခၿပးတစခ ထြကေပၚလာေသာ လကနကကင ၿခမးေျခာကမႈမားသည ဝနႀကးခပဥးႏေခါငးေဆာငေသာ လြတလပ ေရးရခါစ အစးရသစ ၿပကြမႈအတြက ေရ႕ေျပးနမတမားပငျဖစသည။ လြတလပၿပးကာစ ျမနမာႏငငသစအေနျဖင ရငဆငေနရသည

လၿခေရးဆငရာ အႏရာယမားသည ၎တ႔က ထနးခပႏငသည တပမေတာ၏ စြမးေဆာငႏငမႈထကပင အလငအျမနေကာလြနသြားခပါသည။ စစတပက အဆမတနခ႕ထြငမည အလားအလာႏင စစ႐ႈးႏငေျခတ႔က ရငဆငလာခၾကရၿပးေနာက လၿခေရးႏငဆငေသာ ေခါငးေဆာငမားသည ႀကးထြားလာသည ၿခမးေျခာကမႈတ႔က ကငတြယႏငရန ၎တ႔မဟာဗဟာ၏ အစတအပငးတစခအေနျဖင ျပညသ႔စစအဖြ႕မားက ဖြ ႔စညးခၾကသည။ ယငးျပညသ႔စစအဖြ ႔အစညး မားသည အမးအစားမားျပား၍ ေျပာငးလႏငၿပး မၾကာခဏဆသလ ပင ၎တ႔၏အဖြ႕အတြငး ဖြ ႔စညးပမားက ေျပာငးလေလရၾကသည။

၁၉၄၈ ခႏစတြင ဝနႀကးခပဥးႏသည ေနာကပငးတြင စစဝနထမး ဟ ေခၚတြငသည (တပမေတာ၏ ဝနက ထမးရသ) ျပညေထာငစ ရတပဖြ ႔အထးအရနတပ (Union Police Special Reserve) က ဖနတးတညေထာငရန ခြငျပေပးခသည။ အခ႕ေသာ ေဒသခႏငငေရးသမားမားသည ၎တ႔အား ေထာကခသမားျဖင စစဝနထမးတပရငး မားက ဖြ ႔စညးခၾကၿပး ကြနျမနစတ႔၏ တကခကမႈမားက ကာကြယ ရနရညရြယခကျဖင ဖြ႕စညးခၾကျခငးျဖစသည။ ဥးႏအစးရ၏ လၿခေရး ႏငဆငေသာ အရာရမားသညလညး ျမနမာႏငငတစလႊား လဗင (Levies) မားဟေခၚသည စစတပဆနဆန လကနကကငတပဖြ ႔မားဖြ႕စညးျခငးက ခြငျပခသည။ ရမးျပညနယတြင ေဒသခအပစးသမား သည ေသာငးကနးသမားႏင ကမငတနတပဖြ ႔တ႔၏ ၿခမးေျခာကမႈ က ျပနလညတြနးလနရန အကန႔အသတျဖငသာ ေလကငသငတနး ေပးထားသည ကနးမာသနစြမးေသာ အမးသားမားပါဝငသည အဖြ႕ မား ဖြ ႔စညးခသည။ ၁၉၅၃ ခႏစတြင ေဒသခအစးရ တာဝနရသမား သည ရမးျပညေျမာကပငးရ ရမးတငးရငးသားရြာမားႏင ကခငရြာ မားတြင ေစတနာဝနထမး ကာကြယေရးတပဖြ ႔မားဟ အမားသၾက သည ေဒသချပညသ႔စစအဖြ ႔မားက စတငဖြ ႔စညးခပါသည။

၁၉၅၆ ခႏစတြင တပမေတာသည ျပညသ႔စစမားႏင ညႇႏႈငး ေဆာငရြကရန အမးသားအေစာငတပ ညႊနၾကားေရးမး႐းက ဖြ ႔စညးခၿပး ယငးမာေနာကပငးတြင ညႇႏႈငးေဆာငရြကေရး ညႊနၾကား ေရးမး႐းမား၏ ေရ႕ေတာေျပးဌာနပငျဖစသည။ ၎၏ တာဝနမားစြာ ထမ တာဝနတစခမာ တကသလေကာငးသားမားက စေဆာငး၍ အေပာတမးတပသားအျဖစ ေလကငသငၾကားေပးရန ျဖစသည။ ၁၉၅၆ ခႏစတြင အစးရသည ပေစာထးအစအစဥက စတငလပ ေဆာငခၿပး ယငးမာ ၿမ႕နယႏင ရြာတ႔မ ကာကြယေရးစမကနးတစခ ျဖစ၍ ေသာငးကနးသမားအား ေခမႈနးေရးလႈပရားေဆာငရြကမႈမားတြင တပမေတာက ကညရန ရညရြယခသည။

၁၉၅၀ ခႏစေႏာငးပငးတြင ေသာငးကနးသအမးအစားေပါငးစတ႔၏ ၿခမးေျခာကမႈမားသည ေလာပါးစျပလာသည။ ၁၉၅၈ ခႏစတြင ဥးႏ အစးရ၏ ဒမကေရစအတြကလကနက အစအစဥ အစျပျခငးေၾကာင သပနမားက လြတၿငမးခမးသာခြငေပးရန ကမးလမးခရာ ေသာငးကနး သအေရအတြက အေတာမားမားက သသာစြာ ေလာကေစခသည။ ၁၉၅၈ ခႏစတြင ဗလခပေနဝငးဥးေဆာငေသာ တပမေတာသည အစးရအျဖစခပကငလာကာ ၁၉၅၈ မ ၁၉၆၀ ခႏစအထ အမေစာင

| 3 |

အစးရဟ ေခၚတြငသည စစတပအပခပေသာ အခနကာလတစခက အစျပခသည။ ယငးကာလတြင ဗလခပေနဝငးအစးရသည ျပညသ႔ စစအဖြ ႔ အမားအျပားက ဖကသမးခသည။

၂.၃။ ဗလခပႀကးေနဝငးအစးရကာလ (၁၉၆၂ မ ၁၉၈၈)

၁၉၆၂ ခႏစတြင ဗလခပႀကးေနဝငးသည အေရြးေကာကခအစးရက ျဖတခ၍ အာဏာသမးယမႈ ျပလပခကာ တစပါတထကသာ အပစး သည ႏငငေရးစနစတစခက တညေဆာကခသည။ အစပငးတြင တပမေတာ မ ဥးေဆာငသည ေတာလနေရးေကာငစက အပခပခၿပး ေနာကပငးတြင လကရတာဝနထမးေဆာငေနဆ (သ႔) အၿငမးစားယ ထားေသာ တပမေတာအရာရမား လႊမးမးသည ျမနမာဆရယလစ လမးစဥပါတအသစက အပခပခသည။

၁၉၆၀ ခႏစမား အေစာပငးတြင ေသာငးကနးသတ႔ တစေကာျပန ဒတယအႀကမအျဖစ ထြကေပၚလာခသည။ ၁၉၅၉ ခႏစတြင ရမး တငးရငးသားမားအၾကားႏင ၁၉၆၁ ခႏစတြင ကခငတငးရငးသားမား အၾကား လကနကကငေတာလနေရးမား ေပၚေပါကလာျခငးႏင ၁၉၆၈ ခႏစတြင တ႐တႏငငမ ဗမာျပညကြနျမနစပါတ ရမးျပညနယ အေရ႕ ပငးသ႔ ဝငေရာကလာျခငးတ႔သည တပမေတာအစးရအတြက အေလးအနကထားရမည စနေခၚမႈအသစမားက ျဖစေပၚေစခသည။ ယငးကာလအတြငး တပမေတာက ျပညသ႔စစတ႔က အသးျပမႈသည ကယျပန႔လာခၿပး ျပညသလထတကပြဟေသာ တပမေတာ၏ အယ ဝါဒ၏ အစတအပငးအျဖစ ပစတက ဖြ ႔စညးခသည။ တပမေတာမ တပမးမားသည ရပရြာအေျခအေနႏင႔ လၿခေရးလအပခကမားက အေျခခ၍ အမးမးေသာ ျပညသ႔စစ အစအစဥမားက ေနရာခ၍ အသးျပခၾကသည။ ၁၉၆၀ ခႏစ အေစာပငးကာလမားတြင ရမးျပညနယ၌ တပမေတာမ တပမးမားသည တငးရငးသားလမးစတဓါတ ျပငးထနေနသညသ မားမ ဥးေဆာငေသာ ေသာငးကနးပနကနမႈမား၏ ႀကးထြားလာသည ၿခမးေျခာကမႈက ျပနလညတကခကေျဖရငးရန ျပညသ႔စစတပဖြ ႔မား က စတငဖြ ႔စညးခသည။ အစးရျပညသ႔စစ အဖြ ႔မားသည ၁၉၆၀ ခႏစမား ေႏာငးပငးတြင အမးအစားသးမး ထြကေပၚလာခသည။ ျပညသ႔စစ၊ ေသာငးကနးသဆန႔ကငေရးအဖြ ႔မား (သကဆဖ) ႏင ကာကြယေရးျပညသ႔စစမား ဟ၍ျဖစသည။

ျပညသ႔စစဟေသာေဝါဟာရမာ ဗလခပႀကးေနဝငး အစးရလကထက ၁၉၆၀ ခႏစမား အေစာပငးကာလတြင တပမေတာမဖြ ႔စညးခသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားက ရညညႊနးၿပး တပမေတာ၏ ရပရြာအေျချပ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မား၏ ေရ႕ေျပးျဖစသည။ ၎တ႔သည အစးရ၏ အမး သားေရးကာကြယေရး မဟာဗဟာ၏ တစစတတစေဒသအျဖစ တပမေတာမညႇႏႈငး၍ ဖြ ႔စညးချခငးျဖစသည။ ၎တ႔၏ အဓကတာဝန မားစြာထမ တစခမာ ေကးရြာကာကြယေရးတြင ကညေပးရနအျပင

လမးျပႏင သတငးေပးမားအျဖစ ေဆာငရြကရန ျဖစသည။

ေသာငးကနးသဆန႔ကငေရးအဖြ ႔မားသည တပမေတာတြင ေပါငးစညး ထားျခငးမရသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မား၏ ေရ႕ေျပးအဖြ ႔ပငျဖစသည။ ၎အဖြ ႔မားသည သငတနးေလကငမႈ အနညးငယကသာ ရရခၿပး တပမေတာသည ၎တ႔အေပၚ ထနးခပမႈ အနညးငယသာ ရခသည။ အမးမးေသာရငးျမစမားက ေထာကျပေနသညမာ ယငးအပစမား သည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားမ တပသားမားျဖင ဖြ ႔စညး ထားျခငးျဖစၿပး ရမးျပညနယေတာငပငးႏင ကရငျပညနယတ႔တြင လႈပရားၾကပါသည။

ကာကြယေရးတပမားတြင တပမေတာႏင မဟာမတျပညသ႔စစမား အျဖစ တပမေတာမ အသအမတျပထားသည လကနကကငအပစ မား ပါဝငၿပး အျပနအလနနားလညမႈရစြာျဖင ၎တ႔၏ ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ စးပြားေရးလႈပရားေဆာငရြကမႈမားက အတညျပေပး သည သေဘာရသည။ ဤကာလအတြငး ေဒသခေခါငးေဆာငမား သည မမကယပငကာကြယရန ရညရြယခကျဖင သတ႔၏ ကယပင လကနကကငတပဖြ ႔ငယမားက ထေထာငၾကသည။ အပစအမားစ အတြက ကာကြယေရးတပဟသည အဆငအတနးသည အစးရမ တရားဝင အသအမတျပခရျခငးႏင စးပြားေရးအခြငအလမးမား စသည အကးအျမတမားက ေပးပါသည။

၁၉၇၄ ခႏစတြင အစးရသည ျမနမာႏငင၏ ဒတယေျမာက အေျခခ ဥပေဒက ျပဌာနးခၿပး ဤေျပာငးလမႈသညလညး ျပညသ႔စစစနစက ျပနလညဆနးစစျခငးတြင ထညသြငးစဥးစားရမညအရာ ျဖစခသည။ တပမေတာေခါငးေဆာငမားသည ျပညသ႔စစႏင ျပညသ႔ဆကဆေရး ညႊနၾကားေရးမး႐းက ၁၉၇၃ ခႏစ၊ ဇနနဝါရ လ ၂၃ ရကေန႔တြင ဖြ႕စညးခသည။ တစခနတညးမာပင တပမေတာေခါငးေဆာငမားသည ရမးျပညနယမ ကာကြယေရးတပမားက ထနးခပႏငရနလညး ႀကး ပမးခသည။ လေပါငးမားစြာ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမား ျပလပၿပးေနာက တပမေတာဗလခပမားသည ကာကြယေရးအဖြ႕ (၂၃) ဖြ႕က ၁၉၇၃ ခႏစ၊ ဧၿပလေနာကဆးထားၿပး လကနကခ၍ ၎တ႔၏တပဖြ ႔မားက ဖကသမးကာ တပမေတာႏင ပးေပါငးရန ရကသတမတေပးခသည။ ကာကြယေရးအဖြ ႔မား၏ ျပနလညတ႔ျပနမႈမားကမ အမးမးပငျဖစ သည။ အငအားအေကာငးဆး အပစမားကမ အမန႔ကလကနာရန ျငငးပယခၿပး အပစငယမားစြာကမ လကနာခသည။၁ ေလာစစဟနႏင မဟာစန အပါအဝင ျပညသ႔စစေခါငးေဆာငအခ႕သည ရမးျပညနယ တပမေတာ (SSA) ႏင မဟာမတျပလပခၾကသည။

သးသပသမားသည တပမေတာက ၎၏ျပညသ႔စစအစအစဥမားက ျပနလညဖြ႕စညးမႈအျပင ကာကြယေရးတပမားအား ဖကသမးျခငး အတြက အမးမးေသာ အေၾကာငးျပခကမားက စဥးစားၾကညခၾက သည။ တစခကမာ တပမေတာေခါငးေဆာငမားအၾကား စးရမပပနမႈ ျဖစေပၚလာျခငးျဖစၿပး ဘနးေရာငးဝယျခငးႏင ျမနမာႏငငတြင ထြက

၁ ကာကြယေရးအဖြ႕ (၂၃) ဖြ ႔တြင ၉ ဖြ ႔သည လကနာရန ျငငးပယခသည။

| 4 |

ေပၚလာကာစ စားသးကနေမာငခေစးကြကတြင ပါဝငပတသကေန သည ျပညသ႔စစမားႏင တပမေတာတ႔ ပတသကေနျခငးသည အမားက မေကနပမႈအတြက အေၾကာငးရငးခတစချဖစသည။ အျခားေသာ ထငျမငခကတစခမာ ဤဆးျဖတခကသည အေမရကန ႏင ျမနမာႏငင၏ ဆကဆေရးတြင အေျပာငးအလမားက ထငဟပခ သညဟ၍ျဖစၿပး အဘယေၾကာငဆေသာ အေမရကနႏငငသည ၎ ၏ ႏငငျခားေရးမဝါဒ၏ တစစတတစေဒသအျဖစ မးယစေဆးဝါး တကဖကမႈ ကနဥးေဆာငရြကခကတြင စတငပးေပါငးေဆာငရြကလာခေသာေၾကာငျဖစသည။၂ အျခားေသာ ထငျမငခကတစခကမ ကာကြယေရးတပမားကအသးျပမႈသည တပမေတာ၏ ေသာငးကနး မႈေခမႈနးေရး ရညမနးခကမားက အႏရာယရေသာေၾကာငျဖစသည။ ယငးကာလအတြငး အခ ႕ေသာကာကြယေရးတပမားသည ေသာငးကနး သမားႏင ဆကဆေရးရေနဆျဖစသည။

၁၉၇၃ ခႏစ ေနာကပငးတြင တပမေတာသည အေစာပငးကပင လကနကခခသည အခ႕ေသာ ေဒသခကာကြယေရးအငအားစမားက လထ၏ ျပညသ႔စစအဖြ႕မားအျဖစသ႔ ျပနလညဖြ ႔စညးခသည။ ယငး ကာလအတြငး တပမေတာသည အေရးေပၚအေနျဖင ျပညသ႔စစ အဖြ ႔သစမားက ဆကလကဖြ ႔စညးခသည။ ျပညသ႔စစစနစ၏ လကၡဏာတြင အဓကအစအစဥႏစမးက ေတြ ႔ရသည။ ယငးတ႔မာ လထ၏ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားႏင ေသာငးကနးသဆန႔ကငေရး အငအားစမားဟ၍ျဖစၿပး ႏစဖြ ႔စလးက ရပရြာလၿခေရးအေျခအေန မားက ထနးေကာငးလမးညႊနသည။

၂.၄။ အပစအခတရပစေရးကာလ (၁၉၈၉ မ ၂၀၀၉ )

ဥးေနဝငးေခါငးေဆာငသည ျမနမာဆရယလစလမးစဥပါတ (BSPP) အစးရက ၁၉၈၈တြင ဆန႔ကငသည ႏငငလးဆငရာ ဆႏၵျပလႈပရားမႈ ႀကးႏင ၁၉၈၉ ခႏစတြင ဗကပ ၿပလသြားျခငးတ႔သည တပမေတာ၏ ျပညသ႔စစမားက အသးျပမႈအတြက ခရးေရာကသည အကးဆက မားက ရရေစပါသည။ တစခမာ တပမေတာသည တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔မားႏင အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက မားမတဆင ခတဆကလာခၿပး အခ႕ကစၥမားတြင ၎အဖြ ႔မားအား အစးရမဟာမတ ျပညသ႔စစမားအျဖစသ႔ အသြငကးေျပာငးသြားေစ သည။ တစခနတညးမာပင တပမေတာသည ၎၏ ပ၍ကယျပန႔ ေသာ စစေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈ၏ တစစတတစေဒသအျဖစ ျပညသ႔စစအဖြ႕မား အသးျပမႈကလညး ျပနလညတညေဆာကခသည။

၁၉၈၈ ခႏစတြင ဥးေနဝငး၏ ျမနမာဆရယလစလမးစဥပါတ ဥးေဆာငအစးရက ဆန႔ကငသညလမား ေထာကခသည ဆႏၵျပပြ မား ျဖစေပၚလာျခငးသည ယၾကညရေသာ ဥးေနဝငးက ေထာကခေပး

ခသ ဗလခပႀကးေစာေမာငက ဥးေဆာငေစ၍ တပမေတာက အာဏာသမးမႈျဖစေစခသည။ ထ႔ျပင ၁၉၉၂ တြင အသစတညေထာင လကသည အပခပေရးယႏရားျဖစေသာ ႏငငေတာၿငမဝပပျပားမႈ တညေဆာကေရးအဖြ ႔ (နဝတ) ၏ ေခါငးေဆာငအျဖစ ဗလခပႀကး သနးေရႊ ျဖစလာခသည။ တစခနတညးတြင တပမေတာသည ၎ ၏ ျပညသ႔စစစနစက ျပနလညစစဥဖြ ႔စညးမႈျပလပ၍ ၎၏အာဏာ က ေထာကပေပးမည ကစၥရပမားကလညး လပေဆာငခ႔သည။ ယငးအခနက ေျပာငးလမႈအတငးအတာတစရပသည ရငးလငးမႈ မရေပ။ သ႔ေသာ အစရငခစာမားမ ျပသေနသညမာ ကခငျပညနယ ကသ႔ေသာ ဗမာနယေျမမဟတသည ေဒသအခ႕တြင တပမေတာ သည ျပညသ႔စစတပဖြ႔မားက ဖကသမးခသည။ သ႔ရာတြင မြန ျပညနယကသ႔ေသာ ဗမာနယေျမမဟတသည ေဒသမားတြငမ တပမေတာသည အရပသားမားအတြက ျပညသ႔စစဆငရာသငတနး မားက စတငလပေဆာငခ႔သည။

တပမေတာ၏ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားအေပၚ စမခန႔ခြမႈ၌ အျခားထငရား ေသာ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈတစခတြင ယခငက အစးရကဆန႔ကင၍ လကနကကငဆန႔ကငခ႔သည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား ၏ ျပညသ႔စစအဆငအတနးအတြက ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈလညး ပါဝင လာခသည။ ယငးမာ ၁၉၈၉ တြင ျမနမာႏငင၌ အႀကးမားဆးေသာ လကနကကငေသာငးကနးမႈႀကးက လငျမနစြာ ၿပလသြားေစခ႔သည ဗကပ အတြငး ပနကနမႈႏငအတ စတငခသည။ ဗကပသည အပစ ေလးစကြသြားခ ၿပး ယငးၿပကြမႈက နဝတ ေခါငးေဆာငမားက တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားအား စမခန႔ခြႏငမည ခဥးကပမႈ နညးလမးသစ ခမတကငသးရန အခြငအလမးရေစခသည။ တပမေတာေထာကလမးေရးအႀကးအက ဒတယဗလခပႀကး ခငညႊန႔ သည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားႏင အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈအတြက ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးရာ၌ ဥးေဆာငခသည။ ယခင ဗကပ အပစေလးခႏင အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမား သည ၁၉၈၉ ခႏစတြင အဆးသတခၿပး တပမေတာက ဆန႔ကငရန တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားအခငးခငး မဟာမတျပလပမည ႀကးပမးအားထတမႈသညလညး မျဖစေျမာကခေပ။

၁၉၈၉ ခႏစ မ ၂၀၀၉ ခႏစအထ ကာလအတြငး လကနကကငအဖြ ႔ အစညး (၄၀) သည တပမေတာအစးရႏင အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမားတြင ပါဝငလာခၾကသည။ အပစအခတရပစ ေရး၏ ေအာငျမငမႈသည တပမေတာမ စစေရးဆငရာ ဖအားႏင စးပြားေရးဆငရာ ကညေထာကပမႈႏင ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈ ကတ ကဝတမားႏငအတ ပဋပကၡမားရပဆငးေရးအတြက မကလးမား ေၾကာငျဖစသည။ သေဘာတညခကမားတြင တကခကမႈမားရပဆငး ရန စစေရးသေဘာတညခကသာ ပါဝငၿပး ေရရညႏငငေရး အေျဖ

၂ ၁၉၇၀ ခႏစမားအေစာပငးတြင အေမရကနသမၼတနစဆငအစးရ၏ ေၾကညာခကျဖစသည “မးယစေဆးဝါးအေပၚ စစပြ”အရ အေမရကနျပညေထာငစအစးရသည ၎၏ ႏငငျခားေရးမဝါဒတစရပ၏ တစစတတစေဒသအေနျဖင မးယစေဆးဝါးတကဖကမႈအေပၚ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက စတငလပေဆာငခၾကသည။ ျမနမာႏငငကစၥ တြင အေမရကနအစးရသည မးယစေဆးဝါးကနသြယမႈႏငပတသက၍ ပ၍အားေကာငးေသာ ရပတညခကက ျပသရန တပမေတာအား မးယစေဆးဝါးတကဖကေရး အကအည မကလးမား ဖနတးေပးခသည။

| 5 |

အတြက နညးလမးမားကမးလမးမႈ မပါဝငေပ။ တပမေတာအစးရ သည အသြငကးေျပာငးေရးအစးရအျဖစက ထနးထားခၿပး ၁၉၉၃ တြင ပထမဆးအႀကမ ကငးပခသည အမးသားညလာခမတစဆင ဖြ ႔စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒအသစက မၾကမးေရးဆြ၍ ယငး မၾကမးမပင ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒ ျဖစေပၚလာခသည။ အခ႕ေသာ အပစအခတရပစေရးအဖြ ႔မားမ ကယစားျပပဂၢလမားသည အမး သားညလာခသ႔ တကေရာကခေသာလညး အျခားေသာအဖြ ႔မားမာမ ယငးညလာခတြင ကယျပန႔ေသာ ႏငငေရး ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမား ပါဝငမညမဟတသညအျပင ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒသည ၎တ႔၏ ႏငငေရးအရ စးရမပပနမႈမားက ကငတြယေပးလမမညမဟတ ဟ ေသာ မေကနပမႈမားက ေဖာျပခၾကသည။

တပမေတာမ ႀကးပမးေသာ အပစအခတရပစေရး ခဥးကပမႈသည အပစအခတရပစေရး အပစအလႊာႏစခက ျဖစေပၚေစခသည။ ပထမ အလႊာတြင တပမေတာမ အဓကလကနကကငအပစမားအျဖစ ရည ညႊနးထားသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား ပါဝငသည။ ဒတယအလႊာမာ တပမေတာမ လကနကကငအပစ အေသးစားဟ သတမတထားသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားထမ ခြထြက လာသညအပစမား ပါဝငသည။ အပစအခတရပစေရးတြငပါဝငေသာ သတမတခကမားမာ ဒတယအလႊာထကစာလင ပထမအလႊာအား ပ၍ အေလးေပးထားခပါသည။ ပထမအလႊာမ အပစမားသည တပမေတာအစးရထမ စးပြားေရးဆငရာအကအညမားက ရရခၿပး အခ႕ေသာကစၥမားတြင ၎တ႔၏နယေျမက ပငးျခားေဘာငခတေပး ထားၿပး အထးေဒသအျဖစ သတမတေပးခသည။ မတညသညမာ ဒတယအလႊာမ အဖြ ႔အခ႕အတြကမ ၎တ႔၏ လကနကမားႏင နယနမတတ႔အား ေလာခချခငးျဖစသည။ အပစအခတရပစေရး အပစအခ႕ကမ အစးရမဟာမတ ျပညသ႔စစမား ျဖစလာခၾကသည။

ဤအပစအခတရပစေရးစနစက ၁၉၈၉ မ ၂၀၀၈ ခႏစအထ ကငသး ခသည။ ၂၀၀၉ ခႏစ အစတြင တပမေတာသည တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔မားက စမခန႔ခြရာ၌ ၎၏ခဥးကပမႈအား ေျပာငး လခရာ ယငးက အပစအခတရပစေရးစနစက ေျပာငးလေစခသည။ ေျပာငးလမႈမားတြင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားက အစးရ မဟာမတ ျပညသ႔စစအဖြ႕မား ျဖစလာေစရန တပမေတာက ကမး လမးမႈပါဝငခၿပး ေနာကပငးတြင အပစအခတရပစမႈ အဆငသစ တစရပပါဝငသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအစျပမႈ ပါဝငပါသည။ အစးရအတြငး ေျပာငးလမႈမားသည တငးရငးသားမားႏင႔ဆငေသာ ႏငငေရးအတြက က႑သစတစရပ စတငလာေၾကာငး အခကေပး ျခငးျဖစသည။

၂.၅။ အသြငကးေျပာငးေရးႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ (၂၀၀၉ မ ယေန႔အထ)

၂၀၀၉ ခႏစကတညးကပင ႏငငေရးစနစသည တပမေတာမ တက႐ကအပခပသညစနစမ ပ၍ပြငလငးၿပး ဒမကေရစတပငးအစးရ အျဖစသ႔ ေျပာငးလလာခေသာေၾကာင ျပညသ႔စစစနစတြငလညး

အေျပာငးအလမား ႀကေတြ ႔လာခၾကသည။ ၂၀၀၉ ခႏစႏင ၂၀၁၀ ခႏစတြင အပစအခတရပစေရးအဖြ ႔မားက ျပညသ႔စစအျဖစသ႔ အသြငကးေျပာငးရနႏင ျပညသ႔စစတာဝနအတြက အရပသားမားက သငတနးမားတးေပးျခငးမားက တပမေတာမ အစပးလပေဆာငလာ ျခငးမား ပါဝငသည။

၂၀၀၉ ခႏစ၊ ဧၿပ (၂၇) ရကေန႔တြင တပမေတာသည အပစအခတ ရပစေရးအဖြ ႔မားက အစးရမဟာမတ ျပညသ႔စစမားအျဖစသ႔ အသြငေျပာငးလသည ၎၏ရညရြယခကက ေၾကညာခသည။ ျပညသ႔စစအျဖစ ကမးလမးမႈတြင မတကြျပားသည အစအစဥႏစခ ပါဝငခသည။ ပထမတစခမာ နယျခားေစာငတပစမခကျဖစၿပး ၎ တြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည။ ပထမအေနျဖင တပမေတာသားမား သည အဖြ ႔အတြငးတြင ပါဝငရမညျဖစၿပး အငအားဖြ ႔စညးပတြင တပမေတာသား သးရာခငႏႈနး ပါဝငရမညျဖစသည။ ဒတယအေနျဖင အဖြ ႔တစခခငးစ၌ (၃၂၆) ဥး ပါဝငသည တပရငးအရြယအစားအျဖစဖြ ႔စညးရမညျဖစသည။ လကနကကငအဖြ ႔ ႀကးမားပါက တပရငး အေရအတြက ခြငျပမႈသည အဖြ ႔ငယမားထက ပ၍မားပါသည။

အပစအခတရပစေရးအပစမားက ကမးလမးသည ဒတယအစအစဥ မာ ၎တ႔အား ျပညသ႔စစအျဖစသ႔ အသြငကးေျပာငးရနျဖစၿပး တပမေတာမ လထ၏ ျပညသ႔စစအငအားစ (PMF) မားဟ ရညညႊနး ထားသည။ ျပညသ႔စစမားျဖစလာရနအတြက လပငနးစဥအဆငဆင မာ နယျခားေစာငတပအျဖစေျပာငးရန လအပေသာ အဆငမားထက တငးၾကပမႈ ေလာပါးပါသည။ ျပညသ႔စစမားသည အျခားေသာ လကနကကငအဖြ ႔မားအေၾကာငး သတငးအခကအလကမား စ ေဆာငးေပးျခငး၊ ခကခသညနယေျမမားတြင ကညလမးျပေပးျခငး ႏင တကပြစစဆငေရးမားတြင တပမေတာသားမားအား ကညေပး ျခငးတ႔ျဖင တပမေတာအား ကညေပးသည။ နယျခားေစာငတပ ကမးလမးခကက႔သ႔ပင ျပညသ႔စစအဆျပခကတြင တပအရြယ အစား ေလာချခငးလညး ပါဝငသည။ သ႔ရာတြင နယျခားေစာငတပ ႏင မတညသညမာ ဤျပညသ႔စစအစအစဥတြင တပမေတာမ စစသားမား ထညသြငးရန မလအပျခငးျဖစသည။ အဆပါ အဆျပ ခကသည အေစာပငးက ျပညသ႔စစဖြ ႔စညးထားျခငးမရသည အခ႕ ေသာ အပစအခတရပစေရးအဖြ ႔မားက တပမေတာ၏ ျပညသ႔စစ အစအစဥတြင ပးေပါငးပါဝငရန ျဖစလာရသည။

၂၀၁၁ ခႏစတြင သမၼတဥးသနးစန အာဏာရရလာသညအခါ သ၏ အစးရသည တပမေတာႏင တငးရငးသားလကနကကငမားၾကားရ ပဋပကၡက ေျဖရငးရန ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက စတငခသည။ အစးရသစျပလပခသည ေျခလမးတစခမာ ျပညသ႔စစအသြငကး ေျပာငးေရးကစၥက ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငး ပါဝငလာျခငးႏင အခတအဆက ျဖတေတာကထားချခငးျဖစသည။ မညသ႔ဆေစကာ မ တပမေတာ၏ ျပညသ႔စစအဖြ ႔အသစမား ဖြ ႔စညးေပးျခငးရလဒ အျဖစ အခ႕ေသာ ဗမာနယေျမမဟတသညေဒသမားတြင တပမား ပမမားျပားလာမႈက ျဖစေစပါသည။

| 6 |

ဥးသနးစနအစးရသည လကနကကငအဖြ ႔(၁၄) ဖြ ႔ျဖင ႏစဥးႏစဖက အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကသစမားအား ေဆြးေႏြး ညႇႏႈငးမႈတြင ေအာငျမငခသည။ တပမေတာႏင တကကြစြာ လႈပရား ေနသည လကနကကငအပစ အနညးဆး (၁၇) ဖြ ႔တ႔ၾကားတြင သးႏစၾကာေအာင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈျပလပၿပးေနာက ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ (၁၅) ရကေန႔တြင တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈ ရပစေရး သေဘာတညခကစာခပ (NCA) ဟ အမားသၾကသည အဖြ ႔ေပါငးစ သေဘာတညခကတစရပက လကမတေရးထးခၾက သည။ အေရးပါသညအခကမာ NCA သည တပမေတာႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားၾကားတြင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြက ေဆာင ကဥးေပးျခငးပငျဖစသည။

NCA သည လကနကကငအဖြ ႔အစညး (၈) ခမ လကမတေရးထးခ သည အဖြ ႔ေပါငးစပါဝငေသာ အပစအခတရပစေရး သေဘာတည ခကတစချဖစၿပး ႏငငအတြငး သကတမးအရငဆးေသာ တငးရငး သား လကနကကငဆန႔ကငေသာအပစျဖစသည ကရငအမးသား အစညးအ႐း (KNU) ပါဝငသည။ သ႔ေသာ အစးရႏင ႏစဘက သေဘာတ အပစအခတရပစေရး လကမတေရးထးထားသည အျခားေသာ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ ႔(၇) ဖြ ႔မာမ NCA တြင ပါဝငလကမတေရးထးချခငးမရေပ။ အစးရႏင အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမရသညအျပင တပမေတာႏင လကရပဋပကၡမား တြင ပါဝငေနသည အျခားေသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔ (၄) ဖြ ႔မာမ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါဝငျခငးမရေပ။ ယငး အဖြ ႔မားတြင မၾကာေသးမကမ ဖြ ႔စညးခသည ရခငတပ (AA) ႏင တအာငးအမးသားလြတေျမာကေရးတပ (TNLA) အျပင ျမနမာ အမးသားဒမကရကတစ မဟာမတတပမေတာ (MNDAA) ႏင ကခငလြတေျမာကေရးတပ (KIA) တ႔ ပါဝငသည။ KIA သည ၁၉၉၄ ခႏစတြင အပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကက လကခခၿပး ၂၀၁၁ ခႏစတြငမ ပကသြားချခငးျဖစသည။ ၎သည NCA မၾကမး

ေရးဆြေရး၏ အေစာပငးအဆငမားတြင ပါဝငခေသာလညး NCA လကမတေရးထးသည အဖြ ႔တစဖြ ႔ေတာ ျဖစမလာခေပ။၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြအႀကကာလတြင နအဖ အစးရမ အပစအခတ ရပစေရးအဖြ ႔မားက ျပညသ႔စစအျဖစ အသြငေျပာငးလရန ျပလပခ သညအဆငမားႏင ျပညသ႔စစတပဖြ ႔မားအတြက အရပသားမားက ပမေလကငသငတနးေပးျခငးတ႔သည အေရးပါေသာ သကေရာကမႈ မားစြာက ျဖစေစသည။ သကေရာကမႈတစခမာ ျပညသ႔စစမား ဖြ႔စညးလာျခငးသည အခ႕ေသာနယေျမမားတြင လကနကကငတပ မား ပမမားျပားလာျခငးက ျဖစေစသည။ အျခားေသာ သကေရာကမႈ တစခမာ SSPP/SSA ႏင MNDAA တ႔မ တပရငးမားက အစးရ မဟာမတ ျပညသ႔စစမားအျဖစသ႔ အသြငေျပာငးေစျခငးသည ၎ တ႔က စစေရးအရ အားနညးသြားေစသည။ နယျခားေစာငတပအခ႕ႏင အသစဖြ႔စညးလကသည ျပညသ႔စစမားသည တပမေတာက တက ႐ကကြပကအပခပမႈမရသည နယေျမမားက လႊမးမးႏငရနႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔မားအေပၚ သြယဝကဖအားေပးႏင ရနဟသည ရညရြယခကျဖင တပမေတာ၏ တစဆငခ အငအားမား အျဖစ ထမးရြကခၾကသည။ ႏငငေရး႐ႈေဒါငမၾကညပါက တငးရငး သားလကနကကငအဖြ ႔မား၏ ျပညသ႔စစအဆငအတနးက ညႇႏႈငး ေဆြးေႏြးျခငးသည တပမေတာအတြငးသ႔ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားက ေပါငးစညးရန ျပညသ႔စစစနစ၏ လပငနးေဆာငတာ မားအား တးခ႕ ျခငးက ကယစားျပသည။ သ႔ရာတြင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔အေတာမားမားက ပးေပါငးပါဝငရန စတဆႏၵမရ ၾကေပ။ ျပညသ႔စစကစၥရပႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားက ျပညသ႔စစအျဖစ အသြငကးေျပာငးျခငး အလားအလာတ႔သည ႏငငေရးအရ အျငငးပြားဖြယ ျဖစေနဆျဖစသည။ အဘယေၾကာငဆ ေသာ ျမနမာႏငင၏အနာဂတတြင ျပညသ႔စစမား၏ အခနးက႑ႏင စပလဥး၍ မေသခာမေရရာမႈႏင အားလးက သေဘာတညမႈ မရၾက ျခငးေၾကာငျဖစသည။

| 7 |

သး။ ။ ျပညသ႔စစမားက အမးအစားခြျခားျခငးစနစ

ဤစနစက အကျဖတသည အဓကလကၡဏာမာ ျပညသ႔စစ၏ အဆငအတနးပငျဖစသည။ “အဆငအတနး” ဟေခၚရာ၌ ျပညသ႔စစ အဖြ ႔တ႔သည တပမေတာႏင မဟာမတျဖစသလား (သ႔) တငးရငး သားလကနကကငအဖြ ႔မားႏင မဟာမတျဖစသလား ဆသညအခက ႏင တပမေတာႏင မဟာမတ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မား၏ တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားပတ႔က ရညညႊနးပါသည။ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားက ခြထတ၍ အမးအစားေလးမး ခြျခားသတမတႏငသည။ ဤအမး အစားခြသည မေဘာငသည အသးဝငပါသည။ အဘယေၾကာငဆ ေသာ ၎တ႔၏ အေၾကာငးအရာအေပၚ သငေတာသည ဆကစပ စဥးစားမႈမရပါက ျပညသ႔စစတပဖြ ႔မား၏ အေရအတြကအတြက စစ ေပါငးခန႔မနးရာတြင တပမေတာမ ေလကငသငတနးေပးမႈ အနညး ငယသာျပလပ၍ စေဆာငးထားေသာ အရပသား (၅) ဥးသာ ရသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔ႏင ယခငက အစးရႏင ပဋပကၡမားတြင ပါဝငခၿပး ေနာက ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ပါဝငလာသည တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔မ တပသားေဟာငးရာေပါငးမားစြာတ႔က လကနက ေကာငးေကာငးတပဆငေပးထားသည ျပညသ႔စစမားက အလြယ တက ေပါငးပစလကႏငမႈက စးရမရသည။

၃.၁။ အမးအစား ၁ - တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားသည ျပညသ႔စစမား

နယျခားေစာငတပမားဟ တရားဝငသထားၾကသည တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားသည တပမေတာ၏ အမန႔ ေပးမႈေအာကတြင လႈပရားၾက၍ တပမေတာ၏ တရားဝငအမန႔ေပး ဖြ ႔စညးပအတြငးသ႔ ေပါငးစညးထညသြငးထားျခငးျဖစသည။ တပမ ေတာတြင ေပါငးစညးထားသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားသည လၿခေရး က ထနးသမးမႈတြင တပမေတာအားကညေပးရမညျဖစၿပး ႏငငေတာ ကာကြယေရးစမခက၏ တစစတတစေဒသအျဖစပါဝငသည။ ၎တ႔ ၏ လႈပရားေဆာငရြကမႈမားမာ ၎တ႔နယေျမအတြငးရ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔မား၏ လႈပရားမႈမားက သတငးေပးျခငးမသည ေဒသေျမျပငအေနအထားက လမးညႊနေပးမည လမးျပအျဖစသာမက တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားက တကခကသည စစဆငေရး မားတြင ပါဝငျခငးမးအထ ျဖစသည။

လကရတြင နယျခားေစာငတပရငး (၂၃) ခရသည။ တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားသည ျပညသ႔စစတ႔၏ အဓကသြငျပငလကၡဏာမား မာ ေအာကပါအတငးပငျဖစသည - တပရငးမားသည တပမေတာ၏ တရားဝငအမန႔ေပးစနစ ဖြ ႔စညးပတြင ထညသြငးေပါငးစညးထားသည။ တပမေတာသည သတမတသည ယနေဖာငးမားက ထတေပးမည ျဖစၿပး ဘ႑ာေရးႏင ပစၥညးမားက တက႐ကေထာကပေပးမညျဖစသည။ တပရငးမားတြင တပမေတာသားမားသည ၎တ႔၏တပမေတာ ထမအဆငအတငး ပါဝငရမည။ တပရငးတစခခငးစသည တပမေတာ မ လကနကႏင ေထာကပမႈမားက ရရမညျဖစသည။ နယျခားေစာင တပမားသည ႏငငတကာနယစပႏင နးကပေသာ ၿမ႕နယမားတြင

တညရပါသည။ နယစပေဘးတြငရေနရနမ မလအပေပ။ နယျခား ေစာငတပမားသည ကခင၊ ရမးႏင ကရငျပညနယတ႔တြင လႈပရား ေနၾကပါသည။ နယျခားေစာငတပမား လႈပရားေဆာငရြကေနသည နယေျမမားသည ၎တ႔နယျခားေစာငတပမား ျဖစမလာမက လႊမးမး ထားသညနယေျမမားႏင အၾကမးအားျဖင ထပတညၾကဟ ေယဘယ ဆႏငသည။ ၎တ႔၏ လြတလပစြာလႈပရားႏငမႈႏင စပလဥးသည အေသးစတအခကအလကမားမာမ ရငးရငးလငးလငးမရေပ။ သ႔ ေသာ နယျခားေစာငတပမားသည တပမေတာတပရငးမားထကပ၍ တငးၾကပမညပရသည။ ဥပမာအားျဖင နယျခားေစာငတပမားသည အျခားေသာျပညနယမားသ႔ ေနရာခထားျခငး မျပလပႏငပါ။

နယျခားေစာငတပမား၏ ထငရားေသာလကၡဏာတစခမာ အစးရႏင႔ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမားတြင ပါဝငခသည တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔မားႏင ယခငကျပညသ႔စစအဖြ ႔မား ၏ ဖြ ႔စညးပတြင တပမေတာသားမား ပါဝငလာျခငးျဖစသည။ နယျခားေစာငတပဖြ ႔စညးေရး လမးညႊနခကတြင တပမေတာမ စစသား (၃၀) ထညသြငးရနလအပၿပး (၃) ဥးမာ အရာရအဆင ျဖစရ မည ျဖစသည။

တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားအတြက ဘ႑ာေရးအေထာကအပက တပမေတာမရရၿပး ၎တ႔၏ကယပငဝငေငြရာေဖြသည လပေဆာငမႈမားလညး ရသည။ အစးရသည နယျခားေစာင႔အဖြ ႔ဝငမားက တပမေတာသားမားရရေနသည လစာ၊ ရကၡာ၊ တပမေတာယနေဖာငးႏင ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈကသ႔ပင တညေသာအကးခစားခြင႔မား ေပးပါသည။ ထ႔ျပင နယျခားေစာင တပဖြ ႔ဝငမားႏင ၎တ႔၏မသားစမားသည ကား၊ ရထားႏင ေလယာဥပတ႔ျဖင ခရးသြားရာတြင ေစးႏႈနးေလာေပးရျခငးကသ႔ အျခားေသာ အကးခစားခြင႔မားလညး ရသညဟ ဆပါသည။

နယျခားေစာငတပမား၏ စးပြားေရးလပေဆာငမႈမားမာ အမးမး ကြျပားပါသည။ နယျခားေစာငတပမား၏ အဖြ ႔ဝငမားသည ရပရြာ တြငးေနထငေနသမားႏင စးပြားေရးလပငနးမားမ အခြနအခမား ေကာကခၾကၿပး စကမႈစကပးေရးစမကနးမား၊ အမၿခေျမလပငနး၊ မငးတးေဖာျခငးလပငနး၊ သစခတျခငးႏင အျခားေသာလပငနးမား အပါအဝင စးပြားေရးလပငနးမားလညး လပေဆာငၾကသည။ အခ႕ ေသာကစၥရပမားတြင နယျခားေစာငတပမ အဖြ ႔ဝငမားသည မးယစ ေဆးဝါးေရာငးဝယျခငးလပငနးတ႔တြင ပါဝငၾကသညဟ သတငးမား က ဆပါသည။

၃.၂။ အမးအစား ၂ - တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားျခငး မရသည ျပညသ႔စစမား

တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားျခငးမရသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မား သည အရြယအစား၊ အငအား၊ အမန႔ေပးပ အဆငဆင တညေဆာက ပ၊ သမငးေၾကာငးႏင ဝငေငြရရမႈ ရငးျမစတ႔တြင အမးမးကြျပားျခားနား ၾကသည။ ထသ႔ေသာ ကြျပားျခားနားမႈမားရေသာလညး အဆပါ

| 8 |

ျပညသ႔စစအဖြ႕အားလးသည တပမေတာ၏ အမန႔ေပးမႈေအာကတြင ရေသာလညး နယျခားေစာငတပမားကသ႔ တပမေတာတြင အျပည အဝ ေပါငးစညးထားမႈေတာမရေပ။ အခ ႕မာ ကနဥးပငးက တပမေတာ က ဆန႔ကငတကခကခ႔သည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား ျဖစခၾကသည။ ထအပစမားသည ႏငငေတာၿငမဝပပျပားမႈ တည ေဆာကေရးအဖြ ႔/ ႏငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ ႔ၿဖးေရး ေကာငစ (နဝတ/နအဖ)လကထကတြင တပမေတာႏင အပစအခတ ရပစေရးသေဘာတညခကမားက လကမတေရးထးခၿပးမ ျပညသ႔စစ ျဖစလာသမားျဖစသည။ အျခားေသာ တပမေတာတြင ေပါငးစညး ထားျခငးမရသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားမာ ကနဥးပငးက ေဒသခ ေခါငးေဆာငမားမ ကယရပရြာကာကြယမႈအတြက ဖြ ႔စညးချခငးျဖစ ၿပး လြနခေသာ ဆယစႏစအနညးငယကမသာ တပမေတာမစစဥ သည အမးမးေသာ ျပညသ႔စစအစအစဥမားစြာထမ တစခ (သ႔) တစခထကပသည အစအစဥမားတြင ပါဝငလာခၾကျခငးျဖစသည။ အနညးငယေသာ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားသည ၁၉၅၀ ခႏစမားကပင စတငခသညက ေျခရာေကာကႏငသည။ အပစအခတရပစထားမႈမရ သည တပမေတာတြင ေပါငးစညးမထားေသာ အျခားျပညသ႔စစအဖြ ႔အမားစမာမ ေနာကပငးတြငမ တညေထာငလာခၾကျခငးျဖစသည။

တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားျခငးမရသည ျပညသ႔စစအဖြ႕မားတြင တပမေတာမစစသားမား ပါဝငျခငးမရသညအျပင ရာထးအလက ယနေဖာငးအဆငသတမတခက မရေပ။ ထ႔ျပင နယျခားေစာငတပ မားကသ႔ စစသားအေရအတြက သတမတထားျခငးမးမရပါ။ ၎တ႔ သည တပမေတာမျပလပသည ေလကငေရးအစအစဥမားက တက ေရာကရနမလသညအျပင အခနျပည တာဝနထမးေဆာငေနရန လညး မလေပ။ ေနာကဆးဆရလင ၎တ႔သည တပမေတာမ လပခလစာလညး လကခရရျခငးမး မရပါ။ ဤလကၡဏာမားမာ ၎ တ႔ႏင တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားသည ျပညသ႔စစအဖြ႕မား (အမးအစား ၁) က ကြျပားေစသည လကၡဏာမားျဖစသည။

နယျခားေစာငတပမားကသ႔ပင တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားျခငး မရသည ျပညသ႔စစအဖြ႕မားသည တပမေတာတာဝနရသမားမ ၎တ႔အား အစးရျပညသ႔စစမားအျဖစ အသအမတျပသည အသြင ေျပာငးေရးအခမးအနားမားတြင ပါဝငလာၾကၿပျဖစသည။ ယငး ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားသည တပမေတာအတြက လၿခေရးႏငဆငေသာ အခနးက႑တြင ကညေဆာငရြကေပးေနသည။ ၎တြင တငးရငး သားလကနကကငအဖြ ႔မားကသ႔ေသာ ျပညတြငးၿခမးေျခာကမႈမားမ ၎တ႔ရပရြာလထက ကာကြယရာတြင ကညေရး ပါဝငသည။ ထ႔ျပင ၎တ႔၏ ကညမႈ အတငးအတာႏင ကညပ အမးအစားမာလညး ကြျပားျခားနားၾက၍ ေျမျပငရ လၿခေရးအေျခအေနကလညး ထငဟပ ပါသည။ အခ႕ေသာ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားသည တပမေတာ၏ စစဆင ေရးမားတြင ပ႔ပးကညေပးၾက၍ တအာငးအမးသားလြတေျမာကေရး တပ (TNLA)၊ ကခငလြတေျမာကေရးတပ (KIA) ႏင သမးျပည တးတကေရးပါတ/ ရမးျပညတပမေတာ (SSPP/SSA) ကသ႔ေသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားႏင ပဋပကၡအသြင ေဆာငလက ရသည။

တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားျခငးမရသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မား၏ ၾသဇာလႊမးမးမႈသည သသာစြာပင ကြျပားပါသည။ အမားစမာ အငအားတစရာထက ပ၍နညးၾကၿပး အခ႕မာမ တပသားရာခ၍ ရၾက ကာ (သ႔) တစခါတစရတြင ဆယဥးထကပင နညးပါသည။ တပရငး တစခရ တပသားအေရအတြကသည တပမေတာမ ထတေပးလက သည လကနကအေရအတြကထက ပမမားျပားေနႏငသည။

တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားျခငးမရသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မား၏ အဖြ ႔ဝငမားတြင အနးအနားမ ဗမာမဟတသည တငးရငးသားမားစြာ ပါဝငၿပး ၎တ႔သည ဇာတနယေျမအနးတြငပင လႈပရားၾကသည။ အဆပါျပညသ႔စစအဖြ ႔မားအတြက လႈပရားရန သတမတဇနမားမာ ၎တ႔၏ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကတြင ပါဝငသည နယေျမမားႏင အၾကမးဖဥးအားျဖင အတတျဖစၿပး အခ႕ေသာ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားက ၎တ႔လႈပရားေနသည နယေျမျပငပတြင ကငးလညရနႏင လကနကႀကးမားကအသးျပရန ခြငျပထားျခငး မရေပ။ သ႔ရာတြင ယငးျပညသ႔စစအဖြ ႔မား၏ အဖြ ႔ဝငမားသည ၎ တ႔ပမနလႈပရားေနသည နယေျမျပငပမ တပမေတာ၏ စစဆငေရး မားက ပပးၾကသည။ ၎တ႔၏ ကညမႈတြင တပမေတာမ တပဖြ ႔မားအတြက လမးရာရန ခကခၿပး ေတာငထထပသည နယေျမ မားတြင လမးျပအျဖစေဆာငရြကေပးျခငး ပါဝငသည။

တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားျခငးမရသည ျပညသ႔စစမား၏ အျခားေသာ သြငျပငလကၡဏာမားကသ႔ပင ၎တ႔ကယ၎တ႔ ေထာကပေပးပမာလညး ကြျပားၾကသည။ အမားစမာ ဝငေငြရရရန အတြက အခြနေကာကချခငးပစအခ႕အေပၚ မခေနရသည။ အနညး ငယမာမ လပငနးမားေဆာငရြကၾက၍ အစးရဆမ စးပြားေရးဆငရာ ခြငျပခကမား ရရၾကသည။ ျပညသ႔စစေခါငးေဆာငမားမာ ဝငေငြရရ ရနအတြက ၎တ႔ကယပငစးပြားေရးက လပပငခြငရၾကၿပး အမားစ မာမ စးပြားေရးလပငနးလပကငေနသမားႏင အဆကအသြယရၾက သည။ ၎တ႔၏ စးပြားေရးလပငနးမားမာ သယယပ႔ေဆာငေရးက႑၊ အမၿခေျမဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင စကပးေရးလပငနး၊ သစ၊ သတတြငး တးေဖာျခငး၊ စကပးေျမႏင ေကာကစမးတ႔အတြက သယဇာတ ခြငျပခကမားႏင မးယစေဆးဝါးကသ႔ တရားမဝငသညလပငနးမား တြင ပါဝငမႈတ႔ျဖစပါသည။

၃.၃။ အမးအစား ၃ - တပမေတာက ေထာကပေပးထားေသာ ရပရြာအေျချပ ျပညသ႔စစမား

တပမေတာကေထာကပေပးထားေသာ ရပရြာအေျချပျပညသ႔စစမား က ရပရြာအတြငးမ လသစစေဆာငးကာ တပမေတာက သငတနးေပး ၍ လကနကတပဆငေပးပါသည။ ေဒသခ တပမေတာတပရငးမားက ၎တ႔၏လႈပရားမႈမားက ႀကးၾကပညႇႏႈငးေပးပါသည။ ေဒသခ တပမေတာတပရငးမား၏ တက႐ကညႊနၾကားမႈေအာကမ ရပရြာ အေျချပ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားက အသးျပျခငးသည ၁၉၆၀ ျပညႏစ မား ေနာကပငးကတညးက စတငခေသာ အေလအထျဖစသည။ လအပသညအခနတြင တပမေတာက ျပညတြငးျပညပရနမားက

| 9 |

ႏမနငးရန ထျပညသ႔စစအမးအစားအား ပါဝငေစႏငပါသည။

အဆပါျပညသ႔စစမားက စညး႐းဖြ ႔စညးရာတြင တပမေတာ၏ အခနး က႑သည တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားသည ျပညသ႔စစႏင တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားျခငးမရသည ျပညသ႔စစ (အမး အစား ၁ ႏင အမးအစား ၂) တ႔မ ကြျပားေစသည လကၡဏာမားထမ တစချဖစသည။ အခ႕ကစၥရပမားတြင ေကးရြာလႀကးသည တပမ ေတာကေပးေသာ ျပညသ႔စစသငတနးက တကေရာကရန ရပရြာ တြင ေနထငသမားထမ ေရြးခယရသည။ ျပညသ႔စစအမးအစား ၁ ႏင ၂ တ႔တြင ၎တ႔ႏင မတေသာအခကမာ ထအမးအစားႏစခ သည တပမေတာ၏ အမန႔ေပးစနစေအာကတြင ေရာကရသညအခန ၌ အဖြ႕မာ ဖြ႕စညးၿပးျဖစသည။ ေနာကထပမတေသာအခကမာ ဤ အပစမားသည အျခားေသာ ျပညသ႔စစအမးအစားမားထက ေသး ငယေလရျခငးျဖစသည။

တပမေတာက ေထာကပေပးထားေသာ ရပရြာအေျချပျပညသ႔စစမား သည ေကးရြာမားအပါအဝင ၿမ႕မားတြငလညး လႈပရားၾကသည။ စညပငသာယာနယေျမမားတြငမ ရ သ႔မဟတ တပမေတာမရျခငး သ႔မဟတ အကန႔အသတႏငသာရေသာ ေနရာမား၌ ၎တ႔ တာဝန ထမးေဆာငႏငသည။ အျခားျဖစစဥမားတြင သတ႔သည ရမားႏင ေဒသဆငရာအပခပမးမားကသ႔ေသာ ေဒသခ အရပသားတာဝနရ သမားႏင အတအလပလပၾကသည။ ၎တ႔၏တာဝနဝတရားမား သည ေဒသဆငရာ လျခေရးအေျခအေနအေပၚမတည၍ ေျပာငးလ ေနၿပး လစမးမား၏ သသယျဖစဖြယလႈပရားမႈမားအား ေစာငၾကည ေနရနအတြက ကငးေစာငအျဖစ ထမးေဆာငရနႏင ေဒသဆငရာလျခေရးတာဝနရသမားထ ဖငတြမားျဖင အစရငခစာမားတငရန ကစၥရပမား ပါဝငႏငသည။ အခ႕ေကးရြာမားတြင တပမေတာ (သ႔မ ဟတ) ျမနမာရတပဖြ ႔အငအားမားမာ ေျပာပေလာကဖြယမရျခငး သ႔မဟတ လးဝမရပါက အဆပါျပညသ႔စစတပအဖြ ႔မားသည ပ၍ ႀကးမားေသာ လျခေရးတာဝနမား ရႏငသည။

တပမေတာက ေထာကပေပးထားေသာ ရပရြာအေျချပျပညသ႔စစ အဖြ ႔တစဖြ ႔၏ အငအားသည အနညးဆး ေအာကပါအခကႏစခကက ထငဟပေစသည။ ပထမတစခကသည သတ႔ရပရြာလထ၏ အရြယ အစားျဖစသည။ ဆလသညမာ အခ႕ေဒသမားတြင လဥးေရအေပၚ မတညၿပး တာဝနရေသာ အဖြ ႔ဝငျပညသ႔စစဥးေရ ငါးေယာကႏင တစခါတစရတြင ငါးေယာကထကပ၍ ရႏငသည။ ဒတယအခက အေနျဖင နယေျမတြင လၿခေရးႏငဆငေသာ ၿခမးေျခာကမႈမား ရ မရကလညး ထငဟပသည။ ကယားျပညနယ တငးရငးသားလကနက ကငအဖြ ႔တစခ၏ အႀကးတနးအရာရတစဥးက ရငးျပရာတြင “ျပညသ႔ စစေတြဟာ အရပသားေတြျဖစတယ။ လအပတအခနမာ သတ႔က ယနေဖာငးဝတေပးၿပး စစတပက ေသနတေတြေပးတယ” ဟ ဆပါ သည။ ေဒသခတပမေတာတပရငးမားသည အဆပါျပညသ႔စစမားက

လကနကမားထတေပးသည။ သ႔ေသာလညး လကနကကငတပဖြ ႔ဝင မားမရေသာ ေဒသမားတြင ျပညသစစမားက လကနကမား တပဆင ေပးမထားေပ။

ျမနမာႏငငတြငရေသာ အျခားေသာလကနကကငအပစမားကသ႔ပင ပစတကျဖစေစ၊ အလြတသေဘာျဖစေစ ပစအမးမးျဖင ေကာကခ ေသာ အခြနအေကာကမားက ထျပညသ႔စစမားက ေထာကပေပးေန ပါသည။

၃.၄။ အမးအစား ၄ - တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား ၏ ျပညသ႔စစမား

တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား၏ ျပညသ႔စစမားသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားက အေထာကအပျပသည။ ၎ တ႔၏ အခနးက႑မားတြင သတ႔၏ ရပရြာလထက တပမေတာ၊ အစးရျပညသ႔စစမား (သ႔မဟတ) အျခားေသာ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔မား၏ ရနမ ကာကြယရနျဖစသည။ သ႔ေသာ အဆပါျပညသ႔စစအဖြ ႔မားတြငလညး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား၏ စစဆငေရးမားတြင ကညရာ၌ ပါဝငရန အရနအငအားမား ရပါသည။ ၎တ႔၏ အဖြ ႔ဝငမားတြင အရပသားမားႏင အၿငမးစား စစသားမား ပါဝငသည။

လြနခေသာ ေျခာကဆယငါးႏစေကာေလာကကတညးက ျမနမာ ႏငင၌ရေနေသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔ အေရအတြက မားစြာ လႈပရားေနျခငးသည ဤျပညသ႔စစအမးအစား၏ လကၡဏာ မားက သတမတရာတြင ႐ႈပေထြးေစသည။ လကနကကငအပစမား စြာ ရ႐သာမက ေဒသဆငရာလအပခကမားႏင ၎တ႔၏ မတ ျခားနားေသာ စြမးေဆာငရညအေပၚ အေျခခ၍ မတသည ျပညသ႔စစ အစအစဥမားလညး ေပၚေပါကလာခသည။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားထတြင အရငးအျမစမားစြာရၿပး ပမႀကးမားေသာ နယေျမ က ထနးခပထားႏငေသာ အဖြ ႔မားတြင ျပညသ႔စစမား ရၾကသည။ အရငးအျမစမရျခငးသည တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔ငယ မားစြာက ျပညသ႔စစအဖြ ႔ဝငမားက လကေတြ ႔အသးခႏငေရးအတြက လအပေသာလကနကမား တပဆငေပးႏငရန အကန႔အသတပင ျဖစသည။

ကရငအမးသားကာကြယေရးတပဖြ ႔ (KNDO) သည ၁၉၄၇ ခႏစ ကတညးက စတငခေသာ ျမနမာႏငင၏ သကတမးအရညၾကာဆးတငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔၏ ျပညသ႔စစျဖစပါသည။ လကရ အခနတြင ၎သည KNU ၏ စစလက႐းျဖစေသာ KNLA ႏငအတ လႈပရားလကရသည။ သတ႔သည KNU ထနးခပနယေျမရ ျပညသ႔ စစအပစႏစစအနကမ တစဖြ ႔ျဖစၿပး KNU ကာကြယေရးဌာန၏ ကြပကမႈေအာကတြင လႈပရားေနပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအပစ

၃ Karen Human Rights Group, “Papun Interview: Saw T---, December 2011,” July 16, 2012.၄ Shan Herald Agency for News, Shan Drug Watch (Chiang Mai: 2010), 15.၅ Min Zaw Oo. Understanding Myanmar’s Peace Process: Ceasefire Agreements (Yangon: Swisspeace, 2014), 33.

| 10 |

က KNDO အား “ကရငအမးသားလြတေျမာကေရးတပ (KNLA) မ ေလကငေပးၿပး လကနကတပဆငေပးထားသည ေဒသခ ေစတနာ ဝနထမးမား၏ ျပညသ႔စစအဖြ ႔ ျဖစၿပး KNLA ၏ တပရငးႏင အမန႔ေပး မႈဖြ ႔စညးပတြင ထညသြငးထားသည။ အဖြ ႔ဝငမားသည ယနေဖာငး ဝတဆငရၿပး ႏစႏစ တာဝနထမးေဆာငရန ကတျပရသည။” ဟ ေဖာျပထားပါသည။၃ KNDO တြင ဌာနခပႏင တပရငး (၇) ခရ၍ တပရငးတစခစသည KNLA ၏ တပမဟာနယေျမ ၇ ခတြင တာဝနယ ရသည။ တပရငးတစခခငးစတြင ေလကငေပးထားသည တပသား ခန႔မနးေခ ၁၃၀မ ၁၅၀ ၾကားတြငရသည။

၃.၅။ ျပညသ႔စစအဖြ ႔ မညမရသနညး။

ျပညသ႔စစမား၏ အငအားႏင အေရအတြကက ရႏငသမ ခန႔မနးျခငး မားသည တရားမဝငလဘ ခန႔မနးခကမားမာလညး သသာစြာပင ကြျပားျခားနားေနပါသည။ ၂၀၁၀ ခႏစတြင ထစဥက ျပညသ႔စစႏင နယျခားေစာင႔တပမား ညႊနၾကားေရးမးရး၊ ညႊနၾကားေရးမးျဖစသညဗလခပေမာငေမာငအနးက ျပညသ႔စစမား၏ အငအားစစေပါငး ရစေသာငးေကာရေနသညဟ ခန႔မနးခေၾကာငး သတငးမားက ဆပါ သည။ အစရငခစာတြင သးေသာငးေကာကသာ လကနကတပဆင ေပးထားပါသညဟ ေဖၚျပထားသည။ ရမးသေတာဆင သတငး ေအဂငစက ထတျပနေသာ အစရငခစာတြင ရမးေျမာကပငးတစခထ ၌ ျပညသ႔စစအဖြ ႔ ၃၉၆ ဖြ ႔ရေနေၾကာငး အစးရမတတမးက ကးကား၍

ေဖၚျပထားၿပး ပထမခန႔မနးထားေသာ အေရအတြကက မနကန ေၾကာငး ျပဆထားပါသည။ ၎ေဒသတြငရေသာ ျပညသ႔စစမားသည ပငမအငအား ၈၃၆၅ ဥးရၿပး၊ အရနအငအား ၁၆၃၂၀ ဥးအထ ရသည ဟေဖၚျပထားသည။၄ အျမင႔ဆးခန႔မနးခကအေနျဖင႔ ျပညသ႔စစအပစ ၅၀၁၂ အပစတြင ျပညသ႔စစအဖြ႕ဝင ၁၈၀၀၀၀ ေကာေကာသည တာဝနထမးေဆာငေနေၾကာငး ဆထားပါသည။၅ ၂၀၀၈ ေနာကပငး တြင တပမေတာေခါငးေဆာငမားသည ႏငင၏ ေကးရြာေပါငး ၁၃၇၂၅ ရြာ တစရြာစတြင ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားက တညေထာငရန စစဥေၾကာငးက မဒယာတစခက ေဖၚ ျပထားပါသည။၆

အဆပါ တရားမဝငခန႔မနးခကမားက ေသခာစြာ ထညသြငးစဥစားပါ က ေတြ႕ရရသညအခကမာ ၎တ႔က “ျပညသ႔စစ” ဆသညက တကစြာ အဓပၸါယဖြငဆမထားေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ နယေျမအေတာ မားမားတြင ျပညသ႔စစမားသည အငအားနညး႐သာမက လႈပရားမႈ လညးမရသည အဖြ႕မားရပါသည။ အဆပါခန႔မနး တြကခကမႈမားတြင တပမေတာက စစသငတနးေပးမႈက ရရထားၿပး လႈပရားမႈလညးမရ သည အရပသားမားက ထညသြငးတြကခကထားသလားဆသညမာလညး ရငးလငးမႈမရပါ။ မညသ႔ပငဆေစ အစရငခစာမားက ကာကြယေရးဝနႀကးဌာနသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားက ဆကလက အသးျပေနၿပး ျပညသ႔စစမားသညလညး တပမေတာ၏ အမးသားကာကြယေရးအစအစဥမားတြင က႑တစခမ ပါဝငေနေၾကာငး ညႊနျပေနပါသည။

၆ Shan Herald Agency for News, “Junta to Issue More Weapons for Militia Units,” December 15, 2010.

| 11 |

ေလး။ ။ ျပညသ႔စစမားက နားလညရနအတြက ေသာခကကသည ထညသြငးစဥးစားဖြယမား

၄.၁။ ျပညသ႔စစမား မညသ႔ ေရရညရပတညသနညး။

တပမေတာ၏ ျပညသ႔စစအစအစဥမားႏင ပတသကၿပး သသာ ထငရားေသာ သြငျပငလကၡဏာတစခမာ ျပညသ႔စစမားသည အျပညအဝေသာလညေကာငး၊ တစစတတစပငးေသာလညးေကာငး ၎တ႔ကယတင ေငြေၾကးရာေဖြၾကရျခငးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာငပင တပမေတာအေနျဖင စမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ ေငြေၾကးေထာကပရန ကတကဝတ အနညးဆးျဖင ျပညသ႔စစမားက ကယကယျပန႔ျပန႔ ဖြ ႔စညးေနရာခထားခသည။ လကရအစအစဥမားအရလညး ျပညသ႔ စစမားက အခြနေကာကချခငးႏင တရားဝငစးပြားေရးလပငနးမား ပါဝငသည ဝငေငြရရမည လပငနးမားသာမက တရားမဝငေသာ လပငနးမားကပါ ဆကလကပါဝငေနေစပါသည။ နယျခားေစာငတပ မားသည တပမေတာမ တက႐ကေထာကပမႈ ရရေနခနတြင ၎တ႔ ၏ ေခါငးေဆာငတစခ႕သည ဝငေငြရရသည လပငနးမားတြင ပါဝင လပကငေနပါသည။

အခြနေကာကချခငးသည ျပညသ႔စစမားအတြက ဝငေငြရရရန အဆငသငအျဖစဆး နညးလမးမားထမ တစချဖစသည။ အခ႕သည စစေဆးေရးဂတက ေကာျဖတလာေသာလမားဆမ ျဖတသနးမႈ အတြက ဝနေဆာငခက ေကာကခသည။ နယစပေဒသမားမ ျပညသ႔ စစအဖြ ႔မားအတြက နယစပကနသြယမႈမ အျမတေငြမားစြာ ရရေစ သည။ အျခားျဖစစဥမားတြင ျပညသ႔စစမားသည အမေထာငစမား ႏင လပငနးရငမားထမ အခြနေကာကခၾကသည။ တပမေတာက တငးရငးသားလကနကကငမားက ပမန စစဆငေရးလပေနေသာ နယေျမမားတြင လႈပရားေနေသာ ျပညသ႔စစမားသည တပမေတာ၏ လႈပရားမႈ အကန႔အသတရေသာ နယေျမမားမ ျပညသ႔စစမားထက စးပြားေရးလပငနးမား၌ ပ၍ပါဝငႏငသည။ သ႔ေသာ အခ႕ကစၥမား တြင ဥပမာအားျဖင တပမေတာတြင ေပါငးစညးထားေသာ ျပညသ႔ စစ၏ နယျခားေစာငတပ၌ တပမေတာက လစာႏငပစၥညး အေထာက အပမားကသ႔ေသာ တက႐ကအကအညမားေပးသည။ ထ႔အတ KNDO ကသ႔ေသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔၏ ျပညသ႔စစ အဖြ ႔မားသညလညး ၎တ႔၏ မခငအဖြ ႔အစညးမားဆမ အေထာက အပမား ရၾကသည။

မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယျခငးေၾကာင အခ ႕ေသာျပညသ႔စစေခါငးေဆာင မား ကယတငသညလညး ခမးသာကြယဝခၾကသည။ ျမနမာႏငင၏ဘနးစကပးေသာေဒသမားသည အလြနျပငးထနေသာ ပဋပကၡအခ႕ က ေတြ ႔ႀကခရၿပး ျပညသ႔စစလႈပရားမႈ၏ အျမငဆးအဆငတြင ရပါ သည။ အမနတကယပင အစးရမဟာမတ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မား လႈပရားေနသည ရမးျပညနယႏင ကခငျပညနယမ ဘနးထတလပရာ နယေျမမားတြင အခ႕ ရပရြာအေျချပအဖြ ႔အစညးမားႏင တငးရငး သားလကနကကငအဖြ ႔မားသည မးယစေဆးဝါးဆန႔ကငေရးလပငနး မားက စတငလပေဆာငေနၾကသည။

ဥးသနးစနအစးရလကထကတြင အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြက ခေသာ သကေရာကမႈမားရသည စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈသည ျပညသ႔စစမားအတြက အလပအကင အခြငအလမးသစမားက ဖနတးေပးသည။ နယစပကနသြယေရးတးတကမႈႏင သယယပ႔ ေဆာငေရး အေျခခအေဆာကအအ ဖြ ႔ၿဖးတးတကလာျခငးႏင နယစပကနသြယေရး တးတကလာျခငးသည ကနသြယသညလမး ေၾကာငးတစေလာကတြင လႈပရားေနသည ျပညသ႔စစအဖြ ႔မား အတြက အခြနေကာကချခငးမ ဝငေငြတးေစသည။ မၾကာေသးမက အစးရဥးေဆာငေသာ ေျမအမးအစားခြျခငး ဥပေဒသစမားပါဝငသည စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားသည ျပညသ႔စစမားႏင လပငနးရင မားက စကပးေရးက႑မားတြင စးပြားေရးအရ အလားအလာေကာငး မားက ဖနတးေပးသည။

ႏငငေရး၊ စးပြားေရးဝနးကငအေျခအေနမားတြင ေျပာငးလမႈမားႏင အတတြလက ျပညသ႔စစမားႀကးထြားလာမႈသည ျပညသ႔စစစးပြား ေရးလပငနးမား၏ ပစသစႏင ယခငအေလအထမားက ဆကလက ျဖစေပၚေစျခငးတ႔က ဥးတညေစပါသည။ စးပြားေရးက႑တြင ၎တ႔ ဝငလာမႈသည ျပညသ႔စစစနစက ပစတကးျခငးမား ကယကယ ျပန႔ျပန႔ျဖစလာေစရန ခြငျပေစသည။ ေနာကဆးအေနျဖင ျပညသ႔စစ အဖြ ႔မားအေပၚ ႀကးၾကပကြပကမႈ အကန႔အသတရေနျခငးေၾကာင ျပညသ႔စစမားသည ႀကးႏငငယညႇဥးႏင တရားမဝင စးပြားေရးလပ ငနးမားအတြက အခြငအလမးမားက ဖနတးေပးသည။

၄.၂။ ရပရြာလထသည ျပညသ႔စစမားႏင မညသ႔ အျပန အလန ဆကဆၾကသနညး။

ျပညသ႔စစမားသည ေဒသခအဖြ ႔မားျဖစၿပး ေဒသ၏ အေျခအေနမား သည ၎တ႔အား ရပရြာလထႏင အျပနအလနဆကဆေရးက ပေဖၚ ေပးသည။ ေဒသ၏အေျခအေနမားႏင ရပရြာလထ၏ အကးစးပြား မား ကြျပားျခားနားသညႏငအမ ျပညသ႔စစမားႏင ၎တ႔၏ ရပရြာ လထၾကား အျပနအလနဆကဆေရးပစမာ ျပညသ႔စစတစဖြ ႔ႏငတစဖြ ႔ ၾကားတြင သသာစြာ ကြျပားျခားနားမညျဖစသည။ ထကြျပားျခားနားမႈ မားသည ေအာကပါ မသးရပကြျပားမႈအရ ျဖစေပၚရသည - ၎တ႔မာ ျပညသ႔စစမား၏ လသစစေဆာငးျခငး၊ အခြနေကာကျခငးႏင ပစၥညး ျဖညတငးျခငးတ႔ျဖစသည။

ျပညသ႔စစအဖြ ႔မား လသစစေဆာငးျခငးသည ျပညသ႔စစႏင ရပရြာ လထအၾကား အျပနအလနဆကဆေရးတြင အလြနအေရးပါသည ပသ႑ာနတစချဖစသည။ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မား၏ စေဆာငးျခငး အေလအထသည မမဆႏၵအေလာက စာရငးေပးလာျခငးမသည အမန႔ျဖငပါဝငေစျခငးအထ ရပါသည။ ရပရြာလထ၏ ျပညသ႔စစ အဖြ ႔မားအေပၚ သေဘာထားႏင႔ လသစစေဆာငျခငး အေလအထ မားသညလညး အမးမးရပါသည။ သာဓကအားျဖင ကခငျပညနယ၊ ျမစႀကးနားၿမ႕တြငရေသာ တာေလာႀကးရပရြာလထသည လြနခေသာ ႏစအနညးငယက ျပနလညျဖစပြားေသာ တပမေတာႏင KIA ၾကား တကပြမားျဖစပြားသည နယေျမတြင ေနထငၾကသည။ ၎တ႔သည

| 12 |

KIA အပါအဝင လကနကကငအဖြ ႔မား၏ အတငးအၾကပ လသစစ ေဆာငးျခငးႏင အခြနေကာကျခငးကခၾကရသည။ ၂၀၁၃ ေဖေဖာဝါရ လတြင တပမေတာသည တာေလာႀကးတြင တငးလငရြာသား ၂၀၀ အတြက ျပညသ႔စစသငတနးေပးခသည။ ရပရြာျပညသ႔စစ ဖြ ႔စညး ျခငးအတြက တငးလငရပရြာလထက ေထာကချခငးသည တပမေတာ က ေထာကပေသာ ရပ႐ြာအေျချပ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားက ဗမာမဟတ ေသာ ရပရြာလထထမ ေကာေထာကေနာကချပမႈ ရႏငသညဟ ညႊနျပေနျခငးျဖစသည။ အျခားျဖစရပမားတြင ရပရြာလထက ျပညသ႔ စစအျဖစ တာဝနထမးေဆာငရျခငးအေပၚ မေကနပမႈမားက ေဖၚ ထတၾကသည။

ျပညသ႔စစ-ရပရြာလထ ဆကဆေရး၏ အျခားပသ႑ာနတစခမာ အခြနေကာကျခငးျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင လကနကကငအဖြ ႔မား မားျပားျခငးေၾကာင ကယျပန႔စြာ သကေရာကမႈအရဆး တစခမာ လကနကကငအပစမားက အတငးအၾကပ မတမႈမရစြာ ကယကယ ျပန႔ျပန႔ အခြနေကာကျခငးျဖစသည။ ဗမာမဟတေသာသ အမားစ ေနထငသညေဒသမားတြင တပမေတာ၊ ျပညသ႔စစႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔မားကသ႔ေသာ လကနကကငအဖြ ႔ေပါငးစက အခြနေကာကချခငးသည ျပညသမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးက ျပငးထနစြာ ထခကႏငသည။

အျပနအလနဆကဆေရး၏ တတယပသ႑ာနတြင ရပရြာလထ အတြက ပစၥညးမားက ျပညသ႔စစမားက ျဖညဆညးေပးျခငး ပါဝင သည။ ျပညသ႔စစမားက ရပရြာလထအတြက အကာအကြယေပးမႈႏင လၿခေရးတ႔က ေပးထားေသာလညး ျပညသတ႔အား ပစၥညးမား ျဖညဆညးေပးႏငရနအတြက တစခါအခြနေကာကျခငး (ဆန ကသ႔ ပစၥညး သ႔မဟတ ေငြသား) မား လအပသည။ သ႔ေသာ အခြနေပး ေဆာငေနရသမားသည အကာအကြယေပးရန လအပသည ၎တ႔ အေပၚ ကေရာကလာမည ၿခမးေျခာကမႈမားက နားလညသေဘာ ေပါကျခငး မရေသာအခါ အခြနေကာကေသာ လကနကကငအဖြ ႔မား အေပၚတြင မေကမခမးမႈမား ေပၚေပါကလာသည။ ရပရြာလ႔အဖြ ႔ အစညးတစခသည မားစြာေသာ လကနကကငအဖြ ႔မားက အခြနေပး ေနရေသာအခါ အဆပါဝနထပဝနပးသည အခြနေကာကခသည အဖြ ႔အားလးအေပၚတြင မေကနပမႈျဖစေစသည။ အျခားတစဖကတြင လညး စြမးေဆာငရညရေသာ အနညးငယေသာ ျပညသ႔စစေခါငးေဆာင မားသည ျပညသ႔လထအတြက ပစၥညးမား ျဖညဆညးေပးရာတြင အေျခခအေဆာကအဥလပငနးမားႏင ရပရြာဖြ ႔ၿဖးတးတကေရး လပ ငနးမား၌ ရနပေငြေထာကပျခငးမား ထညသြငး၍ တးခ႕လပေဆာင လာပါသည။

၄.၃။ ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားသည ႏငငေရးတြင မညသည အခနးက႑မ ပါဝငေနသနညး။

ျပညသ႔စစမားသည ႏငငေရးတြင တက႐ကေသာလညးေကာငး သြယဝက၍ေသာလညးေကာငး ပါဝငေနပါသည။ ျမနမာႏငင၏ လကရျပျပငေျပာငးလေနေသာ ႏငငေရးစနစသည ျပညသ႔စစ

ေခါငးေဆာငမား အပါအဝင ျပညသအမားစအတြက တရားဝငႏငင ေရးတြင ပါဝငႏငရန တခါးဖြငထားေၾကာငး အခကေပးေနပါသည။ တစခနတညးမာပင တရားမဝငသည စညးမဥးစညးကမးမား၏ ေျပာငးလေနမႈမားႏင မေရရာမႈသည ျပညသ႔စစေခါငးေဆာငမား အတြက တရားမဝင ႏငငေရးၾသဇာက ကငသးရန အခြငအလမးမား ဖနတးေပးသလျဖစရသည။ ထ႔အျပင ျပညသ႔စစမားကယတငသည ပင ႏငငေရးကစၥရပ ျဖစေနျခငးျဖစသည။ ဥးသနးစနအစးရသည ေစစပညႇႏႈငးေဆြးေႏြးရာတြင ျပညသ႔စစမားႏငဆငေသာ ကစၥရပက ခနထားခေသာလညး ၂၀၀၈ အေျခခဥပေဒတြင လကနကကငအဖြ ႔ မားအားလးသည တပမေတာ၏ ထနးခပမႈေအာကတြငသာ ရရမည ဟေသာ ျပဌာနးခကကမ ဆကလကထညသြငးထားပါသည။

ႏငငေရးစနစတခါးဖြငလာသညႏင႔အမ ျပညေထာငစအဆငႏင ျပညေထာငစအဆငေအာက လႊတေတာေရြးေကာကပြမားသည ျပညသမားအတြက မမတ႔၏ ႏငငေရးအရနအဝါက လကေတြ ႔ အသးခႏငသည တရားဝငနညးလမး ျဖစလာသည။ အခ႕ေသာ ျပညသ႔စစေခါငးေဆာငမားသည လႊတေတာေ႐ြးေကာကပြမားသ႔ ဝငေရာကယဥၿပင၍ ေရြးခယတငေျမာကခရသညမားလညး ရလာ သည။

ျပညသ႔စစတစဖြ ႔ခငးထကစာလင ျပညသ႔စစစနစႀကးတစခလးသည ႏငငေရးႏငဆငေသာ ကစၥရပျဖစလာၿပး ႏငငေရးတြင သြယဝက၍ ပါဝငေနသည။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားက ျပညသ႔စစ အသြငေျပာငးေပးျခငးသည ျပညသ႔စစကစၥရပက ႏငငေရးအသြင ေျပာငးေပးလကျခငးျဖစသညဟ တပမေတာက တသမတတညး ေျပာဆေနသည။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔အမားစႏင အပစ အခတရပစထားေသာ အဖြ ႔မားသည တပမေတာ၏ ဖြ ႔စညးပတြင ေပါငးစညးရန အစအစဥအား ဆႏၵမရေၾကာငး ျပသခၾကသည။ ၂၀၁၁ ခႏစတြင ဥးသနးစနအစးရသစသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားက ျပညသ႔စစအသြငေျပာငးရန ေတာငးဆမႈက မစဥးစား ေတာဘ လမးေၾကာငးေျပာငးလခသည။ သ႔ေသာလညး ျပညသ႔စစ အသြငသ႔ ေျပာငးလျခငးကစၥသည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားအတြက စးရမစရာကစၥ ျဖစေနဆျဖစ သည။ KNU သည NCA တြင ပါဝငလကမတေရးထးေသာ အႀကးဆး လကနကကငအဖြ ႔မားထမ တစချဖစသည။ သေဘာတစာခပ လကမတေရးထးျခငးႏင႔အတ KNU ၏ စစလက႐းျဖစ ေသာ KNLA သည “KNLA က နယျခားေစာငတပ (သ႔မဟတ) ရတပဖြ ႔အျဖစ အသြငေျပာငးျခငးက လကခမညမဟတ၊ ငါတ႔သည ကရငအမးသား လြတေျမာကေရးတပဖြ ႔အျဖစ ဆကလကတညရေနမည” ဟ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၁၅ ရကတြင ေကညာခကထတခသည။

၄.၄။ ျပညသ႔စစအဖြ႕မားသည ပဋပကၡမားတြင မညသည အခနးက႑မ ပါဝငသနညး။

ျပညသ႔စစမားသည ျမနမာႏငင၏ လကရပဋပကၡမားတြင တက႐က ေသာလညးေကာငး၊ သြယဝက၍ေသာလညးေကာငး ပါဝငေနသည။

| 13 |

သသာထငရားေသာ အခနးက႑တစခမာ အစးရမဟာမတ ျပညသ႔ စစမားသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔အစညးမားအားလညး ေကာငး၊ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား၏ ျပညသ႔စစမားသည တပမေတာအားလညးေကာငး တကခကေနၾကျခငးပင ျဖစသည။ ျပညသ႔စစမားသည တပမေတာ (သ႔မဟတ) တငးရငးသားလကနက ကငအဖြ ႔မားက အကအညမားေပးျခငးျဖင ပဋပကၡတြင သြယဝက၍ ပါဝငပတသကေနၿပး ၎တ႔သည အခ႕ေသာ တငးရငးသားလကနက ကငအဖြ ႔မားအေပၚ တပမေတာ၏ စစဆငေရးမားတြင သတငးမား ေပးျခငး၊ ကငးလညျခငးတြင လကပါျခငးမားျဖင ကညေပးၾကသည။

တပမေတာ၏ ကနဥးကမးလမးခကျဖစေသာ တငးရငးသားလကနက ကငအဖြ ႔မားအား နယျခားေစာငတပ (သ႔မဟတ) အစးရမဟာမတ ျပညသ႔စစမားအျဖစ အသြငေျပာငးလရနအဆျပမႈသည ပဋပကၡျဖစ ပြားေစရန သြယဝကေသာနညးျဖင အားေပးသည။ အဆပါကမးလမး ခကေနာကတြင တပမေတာႏင အငအားႀကးေသာ တငးရငးသား

လကနကကငအဖြ ႔အခ႕ ၾကားတြင တငးမာမႈျမငတကလာရာ ၂၀၀၉ ခႏစ တြင ရမး ျပညနယေျမာကပငး ကးကန႔ေဒသတြင တပမေတာႏင MNDAA တ႔ ပဋပကၡျဖစခ႔သည။ ၂၀၀၉ ခႏစတြင MNDAA သည အျခားေသာ လကနကကငအပစမားႏငအတ တပမေတာအစးရ၏ ကမးလမးခကက ပယခခပါသည။ ၾသဂတလတြင ျပညနယတာဝနရ သမားမ ကးကန႔ေဒသတြင မးယစေဆးဝါးႏင လကနကမား ထတ လပေနသညဆသည သတငးအေပၚ စစမးစစေဆးေရး စတငျပလပခ ေသာအခါတြင ျပညနယလၿခေရးတပဖြ ႔ႏင MNDAA တ႔အၾကား သေဘာထားကြလြမႈမား ျဖစခသည။ တပမေတာ၊ ရတပဖြ ႔ႏင MNDAA မားၾကား ေသြးထြကသယ ပဋပကၡျဖစပြားခရာ MNDAA တပမားက ထေဒသမ ေမာငးထတခသည။ ေျခာကႏစၾကာၿပးေသာ ေနာက၊ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင MNDAA သည ကးကန႔ေဒသ တြင တပမေတာက မေမာလငဘ တကခကခပါသည။

| 14 |

ငါး။ ။ ျပျပငေျပာငးလေရးကာလတြင ျပညသ႔စစမား ႏင ပတသက၍ ထညသြငးစဥးစားရနမား

ျပညသ႔စစအဖြ ႔မားတစဖြ ႔ခငးပါဝငေသာ အစအေပါငးသည အရြယ အစား အေတာအတနႀကးမားၿပး လကနကကငပဋပကၡမားတြင ၎ တ႔၏ ပါဝငမႈေၾကာင ၾသဇာရေသာက႑တြင ပါဝငေနသည။ ျပငးထန ေသာ ပဋပကၡတြင ျပညသ႔စစမား ပါဝငေနေသာလညး ၎တ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါဝငျခငးမရသညအျပင ပဋပကၡမ ၿငမးခမးေရးသ႔ အသြငကးေျပာငးေရးအတြက အလားအလာမားက ေဆြးေႏြးၾကရာတြငလညး ျပညသ႔စစမားႏငသကဆငသညကစၥမားမာ လစလ႐ႈျခငး ခေနရသည။ ဤအခနးတြင ျမနမာႏငင၏ လကရ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရး ႀကးပမးအားထတမႈမားတြင ျပညသ႔ စစႏင သကဆငေသာ ကစၥမားက ထညသြငးစဥစားထားပါသည။

အစးရမဟာမတ ျပညသ႔စစမား၏ ႏငငေရးအကးစးပြားမားက ႏငငေရးမ ဖယထတျခငး - အစးရမဟာမတ ျပညသ႔စစမား၏ ႏငငေရးအကးစးပြားမားမာ ဖယထတျခငးခလာရသည။ ယခငက အစးရမဟာမတ ျပညသ႔စစဖြ ႔စညးေရးအတြက ႏငငေရးအေျပာငး အလျပလပရန အေရးဆခေသာ လကနကကငအဖြ ႔ေခါငးေဆာငမား ၏ ဆးျဖတခကက အျခားေသာသမားက ႐ႈျမငၾကသညမာ ၎အဖြ ႔ ေခါငးေဆာငမားသည ၎တ႔၏ ႏငငေရးအပစအဆငအတနးက လကေလာ အညခလက႐သာမက အခ႕ေသာျပညသ႔စစမားသည မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယျခငး၊ သဘာဝအရငးအျမစမားထတယျခငး ႏင အတငးအၾကပအခြနေကာကျခငးတ႔တြင ပါဝငပတသကလာၾက ရာ ၎တ႔က အခြငအေရးသမားမားသာျဖစသညဟ ႐ႈျမငလာၾက သည။ ျပညသ႔စစမားအေပၚ ထသ႔ေသာ ရႈျမငမႈမားက လႊမးမးလာ ကာ ၎တ႔၏ ႏငငေရးအကးစးပြားမားက အသအမတမျပေတာရန လပေဆာငလာေစသည။ မညသ႔ဆေစကာမ ၎တ႔သည ပဋပကၡ တြငပါဝငေနေသာ လကနကကငအဖြ ႔မားျဖစသညအျပင ၿခမးေျခာက မႈေပးႏငေသာ အငအားတစခကလညး ပငဆငထားျခငးေၾကာင ျမနမာႏငင၏ ပဋပကၡအလြနကာလတြင ၎တ႔၏အခနးက႑က ထညသြငးစဥးစားရနႏင ေဆြးေႏြးရနအေရးတႀကးျဖစလာေစသည။

ျပညသ႔စစမားႏင႔ ျပညသ႔စစႏင႔ဆငေသာကစၥရပမားက ေဘးဖယ ထားျခငး - ျပညသ႔စစမားႏင ျပညသ႔စစမားႏငဆငေသာ ကစၥရပ မားသည ျမနမာႏငင၏ လကရ ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြလပငနးစဥမ ေဘးဖယထားျခငးခေနရသည။ ျပညသ႔စစမား ကယတငသညပင လင ပဋပကၡအလြနကာလ၌ ၎တ႔၏အခနးက႑ႏငဆငေသာ အဓကကသည ကစၥရပမားက ေဆြးေႏြးမႈမားတြင မပါဝင႐မမက ၎တ႔၏ အနာဂတကစၥမားကလညး ႀကးႀကးမားမားအာ႐စကခရမႈလညး မရေပ။ အျခားေသာ ပဋပကၡမားတြငလညး ၿငမးခမးေရးတည ေဆာကျခငးႀကးပမးမႈ၌ ပါဝငေသာ အစးရအဖြ ႔မား၊ လကနကကင တပဖြ ႔မားႏင ၾကားဝငေစစပဖနေျဖေရးအဖြ ႔မား၏ ေယဘယအျမင မာ အသစဖြ ႔စညးထားေသာ လကနကကငအဖြ ႔မား၊ လကနကကင အဖြ ႔အေသးမားကသ႔ေသာ ျပညသ႔စစမားႏင လကနကကငစြန႔ထား သည အဖြ ႔မားက ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမားတြင ပါဝငရန မလအပ

ပါ ဟ၍ျဖစၿပး ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားတြင ၎တ႔ပါဝငလာၾကျခငး သည ထအပစမားအား လကနကျပနလညကငေဆာငလာေစၿပး အၾကမးဖကမႈမားတြင ပါဝငလာေစရန မကလးမားေပးျခငးျဖစသည ဟ၍ျဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါဝငသ တစေယာကက “ ျမနမာအစးရရ႕ အကပအတညးျပနာက အသ အမတျပထားတအဖြ ႔ေတြရ႕ စာရငးမာမပါဝငတ အဖြ ႔ေတြက စားပြဝငး မာ ပါဝငခြငျပထားတာဟာ လကနကကငအဖြ ႔ေတြ တစဟနထး တးပြားလာျခငးက အားေပးသလျဖစေနတယ။ ထနညးတစြာပ သတ႔ က ဖယထတထားခရငလညး ပဋပကၡမား ဆကလကျဖစပြားဖ႔ အေၾကာငးရငးတစခ ျဖစလာႏငတယ” ဟ၍ ရငးျပပါသည။

ကယတင ရနပေငြရာ၍ ရပတညၾကသည ျပညသ႔စစမား - ျပညသ႔စစမားကယတင ေငြေၾကးရာရပတညမႈတြင တပမေတာမ ေငြေၾကးအနညးဆးသာ ကနကေသာေၾကာင ယငးပစအား ကးယ၍ ျပညသ႔စစမားဖြ ႔ျခငးမာ ကယျပန႔ေသာ အေျခခအေၾကာငးျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အခ႕ကစၥမား၌ ၎တ႔၏ စးပြားေရးဆငရာလပေဆာင မႈမားက ႀကးၾကပႏငျခငးမရေပ။ လေလာကေသာ ႀကးၾကပကြပကမႈ မရေသာေၾကာင အခ႕ေသာျပညသ႔စစမားသည ၎တ႔၏ေဒသမား တြင တရားမဝငေသာ လပငနးမားႏင မေတာမတရား ေငြရာေသာ လပငနးမားက လပေဆာငၾကသည။

မတကြျပားျခားနားျခငး - ျပညသ႔စစမားသညလညး သသာစြာ မတကြျပားမႈရေၾကာငး ျပသေနပါသည။ အနညးငယေသာ ျပညသ႔ စစအဖြ ႔မားသညသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားႏငအတ လႈပရားၾကေသာလညး အမားစမာ တပမေတာႏငအတ ရပတညၾက သည။ တပမေတာျပညသ႔စစမားၾကားတြငပင ၎တ႔၏ အငအား၊ ၎တ႔၏ စးပြားေရးလပေဆာငမႈမားႏင ၎တ႔ဖြ ႔စညးလာရေသာ ဝနးကငအေျခအေနမားတ႔တြင အေရးပါေသာ ကြျပားမႈမား ရေန သည။ ျပညသ႔စစတပရငးတစခ၏ အငအားသည တစဒါဇငထက နညးေသာ အေရအတြကမသည ရာဂဏနးအထ အမးမးရႏငသည။ စးပြားေရးလပေဆာငမႈမား၏ အတငးအတာမားကလညး အမးမးရ ႏငသည။ အခ ႕သည ျပညနယအာဏာပငမားထမ စးပြားေရးအေထာက အပမားက လကခရႏငေသာလညး အျခားေသာအဖြ ႔မားမာမ တရား မဝင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယမႈတြင ပါဝငေနႏငသည။ အခ႕ေသာ ျပညသ႔စစမားသည ယခငက တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား ျဖစၾကၿပး ကယပငဆးျဖတခြင၊ ဖကဒရယစနစႏင အရငးအျမစမားက မတစြာထနးခပႏငေရးတ႔ပါဝငေသာ ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈမား၊ ၎တ႔၏ ရပရြာလထအတြကလၿခေရးကသ႔ေသာ သးသန႔ရည႐ြယ ခကမားျဖင တညေထာငခၾကျခငးျဖစသည။ ၎တ႔၏ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔အျဖစမ တပမေတာျပညသ႔စစမားအျဖစသ႔ အသြငေျပာငးလကျခငးသည ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားတြင တက႐က ပါဝငႏငေသာ အခနးက႑မ ၎တ႔အား ဖယထတလကျခငးဟ အဓပၸါယဖြင႔ရမည သေဘာရပါသည။

လကနကကငအဖြ ႔မားက ျပနလညဖြ ႔စညးျခငး - ျမနမာႏငငမ လကနကကငအဖြ ႔မား၏ ဖြ ႔စညးပႏင အ႐ြယအစားတ႔က ေျပာငးလ

| 15 |

မႈႏငပတသကၿပး ေဆြးေႏြးမႈမားသည အျခားပဋပကၡဒဏခရေသာ ႏငငမားမ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥမား၏ အေတြ ႔အႀကမားက အေျခခ ေရးဆြထားေသာ လကနကဖကသမးေရး၊ တပဖကသမးေရးႏင ျပနလညေပါငးစညးေရး (DDR) ႏင လၿခေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလ ေရး (SSR) ေမာဒယမားအေပၚတြင အေျခခထားျခငးျဖစသည။ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔မားက အစးရမဟာမတျပညသ႔စစ မားအျဖစ အေစာပငးကာလေျပာငးလမႈမားသည တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔အစညးတ႔က တပမေတာသ႔ ေပါငးစညးျခငး ေမာဒယတစချဖစသည။ အျခားကမးလမးခကမားတြင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ ႔မားက ေဒသဆငရာရတပဖြ ႔အျဖစ ေျပာငးလျခငး (သ႔) ၎တ႔၏ တပရငးမားက ဖကဒရယတပမေတာတြင ပါဝငလာ ေစေရးတ႔ ပါဝငသည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင အခ႕ေသာ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕မားသည အစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား၏ ကယစားလယမားပါဝငေသာ အစညးအေဝးတစခ၌ တစခါတစရ “ျပညေထာငစတပမေတာ” ဟရညညႊနးေသာ ဖကဒရယ တပမေတာ အဆျပခကက တငျပခသည။ သ႔ေသာ တပမေတာ ေခါငးေဆာငမားသည ယငးအဆျပခကႏင လကနကကငအပစမား ၏ ဖြ ႔စညးထားပမားက ေျပာငးလပစမည၊ မပစမညက အားလး သေဘာတညမႈရယရနတ႔က လကမခချခငးေၾကာင မညသည အတငးအတာ ေျပာငးလမညက ေဆြးေႏြးမႈ မေပၚေပါကလာေတာေပ။ လကမခရျခငးအေၾကာငး တစစတတစပငးအေနျဖင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားသည ၎တ႔၏ တပဖြ ႔စညးပက မေျပာငးလမ တပမေတာပါဝငသည ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမား လအပေၾကာငး ကငစြ ထား၍ျဖစသည။ DDR ႏင SSR သြငျပငလကၡဏာမားပါဝငသည

မညသညေျခလမးမးမဆသည ျပညသ႔စစမားၾကား ပစအမးမး ကြျပားျခားနားေနမႈက ထညသြငးစဥးစားမလညးေကာငး၊ ၎တ႔ လႈပရားေနသည အေျခအေန၊ အထးသျဖင လၿခေရးဆငရာႏင ႏငငေရးဆငရာ စးရမပပနမႈတ႔ ပါဝငေနသည အေၾကာငးအရာတ႔က ထညသြငးစဥးစားမလညးေကာငး၊ အကးအျမတရရႏငလမမညျဖစသည။

ၿခမးေျခာကမႈမား၏ အတငးအတာႏင အရငးအျမစ - ျပညသ႔စစမား ႀကေတြ ႔ေနရသည ၿခမးေျခာကမႈမား၏ အတငးအတာႏင အရငး အျမစတ႔သည ေနရာတစေနရာႏင တစေနရာကြာျခားသညအျပင ျပညသ႔စစ တစဖြ ႔ႏငတစဖြ ႔လညး ကြျပားၾကသည။ ကခငျပညနယ၊ တာေလာႀကးတြင ျပညသ႔စစဖြ ႔စညးျခငးအတြက မၾကာေသးမက ျပ လပခသည ေထာကခမႈက ညႊနျပေနသညမာ လၿခေရးႏငဆငေသာ ၿခမးေျခာကမႈမားသည အခ႕ေသာရပရြာအသငးအဝငးမားအတြက စးရမပပနစရာ ျဖစေနဆျဖစသညဟ ဆႏငသည။ ဆန႔ကငဖကအား ျဖင မြနျပညနယရ ျပညသ႔စစအဖြ ႔ဝငမားက ၎တ႔ကငေဆာငၾက သည လကနကမားက တပမေတာသ႔ လႊေျပာငးေပးအပရနႏင ၎ တ႔၏ တာဝနမားက အဆးသတရန အႀကမႀကမႀကးပမးမႈမားက အခ ႕ ျပညသ႔စစအဖြ ႔ဝငမားသည ၎တ႔အသကဝငေနရန မလေတာ ဟ ခစားေနၾကရသညဟ ျပသေနသည။ ထျဖစရပမားက ျပညသ႔စစ မား လႈပရားေနရသည မတညေသာအေျခအေနမားက သ႐ပေဖာျပ ေနၿပး အဆပါမတညမႈမားသည ပဋပကၡအလြန အေျဖရာမႈမားတြင ၎တ႔၏အခနးက႑က နားလညရန ႀကးစားရာ၌ အေရးႀကးလပါ သည။

| 16 |

ေျခာက။ ။ အဓကေမးခြနးပစၧာမားႏင ဆကလကေလလာဖတ႐ႈရန

ေဆြးေႏြးရမည အေမးပစၧာမား

• လကရ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ျပညသ႔စစမားက ပါဝငေစျခငး (သ႔) ခနထားခရနအတြက ထညသြငးစဥးစားသငသည အဓက ျဖစလာႏငသည အႏရာယမားက ဘာလ။

• ျပညသ႔စစမားက မညကသ႔ ပေကာငးေအာင အပခပႏငမညနညး။ ၎တ႔က မညသတ႔ျဖင အပခပသငသနညး။

• ျပညသ႔စစမားက ႏငငေရးအရ ဖယထတျခငးသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား၏ တရားဝငမႈအေပၚ မညသညအတငးအတာထ ဆကလကထခကေနေစမညနညး။

• လကနက႐ပသမးေရး၊ စစမႈထမးအျဖစမရပနားျခငးႏင ျပနလညေပါငးစညးျခငး (DDR) ႏင လၿခေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရး

(SSR) လပငနးစဥတြင ျပညသ႔စစမား မညသညအခနးက႑မ ပါဝငသငသနညး။

• ရပရြာအသငးအဝငးမား ကယတငအေနျဖင ၎တ႔၏နယေျမမားတြင ျပညသ႔စစမား၏ အနာဂတ အခနးက႑ႏင ပတသကၿပး မညမအတငးအတာထ ဆးျဖတခြငရသအျဖစ ရေနႏငမညနညး။

• ျမနမာႏငင၏ လကရျပညသ႔စစစနစက ေယဘယအမးအစားခြျခငးမ မညသ႔ေသာ အႏရာယမား တြ၍ ျဖစလာႏငသနညး။

ဆကလကေလလာဖတ႐ႈရန

• Alden, Chris, Monika Thakur and Matthew Arnold. 2011. Militias and the Challenge of Post-Conflict Peace: Silencing the Guns. London: Zed Books.

• Callahan, Mary P. 2003. Making Enemies: War and State Building in Burma. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press.

• Kramer, Tom. 2009. Neither War nor Peace: The Future of the Cease-Fire Agreements in Burma. Amsterdam: Transnational Institute.

• Lintner, Bertil. 1999. Burma in Revolt. Chiang Mai: Silkworm Press.

• Kyed, Helene Maria and Mikael Gravers. 2014. Non-state Armed Groups in the Myanmar Peace Process: What are the Future Options? DIIS Working Paper No. 2014:07.

• Maung Aung Myoe. 2009. Building the Tatmadaw: Myanmar Armed Forces since 1948. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies.

• Min Zaw Oo. 2014. Understanding Myanmar’s Peace Process: Ceasefire Agreements. Yangon: Swisspeace.

• Smith, Martin. 1999. Burma: Insurgency and the Politics of Ethnicity. Dhaka: University Press.

• South, Ashley. 2008. Ethnic Politics in Burma: States of Conflict. London: Routledge.

• Yan Nyein Aye. 2000. Endeavors of the Myanmar Armed Forces Government for National Reconciliation. Yangon: U Aung Zaw.

• Zaw Oo and Win Min, eds. 2007. Assessing Burma’s Ceasefire Accords. Vol. 39. Institute of Southeast Asian Studies.

| 17 |