KABANATA 9PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE

Paglalayag at Pagtuklas ng mga Bagong Lupain Mga kuwento ni Marco Polo-Hinangad ng mga Europeo na marating ang silangan Mga Turko -Hawak ang Constantinople at ang tatlong pangunahing ruta sa pagitan ng kanluran at silangan -Nagpataw ng mabigat na buwis sa mga produktong dadalhin sa kanluran -Dahil dito nagsimulang maghanap ng bagong ruta ang mga Europeo na hindi daraan sa rutang hawak ng mg Turko

Dalawang instrumento na ginamit ng mga Europeo sa paglalakbay -Ang compass (nagbibigay ng tamang direksyon) at ang astrolabe (gamit upang sukatin ang taas ng bituin)

Spain at Portugal(Prinsipe Henry the Navigator)-Dalawang bansa na nanguna sa paglalayag at pagtuklas ng bagong lupain

Noong ika-16 na siglo -Ang panahon kung saan naitatag ang unang pinakamalaking imperyo ng mga Europeo -Nagpasimula ng mga dakilang pagtuklas ng mga lupain

Sa panig ng mga Espaol -Nagsimula ito noong 1469 ng magpakasal sina Isabella kay Ferdinand ng Aragon-Sila ang sumuporta sa pagpapanatili ng kapangyarihan ng mga dugong bughaw sa Castille at nagsupil sa mga Muslim at sa mga Reconquista

Noong ika-17 siglo -Naitatatag ang mga bagong imperyo sa hilagang Europe, Great Britain , France, at Netherlands.-Ito ang nagbigay ng lakas sa mga europeo upang palakihin nila ang pakikipagkalakalan at pagpapalaganap ng mga produktong galing sa silangan

Ang Portugal Natuklasan nila ang mga sumusunod:-Porto Santo(1419)-Madeira(1420)-Azores(1431)-Cape Bajador at Senegal(1434)-Cape Blanco(1441)-Cape Verde Islands(1445)-Ilog Gambia(1458)

Bartholomew Diaz(1486)-Inihayag niya sa hari ang kanyang karanasan at tinawag ang isang lugar na Cape of Storms-Binago ng hari ang pangalan ng lugar na iyon ---- Cape of Good Hope-Naniniwala ang hari na ito ang nagpasimula ng pagkatuklas ng bagong ruta sa paglalayag

Vasco da Gama-Noong 1498, narating niya ang India sa pamamagitan ng pag-ikot sa Cape of Good Hope-Dahil dito nakapagdala siya ng pinakamahalagang kalakal mula sa Asia ------spices-Madaling nakuha mula sa mga Muslim ang mahahalagang daang pangkakalan sa karagatang Indian

Kolonya sa Macao(pulong malapit sa Canton)-Naging sentro ng pangangalakal ng mga Potuges sa China

Noong 1885-Isa ang Portugal sa mga bansang nakasakop sa gitnang Africa

Ang Spain

Christopher Colombus -Nakatuklas sa America noong ika-12 ng Oktubre 1492

Ferdinand Magellan-Nakatuklas sa Pilipinas noong 1521 at pinangalan niya ito na Kapuluan ni San Lazaro

Ruy Lopez de Villalobos-Pinangalanan ang Pilipinas na Las Islas Felipinas, sa karangalan ni Prinsipe Philip II, apo sa tuhod ni Reyna Isabella

Philip II-Naging makapangyarihang hari sa kanyang kapanahunan

Hernando Cortez-Nasakop ang Mexico at ang kanyang tagumpay ay masasabing dala ng pinagsamang katapangan, kalupitan at magandang kapalaran Europe ------kalakal------Bagong Daigdig-Nalaman din ang rutang inilihim ng Spain at Portugal ng mga tagaibang bansa tulad ng France, England, at Netherlands-Karamihan sa mga Espaol ay mahilig lamang sa pakikipagsapalaran at katanyagan kaya napabayaan ang pakikipagkalakalan at industriya, dahil dito, bumagsak ang imperyong itinayo ng Spain-Nagwakas ang paghahari sa karagatan ng Spain nang malupig ng mga Ingles ang bantog na armada nito noong 1588

Ang Holland o Netherlands -Isa itong maliit na bansa

Matatapang na manlalakbay -Napaalis ang mga portuges mula sa Amboyna at Tidore sa Moluccas noong 1605-Itinatag nila ang Batavia sa Java at sinimulan ang pagsakop sa Indonesia(East Indies)-Itinatag ang Netherlands East India Company at West India Company-Sinakop nila ang Hilagang Australia na pinangalanang New Holland

Abel Tasman -Nagawang ikutin ang Australia nang ipadala siya upang alamin kung bahagi ang bansa ng isang malaking lupalop sa Antartica -Natuklasan niya ang Tasmania(isang maliit na pulo sa timog ng Australia)-Natuklasan niya ang New Zealand na inakala nilang bahagi ng isang malaking lupalop ng Antartica

Noong ika-17 siglo -Nakapagtatag ang mga Olandes ng panirahan sa Cape of Good Hope-Magsasakang Olandes o Boers

Pagtuklas at Eksplorasyon:Uri at Lawak ng Unang Yugto ng Kolonisasyon

Christopher Columbus-Noong 1492, isa siya sa mga humikayat kay Reyna Isabella na suportahan siya sa kanyang binabalak na maglayag papuntang India-Nilakbay niya ito sa direksyong pakanluran hanggang sa kabila ng Atlantic-Dito niya narating ang inakala niyang India, ngunit ang katotohan, ang Bagong Daigdig ang kanyang natagpuan

Ferdinand Magellan-Siya ang nagpatunay na bilog ang daigdig at nagpamali sa inakala ni Columbus na bahagi ng Asya ang kanyang natagpuan

Kahalagahan ng mga Paglalayag at Pagtuklas ng mga Lupain -Naging sentro ng kalakalan ang mga pantalan sa baybay-dagat ng Atlantic mula sa Spain, Portugal, France, Flanders, Netherlands, at England-Sa pagkatuklas ng mga lupain, dumagsa ang mga kalakal at mga spices na nagmula sa Asya. Sa North America, kape, ginto at pilak; sa South America, asukal at molasses; at sa Kanlurang Indies, indigo. -Naitatag ang Bangko -Pagkakaroon ng papel na salapi -Pagtatag ng kapitalismo, ang sistema kung saan mamumuhunan ng kanyang salapi ang isang tao upang magkaroon ng tubo o interes -Bagkus, ginagamit nilang puhunan para higit na lumago ang kanilang salapi

Epekto ng Unang Yugto ng Kolonisasyon Maraming mahahalagang epekto ang unang yugto ng kolonisasyon.1. Ang mga eksplorasyon na pinangunahan ng mga Espaol at Portuges ang nagbigay-daan sa malawakang pagkakatuklas sa mga lupaing hindi pa nagagalugad at mga sibilisasyong hindi pa natutuklasan. Ito rin ang nagpalakas ng ugnayan ng Silangan at Kanluran.2. Nakapukaw rin ng interes sa mga bagong pamamaraan at teknolohiya sa heograpiya at paglalayag ang mga eksplorasyon.3. Sumigla ang paglaganap ng sibilisasyong kanluranin sa Silangan dahil sa kolonisasyon.4. Nagdulot ng maraming suliranin ang kolonisayon sa mga bansang sakop tulad ng pagkawala ng kasarinlan, paninikil ng mananakop at pagsasamantala sa likas na yaman ng mga bansang ito.5. Nagkaroon ng pagbabago sa ecosystem sa daigdig na nagresulta sa pagpapalitan ng hayop, halaman, sakit sa pagitan ng Old World at New World.

ARISTOTELIAN ORTHODOXY Thomas Aquinas nagsagawa ng paglalagom ukol sa kabuuan ng Aristotelian Science.Roger Bacon nagmungkahi siya na kailangan ang eksperimentatsyon upang maging gabay nila sa pagtuklas. Ibat-ibang Teorya Ukol sa Agham Nicolas Copernicus matematikong taga-poland -ginamit niya ang mathematical calculation para pabulaan ang teorya ni Ptolemy na ang daigdig ang sentro ng sansinukob.Johannes Kepler at Tycho brahe gumawa sila ng isang komprehensibo at tamang pagtataya sa astronomiya - Natuklasan nila ang supernova(1572) at kometa (1577)Kepler paeleptikal ang planeta sa paligid ng araw Tycho Brahe nakaimbento ng teleskopyo Galileo nagpatunay na tama ang teorya ni Copernicus -tumiwalag sa Roman InquisitionFrancis Bacon at Rene Descartes mga propeta ng pagbabagong pang-agham Mga Propeta ng Rebolusyong Siyentipiko Francis Bacon Novum organum na pagpalaganap sa pamamaraang induktibo at naghudyat ng pilosopiyang empirisismo Rene Descartes Cartesian Dualism; coordinate geometryIsaac Newton nagpanukala ng prinsipyo ng grabitasyon William Harvey tamang paglalarawan sa pagdaloy ng dugo Charles Darwin ipinahayag niya ang sanhi ng ebolusyon ng mga hayop at lupa.Hugo de Vries lumikha ng teorya sa pagiibang anyo o mutation sa batas ng pagmamana.Gregor Johann Mendel nagsasabing sanhi ng ebolusyon ang pagkakaiba ng anyo at hindi ang pagkakaiba ng mga uri.Augusto Weismann ayon sa kanya, ang mga katagian ng matatagpuan lamang sa plasma ng magulang ang mamanahin ng anak. Teodor Schwann at Karl Ernest Von Baer ang kanilang pag-aaral ang nagbigay-daan sa pagbuo ng teorya sa selula.Antoine Lavoisier ama ng kimika- Nagpatunay na ang pagsunog o pag-iinit ng isang bagay ay nakapagpapabago sa mga kombinasyon ng mga elemento. Rebolusyong Pampulitika at Panlipunan Sa Europe at America Divine Right of Kings takda at bigay ng Maykapal ang kapangyarihan ng hari. Namulat ang mga tao sa katotohanan ng sila man ay dapat magkaroon ng karapatan ng gumawa para sa bayan noong ika-17 siglo. Dalawang pinakaunang bansa ang England at France na nakipagtunggali upang maging pandaigdig na lakas. Saka pa lamang sumunod ang America sa ikalawang yugto ng kolonisasyon. ENGLAND Sa aspetong pulitikal, ang Magna Carta, Bill of Rights, Petition of Rights, parlamentaryo at partidong pulitikal ang mahahalagang bagay na ibinigay ng England sa Mundo.Magna Carta (1215) isang kasulatan o dokumento tungkol sa tanging karapatan sa kasaysayan ng Saligang Batas ng England John Lackland pinakabata at tanging tagapagmana ni Richard the Lion-hearted.-malupit,imoral at walang pakialam sa kanyang mga obligasyon bilang hari.Tatlong mabibigat na pangyayari sa panahon ni Lackland: pagkawala ng lahat ng lupain ng France sa hilagang Ilog Loure pagiging basalyo niya ng Papa mga baron na nagpipilit sa kanya ng Magna Carta Hindi nagkaunawaan si Lackland at mga baron dahil ipinababayad ni Lackland ang mga baron ng buwis at scutahe, ang halagang magpapalaya sa obligasyon ng mga baro.Stephen Langdon pinuno ng mga baron Nagkaroon ng mga kasunduan si Lackland at mga Langdon ngunit sa salita lamang dahil hindi marunong bumasa at sumulat ang hari Probisyon ng Magna Carta 1. Pagkakaroon ng mga baron ng representasyon sa bayan.2. Walang karapatan ang hari na ipagbili at ipagkait ang pagbibigay katarungan sa malalayang tao.3. Walang malayang tao ang maaring mabilanggo o maipatapon o kaya pagkaitan ng kanyang karapatan sa ari-arian, maliban sa pantay na paghatol batay sa batas ng bansa.

Pag-unlad ng Nasyonalismo sa France Dumating at nanirahan sa Gaul ang 3 tribong Aleman: Visigoths Kanluran BurgundiansKapatagan ng Rhine Frank Hilaga Tinalo ng mga Frank ang ibang mga tribo hanggang tinawag ang buong Gaul na France. Rebolusyon sa America Rebolusyong Amerikano Samuel Adams Continental Congress Ipinahayag dito na hindi makatarungan ang Intolerable Acts. Ipinasara ng mga Ingles ang daungan ng Boston at inilagay sa mga kamay ng mga sundalo ang Massachussetts. Common Sense sinulat ni Thomas Paine nakapagpaiba ng damdamin ng mga Amerikano Napalitan ng sigaw ng kalayaan ang sigaw na: Walang buwis kung walang representasyon George Washington nagtayo ng hukbong sandatahan Thomas Jefferson pumatnubay upang makagawa ng Deklarasyon ng Kalayaan Tumakas si Hen. George Washington, ang pinuno ng hukbo ng Kongreso at nagpunta sa New Jersey. Natalo ng mga Ingles at sumuko si Hen. Burgoyne sa Saratoga Tinulungn ni Hen. Washington nina: Baron Friedrich Steuben Marquis de Lafayette Conde Casimir Pulaski Thaddeus Kosciusko Tagumpay ang pagtuklas sa Tennessee nina: Daniel Boone James Robertson Charles Cornwallis sa kanyang pangangasiwa dinala ng mga Ingles ang digmaan sa timog Hudyat sa pagkatapos ng rebolusyong Amerikano nang napilitang sumuko ang mga Ingles sa Yorktown. Kasunduan sa Paris Natapos ang digmaan sa pagitan ng United States at Great Britain Itinatag ang hanganan ng Amerika: Ilog ng Mississippi Kanluran Canada Hilaga Karagatang Atlantic Silangan Florida Timog Ibinigay ng Britain ang Florida sa Spain. Epekto ng rebolusyong Amerikano Sa Amerikano, umabot ng 25,000 ang nasawi & 1,400 sundalo ang nawala. Sa Ingles, 10,000 ang nasawi sa labanan. Sa ilalim ng bagong konstitusyon, binigyan ng kapangyarihan ang Kongreso na magpataw ng buwis. Sa Britain, lubhang nagpahirap ang ekonomiya ng bansa ang rebolusyon. sa pamamagitan ng pinalawak na pakikipagkalakalan ng bansa sa Amerika, nakaahon ang Britain malaking tulong ang buwis na pinataw sa pakikipagkalakalan. Sa 3 bansang sangkot sa digmaan, ang France ang naghirap ng husto. Ang pagbagsak ng kalagayang pananalapi ng France ang isa sa mga naging salik ng Rebolusyong Pranses. Rebolusyon sa Latin America Latin America karaniwang ginamit sa pagtukoy sa pook mula: dulo ng South America, hilaga hanggang sa Rio Grande kabila ng Carribean Sea nagsasalita sa wika na hango sa Latin: Spanish Portuguese French Mga Dahilan ng Rebolusyon Ang mga Imperyo ng mga kolonyalista sa Europe ay nabuwag: Spain France Portugal Kadahilanan ng Pag-aalsa: Pagsasamantala ng Spain sa ekonomiya ng kolonya Sobrang kahigpitan sa pulitikal at sosyal na kalayaan Mahigpit n apag-uuri ng mga tao sa lipunan Impluwensya ng rebolusyon sa France at sa United States Ang Rebolusyon sa Ibatibang Bahagi ng Latin America Toussaint LOuverture isang negrong alipin apo ng isang hari sa Africa ang namuno sa rebelyon ng mga Negro sa Haiti Father Migel Hidalgo namuno sa rebelyon sa Mexico napasiklab sa digmaan ang pagpatunog niya ng kampana ng simabahan Father Jose Simeon sa kanyang pamumuno, ipinahayag nito ang kalayaan ng Central America naging bahagi ito ng Mexico ay itinatag ang United Provinces of Central America Francisco Miranda unang pinuno na nakipaglaban para sa kalayaan ng Timog America Simon Bolivar anak ng isang mayamang pamilya pinatuloy niya ang paglaban para sa kalayaan Hen. Jose de Martin ipinahayag niya ang kalayaan ng Argentina at Peru Don Pedro I unang emperador ng Brazil Ang huling lumaya ay ang Cuba pagkatapos ng Spanish-American War ayon sa kasunduan sa Paris. Resulta ng Rebolusyon Mga bunga sa15 taong millitar at sibil na labanan sa Latin America: pagtatag ang 15 republika pagbagsak ang maunlad na ekonomiya ng dating kolonya dahil sa mahaba at magastos na mga labanan paggamit sa mga Caudillos. pagkasira ng sistema ng komunikasyon at kalakalan ng South at Central America