1. Definiši investicioni fond ?Investicioni fondovi su profesionalno vođenje finansijske institucije,

koje plasiraju sredstva u porfolio hartijama od vrijednosti i predstavljaju način plasmana sredstava u finansijske instrumente na osnovu naloga ulagača, odnosno u ime i za računa ulagača i imaju poseban oblik pasive.

2. Na koji način se osniva investicioni fond ?Investiciona banka osniva investicionu kompaniju a ona osniva familiju investicionih fondova ( F1, F2,F3...)

3. Navedi prednosti investicionih fondova ?Prednosti su sljedeće: Profesionalni menadžment rukovodi novcem investitora, Diversifikacija – ulaganje sredstava u veći broj fin. Instrumenata, Ekonomija obima – manji transakcioni troškovi, Likvidnost- mogućnost trenutnog pretvaranja akcija u novac, Jednostavnost- jednostavna procedura u kupovini samog inv. fonda.

4. Navedi probleme sa inv. fondovima ?Problemi Inv. fondova su sljedeći: Profesionalni menadžment rukovodi novcem investitora – dilema da li su profesionalci bolji od njih u odabiru akcija, Troškovi- uspješnost Inv.fondova u pokrivanju troškova, Intezitet- problem pronalaženja investicija koje su podjednako dobre kao prethodne, Porezi – Menadžeri nemaju interesovanje o poreskim obavezama investitora.

5. Navedi kriterije podjele invest. Fondova ?Kriteriji podjele su prema: načinu mobilizacije sredstava i investicionoj strategiji.

6. Nevedi i objasni podjelu prema mobilizaciji sredstava ?Otvoreni inv. fondovi predstavljaju pogodniju formu za fin. tržišta u

razvoju i iz njega se može lako ulaziti i izlaziti po vrijednosti inv. jedinice na taj dan, izlaže se riziku likvidnosti zbog uzimanja obaveze unovčenja akcija u svakom momentu.

Vijednost investicione jedinice (NAV) se izračunava po sljedećem obrascu:

NAV (Vijednost investicione jedinice ) = MVAt (tržišna vrijednost portfolia) – LIABt (iznos obaveza)

NSOt ( broj akcija na kraju dana) Zatvoreni inv. fondov predstavlja klasičnu formu akcionarskog društva koji se osniva emisijom akcija koje garantuju njihovim vlasnicima sva prava koja akcija sadrži u sebi, a unovčavanje akcija jedino je moguće na sekundarnom tržištu efekata. Akcije se izdaju u određenom broju i prodaju investitorima , prikupljena sredstva se ulažu u relativno postojan porfolijo HOV.Cijena akcija se određuje na tržištu i zavisi od ponude i tražnje što nije slučaj sa akcijama otvoreih inv. fondova.Sredstva od kupljenih akcija pripadaju prodavcima a ne fondu.

7. Navedi i objasni podjela fondova prema inv.strategiji?Imamo sljedeće fondove:

Deonički fond - veći dio imovine ulazu u akcije,Fondovi tržišta novca - ulažu u novčane HOV, kratkoročne dužničke HOV i drže depozite po bankama uz najnižu proviziju,Balansirani fondovi- uravnotežen odnos rizika ( prinos 30-60)Fondovi na tržišto obveznica

8. Definiši odnos kompanija – fond?Kompanija naplaćuje fondu proviziju ( ulazak, izlazak i na upravljanje)

9. Definiši Hedž fondove?Hedž fondovi su podvrsta investicionih fondova koji su organizovani kao ortačka društva , najčešće locirani u ofšor centrima zbog poreskih i regulatornih razloga čiji su menadžeri plaćeni na bazi ostvarenog provita i u njega ulažu veliki investitori.

10. Definiši akcije?Akcija je HOV koja glasi na dio osnovnog kapitala akcionarskog društva, a izdaje se na ime i donosioca.

11. Navedi osnovna prava vlasnika akcija?Osnovna prava vlasnika akcija su:

Pravo na potvrdu vlasništva- pravo na upis u registar.Pravo glasa- putem prava glasa akcionar faktički ostvaruje kontrolu nad poslovanjem preduzeća a ostvaruje se najčešće kupovinom običnih akcija.Pravo na dio dobiti – pravo na dividendu.Pravo preče kupovine akcija – specifično pravo koje omogućava postojećim vlasnicima da održe svoj vlasnički udiokupovinom novih akcija.Pravo na uvid u poslovne rezultate- uvid u osnovne finansijske izvještaje.Pravo na aktivu u slučaju likvidacije- daje mogućnost da akcionari učestvuju u dijelu likvidacione mase u slučaju bankrota kompanije.Pravo na transver akcija- slobodna prodaja akcija. .....

12. Navedi vrste akcija ? Prema pravu koje donose vlasnicimaObične akcije daju pravo svojim vlasnicima na dividendu,pravo

glasa na skupštini akcionara, pravo da učestvuju u raspodjeli imovine u slučaju bankrotsva ali nakon izmirenja obaveza akcionarskog društva i izvršene isplate vlasnicima prioritetnih akcija.

Prioritetne (povlašćene) akcije su akcije bez prava glasa u skupštini akcionara, ali imaju prioritet prilikom isplata dividendi. Preduzeća prioritetne akcije obično emituju kada žele da pribave dodatna sredstva za finansiranje, a da pri tome novi vlasnici akcija nisu u mogućnosti da učestvuju u donošenju odluka.

Razlikujemo sljedeće prioritetne akcije : Kumulativne daju pravo na komuliranje neisplaćenih dividendi i prioritet u isplati ovih dividendi u odnosu na dividende koje pripadaju imaocima običnih akcija. Participativne pored utvrđene prioritetne dividende, daju pravo i na isplatu dividende koja pripada vlasnicima običnih akcija. Participativno-kumulativne daju prava koja sadrže komulativne i participativne akcije.

Prema načinu označavanja vlasništvaAkcije na ime , na plaštu se upisuje ime kupca i evidentiraju se u knjizi akcionara.Akcije na donosioca,na plaštu se navodi da glase na donosioca a vlasnici ovakvih akcija se ne upisuju u knjigu akcionara.

Prema redosljedu izdavanjaOsnivačke akcije , emituju se prilikom osnivanja preduzeća,redovne su akcije Akcije sljedećih misija, sve misije akcija nakon što je preduzeće osnovano

Prema pravu glasa koje donose vlasnicimaAkcije bez prava glasaAkcije sa ograničenim pravom glasaAkcije sa kumulativnim pravom glasaAkcije sa uvećanim pravom glasa

13. Navedi osnovne tipove vrijednosti akcija?Nominalna vrijednost je vrijednostpo kojoj akcionarsko društvo odlučuje da emituje svoje akcije.Knjigovodstvena vrijednost akcija predstavlja računsku kategoriju koja se dobija prostim dijeljenjem ukupne knjigovodstvene vrijednosti akcijskog kapitala i predstavlja zbir nominalne vrijednosti,emisione premije i zadržane dobiti.Tržišna vrijednost (P) je vrijednost koja se formira na sekundarnom tržištu odnosom ponude i tražnje i po njoj se obavljaju kupoprodajne transakcije između kupaca i prodavaca akcija.Stvarna vrijednost akcija (V) je vrijednost koja se dobije na osnovu svih dostupnih relevantnih ekonomskih podataka.Ako je V>P ,akcija je podcijenjena , treba kupovati akcije, a ako je V<P , akcija je precijenjena ,treba prodavati akcije.

1

14. Definiši obveznice i navedi vrste?Obveznica je dužnički vrijednosni papir, pisano obećanje da će društvo isplatiti glavnicu zajma uvećanu za kamatu, a izdaje s ciljem prikupljanja financijskih sredstava s unaprijed definiranim rokom povrata.Vrste obveznica

Osigurane (izdaju se uz garanciju) Neosigurane (bez garancije) Terminske (isplata ukupne vrijednosti glavnice na datum

dospijeća) Konvertibilne( mijenjaju se za akcije preduzeća)

Vrste državnih obveznica su:prema ročnosti ( kratkoročne, srednjoročne i dugoročne)prema vrsti emitenta:obveznice centralne vlasti,vladinih agencija ili korporacija,organa lokalne samouprave.prema načinu finansiranja otplate:sa specijalnim razrezanim porezom,obezbjeđene prihodom,bez striktno obezbjeđenog javnog prihoda.

15. Navedi principe(načela) po kojima se vrši promet obveznica?Načela su sljedeća: načelo pismenosti, inkorporacije, fiksne obaveze, strogosti, načelo solidarnosti, neposrednosti i samostalnosti obaveze.

16. Navedi karakteristike obveznica?Karakteristike su: kvalitativan oblik prometa kapitala, emitovanje po prihvatljivm kamatnim stopama, lako su prenosive, kupci unaprijed poznati, emituju ih kvalitetni emitenti....

17. Navedi rizike vezane za obveznice?Rizici su sljedeći:rizik kamatne stope,neizmirenja obveza,reinvestiranja,inflacije,likvidnosti.....

18. Navedi vrijednosti kopanije?Vrijednosti kompanije su: knjigovodstvena, likvidaciona,tržišna i diskontovano novčani tok.Primjer izračunavanja diskontne stopa (prosječna ponderisana cijena):Re-trošak običnih akcija 12%, We=40%Rp-trošak preferencijalnih akcija 10%, Wp=20%Rd- trošak duga 8%, Wd=40%WACC-diskontna stopaWACC=Re*We+Rp*Wp+Rd*Wd=04*0,12+0,2*0,1+0,4*0,08= 10%

19. Šta je fundamentalna analiza akcija?Fundamentalna analiza je vrsta analize akcija kojom se nastoji utvrditi unutrašnja (stvarna) vrijednost akcije na osnovu svih dostupnih relevantnih ekonomskih podataka. Stvarne vrijednosti dobijene na ovaj način se upoređuju sa trenutnom tržišnom cijenom kako bi saznali da li je cijena akcije podcijenjena ili precijenjena.

ROE -indikator profitabilnosti kompanije. Dobija se kao odnos neto dobiti i prosječne vrijednosti kapitala u toku godine. Rezultat se iskazuje u procentima. Upotrebljava se kao pokazatelj ostvarene neto dobiti po osnovu kapitala uloženog od strane akcionara.ROE = neto dobit / prosječni akcijski kapital

ROA – indikator koji služi kao mjera neto dobiti po osnovu uloženih sredstava, a dobija se kao odnos neto dobiti i prosječnih ukupnih sredstava izražen u procentima. Služi kao mjera ostvarenja neto dobiti po osnovu uloženih sredstava.ROA = neto dobit / ukupna aktiva

Profitna marža je jedna od najraširenijih mjera profitabilnosti u praksi. Najčešće se računa kao odnos dobitka (profita) i prihoda od prodaje. Profitna marža nam na jednostavan način pokazuje postotak ostvarenog dobitka iz određenog poslovnog pothvata. PM = EBITDA ( poslovni dobitak) / prihod od prodaje

EBITDA = prihod od prodaje – troškovi

20. Nevedi vrste faktora kod funamentalne analize?Fundamentalni faktori koji utiču na poslovanje kompanije su:Kvantitativni fatori su numeričke mjerljive karakteristike poslovanja, a najsigurniji izvor kvantitativnih faktora je finansijski izvještaj koji kompanija objavljuje, a kvantitativni faktori su sljedeći pokazatelji: P/E, EPS,P/S,P/B, EBITDA......Kvalitativni fundamenti su grupa faktora koje nije moguće izmjeriti ili izračunati, a oni su:biznis model, konkurentska prednost,menadžment i korporativno upravljanje.

21. Navedi i definiši racia zasnovana na tržišnoj cijeni „ P“ racia?

1. P/E- je pokazatelj koji se računa stavljanjem u odnos trenutne tržišne cijene i zarade po akciji ostvarenih tokom prethodne poslovne godine. Zarada po akciji se računa dijeljenjem ukupno ostvarene dobiti poslije poreza i ukupnog broja redovnih akcija. Prilikom posmatranja P/E potrebno je imati u vidu metodologiju izračuna koja je korištena u različitim analizama. Teoretski, ukoliko je pokazatelj P/E visok, tržišni participanti očekuju značajno povećanje buduće poslovne aktivnosti kompanije, kao i povećanje zarada po akciji. Izolovano posmatranje trenutnog P/E pokazatelja najčešće nije samo po sebi dovoljno za donošenje odluke o kupovini ili prodaji hartije od vrijednosti. On je od značaja za akcionare jer im govori koliko KM maraka treba da ulože da bi dobili jednu KM neto dobiti po akciji.

P/E = P (tržišna cijena) / EPS ( dobit po akciji)

EPS = neto dobit / broj akcija

2. P/B - je pokazatelj koji se izračunava stavljanjem u odnos trenutne tržišne cijene i vrijednosti kapitala po akciji. Vrijednost kapitala po akciji izračunava se dijeljenjem ukupne vrijednosti kapitala kompanije s ukupnim brojem akcija.

P/B = P (tržišna cijena) / knjigovodstvena vrijednost kapitala po akciji

3. P/S - pokazatelj se izračunava stavljanjem u odnos trenutne tržišne cijene i vrijednosti ukupnih prihoda po akciji. Vrijednost ukupnih prihoda po akciji izračunava se dijeljenjem ukupnih prihoda kompanije s ukupnim brojem akcija. P/S = P (tržišna cijena) / SPS (vrijednosti ukupnih prihoda po akciji)

22. Šta je tehnička analiza akcija?Tehnička analiza akcija je vrsta analize koja je bazirana na kretanju cijena akcija u prošlosti i pokušajima da se identifikuju trendovi koji će ukazivati na kretanja cijena u budućnosti. Tehnički analitičari kupuju i prodaju akcije na osnovu tehničkih pokazatelja i nadaju se da će ostvariti profit ako se ostvare njihove prognoze u vezi sa kretanjem cijena akcija. Različiti tehnički analitičari koriste različite tehnike, ali najveći broj njih svoje analize zasniva na kretanju cijena akcija i broju akcija koje su prometovane po danima.

23. Navedi osnovne principe praćenja kretanja prosjeka po DAU?

Principi su:prosjeci održavaju globaln mišljenje i procijene, cijene akcija kreću se u skladu sa tri osnovna trenda (primarni, sekundarni i minorni trend)

24. Navedi faze primarnog trenda?Primarni tredovi imaju tri faze i to: faza akumulacije- investitori predviđaju preokret i počinju da kupuj, rasta cijena i faza expanzije tržišta povoljne vijesti i rast cijena je munjevit.

25. Navedi metode tehničke analize?Metode tehn. analize su: utvrđivanje i praćenje trenda, upotreba pokretnih prosjeka, prepoznavanje cijenovnih kotura, izračunavanje indikatora i oscilatora, i analiza ciklusa.

26. Na koji način se vri internacionalizacija aktivnosti velikih kompanija?

Internacionalizacija aktivnosti velikih kompanija vezane su za pojave preuzimanja kompanija ( akvizicija) i spajanje kompanija (merdžeri).

27. Definiši merdžere?Merdžeri nastaju kada se dvije firme usaglase da nastave

poslovanje kao nova firmai nastaju uglavnom kao rezultat dugogodišnje poslovne saradnje dvije ili više organizacija.

28. Definiši akvizicije?Akvizicija je aktivnost kada jedna kompanija preuzme drugu i

postane novi vlasnik tj. stekne svu ili dio imovine i posla prodavca ili sve ili dio akcija prodavca.

29. Na koji način se sporovodi proces akvizicije?Proces akvizicije se sprovodi korištenjem različitih metoda: akvizicijom aktive i akvizicijom akcija ( direktna kupovina, ponude tendera, kupovina odobrenih neizdatih akcija), statutarni merdžer, statutarne konsolidacije.

2

30. Navedi i definiši oblike merdžera i akvizicija?Horizonatalne akvizicije nastaju putem integracije dvije kompanije koje se nalaze u direktnoj konkurenciji sa istim proizvodnim linijama i na istim tržištima a tri osnovna pokretača horizontalnih merdžera i akvizicija su:ekonomija obima, ekonomija okvira, ekonomija tržišne radne snage.Vertikalne akvizicije i merdžeri nastaju kada se dvije kompanije nalaze u različitim fazama proizvodno prodajnog procesa ( npr. vertikalni merdžer unaprijed kada se spajaju proizvođač i distributer ili vertikalni merdžer unazad kad se proizvođač spaja sa dobavljačem.Konglomerati nastaju putem akvizicija kada imućni vlasnici kupuju firme u različitim djelatnostima i tako stvaraju neku vrstu poslovnih imperija.

31. Navedi motive strategija za preduzimanje akvizicija?Motivi su sljedeći:preuzeti podcijenjene firme ( firme koje trguju po manjoj vrijednosti nego što je njihova stvarna vrijednost, pristup sredstvima potrebnim da bi se izvršila akvizicija,vještina u implementaciji); diversifikovati da bi se smanjio rizk; kreiranje operativne i finansijske sinergije; preuzeti loše vođene firme i promijeniti menadžment; obezbjeđenje interesa menadžera (građenje carstva,ego menadžera i kompenzacija i sporedne beneficije).

32. Navedi i objasni vrste akvizicija?Spajanje i akvizacije mogu biti prijateljske i neprijateljske.

Dobrovoljne akvizicije su kad uprava preporuči prihvatanje ponude za preuzimanje , vode se direktni pregovori između menadžmenta kompanije koja želi da izvrši preuzimanje i kompanije koja predstavlja target za ovaj dil, prije nego što pregovori o akviziciji počnu napadačka kompanija prikuplja sve relevantne informacije i sastavlja skraćenu listu kompanija koje dolaze u obzir za akviziciju a one moraju prezentirati tačne podatke o ocjeni vrijednosti firme. Odluka o avizicije je donijeta kad obje kompanije zaključe ugovor o akvizicionom dilu.

Neprijateljske akvizicije nastaju ako uprava službeno odbije ponudu za preuzimanje. Kod ovih akvizicija menadžment ekipa napadačke kompanije se direktno obraća akcionarima target kompanija i nude otkup akcija po višoj cijeni od berzanske, to je tenderska ponuda o preuzimanju a kad se ona podnese akcionari firme targeta imaju 20 dana da donesu odluku o prihvatanju ili ne prihvatanju ponude.

Kada se jednom podnese tenderska ponuda , target kompanija može da uradi jednu od sljedećih stvari: prihvati uslove ponude, pokušati da pregovara, pokušati preuzeti neku odbranu od neprijateljskog preuzimanja.

33. Navedi neprijateljske taktike preuzimanja?Neprijateljske taktike preuzimanja su:Medveđi zagrljaj, formalni prijedlog odnosno javno saopštenje odboru direktora o preuzimanju kompanije.Borba protiv punomoćnika, obezbjeđenje preko punomoćnika dovoljno učešća u ukupnim glasovima na skupšiti akcionara.Tajna kupovina akcija, kupovina akcija na berzi prije formalne ponude o preuzimanju po cijeni nižoj od konačne cijene ponude jer se izbjegava plaćanje premije na tu količinu akcija.Tenderska ponuda,koristi se kad je prijateljsko preuzimanje nemoguće, direktno obraćanje akcionarima ponudom za kupovinu njihovih akcija.

34. Navedi taktike odbrane od neprijateljskog preuzimanja?Odbrambene taktike menadžmenta su:

Napraviti firmu nepoželjnom na jedan od sljedećih načina: uništiti sve pri povlačenju da neprijatelj naiđe na pustoš, ključni zaposleni dobijaju veliku količinu isplate novca za prekid rada,dostupnost originalnim dioničarima akcije po pogodbenoj cijeni ako je firma preuzeta a oslabiti vrijednost akcija novim dioničarima.

Bijeli vitez, pronalaženje prijateljske firme za spašavanje od preuzimanja tako da ona preuzme kontrolu nad firmom i ostavi trenutne menadžere na poslu

Zelena pošta,target firma kupuju akcije natrag od firme koja pokušava da preuzme firmu sa premijom.

Pravo glasanja, sporazum menadžera i akcionara da ko želi da preuzme firmu mora imati dozvolu super većineakcionara firme.....

35. Definiši vrijednost kompanije i navedi dva glavna metoda za procijenu vrijednosti kompanije?

Vrijednost kompanije je monetarno izražena tržišna vrijednost interesasvih njegovih vlasnika adva glavna metoda za procjenu vrijednosti kompanije su: Metoda diskontovanja novčanih tokova (DCF) i P/E metoda.Izračunavanje po DCF metodi:Kn = K0 x (1+i)ᵑK0 = Kn / (1+i) ᵑK0 -sadašnja vrijednost investicije Kn-buduća vrijednost

36. Navedi faze u procijeni vrijednosti kompanije?Faze u procijeni vrijednosti kompanije su sljedeće: analiza istorijski performansi, predviđanje budućeg poslovanja, procijena cijene kapitala, utvrđivanje reziudalne vrijednosti i prikazivanje i interpretacija rezultata.

Zadatak za vežbanje:

Kompanija „X” imala je 1. neto dobit od 4.000.000 evra, 2. emitovano je 500. 000 akcija. 3. poslednja cena akcije bila je 100 evra. 4. knjigovodstvena vrednost akcionarskog kapitala kompanije

40.000.000 evra5. ukupnu aktivu 100.000.000 evra

Izračunati: (upisati formulu, uneti veličine i izračunati):

1. Tržišnu kapitalizaciju kompanije = broj akcija x cijena akcije TKK = 500.000 akcija X 100 = 50.000.000 evra

2. EPS (zarada po akciji) = neto dobit / broj akcija EPS = 4.000.000 profita / 500.000 akcija = 8 evra zarade po akciji

3. P/E = P (tržišna cijena) / EPS ( dobit po akciji)P/E = 100 / 8 = 12,5

4. BV (knjigovodstvena vrednost po akciji = akcionarski kapital podeljen sa brojem akcija)

BV = 40.000.000 / 500.000 = 80 evra

5. P/B (odnos cene akcije i knjigovodstvene vrednosti po akciji) P/B = 100/80 = 1,25 ili 50.000.000 / 40.000.000 = 1,25

6. ROE (prinos na kapital) = neto dobit / akcijski kapital ROE = 4.000.000 profita/ 40.000.000 akcionarskog kapitala = 10%

7. ROA (, prinos na aktivu) = neto dobit / ukupna aktiva ROA= 4.000.000/ 100.000.000 = 4% �

3