ğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı - pegem.netpegem.net/dosyalar/dokuman/02102007143453a1-IcKapak_onsoz_icindekiler.pdf · 2 Ö ğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

ii

Yrd. Doç. Dr. Süleyman Sadi Seferoğlu Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı ISBN: 9944-919-10-1 © 2006, Pegem A Yayıncılık® Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları, Pegem A Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.’ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Temmuz 2006 2. Baskı: Ekim 2006 3. Baskı: Aralık 2006 Kapak Tasarımı: zulfin.eua Yayın Yönetmeni: Gürsel Avcı Baskı: Öncü Basımevi Ankara, 0 (312) 384-31 20 Pegem A Yayıncılık® Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. Adakale Sokak 4/1 Yenişehir ANKARA Tel: (312) 430 67 50 – 430 67 51 Belgeç: (312) 431 37 38 Web: http://www.pegema.com.tr e-Posta: [email protected]

iii

ÖNSÖZ 1990’li yılların başlarında, “son 10 yıldaki bilgi birikimi insanlığın başlangıcından bugüne kadarki

bilgi birikiminden daha fazladır” denilmekteydi. Bilişim alan uzmanları ve araştırmacılar 1990’lı yılların sonlarına doğru bu söylemi “bilgi birikimi her 5 yılda ikiye katlanmaktadır” şeklinde değiştirdiler. Bu süre daha sonra ise “her 2 yılda bir” şeklinde değişti. Günümüzde bu süre iyice kısalmış durumdadır. Bilginin bu kadar hızlı bir şekilde çoğalmasının arkasında bilindiği gibi, bilgi teknolojileri alanında gerçekleşen yenilikler bulunmaktadır. Bilişim teknolojilerinde sürekli olarak gelişmeler ve yenilikler olmakta, bu teknolojiler daha çok insanın yaşamını etkilemekte ve bu teknolojiler yaygınlaştıkça onlara erişim de giderek daha kolay olmaktadır.

Günümüzde hem bilgi kapsamı, hem de teknolojik gelişmeler büyük bir hızla değişmekte ve

yayılmaktadır. Bu oluşumlar, doğal olarak öğrenme-öğretme biçimlerini de etkilemektedir. Öğretim materyallerinin hazırlanmasından sunuş ve değerlendirme sürecine kadar teknolojinin, özellikle bilgisayara dayalı teknolojilerinin vazgeçilmezliği eğitimcileri yeni kuramlar ve uygulama yollarının arayışına itmektedir.

Bilişim teknolojilerindeki gelişmelerin eğitim alanına yansımalarından birisi öğretim

malzemelerinin bilgisayar ortamına taşınması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Öte yandan ayrıca İnternet yoluyla da etkileşimin boyutu gitgide artan bir önem kazanmaktadır. Bir öğretim materyalinin temel amacı hedeflenen kitleye eğitsel potansiyelinden en üst düzeyde yararlanma olanağını vermesi olduğu söylenebilir. Öğretim materyalleri, özellikle bilgisayar teknolojileri sayesinde buna zemin hazırlayarak etkili öğrenmelerin gerçekleşmesine önemli katkılar sağlamaktadır.

Bu kitap öğrenme-öğretme sürecinde teknoloji kullanımını önemseyen eğitimcilere yönelik

olarak hazırlanmıştır. Kitap, eğitimcilere çeşitli öğretim materyallerini hazırlama, geliştirme, kullanma ve değerlendirme sürecinde yol göstermeye çalışmakta, onlara teknolojiyi öğretme-öğrenme süreçleriyle bütünleştirmelerinde yardımcı olmayı ve bunları değişik örneklerle somutlaştırmayı amaçlamaktadır.

Bu kitabın, eğitimcilere öğretim teknolojilerini kullanırken ihtiyaç duydukları bilgi ve becerileri

kazanmalarında önemli katkılar getireceği umulmaktadır. Umarım bu kaynak kitap her düzeyde eğitimcilere yol gösterici işlevini gereği gibi yerine getirir.

Süleyman Sadi SEFEROĞLU

Ankara, Aralık 2006

v

İÇİNDEKİLER Önsöz ................................................................................................................................. iii İçindekiler ........................................................................................................................... v

1. BÖLÜM TEMEL KAVRAMLAR

(s. 1-14)

Temel Kavramlar: Eğitim, Öğretim, Eğitim Teknolojisi, Sistem Yaklaşımı, Öğretim Teknolojisi ...................................................................................................................... 2 İletişim Süreci ................................................................................................................ 5 İletişim Sürecinin Temel Ögeleri ................................................................................ 6 İletişim Süreci ve Yaşantı Alanı ................................................................................. 9

Araçların Sınıflandırılması ve Öğrenme ile Bağlantısı ................................................. 11 Özet ............................................................................................................................. 13 Tartışma Soruları ......................................................................................................... 14

2. BÖLÜM ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN TASARLANMASI,

HAZIRLANMASI VE SEÇİMİ (s. 15-29)

Öğretim Materyallerinin Tasarlanması, Hazırlanması ve Seçimi ................................ 15

Temel Materyal Hazırlama Yaklaşımları .................................................................. 16 Yöntem, Araç ve Materyallerin Seçimi ................................................................. 16 Materyal Seçiminde Uygulanacak Ölçütler .......................................................... 17

Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü .................................................................. 17 Görsel Ögeleri Anlama ve Yorumlama .................................................................... 18 Görsel Tasarımda Amaçlar ...................................................................................... 19 Görsel Materyalleri Tasarlama Süreci ..................................................................... 19 Görsel Tasarımın Unsurları ...................................................................................... 20

Görsel Unsurlar .................................................................................................... 20 Sözel Unsurlar ...................................................................................................... 21 Materyalleri Çekici Kılan Unsurlar (Destekleyici Unsurlar) ................................... 24 Tasarımda Biçimsel Yapı ..................................................................................... 24 Tasarımda Düzenlemeler ..................................................................................... 27

Özet ............................................................................................................................. 29 Tartışma Soruları ......................................................................................................... 29

vi

3. BÖLÜM SUNUM MATERYALLERİNİN HAZIRLANMASI

(s. 31-51)

Yansılar (Saydamlar) ................................................................................................... 32 Yansıların Boyutları ..................................................................................................... 33 Yansıların Hazırlanması .............................................................................................. 33

Yansıların Hazırlanması ile İlgili Somut Öneriler ..................................................... 38 Basılı Bir Metni Aynen Kullanmanın Yaratabileceği Sakıncalar .............................. 39 Yansıların Kullanımında (Yansıtılmasında) Maskeleme Tekniğinin Kullanılması .................................................................................................................................. 42 Katlama Teknikleri ................................................................................................... 43 Öğretimde Yansıtıcı Kullanmanın Üstünlükleri ........................................................ 45 Öğretimde Yansıtıcı Kullanımının Doğurabileceği Olumsuzluklar/ Sınırlılıklar......... 46

Yansıları Arşivleme ...................................................................................................... 47 Bir Materyal Geliştirme Aracı Olarak Fotoğraf Makinesi ............................................. 48

Fotoğraf Makinesi Türleri ......................................................................................... 48 Özet ............................................................................................................................. 51 Tartışma Soruları ......................................................................................................... 51

4. BÖLÜM ÖĞRETİMDE GÖRSEL - İŞİTSEL ARAÇLAR

(s. 53-85)

Öğretimde Görsel İşitsel Araçlar Kullanmanın Önemi ................................................. 54 Öğretme-Öğrenme Ortamlarında Yaygın Olarak Kullanılan Görsel-İşitsel Araçlar ..... 55

A- Yansıtma Özelliği Olan Görsel Araçlar ................................................................ 56 B- Yansıtma Özelliği Olmayan Görsel Araçlar ve Alan Gezileri .............................. 56 C- Basılı Materyaller ................................................................................................ 56 D- Gösteri Yerleri ..................................................................................................... 56 E- İşitsel Araçlar ....................................................................................................... 57 F- Hareketli Araçlar (Görüntüler) ............................................................................. 57 G- Bilgisayarlar ........................................................................................................ 57 H- İletişim (Telekomünikasyon) ................................................................................ 57

Araçlara Dayalı Olarak Yapılan Öğretimin Yararları .................................................... 57 Araçlara Dayalı Olarak Yapılan Öğretimin Ortaya Çıkarabileceği Olası Sakıncalar .................................................................................................................... 58 Araçları Seçerken/Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekli Hususlar ............................... 59 Görsel İşitsel Araçların Eğitim Ortamına Katkıları ....................................................... 59 Sınıflarda Kullanılan Araçların Özellikleri .................................................................... 59

Görsel Araçlar .......................................................................................................... 60 Kitaplar ................................................................................................................. 60 Yazı ve Gösterim Tahtaları .................................................................................. 60 Resimler ............................................................................................................... 65 Çizimler ................................................................................................................. 65

vii

Çizelgeler (Şemalar) ............................................................................................. 65 Kavram Haritaları ................................................................................................. 66 Grafikler ................................................................................................................ 67 Gerçek Eşyalar ve Modeller ................................................................................. 77 Yansıtıcılar (Projektörler) ...................................................................................... 78 Bilgisayar Teknolojileri .......................................................................................... 82

İşitsel Araçlar ............................................................................................................ 82 Radyo ................................................................................................................... 82 Pikap ve Plâklar .................................................................................................... 83 Teyp, Ses Bantları ve CD’ler ................................................................................ 83

Görsel ve İşitsel Araçlar ........................................................................................... 83 Film Makinesi ve Hareketli Filmler ....................................................................... 83 Kapalı Devre Televizyon ...................................................................................... 84 Video .................................................................................................................... 84

Teknoloji Destekli Araçlar ........................................................................................ 84 Teletekst ve Videotekst Teknolojileri .................................................................... 84 Etkileşimli Video ................................................................................................... 84 İletişim Uyduları .................................................................................................... 84

Özet ............................................................................................................................. 85 Tartışma Soruları ......................................................................................................... 85

5. BÖLÜM İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE EĞİTİMDEKİ

UYGULAMALARI (s. 87-102)

İletişim Teknolojileri ve Eğitimdeki Uygulamaları ........................................................ 87

Televizyon ve Video ile Öğretim .............................................................................. 88 Kapalı Devre Televizyon ...................................................................................... 89 Video ile Öğretim .................................................................................................. 89

Konferanslar ............................................................................................................. 92 Çoklu Ortamlar (Multi-Media Systems) .................................................................... 95 Teletekst ve Videotekst Teknolojileri ....................................................................... 97

Teletekst ............................................................................................................... 97 Videotekst ............................................................................................................. 98 Etkileşimli (interactive) Video ............................................................................... 98

Etkileşimli Video Sisteminin İşleyişi .................................................................. 99 Etkileşimli Video ile Geleneksel Eğitimin Karşılaştırılması ............................. 100

İletişim Uyduları ..................................................................................................... 101 Özet ........................................................................................................................... 101 Tartışma Soruları ....................................................................................................... 102

viii

6. BÖLÜM EĞİTİMDE BİLGİSAYAR UYGULAMALARI

(s. 103-135)

Bilgisayar Nedir? ........................................................................................................ 104 Donanım ve Yazılım ............................................................................................... 104

Bilgisayar Destekli Eğitim Nedir? ............................................................................... 105 Bilgisayar Destekli Eğitimin Amaçları .................................................................... 106 Bilgisayar Destekli Eğitimin Üstünlükleri ................................................................ 107 Bilgisayar Destekli Eğitimin Sınırlılıkları ................................................................. 109

Bilgisayar Destekli Öğretim ....................................................................................... 110 Okul Yönetiminde Bilgisayar Kullanımı ..................................................................... 111

Bilgisayar Destekli Eğitim Yönetimi (BDEY) .......................................................... 111 Bilgisayar Destekli Eğitim Yönetiminin Üstünlükleri ............................................... 111

Eğitim Yazılımları ve Türleri ....................................................................................... 112 Alıştırma ve Uygulama (Pratik) Yaptırma Yazılımları (Drill and Practice) .............. 112

Alıştırma ve Uygulama Yaptırma Yazılımlarını Değerlendirme Ölçütleri ........... 113 Öğretici Yazılımlar (Tutorials) ................................................................................ 115

Öğretici yazılımları değerlendirme ölçütleri ........................................................ 115 Benzetim (Simulation)Yazılımları ........................................................................... 117

Benzetim Yazılımlarını Değerlendirme Ölçütleri ................................................ 117 Problem Çözme (Problem Solving) Yazılımları ..................................................... 117

Problem Çözme Yazılımları Değerlendirme Ölçütleri ........................................ 117 Eğitsel Oyunlar (Educational Games) .................................................................... 118 Uygulama Yazılımları (Application software) ......................................................... 118 İletişim Yazılımları (Communication software) ....................................................... 118 Eğitim Yazılımlarını Değerlendirme ....................................................................... 118 Sözcük İşlem Yazılımları (Word Processing Programs) ........................................ 119

Bir Sözcük İşlemci Yazılımında Yapılabilecek Bazı İşlemler ............................. 120 Hesap Tablosu (Elektronik Tablolama, Spreadsheet) ........................................... 121 Sunum Programları (Presentation Software) ......................................................... 122 Veri Tabanı Programları (Database) ...................................................................... 124

PowerPoint Sunum Programını Kullanarak Bir Sunu Hazırlama .............................. 125 Tasarım Şablonu Seçeneğini Kullanma ................................................................. 127 Boş Sunu Seçeneğini Kullanma ............................................................................ 128 Akıllı İçerik Sihirbazını Kullanarak Bir Sunu Hazırlama ......................................... 129 Slaytları Görüntüleme Biçimleri .............................................................................. 131 Sunuları Biçimlendirme .......................................................................................... 132

Özet ........................................................................................................................... 134 Tartışma Soruları ....................................................................................................... 135

ix

7. BÖLÜM İNTERNET NEDİR?

(s. 137 -169)

İnternet Nedir? ........................................................................................................... 138 İnternet Nasıl Ortaya Çıktı? ................................................................................... 138 Yerel ve Geniş Bölge Bilgisayar Ağları .................................................................. 138

TCP/IP Nedir? .................................................................................................... 139 İnternet’in Çalışma Sistemi ve Özellikleri ............................................................... 140 İnternet (Bilgi) Kaynakları-Servisleri ...................................................................... 140

Elektronik Posta (e-Posta) .................................................................................. 141 Tartışma Listeleri (Discussion Lists veya Mailing Lists) ................................. 142 Tartışma Listelerine Örnekler ......................................................................... 143

Telnet .................................................................................................................. 145 Sohbet Odaları (Internet Relay Chat, IRC) ........................................................ 145 Dosya Aktarımı (File Transfer Protocol, FTP) .................................................... 146 Gopher ................................................................................................................ 146 Web (World Wide Web, WWW, W3) .................................................................. 147

İnternet’e Bağlanma ve İnternet Servis Sağlayıcıları ............................................. 148 İnternet’te Adresler (Adreslerin Anatomisi) ............................................................ 150 İnternet Alan Adları (Domain Names) .................................................................... 151 İnternet’te Araştırma-Arama/Tarama Yapma ......................................................... 155 Türkiye’de İnternet ................................................................................................. 157

Uzaktan Eğitim ve İletişim Teknolojileri ..................................................................... 158 Uzaktan Eğitim Nedir? ........................................................................................... 158 Uzaktan Eğitimin Kullanım Amaçları ...................................................................... 160 Uzaktan Eğitim Sisteminin Türleri ve Seçimi Etkileyen Değişkenler ..................... 161 Uzaktan Eğitim Sisteminin Özellikleri .................................................................... 162 Web Temelli Uzaktan Eğitim .................................................................................. 163 Uzaktan Eğitime Yönelik Eleştiriler ........................................................................ 164 İletişim Teknolojileri ve Eğitimdeki Uygulamaları ................................................... 165 Türkiye’deki Çeşitli Uzaktan Eğitim Uygulamaları ................................................. 166


8. BÖLÜM ÖĞRETİM MATERYALLERİNİ DEĞERLENDİRME

(s. 171–187)

Öğretim Materyallerini Değerlendirme ....................................................................... 171 Öğretim Etkinliklerini Ölçme ve Değerlendirme ..................................................... 172

Ölçme Nedir? .................................................................................................. 172 Ölçme Çeşitleri ............................................................................................... 172 Ölçek ............................................................................................................... 172 Bir Ölçme Aracında Aranan Nitelikler ............................................................. 173

x

Testlerin Sınıflandırılması ............................................................................... 174 Değerlendirme Nedir? ..................................................................................... 175 Program Değerlendirme ................................................................................. 175 Değerlendirme Türleri ..................................................................................... 176 Eğitim Amaçlı Bilgisayar Programlarını Değerlendirme ................................. 176 Öğretim Materyallerini Değerlendirme ............................................................ 178 Görsel Tasarım Biçimsel Yapıyı Değerlendirme Formu ................................. 179 Çoklu Ortam Setlerini Değerlendirme Formu ................................................. 180 Basılı Materyalleri Değerlendirme Formu ....................................................... 181 Yansıtma Özelliği Olmayan Görselleri Değerlendirme Formu ....................... 182 Yansıtma Özelliği Olan Görselleri Değerlendirme Formu .............................. 183 İşitsel Materyalleri Değerlendirme Formu ....................................................... 184 Video ve Filmleri Değerlendirme Formu ......................................................... 185 Bilgisayar Yazılımlarını Değerlendirme Formu ............................................... 186


EKLER (s. 189 -210)

Türkiye’deki Eğitim Teknolojisi Merkezleri ................................................................. 190

Türkiye’deki Eğitim Teknolojisi Merkezleri (Eğitim Teknolojisi Üretim ve Hizmet Birimleri) ................................................................................................................. 190 Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü .................................................................... 190 Bilgiye Erişim Merkezi ............................................................................................ 192 MEB Hizmet Üretim ve Dağıtım Birimleri ............................................................... 192 Okullarda Bilgi Teknolojisi (BT) Sınıfları ................................................................ 193

Anadolu Üniversitesi’nde Eğitsel Televizyon Programları ......................................... 194 Açıköğretim Fakültesi Eğitim Televizyonu (ETV) ................................................... 194 Açıköğretim Fakültesi Programları ......................................................................... 194

Görsel Tasarımcılara ve Uygulayıcılara Sunumlarla İlgili Somut Öneriler ................ 196 Sunuculara, Sunuları Süresince Uymaları Gereken Temel İlkeler Konusunda Uyarılar ...................................................................................................................... 200 Basılı Materyallerin Tasarımı Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken İlkeler ................ 201 Eğitimciler İçin Webden Çeşitli Kaynaklar ................................................................. 203 İngilizce Öğrenme-Öğretme Kaynakları .................................................................... 205

Kaynakça ....................................................................................................................... 211 Sözlükçe ........................................................................................................................ 217 Ad Buldurusu ................................................................................................................. 239 Konu Buldurusu ............................................................................................................. 240 Yazar Hakkında ............................................................................................................. 244

Bölüm 1 TEMEL KAVRAMLAR

İçindekiler

• Temel Kavramlar: Eğitim, Ö ğretim, Eğitim Teknolojisi, Sistem Yaklaşımı, Ö ğretim Teknolojisi

• Eğitim, Ö ğretim, Teknoloji, Eğitim Teknolojisi, Ö ğretim Teknolojisi • İletişim Süreci

o İletişim Sürecinin Temel Ö geleri o İletişim Süreci ve Yaşantı Alanı

• Araç ların Sınıflandırılması ve Ö ğrenme ile Bağlantısı • Ö zet • Tartışma Soruları

2 Ö ğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

Bu bölümde eğitim, öğretim, teknoloji, eğitim ve öğretim teknolojisi, ileti-şim süreci ve bu sürecin öğretim etkinlikleriyle olan ilişkisi üzerinde durul-muştur.

Temel Kavramlar: Eğitim, Ö ğretim, Eğitim Teknolojisi, Sistem

Yaklaşımı, Ö ğretim Teknolojisi Öğretim teknolojilerinin neler olduğuna ve bu teknolojilerin öğretim etkin-

liklerindeki yeri ve önemine geçmeden önce eğitim, öğretim, teknoloji, eğitim teknolojisi ve öğretim teknolojisi gibi kavramların kısaca açıklanmaları ge-rekmektedir.

Eğitim

Ertürk (1997) eğitimi “bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla ve ka-sıtlı olarak istendik değişme meydana getirme süreci olarak tanımlamakta-dır. Çilenti (1984) ise tanımlamasını öğrenme kavramıyla bağlantılı olarak yapmakta ve “öğrenme, ya bir davranış değişikliğinin veya yeni bir davranı-şın oluşması; eğitim ise içinde yaşanılan toplumca arzu edilen davranışların bireyde oluşturulması sürecidir” demektedir.

Ö ğretim

Öğretim, öğrenmenin gerçekleşmesi için planlanan, kasıtlı ve sistematik eğitim (Demirel, 2003) olarak tanımlanabilir. Teknoloji ise belli amaçlara ulaşmada, belli sorunları çözmede, gözleme dayalı ve kanıtlanmış bilgilerin uygulanmasıdır.

Eğitim ve teknoloji insan yaşamının daha etken duruma getirilmesinde önemli rolü olan iki temel öğedir. Her iki öğe de insanın doğal ve sosyal çev-resine egemen olma yolunda gösterdiği çabalarda başvurduğu iki temel araç olmuştur (Alkan, 1998).

Eğitim Teknolojisi

Eğitimin tanımı bu şekilde yapıldıktan sonra, eğitim teknolojisinin eğitim süreci içindeki yerinin saptanabilmesi için program geliştirme kavramının ne olduğunun bilinmesinde yarar vardır. Çilenti (1984) program geliştirmeyi “eğitimin planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi işlemleri” olarak tanımlamakta ve program geliştirmede “eğitimin planlanması, eğitimin yürü-tülmesi ve değerlendirme olmak üzere üç temel aşamanın bulunduğunu

Bölüm 2 ÖĞRETİM

MATERYALLERİNİN TASARLANMASI,

HAZIRLANMASI ve SEÇİMİ

İçindekiler

• Temel Materyal Hazırlama Yaklaşımları Yöntem, Araç ve Materyallerin Seçimi Materyal Seçiminde Uygulanacak Ölçütler

• Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü • Görsel Ögeleri Anlama ve Yorumlama • Görsel Tasarımda Amaçlar • Görsel Materyalleri Tasarlama Süreci • Görsel Tasarımın Unsurları

Görsel Unsurlar Sözel Unsurlar Materyalleri Çekici Kılan Unsurlar (Destekleyici Unsurlar) Tasarımda Biçimsel Yapı Tasarımda Düzenlemeler

• Özet • Tartışma Soruları

16 Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

Bu bölümde, öğretim etkinliklerini plânlarken öğretim materyallerinin ha-zırlanması ve tasarımında uyulması gerekli ilkeler üzerinde durulmuştur.

Temel Materyal Hazırlama Yaklaşımları Yöntem, Araç ve Materyallerin Seçimi

Öğretimde bir aracın kullanımı her şeyden önce bir yöntemin, bir aracın ve bir materyalin sistematik bir şekilde seçilmesini gerekli kılar. Bu seçim sürecinin üç aşaması bulunmaktadır:

• Gerçekleştirilmesi planlanan öğrenme etkinliğine uygun bir yöntemin seçilmesi

• Yöntemin uygulanmasına elverişli bir araç biçiminin (format) seçilme-si

• Seçilen araç biçimine uyumlu materyallerin seçilmesi, değiştirilmesi ve tasarımı

Bir materyal tasarlarken birtakım süreçler yaşanır. Bu süreçler aşağıdaki

gibi sıralanabilir:

• Sürecin ilk basamağı bir hedef analizinin yapılmasıdır. Bu aşamada hedefin hangi hedef alanıyla ilgili olduğu sorusunun yanıtı verilir. He-defin, hedef alanlarından “bilişsel”, ”duyuşsal” veya “psikomotor” alanlarından hangisiyle ilgili olduğuna bağlı olarak farklı seçim ve ta-sarım ilkelerinin uygulanması gerekebilir.

• Hedef kitlenin (öğrenenin) özelliklerinin belirlenmesi basamağında çeşitli durumlara bakılır. Örneğin, bireylerin öğrenmeleri beklenen konuyla ilgili olarak halihazırda sahip oldukları ön öğrenmeler (bilgi ve beceriler) belirlenir. Bu basamakta ayrıca bireylerin bireysel ve sosyal özellikleri (bireylerin yaşı, güdülenme düzeyleri, tutumları, beklentileri vb.), öğrenme stilleri (bilgiyi işleme alışkanlıklarıdır) ve zekâ profilleri de incelenir.

• Sürecin bir sonraki basamağında bir içerik analizi yapılır. İletilmek is-tenen mesajın türüne göre mesaj farklı biçimlerde tasarlanır.

• İçerik ve aracın bütünleştirilmesi basamağında hedefe, içeriğe ve he-def kitlenin özelliklerine uygun olarak çeşitli formatlar seçilir. Mater-yal, bu ölçütler göz önünde bulundurularak geliştirilir.

Bu aşamadan sonra materyal, öğrenme ortamında kullanılmaya hazır du-rumdadır. Bu uygulama aşamasından sonra son olarak değerlendirme aşa-ması gelir.

Bölüm 3 SUNUM MATERYALLERİNİN

HAZIRLANMASI

İçindekiler

• Yansılar (Saydamlar) • Yansıların Boyutları • Yansıların Hazırlanması

• Yansıların Hazırlanması ile İlgili Somut Öneriler • Basılı Bir Metni Aynen Kullanmanın Yaratabileceği Sakıncalar

• Yansıların Kullanımında (Yansıtılmasında) Maskeleme Tekniğinin Kullanılması

• Katlama Teknikleri • Öğretimde Yansıtıcı Kullanmanın Üstünlükleri • Öğretimde Yansıtıcı Kullanımının Doğurabileceği Olumsuzluklar/

Sınırlılıklar • Yansıları Arşivleme • Bir Materyal Geliştirme Aracı Olarak Fotoğraf Makinesi

• Fotoğraf Makinesi Türleri • Özet • Tartışma Soruları


Bu bölümde, öğretim etkinlikleri sırasında kullanılacak materyallerden yansıların hazırlanması, tasarımı, bunların öğrenme ortamına getirdikleri katkılar ve bunların kullanımlarında uyulması gerekli kurallar üzerinde du-rulmuştur.

Yansılar (Saydamlar) Yansılar, bir sunucu tarafından bir ekrana yansıtmak amacıyla bir tepe-

gözde kullanılan geniş boyutlu slaytlara denebilir. Yansılar aracılığıyla kav-ramlar, süreçler, rakamsal gerçekler, istatistikler ve plânlar görsel olarak sunulur ve özetlenir. Sunular küçük gruplara yapılabileceği gibi, ortalama büyüklükteki sınıflara veya geniş gruplara da yapılabilir. Bazı kullanımlarda tahtaya yazma işini ortadan kaldırma işlevini görürler. Sunularda hazır yansı-lar (satın alınıp) kullanılabileceği gibi çalışma yapraklarından, sözcük işlem-ci, sunu ve grafik programlarından alınan bilgisayar çıktıları da doğrudan tepegözler aracılığıyla yansıtılabilir. Bu yolla sunu yaparken zamanı etkili bir şekilde kullanabilmek mümkün olabilmektedir.

Günümüzde tepegözler yerini hızla bilgisayar yansıtıcılarına (video pro-jektörleri) bırakmaktadırlar. Bu nedenle tepegöz yansısı hazırlama yerine bilgisayar görüntülerinin projektörlerde yansıtılması yoluna gidilmektedir. Bu amaçla yaygın olarak sunu programları kullanılmaktadır. Günümüzde sunu materyallerini hazırlarken en yaygın kullanılan program Microsoft PowerPoint isimli programdır. Bu ve benzeri sunu programlarında bir grup slayttan oluşan sunular hazırlanır. Bir tepegözde kullanmak üzere hazırlanan bir sunuda bir grup asetat bulunurken bir PowerPoint sunusunda da bir grup slayt bulunur. Bu bölümdeki “tepegöz yansılarıyla” ilgili yerleri incelerken ele alınan ilke ve kuralların bilgisayar sunuları için de geçerli olduğu unutulma-malıdır. Örneğin tepegöz yansılarıyla ilgili ilkeler PowerPoint sunusundaki slaytlar için hemen hemen aynen geçerlidir.

Yansılar da diğer öğretim materyallerinin hazırlanması ve kullanılmasında olduğu gibi bir plânlama yapmayı gerektirir. Bu yüzden bir kontrol listesini gözden geçirmenin sayısız yararları vardır.

• Sunucunun hitap ettiği kitlenin özellikleri nelerdir? • Yansılar hangi hedef davranışların gerçekleşmesine yarayacak veya

hangi amaca hizmet edecek? • Bir içerik plânı hazırlandı mı? • Yansılar amaçlara ulaşmada uygun materyaller mi? Başka materyal-

lerle birlikte kullanımı daha etkili sonuçlar ortaya çıkarabilir mi? • Her yansı ile ilgili olarak bir içerik düzenlemesi yapıldı mı?

Bölüm 4 ÖĞRETİMDE

GÖRSEL-İŞİTSEL ARAÇLAR

İçindekiler

• Öğretimde Görsel İşitsel Araçlar Kullanmanın Önemi • Öğretme-Öğrenme Ortamlarında Yaygın Olarak Kullanılan Görsel-

İşitsel Araçlar • Araçlara Dayalı Olarak Yapılan Öğretimin Yararları • Araçlara Dayalı Olarak Yapılan Öğretimin Ortaya Çıkarabileceği Ola-

sı Sakıncalar • Araçları Seçerken/Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekli Hususlar • Görsel İşitsel Araçların Eğitim Ortamına Katkıları • Sınıflarda Kullanılan Araçların Özellikleri • Görsel Araçlar • İşitsel Araçlar • Görsel ve İşitsel Araçlar • Video • Teknoloji Destekli Araçlar • Özet • Tartışma Soruları


Bu bölümde öğretim etkinliklerini plânlarken öğretim materyallerinin tanı-tımı ve kullanım özellikleri üzerinde durulmuştur.

Bir öğretim etkinliği planlanırken, bu etkinlikle öğrencilere kazandırılacak hedef ve davranışların hangi öğrenme ortamında kazandırılacağı ve öğren-me ortamının nasıl düzenleneceğinin belirtilmesi çok önemlidir. Görsel ve işitsel araçlarla oluşturulacak öğrenme ortamının önceden iyi planlanmış olması öğretimin daha etkili olmasını sağlayacaktır. Eğitimde görsel ve işitsel araçlar, gerçekleştirilmek istenen öğrenmelerin kalıcı izli olmasını sağlaması açısından çok büyük önem taşımaktadır. Çünkü bir öğretme etkinliği ne ka-dar çok duyu organına hitap ederse öğrenme olayı da o kadar iyi ve kalıcı izli ve buna paralel olarak unutma da o kadar geç olmaktadır. Öğrenmelerin kalıcı olması için verilen uyarıcıların birden fazla duyu organına hitap edecek şeklide düzenlenmesi ifadesinden de günümüzde çoklu ortamlar anlaşılmak-tadır.

Öğretimde Görsel İşitsel Araçlar Kullanmanın Önemi

Bir öğretme (ve öğrenme) etkinliği ne kadar çok duyu organına hitap e-derse öğrenme olayı da o kadar iyi ve kalıcı izli olmakta, unutma da o kadar geç olmaktadır. Başka bir ifadeyle, öğretimde görsel ve işitsel araçlar kulla-nıldığında öğrenmeler hem daha çabuk hem de daha kalıcı izli olmaktadır.

Eğitim araçları eğitim ve öğretim etkinliklerinin daha verimli olmasını sağ-lamak için öğretmen ve yetiştiricilere en büyük yardımcıdır. Ancak araçların en mükemmelinin bile öğretmenin yerini tutamayacağını unutmamak gerekir. Öte yandan araçlar ne kadar mükemmel olurlarsa olsunlar, uygun olarak kullanılmadıkları zaman yararlı olamazlar.

Araştırma sonuçlarına göre insanlar: Okuduklarının % 10’unu İşittiklerinin % 20’sini Gördüklerinin % 30’unu Söylediklerinin % 70’ini Görüp işittiklerinin % 50’sini Yapıp söylediklerinin % 90’ını

hatırlamaktadırlar.

Sınıf ortamında öğrencilerin öğrendiklerini daha iyi hatırlayabilmelerini sağlamak için de çoklu ortamların (çoklu ortam özelliklerini taşıyan öğrenme durumlarının) düzenlenmesi önem taşımaktadır. Sınıf içinde çoklu ortam

Bölüm 5 İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ

ve EĞİTİMDEKİ UYGULAMALARI

İçindekiler

• Televizyon ve Video ile Öğretim o Kapalı Devre Televizyon o Video ile Öğretim

• Konferanslar • Çoklu Ortamlar (Multi-Media Systems) • Teletekst ve Videotekst Teknolojileri

o Teletekst o Videotekst

• Etkileşimli (interactive) Video o Etkileşimli Video Sisteminin İşleyişi o Etkileşimli Video ile Geleneksel Eğitimin Karşılaştırılması

• İletişim Uyduları • Özet • Tartışma Soruları


Bu bölümde, öğretim etkinlikleri sırasında hangi iletişim teknolojilerinin kullanılabileceği, bu iletişim teknolojilerinden nasıl yararlanılabileceği, bunla-rın öğrenme ortamına getirdikleri katkılar ve kullanımlarında uyulması gerekli kurallar üzerinde durulmuştur.

Televizyon ve Video ile Öğretim İletişim sistemleri içinde, televizyon yayını denince “tek yönlü ses ve gö-

rüntü iletimi”nin söz konusu olduğu bir sistemden söz edilmektedir. Bu tür bir sistemde ses, müzik, hareketsiz fotoğraflar, grafikler ve hareketli resimler bulunabilmektedir. Ancak bunlar tek yönlü olduğu için genelde bir geri bildi-rim-etkileşim bulunmamaktadır. Bu tür yayınlara örnek olarak “Yayın istas-yonları aracılığıyla yayın”, “Uydular aracılığıyla yayın”, “Mikrodalga yayıncılı-ğı”, “Kapalı Devre TV yayını” ve “Kablolu TV yayını” verilebilir. Bunların ara-sından özellikle “Kapalı Devre TV yayını” eğitim amacıyla en yaygın kullanım alanı bulunan yayın türüdür.

Televizyon etkili bir kitle iletişim aracıdır. Kodlanmış anlamlı bilgileri iletme, yansıtma ve sunma kapasitesine sahiptir. Bu süreçleri siste-me giren ve çıkan bilgi arasında uyum sağla-mak, ileticinin amacı ve içeriği ile alıcının algısal ve yanıtsal davranışı arasındaki psiko-fizik uyu-mu düzenlemek için uygular.

Görüntü, ses ve hareket özelliklerine sahip olan ve çok sayıda sunuş bi-çimi bulunan televizyon eğitim alanında başlıca şu amaçlarla kullanılmakta-dır:

• Okur–yazarlık gibi temel eğitim sorunlarını çözmede bir seçenek ola-bilmekte,

• Eğitim hizmetlerini yaygınlaştırma işlevi görebilmekte, • Okulların sağlayamadıkları ders araçlarını sunarak eğitimde maliyeti

düşürmekte, • Eğitimin kalitesini yükseltmekte, • Öğretmene zaman kazandırarak bireysel ilgilenmelere zemin hazırla-

yabilmekte • Yetişkin eğitimine yaptığı katkılarla toplumsal kalkınmayı hızlandır-

maktadır.

Bölüm 6 EĞİTİMDE BİLGİSAYAR

UYGULAMALARI

İçindekiler

• Bilgisayar Nedir? • Bilgisayar Destekli Eğitim Nedir? • Bilgisayar Destekli Öğretim • Okul Yönetiminde Bilgisayar Kullanımı • Eğitim Yazılımları ve Türleri • Eğitim Yazılımlarını Değerlendirme • Sözcük İşlem Yazılımları (Word Processing Programs) • Hesap Tablosu (Elektronik Tablolama, Spreadsheet) • Sunum Programları (Presentation Software) • Veri Tabanı Programları (Database) • PowerPoint Sunum Programını Kullanarak Bir Sunu Hazırlama • Özet • Tartışma Soruları


Bu bölümde öğretim etkinliklerini plânlarken ve uygularken bilgisayarın nasıl yardımcı bir araç olarak kullanılabileceği üzerinde durulmuş, ayrıca “Bilgisayar Destekli Eğitim”, “Bilgisayar Destekli Öğretim” ve “Bilgisayar Des-tekli Eğitim Yönetimi” gibi kavramlar ele alınmıştır.

Bilgisayar Nedir? Bilgisayar gerek sayısal gerekse alfabetik verileri işleyen elektronik bir

aygıttır. Bilgisayar, verileri belirli bir program mantığı içinde okuyarak, onları kendi anlayabileceği bir dile çeviren ve sonuçları kullanıcıya sunan, ayrıca verileri saklayabilen ve belleğinde tutabilen elektronik bir araçtır.

Bilgisayarlar:

• Kendilerine verilen verileri alır, verilen komutları izleyerek bu verileri bilgi oluşturacak şekilde işlerler.

• Çok miktardaki veriyi kısa sürede işleyebilir ve çok fazla miktarda bil-giyi unutmadan saklayabilirler.

• Aritmetik ve mantık işlemlerini son derece hızlı yapabilirler. • İnsan tarafından yapılan iş ve işlemlerin yapılmasını kolaylaştırırlar

ve yaptıkları işlemleri hızlı, güvenli ve hatasız yaparlar.

Donanım ve Yazılım

Bilgisayarların kendilerine verilen verileri işleyebilmeleri için iki şeye ihti-yaçları vardır: Donanım ve yazılım.

Donanım, bilgisayarın tüm fiziksel birimlerine verilen addır. Yazılım ise, bilgisayarların görevlerini yerine getirebilmeleri için onlara verilen tüm bilgiler ve komut listeleridir.

Bilgisayarlar iki tür yazılım kullanır. Birincisi “işletim sistemi yazılımları” ve diğeri de özel amaçlar için yazılmış olan “uygulama yazılımları”dır. İşletim sistemi yazılımları bilgisayarların temel işlevlerini yerine getirmesini sağlar. Uygulama yazılımları da belirli işleri tamamlayabilmelerine olanak verir.

İşletim sistemi yazılımı bilgisayarı denetleyen, işleten ve bilgisayar yazı-lımları ile donanımının birlikte nasıl çalışacağı ile ilgili ilkeleri düzenleyen ve bilgisayar için yaşamsal önemde olan bir dizi programdır. İşletim sistemi, bilgisayarın verimli olarak işletimini de sağlar.

Bölüm 7 İNTERNET NEDİR?

İçindekiler

• İnternet Nedir? • İnternet (Bilgi) Kaynakları-Servisleri • İnternet’e Bağlanma ve İnternet Servis Sağlayıcıları • İnternet’te Adresler (Adreslerin Anatomisi) • İnternet Alan Adları (Domain Names) • İnternet’te Araştırma-Arama/Tarama Yapma • Türkiye’de İnternet • Uzaktan Eğitim ve İletişim Teknolojileri • Uzaktan Eğitim Nedir? • Uzaktan Eğitimin Kullanım Amaçları • Uzaktan Eğitim Sisteminin Türleri ve Seçimi Etkileyen Değişkenler • Uzaktan Eğitim Sisteminin Özellikleri • Web Temelli Uzaktan Eğitim • Uzaktan Eğitime Yönelik Eleştiriler • İletişim Teknolojileri ve Eğitimdeki Uygulamaları • Türkiye’deki Çeşitli Uzaktan Eğitim Uygulamaları • Özet • Tartışma Soruları


Bu bölümde, İnternet kavramının tanımı, İnternet’in nasıl ortaya çıktığı, İnternet kaynaklarının neler olduğu ve bu kaynaklardan eğitimde nasıl yarar-lanılabileceği üzerinde durulmuştur.

İnternet Nedir? İnternet, milyonlarca bilgisayarı birbirine bağlayarak iş dünyası, devlet ku-

ruluşları ve eğitim kuruluşları arasında dünya çapında iletişim yapma olanağı sağlayan uluslararası bir bilgisayar ağıdır (Network of networks).

İnternet dünya çapında herkese açık bir haberleşme ağıdır. Ancak hiçbir organizasyon İnternet’in sahibi değildir ve onu kontrol etmemektedir. Bu yapının parçaları olan ağlar, devlet kuruluşları, üniversiteler, gönüllü organi-zasyonlar ve ticari kuruluşlarca çalıştırılmaktadır.

İnternet Nasıl Ortaya Çıktı? İnternet’in başlangıcı ABD savunma bakanlığının bilgisayar ağları üzerine

araştırma yapan ARPA (Advanced Research Projects Agency) isimli bir projeyi desteklemeye başladığı 1960’lı yıllara dek uzanır. Bu projede amaç, değişik türdeki ve değişik yerlerdeki bilgisayarların birbirleriyle haberleşebil-diği bir bilgisayar ağını geliştirmekti. Savunma bakanlığı iş yaptığı büyük silah üreticisi firmalar ile askeri alanda araştırmalar yapan üniversiteler ara-sında bir bağlantı kurmak istiyordu. Ancak burada şunu da eklemek gerekir: Bu projenin asıl gizli olan amacı bir olası nükleer savaşa karşı savunucu önlemler geliştirmekti.

Yerel ve Geniş Bölge Bilgisayar Ağları

1960’lı ve 1970’li yıllarda yüzlerce “Yerel Bilgisayar Ağları” (Local Area Networks, LAN) ve “Geniş Bölge Bilgisayar Ağları” (Wide Area Networks, WAN) geliştirilmişti. Yerel bilgisayar ağlarında (YBA), birbirlerine kısa mesa-fe uzaklıklarda olan bilgisayarlar kablolar ve bilgisayar donanımlarıyla birbir-lerine bağlanmakta idiler. Geniş bölge bilgisayar ağlarında (GBBA) ise birbir-lerine uzak mesafelerde bulunan çok sayıda bilgisayar telefon hatlarına ben-zer hatlarla birbirlerine bağlı olarak çalışmaktaydılar. Her YBA ve GBBA’da değişik türde bilgisayarlar ve değişik tip düzenlemeler bulunmaktaydı.

Bölüm 8 ÖĞRETİM MATERYALLERİNİ

DEĞERLENDİRME

İçindekiler

• Öğretim Etkinliklerini Ölçme ve Değerlendirme • Ölçme Nedir? • Bir Ölçme Aracında Aranan Nitelikler • Testlerin Sınıflandırılması: • Değerlendirme Nedir? • Program Değerlendirme • Değerlendirme Türleri • Eğitim Amaçlı Bilgisayar Programlarını Değerlendirme • Öğretim Materyallerini Değerlendirme

o Görsel Tasarım Biçimsel Yapıyı Değerlendirme Formu o Çoklu Ortam Setlerini Değerlendirme Formu o Basılı Materyalleri Değerlendirme Formu o Yansıtma Özelliği Olmayan Görselleri Değerlendirme Formu o Yansıtma Özelliği Olan Görselleri Değerlendirme Formu o İşitsel Materyalleri Değerlendirme Formu o Video ve Filmleri Değerlendirme Formu o Bilgisayar Yazılımlarını Değerlendirme Formu

• Özet • Tartışma Soruları


Bu ünitede, ölçme ve değerlendirme kavramları ve öğretim etkinliklerini

ölçme ve değerlendirme işlemlerinin nasıl yapılabileceği üzerinde durulmuş-tur.

Öğretim Etkinliklerini Ölçme ve Değerlendirme

Ölçme nedir?

Ölçme, bir nesnenin belli bir özelliğe sahip olup olmadığını, sahip ise sa-hip oluş derecesinin gözlenip gözlem sonuçlarının sayı sembolleri ile ifade edilmesidir.

Ölçmede önemli olan özelliği ortaya koymaktır. Ölçme, fark kavramından kaynaklanır. Yani, ölçme farktan doğmuştur. Eğer bütün özellikler eşit olmuş olsaydı, ölçme işlemine hiç gerek duyulmayacaktı.

Ölçme Çeşitleri:

Doğrudan ölçme: Özellik dolaysız olarak ölçülür. Boy, ağırlık vb. gibi.

Dolaylı ölçme: Bir özellik, kendine yakın diğer bir özellik kanalıyla ölçülür. Sıcaklık ölçümü, zekâ ölçümü gibi.

Ölçek:

Belli bir başlangıç noktasından itibaren ölçme aracının değişmez bir bi-rimle dilimlenmesidir. Ölçek Çeşitleri:

• Sınıflama Ölçeği: Nesneler belli bir özelliğe göre sınıflandırılır, grup-landırılır. Bu, gözlemin en basit biçimidir. Medeni duruma göre ayırım veya cinslere göre ayırım buna örnek verilebilir.

• Sıralama Ölçeği: Belli bir özelliğe göre, nesneler belli bir sıraya konu-lur. Bu sıralamada her birinin yeri belirlenir ise bu ölçek türü elde e-dilmiş olunur. Başlangıç noktası ve sıralar sabit değildir.

• Eşit Aralıklı Ölçek: Bir özellik ya da nesne bir başlangıç noktasına gö-re ve özelliğe sahip oluş derecesi bakımından eşit aralıklarla sıralan-dığında bu ölçek elde edilmiş olunur. Örneğin; Takvim.

EKLER • Türkiye’deki Eğitim Teknolojisi Merkezleri

• Anadolu Üniversitesi’nde Eğitsel Televizyon Programları

• Görsel Tasarımcılara ve Uygulayıcılara Sunumlarla İlgili Somut Öneriler

• Sunuculara, Sunuları Süresince Uymaları Gereken Te-mel İlkeler Konusunda Uyarılar

• Basılı Materyallerin Tasarımı Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekli İlkeler

• Eğitimciler İçin Webden Çeşitli Kaynaklar

• İngilizce Öğrenme-Öğretme Kaynakları

KAYNAKÇA Akgül, M. (2001). Internet haftası – 2001 – internethaftasi.org.tr

<Web: http://www.internethaftasi.org.tr/hafta01/akgul-2001.html> (Erişim ta-rihi: 7 Şubat 2006).

Alkan, C. (1998). Eğitim teknolojisi (Yenilenmiş 6. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.

Curabay, S. ve Demiray, E. (2002). 20. Kuruluş yılında Anadolu Üniversitesi Açıköğretim sistemi ve Açıköğretim Fakültesi eğitim televizyonu (ETV). Es-kişehir: Anadolu Üniversitesi.

Cüceloğlu, D. (1997). Yeniden insan insana (16. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.

Çağıltay, K. (1997). Internet. Ankara: Metu Press.

Çilenti, K. (1984). Eğitim teknolojisi ve öğretim. Ankara: Gül Yayınevi.

Demirel, Ö. (2003). Eğitim sözlüğü. Dictionary of education (2. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Demirel, Ö. (2004). Planlamadan değerlendirmeye öğretme sanatı (7. Baskı). An-kara: Pegem A Yayıncılık.

Demirel, Ö., Erden, M., Akkoyunlu, B. ve Kaptan, F. (1996). Eğitim teknolojisi ders notları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi.

Ergin, A. (1995). Öğretim teknolojisi iletişim (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.

Ertürk, S. (1997). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Meteksan A.Ş.

Gaffin, A. ve Heitkötter, J. (1994). EFF’s (Extended) guide to the Internet: A round trip through global networks, life in cyberspace, and everything. Tex-info Edition 2.3, September 1994.

Garrison, D. ve Shale, D. (1987). Mapping the boundaries of distance education: problems in defining the field. The American Journal of Distance Educa-tion, 1, s. 4.

Graham, B. ve Hussain, A. (2006). ITNP82: Multimedia. Handouts: Course Info. <Web: http://www.cs.stir.ac.uk/courses/IT82/> (Erişim tarihi: 15 Temmuz 2006).

Harmer, J. (1991). The practice of English language teaching (New Edition). New York: Longman.

Heinich, R., Molenda, M. ve Russell, J. D. (1993). Instructional media and the new technologies of instruction (Fourth Edition). New York: Macmillan Pub-lishing Company.

Heinich, R., Molenda, M., Russell, J. D. ve Smaldino, S. E. (1999). Instructional media and technologies for learning (Sixth Edition). New York: Macmillan Publishing Company.

SÖZLÜKÇE İngilizce-Türkçe

A

Access Erişim. Belleğe veya bir diskete erişme anlamında kullanılan bir sözcüktür. Erişilen kaynak kullanıma açılmış demektir.

Alignment Hizalama. Sözcük işlemci yazılımlarını kullanırken, yazılan metinlerin kenarlara yanaşık olması durumunu ifade eden bir kavramdır. Metinler sağa (right) veya sola (left) yanaşık olabi-lir, ortalanmış (centered) olabilir veya her iki kenara da dayalı (justified) hale getirilmiş olarak düzenlenebilir.

Animation Canlandırma. Elle veya bilgisayarla çizilmiş resimlerin çeşitli teknikler kullanılarak hareketlendirilmesi. Web sayfalarında bulunan hareketli resim, yazı ve simgelere verilen ad.

Applet HTML sayfalarında bulunan Java dilinde yazılmış programla-rın derlenmiş biçimidir.

Attachment Bir e-posta mesajını gönderirken eklenen dosyalara (eklentile-re) verilen isimdir. Eklenmiş dosya kullanımı, posta programla-rının yaygın bir özelliğidir.

Avi (Audio Video Interleaved)

Windows platformunda kullanılan bir video formatıdır.

B

Backbone Ağ üzerindeki temel geçiş yollarını oluşturan yüksek hızlı hat ve bağlantılarının oluşturduğu yapıdır.

Background Artalan, arka plan, zemin. (ör. Web sayfalarının arka fonlarına verilen isim.)

BBS (Bulletin Board System)

Elektronik Bülten. Bilgisayar kullanıcılarının bir modem ve telefon hattı ile bağlanarak mesaj alış-verişinde bulundukları veya çeşitli konularda yazıştıkları ortamlardır.

Beta Bilgisayar dünyasında, programların geliştirme ve test aşama-sında olduklarını belirten sürüm adıdır.

BIOS (Basic Input Output System)

Bilgisayar ilk açıldığında anakart ve üzerindeki kartları tanıyan ve bunlar hakkında işlemciye bilgi veren küçük yazılımdır. Ayrıca mikroişlemci ile çevre üniteleri arasındaki veri akışını da yönetir.

Bit İletilebilen en küçük veri miktarıdır. Bitmap Bilgisayar ekranında bir resmi görüntülemek için gereken tüm

Documents

ğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı - pegem.netpegem.net/dosyalar/dokuman/02102007143453a1-IcKapak_onsoz_icindekiler.pdf · 2 Ö ğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı