2014

kpss

öğretim teknolojilerive materyal tasarımı

akıcı

ayrıntılı

güncel

konu anlatımları

örnekler

yorumlar

uyarılar

pratik bilgiler

ösym tarzında özgün sorularve açıklamaları

yeni konularla

yeni sorularla

yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır

2013 kpss’de

soru40

Komisyon

KPSS Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

ISBN 978-605-364-536-8

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem Akademi

Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir.

Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,

kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt

ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.

Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları

satın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

4. Baskı: Kasım 2013, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Özge AlpaslanDizgi-Grafik Tasarım: Yakup Çiçek

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Tuna Matbaacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş.

Bahçekapı Mahallesi 2460. Sokak No: 7

Şaşmaz/ANKARA

(0312-278 34 84)

Yayıncı Sertifika No: 14749

Matbaa Sertifika No: 16102

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

E-ileti: pegem@pegem.net

SUNU

Değerli Öğretmen Adayları;

Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan “Materyal Tasarımı” kapsamındaki yaklaşık 4 soruyu etkili bir şekilde çö-zebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.

Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup

n Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

n Araç Gereçlerin Eğitimdeki Yeri Materyal Tasarımı ve Öğretim Modelleri

n Öğretim Materyallerini Değerlendirme bölümlerinden oluşmaktadır.

Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alın-masına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somut-laştırılmasına ve tablolarla akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir.

Her ünitenin sonunda,

n özet,

n bulmaca,

n doğru - yanlış testi,

n boşluk doldurma,

n çözümlü test,

n cevaplı testlere yer verilmiştir.

Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanları ile öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz.

Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerile-riniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız.

Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.

Komisyon

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM

Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

TEMEL KAVRAMLAR ............................................................................................ 4

HEDEFLERİN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI ....................................................6

HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMADA FARKLI YAKLAŞIMLAR .............................. 12

Aşamalı Hedef Yazma Yaklaşımı ........................................................................ 12

Yeterliğe (Ölçüte) Dayalı Amaç Yazma Yaklaşımı ............................................... 12

Modüler Amaç Yazma Yaklaşımı ......................................................................... 12

ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ VE İLETİŞİM .............................................................. 16

İLETİŞİM SÜRECİ VE YAŞANTI ALANI .............................................................. 19

YAŞANTI KONİSİ (Edgar Dale) ........................................................................... 19

BULMACA ...........................................................................................................23

DOĞRU - YANLIŞ TESTİ ....................................................................................24

BOŞLUK DOLDURMA ........................................................................................25

ÇÖZÜMLÜ TEST .................................................................................................26

ÇÖZÜMLER ........................................................................................................28

CEVAPLI TEST ................................................................................................... 29

2. BÖLÜM

Araç Gereçlerin Eğitimdeki Yeri Materyal Tasarımı ve Öğretim Modelleri

EĞİTİM ARAÇ GEREÇLERİNİN SINIFLANDIRILMASI ...................................... 34

ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN TASARLANMASI VE ÖNEMİ ........................... 35

MATERYAL TASARLAMA SÜRECİ ..................................................................... 36

Öğretim Materyali Hazırlama İlkeleri ................................................................... 37

Öğretim Araç ve Gereçlerinin Seçimi .................................................................. 38

Materyal Seçiminde/Hazırlanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Özellikler......... 39

GÖRSEL TASARIM ............................................................................................. 40

Görsel Tasarım Türleri ve Tasarım Ögeleri .......................................................... 40

TASARIM İLKELERİ ............................................................................................43

MATERYAL TASARIMINDA DİĞER İLKELER ....................................................46

SINIF ORTAMININ DÜZENLENMESİ .................................................................47

EĞİTİMDE KULLANILAN ARAÇ GEREÇLER ....................................................49

İKİ BOYUTLU GÖRSEL ARAÇLAR .................................................................... 49

Kavram Haritaları ................................................................................................ 49

Zihin Haritaları ..................................................................................................... 50

Bilgi Haritaları ...................................................................................................... 52

viPEGEM AKADEMİ

Gerçek Eşyalar ve Modeller ................................................................................ 53

TEPEGÖZ PROJEKTÖRLERİ ............................................................................ 56

SUNUM MATERYALLERİNİN HAZIRLANMASI .................................................. 58

Saydamlar (Yansılar) ........................................................................................... 58

Slaytlar (Dialar) .................................................................................................... 60

Film Şeritleri ......................................................................................................... 61

Televizyonlar ........................................................................................................ 62

Videolar ............................................................................................................... 62

GÖSTERİ TAHTALARI ........................................................................................ 64

Karatahta ve Beyaz Tahta .................................................................................. 64

Manyetik Tahtalar ................................................................................................ 64

Bülten Tahtaları.................................................................................................... 65

Döner Levhalar .................................................................................................... 65

YAZILI MATERYALLER ....................................................................................... 66

Ders kitapları ....................................................................................................... 67

Grafikler ............................................................................................................... 69

Şemalar ............................................................................................................... 72

ÇOKLU ORTAM SETLERİ .................................................................................. 72

TEKNOLOJİ DESTEKLİ ÖĞRETİM MODELLERİ...............................................73

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM ...................................................................73

İNTERNET TABANLI ÖĞRETİM .........................................................................78

HARMANLANMIŞ (Karma) ÖĞRETİM ................................................................79

UZAKTAN EĞİTİM ..............................................................................................79

ÖZET ................................................................................................................... 82

BULMACA ........................................................................................................... 85

DOĞRU - YANLIŞ TESTİ .................................................................................... 86

BOŞLUK DOLDURMA ........................................................................................ 88

ÇÖZÜMLÜ TEST ................................................................................................. 89

ÇÖZÜMLER ........................................................................................................ 92

CEVAPLI TEST ................................................................................................... 94

3. BÖLÜM

Öğretim Materyallerini Değerlendirme

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME KAVRAMLARI ............................................... 100

ÖLÇME ............................................................................................................. 100

Ölçme Türleri .................................................................................................... 100

DEĞERLENDİRME .......................................................................................... 103

Değerlendirme Türleri ....................................................................................... 104

ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ................................ 107

ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN DEĞERİNİN BELİRLENMESİ....................... 107

vii PEGEM AKADEMİ

Materyal Değerlendirme ve Amaçlara Uygunluk .............................................. 108

Materyal Değerlendirmede Sürecin Değerlendirme ........................................ 108

Materyal Değerlendirmede Ürün Değerlendirmesi .......................................... 110

Materyal Tasarımında Süreç ve Ürün Değerlendirmenin

Karşılaştırılması ................................................................................................ 110

Materyalleri Değerlendirmede Kullanılabilecek Formlar ................................... 111

ÖZET ................................................................................................................ 119

BULMACA ........................................................................................................ 121

DOĞRU - YANLIŞ TESTİ ................................................................................. 122

BOŞLUK DOLDURMA ..................................................................................... 123

ÇÖZÜMLÜ TEST .............................................................................................. 124

ÇÖZÜMLER ..................................................................................................... 125

CEVAPLI TEST ................................................................................................. 126

KAYNAKÇA ....................................................................................................... 128

BULMACA CEVAPLARI .................................................................................... 129

DOĞRU-YANLIŞ CEVAPLARI .......................................................................... 130

BOŞLUK DOLDURMA CEVAPLARI ................................................................. 131

ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI

➢ TEMEL KAVRAMLAR

➢ HEDEFLERİN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI

➢ İLETİŞİM SÜRECİ

➢ YAŞANTI KONİSİ

“Ne kadar bilirsen bil, anlatabildiklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır.”

MEVLÂNÂ

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2010-2

2012

2013

Çıkmış Soru Ağacı

1

3

2

4

1

2

2

5

1

1

2011

KAVRAM HARİTASI

Öğretim

Teknolojisi

Sistem

Yaklaşımı

Eğitim

Teknolojisi

Teknoloji

Temel

Kavramlar

Alıcı

Mesaj

Dönüt

Yaşantı

Konisi

BÖLÜM 1

Kaynak

Kanal

İletişim

Bilişsel Duyuşsal

Devinişsel

Hedefler

1. BÖLÜM TEMEL KAVRAMLAR

HEDEFLERİN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI – İLETİŞİM

SÜRECİ ve YAŞANTI KONİSİ

Bölüm Öncesi

Bu bölümde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Ta-

sarımında yer alan temel kavramlara, hedeflerin

aşamalı sınıflandırılmasına, iletişim sürecine ve Edgar

Dale’nin yaşantı konisine yer verilmiştir. İletişim ile

ilgili konular Sınıf Yönetimi dersinin temel konuların-

dan olduğundan iletişimle ilgili detaylı bilgilere sınıf yö-

netimi kitabında yer verilmiştir. Daha önce Öğretim

Yöntem ve Teknikleri içerisinde ara ara sorular soru-

lan Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı dersi-

nin kavramları ile ilgili soru sorulmamıştı. Ancak ileti-

şim ve özellikle Edgar Dale’nin yaşantı konisi ile ilgili

sorular sorulmuştur. Aslında Edgar Dale’nin yaşantı

konisi, hemen hemen her yıl doğrudan veya dolaylı ola-

rak soru beklenen bir konu olma özelliği taşımaktadır.

Aynı zamanda Sınıf Yönetimi dersi ile ortak konu olan

iletişim sürecine ve Program Geliştirme ile ortak konu

olan hedeflerin aşamalı sınıflandırılmasına hakim ol-

mak, hem Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

dersinin hem de Sınıf Yönetimi ve Program Geliştirme

derslerinin soruları için yarar sağlayacaktır.

Türkü Öğretmen, tayininin çıktığı okula gelerek 4/B sınıfını okutacağını öğrenmiştir. Sı-

nıfa giden Türkü Öğretmen, hem üniversitede aldığı Sınıf Yönetimi dersi hem de önceki

deneyimleri sayesinde öğrencileriyle etkili bir iletişim süreci başlatmıştır. İletişimde sen

dili yerine ben dili kullanmış, yargılayıcı ifadelerden çok, betimleyici ifadeler kullanmıştır.

Programın kazanımlarını öğrencilere kazandırabilmek amacıyla aşamalı (bilişsel, duyuş-

sal, devinişsel) olarak incelemiş, yeni etkinlikler hazırlamış, her etkinlik için de kullanacağı

materyalleri tasarlamıştır. Derslerin özel hedefleri için öğretim teknolojileri kavramlarından,

tüm sürece yönelik materyaller için de eğitim teknolojileri kavramlarından yararlanmıştır.

Etkili ve kalıcı öğrenmeler sağlayabilmek amacıyla öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerini

belirlemiş, ilgi ve yeteneklerini dikkate almış ve yaşantı alanlarını geniş tutmuştur. Edgar

Dale’nin yaşantı konisinden faydalanarak öğrenme öğretme sürecini basitten karmaşığa,

somuttan soyuta düzenlemiş, olabildiğince fazla duyu organına hitap edecek çalışmalara

yer vermiştir. Böylece hazırladığı materyallerin öğrenme üzerinde olumlu etkileri olduğunu

görmüş, etkili ve kalıcı öğrenmelerle öğrencilerinin kazanımlara ulaşmasını sağlamıştır.

YAŞAMDAN

4PEGEM AKADEMİ

TEMEL KAVRAMLAR

Teknoloji: İnsan yaşamını her yönüyle etkileyen teknoloji kavramı farklı şekillerde

tanımlanmıştır. Türk Dil Kurumu teknolojiyi “insanın maddi çevresini denetlemek

ve değiştirmek amacıyla geliştirdiği araç gereçler ve bu araç gereçlere ilişkin bil-

gilerin tümü” olarak tanımlarken Alkan “bilim ile uygulama arasında köprü görevi

yapan bir disiplin” olarak tanımlamaktadır.

Eğitim Teknolojisi: Eğitim teknolojisi, öğrenme öğretme faaliyetlerinin tasarlanma-

sı, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi sürecidir. Aynı zamanda eğitim

teknolojisi, insanın öğrenme olgusunun tüm yönlerini içeren problemleri sistematik

olarak analiz etmek, bunlara çözümler geliştirmek üzere ilgili tüm unsurları (insan

gücünü, bilgileri, yöntemleri, teknikleri, araç gereçleri, düzenlemeleri vs.) işe koşa-

rak uygun tasarımlar geliştiren, uygulayan, değerlendiren ve yöneten karmaşık bir

süreç olarak da tanımlanmaktadır.

Öğretim Teknolojisi: Öğretim teknolojisi, özel amaçların gerçekleştirilmesinde

etkili öğrenmeler sağlamak için öğretme öğrenme sürecinin tasarımlanması, yü-

rütülmesi ve değerlendirilmesidir. Aynı zamanda öğretimin eğitimin bir alt kavramı

olduğu anlayışından hareketle “belirli öğretim disiplinlerinin kendine özgü yönleri-

ni dikkate alarak düzenlenmiş teknoloji” olarak da tanımlanmaktadır. Örneğin fen

öğretimi teknolojisi, tarih öğretimi teknolojisi. Bu nedenle öğretim teknolojisi, özel

hedeflere ulaşmak amacıyla öğrenme öğretme sürecini tasarlama, uygulama, de-

ğerlendirme ve geliştirme süreci olarak da karşımıza çıkar.

• Eğitim teknolojisi ve öğretim teknolojisi kavramları birbirine karıştırıla-bilmektedir. Öğretim teknolojisi belirli bir disipline ait teknolojiyi ifade ederken eğitim teknolojisi eğitimle ilgili tüm teknolojileri kapsar.

Sistem Yaklaşımı: Sistem, karşılıklı etkileşim içerisinde bulunan unsurların, ta-

sarlanan amaçları gerçekleştirmek amacıyla bir bütün meydana getirecek şekilde

organize edilmesidir. Bu yönüyle bakıldığında program geliştirme ile sistem yakla-

şımı arasında bir ilişki görülmektedir. Bu ilişkiye bağlı olarak öğretim sürecinde kul-

lanılacak araç gereçlerin; kazanımlarla, konu alanıyla, öğrencilerin hazırbulunuşluk

düzeyiyle, öğretim yöntem ve teknikleriyle uyumlu olması gerekir.

Öğretimde kullanılan sistem yaklaşımı;

a. analiz,

b. tasarım ve geliştirme,

c. değerlendirme süreçlerinden oluşur.Bu süreçlerde yapılması gereken çalışmalara aşağıdaki tabloda yer verilmiştir:

5 PEGEM AKADEMİ

Analiz

• Öğretim amaçları ve kazandırılacak davranışlar belirlenir.

• Öğrencilerin sahip olması gereken ön koşul yeterlilikler belirlenir.

• İçerik ve etkinliklerin sırası belirlenir.

• Hazırda var olan araç gereç, kaynak ve fiziksel ortamın özellikleri belirlenir.

Tasarım ve

Geliştirme

• Öğrencilerin amaçlara ulaşma düzeylerini belirleyecek test maddeleri ve ölçme araçları (ön test, ara test ve son test) hazırlanır.

• Kazanımlara ulaşılmasını sağlayacak materyaller, etkinlikler, yöntem-teknikler belirle-nir, plan yapılır.

• Kazanımlara ulaştıracak araç gereçler seçilir, tasarlanır ve geliştirilir.

• Nasıl öğretelim sorusuna cevap aranır.

Değerlendirme

• Süreç ve ürün değerlendirmesi yapılır.

• Öğrencilerin öğrenme düzeyleri belirlenir.

• Programın üstün ve zayıf yönleri ile aksaklıklar belirlenerek giderilmeye çalışılır.

Eğitim Programı: Eğitim programı, programın ögeleri olan hedef, içerik, öğretme-

öğrenme süreci ve değerlendirme boyutları arasındaki dinamik ilişkiler bütünü veya

okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları

düzeneği olarak tanımlanabilir.

Eğitim programının hedefler, içerik, öğretme – öğrenme süreci ve değerlendirme

olmak üzere dört ögesi vardır. Bu ögelerden Hedef niçin?, İçerik ne?, Eğitim Du-

rumları nasıl?, Değerlendirme ne kadar? sorularının cevabını verir.

2009 - kpss

Bir öğretim programının “içerik” boyutu değerlendirilirken aşağıdaki sorulardan hangisine “Evet.” yanıtı alınırsa içerik için “Uygundur.” denilebilir?

A) Çağdaş bulgulara dayalı mı?

B) Öğrenci davranışı olarak ifade edilmiş mi?

C) Öğrenci merkezli etkinliklere uygun mu?

D) Eğitim süreci sonunda ortaya çıkacak ürün tanımlanmış mı?

E) Öğretim materyalleri belirtilmiş mi?

Çözüm: Program değerlendirme programın niteliğine karar verme sürecidir. Program de-ğerlendirme sürecinde kullanılan çeşitli yaklaşımlar vardır. Ögelere dönük program değer-lendirme yaklaşımında program ögelerinin sahip olması gereken birtakım nitelikler bazında oluşturulmuş sorular çerçevesinde değerlendirilir. Bu yaklaşıma göre her ögeye ait sorular çerçevesinde programın niteliği hakkında yargıya varılır. Bu kapsamda içerik ögelerini de-ğerlendirmede; “İçerik çağdaş bulgulara dayalı mı?”, “İçerik, hedeflerle tutarlı mı?”, “İçerik, öğrencilerin ilgi ve düzeyine uygun mu?”,“İçerikteki bilgi önemli, dayanaklı ve geçerli mi?” “İçerikteki bilgiler öğrenciler için anlamlı mı?” ve “İçeriğin sunuş sırası öğrenme ilkelerine uygun mu?” sorularına cevap aranır. Seçenekler incelendiğinde “Öğrenci davranışı olarak ifade edilmiş mi?” ve “Eğitim süreci sonunda ortaya çıkacak olan ürün tanımlanmış mı?” soruları, hedef ögesinin değerlendirmesinde; “Öğrenci merkezli etkinliklere uygun mu?” ve “Öğretim materyalleri belirtilmiş mi?” soruları ise eğitim durumları ögesinin değerlendirilme-sinde kullanılan sorulardır.

Cevap A

Eğitim programı; akademik öğretimi, ders dışı sosyal kulüp faaliyetlerini, özel kutlamaları, rehberlik faaliyetlerini, kursları, seminerleri, konferansları, gezi-leri vb. kapsar.

hoca notu

6PEGEM AKADEMİ

2006 - kpss

Öğretim planlamasında yer alan;

I. kazanımların belirlenmesi,

II. ölçme araç ve yöntemlerinin belirlenmesi,

III. etkinliklerin belirlenmesi,

IV. öğretimin değerlendirilmesi

işlemleri aşağıdakilerin hangisinde sistematik olarak gerçekleştirilme sırası-

na göre verilmiştir?

A) I, II, III, IV B) I, III, II, IV C) II, III, IV, I D) III, II, IV, I E) IV, III, II, I

Çözüm: Öğretim programının ögeleri hedef, içerik, eğitim durumları ve sınama durumları ola-rak sıralanır. Buradan hareketle öğretimin planlanmasında sırasıyla; kazanımların belirlenmesi, etkinliklerin belirlenmesi, ölçme araç ve yöntemlerinin belirlenmesi, öğretimin değerlendirilmesi adımlarından oluşur. Öğretimin planlanmasında öncelikle kazanımlar belirlenir. Daha sonra sırasıyla kazanımların gerçekleştirilmesinde kullanılacak içerik, kazanımların gerçekleşmesine yönelik öğrenme yaşantıları ve etkinlikleri içeren eğitim durumları belirlenir. En son olarak da kazanımların gerçekleşme derecesini belirlemede kullanılacak sınama durumları belirlenir.

Cevap B

Öğretim Programı: Öğretim programı, okulda ya da okul dışında bireye kazan-

dırılması planlanan bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsayan yaşantılar

düzeneğidir.

İlköğretim matematik programı, ilköğretim fen ve teknoloji programı, ortaöğretim

edebiyat programı, ortaöğretim fizik programı vb. programlar öğretim programıdır.

Öğretim programının belirlenmesinde ilk önce yapılacak çalışma hedeflerin belir-

lenmesidir. Hedeflerin belirlenmesi ve anlaşılması materyal tasarlama sürecine de

önemli katkılar sağlamaktadır. Bu nedenle hedeflerin özelliklerini ve aşamalı sınıf-

landırılmasını öğrenmek gerekmektedir.

HEDEFLERİN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI

Amaçlar paralelinde öğrenciye kazandırılması planlanan niteliklere hedef denir.

Materyal geliştirme ve tasarım sürecinde hedeflerin (kazanımların) önemi büyük-

tür. Çünkü araç gereçler, hedefler doğrultusunda geliştirilir. Hedeflere hizmet etme-

yen araç gereçlerin eğitim açısından bir önemi bulunmamaktadır. Hedefler bilişsel,

duyuşsal ve devinişsel (psikomotor) olmak üzere üç aşamalı sınıflandırılmaktadır.

Hedeflerin Aşamalı Olarak Sınıflaması

İnsanın biyolojik yapısını, toplumun beklentilerini, toplumsal olayların gerçekleştiği

yeri ve doğa ile ilgili ilkeleri dikkate almadan hedef belirlemek mümkün değildir.

A) Bilişsel Alan B) Duyuşsal Alan C) Devinişsel (Psikomotor) Alan

1. Bilgi2. Kavrama3. Uygulama4. Analiz5. Sentez6. Değerlendirme

1. Alma2. Tepkide bulunma3. Değer verme4. Örgütleme5. Kişilik haline getirme

1. Algılama

2. Kuruluş

3. Kılavuz denetiminde yapma

4. Mekanikleşme

5. Beceri (karmaşık dışavuruk faaliyet)

6. Duruma uydurma (Uyarlama)

7. Yaratma

7 PEGEM AKADEMİ

A) BİLİŞSEL ALAN (Bloom Taksonomisi)

Bilgi ve bilgiden doğan zihinsel yetenekler ve becerilerle ilgili olan alandır.

1. BİLGİ (Hatırlama): Görünce tanıma, sorun-ca söyleme veya ezber-den aynen tekrar etme davranışlarını kapsar.

Olgu, kavram, işlem ve ilkeleri tanıma, tekrarla-ma, hatırlama, eşleştir-me, sıralama.

- Kuvvetin formülünü söyleme- Türkçede yazım kuralları bilgisi- Ankara Savaşı’nın tarihini söyleme- Progelde Taba Modelinin basamaklarını sırasıyla yazma- Progelde verilen bazı tanımlarla ilgili kavramları seçip işaretleme

2. KAVRAMA (Özümse-me): Bilgiyi özümseme, kendine mal etme, çe-virme, transfer etme gibi davranışları kapsar.

Bilgiyi farklı bir şekilde ifade etme, grafiğini çiz-me, ana fikrini çıkarma,özetleme, çevirme, yo-rumlama (açıklama) vetahmin etme (yordama/ öteleme).

- Verilen bir tablo veya grafikle ilgili özeti, bir dizi özet içerisinden seçip işaretleme

- İngilizce bir cümleyi Türkçeye çevirme- Verilen bir ilkeyi kendi cümleleriyle açıklayıp yazma- Verilen ilkeye örnek yazma- Öğrenme-öğretme arasındaki ilişkiyi açıklama- Verilen bir toplumsal olgu veya olayın gelecekteki olası durumunu

söyleme

3. UYGULAMA (Kullan-ma): Bildiklerini karşı-laştığı yeni durumlarda kullanma ve problem çözmedir. Problem çö-zerken ilgili ilke, yöntem ve tekniklerin kullanıl-masıdır.

Deneme, gösterme, kullanma, çizme şeklin-deki davranışları kapsar. Cümleler genellikle “İl-keleri kullanma, bilimsel yöntemi kullanma veya problemi çözme ” gibi ifadelerle sonlandırılır.

- Verilen problemi formül kullanarak çözme- Çemberin alanını hesaplama- Kuralına uygun cümleler yazma- Demokratik ilkeleri yaşamda kullanma- Pusula kullanarak yönünü bulma- Verilen deneyi kuralına uygun olarak yapma- Yapılandırmacı öğrenme ilkelerine göre bir ders planı yapma

4. ANALİZ (Ayrıştır-ma): Bilgiyi bölümlere ayırma; ögeleri, ilkeleri ve bunlar arasındaki iliş-kileri saptama şeklindeki davranışları kapsar.

Bilgiyi alt bölümlere ayırma, analiz etme,inceleme, ayrıştırma.

- Cümleyi ögelerine ayırma- Progelin ögeleri arasındaki ilişkileri inceleme- Bir okuma parçasını bölümlerine ayırma- Tarih dersinde belirli tarihi olgular arasındaki ilişkileri inceleme- Bir saati parçalarına ayırma

5. SENTEZ (Bütünleş-tirme, Yaratma): Ögeleri belli ilişki ve kurallara göre birleştirip yeni ve özgün bir ürün veya bü-tün oluşturma şeklindeki davranışları kapsar.

Yenilik, özgünlük, buluş, icat ve yaratıcılık gibi özellikler söz konusudur. Kendine özgü benzeri olmayan yeni bir bilgi türü oluşturmak, proje hazırlamak gibi.

- Eğitimde yeni bir ölçme yöntemi geliştirme- Eğitimde yeni bir program modeli tasarlama- Trafik sorununa çözüm önerme- Duygu ve düşüncelerini özgün bir kompozisyonla ifade etme- Klinik psikolojide davranış eğilimlerinin teşhisi için yeni bir yöntem

önerme

DEĞERLENDİRME (Eleştirme): Ölçme sonuçlarını bir ölçüt-le karşılaştırarak bir yargıya varma sürecidir. Bilişsel, duyuşsal ve devinişsel ürünler çeşitli ölçütlerle karşılaştırıla-rak değerlendirilir.

Değerlendirme, eleştir-me, yargıda bulunma veya karşılaştırma yap-ma, bir şeyi karşılaştırıp gerekçesiyle yazma, “tu-tarsızlıklarını belirleme”, ölçütlere uygunluğunu yazma gibi.

- Bir edebî metni eleştirme- Bir kompozisyonun eleştirisini yapma- Atatürk ilkelerinin ülkemiz ve dünya ülkeleri açısından önemini değerlendirme

- Beden Eğitimi dersinde bir davranışı ölçütlerine göre eleştirme- Kimya dersinde öğrencilerin bir deneyi tam olarak yapıp yapma-dıklarına karar verme