Þróunarverkefni um námsmat 2012–2013

Ingvar SigurgeirssonKennaradeild – Menntavísindasvið

Auglýst er eftir nafni!

• Allir í mat• Matsstofan• Náttúran kallar• Svífum seglum þöndum• Gerum gott betra!• Spegillinn• Veganesti

Skilgreining (Hraunvallaskóli):

• Námsmat verði leiðbeinandi og greinandi fyrir nemendur, kennara og forráðamenn.

• Námsmat taki mið af munnlegum, verklegum, skriflegum og myndrænum verkefnum og að ástundun, virkni, vinnubrögð, framfarir og félagsfærni sé metið innan hvers námssviðs.

• Koma enn frekar til móts við nemendur með námsörðugleika, þroska- og/eða hegðunaraskarnir með hagnýtt gildi að leiðarljósi.

• Umsagnir í vitnisburði nemenda endurspegli leiðbeinandi og greinandi námsmat.

• Að kennarar greini námsmatsaðferðir sínar og leiti leiða til að þróa námsmat sem byggist á fjölbreyttum námsmatsaðferðum og er einstaklingsmiðað, þ.e. með nemandann í forgrunni.

Leiðir• Verkefnið er hugsað til eins árs • Sett af stað í ágúst 2012• Lýkur með sameiginlegri dagskrá

(innanhússþingi, ráðstefnu, námstefnu) vorið 2013

• Teymi velja sér verkefni• Hlutverk IS (http://starfsfolk.khi.is/ingvar/)

Sameiginlegur skilningur?

• Hvað er þróunarverkefni?

• Hvað er námsmat?

Í hver

ju felst þróunarverkefni?

• Markmið• Skilgreindar leiðir (áætlun)• Formlegt mat á því hvernig til tekst• Skýrsla (sem aðrir geta lært af)

• Dæmi um skýrslur: – http://starfsfolk.khi.is/ingvar/throunarverkefni.html

Hvað felst í námsmati?

• Hver eru helstu námsmatsverkin?• Hversu stór þáttur í starfi kennara er tengdur

námsmati?• Hversu vel líkar kennurum þessi þáttur

starfsins?

Námsmatshugtakið

Samofið allri kennslu. Kennari fylgist með nemanda í dagsins önn. Allt mat sem ekki er formgert með e-m hætti.

Allt skipulegt, formlegt, opinbert námsmat, s.s. próf, kannanir, skipulegar athuganir, skráning á árangri, formlegur vitnisburður.

Óformlegt – formlegt

Námsmat er öll öflun upplýsinga um nám nemenda og miðlun þeirra til

annarra

Mikilvægar spurningar?• Hvernig er námsmati í grunnskólum yfirleitt

háttað? En í ykkar skólum?• Eru námsmatsaðferðirnar að skila góðum

árangri?• Eru þetta bestu aðferðir sem völ er á?• Hvað þarf helst að bæta við námsmat? Hvaða

leiðir koma helst til greina við að bæta námsmat?

• Á hverju á að byggja þróun námsmats?

RannsóknirNámskrá Reynsla

Aðalnámskrá grunnskóla 2011

• Mat á árangri og framförum … er reglubundinn þáttur í skólastarfi, órjúfanlegur frá námi og kennslu.

• Markmið skólastarfs eru margvísleg og hægt að fara ýmsar leiðir til að ná þe im. Því verða matsaðferðir að vera fjölbreyttar.

• Meta þarf alla þætti námsins, þekkingu, leikni og hæfni með hliðsjón af viðmiðum í aðalnámskrá.

• Kennarar þurfa að hjálpa börnum og ungmennum til raunhæfs sjálfsmats … Leggja skal áherslu á leiðsagnarmat. (leturbr. IS)

Námsmat hefur margþættan tilgang

Námshvatning – aðhald

Upplýsingar til nemenda, foreldra, annarra

Vísbendingar til kennara

Greina og meta nám eða kennslu

Gæðaeftirlit

Gera tilgang námsins ljósari

Val og flokkun á fólki

Megintilgangur námsmats er að leiðbeina nemendum um námið og

hvernig þeir geti náð markmiðum þess. Með námsmati er fylgst með því hvernig nemendum tekst að ná

almennum hæfniviðmiðum aðalnámskrár, stuðlað að

námshvatningu, nemendur örvaðir til framfara og metið hverjir þurfa á

sérstakri aðstoð að halda. (Aðalnámskrá grunnskóla, 2011)

Vandinn við að meta• Vandasamasti þáttur kennarastarfsins (?)• Álitamál á álitamál ofan• Dómarasætið!• Mat okkar er ekki nægilega traust

– Að vanda dóma– Að gæta fullrar nákvæmni og sanngirni– Fordómar– Afvegaleiðsla

• Erfitt að meta mikilvægustu markmiðin• Einkunnagjöf vefst fyrir okkur

Fjöldi rannsókna hefur sýnt að rithönd, málfræði og stafsetning ræður (of) miklu um mat kennara á ritgerðum

og skýrslum

Alþjóðleg umræða Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat (alternative assessment, sjá grein IS)

England: Stöðluð próf eða leiðsagnarmat (formative assessment, sjá grein Black og Wiliam, 1998)

Sterkur rannsóknargrunnur!

Hér á landi Aðferðir sem eru að ryðja sér til rúms: Einstaklingsmiðað námsmat, leiðsagnarmat, sjálfsmat, jafningjamat, óhefðbundin próf, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum), ýmis námsmatstæki (gátlistar og kvarðar).

Dýrmæt reynsla er að verða til!

Bakgrunnur: Gróska, gerjun, deilur

Margir skólar hér á landi eru og hafa verið að vinna skipulega að þróun námsmats:

• Vesturbæjarskóli• Grunnskólinn í Borgarn

esi• Laugalækjarskóli• Ölduselsskóli• Salaskóli• Hrafnagilsskóli• Ingunnarskóli og Norðli

ngaskóli

• Víkurskóli• Skólarnir í Fjallabyggð• Menntaskóli Borgarfjarðar• Fjölbrautaskóli Snæfelling

a• Grunnskóli Dalvíkurbyggð

ar• Brekkubæjarskóli• Grundaskóli• Laugarnesskóli

Kjarninn í leiðsagnarmati• Nemandinn fær (stöðuga) endurgjöf um nám sitt ásamt

ábendingum um það hvernig hann geti bætt sig (ráðgjöf, leiðsögn)

• Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna (2007, um 4000) sýni þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur

• Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati

• Sjálfsmat og jafningjamat eru mikilvægir þættir í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilji markmiðin)

(Sjá um þessar áherslur: Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)

Tvö áhugaverð álitamál!

• Hvaða hlutverki eiga próf að gegna í námsmati?

• Hvaða þýðingu hafa einkunnir?

Námsmatsaðferðir í íslenskuAnnarpróf

Áfangapróf

Bókmennta- og ljóðapróf

Einstaklingspróf

Flutningur

Framsagnarpróf

Gagnapróf

Gátlistar

Heimavinna metin

Hlýtt yfir í tímum

Hópverkefni

Íslenskupróf

Jafningjamat

Jafningjamat

Kannanir, könnunarpróf

Kjörbókarritgerð

Leshraðapróf, hraðapróf,

hraðlestrarpróf

Lesskilningspróf

Lesskimunarpróf

Lestrarhæfnipróf

Lestrarpróf

Lestrarkannanir

Leiðsagnarlistar

Matslistar

Málfræðipróf

Miðsvetrarpróf

Móðurmálspróf

Prófið Aston Index

Raddlestrarpróf

Ritgerð

Ritunarverkefni

Samræmt próf

Samvinnupróf

Símat*

Skrifleg verkefni

Skriftarbækur

Skriftarpróf

Skriftarkönnun

Skyndipróf

Stafsetningarpróf, -

kannanir og –æfingar

Stöðupróf

Svindlpróf

Upplestraræfingar

Upplestrarpróf

Verkefnavinna

Verkefnabækur

Verkefni

Verkmappa, ferilmappa

Vinnubækur

Vorpróf

Yfirlitspróf

Rannsókn IS, Jóhönnu Karlsdóttur og Meyvants Þórólfssonar

Námsmatsaðferðir í íslenskuAnnarpróf

Áfangapróf

Bókmennta- og

ljóðapróf

Einstaklingspróf

Flutningur

Framsagnarpróf

Gagnapróf*

Gátlistar

Heimavinna metin

Hlýtt yfir í tímum

Hópverkefni

Íslenskupróf

Jafningjamat

Jafningjamat

Kannanir,

könnunarpróf

Kjörbókarritgerð

Leshraðapróf,

hraðapróf,

hraðlestrarpróf

Lesskilningspróf

Lesskimunarpróf

Lestrarhæfnipróf

Lestrarpróf

Lestrarkannanir

Leiðsagnarlistar

Matslistar

Málfræðipróf

Miðsvetrarpróf

Móðurmálspróf

Prófið Aston Index

Raddlestrarpróf

Ritgerð

Ritunarverkefni

Samræmt próf

Samvinnupróf*

Símat*

Skrifleg verkefni

Skriftarbækur

Skriftarpróf

Skriftarkönnun

Skyndipróf

Stafsetningarpróf, -

kannanir og –æfingar

Stöðupróf

Svindlpróf*

Upplestraræfingar

Upplestrarpróf

Verkefnavinna

Verkefnabækur

Verkefni

Verkmappa, ferilmappa

Vinnubækur

Vorpróf

Yfirlitspróf

•Annarpróf

•Athuganir

•Áfangapróf

•Einstaklingspróf

•Frammistaða í tímum

•Fylgst með vinnubrögðum

•Glæruæfingar

•Heimadæmi

•Heimaverkefni

•Heimavinna

•Hópverkefni

•Hópvinnubrögð

•Hugtakabók

•Jólapróf

•Kaflapróf

• Kannanir

• Könnunarpróf

• Lokapróf

• Mappa

• Matslistar

• Miðsvetrarpróf

• Munnleg próf

• Munnleg hópverkefni

• Námsgögn

• Námsmatsverkefni

• Námsþátttapróf

• Próf

• Samvinnupróf

• Símat

• Skil á áætlunum

• Sjálfsmat nemenda*

• Sjálfspróf

• Skrifleg æfing, verkefni

• Skyndipróf

• Stöðvavinna

• Stöðupróf

• Stöðugt mat

• Tímaæfing

• Verkefnaskil

• Verkefnavinna

• Verkefni

• Verkleg próf

• Verkmappa

• Vinnubók

• Vorpróf

• WebCT

• Yfirlitspróf

• Þrautir

Námsmatsaðferðir í stærðfræði

Sjónarmið efasemdarmanna (um próf)

Skrifleg kunnáttupróf mæla aðeins lítinn hluta námsmarkmiða

Skrifleg kunnáttupróf er einangrað skólafyrir-bæri sem á sér fáar hliðstæður annars staðar í samfélaginu

Ef meginhlutverk skólans er að undirbúa nemendur undir líf og starf í lýðræðisþjóð-félagi ætti námsmat að líkjast þeim mats-aðferðum sem almennt eru notaðar í lífi og starfi

Námsmat á að vera samofið öðru skólastarfi falla að því með eðlilegum hætti

Óhefðbundin próf• Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn

„Svindlpróf“, glósupróf, námsefni ... öll gögn• Heimapróf• Prófverkefni gefin upp með fyrirvara • Munnleg próf, dæmi• Atrennupróf: Nemendur fá að gera endurteknar

tilraunir við sama próf / sömu próf (dæmi prófavikurnar í Salaskóla)

• Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli)• Samvinnupróf (Salaskóli)

Hvaða hlutverki gegna einkunnir? -

• Rannsóknir Ruth Butler o.fl. frá 1986 og 1988

–Endurgjöf í formi einkunna–Endurgjöf í formi umsagna–Endurgjöf í formi einkunna og umsagna–Engin endurgjöf

• Hvaða leið skilaði nemendum bestum árangri?

Ólíkir skalar• 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10• 1–6, 1–8• A, B, C, D, F (hvar er E-ið?)• A, B, C, D (ný Aðalnámskrá)• A, Á, B, D, E, Ð (Baldur Sigurðsson)• Dönsku kerfin, sjá hér• Ágætt, gott, sæmilegt, ábótavant, ófullnægjandi• Snjallt, gott, hæft, naumt, bágt (Helgi Hálfdanarson)• Mjög gott, í lagi, ófullnægjandi • Lokið – ólokið

• Hvaða aðferð er heppilegust?

Brautskráningarkvarðinn

Hvers vegna vefst einkunnagjöf svona fyrir okkur mörgum?

• Knappt form – takmörkuð upplýsing (hvað þýðir einkunnin 7,0)?

• Álitamál?• Óljósir mælikvarðar? Við hvað á að miða?• Einkunnir geta verið afar afdrifaríkar!

– Til umhugsunar: Matskvarði KHÍ– Gátlistar, matskvarðar, marklistar (sóknarkvarðar)

Litróf námsmatsaðferðanna ...

Mat á frammistöðu Próf og kannanir Greining og mat á

verkefnum / úrlausnum Sjálfstæð verkefni Námsmöppur /

sýnismöppur („Portfolio“)

Dagbækur, leiðarbækur Sjálfsmat nemenda

Jafningjamat Umræður – viðtöl Viðhorfakannanir Námshátíðir, upp-

skeruhátíðir (Celebration of Learning, Learning Celebrations)

Vandað námsmat – er það þetta sem þarf?

• Ganga út frá getu og hæfni hvers nemanda• Láta matið ná til allra flokka markmiða• Matið er stöðugt allan námstímann og reynt er að

flétta það með eðlilegum hætti inn í námið• Námsmatsverkefnin sjálf hafa kennslufræðilegt gildi• Uppbyggjandi endurgjöf (leiðsögn)• Matið nær jafnt til aðferða og afurða (úrlausna)• Byggt er á margvíslegum gögnum og sjónarhornum• Áhersla á virka þátttöku nemenda, sjálfsmat,

jafningjamat

Gagnleg

ir tenglar

• Kennsluaðferðavefurinn• Að vanda til námsmats – Heimasíða námskei

ðs• Peel – námsmat• Best Practices • Kvikmyndir um námsmat: