semin. finansijsko tržište

8/9/2019 semin. finansijsko tržište

http://slidepdf.com/reader/full/semin-finansijsko-trziste 1/30

SEMINARSKI RAD

Finansijsko tržište

Mentor : Student: Prof.dr.Goran Anđelić

SADRSADR ŽŽAJ :AJ :

0



SADRŽAJ __________________________________________________________________UVOD_____________________________________________________________________1. FINANSIJSKO TRŽIŠTE___________________________________________________

1.1. ZNAČAJ I ULOGA FINANSIJSKIH TRŽIŠTA _________________________________3

1.2. POSLOVI NA FINANSIJSKIM TRŽIŠTIMA ______________________________________41.3. EFIKASNOST FINANSIJSKIH TRŽIŠTA ________________________________________4

1.4. REGULISANJE FINANSIJSKIH TRŽIŠTA _______________________________________5

1.5. RAZVIJENOST FINANSIJSKIH TRŽIŠTA U NAŠOJ ZEMLJI ______________________5

1.6. KARAKTERISTIKE SAVREMENIH FINANSIJSKIH TRŽIŠTA _____________________6

1.7. VRSTE FINANSIJSKIH TRŽIŠTA ______________________________________________8

2. FINANSIJSKO TRŽIŠTE I NJEGOVE INSTITUCIJE U TRŽIŠNIM PRIVREDAMA_132.1. ANKARSKO TRŽIŠTE _____________________________________________________14

2.2. INSTITU!IJE FINANSIJSKOG TRŽIŠTA U SR IJI I NJIHOV RAZVOJ __________14

3.FINANSIJSKA I DEVIZNA TRŽIŠTA U SVETU I KOD NAS______________________14. PERSPEKTIVE EVROPSKIH FINANSIJSKIH TRŽIŠTA_______________________16

4.1. KARAKTERISTIKE FUNK!IONISANJA ME"UNARO#NOG FINANSIJSKOGTRŽIŠTA _______________________________________________________________________17

ZAK JU!AK_______________________________________________________________2 ITERATURA______________________________________________________________2

UVO#UVO#

1



Trži te !e in"titu#ionalno uređen a$%i!ent u &o$e "e od'i!a (ro#e" ra)$ene do%ara iu"lu*a. In"titu#ionalna uređeno"t )na+i da "u na n!e$u defini"ana (ra'ila i*re (o &o!i$a "eod'i!a!u (ro#e"i ra)$ene. Trži ta &ao $e,ani)$a &oordina#i!e e&ono$"&e a&ti'no"ti i$a"ledeće o"no'ne fun&#i!e: infor$ati'nu- alo&ati'nu- di"tri%uti'nu i "ele&ti'nu.

inan"i!"&a trži ta "e $o*u (o"$atrati u ire$ i uže$ "$i"lu. / ire$ "$i"lu- finan"i!"&atrži ta (o"to!e "'uda *de "e o%a'l!a!u finan"i!"&e tran"a&#i!e. / uže$ "$i"lu- $o*u "edefini"ati &ao or*ani)o'ana $e"ta na &o!i$a "e "u"reću (onuda i tražn!a )a ra)li+iti$ o%li#i$afinan"i!"&i, in"tru$enata ili a&ti'e .

Pre&o finan"i!"&i, trži ta (ri'redni "u%!e&ti dola)e do "red"ta'a neo(,odni, )a finan"iran!e"'o* (o"lo'an!a. inan"i!"&a trži ta (red"ta'l!a!u na!)na+a!ni!i fa&tor u&u(no* e&ono$"&o* (ri'redno* "i"te$a u )e$l!a$a "a ra)'i!eno$ trži no$ (ri'redo$. 2na o$o*uća'a nor$alnood'i!an!e (ri'redni, odno"a.Pre&o finan"i!"&i, trži ta 'r i "e alo&a#i!a a&u$ula#i!e "a #il!e$da "e ona na!efi&a"ni!e u(otre%i u (roi)'odn!i. Su%!e&ti &o!i ra"(olažu 'i &o'i$a "red"ta'a (ute$ &redita ili 'la"ni+&i, udela "ta'l!a!u i, na ra"(ola*an!e "u%!e&ti$a &o!i "e %a' (roi)'odn!o$. inan"i!"&a trži ta (red"ta'l!a!u na!)na+a!ni!i i na!o"etl!i'i!i deo u&u(no*e&ono$"&o* i finan"i!"&o* "i"te$a "'a&e )e$l!e. 2na o$o*uća'a!u nor$alno i ne"$etanofun&#ioni"an!e na#ionalne e&ono$i!e. Na n!i$a "e odraža'a!u "'a )%i'an!a u realni$to&o'i$a dru t'ene re(rodu&#i!e. 2na (red"ta'l!a!u !edan od o"no'ni, (o"tulata trži ne (ri'rede. inan"i!"&a trži ta "u deo e&ono$"&o* "i"te$a1. Na n!i, 'r e uti#a! (ro$ene natrži tu (roi)'oda i (ro$ene fa&tora (roi)'odn!e. Ta&ođe- finan"i!"&a trži ta 'r e (o'ratniuti#a! na trži te (roi)'oda i fa&tore (roi)'odn!e. Ra)'o!e$ finan"i!"&i, trži ta (o'eća'a "e (onuda finan"i!"&i, in"tru$enata- +i$e i dru*i o%li#i a&ti'e (o"ta!u (red$et trži no*'alori)o'an!a. inan"i!"&a trži ta i$a!u 'eli&i )na+a! )a ra)'o! (roi)'odn!e- (o'ećan!edru t'eno* (roi)'oda i o"t'ari'an!e a&u$ula#i!e. inan"i!"&a trži ta- &ao or*ani)o'ana $e"tana &o!i$a dola)i do "u"retan!a (onude i tražn!e )a ra)li+iti$ o%li#i$a finan"i!"&iin"tru$enata- o$o*uća'a!u (o'e)i'an!e in'e"ti#ioni, "u%!e&ata- &o!i$a nedo"ta!u finani!"&a"red"t'a- i tedni, "u%!e&ata- &o!i ra"(olažu 'i &o'i$a inan"i!"&a trži ta o$o*uća'a!ualo&a#i!u "lo%odni, finan"i!"&i, "red"ta'a- u"$era'an!e$ to&o'a finan"i!"&i, "red"ta'a odoni, "u%!e&ata &o!i ra"(olažu 'i &o'i$a "red"ta'a &a oni$ "u%!e&ti$a &o!i$a ta "red"t'anedo"ta!u. inan"i!"&a trži ta do(rino"e (ri'redno$ ra)'o!u- !er do'ode do (o'ećan!a$o%ilno"ti finan"i!"&i, "red"ta'a.Pre&o finan"i!"&i, trži ta o$o*uća'a "e efi&a"no &ori ćenfinan"i!"&i, "red"ta'a !edne na#ionalne e&ono$i!e- +i$e "e o%e)%eđu!e efi&a"ni!e (o"lo'an! (ri'redi.Na finan"i!"&i$ trži ti$a "e određu!u #ene finan"i!"&i, "red"ta'a- odno"no o%ra)u!u"e #ene &ori ćen!a finan"i!"&i, "red"ta'a. inan"i!"&a trži ta o$o*uća'a!u "$an!en!e tro &o'a"(a!an!a "u%!e&ta &o!i želi da (roda- "a "u%!e&to$ &o!i želi da &u(i određeni finanin"tru$ent. Ta&ođe- dola)i i do "$an!en!a tro &o'a u 'e)i "a (ri%a'l!an!e$ određeni,infor$a#i!a &o!e "e $o*u do%iti na finan"i!"&i$ trži ti$a. inan"i!"&a trži ta o$o*uća'a!u da"e "$an!u!e ri)i& i) (o"lo'a &o!i "e o%a'l!a!u na o'i$ trži ti$a.1. FINANSIJSKO TRŽIŠTE1. FINANSIJSKO TRŽIŠTE

1.1.1.1. ZNAČAJ I ULOGA FINANSIJSKIH TRŽIŠTAZNAČAJ I ULOGA FINANSIJSKIH TRŽIŠTA

1 I)'or : Anđelić Goran : 3 2"no'e finan"i!"&o* $enadž$enta 3- No'i Sad-4005.*.

4





1.3. EFIKASNOST FINANSIJSKIH TRŽIŠTA1.3. EFIKASNOST FINANSIJSKIH TRŽIŠTA

Po"to!i d'e 'r"te efi&a"no"ti: interna i e&"terna.

Interna o(erati'na > odno"i "e na fun&#ioni"an!e trži ta? odno"i "e na )a,te' da u+e"ni#i natrži tu do%i!a!u u"lu*e u to &ra#e$ ro&u i (o to niži$ tro &o'i$a.

E&"terna #eno'na > odno"i "e na "(o"o%no"t i %r)inu rea*o'an!a #ena na trži tu na (o!a'urele'antni, infor$a#i!a? &a&o #ene a&ti'e rea*u!u na i odraža'a!u "'e relati'ne infor$a#i!e.<r"te infor$a#i!a &o!e uti+u na #ene "u :infor$a#i!e o (ro li$ #ena$a- !a'no o%!a'l!eneinfor$a#i!e- "'e o"tale infor$a#i!e.

Može "e *o'oriti o tri for$e efi&a"no"ti trži ta:

1 Sla%a for$a > #ene rea*u!u "a$o na infor$a#i!e o (ro li$ #ena$a? 'eli&a $o*ućno"t )ao"t'ari'an!e e&"tra(rofita )a &rat&i ro&.

4 Polu=!a&a for$a > #ene rea*u!u na "'e !a'no o%!a'l!ne infor$a#i!e? to (odra)u$e'a &a&o (ro le infor$a#i!e- ta&o i (o"lo'ne (lano'e- ra+uno'od"t'ene i)'e ta!e i (odat&e o o"t'areni$ (ri,odi$a- (roda!i- itd.

7 Ba&a for$a > #ene odraža'a!u ne "a$o (ret,odne- 'eć i "'e o"tale infor$a#i!e.

1.4. REGULISANJE FINANSIJSKIH TRŽIŠTA1.4. REGULISANJE FINANSIJSKIH TRŽIŠTA 44

Cil! re*uli"an!a !e"te !a+an!e (o'eren!a u finan"i!"&a trži ta i u u+e"ni&e na n!i$a. 2'de "i"ti+e ulo*a drža'e.Da&le- fun&#i!e drža'e "u "ledeće:

1 a tita u+e"ni&a na trži ti$a > !a'no o%!a'l!i'an!e infor$a#i!a- &ažn!a'an!e nedo)'ol!eno*rada- u #il!u )a tite in'e"titora i !a+an!a $eđu"o%no* (o'eren!a.

4 2drža'an!e $a&roe&ono$"&e "ta%ilno"ti.

7 2drža'an!e &on&urentno"ti > "$atra "e da "u 'i"o&o &on&urentna ona trži ta &oi"(un!a'a!u "ledeće:(o"to!i 'eli&i %ro! u+e"ni&a- da ni&o od u+e"ni&a ne$a do$inantnu uloda "u u+e"ni#i "a$o"talni i ne)a'i"ni- da "u u"lo'i )a ula)a& na trži te %la*i- )a'i"eći "a$o od"to(e (rino"a.

8 2drža'an!e "ol'en"tno"ti finan"i!"&i, in"titu#i!a naro+ito (re&o %ana&a > (re&o $e,ani)$ao%a'e)ni, re)er'i- (re&o o"i*uran!a de(o)ita- ra)li+iti$ (ro(i"i$a.

Na a )e$l!a na"to!i da i)$eni "'o!u (ri'redno=finan"i!"&u "tru&turu. 1 F !e donet a&on o (redu)eći$a- i a&on o trži tu no'#a i trži tu &a(itala o'o !e o"no'a )a "t'aran!e o&'ira8 I)'or : <a"il!e'ić 6. 2"no'i finan"i!"&o* trži ta - 6eo*rad- 4004

8



finan"i!"&o* trži ta &od na" . Pre$a o'i$ (ro(i"i$a- o"no'ane "u d'e in"titu#i!e: trži te no'#ai &rat&oro+ni, ;o<- i trži te &a(itala od 1 4. (o)nato &ao 6eo*rad"&a 6er)a 6E EH .

1.5. RAZVIJENOST FINANSIJSKIH TRŽIŠTA U NAŠOJ ZEMLJI1.5. RAZVIJENOST FINANSIJSKIH TRŽIŠTA U NAŠOJ ZEMLJI

Ra)'i!eno"t finan"i!"&i, trži ta o*leda "e &ro) ra)'i!eno"t finan"i!"&e infra"tru&ture- %o*at"finan"i!"&i, in"tru$enata i ni'o )nan!a &adro'a &o!i "t'ara!u u"lo'e )a &ori ćen!e finan"i!"&i,in"tru$enata &ro) finan"i!"&e in"titu#i!e. Nera)'i!eno"t finan"i!"&i, trži ta u Sr%i!i i$a 'i eu)ro&a:a "la%a (rofita%ilno"t (ri'rede= uti+e na (onudu i a&u$ula#i!u no'#a na trži tu. % nedo'ol!na "&lono"t tedn!i= uti+e na "la%u no'+anu a&u$ula#i!u "e&tora "tano'ni t'a.# $eđunarodna e&ono$"&a %lo&ada= (re(re&a )a (o'ećan!e (onude &a(itala i) ino"tran"t'a.d 'i"o&e &a$atne "to(e= &o!e "u (o"ledi#a de%alan"a i)$eđu (onude i tražn!e no'+ana&u$ula#i!e.e i)*u%l!eno (o'eren!e u finan"i!"&i "i"te$= a to (o'eren!e !e o"no'a na &o!o! (o+i'a %an&ar"&o (o"lo'an!e.f nedefini"ani "'o!in"&i odno"i= deo &a(itala !e dru t'eni &a(ital &o!i ni!e a&#ioni"an i ne'la"ni&a u &la"i+no$ "$i"lu. Deo &a(itala !e a&#ioni"an i to "u interne a&#i!e )a(o"leni,.* nedo"tata& "(e#i!ali)o'ani, &adro'a, infla#i!a= na"ta!e (o'ećan!e$ no'#a u o(ti#a!u- to uti+e na (ora"t #ena ro%e i u"lu*a i (o'eća'a tro &o'e re(rodu&#i!e. Može %iti latentna ili (oten#i!alna- "redn!a- *alo(ira!uća ,i(erinfla#i!a. Infla#i!a do'odi do de"ta%ili)a#i!e finan"i!"&o=trži no* "i"te$a.

1.6. KARAKTERISTIKE SAVREMENIH FINANSIJSKIH TRŽIŠTA1.6. KARAKTERISTIKE SAVREMENIH FINANSIJSKIH TRŽIŠTA 55

Sa're$ena finan"i!"&a trži ta "u 'eo$a dina$i+na? "talno &reiran!e no'i, finan"i!"&i,in"tru$enata i %ri"an!e *rani#a i)$eđu na#ionalni, trži ta? u"a'r a'a!u "e tele&o$uni&a#ioni"i"te$i i infor$a#ione te,nolo*i!e- to o$o*uća'a &ontinuirano tr*o'an!e i de$ateriali)a#i!utr*o'ine? "talan (ro#e" u"a'r a'an!a (o"to!eći, i "t'aran!a no'i, in"titu#i!a na trži tuin'e"ti#ione &o$(ani!e .

Na#ionalna trži ta "u inte*ri"ana u *lo%alno "'et"&o trži te? &reira!u "e no'i- interna#ionafinan"i!"&i in"tru$enti? #ena i"ti, ,arti!a od 'redno"ti na ra)li+iti$ trži ti$a !e i)!edna+ena- tou&a)u!e na *lo%ali)a#i!u #i&li+no* &retan!a finan"i!"&o* trži ta.Ne(re&idno"t u radu trne(re&idno "e for$ira!u #ene in"tru$enata- to&o$ #elo* dana- )a &o!e 're$e "e i)'r a'a!unalo)i &u(a#a i (roda'a#a.

Osnovne karakteristike:

1.Internacionalizacija i globalizacije= (ro#e" inte*ra#i!a na#ionalni, finan"i!"&i, trži ta u !edin"t'eno $eđunarodno trži ta? (ruža "e $o*ućno"t (ri&u(l!an!a "red"ta'a i i)'an *rani#a$ati+ne )e$l!e? od'i!a "e (aralelno "a ra)'o!e$ $eđunarodno* trži ta ino=o%'e)ni#a

9 I)'or : Dželeto'ić M. 3 inan"i!"&a trži ta@ -400 .*.-6eo*rad

9



E'roo%'e)ni#a? "u%!e&ti i) !edne )e$l!e n!i,o'o$ e$i"i!o$ (ri&u(l!a!u "red"t'a &o!a "u i$ (otre%na )a finan"iran!e u ne&o! dru*o! )e$l!i- (ri +e$u (o tu!u (ro(i"e ;o< te dru*e )e$l!e? (ruža!u $o*ućno"t e$itentu da i, e$itu!e u 'alute &o!a "e ra)li&u!e od do$aće 'alute .

2.Pojava i razvoj finansijskih inovacija = do(rino"e iren!u finan"i!"&i, trži ta i (o"lo'i$a na

ti$ trži ti$a? no'i finan"i!"&i #entri? enor$no ra"te %ro! %er)an"&i, tran"a&#i!a ;o<- &aoro%ni, tran"a&#i!a? no'i finan"i!"&i in"tru$enti? )aduži'an!e &la"i+ni$ &rediti$a o(ada- a " !e a&tuelni!e trži te ;o<-u o&'iru trži ta &a(itala-e'roo%'e)ni#e- "a fi&"no$ ili (ro$enl!i'o$&a$atno$ "to(o$- #ertifi&ati na de(o)ite- a u o&'iru trži ta no'#a: &rat&oro+ne o%'e)ni#e #ertifi&ati na de(o)ite-&o$er#i!alne ,arti!e od 'redno"ti-%an&ar"&i a&#e(ti-drža'ne &rat&oro%'e)ni#e.Trži te E'roo%'e)ni#a !e (o"talo na!'eće trži te ;o'- &ao i na!'eći ino'ator.Po"ta'l!a "e (itan!e : &o!i !e ra)lo* )a ino'a#i!e Ne&i od ra)lo*a $o*u %iti "ledeći :1.Nei)'e"no"t i ne"ta%ilno"t u (ri'redni$ "i"te$i$a ne&i, )e$al!a-4.Te,ni+&i i te,nolo &i ra)'o!-7.Po'ećan!e ni'oa )nan!a i o%ra)o'an!a-8.S'e 'eća &on&uren#i!a i)$eđu (o"redni&a-9.Težn!a )a (o'ećan!e$ finan"i!"&o* %la*o"tan!a. Ne&e od ino'a#i!a "u f!u+er" u*o'ori- o(#i!e- o%'e)ni#e "a (ro$enl!i'o$ &a$atno$ "to(o$-"'o( aranž$ani-&reditne &arti#e- ele&tron"&i no'a#- ,i(ote&arne )aložni#e.

3.Deregulativni tokovi ne&o$(ati%ilno"ti i)$eđu na#ionalni, (ri"tu(a re*ulati'efinan"i!"&i, trži ta i n!i,o'i, u+e"ni&a- do lo !e do drža'ni, refor$i u (ra'#u dere*ula#i!e.a&ori &o!i "u do(rineli to$e "u "ledeći :finan"i!"&a &ri)a- *lo%ali)a#i!a- ino'a#i!e.

U zadnjih dvadeset godina došlo je do intenzivnog trendainternacionalizacije fnansijskih tržišta. Došlo je do ubrzane deregulacijefnansijskih tržišta i do ove!anja štednje u ze"lja"a o ut Ja ana što jezna#ajno uticalo na eks anziju oslovnih aktivnosti. Danas su"e$unarodna tržišta ka itala jedan od vode!ih centara riku ljanjasredstava za velike kor oracije i banke. Još jedan važan trend koji je uticaona internacionalizaciju fnansijskih tržišta je ubrzani razvoj in%or"aciono &teleko"unikacionih tehnologija. 've tehnologije su dozvolilo u"režavanjesvih velikih svetskih fnansijskih tržišta u jedan zajedni#ki virtuelni rostor.Danas su in%or"acije dostu ne svi"a u "ili sekundi a transakcije nisuograni#ene geogra%ski" rostoro".(ako$e ubrzani razvoj takozvanihze"alja u us onu je uticao na #injenicu da danas "nogi veliki investitorišansu za ostvarivanje brzog i velikog rofta vide u ravo na ovi" tržišti"a.)riliv sredstava od strane takozvanih asivnih investitora o ut

osiguravaju!ih društava i enzionih %ondova je u velikoj "eri osnažiofnansijska tržišta i ekono"ije ze"alja u razvoju. (ako danas svi ulažusvugde. 'd *jujorka+ ,ondona+ (okija do Singa ura+ -oskve i o"baja.Strane o%'e)ni#e "u tradi#ionalni in"tru$enti na $eđunarodno$ trži tu o%'e)ni#a.2ne "e (roda!u u dru*o! drža'i i deno$irane "u u 'aluti te )e$l!e. Na (ri$er a&one$a+&i (roi)'ođa+auto$o%ila Mer#ede" (roda!e o%'e)ni#u deno$iranu u a$eri+&o! 'aluti > dolari$a- ta "eo%'e)ni#a "'r"ta'a $eđu "trane o%'e)ni#e. Strane o%'e)ni#e 'eć "totina$a*odina(red"ta'l!a!u 'ažan in"tru$ent na $eđunarodno$ trži tu &a(itala.<eli&i deo a$eri+&i,



žele)ni#a i)*rađeni, to&o$ 1 'e&a !e u(ra'o finan"iran (roda!o$ "trani, o%'e)ni#a u <eli&o!6ritani!i. Ino'a#i!a no'i!e* (ore&la na $eđunarodno$ trži tu o%'e)ni#a !e in"tru$enteuroo%'e)ni#a. 2'o !e o%'e)ni#a +i!a 'aluta deno$ina#i!e ni!e 'aluta )e$l!e u &o!o! "eo%'e)ni#a (roda!e.Na (ri$er to !e "lu+a! "a o%'e)ni#o$ deno$inirano$ u a$eri+&i$dolari$a &o!a "e (roda!e u ondonu.

Euroo%'e)ni#a ne )na+i da !e 'aluta deno$inirana u e'ri$a.2%'e)ni#a deno$inirana u euri$ana)i'a "e euroo%'e)ni#a a&o "e (roda!e i)'an "&u(ine )e$al!a &o!e "u (ri,'atile e'ro.Euroo%'e)ni#e dana" )au)i$a!u 'i e od F0J no'i, e$i"i!a na $eđunarodno$ trži tuo%'e)ni#a i n!i,o'o trži te !e 'eo$a %r)o ra"lo. Ta&o !e dana" o'o trži te (rera"lo a$eri+&otrži te &or(orati'ni, o%'e)ni#a.Bedna od 'ari!anti euroo%'e)ni#e "u euro'alute &o!e "u u "t'aride'i)e de(ono'ane i)'an $ati+ne )e$l!e. Na!'ažni!e euro'alute "u eurodolari . a$eri+&idolari de(ono'ani u "trani$ %an&a$a i)'an SAD ili de(ono'ani u "trani$ (odružni#a$aa$eri+&i, %ana&a.Krat&oro+ni de(o)iti )arađu!u &a$atu (a "u )ato "li+ni &rat&oro+euroo%'e)ni#a$a.Re#i$o A$eri+&e %an&e u)i$a!u eurodolar"&e de(o)ite od dru*i, %ana&aod "'o!i, "trani, (odružni#a- to dana" (red"ta'l!a 'ažan i)'or finan"iran!a %ana&a u SAD.

Do neda'no na!'eće trži te a&#i!a !e %ilo a$eri+&o trži te. Međuti$ o'a! na+in finan"iran!a ! (ola&o u)eo (ri$at i u E'ro(i i o"tali$ delo'i$a "'eta. Ko$(ani!e "e "'e +e će odlu+u!u nafinan"iran!e (ute$ o'o* trži ta na"u(rot do"&ora n!e$ tradi#ionalno$ 'idu finan"iran!a (ute$ %an&ar"&i, &redita. Ta&o i in'e"titori dana" ne *leda!u "a$o !edan %er)an"&i inde&" 'eć di!a(a)on inde&"a finan"i!"&i, trži ta u "'etu. Nara"lo intere"o'an!e )a "trane a&#i!e ! (od"ta&lo for$iran!e in'e"ti#ioni, fondo'a &o!i "u "(e#i!ali)o'ani )a tr*o'an!e na$eđunarodno$ trži tu. Interna#ionali)a#i!a finan"i!"&i, trži ta i$a 'eli&i uti#a! na u"(on"'et"&e e&ono$i!e. Drža'e "e dana" u 'eli&o! $eri finan"ira!u od "trane "trano* &a(itala i t'aži (od!edna&o )a ra)'i!ene )e$l!e i )e$l!e ura)'o!u. Ta&o interna#ionali)a#i!a finan"i!"&i,trži ta ot'ara 'rata !o +'r ćo! inte*ra#i!i "'et"&e e&ono$i!e u &o$ tran"fer te,nolo*i!e-&a(itala i ro%e (o"ta!e "'a&odne'ni#a.

1.7. VRSTE FINANSIJSKIH TRŽIŠTA 1.7. VRSTE FINANSIJSKIH TRŽIŠTA 66

Po"to!i 'i e &riteri!u$a )a (odelu finan"i!"&i, trži ta. Bedna od (odela !e (odela na : a trži teno'#a=&rat&oro+no- li&'idno trži te? tr*u!e "e žiralni$ no'#e$ i ,arti!a$a od 'rednoti &o!ei$a!u ro& do"(eća &raći od *odinu dana o"no'ni u+e"ni#i "u %an&e . % trži te &a(itala =$ali&'idno- du*oro+no trži te? tr*u!e "e finan"i!"&o$ a&ti'no$ #i!i !e ro& do"(eća duži od !ed*odine > du*oro+ni$ ,arti!a$a od 'redno"ti- in"tru$enti$a du*a i 'la"ni+&i$ in"tru$enti$a*la'ni u+e"ni#i "u in"titu#ionalni in'e"titori? o"i*ura'a!uća dru t'a- (en)ioni fondo'i- !er "uoni na!'eći 'la"ni#i finan"i!"&e a&ti'e .

4.Po $e"tu na &o$e "e tran"a&#i!e o%a'l!a!u? a lo&alna- % na#ionalna- i # $eđunarodna.

7.Sa a"(e&ta (rirode (ra'a &o!a "e nala)e u o"no'i finan"i!"&i, in"tru$enata &o!i$a "e tr*u!ea trži ta o"no'ni, ,arti!a od 'redno"ti- 1. trži ta in"tru$enata du*a- i 4. trži te 'la"ni+&i, I)'or : <un!a& Nenad : !trategijski "ena#ž"ent $ %oslovne finansije3- Su%oti#a-4009.*.

5



in"tru$enata- i % trži ta i)'edeni,- deri'atni, ,arti!a od 'redno"ti./ trži te in"tru$enata du*a"(ada!u ra)li+ite 'r"te ,arti!a od 'redno"ti &ao "to "u o%'e)ni#e- )a(i"i- #ertifi&ati i "l. &o!i$"e 'r i &reditiran!e (o"lo'an!a e$itenta. Ku(#i ta&'i, ,arti!a (o"ta!u &reditori i oni i$a!uulo*u %an&e &od dire&to* &reditiran!a. E$itent i$a o%a'e)u da i"(laću!e &a$atu (rero&o'i$a do"(eća- &ao i da (laća *la'ni#u.Na trži tu 'la"ni+&i, in"tu$enata tr*u!e "e

a&#i!a$a i deoni#a$a. Ku(#i o'i, ,arti!a od 'redno"ti ne (o"ta!u &reditori- 'eć (o"ta!u'la"ni#i dela a&ti'e i %udući, (ri,oda e$itenta.Trži ta i)'edeni, ,arti!a od 'redno"tideri'atna trži ta "e ta&o na)i'a!u )ato to 'redno"t o'i, ,arti!a )a'i"i od 'redno"ti ne&edru*e a&ti'e &o!a "e nala)i u n!i,o'o! o"no'i ro%a- o"no'ne ,arti!e od 'rednoti- de'i)ni &ur"-&a$atna "to(a .

8.Pre$a 're$enu (laćan!a i i"(oru#i finan"i!"&e a#ti'e: a (ro$(tna *oto'in"&a trži ta =*de"e (o"lo'i od$a, reali)u!u- i i"(oru&a i (laćan!e 'r i ne(o"redno (o )a&l!u+en!u- i %ter$in"&a trži ta = *de "e )a&l!u+u!u (o"lo'ne tran"a&#i!e &o!e (red"ta'l!a!u "(ora)u$u+e"ni&a da reali)u!u određene tran"a&#i!e u %udućno"ti o'de "(ada!u deri'atna trži ta .

9.Pre$a e$ito'an!u ,arti!a od 'redno"ti: a (ri$arna trži ta = na &o!i$a "e 'r i (r'a (roda!a-odno"no e$i"i!a ,arti!a od 'redno"ti. 2'de &u(a# i$a ulo*u in'e"titora- !er &u(o'ina )a n!e*a)na+i in'e"ti#i!u- i % "e&undarna trži ta = *de "e tr*u!e 'eć e$ito'ani$ ,arti!a$a od 'redno"ti-na&on dru*e i naredne tran"a&#i!e.

.Sa a"(e&ta (ro$eta: a %er)an"&i (ro$et i trži ta = *de "e tran"a&#i!e i (o"lo'i o%a'l!a!u na (o"e%no određeni$ i or*ani)o'ani$ $e"ti$a %er)a$a i (re&o o'la ćeni, (o"redni&a%ro&era i dilera - i % 'an%er)an"&i (ro$et i trži ta = *de "e tran"a&#i!e $o*u o%a'l!ati idru*i$ $e"ti$a.

5.Po or*ani)o#iono! "tru&turi: a au&#iona trži ta = *de &u(a# (o"ta!e ona! &o!i (onudi na!'#enu- % (o"redni#&a trži ta = na &o!i$a "e (o"lo'i o%a'l!a!u (re&o %ro&era i dilera- i # (altera = 'id 'an%er)an"&o* (ro$eta- *de "e (onuda i tražn!a u(aru!u (re&o &o$(!uter"&e infor$a#ione te,nolo*i!e.

F.Po (rirodi finan"i!"&i, to&o'a: a dire&tna trži ta = *de "e tr*u!e ,arti!a$a od 'rednoti &o!ee$itu!u defi#itne e&ono$"&e !edini#e- &a&o (ri$arne ta&o i "e&undarne- i % inter$edi!trži ta = *de "e tr*u!e in"tru$enti$a &o!e "u i)dale inter$edi!arne in"titu#i!e %an&e- (en)iofondo'i- o"i*ura'a!uća dru t'a .

.Po "te(enu or*ani)o'ano"ti $e"ta o(era#i!e: a or*ani)o'ana in"titu#ionali)o'ana trži ta=&ada "e tr*o'ina od'i!a na or*ani)o'ani$ %er)a$a- i (o "tro*o re*uli"ano! (ro#eduri- i %"lo%odna nein"titu#ionali)o'ana trži ta = &ada "e finan"i!"&i in"tru$enti (roda!u (o $no*$an!e for$ali)o'ano! (ro#eduri i na $an!e or*ani)o'ani$ $e"ti$a.10.S(e#i!ali)o'ana trži ta : a de'i)na trži ta- i % ,i(ote&arno trži te.

G$%&'% ()*+$% ,-'%' -/ 0- - % /+ )'% 0)/% - & %&% - ) ')&'+ 0% +7) -/+8"

%9 - + ')&:%;<9 - + 0%(- %$% -5 I)'or : <un!a& Nenad : !trategijski "ena#ž"ent $ %oslovne finansije3- Su%oti#a-4009.*.I)'or : Dželeto'ić M. 3 inan"i!"&a trži ta@ -400 .*.-6eo*rad

F



:9 *+&-=') - +./ o'o$ delu rada u&a)aće$o "a$o na o"no'ne &ara&teri"ti&e "'a&o* od o'a tri "e*$entafinan"i!"&o* trži ta.

T - + ')&:% !e deo finan"i!"&i, trži ta na &o$e "e tr*u!e žiralni$ no'#e$- &rat&oro+ni$

,arti!a$a od 'redno"ti- )lato$ i (le$eniti$ $etali$a. Na trži tu no'#a na!+e će "e o%a'l!a!u "ledeći (o"lo'i: tran"a&#i!e "a žiralni$no'#e$-u)i$an!e- odno"no da'an!e &rat&oro+ni, &redita- e"&ontni (o"lo'i- lo$%ardni (o"lo'i (o"lo'i "a &rat&oro+ni$ ,arti!a$a od 'redno"ti.Trži te no'#a o$o*uću!e (ri'redni$ "u%!e&ti$a da dođu do &rat&oro+ni, no'+ani, "red"ta'a&o!a "u i$ (otre%na )a održa'an!e "ol'entno"ti. <la"ni#i "lo%odno* no'#a na trži tutran"for$i u *a u one finan"i!"&e in"tru$ente &o!i "e %r)o $o*u )a$eniti )a no'a#.Trži te no'#a o"t'aru!e "ledeće fun&#i!e:a $o%ili)a#i!u i alo&a#i!u &rat&oro+ni, finan"i!"&i, "red"ta'a- % o%e)%eđi'an!e "ol'entno"ti u+e"ni&a-# ut'rđi'an!e #ena finan"i!"&i, in"tru$enata id tran"$i"i!u $onetarne (oliti&e.Po"lo'an!e na trži tu no'#a &ara&teri u:1 !a"na i !edno%ra)na (ra'ila?4 !edin"t'eni na+in (o"lo'an!a?7 interna#ionalno"t- odno"no (o to'an!e (ra'ila &o!a "u $eđunarodno (ri,'aćena?8 trži no &ore&tno i &on&urentno (ona an!e u+e"ni&a?9 efi&a"no"t i (re#i)no"t u o%a'l!an!u (o"lo'a? 'i"o&a finan"i!"&a di"#i(lina- &o!a !e (raćena o tri$ "an&#i!a$a )a &r en!e (ra'ila

(ona an!a?5 &ori ćen!e "a're$ene infor$ati+&e i tele&o$uni&a#ione o(re$e- iF ra#ionalno"t i ažurno"t u (o"lo'an!u.

Ra)'o!e$ $eđunarodne tr*o'ine i uti#a!e$ $ultina#ionalni, &o$(ani!a ot'oreno !e (o"e%nofinan"i!"&o trži te &o!e i$a $eđunarodni &ara&ter >e'rodolar"&o trži te. E'rodolar"&o tržini!e *eo*raf"&i određeno- 'eć (red"ta'l!a deo na#ionalni, trži ta no'#a i &a(itala na &o$e "etran"a&#i!e o%a'l!a!u u 'aluti dru*i, )e$al!a. E'rodolari "u de(o)iti %ana&a- i)raženi udolari$a &o!i ni"u (od !uri"di&#i!o$ a$eri+&e $onetarne 'la"ti. 2'i de(o)iti $o*u %itii)raženi i u dru*i$ na#ionalni$ 'aluta$a. Trži te "'i, ti, de(o)ita na)i'a "e e'rodolar"&otrži te. E'rodolar"&o trži te (red"ta'l!a 'id interna#ionali)a#i!e finan"i!"&i, trži ta.In"tru$enti trži ta no'#a "e $o*u (odeliti naa finan"i!"&e in"tru$ente drža'e i #entralne %an&e &rat&oro+ne drža'ne o%'e)ni#e- o%'e)ndrža'ni, a*en#i!a i (aradrža'ni, or*ani)a#i!a- žiralni no'a# - % &or(orati'ne finan"i!"&e in"tru$ente &o$er#i!alni )a(i"i -# %an&ar"&e in"tru$ente de(o)itni #ertifi&ati- %la*a!ni+&i )a(i"i i %an&ar"&i a&#e(ti id (o"e%ne o%li&e in"tru$enata udeli no'+ani, in'e"ti#ioni, fondo'a i &rat&oro+ne (oli"eo"i*ura'a!ući, or*ani)a#i!a .Gla'ni u+e"ni#i na trži tu no'#a "u:a #entralna %an&a- % de(o)itne finan"i!"&e in"titu#i!e- naro+ito %an&e i# (o"redni+&e i dru*e finan"i!"&e or*ani)a#i!e.



Pre&o o'i, u+e"ni&a u radu trži ta no'#a $o*u u+e"t'o'ati i o"tali u+e"ni#i- (o to o"tala (ra'na i fi)i+&a li#a ne $o*u %iti dire&tni u+e"ni#i na trži tu no'#a.Po"to!e d'a "e*$enta trži ta no'#a i to:a trži te žiralno* no'#a i % trži te &rat&oro+ni, ,arti!a od 'redno"ti.

Trži te žiralno* no'#a o%u,'ata tr*o'inu trenutni$ 'i &o'i$a no'+ani, "red"ta'a na (o"lo'ni$ ra+uni$a u+e"ni&a na trži tu no'#a. Tr*o'ina žiralni$ no'#e$ o%a'l!a "e (re&o %ro&era i dilera. 2 )a&l!u+eno$ (o"lu "a+in!a'a "e )a&l!u+ni#a &o!a "adrži (odat&e o (rodai &u(#u- o i)no"u "red"ta'a- o 'i"ini &a$atne "to(e #eni i o ro&u.Trži te &rat&oro+ni, ,arti!a od 'redno"ti o%u,'ata (ri$arnu e$i"i!u ,arti!a od 'redno"ti in!i,o'u "e&undarnu (roda!u. Pri$arna e$i"i!a (red"ta'l!a (r'u (roda!u ,arti!a od'redno"ti.Se&undarna (roda!a (red"ta'l!a (re(roda!u- odno"no dru*u i naredne tran"a&#i!e ",arti!a$a od 'redno"ti &o!e "u 'eć e$ito'ane.

T - + 0%(- %$% !e in"titu#ionalno or*ani)o'an (ro"tor u o&'iru &o*a "e u ta+no određeno$'re$enu- (re#i)no ut'rđeni$ (ra'ili$a- or*ani)o'ano "u"reću (onuda i tražn!a"tandardi)o'ano* trži no* $ateri!ala &o!i$ "e tr*u!e na o'o$ trži tu. Na o'o$ trži tu tr*u!e "e du*oro+ni$ finan"i!"&i$ in"tru$enti$a. In"tru$enti trži ta &a(itala"u:= a&#i!e- = du*oro+ni &rediti- = du*oro+ne o%'e)ni#e i dru*e du*oro+ne ,arti'redno"ti-= (oli"e o"i*uran!a i = in"tru$enti (en)ioni, fondo'a.Cil!e'i trži ta &a(itala "u:1 o%e)%eđen!e neo(,odno* &a(itala )a (ri'redni ra)'o! i (ro"(eritet na#ionalne e&ono$i!e?4 alo&a#i!a &a(itala u na!(ro(ul)i'ni!e in'e"ti#i!e i na!(rofita%ilni!e (ri'redne *rane?7 o"t'ari'an!e na!'eće* $o*uće* (ri,oda (o o"no'u 'la"ni t'a nad &a(italo$? ...8 (o'ećan!e no'+ane tedn!e u &'antitati'no$ i &'alitati'no$ "$i"lu?9 o"t'ari'an!e $a&"i$alno $o*uće* o%i$a &a(itala? deter$ini"an!e "t'arne i trži ne #ene &a(itala?

5 o"t'ari'an!e o(ti$alne ro+ne "tru&ture &a(itala i "l./+e"ni#i na trži tu &a(itala "u:1 defi#itne e&ono$"&e !edini#e- &ao &ra!n!i &ori"ni#i finan"i!"&e tedn!e-4 inter$edi!arne finan"i!"&e in"titu#i!e > &o$er#i!alne i dru*e %an&e- o"i*ura'a!uor*ani)a#i!e- (en)ioni fondo'i i dru*i in"titu#ionalni in'e"titori?7 %er)an"&i (o"redni#i > %ro&eri i dileri-8 %er)e- i9 drža'a-Trži te &a(itala $ože %iti (ri$arno i "e&undarno. Na (ri$arno$ trži tu e&ono$"&i "u%!e&ti $o%ili u &a(ital i)da'an!e$ du*oro+ni, finan"i!"&iin"tru$enata.Se&undarno trži te (red"ta'l!a $e"to "u"retan!a (onude i tražn!e 'eć e$ito'ani, du*oro+ni,finan"i!"&i, in"tru$enata. Se&undarno trži te in'e"titori$a o%e)%eđu!e li&'idno"t.

D+&-=') - + (red"ta'l!a "(e#i!ali)o'ani deo finan"i!"&i, trži ta na &o$e "e= &u(u!u i (roda!u "trana "red"t'a (laćan!a-= u"&lađu!u (onuda i tražn!a-= ut'rđu!e de'i)ni &ur" i= u(ra'l!a de'i)ni$ na#ionalni$ re)er'a$a.

10



Cil! o'o* trži ta !e održa'an!e o(ti$alno* ni'oa li&'idno"ti "u%!e&ata na#ionalne e&ono$i!e un!i,o'i$ (o"lo'ni$ tran"a&#i!a$a "a ino"tran"t'o$

De'i)no trži te o"t'aru!e "ledeće fun&#i!e:1 o$o*uća'a 'la"ni#i$a de'i)a da i, (ret'ore u na#ionalnu 'alutu-

4 u"&lađu!e )a,te'e )a (roda!u de'i)a "a )a,te'i$a )a n!i,o'u &u(o'inu?7 u"&lađu!e (onudu i tražn!u (o"red"t'o$ de'i)no* (ro$eta u )e$l!i i de'i)no* (ro$eta "aino"tran"t'o$- i8 o$o*uća'a o%a'l!an!e de'i)no* (ro$eta "a ino"tran"t'o$.

O ')&'% , '0:-/% *+&-=')7 - % % )/- + ,) >- %'/ *+&-=')7 0 %; odno"nout'rđi'an!u odno"a 'redno"ti na#ionalne 'alute (re$a 'aluta$a dru*i, )e$al!a. 2n "e for$ira$eđuodno"o$ (onude i tražn!e )a de'i)a$a.Kro) de'i)ni &ur" do$aće #ene "e efe&ti'no (re'ode u "trane #ene- i o%rnuto. Pro$ene ude'i)no$ &ur"u i$a!u )na+a!ne &on"e&'en#e )a (ri'redu. Kada "e on $en!a- "'e #ene "e$ora!u (ro$eniti. or$iran!e &ur"a na de'i)no$ trži tu !e (od uti#a!e$ #entralne %an&e.Centralna %an&a &u(o'ino$ i (roda!o$ de'i)a na de'i)no$ trži tu uti+e na 'i"inu&ur"a- u)i$a!ući u o%)ir &retan!e &ur"e'a na "trani$ de'i)ni$ trži ti$a i "'o!u de'i)nu (oliti&u.

In"tru$enti de'i)no* trži ta "u (latni in"tru$enti &o!i "adrže (otraži'an!e i)raženo u "trano!'aluti. Međunarodni (latni in"tru$enti "u: = tran"feri- = $eni#e- = +e&o'i i dr.

/+e"ni#i na de'i)no$ trži tu "u:= 'la"ni#i 'aluta- de'i)ni, "red"t'a i de'i)ni, ,arti!a od 'redno"ti u na#ionalno! e&ono$i!i- i= %an&e i dru*e %er)an"&o=finan"i!"&e in"titu#i!e &o!e !e #entralna %an&a )a to o'la"tila.S(e#ifi+na ulo*a na de'i)no$ trži tu (ri(ada #entralno! %an#i >(o!a'l!u!e "e &ao dire&tanre*ulator i &ontrolor.

De'i)no trži te !e &u(o(roda!a "trani, "red"ta'a (laćan!a. Pred$et (o"lo'an!a de'i)no* trži ta !e &u(o'ina i (roda!a de'i)a &o!e "u od )naća!a )a li&'idno"t (ri'rede u $ed!unarodni$ (laćan!i$a. Ku(o'ina i (roda!a de'i)a na de'i)no$ trži tu $ože "e 'r iti (ro$(tno iter$in"&i. a (r'o 'aži da "e &u(o(roda!a 'r i "lo%odno- do& "e &od dru*o* &u(o(roda!a$ože o%a'l!ati "a$o )a &on&retan "(ol!notr*o'in"&i (o"ao. Su%!e&ti na de'i)no$ trži tu "u (o"lo'ne %an&e &o!e i$a!u o'la ćen!e )a o%a'l!an!e de'i)no='alutni, (o"lo'a i (o"lo'a (latno* (ro$eta "a ino"tran"t'o$. Da %i (o"to!alo de'i)no trži te $ora (o"to!ati$ed!unarodni (latni (ro$et.F

De'i)e "u "red"t'a $eđunarodni, (laćan!a. 2ne "u (otraži'an!a od dru*e )e$l!e &o!e *la"e na"tranu 'alutu- "te+ene (o %ilo &o!o! o"no'i i %e) o%)ira na na+in ra"(ola*an!a. Mo*u %io%li&u (reno"i'i, (otraži'an!a od "trani, %ana&a- (reno"i'i, ino"trani, ,arti!a od 'redno"ti&o!e *la"e na "tranu 'alutu $eni#e- +e&o'i- o%'e)ni#e - o%ra+un"&i, !edini#a- ino"tran

F inan"i!"&a trži ta i %er)an"&i $enadž$ent- dr Slo%odan Ko$a)e#- dr Lar&o Ri"tić i dr Sla'&o <u& a- <i (o"lo'na &ola a+a&- 400 .- o(.#it. "tr.14

11



*oto'o* no'#a- a od "&ora i u o%li&u ele&tron"&i, i)'e ta!a o $ed!unarodni$ du*o'an!i$a i (otraži'an!i$a.

Sli&a 1 : 3 De'i)e@

2. FINANSIJSKO TRŽIŠTE I NJEGOVE INSTITU!IJE U TRŽIŠNIM2. FINANSIJSKO TRŽIŠTE I NJEGOVE INSTITU!IJE U TRŽIŠNIMPRIVRE#AMAPRIVRE#AMA 1$1$

inan"i!"&a trži ta +ine finan"i!"&e in"titu#i!e. Na to$ $e"tu "u"reće "e (onuda i tražn!a )finan"i!"&i$ 'i &o'i$a - i na n!i$a finan"i!"&i (o"redni#i tr*u!u finan"i!"&i$ in"tru$enti$a.inan"i!"&a trži ta dele "e na o"no'u: (red$eta- 're$ena- $e"ta i in"titu#ionalno$ "tatu"u.

I)'or : . foreO.#o$10 I)'or : <a"il!e'ić 6. Osnovi finansijskog tržišta- 6eo*rad- 4004.*.

14



Pre$a (red$etu (o"to!e trži ta no'#a - trži te de'i)a i trži te )a!$o'no* i deoni+ar"&o*&a(itala.Pre$a $e"tu (o"to!e lo&alna - na#ionalna i $ed!unarodna finan"i!"&a trži ta.Pre$a 're$enu (o"to!e (ro$(na i ter$in"&a trži ta i tran"a&#i!e.

Pre$a in"titu#ionalno$ "tatu"u (o"to!e %an&ar"&a i ne%an&ar"&a trži ta %an&ar %er)an"&i .

Tenden#i!a ra)'o!a - li%erali)a#i!e i tran"na#ionali)a#i!e finan"i!"&i, trži"ta o*leda "e %ri"an!u *rani#a i "'e 'eće$ (o'e)i'an!u ra)li+iti, trži ta in"titu#i!a - in"tru$enata- -dola)i do"'e 'eće* (o'e)i'an!a "a ro%ni$ trži te$ a i"to ta&o i do (reli'an!a "red"ta'a i)$ed!udo$aći, i "trani, re*uli"ani, i nere*uli"ani, trži ta.

2.1. ANKARSKO TRŽIŠTE2.1. ANKARSKO TRŽIŠTE 1111

Stro*a re*ulati'a &ara&teri e ra)'o! i fun&#ioni"an!e finan"i!"&i, &a&o do$aći, ta&o$ed!unarodni,. / )e$l!a$a ra)'i!ene (ri'rede (o"to!ala !e )a%rana da "e %an&e %a'e %er)an"&i$ (o"lo'an!e$- na#ionalno$ re*ulati'o$ %ili "u o%u,'aćeni "'ifinan"i!"&i (o"redni#i. Ka&o %i "e i)%e*la re*ulati'a (o!a'ile "u "e nere*ularna na#ionaltrži ta u for$i off ",ore in"titu#i!a- a i"to ta&o i $ed!unarodne in"titu#i!e &ao to !e eurtrži te. Paralelno "a (o!a'o$ o'i, nere*ularni, trži ta - !a'l!a "e i re*ula#i!a no'i, &ode&"a oli%erali)a#i!i &a(italni, tran"a&#i!a.

E'ro("&a )a!edni#a (ro(i"ala !e (ro(i"e o re*uli"an!u (o"lo'an!a %ana&a i "'i, (o"redni&a nan!eno$ trži tu. Pored #entralne %an&e i uni'er)alni, %ana&a $o*u (o"to!ati i "(e#i!ali)o'anefinan"i!"&e in"titu#i!e . Na (ri$er- in'e"ti#ione i &reditne %an&e finan"ira!u o"no'na i o%"red"t'a (redu)eća- ali one $o*u finan"irati i (ri$arno trži te ,arti!a od 'redno"ti. Tran"fer a&ti'e od'i!ao "e (re&o (en)ioni, fondo'a - in'e"ti#ioni, &o$(ani!a- "e&underno* trži ta,arti!a od 'redno"ti- a (otro n!u finan"ira!u %an&e- "ta$%ene )adru*e i dru*e &o$(ani!e.Kon#e(t uni'er)alne %an&e &o!a "e %a'i %er)an"&i$ (o"lo'i$a )aži'ela !e u e'ro("&o! uni!i- a (ri,'atan!e o'a&'o* $odela %ri"alo %i *rani#e $ed!u finan"i!"&i$ trži ti$a.

2.2. INSTITU!IJE FINANSIJSKOG TRŽIŠTA U SR IJI I NJIHOV RAZVOJ2.2. INSTITU!IJE FINANSIJSKOG TRŽIŠTA U SR IJI I NJIHOV RAZVOJ 1212

Dono en!e$ a&ona o ,arti!a$a od 'redno"ti- )a&ona o trži tu no'#a i a&ona o trži tu&a(itala (o"ta'l!en !e o"no' )a ra)'o! finan"i!"&o* trži ta. Ra)'o! finan"i!"&o* trži ta tre%alo %i da "e od'i!a u "ledeći$ (ra'#i$a:

11 I)'or : <a"il!e'ić 6. Osnovi finansijskog tržišta- 6eo*rad- 4004.*.14 I)'or : <a"il!e'ić 6. Osnovi finansijskog tržišta- 6eo*rad- 4004.*.

17



1. Trži te no'#a i ,arti!a od 'redno"ti tre%alo %i da %ude ot'oreno )a ino"trane (artnere&o!i %i )a$en!i'ali de'i)e )a dinare i &o!i %i $o*li o"t'ari'ati (ri,ode od (roda!ein"tru$enata na %er)i (ret'arati i, u de'i)e i (re%a#i'ati u ino"tran"t'o. To $o)e da'a)i i )a %an&e a na ta! naćin u"(o"ta'ile %i "e 'e)e i)$ed!u ino"trano* i do$aće*trži ta ,arti!a$a od 'redno"ti. I"to're$eno tre%a o$o*ućiti da "e (redu)eća i %an&e

&rat&oro+no )adužu!u u ino"tran"t'u a ta trži ta ne %i u (uno! $eri %ila ot'orena )fi)ić&a li#a.

4. Potre%no !e o$o*ućiti *rad!ani$a da u )e$l!i $o*u držati de'i)ne de(o)ite u "'i$&on'erti%ilni$ 'aluta$a. To (red"ta'l!a e&'i'alent )aduži'an!a u ino"tran"t'u. Ta&'ede(o)ite %iće ra#ionalno u)i$ati "a$o a&o "e n!i,o'a dinar"&a (roti'u'redno"t od (roda!e na de'i)no$ trži tu $ože uložiti u (rofita%ilne (ro!e&te &o!i $o*u dao%e)%ede (unu re'alori)a#i!u i realnu &a$atu )a (o&riće &ur"ni, ra)li&a i dinar"& (roti'u'redno"ti &a$ate na de'i)ne de(o)ite.

7. a&on o ,arti!a$a od 'redno"ti i a&on o trži tu &a(itala "t'orili "u u"lo'e )a (ri$arnotrži te )a e$ito'an!e i (r'u (roda!u efe&ata - a i"to ta&o i )a (roda!u na "e&underno$trži tu. 2'o trži te tre%a da %ude ot'oreno i )a "trane *rad!ane (redu)eća - !er &ad"trana# &u(u!e do$aće ,arti!e od 'redno"ti )a do$aću 'alutu on 'r i in'e"tiran!e - a&ad i, e$itu!e ,arti!e od 'redno"ti i)ražene u de'i)a$a on i)'o)i deo do$aćea&u$ula#i!e. Mera$a e&ono$"&e (oliti&e (otre%no !e ut'rditi do &o* ni'oa "e $ožedo)'oliti ta&a' i)'o) a&u$ula#i!e. In'e"tiran!e u na u (ri'redu tre%alo %i da %ude"lo%odno &ao i tran"fer (reno"a ili o"tan&a o"no'no* &a(itala (o (re"tan&in'e"tiran!a.

3.FINANSIJSKA I #EVIZNA TRŽIŠTA U SVETU I KO# NAS3.FINANSIJSKA I #EVIZNA TRŽIŠTA U SVETU I KO# NAS

inan"i!"&a trži ta "u u!edno i !edan od fa&tora (roi)'odn!e. Trži te &a(itala- no'+ano ide'i)no (ored to*a to (r'en"t'eno 'r e "'o!u fun&#i!u o &o!o! !e %ilo re+i u u'odu- i$a!u i)naća!nu ulo*u u (o'e)i'an!u "'i, trži ta - ro%no no'+ani, i fa&tor"&i, - u !edno! )e$l!i i u$ed!unarodni$ o&'iri$a. inan"i!"&a trži ta da!u trži ni &ara&ter (ri'redi !edne )e$l!e a )a to !e (re "'e*a (otre%no da (o"to!i trži ni $etod alo&a#i!e re"ur"a. Pod ti$ "e (odra)u$e'a"tan!e +i"te &on&uren#i!e- "tan!e u &o$e ni&o od u+e"ni&a (ri'redni, a&ti'no"ti ne

18



$o*ućno"ti da uti+e na #enu. 2na "e for$ira na o"no'u (onude i tražn!e- for$ira "e na trži tu.2"no'ni re"ur"i "u rad- &a(ital i de'i)e. a for$iran!e n!i,o'i, ra'notežni, #ena (otre%no !efinan"i!"&o trži te.

inan"i!"&i "i"te$ ra)'i!eni, trži ni, (ri'reda i$a 'i e"tru&u ulo*u od &o!i, "u na!'ažni!e:

1. finan"i!"&i "i"te$ o%e)%ed!u!e fun&#ioni"an!e trži no* $e,ani)$a alo&a#ifinan"i!"&i, re"ur"a u na#ionalni$ i $ed!unarodni$ o&'iri$a.4. finan"i!"&i "i"te$ o%e)%ed!u!e (latni (ro$et u )e$l!i i ino"tran"t'u.7. finan"i!"&i "i"te$ o%e)%ed!u!e $etode i in"titu#i!e )a tedn!u- a$orti)a#i!u.

Cil! ti, a&u$ula#i!a u ra)'i!eni$ (ri'reda$a "u in'e"ti#i!e u na!(rofita%ilni!e (ro!e&te- do& "eu nera)'i!eno! (ri'redi one rein'e"tira!u u delatno"ti i) &o!i, (otiću. Potre%no !e a&u$ula#i!uo%!ediniti- a na o"no'u u(oredne anali)e $o*ući, in'e"ti#i!a i)'r iti ran*iran!e i 'r iti (ro#enuri)i&a a te& onda (la"irati no'a#. Ta&a' naćin (o"lo'an!a ot'ara (ut inte*ri"an!u finan"i!"&o*trži ta i $ed!unarodne to&o'e. inan"i!"&a trži ta u+e"t'u!u u odred!i'an!u o(ti$alne "tru&ture (roi)'odn!e- odno"no o%e)%eđu!u ala&a#ionu efi&a"no"t u "'i$ e&ono$"&i$ a&ti'no"ti$2na o%e)%ed!u!u i te,ni+&u efi&a"no"t i una(red!u!u efi&a"no"t "'a&o* (ro!e&ta. Bed'ažni, fun&#i!a !e i to to finan"i!"&o trži te $o%ili e 'i &o'e &o!i "e !a'l!a!u u ra)ni$"e&tori$a (ri'rede i "tano'ni t'a i "ta'l!a i, na ra"(ola*an!e (redu)eći$a i do$aćin"t'i$a&o!i$a "u ta "red"t'a (otre%na. Alo&ati'na efi&a"no"t "e i)raža'a u (ronalažen!una!(rofita%ilni!e* (ro!e&ta a te,ni+&a u )a titi intere"a in'e"titora )a uložena "red"t'a.

4. PERSPEKTIVE EVROPSKIH FINANSIJSKIH TRŽIŠTA4. PERSPEKTIVE EVROPSKIH FINANSIJSKIH TRŽIŠTA 1313

Ra)'o! e'ro("&i, finan"i!"&i, trži ta od'i!aće "e (od uti#a!e$ "ledeći, fa&tora:

1. tražn!e &o!u for$ira!u in'e"titori i e$itenti ,arti!a od 'redno"ti-4. (o"to!eće* "tan!a na trži tu - i)%ora in"titu#i!a i in"tru$enata-7. od o(ore)i'an!a i o"tali, in"tru$enata re*uli"an!a- i8. delo'an!a in'e"titora i dru*i, u+e"ni&a na trži te.

17 I)'or : <a"il!e'ić 6. Osnovi finansijskog tržišta- 6eo*rad- 4004.*.

19



Sada n!e "tan!e na e'ro("&i$ trži ti$a &a(itala u(uću!e na )a&l!uća& da (oten#i!alna tražn!ani!e )ado'ol!ena. Kao (ri$er )a to na'e će$o fondo'e "o#i!alno* o"i*uran!a i (en)ionifondo'i - &o!i "u (od u(ra'o$ drža'e a ni"u do'ol!no &ori ćeni u "$i"lu )arađi'an!a a &o!i "uu $no*i$ )e$l!a$a u(ra'l!a neefi&a"no. In'e"ti#ioni fondo'i u $no*i$ )e$l!a$a te& "u u)aćet&u- a i"to 'aži i )a in"titu#ionalnu tedn!u. Sa$o $an!i deo (ri'atne tedn!e ulaže "e

(re&o trži ta ,arti!a od 'redno"ti. Po"ledi#a o'o*a !e da 'eli&a (redu)eća (ri%a'l!a!u &a(ital uino"tran"t'u- !er $ala do$aća trži ta ne $o*u da i, (o$ire. a $ala i )a "redn!a (redu)eća'aži da (ri%a'l!a!u &a(ital &od %ana&a- u$e"to da e$itu!u deoni#e i &a(ital (ri%a'e n!i,o'i$ (ro$eto$ na %er)i. Ne(o)na'an!e finan"i!"&i, in"tru$enata &oćni#a !e u n!i,o'o$ efi&a"no$i $a"o'ni!e$ &ori ćen!u.

2"no'ni (ra'a# ra)'o!a e'ro("&i, finan"i!"&i, trži ta odred!u!e n!i,o' $ali o%i$ i ra)%i!eno"t (o )e$l!a$a. Na $ali$ na#ionalni$ trži ti$a li&'idno"t !e nedo'ol!na a $e,ani)$i (latno* (ro$eta "u )a"tareli. Pore)i i dru*i in"tru$enti re*ula#i!e ni"u do'ol!no u fun&#i!i ra)'o!atrži ta. /će"ni#i na e'ro("&i$ trži ti$a ni"u "(re$ni na ri)i& - ni )a ra)'o! no'i, trži ni,in"tru$enata- i"to ta&o (roti' "u (o'e#an!a &on&uren#i!e na na#ionalni$ trži ti$a./!edin!a'an!e$ E'ro(e u E'ro("&u uni!u - o'e "t'ari "e i"(ra'l!a!u i te)i "e li%erali)a#i!i itran"na#ionali)a#i!i. Po"to!i (otre%a da "e for$ira $ultina#ionalno trži te &a(itala- "a o%i$o&a(itala &o!i %i $o*ao da &on&uri e ono$ u SAD=u. Potre%a )a inte*ri"an!e$ finan"i!"trži ta (roi)ila)i i) žel!e da e'ro("&i in'e"titor $ože da i)'r a'a "'o!e nalo*e nana!(o'ol!ni!e$ trži tu- (re&o na!(o'ol!ni!e* (o"redni&a . Na to$ trži tu %ili %i (ri"utniinterna#ionalni in'e"titori &o!i %i u"$era'ali 'eći deo (o!edinaćne tedn!e na finan"i!"&atrži ta #'i, )e$al!a.

Da %i "e o%e)%edila )dra'a &on&uren#i!a i )a titili in'e"titori (otre%an !e !edin"t'en "i"te&ono$"&o (olitić&e re*ulati'e.I"to ta&o (otre%an !e i efi&a"ni!i "i"te$ (latno* (ro$etali&'ida#i!e "alda- &ao i (o"to!an!e trži ta ter$in"&i, i o(#ioni, (o"lo'a u "'i$ )e$l!a$aE'ro(e. 2(ore)i'an!e tran"a&#i!a $oralo %i %iti ,ar$oni)o'ano.

/"lo'i )a for$iran!e !edin"t'eno* finan"i!"&o* trži ta (o"to!ali "u u dru*o! (olo'inide'ede"eti, *odina. Na!'eće e'ro("&e &o$(ani!e for$irale %i *ru(u deoni#a &o!e %i %il (red$et $ed!unarodno* (ro$eta. Ko$(ani!e %i %ile interna#ionalne a n!i,o'e deoni'e 'i"o&oli&'idne. Pro$et %i "e o%a'l!ao (re&o 'i"o&o"(e#i!ali)o'ani, i &a(itali)o'ani, (o"redni&a. Nana#ionalno$ trži tu do$iniraće drža'ni (a(iri a do$aće &o(ani!e na"ta'iće da rade (re&o eurotrži ta. Pred(o"ta'l!a "e da trži te euro o%'e)ni#a$a do"ti*lo $a&"i$u$- i oće&u!e "e da no'ee$i"i!e ra"tu 40J u$e"to 48J. I"to ta&o oće&u!e "e da će )e$l!e ra)'iti %er)e finan"i!"&i, io(#ioni, (o"lo'a a (o'ećaće "e i tražn!a )a in"tru$enti$a o%e)%ed!en!a od ri)i&a.

Ra)'iće "e 'eli&a &on&uren#i!a u o%la"ti finan"i!"&i, %er)i. 2ne &o!e ne %udu $o*le (o'eća'a!u "'o!u efi&a"no"t li&'ida#i!e "alda i (laćan!a o"taće %e) (o"la. ondon"&a %er)aćini 80J u&u(ne &a(itali)a#i!e "'i, e'ro("&i, finan"i!"&i, trži ta. Kao ta&'a london"&a %er)a (ri'ući će $ed!unarodne tran"a&#i!e $no*i, e'ro("&i, %er)i. Strućn!a#i u E'ro(i (ro#en!u!uda %i udeo E'ro(e u "'et"&o$ o%i$u &a(itali)a#i!e (re&o finan"i!"&o* trži ta $o*ao da " (o'eća "a 41J na 48J.Bedno od )naća!ni, (itan!a !e i o(ti$alno (ore"&o o(terećen!e (o tran"a&#i!i- (o*oto'o to "e !o ne o"t'aru!e ade&'atan "te(en ,ar$oni)a#i!e o(ore)i'an!a finan"i!"&i, u"lu*a.

1



Gla'ni (o&retać trži ta %iće $eđu"o%na &on&uren#i!a (o"redni&a. To "'e 'odi &a !aćan!"ta%ili)a#i!i trži ta. 2će&u!e da će &on&uren#i!a %iti na!!aća u $a"o'no$ (ro$etu na raću'eli&i, &oor(ora#i!a-a *la'ni &on&urenti %iće &o$(ani!e i) ino"tran"t'a i od %ana&a &o!,teti da nado&nade *u%ita& tradi#ionalni, de(o)ita.

<eli&i (o"redni#i "a iro&o$ (onudo$ u"lu*a na(ra'iće (o"e%ne "trate*i!e )a (o!edine"e&tore- do& će $an!i da "e "(e#i!ali)u!u )a (o!edine u"lu*e- odno"no in"tru$enteKon&uren#i!a i 'eći )a,te'i )a "o("t'eni$ &a(italo$ (o"redni&a uti#aće na !aćan!e&onn#entra#i!e. Kon#entra#i!a %i $o*la da "e 'r i (ute$ fu)i!e- (ri(a!an!a.

4.1.4.1. KARAKTERISTIKE FUNK!IONISANJA ME"UNARO#NOG FINANSIJSKOGKARAKTERISTIKE FUNK!IONISANJA ME"UNARO#NOG FINANSIJSKOGTRŽIŠTATRŽIŠTA

inan"i!"&o trži te (red"ta'l!a deo finan"i!"&e infra"tru&ture u o&'iru &o!e "e "u+el!a'aodno"i i tražn!e no'+ani, "red"ta'a- u +e$u u+e"t'u!u %an&ar"&i i dru*i finan"i!"&i (o"redniRa)'o! to* a$%i!enta- (o"lo'a i (o"lo'ni, a$%i!enata &o!i "e u n!e$u od'i!a u u"&o! "u$eđu"o%no! )a'i"no"ti- i to od na"tan&a finan"i!"&o* trži ta- do dana n!i, dana u &o!i$a finan"i!"&o trži te "'e 'i e o"a$o"tal!u!e- interna#ionali)u!e i di'er"ifi&u!e.

/ anali)i fun&#ioni"an!a o'o* trži ta %itno !e na'e"ti *la'na o%elež!a- "li+no"ti i ra)li&i)$eđu na#ionalno* i $eđunarodno* finan"i!"&o* trži tada %i "e $o*la o%!a"niti "u tininterna#ionali)a#i!e finan"i!"&i, tran"a&#i!a i na"tan&a "(o!no* finan"i"&o* trži ta.

a. &'()*+,OD*O I *+-IO*+ *O FI*+*!I/!0O , I ' 14

inan"i!"&o trži te i)raža'a "tru&turu i odno"e $no*o%ro!ni, ra)li+iti, ali- i"to're$eno-$eđu"o%no (o'e)ani, "(e#i!ali)o'ni, trži ta no'#a- de'i)a i &a(itala. irina o'o* (o!$au(uću!e da "e ono ne $ože "'e"ti- &ao to !e to +e"to "lu+a!- na trži te &a(itala odno"ndu*oro+ni, finan"i!"&i, (o"lo'a. / to$ "lu+a!u trži te &rat&oro+ni, (o"lo'a %ilo %i $onetarnotrži te ili trži te no'#a. I"(re(letano"t i $eđu)a'i"no"t i)$eđu o'a d'a trži ta "'e 'i e u&a)u!eda !e re+ "a$o o d'o!a&o$ i"(o!a'an!u !edno* "i"te$a- (o*oto'o to na"ta!e "'e 'eći %ro!,i%ridni, odno"a &o!i "e ne $o*u &ruto "'r"tati ni u (r'i ni u dru*i "e*$ent finan"i!"&o*trži ta (o"$atrano* u ire$ "$i"lu.

Ra)'o! finan"i!"&o* odno"a i in"tru$enata na to$ trži tu da!e "'e ra)no'r"ni!e $o*ućno"tii)%ora na+ina i o%li&a (ri%a'l!an!a i (la"iran!a "red"ta'a i n!i,o'o* ro+no*- &a$atno*"i*urno"no* određen!a. Sa ra)'o!e$ finan"i!"&o* trži ta "'e !e 'i e ne&on'en#ionalni, o%li&a

18 I)'or : /n#anin- R.-3S(ol!notr*o'in"&o i de'i)no (o"lo'an!e3- <i a (o"lo'na &ola- Ca#a&- 400 .*odine

15



finan"i!"&i, odno"a i in"tru$enata u &o!i$a &la"i+ni &reditni (o"lo'i (red"ta'l!a!u "a$o (o+etnu fa)u.

Po"lo'ni ri)i#i- &ao (o"ledi#a (ro$ena u trži no!- no'+ano!- do,odno! i "o#i!alno! "feri- itežn!a da "e (o"tižu to (o'o!ni!i finan"i!"&i re)ultati- !e"u o"no'ni $oti'i )a ne(re&idno

&o$%ino'an!e i "(e&ulati'no ra)$i l!an!e &a&o na!%ol!e uložiti i o(loditi finan"i!"&u i$o'inTa&o dola)i do ne(re&idno* (reli'an!a finan"i!"&e i$o'ine i) !edno* o%li&a u dru*i i n!en"'e 'eće* ra"lo!a'an!a. <la"ni#i finan"i!"&e i$o'ine na"to!e da o%e)%ede ta&a' "a"ta'"red"ta'a &o!i će i$ o$o*ućiti da to %rže i to "i*urni!e tran"for$i u "red"t'a- ili da (ri%a'edodatna "red"t'a (od na!(o'o!ni$ u"lo'i$a.

6r)i ra)'o! no'i, odno"a i in"tru$enata na finan"i!"&o$ trži tu- u) 'eć du*otra!an i i)ra)it (ro#e" da'an!e "lo%ode to$e trži tu od "trane drža'ni, )a&onoda'ni, or*ana- do'eo !e do %ri"an!a *rani#a i)$eđu &rat&oro+ni, i du*oro+ni, odno"a (o"lo'a na o'o$ trži tu. Gu%i "*rani#a i)$eđu trži ta no'#a i trži ta &a(itala- (a "e o%a (od'ode (od (o!a$ finan"i!"&o*trži ta- do& "e i)ra)i trži te no'#a i trži te &a(itala "'e 'i e &ori"te )a i"ti#an!e &'alitati'nora)li+iti, ali $eđu)a'i"ni, i neod'o!i'i, "e*$enata !edin"t'eno* finan"i!"&o* trži ta.Deter$inanta ro+no"ti "red"ta'a o"no'a !e )a ra"(o)na'an!e trži te no'#a i trži te &a(itala. /ra)'i!no$ finan"i!"&o$ trži tu "'e 'i e "e *o'ori o trži ti$a (o!edini, finan"i!"&i,in"tru$enata. Dana" na "a're$eno$ finan"i!"&o$ trži tu 'eć (o"to!i trži te o%'e)ni#a- rollo'er trži te &redita- trži te o%li*a#i!a i trži te deoni#a. 2"i$ n!i,- (o"to!e ra)no'r"na trži tadrža'ni, ,arti!a od 'redno"ti i trži ta ,i(ote&a "a $no t'o$ i)'edeni, &olaterarni, trži ta.6ro!ni finan"i!"&i in"tru$enti e$itu!u "e na (ri$arni$ trži ti$a no'#a i &a(itala. 2"i$ to*a-n!i,o' )natan deo &ruži na (o"e%ni$ "e&undarni$ trži ti$a- na &o!i$a "e dal!e (ret'ara!u itran"for$i u. 6er)e (red"ta'l!a!u "a$o !edan "e*$ent "e&undarno* trži ta- a (o"to!e i dru*idelo'i na &o!i$a "e o%a'l!a (ro$et 'eli&o* dela ,arti!a od 'redno"ti i finan"i!"&i,in"tru$enata na!ra)li+iti!i, o%elež!a.

Tre%a i$ati "'a&a&o u 'idu (o"to!an!e &la"i+no* %an&ar"&o* &reditno* trži ta- &o!e (red"o"no'u na &o!u "e nado*rađu!u "(e#i!ali)o'ana trži ta ra)ni, ne&reditni, o%li&a. Kla"i+ntrži te ta&ođe !e u&l!u+eno u "'eo( ti (ro#e" di'er"ifi&a#i!e- o +e$u "'edo+e n!e*o'ana!uo+l!i'i!a o%elež!a- &ao to "u i)da'an!e %ro!ni, "ertifi&ata o de(o)itu- %an&ar"&i, noo%li*a#i!a- %an&ar"&i, a&#e(ata. Ra)'i!eni "i"te$ $eđu%an&ar"&i, &reditni, odno"a i raulo*a %ana&a na finan"i!"&o$ trži tu u&a)u!u na irinu "(e&tra "a're$eno* finan"i!"&trži ta.

S'et"&o finan"i!"&o trži te i)raža'a #elo&u(no"t %ro!ni,- $an!i, ili 'eći, $eđunarodni, trži tano'#a i no'+ano* &a(itala- (ri +e$u !e $eđunarodno "a$o ono finan"i!"&o trži te &o!e !edo"tu(no "a$o u+e"ni&u- ne)a'i"no i) &o* (ro"tora (oti+e i &a&'e i$a fin"i!"&e (otre%Pre$a to$e- "'et"&o finan"i!"&o trži te !e )%irni i)ra) u&u(ne (onude i tražn!e no'+ano*&a(itala- u&l!u+i!ući n!e*o'e ra)no'r"ne "e*$ente &o!i na"ta!u i)$eđu (o!edini, na#ionalni,finan"i!"&i, trži ta i intera&ti'no uti+u fun&#ioni"an!e do$i#ilni, finan"i!"&i, trži ta. Pola)ećod o%i$a i 'r"te finan"i!"&i, (o"lo'a &o!i "e o%a'l!a!u na (o!edini$ trži ti$a- $ože %iti re+ o$an!e ili 'i e ra)'i!eni$ na#ionalni$ finan"i!"&i$ trži ti$a. Na o"no'u n!i,o'o* (ro$eta "aino"tran"t'o$ $o*u "e (odelilti na: 'eli&a- ra)'i!ena- i $ala- relati'no nera)'i!ena$eđunarodna finan"i!"&a trži ta- o'a trži ta (o"lu!u u $eđunarodni$ finan"i!"&i$ "edi ti$a.

1F



/ 'eli&a na#ionalna finan"i!"&a trži ta u%ra!a!u "e: trži ta SAD- Ba(ana- <eli&e 6ritani!e'a!a#ar"&e. 2na "u 'eć oda'no "te&la o%elež!a $eđunarodni, finan"i!"&i, trži ta.

<eli&a na#ionalna trži ta u Ne$a+&o!- ran#u"&o!- ;olandi!i i Itali!i ta&ođe "u (o(ri$ila i ne&$eđunarodna o%elež!a. Ta! (ro#e" !e na "'i na'edeni$- (a i $no*i$ o"tali$ trži ti$a u

ra)'o!u i (o(ri$a "'e %rži te$(o.Sr(&o na#ionalno finan"i!"&o trži te ne "(ada u ra)'i!ena finan"i!"&a trži ta. 2 n!e*o'o!nera)'i!eno"ti *o'ori +in!eni#a da "u %an&ar"&i &redit i %an&ar"&i de(o)it (ra&ti+no o%li#i (ri%a'l!an!a "red"ta'a na finan"i!"&o$ trži tu u )e$l!i.

b. I* ',*+-IO*+ I5+-I/+ FI*+*!I/!0I6 , I + 17

Interna#ionali)a#i!a finan"i!"&i, to&o'a !e ra)ložna (o"ledi#a interna#ionali)a#i!e (roi)'odn!e2%i$ finan"i!"&i, to&o'a 'eli&i, tran"na#ionalni, &or(ora#i!a (o"tao !e toli&i da i$ !e "'a&na#ionalni trži ni (ro"tor- o"i$ "'et"&o*- "u'i e $ali. Na tu o&olno"t naro+ito delu!e (ro"tornanera'no$erno"t "t'aran!a i &ori ćen!a 'i &o'a no'+ani, fondo'a na ni'ou "'et"&e (ri'rede.

Neo(,odno !e ra)*rani+iti (o!$o'e tradi#ionalno* i "a're$eno* "'et"&o* finan"i!"&o* trži ta.Pr'o !e na"talo &ao (o"ledi#a ra)'o!a $eđunarodne ra)$ene i "trani, ula*an!a- a dru*o (red"ta'l!a "a"'i$ no'u (o!a'u.

Ra)'i!eni!e )e$l!e "u u "'o$ do$i#ilno$ (ro"toru i$ale ra)'i!eno finan"i!"&o trži te na &o$e !e %ilo $o*ućno"ti )a &reditiran!e i )a dru*e finan"i!"&e (o"lo'e "a ino"tran"t'o$. Ta&'o$eđunarodno finan"i!"&o trži te "e )o'e tradi#ionalno- !er n!e*a +ine (o!edini delo'ina#ionalni, trži ta (od'r*nuti na#ionalno! &ontroli i )a&onoda'"t'u. Te& "a (o!a'o$e'rodolar"&o* trži ta $ože "e *o'otiti o "a're$no$ $eđunarodno$ finan"i!"&o$ trži tu. Tono'o trži te ra)li&u!e "e od "taro* (o ni)u o"o%eno"ti- (ri +e$u "e na!+e će na'odi o&olno"t d"e "a're$eno "'et"&o finan"i!"&o trži te ra)'i!alo 'an finan"i!"&i, trži ta (o!edini, )e$al!a- ito &ao u(oredno trži te na &o!e "e ni!e odno"ila re*ulati'a ni!edne )e$l!e. 2"o%eno"ti totrži ta "u "(e#ifi+no"t na+ina na &o!i "e o%ra)u!u i (la"ira!u no'+ani fondo'i- &ao&on&uretno"t i ela"ti+no"t (re$a (ro$ena$a.

Na)i' e'ro("&o trži te (ote&ao !e od n!e*o'e (r'o%itne lo&a#i!e u E'ro(i i no$inirano"ti"red"ta'a u a$eri+&i$ dolari$a. To trži te dana" ni!e i"&l!u+i'o e'ro("&o- a ni!e i"&l!u+i'odolar"&o- ia&o e'ro("&e %an&e i dolari i$a!u do$inatnu ulo*u. Ra)'ita& to* no'#$eđunarodno* trži ta %io !e i)u)tno %r)- !er !e (o+et&o$ o"a$de"eti, *odina (re$a ilo $a&o* tradi#ionalno* $eđunarodno* finan"i!"&o* trži ta. Po"$atra$o li no'o i tradi#ionalnotrži te &ao #elinu- (oda#i u&a)u!u da !e ono 1 F . *odine (re$a ilo (o 'eli+ini "'a&o (o!edina+no na#ionalno i finan"i!"&o trži te- o"i$ a$eri+&o*. No'i finan"i!"&i (o"lo'i na "a're$eno$ trži tu- )ao%ila)e ne(o"redan uti#a! na#ionalni,$onetarno > finan"i!"&i, 'la"ti. Kao (ri$er $ože "e na'e"ti da trži te )a dolar"&e )a!$o'e-o%li*a#i!e ili de(o)ite u E'ro(i ne (od(ada (od a$eri+&u %an&ar"&u re*ula#i!u i (ro(i"e &


1



"e odno"e na ,arti!e od 'redno"ti. E'rodolar"&o trži te ni!e deo u,odani, do$aći,finan"ai!"&i, "i"te$a- (re$da "i*urno (o"to!i 'e)a i)$eđu e'rotrži ta i finan"i!"&i, trži tana!ra)'i!eni, )a(adni, )e$al!a trži ne e&ono$i!e. E'ro%an&ar"&i &rediti i e'roo%li*a#i!e ni"u !edini o%li#i tran"a&#i!a na e'rotrži tu- na!no'i!i o%li#i e'ro&o$er#i!ane ,arti!e od 'rdno"tie'rodeoni#e.

Te &o !e (red'ideti dal!i to& do*ađa!a u o%la"ti $eđunarodni, finan"i!"&i, odno"a. Ra)'ita& (o"lo'a na e'rotrži tu !e %io %r) da "u (o"le *oto'o %e)na+a!no* (o+et&a- tran"a&#i!e na ttrži tu doži'ele 'eli&i "&o&- u (oređen!u "a 1 50. *odino$ o%i$ e'ro&reditni, odno"a "e1 59. *odine "e u+et'oro"tru+io- a 1 F9. *odine !e 79. (uta 'eći.

S'a&a&o !e 'ažno na*la"iti )na+a! (ro$ena ni!e "a$o u &retan!u o%i$a $eđunarodni,finan"i!"&i, (o"lo'a 'eć i u n!i,o'o! "tru&turi i "adržini.Bu*o"la'i!a "e od e)de"eti, *odina (ro lo* 'e&a- )a,'al!u!ući ra"tu (ri'redni, 'e)a "aino"tran"t'o$- "'e 'i e u&l!u+i'ala u (ro#e" interna#ionali)a#i!e finan"i!"&i, (o"lo'a.Međuti$- n!eno $e"to i ulo*a u "a're$eno$ "'et"&o$ finan"i!"&o$ trži tu "u i dal!e)ane$arl!i'i. To !e (o"ledi#a- u (r'o$ redu- $alo* udela na e )e$l!e u "'et"&o! tr*o'ini- a i"i*urno nera)'i!eno"t (o"lo'a i in"tru$enata na do$aće$ finan"i!"&o$ trži tu.

c. ! ,)0 ),+ &'()*+,OD*O8 I *+-IO*+ *O8 FI*+*!I/!0O8 , I + 19

No'+ano > de'i)ne %er)e (red"ta'l!a!u $e"ta na &o!i$a "e od'i!a )natan deo finan"i!"&i,tran"a&#i!a &o!e (ri(ada!u or*ani)o'ano$ "e&undarno$ trži tu &a(itala. / )%i'an!a na %er)a$a u&l!u+ene "u %an&e- i to ne "a$o in'e"ti#ione i $e o'ite ne*o i &o$er#i!alne.

Po!a$ trži ta &a(itala +e"to "e (o'e)u!e "a (o"lo'i$a na %er)an"&i$ trži ti$a. Sta'l!an!a)na&a !edna&o"ti i)$eđu ta d'a (o!$a "i*urno !e (o*re no- %udući da "e trži te &a(itala ne$ože "'e"ti i"&l!u+u'o u o&'iru %er)an"&o* trži ta. Pri$arne i "e&undarne tran"a&#i!e %er)a$a "a$o "u !edan deo trži ta &a(itala. Pri%a'l!an!e i (la"iran!e &a(itala "a$o "edeli$i+no od'i!a na %er)a$a e$ito'an!e$ deoni#a. Dru*i$ delo$ !e )a"tu(l!eno u %an&a$a-a treći$ na ra)ni$ (ri$arni$ trži ti$a o%li*a#i!a.

Na'odeći ta određu!e deter$ina#i!u %er)e- $ože$o &a)ati da ona (red"ta'l!a #elo&u(no"tor*ani)o'ani, i neor*ani)o'ani, "e&undarni, trži ta deoni#a- o%li*a#i!a "'i, ta&o)'ani,,i%ridni, o%li&a $o%ili)a#i!e i (la"$ana no'+ano* &a(itala.

6er)u +ini u&u(no"t %ro!ni, trži ta &a(itala:1. organizovane berze &o!e +e"to no"e i$e *rada u &o!e$ i$a!u "edi ta?4. sva tržišta na &o!i$a "e o%a'l!a!u tran"a&#i!e ,arti!e od 'redno"ti &o!e ne&otira!u na %erna &o!i$a "e ne*o#iran!e o%a'l!a ne(o"redno$ (o*od%o$ i)$eđu &u(a#a i (roda'a#a ilii)$eđu (o"redni&a?7. trži ta na &o!i$a "e o%a'l!a!u tran"a&#i!e ne+lano'a %er)e ,arti!a$a od 'redno"tikojekotiraju na berzama ?


40



8. neorganizovano tržište na &o$e "e (o"lo'i o%a'l!a!u ne(o"redno i)$eđu (redu)eća i'eli&i, indi'idualni, in'e"titora?9. mnogobrojna me unaro!na sekun!arna tržišta ,arti!a od 'redno"ti )a &o!a u"lu*u (ruža!u (o"e%ne &lirin &e &uće ili (o!edine %er)e- a +e"to i "a$e %an&e.

2'i$ u&a)i'an!e$ na'edeni "u "a$o ne&i o%li#i &o!i "e !a'l!a!u na trži tu &a(itala- to !e"t ni"uo%u,'aćeni o"tali ele$enti %an&ar"&i, (oten#i!ala. Ni"u o%u,'aćeni ni ra)ni in'e"ti#ionfondo'i- na$en"&i fondo'i- "(e#i!ali)o'ane u"tano'e (en)i!"&i fondo'i- o"i*ura'al!ućadru t'a- "ta$%ene %an&e .

S'i ti o%li#i ra"(olažu )natni$ "red"t'i$a i (re'a)ila)e "'o!e u"&e (o"lo'ne )one- (o!a'l!u!ući"e na trži tu &a(itala- a u ne&i$ "lu+a!e'i$a i u $eđunarodni$ o&'iri$a.

#. ! + I! I0+ *+ FI*+*!I/!0O& , I ) 1:

Stati"ti+&i (ri&a) (o!a'a na finani"!"&o$ trži tu n!ie )ado'ol!a'a!ući- !er "e i dal!e u 'ećini"lu+a!e'a )a"ni'a na tradi#ionalni$. %o* to*a +e"to ni"u $o*uća $eđunarodna (oređen!a- !er "e u ra)'i!eni$ )e$l!a$a (o&u a'a da "e o%u,'atno (rate no'o"t'oreni finan"i!"&i in"tru$entii odno"i. Na o"no'u ta&'i,- )'ani+no o%!a'l!eni, (odata&a te &o !e ta+no ut'rditi "tru&turu (o!edini, finan"i!"&i, trži ta- to !e"t one$o*ućeno !e ra +lan!a'an!e o"no'ni, tran"a&#ioni,&o$(onenti- to "e odno"i &a&o na in"titu#ionali)o'ana trži tata&o i na "la%o (re*lednefor$alna trži ta. Na in"titu#ionali)o'ani$ "e&undarni$ trži ti$a (oda#i$a "u o%u,'aćeni"a$o ta&o)'ani *orn!i "lo!e'i. Te &o "e $ože "teći u'id u to ta "e na to trži tu od'i!a u o&'iruo"tali, odno"a i)$eđu finan"i!"&i, u+e"ni&a.

Kad !e re+ o 'ažni!i$ "'et"&i$ finan"i!"&i$ trži ti$a- &ao to "u SAD- Ba(an ili <eli&a6ritani!a- !edno od (itan!a &o!e "e "a$o (o "e%i na$eće !e"te ut'rđi'an!e n!i,o'e relati'ne'eli+ine (re$a &on&urent"&i$ trži ti$a. Međuti$- *oto'o da !e ne$o*uće (re#i)no i)'e"tita&'a (oređen!a. Pre "'e*a- i)u)etno "u 'eli&e ra)li&e u "a"ta'u (o!edina+ni, na#ionalni,finan"i!"&i, trži ta- one ni"u "$an!ene ni (o"le na!no'i!e "nažne interna#ionali)a#i!e idere*ula#i!e "'et"&i, finan"i!"&i, to&o'a. a& i &ada %i i) na)i'a finan"i!"&i, o%li&a $o*)a&l!u+iti da !e $o*uće (oređen!e- (o"to!e )natne ra)li&e od )e$l!e do )e$l!e. 2"i$in"titu#ionalni,- i)ražene "u i fun&#ionalne ra)li&e. To "u odno"i &a&o na ra)'i!enne(o"redni, finani"!&i, 'e)a $eđu "u%!e&ti$a- ta&o i na o%i$ i do$et ,ari!a od 'redno"ti-n!i,o'o e$ito'an!e- u(i" (la"$ana i na &retan!e na "e&undarni$ trži ti$a.

Ra)li+ito"ti (rili&a- tradi#i!e i i"&u"t'a u (o!edini$ )e$l!a$a u"lo'ile "u i ra)li+ite finan"i!"&e"i"te$e- dru*a+i!e &on#e(i!e n!e*o'o* ra)'o!a i otud (roi"te&lu ra)li+itu drža'nu re*ulati'u. Na finan"i!"&e to&o'e uti+e i o"o%eno"t (oloža!a #entralne %an&e i "(ro'ođen!a $$onetarno > &reditne (oliti&e. /) tora)li+ita !e (oliti&a (re$a !a'no$ du*u &ao 'ažno$određu!uće$ ele$entu no'+ani, odno"a i no'+ani, trži ta.

15 I)'or : I"to

41



/ $no*i$ )e$l!a$a "u na#ionalni i interna#ionalni ele$enti finan"i!"&o* trži ta toli&oi"(re(leteni da to dodatno oteža'a n!i,o'o ra)d'al!an!e radi (oređen!a. ato %i )a (oređen!e (o!edini, na#ionalni, finan"i!"&i, trži ta %ilo neo(,odno ra"(ola*ati 'eli&i$ %ro!e$ (o&a)atel!a i od*o'aral!ući, (ondera- to 'eo$a &o$(li&u!e (o"ta'l!eni )adata& i "ta'l!a (od

)na& (itan!a do%i!ene re)ultate. Da %i "e do%ila ori!enta#iona- *ru%a "li&a- $ože "e &ne&oli&o *lo%alni, 'eli+ina- &ao to "u: oro+eni de(o)iti ili "red"t'a %ana&a- %an&ar"&i &"li+no. /&r tan!e$ ti, (odata&a "a 'eli+ino$ dru t'eno* (roi)'oda- &ao (o&a)atel!e$relati'ni, odno"a e&ono$"&i, "na*a- dola)i "e do ra)ni, nelo*i+no"ti na &o!e u(uću!u ne&do"ada n!a i"traži'an!a.

I"traži'an!a &o!a "u (ola)ila od "red"ta'a de(o)itni, %ana&a ta&ođe u(uću!u na ne(ou)dano" (oređen!a- (re "'e*a !er "e ti$e ne o%u,'ata!u "'a "red"t'a i "'i finan"i!"&i (o"redi#i. Teori!"&i (o"$atrano- na!(ou)dani!e $erilo )a (oređen!e %ila %i "to(a ra"ta (o!edini, &reditni, "to(ara"ta (o!edini, &reditni, o%li&a. 2*rani+a'a!uće o&olno"ti o'o* (o&a)atel!a !e"u &ur"defor$a#i!e &o!e anali)irane 'eli+ine 'e ta+&i (o'eća'a!u odno"no "$an!u!u.

e. 0,I5+ *+ &'()*+,OD*O& , I ) 1;

inan"i!"&o trži te !e $e"to na &o$e "e "u"reću (onuda i tražn!a )a finan"i!"&i$in"tru$enti$a i "u%!e&ti &o!i tr*u!u finan"i!"&i$ in"tru$enti$a u+e"ni#i na finan"i!"&trži ti$a . Na#ionalno finan"i!"&o trži te o%e)%eđu!e u"lo'e )a ra#ionalnu u(otre%finan"i!"&i, "red"ta'a- ali i "'i, fa&tora (roi)'odn!e. /+e"ni#i na finan"i!"&o$ trži tu a (re$aire$ ",'atan!u u+e"ni#i na finan"i!"&o$ trži tu ni"u "a$o finan"i!"&e in"titu#i!e- ne*o i a&ter

(ri'redno* ži'ota &o!i na!efi&a"ni!e &ori"te "'e fa&tore (roi)'odn!e (ri'ući će na!'i efinan"i!"&i, "red"t'a )a "'o!u a&ti'no"t- !er i) te "'o!e delatno"ti $o*u o%e)%editi 'eće (ri,ode'la"ni#i$a finan"i!"&i, "red"ta'a u 'idu &a$ate- di'idende ili ne&o* dru*o* o%li&a (ri,oda .2"no'ni ele$enti finan"i!"&o* "i"te$a "u: 1. finan"i!"&a trži ta- 4. finan"i!"&i in"tru$enti ilfinan"i!"&a a&ti'a &o!a (red"ta'l!a "inoni$ )a finan"i!"&e in"tru$ente i 7. finan"i!"&in"titu#i!e.

Ra)'i!eno"t finan"i!"&o* "i"te$a $eri "e ra)'i!eno ću ele$enata finan"i!"&o* "i"te$a. to "ura)'i!eni!i ele$enti finan"i!"&o* "i"te$a- to !e i "Q$ "i"te$ ra)'i!eni!i. Ra)'i!eni finan"i!"&i"i"te$ i$a ra)'i!eno finan"i!"&o trži te i (o"to!i 'i e ra)'i!eni, "e*$enata finan"i!"&o*"i"te$a. Na ra)'i!eno$ finan"i!"&o$ trži tu tr*u!e "e 'eći$ %ro!e$ ra)no'r"ni, finan"i!"&i,in"tru$enata i 'eći !e %ro! finan"i!"&i, in"titu#i!a.

inan"i!"&i "i"te$ "a"to!i "e i) ele$enata &o!i o$o*uća'a!u ne"$etan to& finan"i!"&i,"red"ta'a u !edno! dru t'eno e&ono$"&o! )a!edni#i. To !e "i"te$ &anala &o!i$a "e 'r i tran"ferfinan"i!"&i, "red"ta'a u (ri'redu- i)$eđu "tano'ni t'a i (ri'redni, "u%!e&ata- i)$eđu tedni, !edini#a i in'e"ti#ioni, !edini#a.

1F I)'or : /n#anin- R.-3S(ol!notr*o'in"&o i de'i)no (o"lo'an!e3- <i a (o"lo'na &ola- Ca#a&- 400 .*odine

44



Kara&teri"ti&e finan"i!"&i, "i"te$a "u ot'oreno"t- dina$i+no"t i &o$(le&"no"t. inan"i!"&"i"te$ !e deo (ri'redno* "i"te$a i )%i'an!a u (ri'redi )e$l!e refle&tu!u "e na finan"i!"&i "i"te$i na finan"i!"&a trži ta i (o'ratno > de a'an!a na finan"i!"&o$ trži tu i$a!u u(li' nana#ionalnu (ri'redu.

Međunarodna finan"i!"&a trži ta i $eđunarodni finan"i!"&i "i"te$ odli&u!u "e- ta&o$eđu)a'i"no ću "a "'et"&o$ (ri'redo$ i &ara&teri u i, i"(re(leteno"t i u)ro+no=(o"ledi+ne'e)e. Međunarodno finan"i!"&o trži te "t'ara u"lo'e )a ra#ionalnu alo&a#i!u no'#a i &a(itala uo&'iri$a "'et"&e (ri'rede. Ka(ital !e na!$o%ilni!i fa&tor (roi)'odn!e i &ao ta&a' ne (o)na!ena#ionalne *rani#e- la&o i, (rela)i u (otra)i )a 'eći$ (ri,odo$- )a+a" (re"&o+i u )e$l!u u&o!o! "e %rže o(lođu!e.

Kri)a na $eđunarodno$ finan"i!"&o$ trži tu i$a $no*o u)ro&a- ali oni na!'ažni!i i(a& (oti+ui) n!e*o'o* na!o"etl!i'i!e* "e*$enta de'i)no* trži ta. 2"no'na ulo*a $eđunarodno*finan"i!"&o* trži ta !e u"(o"ta'l!an!e 'e)a i)$eđu finan"i!"&i, trži ta (o!edini, )e$al!a &a&o %i "e o$o*ućila (laćan!a &o!a (roi"ti+u i) $eđunarodne e&ono$"&e "aradn!e. / "a're$eni$u"lo'i$a (ro$en!ena !e e&ono$"&a "na*a na#ionalni, (ri'reda- (a "e )ao tra'a!u $an!&a'o"ti (o"to!eće* $eđunarodno* $onetarno* "i"te$a i na$eće "e (otre%a da i 'alutei"to+noe'ro("&i, i a)i!"&i, )e$al!a )au)$u ade&'atno $e"to na $eđunarodno$ finan"i!"&o$trži tu.

6r)i ra)'o! $eđunarodno* finan"i!"&o* trži ta (o"ledi#a !e %r)o* ra)'o!a $eđunarodne"aradn!e- $eđunarodne tr*o'ine i (re "'e*a e&ono$"&e "aradn!e na#ionalni, (ri'reda. Ra)'o!"'et"&e e&ono$i!e i $eđunarodne e&ono$"&e "aradn!e do(rino"i ra)'o!u $eđunarodno*finan"i!"&o* "i"te$a- i o%ratno ra)'o! finan"i!"&o* "i"te$a "t'ara (ret(o"ta'&e )a dal!euna(ređen!e $eđunarodne tr*o'ine. / "a're$eni$ u"lo'i$a $eđunarodno finan"i!"&o trži te !e i"to're$eno fa&tor i re)ultanta "a're$eno* (ro#e"a *lo%ali)a#i!e "'et"&e (ri'rede.

Glo%ali)a#i!a (red"ta'l!a !ednu od tri o"no'ne tenden#i!e na "a're$eno$ $eđunarodno$finan"i!"&o$ trži tu (ored "e&!uriti)a#i!e i u(ra'l!an!a ri)i#i$a . /$e"to i"e#&ano"ti na (o!edina na#ionalna finan"i!"&a trži ta- "a )na+a!ni$ i ra)no'r"ni$ (re(re&a$a-li%erali)a#i!o$ to&o'a no'#a i &a(itala do lo !e do +'r ći, 'e)a na $eđunarodno$ (lanu- u))na+a!no ola& a'an!e u"lo'a i- +a&- u!edna+a'an!e )a&on"&i, (ro(i"a > to ola& a'a i u%r)a'a#ir&ula#i!u finan"i!"&i, "red"ta'a.3 Predra* Bo'ano'ić Ga'rilo'ić: Kara&teri"ti&e"a're$eno* $eđunarodno* finan"i!"&o* trži ta3- Referat )a &on*re" SRRRS- <rući#a 4005

A'%$-=% '+0- = )0% 0 -=+ '% >+? '% )*')> ,-'%' -/ 0)> -

Na!"nažni!i uti#a! na $eđunarodno finan"i!"&o trži te i$a!u (ro$ene na de'i)ni$ trži ti$a- !er "e (re&o n!i, u"(o"ta'l!a!u 'e)e i)$eđu (o!edini, na#ionalni, finan"i!"&i, trži ta. ato "una!'ero'atni!i ra)lo)i i)%i!an!a &ri)e na $eđunarodno$ finan"i!"&o$ trži tu de'i)no* (ore&la3. Neodrži'o"t dolara &ao "'et"&o* no'#a- (otre%a u"(o"ta'l!an!a no'o*$eđunarodno* no'#a- (otre%a u"(o"ta'l!an!a no'i, 'alutni, %lo&o'a &ao odra)a "na*ena#ionalni, e&ono$i!a. Dolar &ao "'et"&i no'a# re)ultat !e (ro#e"a *lo%ali)a#i!e &o!i na$eA$eri&a.

47



Kao "'o!e'r"ne o%li&e *lo%ali)a#i!e &ro) i"tori!u nala)i$o i u 'idu o"'a!a+&i, (o,odaDLin*i"=&ana- 2to$an"&e drža'e- Au"trou*ar"&e #are'ine- &oloni!alni, i$(eri!a Na(oleono'i, (o,oda- ;itlero'o* no'o* (oret&a- So#i!ali"ti+&e interna#ionale. I na"to!an!e da"e iri određena reli*i!a &atoli+an"t'o- i"la$ i$a "'o!"t'a *lo%ali)a#i!e. Dana"- a naro+ito

(o"le (ada 6erlin"&o* )ida- A$eri&a !e ta &o!a na"to!i da o"t'ari *lo%ali)a#i!u (o "o("t'eno$$odelu- to )na+i > (re$a "o("t'eni$ intere"i$a.

/ du*o! l!ud"&o! i"tori!i- "'i (o&u a!i da "e #elo$ "'etu na$etne !edan $odel or*ani)a#i!edru t'a > (ro(ali "u. a to %i "ada n!i (o&u a!i %ili "a dru*a+i!i$ i",odo$6o*at"t'o "'eta !e u n!e*o'o! ra)no'r"no"ti. a to %i tre%alo "'e da "e u&lo(i u i"te &alu(e > +a& i &ada %i to %ilo $o*uće Na dru*o! (a& "trani- ra)'o! nau&e i te,nolo*i!e i "a're$eni +o'e& "a %o*ato$ &ulturo$iro&i$ du,o'ni$ 'idi#i$a i 'eli&i$ (ro,te'i$a i)i"&u!u ra)*ranatu $eđunarodnu "aradn!u.St'oren !e 'i"o& "te(en $eđu"o%ne )a'i"no"ti u (roi)'odn!i- tr*o'ini- i"&ori ća'an!u (rirodni,re"ur"a- o+u'an!u ži'otne "redine. Ba+a o"eća! da "e "'i nala)i$o u i"to$ +a$#u.

Međunarodna "aradn!a $ože da do'ede do (o'ećan!a %la*o"tan!a. A&o "e (od *lo%ali)a#i!o (odra)u$e'a ta&'a "aradn!a- onda !e tre%a (održati %e) i&a&'e re)er'e.

Međuti$- a&o *lo%ali)a#i!a (odra)u$e'a u"tro!"t'o "'eta (re$a !edno$ $odelu-&on"titui"an!e ne&ontroli"ane ili i) !edno* #entra &ontroli"ane i to$ #entru (određennadna#ionalne "ile > onda ta&'u *lo%ali)a#i!u tre%a o"uditi i tre%a !o! "e "u(rot"ta'l!aPredra* Bo'ano'ić Ga'rilo'ić: Glo%ali)a#i!a od DLin*i"=&ana do u!&a Sa$a3- (rilo*ra"(ra'i na $eđunarodno$ "i$(o)i!u$u atin"&a A$eri&a u (ro#e"u *lo%ali)a#i!e ire*ionali)a#i!e3- 6eo*rad- $art 1 F I) o'e ilu"tra#i!e 'idi$o da "u do$ina#i!a SAD na&onDru*o* "'et"&o* rata- e&ono$"&i intere"i o'e "u(er"ile i na"to!an!a da "e dolar i u%udu&ori"ti &ao "'et"&i no'a# u +ita'o$ "'etu- u) enor$no nara"tan!e %udžet"&o* i (latno* defi#itA$eri&e- *la'ni u)ro#i "'et"&e finan"i!"&e i e&ono$"&e &ri)e- &o!a !e %u&nula to&o$ 400F. na finan"i!"&o$ trži tu u SAD.

Kri)a finan"i!"&o* trži ta na!(re "e $anife"to'ala (u#an!e$ %alona na finan"i!"&o$,i(ote&arno$ trži tu u A$eri#i.I do& "u u i"tori!i i)%i!ali (oliti+&i i ratni "u&o%i )%i$(eri!ali"ti+&i, na"to!an!a (o!edini, )e$al!a i$(eri!ali)a$ &ao 'id *lo%ali)a#i!e - udana n!e 're$e dola)ilo !e do rato'a i )%o* (o&u a!a da "e (laćan!a ne&i, $eđunarodni,e&ono$"&i, tran"a&#i!a ne 'r e u dolari$a "eti$o "e "a$o &a&o "u "e (ro'ele )e$l!ei)'o)ni#e nafte &ada "u (o&u ale da #ene nafte i)raža'a!u u dru*i$ 'aluta$a i ne na(laću!u udolari$a .

Sada n!i $eđunarodni $onetarni "i"te$ (o+i'a na %reton'ud"&o$ "i"te$u u &o$e !e dolar *la'ni deno$inator 'redno"ti dru*i, 'aluta i *la'ni i)'or $eđunarodne li&'idno"ti. / dolaru"e i)raža'a 'redno"t un#e )lata- u dolari$a "e i)raža'a #ena %arela nafte- u dolari$a "eo%a'l!a!u $eđunarodna (laćan!a i)$eđu 'eli&o* %ro!a )e$al!a- 'eli&a &oli+ina dolara &ruži "'etu 'an A$eri&e- u dolari$a "e 'ode de(o)iti- de'i)ne re)er'e.

48



/lo*a dolara (o"tala !e (rena*la ena u odno"u na "na*u a$eri+&e (ri'rede i ne"ra)$ernan!eni$ (roi)'odni$ $o*ućno"ti$a- (a "e "ada (o"ta'l!a (itan!e realno* ro%no* (o&rića. ta %i "e de"ilo &ada %i "e "'i dolari 'ratili3 u A$eri&u- &ada %i "'i &o!i (o"edu!u dolare )au)tražili ro%u na ta nara'no i$a!u (uno (ra'o . Kad !e re+ o ulo)i dolara u (o"leratno$$eđunarodno$ $onetarno$ "i"te$u- $ože "e reći da !e to fa%ri+&a *re &a na(ra'l!ena u

6reton=<ud"u (ri "t'aran!u MM - ali *re &a na$erno na(ra'l!ena. Ta! "i"te$ !e (odra)u$e'ao da dolar i*ra ulo*u "'et"&o* no'#a: da "e u dolari$a i"&a)u!u de'i)ni (aritetidru*i, 'aluta- 'r e $eđunarodna (laćan!a- (ra'e &al&ula#i!e i fa&turi u #ene- da "e dolari drže&ao $onetarna re)er'a u dru*i$ )e$l!a$a- da i "tran#i tede u dolari$a. na+i- da dolar %ude (odlo*a $eđunarodne li&'idno"ti3 Predra* Bo'ano'ić Ga'rilo'ić: Kara&teri"ti&e"a're$eno* $eđunarodno* finan"i!"&o* trži ta3- referat )a &on*re" SRRRS- <rući#a 4005 .

Dolar !e %io "tu% %reton'ud"&o* $onetarno* "i"te$a- ali (o"le u&idan!a )a$enl!i'o"ti dola)a )lato 1 51. *odine i d'e de'al'a#i!e dolara 1 51. i 1 57. *odine do lo !e (ro$ene$eđunarodno* $onetarno* "i"te$a (re lo "e na "i"te$ (ro$enl!i'i, de'i)ni, &ur"e'a .Međuti$- i(a&- dolar ni!e i)*u%io ulo*u "'et"&o* no'#a )a,'al!u!ući +in!eni#i da dolari i dalodla)e i) A$eri&e- &ro) defi#it (latno* %ilan"a SAD. Enor$ni ra"t defi#ita i(a& i$a *rani#e&ad=tad $orao !e da (u&ne %alon (renadu'ano* defi#ita i i"(ol!i "e u 'idu &ri)e- na!(re na$eri+&o$ finan"i!"&o$ trži tu- a (o"le i na $eđunarodno$ finan"i!"&o$ trži tu.Po"leu"(o"ta'l!an!a e'ro )one i &on#entri"an!a dela a)i!"&i, )e$al!a o&o 'alutno* %lo&a !enana$eće "e (otre%a for$iran!a i +et'rto* 'alutno* %lo&a. e$l!e 6RIK=a "u na o'o*odi n!o!"e"i!i (o&renule o'o (itan!e. e$l!e %i' e* So'!et"&o* Sa'e)a i ne&e a)i!"&e )e$l!e- &o!e "uu(ućene na $eđu"o%nu e&ono$"&u "aradn!u- o"eća!u (otre%u da $eđu"o%na (laćan!ao%a'l!a!u u dolari$a- 'eć u "'o!o! no'o! 'aluti: %ilo da !e to &on&retna no'+ana !edini#a- to %$o*la %iti "o'!et"&a ru%l!a- ili no'a o%ra+un"&a 'aluta "li+na ne&ada n!o! tran"fera%ilno! > 'aluti &o!u "u &ori"tile u o%ra+uni$a $eđu"o%ni, (laćan!a )e$l!e ne&ada n!e* SE<=a.

Pod"eti$o "e &a&o !e i)*ledao $eđunarodni 'alutni "i"te$ )e$al!a %i' e i"to+ne E'ro(e. 2'e)e$l!e "u )%o* ne&on'erti%ilno"ti na#ionalni, 'aluta u $eđu"o%ni$ (laćan!i$a na!(re&ori"tile "i"te$ %ilateralno* &lirin*a. D'o"trani &lirin &i "(ora)u$i "u 1 95. *odine %)a$en!eni S(ora)u$o$ o $no*o"trano$ &lirin*u- u) i"to're$eno o"ni'an!e o%ra+un"&o*#entra Ra +otna!a (alata3 (ri Drža'no! %an#i SSSR- a (laćan!a "u "e o%a'l!ala u "o'!et"&i$ru%l!a$a &ao o%ra+un"&o! !edini#i. S(ora)u$ o $eđu"o%ni$ o%ra+uni$a i (laćan!i$a (re'odni$ ru%l!a$a i or*ani)a#i!i Međunarodne %an&e )a e&ono$"&u "aradn!u i) 1 7*odine u'eo !e da "e "'a (laćan!a i)$eđu )e$al!a +lani#a M6ES od 1. !anuara 1 8. *odineo%a'l!a!u u (re'odni$ tran"fera%ilni$ ru%l!a$a. Tada !e ut'rđena i )latna "adržina (re'odneru%l!e od 0- F5814 *ra$a +i"to* )lata. Pre'odna ru%l!a %ila !e o%ra+un"&a &ole&ti'na 'a)e$al!a +lani#a SE<=a u o&'iru $ultilateralno* "i"te$a o%ra+una i u) (odr &u d'e %an&M6ES i MI6 Međunarodna in'e"ti#iona %an&a - &o!e "u (re"tale da (o"to!e "a ra"(ado$SE<=a. Pre'odna ru%l!a i$ala !e realno ro%no (o&riće. / (ro#e"u tran)i#i!e i"to+noe'ro("&)e$l!e (ri,'atile "u te&o'ine3 trži ne (ri'rede- (a i &on'erti%ilni na+in (laćan!a- ot'aran!era+una u ino"trani$ %an&a$a Ru"i!a na!+e će u ondonu > e'rodolar"&i de(o)iti . Dana"e&ono$"&a $oć Ru"i!e- (a i dru*i, )e$al!a da!e "na*u i n!i,o'i$ 'aluta$a i )ato "e u o'i$)e$l!a$a !a'l!a ini#i!ati'a i (otre%a )a for$iran!e$ no'o* 'alutno* %lo&a.

) uslovi"a krize na "e<unaro#no" finansijsko" tržištu is%livavaju na %ovršinu o#re<enine#ostaci sa#ašnjeg "e<unaro#nog "onetarnog siste"a. *a"e=e se %otreba izgra#nje novog

49



"ultivalutnog svetskog "onetarnog siste"a> u &o!e$ će "'a&a na#ionalna 'aluta u+e"t'o'ati u"&ladu "a e&ono$"&o$ "na*o$ )e$l!e &o!a !e tu 'alutu e$ito'ala.

2'a&a' "i"te$ !e neo(,odna (ret(o"ta'&a )a "ta%ilnu $eđunarodnu e&ono$"&u "aradn!u-ra)'o! "'et"&e tr*o'ine i ra)'o! "'et"&e (ri'rede.

ZAKLJUČAKZAKLJUČAK

inan"i!"&a trži ta (red"ta'l!a!u $e"ta na &o!i$a "e tr*u!e finan"i!"&i$ in"tru$enti$a.2na"e $o*u defini"ati i &ao or*ani)o'ana $e"ta na &o!i$a "e "u"reću (onuda i tražn!a )ara)li+iti$ o%li#i$a finan"i!"&i, in"tru$enata ili a&ti'e .

Na finan"i!"&i$ trži ti$a "e (o'e)u!u "u%!e&ti &o!i ra"(olažu 'i &o'i$a no'+ani, "red"ta'a i"u%!e&ti &o!i$a nedo"ta!e no'a#. Na n!i$a "e (o'e)u!u d'e )na+a!ne $a&roe&ono$"&&ate*ori!e > tedn!a i in'e"ti#i!e.

4





/ u"lo'i$a &ri)e na $eđunarodno$ finan"i!"&o$ trži tu i"(li'a'a!u na (o'r inu određeninedo"ta#i "ada n!e* $eđunarodno* $onetarno* "i"te$a. Na$eće "e (otre%a i)*radn!e no'o*$ulti'alutno* "'et"&o* $onetarno* "i"te$a.

LITERATURALITERATURA

1. Anđelić Goran : 3 2"no'e finan"i!"&o* $enadž$enta 3- No'i Sad-4005.*.=) ')&'%$- + % %

4. Petar 6o!o'ić- Milen&o Dželeto'ić- Ale&"andar Li'ano'ić : &onetarne finansije i ?ankarski "ena#ž"ent 6eo*rad- 400 .*

7. dr.Milen&o Dželeto'ić: Finansijska tržišta -6eo*rad-400 .*.

4F



8.dr De!an Erić : 3 Finansijska tržišta i instru"enti 4. i)$en!eno i do(un!eno i)dan!e-6eo*rad- 4007.*

9. Prof. dr Mir&o Kulić: 3 Finansijski "ena#ž"ent @- /ni'er)itet (ri$en!eni, nau&a a&ultet

)a (o"lo'ne "tudi!e- 6eo*rad- 4008. *.. <a"il!e'ić 6. Osnovi finansijskog tržišta- 6eo*rad- 4004.*.

5. <un!a& Nenad : !trategijski "ena#ž"ent $ %oslovne finansije3- Su%oti#a-4009.*.

F. .finan"i!e.net (ri"tu( "e(te$%ar 4011.*

. .n%".r" (ri"tu( "e(te$%ar 4011.*

10. ."e#.*o'.r" (ri"tu( "e(te$%ar 4011.*

11. . "in*idunu$.r" (ri"tu( "e(te$%ar 4011.*

http://www.finansije.net/

http://www.nbs.rs/

http://www.sec.gov.rs/

http://www.finansije.net/

http://www.nbs.rs/

http://www.sec.gov.rs/

Documents

semin. finansijsko tržište