SOUTHERN COLLEGE OF TECHNOLOGY - BCNT · 2018-08-22 · บริโภค และการออกก าลังกาย ที่ประกอบด้วย แผนการสอน

SOUTHERN COLLEGE OF TECHNOLOGY

ประชมวชาการระด

บชาตเท

คโน

โลยภาคใต

วจย ครงท 8

วนศกรท 16 กมภาพนธ 2561

การประชมวชาการระดบชาต เทคโนโลยภาคใตวจย ครงท 8 “CREATIVE ECONOMY: เศรษฐกจสรางสรรค” 16 กมภาพนธ 2561

- 310 -

ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย และคาระดบความดนโลหตของผสงอายทปวยเปน

โรคความดนโลหตสงในเขตเทศบาลเมองตรง*

วรรตน สขคม

บทคดยอ

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (Quasi-Experimental Research) มวตถประสงคเพอศกษาผลการรบรความสามารถของตนเองตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกายและระดบความดนโลหตของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงโดยใชแนวคดการรบรสมรรถนะแหงตนของ Bandura (1997) มาประยกตใชในการจดกจกรรม กลมตวอยางคอ ผสงอายทมอาย ≥ 60 ป ทมความดนโลหตสง จ านวน 50 คน จบฉลากเพอสมกลมตวอยางไดกลมทดลอง 25 คน และกลมควบคม 25 คน แลวจบคกลมตวอยางทงสองใหมคณสมบตใกลเคยงกนในเรองของเพศ อาย กลมทดลองไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน ในการเปลยนแปลงพฤตกรรมการรบประทานอาหาร และการออกก าลงกาย สวนกลมควบคมปฏบตตนตามปกต เครองมอทใชในการทดลองไดแก 1) โปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมการบรโภค และการออกก าลงกาย ทประกอบดวย แผนการสอน ภาพพลก แผนพบ VDO ตวแบบผสงอาย และคมอโรคความดนโลหตสงในผสงอาย 2) เครองมอรวบรวมขอมลไดแก แบบสอบถามพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายส าหรบผสงอายทเปนโรคความดนโลหตสง โดยไดผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาและหาคาความเทยงไดคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค เทากบ .68 วเคราะหขอมลโดยหาคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และสถตการทดสอบคาท โดยก าหนดระดบความมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ผลการวจยพบวา (1) คะแนนเฉลย พฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง หลงไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนสงกวากอนไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และ กลมทไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนสงกวากลมทไดรบการบรการตามปกตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และ (2) คาเฉลย คาระดบความดนโลหตของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง หลงไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน ต ากวากอนการไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และกลมทไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน ต ากวากลมทไดรบการบรการตามปกตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ค าส าคญ: การรบรสมรรถนะแหงตน พฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย คาระดบความดนโลหต ผสงอาย

* ไดรบทนจาก วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ตรง พยาบาลวชาชพช านาญการ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ตรง


- 311 -

Effect of Perceived Self-Efficacy Program on Consumption Behaviors, Exercise and Blood Pressure among the Elderly with

Hypertension in Trang Municipality*

Worarat Sukkum

Abstract

The purpose of this quasi-experimental research was to examine “Effect of Perceived Self-Efficacy program” on food consumption behaviors, exercises, and blood pressure among the elderly with hypertension in Trang Municipality. Self-Efficacy Theory of Bandura (1997) was utilized to develop the intervention. Subjects consisted of 50 elderly which were randomly assigned to control and experimental groups, 25 for each group. Participants were matched by sex and age. The experimental group received perceived self-efficacy in change food consumption behaviors and exercises program while the control group received routine service care. Instruments of this study comprised 2 parts are: 1) The intervention included lesson plans, flip charts, VDO, model of person and handbook, and 2) the data collecting instruments was food consumption behaviors and exercises which was tested for content validity and reliability, Cronbach’s alpha coefficients was .68. Data were analyzed using descriptive and t-test statistics. The major findings were as follows: (1) The mean score of consumption behaviors and exercises of among the elderly with hypertension after receiving the perceived self-efficacy program was significantly higher than before receiving the program (P< .05), and the experimental group receiving the perceived self-efficacy program was significantly higher than that of the control group (P < .05). and (2) The mean score of blood pressure of among the elderly with hypertension after receiving perceived self-efficacy program was significantly lower than before receiving the program (P < .05), and the experimental group receiving the perceived self-efficacy program was significantly lower than that of the control group (P < .05).

Keywords: Perceived Self-Efficacy, Food Consumption Behaviors, Exercises, Blood Pressure, Elderly.

* Funded by Boromarajonani College of Nursing, Trang. Registered Nurse, Professional Level, Boromarajonani College of Nursing, Trang.


- 312 -

บทน า ประชากรสงอายหรอประชากรทมอาย 60 ปขนไป มจ านวนและสดสวนเพมขน และมแนวโนมทจะเพมขนอยางรวดเรวในอนาคต โดยพบวามจ านวนผสงอายเพมขนจาก 1.21 ลานคนในป พ.ศ. 2503 ไปเปน 4.5-5.7 ลานคน ในปพ.ศ. 2543 และคาดวาจะเพมเปน 6.8-7.6 และ 11 ลานคน ในป พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2563 ตามล าดบ (แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 พ.ศ. 2545-2564) จากการเพมขนของประชากรสงอายอยางเหนไดชดเจนนท าใหผสงอายมปญหาสขภาพเพมขนตามมาดวย ท งนอนเนองมาจากการเปลยนแปลงของความชราทงทางดานรางกาย จตใจและสงคม ซงกระบวนการเปลยนแปลงน เรยกวา กระบวนการสงอาย ในจงหวดตรงมประชากรผสงอาย 60 ป ขนไป จ านวน 83,820 คน ประมาณการผสงอายคดเปนรอยละ 13.12 ของประชากรทงหมด สงผลใหจงหวดตรงกลายเปนสงคมผสงอายอยางเตมตว (กรมการปกครองจงหวดตรง, 2557) จากการส ารวจจ านวนและความชกของผปวยโรคความดนโลหตสงในประเทศไทย ระหวางป พ.ศ. 2551-2555 พบวามผปวยสะสมจ านวน 3,398,412 ราย อตราความชก 5,288.01 ตอประชากรแสนคน (อมรา และคณะ 2556) และในป พ.ศ. 2556 พบอตราตายของผปวยโรคนรอยละ 7.99 ซงเพมขนจากป พ.ศ. 2555 (ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข , 2558) น อ ก จ า ก น โ ร ค ค ว า ม ด น โล ห ต ส ง ย ง ท า ให เก ดภาวะแทรกซอนทรนแรงมากมายทส าคญ คอ เปนสาเหตของการเกดโรคหลอดเลอดสมอง (Strok) ไดถง รอยละ 50 (World Heart Federation, 2014) ซงจากปญหาดงกลาวจงมงเนนทการควบคมระดบความดนโลหตใหอยในเกณฑทเหมาะสม โดยแนวทางในการปฏบต นอกเหนอจากการรบประทานยาอยางตอเนองแลวนน จ าเปนจะตองมการปรบเปลยนพฤตกรรมทเหมาะสม ไดแก พฤตกรรมการบรโภคอาหารและพฤตกรรมการออกก าลงกายทถกตอง ซงจะท าใหสามารถควบคมระดบความดนโลหตและสามารถลดภาวะแทรกซอนทอนตรายจากการเปนโรคความดนโลหตสงได และจากการศกษาหลาย ๆ ทฤษฏในการดแลตนเองเพอใชเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม พบวา ทฤษฏสมรรถนะแหงตนของ Bandura 1997 เปนทฤษฏทสามารถน ามาใชในการปรบเปลยนพฤตกรรมไดอยางแพรหลาย ซ งเกดจากอทธพลหลก 4 ประการ ค อ ประสบการณความส าเรจของตนเอง (Enactive Mastery Experience) การสงเกตตวแบบ (Model) หรอการสงเกตประสบการณ (Vicarious Experience) การพด ชกจ ง (Verbal Persuasion) และการกระตนเราทางอารมณ

(Emotional Arousal) (Bandura, 1997) จากการทบทวนงานวจย พบวา มการประยกตใชทฤษฏการรบรสมรรถนะแห งตนในการพฒนาโปรแกรมเพ อสงเสรมการรบรความสามารถของตนเองในการปรบเปลยนพฤตกรรมตาง ๆ เพอควบคมโรคความดนโลหตสง และพบวาสามารถสงเสรมใหมความเชอมนในการปรบเปลยนพฤตกรรมทงการออกก าลงกายและการบรโภคอาหารทเหมาะสมไดและสามารถลดความดนโลหตลงได (ยพา จวพฒนกล, 2555 ; กนกวรรณ ศลปกรรมพเศษ และคณะ, 2554 และ สนนทร ศรศร, 2555) จากขอม ลด งกล าวข างตน ผ วจ ยจ งศ กษาโปรแกรมการสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนในการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายส าหรบผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง เพอเปนแนวทางในการควบคมระดบความดนโลหตของผสงอาย

วตถประสงค เพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย และคาระดบความดนโลหตของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงในเขตเทศบาลเมองตรง

สมมตฐาน 1. คาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย และคาระดบความดนโลหตของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง กลมทดลอง หลงไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน ดกวากอนการทดลอง 2.คาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย และคาระดบความดนโลหตของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง หลงการทดลอง ในกลมทไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน ดกวากลมทไดรบบรการปกต

ประโยชนทไดรบ พยาบาลและบคลากรในทมสขภาพสามารถน าผลการวจยไปใชในการพฒนาบรการการดแลผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงในคลนกไดอยางเหมาะสม

วธการวจย การวจยครงน เปนการวจยกงทดลอง (Quasi-Experimental Research) แบบสองกลมวดกอนและหลงก ารท ด ล อ ง (The Pretest-posttest Control Group Design)


- 313 -

ประชากรและกลมตวอยางเปนผสงอายทไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปนโรคความดนโลหตสงทเปนสมาชกในชมรมผสงอายเขตเทศบาลเมองตรง ทงหมด 27 ชมรม และน ามาจบฉลากสมเลอกอยางงายได 2 ชมรม และสมเขากลมทดลองและกลมควบคม โดย ชมรมผสงอายตนสมอเปนกลมทดลอง และชมรมผสงอายสวนจนทรเปนกลมควบคม และคดเลอกผสงอายเขากลมดวยการทดสอบสภาพสมองเบองตนฉบบภาษาไทย (MMSE-thai, 2002) จ านวนกลมละ 25 คน โดยจบคคณสมบตใหเหมอนกนระหวาง อาย เพศ ระดบความดนโลหตของทงสองกลม เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย 3 สวน คอ สวนท 1 เครองมอท ใชในการคดกรองกลมตวอยาง ไดแก ขอมลสวนบคคล ประกอบดวย เพศอายอาชพระดบการศกษาสถานภาพสมรสโรคประจ าตวระยะเวลาทเจบปวย การออกก าลงกายและแบบทดสอบสมรรถภาพสมองเบองตนฉบบภาษาไทย (MMSE-Thai, 2002) สวนท 2 เครองมอท ใชในการทดลอง ไดแก โปรแกรมเรอง “การรบรสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกายและคาระดบความดนโลหตของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง” ทผวจยสรางขนตามกรอบ แนวคดทฤษฎการรบรความสามารถของตนเอง ของ Bandura (1997) และการทบทวนวรรณกรรมแนวทางการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงซ งมวตถประสงคเพอสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมบรโภคอาหาร พฤตกรรมการออกก าลงกายและคาระดบความดนโลหตของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง โดยก าหนดกจกรรมท งหมด 8 ครง ครงละประมาณ 1-2 ชม. ระยะเวลาจดกจกรรมทงหมด 4 สปดาห ซงประกอบดวย 4 ขนตอน คอ 1) การพดชกจง ดวยการใหความรค าแนะน า พดชกจงเกยวกบการปฏบตตวทเหมาะสมของโรคความดนโลหตสง โดยผานภาพพลก แผนพบ VDO 2) การเรยนรผานตวแบบหรอประสบการณของผอน โดยใหสนทนากบผสงอายตวแบบทสามารถควบคมระดบความดนโลหตไดจากการควบคมอาหารและการออกก าลงกายเพอแลกเปลยนประสบการณ 3) การกระตนทางรางกายและทางอารมณ โดยการใชค าพดทนมนวล พดคยสรางสมพนธภาพบรรยากาศการเรยนรทผอนคลาย ใหเกยรตและคอยใหก าลงใจชนชมเมอปฏบตไดเหมาะสม 4) การมประสบการณหรอการกระท าทประสบความส าเรจดวยตนเอง โดยใหรางวลแกผสงอายทสามารถปฏบตตวไดเหมาะสมเปนเขมกลดผส าเรจเพอเปนแบบอยางแลวน ามาอภปรายรวมกนเพอกระตนผสงอายทานอนใหปฏบตตาม

สวนท 3 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบสอบถามพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกาย โดยผานการตรวจสอบจากผทรงคณวฒและน ามาปรบปรงไปทดลองใชกบผสงอายทมลกษณะคลายกบกลมตวอยาง น ามาวเคราะหความเทยงไดคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค .68 วธการเกบและรวบรวมขอมล แบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 ระยะเตรยมการทดลอง โดยการเตรยมความรทงผวจยและผชวยวจย เตรยมโปรแกรมฯ รวมถงเตรยมเขาพนท เพอคดเลอกตวแบบผสงอายจากชมรมผสงอายตนสมอ ทมพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายทเหมาะสมสามารถควบคมระดบความดนโลหตได เตรยมกลมตวอยางโดยการคดเลอกตามคณสมบต และยนยอมเขารวมการวจย วเคราะหขอมลพนฐานของกลมตวอยางและจบคกลมตวอยาง ระยะท 2 ระยะด าเนนการทดลอง นดผสงอายทง 2 กลม ท าแบบทดสอบเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกาย (Pre-test) และกลมควบคม นดท าแบบประเมนอกครงในสปดาหท 4 สวนกลมทดลอง นดมาท ากจกรรมในสปดาหท 1 และ 2 สปดาหละ 2 ครง ในสปดาหท 3 และ 4 สปดาหละครง ระยะท 3 ระยะเกบรวบรวมขอมล ในสปดาหท 4 นดกลมทดลองและกลมควบคมมาท าแบบแบบทดสอบเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกาย (Post-test) และวดระดบคาความดนโลหต สวนกลมควบคมผวจยไดใหความรแจกคมอและจดโปรแกรมฯ ใหหลงจาก (Post-test) การวเคราะหขอมลใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรปหาคารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและทดสอบคาท ก าหนดระดบนยส าคญทางสถตท .05

ผลการวจยและอภปรายผล 1. กลมตวอยางเปนผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงในกลมทดลองและกลมควบคม จ านวน กลมละ 25 คน พบวา สวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 9 2 ในกลมทดลองและกลมควบคมสวนใหญมอายระหวาง 60-74 ป (รอยละ 71.42 และ 76.19) ตามล าดบ ระดบการศกษาในกล มทดลองและกล มควบคมส วน ใหญ อย ในระดบประถมศกษา รอยละ 57.14 และ 71.43 ตามล าดบ กลมทดลองและกลมควบคมสวนใหญมระยะเวลาการเปนโรคมากกวา 5 ป (รอยละ 60 และ 62 ) ตามล าดบ มโรคประจ าตวอน ๆ รวมดวย (รอยละ 58 และ 60) ตามล าดบ 2. ผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงกลมทดลองหลงเขารวมโปรแกรมการรบรสมรรถนะแหงตนฯ มคะแนนเฉลยพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และการออก


- 314 -

ก าลงกายสงกวากอนการทดลองและคาเฉลยระดบความดนโลหตต ากวากอนการทดลอง อยางมนยส าคญทางสถต (P = .05) (ตารางท 1) โดยพบวา คาเฉลยของพฤตกรรมการบรโภคอาหารในกลมทดลองกอนการทดลอง เทากบ 47.84 อยในระดบพอใช และคาเฉลยพฤตกรรมการบรโภคหลงการทดลองมคาสงกวากอนการทดลอง เทากบ 59.88 แตอยในระดบพอใชเชนกน และผลตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการบรโภคอาหารในกลมทดลอง กอนและหลงการทดลอง เทากบ 12.04 สวนคาเฉลยพฤตกรรมการออกก าลงกายของกลมทดลองกอนการทดลอง เทากบ 35.36 อยในระดบพอใช และคาเฉลยพฤตกรรมการออกก าลงกายหลงการทดลองซงสงกวากอนการทดลอง เทากบ 43.96 อยในระดบพอใชเชนกน และคาเฉลยของระดบความดนโลหตของกลมทดลอง กอนการทดลองเทากบ 1.68 ซงอยในระดบสง และหลงการทดลองมคาเฉลยระดบความดนโลหตลดลง เทากบ 1.32 ซงอยในระดบปกต และผลตางของคาคะแนนเฉลยนของระดบความดนโลหตกลมทดลองกอนและหลงการทดลอง เทากบ 0.36 3. ผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงกลมทดลอง มคะแนนเฉลยพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และการออกก าลงกายสงกวากลมควบคม และคาเฉลยระดบความดนโลหตต ากวากลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถต (P = .05) (ตารางท 2) โดย พบวา คาเฉลยพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ของกลมทดลองหลงการทดลอง เทากบ 59.88 อยในระดบ พอใช และคาเฉลยพฤตกรรมการบรโภคของกลมควบคมหลงการทดลอง เทากบ 46.80 อยในระดบพอใชเชนกน แตมคาเฉลยนอยกวากลมทดลอง โดยมคาผลตางของคะแนนพฤตกรรมการบรโภคอาหารระหวางกลมทดลองและกลมควบคมภายหลงการทดลอง เทากบ 13.08 ซงมคาเฉลยแตกตางกนมาก นอกจากนพบวา คาเฉลยของพฤตกรรมการออกก าลงกายภายหลงการทดลองของกลมทดลองสงกวากลมควบคม โดยกลมทดลองมคาเฉลยเทากบ 43.96 และกลมควบคมมคาเฉลยเทากบ 35.40 โดยมคาผลตางของคะแนน เทากบ 8.56 และคาเฉลยของระดบความดนโลหตภายหลงการทดลองของกลมทดลอง เทากบ 1.32 โดยมคาลดลงมากกวากลมควบคมทมคาเฉลยของระดบความดนโลหตเทากบ 1.64 และมผลตางของคะแนนเทากบ 0.32 ซงจากการศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย และคาระดบความดนโลหตของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงในเขตเทศบาลเมองตรง ซ งผลการวจยดงกลาวเปนไปตามสมมตฐานการวจยขอท 1 และ 2 (ตารางท 1, 2) ซงสามารถอภปรายผลได ดงน

เนองจากผสงอายปวยเปนโรคความดนโลหตสงทไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน ไดรบค วาม ร ท ผ ว จ ย จ ด ข น โด ยการน าท ฤษ ฏ ก ารร บ รความสามารถของตนเองของ Bandura (1997) มาพฒนาเปนแนวทางการจดโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนในการควบคมพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และการออกก าลงกาย ซงการรบรสรรถนะแหงตนเปนกระบวนการทางความคด และเปนตวเชอมระหวางความรและการกระท า สามารถท าใหบคคลเกดการปรบเปลยนพฤตกรรม และเกดการคงอยของพฤตกรรมนน ๆ (Bandura ,1997) โดยผวจยจดใหกลมทดลองไดรบการสงเสรมสมรรถนะแหงตนจากทง 4 แนวทาง ดงน 1) การใหค าแนะน าการพดชกจง 2) การใชตวแบบหรอประสบการณของผอน 3) ประสบการณทประสบความส าเรจของตนเอง และ 4) การกระตนทางรางกายและอารมณ โดยการใชค าพดชกจงใหความรทเนนผลลพธทเกดขนของการปฏบตพฤตกรรมทเหมาะสมของโรคความดนโลหตสง โดยผานภาพพลก แผนพบ VDO เพอกระตนการคลอยตามและใหเหนความส าคญของการปฏบตพฤตกรรมการบรโภคและออกก าลงกายทเหมาะสมกบโรคความดนโลหตสงฝกคดเมนอาหารวเคราะหสวนประกอบหลกของอาหารฝกการออกก าลงกายประกอบจงหวะเพลง ซงการพดชกจง การแนะน า การอธบาย ใหความรเพอใหบคคลเชอในความสามารถของตนเอง จะเปนการสงเสรมใหบคคลนนเลกสงสยในตวเอง (Self-doubts) ท าใหเกดก าลงใจ มความมนใจ และมความพยายามมากขนทจะกระท ากจกรรมใหส าเรจใหบคคลนนสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทดเพมขนได (Bandura, 1997) การเรยนรผานตวแบบหรอประสบการณของผอน โดยใหสนทนากบผสงอายตวแบบทสามารถควบคมระดบความดนโลหตไดจากการควบคมอาหารและการออกก าลงกายเพอแลกเปลยนประสบการณ ท าใหผสงอายเกดการเรยนร จดจ า และเลยนแบบท าตามแบบเกดความคลอยตามและเกดความมนใจในความสามารถของตนเอง การกระท าพฤตกรรมตามตวแบบจะรวมเอากระบวนการทางจตวทยา คอ การตงใจ การจดจ า การกระท าและการจงใจไวดวยกน (Bandura, 1997) การมประสบการณหรอการกระท าทประสบความส าเรจดวยตนเอง วเคราะหพฤตกรรม ปญหา อปสรรคของการปฏบต และชวยกนหาแนวทางแกไขปญหา ประเมนระดบความดนโลหตประจ าสปดาห ฝกควบคมตนเองโดยการรบประทานอาหารในงานเลยง ฝกออกก าลงกายเองทบานทกวนโดยใหรางวลเปนเขมกลดผส าเรจแกผสงอายทสามารถปฏบตตวไดเหมาะสมโดยมพฤตกรรมการบรโภคทด ออกก าลงกายสม าเสมอ และมระดบความดนโลหตลดลงในทกสปดาห เพอเปนแบบอยาง


- 315 -

ใหสมาชก แลวน ามาอภปรายรวมกนเพอกระตนผสงอายทานอนใหปฏบตตามซงการทผสงอายทเปนโรคความดนโลหตสงสามารถท ากจกรรมจนเกดความส าเรจท าใหเกดการรบรความสามารถของตนเองและเชอวากระท ากจกรรมนนอกหรอท ากจกรรมทคลายกน กสามารถกระท ากจกรรมนนไดส าเรจเชนเคย ความส าเรจหลาย ๆ ครง จะชวยสรางความมนใจในความสามารถของตน (Bandura, 1997) การกระตนทางรางกายและอารมณใหอยในระดบทเหมาะสมดวยการจดกจกรรมใหมบรรยากาศทผอนคลาย เปนกนเอง และใหรางวลแกผสงอายทสามารถปฏบตตวไดเหมาะสมเพอสงเสรมใหผสงอายทเปนโรคความดนโลหตสงไดมพฤตกรรมการบรโภคทด ออกก าลงกายสม าเสมอ และมระดบความดนโลหตลดลง ผลการวจยนสอดคลองกบการศกษาของ สนนทร ศรศร (2555) ศกษาผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะแหงตนในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของผสงอายโรคความดนโลหตสงศนยบรการสาธารณสข 19 วงศสวางกรงเทพมหานคร โดยการใชทฤษฏการรบรสมรรถนะแหงตนเปนแนวทางในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของผสงอายทเปนโรคความดนโลหตสงจ านวน 100 คน พบวา ภายหลงการทดลองผสงอายมระดบความดนโลหตลดลงต ากวากอนการทดลอง และมพฤตกรรมสขภาพทดขน และการวจยของ กนกวรรณ ศลปกรรมพเศษ , วรรตน สขคม และ วราณ สมฤทธ (2554) ศกษาผลการเพมสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกายและคาดชนมวลกายของผสงอาย พบวา การน าโปรแกรมการเพมสมรรถนะแหงตน มาใชในการจดกจกรรมเพอสงเสรมพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายของผสงอายสามารถลดคาดชนมวลกายของผสงอายหลงการทดลองได และสอดคลองกนงานวจยของ ยพา จวพฒนกล (2555) ศกษาการเสรมสรางสมรรถนะแหงตนในการออกก าลงกายของผสงอายโรคความดนโลหตสง : บทบาทสมาชกในครอบครว พบวา การสนบสนนจากสมาชกในครอบครวสามารถชวยกระตนสมรรถนะแหงตนในการออกกก าลงกายของผสงอายโรคความดนโลหตสงได และสอดคลองกบการศกษาของ อมพร บญชวย (2558) ทศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพส าหรบผสงอายโรคความดนโลหตสง กรณศกษาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ต าบลไทรทอง อ าเภอชยบร จงหวดสราษฎรธาน ทศกษาในผสงอายทมระดบความดนโลหตสงไมเกน 160/100 มลลเมตรปรอท จ านวนกลมละ 45 คน พบวา ผสงอายกลมทดลองหลงการทดลองมพฤตกรรมการดแลตนเองสงกวากลมควบคม และมคาระดบความดนโลหตลดลงแตกตางจากกลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตท .05

สวนในกลมควบคมทไดรบการบรการตามปกต คอ ไดรบการบรการของชมรมผสงอาย ไดแก การใหความรดานตาง ๆ เกยวกบผสงอาย และการใหค าแนะน าเกยวกบการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายส าหรบผทเปนโรคความดนโลหตสงทวไป จงไมไดรบการสงเสรมใหมการรบรความสามารถของตนเองในการมพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายเพอลดระดบความดนโลหตสงดวยการใชค าพดชกจง การเหนตวแบบ การประสบความส าเรจดวยตนเอง และการกระตนทางรางกายและอารมณ ความรทผสงอายทเปนโรคความดนโลหตสงไดรบเปนเพยงความรทวไปซงไมเพยงพอทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายเพอลดระดบความดนโลหตลงได เมอประเมนคาเฉลยของความดนโลหตของผสงอายกลมทไดรบการบรการตามปกตอยในระดบสง ซงสงกวากลมทดลอง ทมคาเฉลยระดบความดนโลหตอยในภาวะปกตซง ต ากวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตท .05 และในสวนของคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายนน กลมทดลองและกลมควบคมมระดบคาเฉลยอยในระดบเดยวกน คอ พอใช ซงอาจเปนผลมาจากกลมควบคมไดรบขอมลขาวสารความรจากสอหลายแหงนอกเหนอจากในชมรมผสงอายทผสงอายท ากจกรรมเปนประจ า แตกลมทดลองกยงมคะแนนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกาย สงกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตท .05

สรป การสงเสรมใหผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงสามารถควบคมระดบความดนโลหตของตนเองไดนน จ าเปนอยางย งท จะตองใหผสงอายไดมการรบรสมรรถนะของตนเอง มความรความเขาใจเกยวกบโรคและการควบคมโรคทตนเองเปนอยางเหมาะสม และนอกจากมความรแล วนน ผสงอายจะตองมความตระหนกเหนความส าคญของการปฏบตพฤตกรรมทเหมาะสมดงกลาวดวย โดยการสนบสนนใหผสงอายรสกภาคภมใจในตนเอง มการพดชกจง โนมนาวใจใหปฏบตท เหมาะสมอยางตอเนอง มการใหก าลงใจ มรางวลเปนแรงสนบสนนทางจตใจ มการเหนแบบอยางทเปนผสงอายปวยโรคความดนโลหตสงและสามารถควบคมระดบความดนโลหตได ซงทงหมดจะกระตนใหผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง สามารถมพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย และสามารถควบคมระดบความดนโลหตได


- 316 -

ขอเสนอแนะในการวจย 1. พยาบาลทปฏบตงานดานสงเสรมสขภาพ หรอบคลากรสขภาพทปฏบตงานดานผสงอายในชมชนสามารถน าโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนในการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และการออกก าลงกายไปประยกตใชในการสงเสรมสขภาพของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง ซงเปนสงจ าเปนและมประโยชนในการปองกนภาวะแทรกซอนตาง ๆ ทเกดจากความดนโลหตสง จากการมพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายทไมเหมาะสมของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงได 2. ดานการบรหาร โดยการน าเสนอผลการวจยตอผบรหาร บคลากรทมหนาทรบผดชอบดานการสงเสรมสขภาพของประชาชน โดยเฉพาะกลมวยผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง เพ อใหการสนบสนนในการจดกจกรรมเพอใหผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงมพฤตกรรมสขภาพและคณภาพชวตทดขน โดยเฉพาะพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกาย เพอควบคมคาระดบความดนโลหต 3. ดานการศกษา ควรสนบสนนใหมการเรยนการสอนเกยวกบการสงเสรมสขภาพของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง และควรจดใหนกศกษาไดเรยนรและ ฝกปฏบตเกยวกบการสงเสรมสขภาพดานพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกก าลงกายส าหรบผสงอาย ทปวยเปนโรคความดนโลหตสง เพอสนบสนนใหนกศกษามความร ความเขาใจ เกดทกษะในการสงเสรมสขภาพของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสง 4. ดานการวจย ควรมการท าวจย เพอศกษาถงผลของการใชโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน ในการปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร และ การออกก าลงกายของผสงอายทปวยเปนโรคความดนโลหตสงในบรบทอน ๆ หรอผสงอายโรคอน ๆ ไดโดยอาจตองปรบเปลยนกจกรรมหรอเนอหาบางสวนใหเหมาะสมตามกลมประชากรทจะน าไปใช

เอกสารอางอง กนกวรรณ ศลปกรรมพเศษ, วรรตน สขคม และ วราณ

สมฤทธ. (2554). ผลการเพมสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกายและคาดชนมวลกายของผสงอาย. วารสารพยาบาลสาธารณสข, 25(3), 31-48.

กระทรวงมหาดไทย. (2557). ทะเบยนสถตผสงอาย (พ.ศ. 2557). ตรง: กรมการปกครองจงหวด ตรง.

กระทรวงสาธารณสข. (2557). แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545-2564). นนทบร: กระทรวงสาธารณสข.

บญใจ ศรสถตยนรากร. (2553). ระเบยบวธการวจยทางการพยาบาลศาสตร. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: ยแอนได อนเตอร มเดย.

ยพา จวพฒนกล. (2555). การเสรมสรางสมรรถนะแหงตนในการออกก าลงกายของผสงอายโรคความดนโลหตสง: บทบาทสมาชกในครอบครว. Journal of Nursing Science, 30(1), 81-90.

สนนทร ศรศร. (2555). ผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะแหงตนในการปรบเปลยนพฤตกรรม สขภาพของผสงอายโรคความดนโลหตสง ศนยบรการสาธารณสข 19 วงศสวาง กรงเทพมหานคร. วารสารคณะพลศกษา; 15 (พเศษ), 308-315.

ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2558). รายงานประจ าป ANNUAL REPORT 2015. กรงเทพฯ: ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชปถมภ.

อมรา ทองหงษ, กมลชนก เทพสทธา และ ภาคภม จงพรยะอนนต. (2556). รายงานการเฝาระวงโรคไมตดตอเรอรง พ.ศ. 2554. รายงานการเฝาระวงทางระบาดวทยาประจ าสปดาห (Weekly Epidemiclogical Surveillance Report Thailand : WESR), 44 (10), 145-152.

อมพร บญชวย. (2558). ผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพส าหรบผสงอายโรคความดนโลหตสง กรณศกษาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ต าบลไทรทอง อ าเภอชยบร จงหวดสราษฎรธาน. วารสารการพฒนาสขภาพชมชน มหาวทยาลยขอนแกน, 3(2), 231-244.

Bandura, A. (1997). Self-Efficacy the Exercise of Control. New York: W.H. Freeman and Company.


- 317 -

ตารางท 1 เปรยบเทยบคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย คาระดบความดนโลหตของผสงอายทเปนโรคความดนโลหตสง กลมทดลองกอนและหลงการทดลอง (n= 25)

ตวแปร X SD ระดบ df t p-value พฤตกรรมการบรโภคอาหาร กอนการทดลอง หลงการทดลอง ผลตางของคะแนน

47.84 59.88 12.04

2.42 5.98 3.56

พอใช พอใช

24

10.06

.000

พฤตกรรมการออกก าลงกาย กอนการทดลอง หลงการทดลอง ผลตางของคะแนน

35.36 43.96 8.6

2.27 5.81 3.54


24

6.82

.000

คาระดบความดนโลหต กอนการทดลอง หลงการทดลอง ผลตางของคะแนน

1.68 1.32 0.36

.55 .48 .08

สง

ปกต

24

-2.15

.036

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกก าลงกาย และคาระดบความดนโลหตของผสงอายทเปนโรคความดนโลหตสง กลมควบคมและกลมทดลองหลงการทดลอง (n= 25)

ตวแปร X SD ระดบ df t p-value พฤตกรรมการบรโภคอาหาร กลมควบคม กลมทดลอง ผลตางของคะแนน

46.80 59.88 13.08

2.53 5.98 3.45


48

10.06

.000

พฤตกรรมการออกก าลงกาย กลมควบคม กลมทดลอง ผลตางของคะแนน

35.40 43.96 8.56

2.36 5.81 3.45


48

6.82

.000

คาระดบความดนโลหต กลมควบคม กลมทดลอง ผลตางของคะแนน

1.64 1.32 0.32

.57 .48 .09

สง

ปกต

48

-2.15

.036


บชาตเท

คโน





บชาตเท

คโน




Documents

SOUTHERN COLLEGE OF TECHNOLOGY - BCNT · 2018-08-22 · บริโภค และการออกก าลังกาย ที่ประกอบด้วย แผนการสอน