2ރ0 ގު: އަ2012އި މެ2 ،46 ރު:މްބަނަ

ސަރުާކރުވެއްޓުީނ ާޗޓުން ބޭރުވުމުން

ޑރ. ީޑީޑގެ ާޚއްސަ އިންޓަވިއު

ސަރުާކރުވެއްޓުީނ ާޗޓުން ބޭރުވުމުން

ސަން މަޖައްލާގެ 46 ވަނަ އަދަދު ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާ ހުރިހާ ކިޔުންތެރިންނަށް ވެސް ހޫނު

މަރުހަބާއެއް ދަންނަވަމެވެ. އަދި ސަންގެ 45 ވަނަ އަދަދަށް ދެއްވި ތަރުހީބު ފާހަގަ ޮކށް އެކަމަށް ޓަކައި

ޝުކުރު އަދާ ކުރަމެވެ.

މިދިޔަ ފަހަރުގެ ކަވަރު ސްޯޓރީގެ ޮގތުގައި ގެނެސްދިން ޓައިޓޭނިކްގެ ރިޯޕޓު ހަގީގަތުގައި ވެސް ވެގެން ދިޔައީ ކިޔުންތެރިންނަށް ވަރަށް ކަމުދިޔަ

ލިޔުމަކަށެވެ. އެ ރިޯޕޓާ އެކީގައި ގެނެސްދިން ޮފޯޓ ތަކަކީ އޭގެ ކުރިން އަދި ޗާޕު ވެގެން ނުކުމެފައި ނުވާ ޮފޯޓ ތަކެއް ކަމުން އެއަށް އުފެދުނު ޝައުގުވެރިކަން ވަނީ އަދި މާ ޮބޑު ވެފަ އެވެ. ޓައިޓޭނިކް ހާދިސާ އާ ގުޅޭ ޮގތުން ކުރަމުން އަންނަ ދިރާސާ ތައް ނުހަނު ގިނަ އެވެ. އެހެން ކަމުން ފަހުން އަދި ކިޔައިލާން ލިބޭނެ މައުލޫމާތު ތައް ވަކީން

ފުރިހަމަ ވާނޭ ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ.

މަޖައްލާގެ ޒަމާން އުވެމުން ދާ ހެން ހީވެފައި ވަނިޮކށް އަނެއްކާވެސް ގިނަ މަޖައްލާ ތަކެއް ނުކުންނަ ތަން އެބަ ފެނެ އެވެ. މީ ރަނގަޅު ކަމެކެވެ. މައުލޫމާތުގެ ޚަޒާނާ މުއްސަނދި ކުރުމަށް ކިޔާނޭ ޮފތްތައް ގިނަ ވުމަކީ އުފާ ކުރާން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. ނަމަ ވެސް ކިޔާން ލިބޭހާ އެއްޗެއް ކިޔާ އިރު، އޭގެ ތެރެއިން ތެދު ދެނެގަތުމުގެ ގާބިލުކަން

ޯހދުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ. ފެންނަހާ އެއްޗެއް ގަބޫލު ކުރާ ނަމަ އޭގެން ނުކުންނަ ނަތީޖާ އެންމެ ރަނގަޅެއް ނުވާނެ އެވެ.

ރާއްޖޭގެ އެކި ރަށްރަށުގައި ހިނގާފައި ހުންނަ އާދަޔާ ޚިލާފު ހާދިސާ ތަކަށް ކިޔުންތެރިން ދޭ ތަރުހީބު އަބަދުވެސް ވަރަށް ޮބޑެވެ. އެފަދަ ހާދިސާ ތަކުގެ މައުލޫމާތު ގެނެސްދިނުމަށް ސަން ޓީމުން ކުރާ މަސައްކަތް ވެސް ނުހަނު ޮބޑެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެ ވާހަކަތައް

ޯހދުމާއި ކިޔުންތެރިންނާ ހަމަޔަށް ގެނެސްދިނުމަށް ކުރާން ޖެހޭ މަސައްކަތުގެ ޮބޑު ކަމުން އެކަން އެންމެ އެދެވޭ ޮގތުގައެއް ނުކުރެވެ އެވެ. މިހާރު އަނެއްކާވެސް އެ މަސައްކަތް އާ ހިއްވަރަކާ އެކު ފަށައިގަނެވޭޯތ މި އަންނަނީ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. މީގެ އެންމެ ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅަކަށް ވާނީ އެ ފަދަ ހާދިސާ ތަކުގެ މައުލޫމާތު ޯހދުމެވެ. އެހެން ކަމުން

ހާދިސާ ތަކުގެ މައުލޫމާތު ކިޔުންތެރިންގެ ފަރާތުން ވެސް ލިބުމަކީ ފަސޭހަ ވެގެން ދާނެ ކަމެކެވެ. އެ ޮގތުން ކިޔުންތެރިންނަށް މި މަސައްކަތުގައި ބައިވެރިވެސް ވެވުނީ

އެވެ. ވުމާ އެކު، މި ފަދަ ހާދިސާއެއްގެ މައުލޫމާތު ހިއްސާ ކުރައްވަން ބޭނުންފުޅު ނަމަ އަޅުގަނޑުމެންނާ ގުޅުއްވައިގެން އެކަން ކުރެއްވުމަކީ ވަރަށް ޮބޑަށް އެދޭ ކަމެކެވެ.

“ފުވައްމުލަކުގެ މަޝްހޫރު އިލްމުވެރިންގެ ތެރެއިން، އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާ” އާ ގުޅޭ ޮގތުން ޢަބްދުهللا ފާރޫޤު ހަސަން މިދިޔަ އަދަދުގައި ލިޔުއްވި މައުލޫމާތު ޮކޅު ވެސް އެއީ ކިޔުންތެރިންނަށް ލިބިގެން ދިޔަ މުހިންމު މައުލޫމާތު ޮކޅެކެވެ. އޭގެ ފަހު ބައި މި ފަހަރުގެ

އަދަދުގައި ހިމަނާފައި ޮއންނާނެ އެވެ. މި ފަހަރުގެ ކަވަރު ސްޯޓރީ އަކީ އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ޑރ. އިބްރާހީމް ދީދީ ސަން އަށް ދެއްވާފައިވާ ޚާއްސަ އިންޓަވިއު އެވެ. އެމްޑީޕީ ވެރިކަމުގައި ޮއތް އިރާއި އަދި މިހާރާ

ގުޅޭ ޮގތުން ޑރ. ޑީޑީ ވަނީ މި އިންޓަވިއުގައި ވަރަށް ތަފްސީލުޮކށް ވާހަކަ ދައްކަވައިފަ އެވެ. މީ އެމްޑީޕީގެ އެތެރޭގެ ވާހަކަ ތަކާ ގުޅޭ ޮގތުން ޑީޑީ މިހާތަނަށް މީޑިއާ އަށް

ދެއްވި އެންމެ ތަފްސީލު އިންޓަވިއު އެވެ. ވީމާ މި ކަމަށް ޓަކައި ޑީޑީ އަށް ޝުކުރު ދަންނަވަމެވެ.

މި ފަހަރުގެ ސަން ގައި ވެސް ތިޔަ ކިޔުންތެރިންގެ މަގުބޫލު އެހެން ހުރިހާ ޮސފުހާތައް ހިމަނާފައި ހުންނާނެ އެވެ. ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާށެވެ.

3

އެޑިޓަރުގެ ނޯޓް

ސިނާން އަލީއެޑިޓަރު

އެޑިޓަރު: ސިނާން އަލީ

އެގްޒެކެޓިވް އެޑިޓަރުން:

އަހުމަދު ޒާހިރު )ހިރިގާ(މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް

ޑިޕިއުޓީ އެޑިޓަރު: މުންޑޫ އާދަމް ހަލީމް

އެސިސްޓެންޓް އެޑިޓަރު: އަލްއުސްތާޒު އަހުމަދު މާޖިދު

ސްޓާފް ރައިޓަރ: އިޔާޒު ނަސީމް

ލިޔުންތެރިން:އަބްދުهللا އަޒްމީންކަނީރު ޢަބްދުއްރަޙީމް

ޢަލީ ޚާލިދުޢަބްދުهللا ޝިނާން

މިންނުޑރ. އިބްރާހިމް ޔާސިރު އަހުމަދު

ޮކލަމިސްޓުން:ސިކުނޑީގެ ތޫފާން: ސީނާ އަހުމަދު ޒާހިރު

ކެޮޔނިރު: މުހައްމަދު ބުޝްރީފަސްމަންޒަރު: އަހުމަދު ޒާހިރު )ހިރިގާ(އަޅުގަނޑުމެންގެ މާހައުލުން: މީމުޒަވިޔަނި

އުޑުދަށުން: މުހައްމަދު ގާސިމްދިޔަތިކި: އަބްދުهللا ފާރޫގު ހަސަން ސިއްކަ: ސިއްކަގޭ މުހައްމަދު ނަސީމް ދިޔަވަރު: މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް

ރަންދެލި: މުންޑޫ އާދަމް ހަލީމްފަންވަތް: އިމާދު ލަތީފުޮކމާޯކޅި: ސިނާން އަލީ

ޑރ. ޖުނެއިދުގެ އިރުޝާދު: ޑރ.ޖުނެއިދުދަމަނަ: ޑރ. އަހުމަދު ޖަމްޝީދު

ތައުޢިޔާ: އަލްއުސްތާޛު މޫސާ އަންވަރު ޙަސަން

މާކެޓިން: ސަން މީޑިއާ ގްރޫޕް މާކެޓިން ޓީމް

ކަލަރ ސެޕަރޭޝަން އެންޑް ޕްރިންޓިންގ: ޮނވެލްޓީ ޕްރިންޓާރސް އެންޑް ޕަބްލިޝާރސް ޕވޓ. ލޓޑ.

"ސަން" އަކީ 14 ޖުލައި 2010ން ފެށިގެން "ސަންއެފްއެމްގެ މެނޭޖްމަންޓުގެ ފަރާތުން މަހަކު ދެ ފަހަރު ނެރޭ މަޖައްލާއެކެވެ.

ސަންގެ އިދާރާ: ގ. ވިޔަވަތި، ކަށިމާ ހިނގުން / މާލެއީމެއިލް:

ވެބްސައިޓް: ޯފނު: 3312747، ފެކްސް: 3343789

sun@sun.mvwww.sun.mv

އަދަދު: 46 2 މެއި 2012

c

4

5

އަލްއުސްތާޛު މޫސާ އަންވަރު ޙަސަންތައުޢިާޔ

ހެޮޔނިޔަތަކީ މަޤްޞަދާއި މާތް ބޭނުމާއި ރަނގަޅު އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ ހުރިހާ ކަމެއްގައިވެސް ވަރަށް ޮބޑަށް ބެލެވޭ ކަމެކެވެ. މިޮގތުން ކީރިތިރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނާގައިވަނީ “ހަމަކށަވަރުން ޢަމަލުތައް ބިނާވެގެންވަނީ ނިޔަތުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި ޮކންމެ މީހަކަށްވެސް އެމީހަކު ނިޔަތާ އެއްޮގތަށް

ޖަޒާ ލިބޭނެއެވެ.” އެކު ނިޔަތަކާއި ހެޮޔ އާދަތައް، ކަންތަކާއި ހުއްދަ އަށް هللا މާތް ބަދަލުވެއެވެ. ހެޮޔކަމަށް ޘަވާބުލިބި ޮކށްފިނަމަ، އަދާކުރަން ޖެހޭ ވާޖިބުތަކާއި އުންމަތަށް އަދާކުރަން ޖެހޭ ވާޖިބުތައް ކައިޮބއެ ބޭނުމުގައި ވަރުޖެއްސުމުގެ ހަށިގަނޑުގައި އަދާކުރަން ހަދާނަމަ ޝައްކެއް ނެތި އެނާގެ ކެއުމާއި ބުއިންވަނީ އަޅުކަމަކަށެވެ.

ހެޮޔކަމަކަށެވެ. ތިމާގެ ނުވަތަ ބޭނުމުގައި ޯހދުމުގެ ދަރިއެއް ޞާލިޙް ޙަރާމްކަންތަކާ ޢިއްފަތްތެރިޮކށް، އަނބިމީހާ ނަފްސާއި އަމިއްލަ އެއްދާން އެކު އަނބިމީހާއާ ބޭނުމުގައި ހުރުމުގެ ދުރުހެލިވެ

ކުރުމަކީވެސް ޘަވާބު ލިބޭނެ ޢަމަލެކެވެ. މީހުންނަށް ސަލާމް ނުޖަހަން، ނުވަތަ ތިމާގެ ދަރިންނާއި ތިމާގެ ނުވަތަ ޯހދައިދޭން ރިޒުޤު މެންބަރުންނަށް ޢާއިލާގެ ޯހދާ ޮގތުން ދުނިޔޭގެ ތަނަވަސްކަން އެހީވުމުގެ އަވަށްޓެރީންނަށް ބައްދަލުކުރާނީ ވެރިރަސްކަލާނގެއާ އޭނާގެ ދުވަހު ޤިޔާމަތް މީހާ، މުއުމިނުން މިޮގތުން މޫނަކާއިގެންނެވެ. ހަނދުފަދަ ސާދަވިލޭރޭގެ ނިޔަތެއް ރަނގަޅު އޭގައި ޢަމަލަކީވެސް، ޮކންމެ ހުއްދަ ކުރާ

ޮއވެއްޖެނަމަ، އަޅުކަމަކަށް ބަދަލުވެދާނެ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް ކިތަންމެ ނިޔަތް ރަނގަޅުވިޔަސް، ކިތަންމެ މާތް މަޤްޞަދަކު ކުރިޔަސް ޙަރާމްކަމެއް ޮއންނާނީ ޙަރާމްކަމެއްގެ

ޮގތުގައެވެ. ޙަރާމްކަމެއް ވަސީލަތަކަށް ކުރުމުގެ ކަމެއް ރަނގަޅު ހުއްދަކުރާނޭ ފަހަރެއްގައިވެސް އިސްލާމްދީން ކުރުމަކީ ބޭނުން ވެސް ވަސީލަތް ކުރާ އެކަން ކަމާއި ކުރާ ކަމެއްނޫނެވެ.

ރަނގަޅުވެފައި މާތްވުމަށް އިސްލާމްދީން ބާރު އަޅައެވެ. ހުއްދަ އެއީ ވަސީލަތް މާތްވުން ލަނޑުދަނޑި އެހެނީ ކުރާ ޤަބޫލު އިސްލާމްދީން އުޞޫލަކީ ބުނާ ކަމެކޭ ޮކށްދޭ އުޞޫލެއްނޫނެވެ. އަދި ހަމައެހެންމެ ޙައްޤާ ހަމައަށް ދެވޭނީ އެތަކެއް ބާޠިލަކާއި ލައިގެން ކަމަށް ބުނާ ބުނުމަކީވެސް އިސްލާމްދީން ޤަބޫލު ކުރާ ހަމެއްނޫނެވެ. އިސްލާމްދީން ޮގވާލަނީ، ޙައްޤު މަގުން ޙައްޤަށް

ވާޞިލު ވުމަށެވެ.

މަކަރުހަދައި، ވިޔަފާރީގައި ކުޅެ، ޖުވާ ކައި، ރިބާ ނުވަތަ ކަންތައްޮކށް، ނޫން ހުއްދަ ފިލުވުމުގެޮގތުން މުނިފޫހި އަޅަން މިސްކިތެއް ކަމެއްޮކށްގެން ނަހީކުރައްވާފައިވާ ދީނުގައި ނުކުރާނެއެވެ. އެއް ފައިދާ އަކުންވެސް ފައިސާ ކުރާ ޖަމަޢަ ނުވަތަ ޞަދަޤާތްދޭން ފައިސާ ޖަމަޢަކުރިޔަސް މީހާއަށް އޭނާގެ އެ

ހެޮޔނިޔަތަކުން ފައިދާއެއް ނުކުރާނެއެވެ. ޙަރާމްކަމެއް ވިޔަސް މާތް ކިތަންމެ މަޤްޞަދު ޙަރާމްކަމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި އެއީ ނުވަނެއެވެ. ހުއްދައެއް އެމީހެއްގެ މަޤްޞަދާއި ނިޔަތުގެ ސަބަބުން ބަދަލުވާ އެއްޗެއްނޫނެވެ. މިކަން އަންގަވާ ދެއްވަމުން މާތް ނަބިއްޔާ ހަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ “ހަމަކަށަވަރުން މިފަދައިންނެވެ. މާނާގައިވަނީ ބަސްފުޅެއްގެ މާތް هللا އީ ހެޮޔވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ. ހެޮޔތަކެއްޗާއި ހެޮޔ ޤަބޫލުފުޅެއް ނުކުރައްވައެވެ. އަދި އެކަލާނގެ ޢަމަލުތައް މެނުވީ މުއުމިނުނަށް އެކަލާނގެ އަމުރު ކުރައްވަނީ ރަސޫލު ބޭކަލުންނަށް

ވެސް އެކަލާނގެ އަމުރު ކުރެއްވި ކަންތަކެވެ.” ބަސްފުޅެއްގެ ކުރައްވާފައިވާ ވަޙީ هللا މާތް ކުރެއްވިއެވެ. ވަޙީ އެކަލާނގެ މިފަދައިންނެވެ. މާނައިގައިވަނީ ތިޔަބޭކަލުން ތަކެތި ރަނގަޅު ޙަލާލު ރަސޫލުންނޭވެ! “އޭ ފަރިއްކުޅުއްވައި އުޅުއްވާށެވެ! އަދި ޞާލިޙް އަމަލު ކުރައްވާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން ތިމަންރަސްކަލާނގެއީ، ތިޔަބޭކަލުން ކުރައްވާ ޢަމަލު ތައް ޮމޅަށް ދެނެޮވޑިގެންވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ. )އަލްމުއުމިނޫން:

)51އަދިވެސް ކީރިތި ރަސޫލާގެ އަރިހުން ވާރިދުވެފައިވާ ފައިސާ “ޙަރާމްޮގތަކުން މާނައިގައިވެއެވެ. ބަސްފުޅެއްގެ ޖަމަޢަޮކށް، އެއިން ޞަދަޤާތް ދިނަސް އޭނާގެ މައްޗަށް އެކަމުން ހެޮޔ ދަރުމައެއް ނުލިބޭނެއެވެ. އަދި އޭގެ ފާފަ އޭނާގެ މައްޗަށް

ވެއެވެ.” އަދި ވެސް ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވެއެވެ. “މީހަކު ޙަރާމް މާތް ކުރިއަސް ޞަދާޤާތް އެއިން ޯހދައި ފައިސާ ޮގތަކުން هللا އެކަން ޤަބޫލެއް ނުކުރައްވައެވެ. އަދި އެއިން ހޭދަކުރިއަސް މަރުވުމުން އެމީހަކު އަދި ނުލައްވާނެއެވެ. ބަރަކާތެއް އޭގައި ދޫޮކށްފައިދާ އެއްޗަކީ ނަރަކައިގައި އޭނާގެ އަލިފާނަން އިތުރުވާނޭ އެއްޗެކެވެ. ހަމަކަށަވަރުން މާތް هللا މީހަކު ނުބައިކަމެއް ޮކށްގެން އެކަމަކު ނުދެއްވާނެއެވެ. ފާފަފުއްސަވާއެއް ނުބައިކަމެއްގެ ޮކށްފައިވާ ރަނގަޅު ކަމަކުން ނުބައިކަންތައް އެކަލާނގެ ފުއްސަވާ

ދެއްވައެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ހަޑިއަކުން ހަޑިއެއް ނުފިލާނެއެވެ.”

ނެ ޢުޒުރެއް ނޫނެވެ. ވޭ ނިޔަތް ރަނގަޅުވުމަީކ ޙަާރމްކަންތައް ކުރެ

6

/ނ/ އަކީ މަޖްހޫރު ނުވަތަ އަޑުފާޅު )ޮވއިސްޓް( އަދި ހިރުގަނޑުގެ )އެލްވީލަރ( ޯނށު )ނޭސަލް( އަޑެކެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ބައެއް މީހުން އަދާކުރާއިރު މިއީ ދަތުގެ )ޑެންޓަލް( ޯނށު )ނޭސަލް(

އަޑެކެވެ.އައި.ޕީ.އޭ އިން ލިޔާ އިރު ހިރުގަނޑުގެ /ނ/ ގެ ރަމްޒެއްގެ ޮގތުގައި

ބޭނުން ކުރަމުން އަންނަ ރަމްޒަކީ /n/ އެވެ.ދިވެހި ބަހުގައި /ނ/ އަކީ ސިފަރު ވިޔަނިތައް ކަމުގައިވާ

“އުނިޮތށި” ގެ ތެރޭގައި ވެސް ހިމެނޭ ވިޔަންޏެކެވެ. އެހެންކަމުން ބައެއް ފަހަރު /ނ/ ގައި ސުކުން ކުރުމުން /ނ/ ގެ އަސްލު އަޑު ސިފަރުވެ )ގެއްލެ( އެވެ. މި ޮގތަށް /ނ/ ގެ އަސްލު އަޑު ގެއްލިގެން ކިޔޭ އެއް ނޫނު ސުކުނަކީ މަޑުތަލީގެ )ވީލަރ( ޯނށު )ނޭސަލް( އަޑެކެވެ. މި ނޫނު

ސުކުން ނުވަތަ މި އަޑަށް ހާއްސަ އައި.ޕީ.އޭ ރަމްޒަކީ /P/ އެވެ. ލަފްޒެއް ނިމޭ އިރު ޮއންނަ ނޫނު ސުކުނާއި، ތާޅަފިލީގެ )ގްޯލޓަލް( އަޑެއްގެ

ކުރިއަށާއި، މަޑުތަލީގެ )ވީލަރ( އަޑެއްގެ ކުރިއަށާއި، ތުންފަތާއި ދަތުގެ )ލޭބިޔޯޑެންޓަލް( އަޑެއްގެ ކުރިޔަށް އަންނަ ނޫނު ސުކުން ވެސް އަދާކުރާނީ

މަޑުތަލީގެ ޯނށު )ނޭސަލް( އަޑެއްގެ ޮގތުގައެވެ. މިސާލު: ހުރުން ،)duPkarAs( ްދުންކަރާސ ،)aPhenA( ާއަންހެނ ،)huruP(

ބިންގަރާސް )biPgarAs(، ސަންފަ )saPfa(، ކަންވާރު .)kaPvAru(

ނޫނު ސުކުނުގައި މީގެ އިތުރުން ވެސް ފާހަގަޮކށްލެވޭ ސިފައެއްވެއެވެ. އެއީ ނޫނު ސުކުނާއެކު ދެން އަދާކުރާ އަޑުގެ މަޚްރަޖުން ނޫނު ސުކުން އަދާ ކުރެވޭ ކަމެވެ. އެހެންކަމުން މިފަދަ ހާލަތްތަކުގައި ނޫނު ސުކުން އައި.ޕީ.އޭ އިން ލިޔާއިރު މިކަމަށް ސަމާލުކަން ދޭން

ޖެހޭނެއެވެ. އަދި މިޮގތަށް ނޫނުގެ އަޑު ބަދަލުވާ ތަންތާނގައި ލިޔަންވާނީ އައި.ޕީ.އޭގެ ރަމްޒުތަކުގެ ތެރެއިން، އެ ބަދަލުވާ އަޑަކަށް ހާއްސަ ރަމްޒެވެ.

ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް ތުންފަތުގެ )ލޭބިޔަލް( އަޑެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ މީމުގެ އަޑަށް ބަދަލުވެއެވެ. ނުވަތަ އިގުލާބުވެއެވެ. މިސާލު: އަންބާ

.)mamma( ަމަންމ ،)campA( ާޗަންޕ ،)ambA(ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް ދަތުގެ )ޑެންޓަލް( އަޑެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ، އެ ނޫނު ސުކުން އަދާކުރާނީ ދަތުގެ )ޑެންޓަލް( ޯނށު )ނޭސަލް(

އަޑެއްގެ ޮގތުގައެވެ. މިސާލު: މަންތިރި )ma+tiri(، މެންދުރު

ތާނަ އަކުރުއިޔާޒު ނަސީމް

ދިވެހިންގެ ލިޔެކިޔުމުގެ ާތީރހަށް ބަލައިލުމެއް

.)do+lui( ިޮދންލުއ ،)me+duru(ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް ހިރުގަނޑުގެ )އެލްވީލަރ( އަޑެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ، އެ ނޫނު ސުކުން އަދާކުރާނީ ހިރުގަނޑުގެ )އެލްވީލަރ( ޯނށު )ނޭސަލް(

،)fansuru( ުފަންސުރ ،)manzaru( ުއަޑެއްގެ ޮގތުގައެވެ. މިސާލު: މަންޒަރ.)manna( ަމަންނ

ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް އިދިފުށުގެ )ރެޓްޮރފްލެކްސް( އަޑެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ، އެ ނޫނު ސުކުން އަދާކުރާނީ އިދިފުށުގެ )ރެޓްޮރފްލެކްސް( ޯނށު )ނޭސަލް( އަޑެއްގެ ޮގތުގައެވެ. ދިވެހި ބަހުގައި ހާއްސަ ވަކި އަޑެއްގެ

ޮގތުގައި ފާހަގަކުރެވިފައިވާ އިދިފުށުގެ )ރެޓްޯރފްލެކްސް( ޯނށު )ނޭސަލް( އަޑެއް ޮއވެއެވެ. އެއީ ޱަވިޔަނި )ނުވަތަ ބަރުނޫނު( އެވެ. އެހެން ކަމުން ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް އިދިފުށުގެ )ރެޓްޮރފްލެކްސް( އަޑެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ، އެ ނޫނު ސުކުން

އަދާކުރާނީ ބަރު ނޫނުގައި ކުރެވޭ ސުކުނެއްގެ އަޑުންނެވެ. މިސާލު: ކަންޓާ )ކަޱްޓާ/ka`TA(، މަންޑި )މަޱްޑި/ma`Di(، ވަންޱި )ވަޱްޱި - ވައްޱި/

.)va``i

ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް ހަރުތަލީގެ )ޕެލެޓަލް( އަޑެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ، އެ ނޫނު ސުކުން އަދާކުރާނީ ހަރުތަލީގެެ )ޕެލެޓަލް( ޯނށު )ނޭސަލް(

އަޑެއްގެ ޮގތުގައެވެ. ދިވެހި ބަހުގައި ހާއްސަ ވަކި އަޑެއްގެ ޮގތުގައި ފާހަގަކުރެވިފައިވާ ހަރުތަލީގެ )ޕެލެޓަލް( ޯނށު )ނޭސަލް( އަޑެއް ޮއވެއެވެ. އެއީ ޏަވިޔަންޏެވެ. އެހެން ކަމުން ނޫނު ސުކުނުގެ ފަހަތަށް ހަރުތަލީގެ )ޕެލެޓަލް( އަޑެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ، އެ ނޫނު ސުކުން އަދާކުރާނީ ޏަވިޔަނީގައި ކުރެވޭ

ސުކުނެއްގެ އަޑުންނެވެ. މިސާލު: ރެންޗު )ރެޏްޗު/reNcu(، ކަންޏާ )ކަޏްޏާ - .)maNje/ެ(، މަންޖެ )މަޏްޖkaNNA/ާކައްޏ

ޯނޓު: 7 - ޯނށު )ނޭސަލް( އަޑުތަކަކީ، އަޑު އުފެއްދުމަށް ޓަކައި އަންނަވައިގެ މަގު ކުޑަދުލުން ބަންދުޮކށް އެވައި ނުވަތަ އެވައިން ބަޔެއް ޯނށުގެ މަގުން

ޮފނުވައިލައިގެން އުފައްދާ އަޑުތަކެވެ. ދިވެހި ބަހުގައި ވަނީ ޯނށުގެ ފަސް އަޑެވެ. /P/،/ްއާއި /ނ /n/،/އާއި /ނ /N/،/އާއި /ޱ/،/`/ އާއި /ޏ /m/،/އެއީ /މ“މަޑުތަލީގެ ނޫނު” އެވެ. ދިވެހި ބަހުގައި މަޑުތަލީގެ ނޫނު )ވީލަރ ނޭސަލް( ގައި ފިލި ޖެހިގެން އުފެދިފައިވާ ލަފްޒެއް ނެތެވެ. ދިވެހި ބަހުގައި މަޑުތަލީގެ

ނޫނުގައި ކުރެވެނީ ހަމަ އެކަނި ސުކުނެވެ. މީގެ އިތުރުން ދިވެހި ބަހުގައި ޯނށު އަޑުތަކުން ފެށޭ

7

ތާނަ އަކުރުތާނައިގެ ފުރަތަމަ 9 އަކުރާއި އެ އަކުރުތަކުގެ ބައްޓަން އޭގެ މައްޗަށް ބިނާ ކުރެވުނު އިރުމަތީގެ އަރަބި ވިޔައަކުރުތައް

އަޑަކުންނެވެ.އަލިފަކީ ތާނައިގައި ވަރަށް ހާއްސަ އަކުރެކެވެ. ހަގީގަތުގައި މިއީ

ސުކުންވިޔަންޏެއް )Consonant( ނޫނެވެ. ޯރމަން ލެޓިން އަކުރުން ލިޔާއިރު ފިލި އަޑުތައް ލިޔުމަށް ވަކިން ވަވަލް އަކުރުތަކެއް ހުންނަކަން ފާހަގަކުރެވޭނެއެވެ. ތާނައިން ލިޔާއިރު މިއިން ޮކންމެ ފިއްޔެއް ވެސް ލިޔާނީ އަލިފުގެ ފިއްޔެއްގެ

ގޮތުގައެވެ. އެހެންކަމުން އަލިފަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ވަކި އަކުރެއް ނޫނެވެ. އަލިފަކީ މިނިވަން ފިލީގެ ސަވާރީއެވެ. ފިލި އަޑުތައް ނުވަތަ އަލިފުގެ ފިލިތައް އައި.ޕީ.އޭ

އިން ލިޔާނޭ ޮގތް ތިރީގައި މިވަނީއެވެ. /u/ ،/ުއާއި /އ /I/ ،/ީއާއި /އ /i/ ،/ިއާއި /އ /A/ ،/ާއާއި /އ /a/ ،/ައ/އާއި /އޫ/، /U/ އާއި /އެ/، /e/ އާއި /އޭ/، /E/ އާއި /ޮއ/، /o/ އާއި /ޯއ/،

/O/ އާއި /އައި/، /ai/ އާއި /އައު/، /au/ އެވެ.ދިވެހީގެ އަލިފާއި އަރަބީގެ ހަމްޒާ ނުވަތަ ކުރު އަލިފުގެ އަޑުގައި

އެއްގޮތް ކަމެއް ހުއްޓަސް، މިއީ މުޅިން އެއް އަޑެއް ނޫނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ތާނައިން ލިޔާ ލިޔުންތަކުގައި ހަމްޒާގެ އަޑު ލިޔަނީ އަލިފު ބޭނުންޮކށްގެންނެވެ.

އައި.ޕީ.އޭ ގައި ހަމްޒާގެ ރަމްޒަކީ /w/ އެވެ. ތާނައިން ލިޔެފައި ހުންނަ ލިޔުންތައް އައި.ޕީ.އޭ އިން ލިޔާއިރު، ލަފްޒުގެ ފަހަތަށް އަންނަ /އް/ ވެސް ލިޔަނީ /w/ މި ނިޝާން ބޭނުންޮކށްގެންނެވެ. ލަފްޒުގެ ފަހަތަށް އަންނަ /އް/ ގެ އިތުރުން، ލަފްޒުގެ ފަހަތަށް އަންނަ /ށް/ އާއި ލަފްޒުގެ ފަހަތަށް އަންނަ /ތް/ ލިޔަން ވެސް

ބައެއް ފަހަރު /w/ މި ނިޝާން ބޭނުންޮކށްފައި ހުރެއެވެ. ލަފްޒުގެ މެދުތެރެއިން އަންނަ /އް/ ސުކުން އަރަބީގެ ތަޝްދީދާ

އެއްފަދައެވެ. ހަގީގަތުގައި މިއީ އެއް އަޑެއް ތަކުރާރުވާކަން ދައްކައިދޭ ނިޝާނެކެވެ. “ބައްޕަ” ގެ އަސްލަކީ، “ބަޕްޕަ” އެވެ. ދިވެހިން ކުރިން

ލިޔެކިޔުމަށް ބޭނުންކުރި އެވޭލާ އަކުރާއި ދިވެސް އަކުރުގައި “ލައްކަ” ފަދަ ލަފްޒުތައް ވެސް “ލަކްކަ” މިފަދައިން ލިޔެފައި ހުރެއެވެ. އެހެންކަމުން ލަފްޒުގެ މެދުތެރެއިން އަންނަ /އް/ ރަމްޒުޮކށްދެނީ ތަކުރާރުވާ އަކުރުގެ ސުކުންއަޑެވެ. ނުވަތަ “ފަސްޓް މެމްބަރ ޮއފް ދަ ޑަބަލް ޮކންޯސނަންޓް” އެވެ. ދެކުނު

އޭޝިޔާގެ ބަސްތަކުގެ ތެރެއިން ޕަންޖާބީ ބަހުގައި ވެސް ތާނައިގެ /އް/ ފަދަ ނިޝާނެއް ބޭނުންކުރެއެވެ. މި ނިޝާނަށް އެމީހުން ކިޔަނީ “އައްދަކް” އެވެ.

/އ/ އަކީ ފިލި އަޑެއް ކަމުން، އެހެން އަކުރެއްގެ އުބުފިއްޔަށް ނުވަތަ ސުކުނަކަށް ނިމިފައި ޮއންނަ ލަފްޒެއްގެ ފަހަތަށް “މިނިވަން ފިއްޔެއް” ނުވަތަ “އަލިފުގެ ފިއްޔެއް” އަތުވެއްޖެ ނަމަ ކުރީ އަކުރުގައި ޮއންނަ އުބުފިލި ނުވަތަ ސުކުނުގެ މަގާމު، އަލިފުގެ ފިލި ޯހދައެވެ. މިސާލު: ބާރު + އަކީ = ބާރަކީ./ވ/ އަކީ މަޖްހޫރު ނުވަތަ އަޑުފާޅު )ޮވއިސްޓް( އަދި ތުންފަތާއި

ދަތުގެ )ލޭބިޯއޑެންޓަލް( ފޫސް )ޕްރިކެޓިވް( އަޑެކެވެ.އައި.ޕީ.އޭ އިން ލިޔާ އިރު /ވ/ ގެ ރަމްޒަކީ /v/ އެވެ.

)ނުނިމޭ(

)ޕްރީނޭސަލައިޒްޑް( ނުވަތަ ހާފް ނޭސަލް އަޑުތަކެއް ވެސް އެބަ ހުއްޓެވެ. އެ އަޑުތަކަކީ މިހާރު ތާނައިން ލިޔާއިރު، ހުސް ނޫނު ބޭނުންޮކށްގެން ރަމްޒު ކުރެވޭ އަޑުތަކެވެ. ރަސްމީ ބަހުރުވައިގައި ވަނީ މިފަދަ ހަތަރު އަޑެވެ. އެއީ ނބ /b|/، ނގ /g\/، ނދ /d\/، ނޑ /D\/ އެވެ. މީގެ އިތުރުން “އާނ” ފަދަ ލަފްޒުތަކުގައި ޮއންނަ ހުސް ނޫނު ވެސް

ފާހަގަޮކށްލެވެއެވެ. މިއީ ނޫނު ސުކުނަކަށް ވުރެ ލުއިޮކށް ކިޔޭ މަޑުތަލީގެ ޯނށު އަޑެކެވެ.

8 - އެލްވީލަރ އަޑުތައް އުފެއްދުމަށް ބޭނުންކުރާ ގުނަވަންތަކަކީ ދުލުގެ ބްލޭޑް ނުވަތަ ތިލަ އާއި އެލްވީލަރ ރިޖެވެ. މިއީ ދުލުގެ ބްލޭޑް ނުވަތަ

ފްރަންޓް އެލްވީލަރ ރިޖްގައި ޖައްސައިގެން ނުވަތަ މި ރިޖާ ކައިރިޮކށްގެން ކިޔާ އަޑުތަކެވެ.

/ރ/ އަކީ މަޖްހޫރު ނުވަތަ އަޑުފާޅު )ޮވއިސްޓް( އަދި ހިރުގަނޑުގެ )އެލްވީލަރ( ތަކުރާރު )ޓްރިލް( އަޑެކެވެ.

އައި.ޕީ.އޭ އިން ލިޔާ އިރު /ރ/ ގެ ރަމްޒަކީ /r/ އެވެ. ޯނޓު:

* ތަކުރާރު )ޓްރިލް( އަޑުތަކަކީ، އަޑު އަދާކުރާ ގުނަވަން )ދޫ( އާއި، އަޑުގެ މަޚްރަޖާ ދެމެދު އުފެދޭ ޮލޅުންތަކާއެކު އަދާކުރާ އަޑުތަކެވެ.

9 - މަޖްހޫރު )ޮވއިސްޓް( އަޑުތަކަކީ އަޑުޮފށްޓަށް )ލެރިންކްސް އަށް( ޮލޅުން އަރުވައިގެން އަދާކުރާ އަޑުތަކެވެ.

/ބ/ އަކީ މަޖްހޫރު ނުވަތަ އަޑުފާޅު )ޮވއިސްޓް( އަދި ދެ ތުންފަތުގެ )ބައިލޭބިއަލް( ގަދަ )ޕްޯލސިވް( އަޑެކެވެ.

އައި.ޕީ.އޭ އިން ލިޔާ އިރު /ބ/ ގެ ރަމްޒަކީ /b/ އެވެ. /ޅ/ އަކީ މަޖްހޫރު ނުވަތަ އަޑުފާޅު )ޮވއިސްޓް( އަދި އިދިފުށުގެ

)ރެޓްޮރފްލެކްސް( ކައިރިފަށު )ލެޓެރަލް އެޕްޮރކްސިމެންޓް( އަޑެކެވެ.

އައި.ޕީ.އޭ އިން ލިޔާ އިރު /ޅ/ ގެ ރަމްޒަކީ /L/ އެވެ. /ކ/ އަކީ މަހްމޫސް ނުވަތަ އަޑުމަޑު )ޮވއިސްލެސް( އަދި

މަޑުތަލީގެ )ވީލަރ( ގަދަ )ޕްޯލސިވް( އަޑެކެވެ.އައި.ޕީ.އޭ އިން ލިޔާ އިރު /ކ/ ގެ ރަމްޒަކީ /k/ އެވެ.

/އ/ އަކީ މަހްމޫސް ނުވަތަ އަޑުމަޑު )ޮވއިސްލެސް( އަދި ތާޅަފިލީގެ )ގްޯލޓަލް( ގަދަ )ޕްޯލސިވް( އަޑެކެވެ.

ދިވެހި ބަހުގައި /އ/ އަކީ ސިފަރު ވިޔަނިތައް ކަމުގައިވާ ”އުނިޮތށި” ގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ވިޔަންޏެކެވެ. އެހެންކަމުން /އ/ ގައި ސުކުން ކުރުމުން /އ/ ގެ އަސްލު އަޑު ސިފަރުވެ )ގެއްލި( ތާޅަފިލީގެ

ހުއްޓުމަކަށް )ގްޯލޓަލް ސްޮޓޕަކަށް( ބަދަލުވެއެވެ. އަދި ހަމަ އެހެންމެ /އ/ ސުކުނުގެ ފަހަތަށް “އަހާނަމަ” އިގެ އަކުރެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ އަލިފު ސުކުނުގެ އަޑު އަދާކުރެވޭނީ ނޫނު ސުކުނުގެ އަޑުންނެވެ. ނުވަތަ ޯނށު

8

އިޔާޒު ނަސީމް ސަން މާފާނު

އަބުލް ޙަސަން ޢަލީ ބިން ނާފިޢު ނުވަތަ ޒިރްޔާބަކީ ކުރްދީ ނަސްލަށް ނިސްބަތްވެ ވަޑައިގަންނަވާ އިލްމުވެރިއެކެވެ. ޅެންވެރިއެކެވެ.

މޫސީގާރެކެވެ. ލަވަކިޔުންތެރިއެކެވެ. ކީމިޔާއީ އިލްމުވެރިއެކެވެ. ޮކސްމެޮޓލޮޖިސްޓެކެވެ. ހެދުން ފަރުމާ ކުރެއްވި ފަންނާނެކެވެ. ދަނޑުވެރިއެކެވެ.

އަބުލް ޙަސަން ޢަީލ ބިން ާނފިޢު

މަާހާރޝްތްާރއަޅުގަނޑުމެން އެ ސަރަހައްދަކަށް ނިސްބަތް ވާ ދެކުނު އޭޝިޔާ ސަރަހައްދަށް އަހުލުވެރިވެ، އާންމު މައުލޫމާތު މުއްސަނދި ކުރުމަށް ޓަކައި، ހުށަހަޅާ ލިޔުންތަކުގެ މި ސިލްސިލާގައި މި ފަހަރު ބަލައިލާނީ އިންޑިޔާގެ

މަހާރާޝްތްރާ އަށެވެ. މިއީ ހުޅަނގު ދެކުނު އިންޑިޔާއަށް ނިސްބަތްވާ ސްޓޭޓެކެވެ. މަހާރާޝްތްރާގެ ހުޅަނގުގައި ޮއތީ އަރަބި ކަނޑެވެ. ހުޅަނގުއުތުރުގައި ޮއތީ

ގުޖަރާތާއި ދަދްރާ އާއި ނަގަރް ހަވޭލީގެ އިއްތިހާދީ ދާއިރާއެވެ. ނުވަތަ ޔޫނިއަން ޓެރިޓަރީއެވެ. އިރުއުތުރުގައި ޮއތީ މަދްޔަޕްރަދޭޝްއެވެ. އިރުމަތީގައި ޮއތީ ޗައްތީސްގަޅެވެ. ދެކުނުގައި ޮއތީ ކަރްނާޓަކާއެވެ. އިރުދެކުނުގައި ޮއތީ

އަންދްރަޕްރަދޭޝްއެވެ. ހުޅަނގުދެކުނުގައި ޮއތީ ޯގވާއެވެ. މަހާރާޝްތްރާ ސްޓޭޓުގެ ވެރިރަށަކީ އަދި އެންމެ ޮބޑު ޝަހަރަކީ

ބުއްދީގެ ފުރާގު "އިންސާނާއަކީ ހާއްސަ މަސައްކަތެއް ކުރާން ބޭނުންކުރެވޭ ހަތިޔާރެއް ނޫނެވެ. އެންމެ ކަމެއްގެ މާހިރަކަށް ވުމުން އިންސާނާއަކީ އެންމެ ކަމެއް ކުރުމަށް ބޭނުން ކުރެވޭ ހަތިޔާރަކަށް ވެދެއެވެ. ޮކންމެ ކަމަކާ ބެހޭ ޮގތުން ވެސް ޮކންމެވެސް މިންވަރެއް އުނގެނޭށެވެ. އަދި ޮކންމެ ވެސް އެއް ޮރނގެއްގައި އެންމެ މައްޗަށް ދަތުރުކުރާށެވެ. ޮކންމެ ކަމެއް އެކަމުގެ ވަގުތުގައި ކުރާށެވެ. އެކަމެއްގެ ވަގުތު ޖެހުމުގެ ކުރީން، އެކަމެއް ކުރާނެ ފުރުސަތު ލިބިއްޖެ ނަމަ އެ

ފުރުސަތު ގެއްލުވައި ނުލާށެވެ. ކާމިޔާބީއަކީ ތަބައީ ވަގުތަށް ވުރެ ބާރަށް ދަތުރުކުރާ މީހުންގެ ހައްގެކެވެ." - ޒިރްޔާބް

ބޮންބޭ )މުންބާއީ( އެވެ. މުހިންމު ޝަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ޕޫނާ އާއި އައުރަންގް އާބާދު ހިމެނެއެވެ. އައުރަންގް އާބާދުގައި ހުންނަ ބީބީ ކާ މަޤްބަރާއަކީ ދެކުނުގެ ތާޖް މަހަލްގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވެފައިވާ ބިނާއެކެވެ. މި ބިނާއަކީ ތާޖް މަހަލްއާ

ވަރަށް ވައްތަރު ބިނާއެކެވެ. މަހާރާޝްތްރާގެ ރަސްމީ ބަހަކީ މަރާޓީ ބަހެވެ. މިއީ ދިވެހި ބަހެކޭ އެއްފަދައިން އިންޯޑއާރިޔަން އާއިލާގެ ހުޅަނގު ދެކުނު ޮގތްޕަށް

ނިސްބަތްވާ ބަހެކެވެ. މަހާރާޝްތްރާ އާއި ދިވެހިރާއްޖެއާ ދެމެދު ޮއތީ ހަމަ އެކަނި ބަހަވީ އެއްބަނޑު އެއްބަފައިކަމެއް ނޫނެވެ. ތާރީހީ ޮގތުންނާއި ނަސްލީ

ޮގތުން މަހާރާޝްތްރާ ސަރަހައްދުވަނީ ވަރަށް ޮބޑަށް ދިވެހިންނާ ގުޅިފައެވެ. މިއަދުގެ ދިވެހިންގެ އިސް ކާބަފައިންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގަދީމީ

ވަޒަންވެރިންގެ ތެރޭގައި، މަހާރާޝްތްރާ ސަރަހައްދުން )މިހާރުގެ ގުޖަރާތު، މަހާރާޝްތްރާ އަދި ޮކންކަން ސަރަހައްދުން( އައިސް ވަޒަންވެރިވި މީހުން

ހިމެނޭކަމީ ފާހަގަކުރަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި އައިސް ވަޒަންވެރިވި ކުންބީންނާއި މަހަރުންނާއި ޯކޅީންނާއި ސިންދީން، މިއީ މުޅީން ވެސް މި

ސަރަހައްދަށް ނިސްބަތްވާ މީހުންނެވެ. މިއަދު ވެސް މަރާޓީ ބަހުން "ކިތިއް އަނބެ ދެއު؟ ޯސޅާ އަނބެ." މިހެން ބުނުމުން އެ ބުނީ "ކިތައް އަނބު ދޭންވީ؟ ޯސޅަ އަނބު" މިހެންކަން ނޭނގޭނެ ދިވެއްސަކު ނުހުންނާނެއެވެ.

20 ވަނަ ގަރުނުގެ މެދަކާ ހަމަޔަށް ވެސް ދިވެހިރާއްޖެ އާއި ޮބންބޭއާ ދެމެދު މެދުކެނޑުމެއް ނެތި ދަތުރުފަތުރުގެ ގުޅުން ހިނގާފައިވެއެވެ. މަހާރާޝްތްރާއަކީ

އިންޑިޔާގައި ޮއތް އެންމެ މުއްސަނދި ސްޓޭޓެވެ. މަހާރާޝްތްރާގެ އާބާދީއަކީ 113 މިލިޔަނެވެ. އާބާދީގެ ޮގތުން ބަލާއިރު މިއީ އިންޑިޔާގެ ސްޓޭޓުތަކުގެ ލިސްޓުން 2 ވަނައެވެ. ބިމުގެ ޮގތުން ބަލާއިރު 3 ވަނައެވެ. އިދާރީ ޮގތުން މަހާރާޝްތްރާ

ބަހައިލެވިފައިވަނީ 35 ޑިސްޓްރިކްޓަށެވެ.

ފަލަކީއެކެވެ. މުދައްބިރެކެވެ. ޖޫރާފީގެ އާލިމެކެވެ. ފަލްސަފާވެރިއެކެވެ. މުސްލިމް ސްޕެއިން ނުވަތަ އަންދަލުސްގައި، ހަޔާތުގެ ޮބޑު ބައެއް ވޭތުކުރެއްވި ޒިރްޔާބް އުފަންވެ ވަޑައިގަތީ މިލާދީން 789 ވަނަ އަހަރުއެވެ. އޭނާގެ އެންމެ އިސް

އެއް އުސްތާޒަކީ ކުރުދީންގެ މަޝްހޫރު ފަންނާނު އިސްޙާޤް އަލްމަޥްޞިލީއެވެ. ޒިރްޔާބަކީ އިންސާނުން ދަސްޮކށްފައިވާ ހުރިހައި ފަންނެއްގެ ހެން މާހިރެކެވެ.

ޔޫރަޕަށް މި ފަންނުތައް ޮގސްފައިވަނީ އަންދަލުސްގައި އުޅުއްވި މިފަދަ ފަންނުވެރި، އިލްމުވެރިން ދެއްވި ދަރުސްތަކުންނެވެ.

9

10

ޢަބްދުهللا ފާރޫޤު ޙަސަން

އަލްާފޟިލް އިބްާރީހމް ސަީޢދު މޫާސހޫރު ޢިލްމުވެީރންގެ ތެރެއިން ފުވައްމުލަކުގެ މަޝް

އަނބިއަނބިކަނބަލުންނާއި ބޭފުޅުން

އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާ ދެބޭފުޅަކާ ކައިވަނި ބައްލަވައިގެންނެވިއެވެ. އޭނާގެ އަލަތު އަނބިކަނބަލަކީ، އަދި ހުރިހާ ބޭފުޅުންގެ

މައިކަނބަލަކީ އައްސުލްޠާނު މުޙައްމަދު ޣިޔާޘުއްދީނުގެ )ޝަހީދުކުޅަ ބަންޑާރައިން( ގެ ދަރިކަލުން އަލްއަމީރު އިބްރާހީމް ފާމުލަދޭރި ކިލެގެފާނުގެ ދަރިކަލުން

އައްނަބީލު ޙަސަންދީދީގެ އަލްފާޟިލް އަޙްމަދުދީދީގެ ދަރިކަނބަލުން އަލްފާޟިލާ އާމިނަތުދީދީއެވެ. ދެވަނަ އަނބިކަނބަލަކީ އަލްފާޟިލާ ހޫނިގޭ ތުއްތުކަމަނައެވެ. އިބްރާހީމް ސަޢީދަށް ލިބިވަޑައިގަތީ ހަ ފިރިހެން ބޭފުޅުންނާއި ތިން އަންހެން

ބޭފުޅުންނެވެ. ފިރިހެން ބޭފުޅުންނަކީ ޢަލީ ޝަރީފް، މުޙައްމަދު ސަޢީދު، އަޙްމަދު ޞާލިޙް، ޢަބްދުهللا ސަޢީދު، ޢަބްދުއްނާޞިރު، މަންޞޫރު އިބްރާހީމްމި

ހަބޭފުޅުންނެވެ. އަންހެން ބޭފުޅުންނަކީ ނިޢުމަތު އިބްރާހީމް، ފާތުމަތުދީދީ، ޢާއިޝަތުދީދީއެވެ. މި ނުވަ ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ތިން ބޭފުޅަކު ވަނީ އިބްރާހީމް ސަޢީދުގެ ޙަޔާތްޕުޅުގައި އަވަހާރަވެފައެވެ. އެބޭފުޅުންނަކީ މުޙައްމަދު ސަޢީދާއި، ފާތުމަތުދީދީއާއި، ޢަބްދުއްނާޞިރެވެ. މި ތިން ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން މުޙައްމަދު

ސަޢީދު ފިޔަވައި އަނެއް ދެބޭފުޅުން އަވަހާރަވީ ދާދި ޅަފަތުގައެވެ. އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާގެ ބޭފުޅުންނަކީ ވެސް

ޚިދުމަތްތެރި ޤާބިލު ބޭފުޅުންނެވެ. ޚާއްޞަޮކށް ރާއްޖޭގެ ޝަރްޢީ ދާއިރާއާއި އަދަބީ މައިދާނުގައި އެބޭފުޅުންގެ ޚިދުމަތް ފާހަގަކުރެވެއެވެ. އެބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން އަލްފާޟިލް ޢަލީ ޝަރީފަކީ )ރާއްޖޭގެ އަދަބީ ދާއިރާއާއި ޝަރްޢީ ދާއިރާގައި އޭނާ މަޝްހޫރުވެވަޑައިގެންފައިވާ ނަމުން ދަންނަވާނަމަ، ޏ. ޢަލީ ޝަރީފަކީ( ރާއްޖޭގެ އެންމެ މަޝްހޫރު ޝާޢިރުންގެ ތެރެއިން އެއްބޭފުޅެކެވެ. ދިވެހި ޅެންވެރިކަމުގެ ރޮނގުން ޢާއްމު ޚިދުމަތުގެ އިނާމު ލިބިވަޑައިގެންފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ. އޭނާގެ

ޅެންތަކުގެ ދެޮފތެއް ވަނީ ޝާއިޢުވެފައެވެ. އެ ދެޮފތަކީ “ބިއްސާވެލި” 1، 2 އެވެ.

އަލްފާޟިލް ޢަލީ ޝަރީފަކީ އެޓަރނީ ޖެނެރަލްގެ ސީނިއަރ އެހީތެރިކަމާއި މިނިސްޓްރީ ޮއފް ޖަސްޓިސްގެ ދަށުން ހިނގަމުންދިޔަ ތަފާތު

ޯކޓުތަކެއްގެ ޤާޟީކަމާއި، މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލުގެ ދިވެހި މުދައްރިސުކަމާއި، މިނިސްޓްރީ ޮއފް އިންޮފރމޭޝަން އާޓްސް އެންޑް ކަލްޗަރގެ ޑިރެކްޓަރކަމާއި،

އަދި މިނޫންވެސް ޮއފީސްތަކުގެ ވެރީންގެ ފެންވަރުގެ އެތައް މަޤާމުތަކެއް ފުރުއްވާފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ. އޭނާ އެންމެ ފަހުން އަދާކުރައްވައިފައިވަނީ ޕަބްލިކް ޮކމްޕްލެއިންޓްސް ބިއުޯރގެ ޮކމިޝަނަރކަމެވެ. އަލްފާޟިލް މުޙައްމަދު ސަޢީދާއި އަލްފާޟިލް އަޙްމަދު ޞާލިޙުވެސް ޚިދުމަތްކުރައްވާފައިވަނީ ޝަރްޢީ އަދި ޤާނޫނީ

ދާއިރާގައެވެ. މުޙައްމަދު ސަޢީދު އަވަހާރަވީއިރު ހުންނެވީ އައްޑުއަޮތޅު ހިތަދޫ ޯކޓުގެ މެޖިސްޓްރޭޓްކަމުގައެވެ. އަޙްމަދު ޞާލިޙުވެސް ވަނީ ރާއްޖެތެރެއާއި މާލޭގެ

ޯކޓުތަކުގެ ޤާޟީކަން ކުރައްވައިފައެވެ. އޭނާ އެންމެފަހުން ހުންނެވީ ޮޕލިސް އިންޓެގްރިޓީ ޮކމިޝަނުގެ ޮކމިޝަނަރުންގެ ތެރެއިން ޮކމިޝަނަރެއްގެ މަޤާމުގައެވެ. އިބްރާހީމް ސަޢީދުގެ ދަރިކަލުން ޢަބްދުهللا ސަޢީދަކީ ފުވައްމުލަކުގެ އިޖުތިމާޢީ

ދާއިރާގެ ޚިދުމަތްތެރީންގެ ތެރެއިން ފާހަގަޮކށްލެވޭ ޚިދުމަތްތެރިއެކެވެ. އޭނާ ރައީސްކަން ކުރެއްވި ޖަމްޢިއްޔާތަކުން ވަނީ ފުވައްމުލަކަށް ވަރަށް ޮބޑެތި ޚިދުމަތްތަކެއް ޮކށްފައެވެ. މަކްތަބުތަކާއި މަދަރުސާތައް އަމިއްލަފުޅުޮގތުން

ހިންގަވައި އެތައް ބަޔަކަށް ޯރފިލުން ޯހއްދަވައިދެއްވިއެވެ. ޢަބްދުهللا ސަޢީދު ސަރުކާރަށް ޚިދުމަތްކުރެއްވީ ތަޢުލީމީ ދާއިރާގައްޔާއި ރަށުގެ ވެރިކަމުގެ ދާއިރާގައެވެ. ސަރުކާރުން އަމިއްލަފުޅަށް ރިޓަޔަރ ކުރެއްވިއިރު ހުންނެވީ

ފުވައްމުލަކުގެ ކަތީބުކަމުގައެވެ. އަލްފާޟިލް މަންޞޫރު އިބްރާހީމްގެ ދާއިރާއަކީވެސް ޝަރްޢީ އަދި ޤާނޫނީ ދާއިރާއެވެ. ރާއްޖެތެރޭގެ ބައެއް ޯކޓުތަކުގެ މެޖިސްޓްރޭޓުކަން ވަނީ

ކުރައްވާފައެވެ. މިހާރު އޭނާ ޚިދުމަތްކުރައްވަމުން ގެންދަވަނީ ކްރިމިނަލް ޯކޓުގެ ލީގަލް އެސިސްޓެންޓެއްގެ މަޤާމުގައެވެ.

އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާ ފަސްދާނު ލެވިފައިވަނީ ދަޑިމަގު މިސްކިތުގެ ޤަބުރުސްތާނުގައެވެ. އޭނާގެ ޢާއިލީ މެމްބަރުންގެ ސަފުގައެވެ. އޭނާގެ

ބައްޕަ މޫސާދީދީއާއި މަންމަ ޙައްވާދީދީއާއި، ބޭބެ ޢަބްދުهللا މުފީދާއި، ދައްތަ ފާޠިމަތު މޫސާދީދީއާއި، ޮކއްޮކ އާމިނަތު މޫސާދީދީގެ އަރިހުގައެވެ. އަރަހުށި

މާތްهللا އެ ހުރިހާ ބޭފުޅުންނަށް ރަޙްމަތް ލައްވާށިއެވެ. ޝައްކެއް ނެތެވެ. އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ސަޢީދު މޫސާއަކީ

ފުވައްމުލަކުގައި އުފެދުނު ނަންހުރި ޢިލްމުވެރީންކުރެ ފާހަގަޮކށްލެވޭ ބޭފުޅެކެވެ. އޭނާގެ އެންމެ ފަހު ނޭވާފުޅާ ހަމަޔަށްވެސް މީހުނަށް ދީނީ ކަންތައްތައް ޮއޅުން

ފިލުއްވައިދެއްވުމުގައި ދެމިހުންނެވި ބޭފުޅެކެވެ. ފުވައްމުލަކުގެ ތާރީޚާއި ޖިޮއގްރަފީގެ މާހިރެކެވެ. ޚިދުމަތްތެރި ޢާއިލާއެއްގެ ޚިދުމަތްތެރި މެންބަރެކެވެ. ޚިދުމަތްތެރި ބޭފުޅުންކޮޅެއްގެ ބައްޕައެކެވެ. އަރަހުށި މާތްهللا އެ މަރްޙޫމަށް ފުއްސެވުމާއި

ރުއްސެވުމުގެ ނިޢުމަތް ދެއްވާށިއެވެ. އާމީން!

“ދާދި އަވަހަށް ނެތިފަނާ ވިޔަކަސް އަގެއް ނެތް ޖިސްމުތައް ތާއަބަދު ދެމިހުންނަ ހެޮޔ ޒިކުރާއަކަށް ނިމުމެއް ނެތޭ.”

)ކުރީގެ އަދަދާ ގުޅޭ(

11

14

ކަނީރު ޢަބްދުއްރަޙީމް

ފަށައިގަންނަންވީ ކިހާހިސާބަކުން ކީކޭކިޔާފައި ހެއްޔެވެ. ކާކުކުރި ޮކންކަމަކުން ކިހިނެއްވީއޭ ބުނެފައި ހެއްޔެވެ. ނުވާކަމެއްނެތެވެ. ބުނެފައި

ނުބުނާނެ ވާހަކައެއްވެސް ނެތޭކިޔަން މިޮއތީ މަޖުބޫރުވެފައެވެ. އަހަރެމެން އެތަކެއް އަހަރުއްސުރެ އުޅެމުންއައި ޮކންމެވެސް ވަރެއްގެ ހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަން މިއަދުމިޮއތީ މުޅިންނެތި އަރާރުމާ ހަސަދަވެރިކަމާއި ތަޅާޮފޅުމުގެ ތެރެއަށް ފިސާރިރަނގަޅަށް ގެނބި އަލުން ޯބވެސް ހިއްލާނުލެވޭވަރަށް ހަފުސްވެފައޭ

ބުނެލަން ޖެހިފައެވެ. ކީއްވެގެންޯތ ބަލައިލަން ވިސްނާލާ ފިކުރުހިންގައިލުމުން މިހެންވެގެންނޭ

ބުނެ އިނގިލިދިއްޮކށްލާކަށް ޖެހިލުންވާނެ ތަނެއްޮއތެކޭ ނުބުނާނަމެވެ. އެއްވެސްކަމަކީ ހަމައެކަނި އެއްކަމެއްގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިޮއންނަ ކަމަކަށްނުވާތީ

މިކަމުގައިވެސް އަރިއަރިމަތީގައި ތަފާތު އިތުރުކަންތައްތައް ނެތިއެއްނުދެއެވެ. އެހެންކަމާއެކު ކުއްލިއަކަށްހެން މިއައި ހިތްދަތިކުރުވަނިވި މުސީބަތުގައިވެސް

އެތަކެއް ބައިވަރު ސަބަބުތައް އެބަހުރި ކަން ގަބޫލުޮކށް އެއްބަސްވާން ޖެހެއެވެ. ވެގެންމިއުޅެނީ ޮކންފަދަ ޮބޑުކަމެއްބާވައެވެ. ތަލިންކުޅުހިކި

ގައިންވަރުދޫވެ އަރުތެރެބެދެން ދީމާވެގެން މިއުޅެނީ ކީއްކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ. ޖަވާބު ނޭނގޭ ހަމައެކަކުވެސް މިއަދުގެ މިދިވެހިރާއްޖޭގައި ހަމަހޭހުރެގެން

އުޅެނެއެކޭ ނުބުނާނަމެވެ. އާނއެކެވެ. އަހަރެމެން ދިވެހިންގެ ތެރެއަށް އަހަރެމެންނާއި އެކަށީގެންނުވާ ތަފާތު ޮގތެއް ގަދަކަމުން ގެނެސް ވެއްދުނީއެވެ.

ބުނަންބޭނުމީ ވެއްދީއޭ ކަމުގައިވިއަސް މިވަރުގެ ކަމެއް ހަމައެކަކު ވެސް އެމީހާގެ ފުރިހަމަ އަމިއްލަބާރުގައި އެނގިގެން ކުރާނެކަމުގައި ގަބޫލުކުރަން ދަތީއެވެ.

އަމިއްލަ ތިމާގެ އާއިލާއާއި ގާތްރައްޓެހި އެކުވެރިންނާއި އަދިހަމަ ތިމާއަށްވެސް ގެއްލުމާހަލާކުލިބޭނެ ކަމެއް ހޭބުއްދި ރަނގަޅު ހަމައެކަކުވެސް ނުކުރާނެ ކަމުގައި

ވިސްނެނީއެވެ. ތަފުސީލަކަށް ދާނަމަ މިފަހަކުން އަހަރެމެންގެ ތެރެއަށް “ ބޭރުންގެނެސް

ރޭރުވެގެން “ މިއުޅެވޭ މަޝްހޫރު ގިނަބައިތައް ހިމަނާ ދިމިކުރަތީ އަކީ މިހުރިހާ މައްސަލަތަކާއި ހަމަނުޖެހުންތަކުގެ މައިގަނޑު ސަބަބެވެ. ވެރިކަމުގައި ހަރުދަނާކަމެއް ނުގެންގުޅެވޭ މިނިޒާމަކީ އިސްލާމީ ހަމަތަކާއި އުސޫލުތަކަށްފެތި ގަބޫލުކުރެވޭ ހަމަތަކަކަށް ވެސް ނުވެއެވެ. ފުށުއަރާ އެތައްއެތައް ސިފަތަކެއް މިއުސޫލުގައި އެކުލަވާފައިވާ ކަމުގައި ދީނީ އެދުރުންގެ ގިނަބަޔަކު ޔަގީންކަން

ދެމުންގެންދެއެވެ. ޮކންމެއަކަސް ވީޮގތެއްވެ މިއަދުމިޮއތީ އަހަރެމެންގެ ތެރޭގައިވެސް ޮއންނަންވީ އެއުސޫލުކަމުގައި ބަލައިގަނެވި އެކަމުގެ ސަބަބުން

މުޅި ރާއްޖޭގެ ހަމަޖެހުމާއި އަމަންއަމާންކަން ގެއްލިފައޭ ބުނެލެވޭ ހިސާބަށް އޭގެ ނުރަނގަޅު އަސަރުޮކށްފައެވެ.

މިނިވަންކަމުގެ ހުވަފެނީ ޮތށްޓެއްގެތެރޭގައި ތައްޔާރުޮކށް ދުނިޔެއަށް ބަޔަކުނެރުނު މިނިޒާމަކީ އިންސާނީސިކުނޑިތަކާ ކުޅެ އޭގެ ޖާދޫގައި ޖައްސާ ކުރަންބޭނުންނުވާ އެތައްކަންތައްތަކެއް މި އިންސާނާ ލައްވާކުރުވަމުންގެންދާ ވަރަށް ނުރައްކާތެރި އެއްޗެކެވެ. މިސާލެއްގެ ޮގތުން އަހަރެމެންގެ ތެރޭގައި

މިހާރު ކަންކަން ވަމުން މިދާ ޮގތާމެދު ފިކުރުޮކށްލަމާ ހިނގާށެވެ. ހަގީގަތުގައި ހަމައެއްމެ ދިވެއްސަކުވެސް މިއިން އެއްވެސް ގެއްލުމެއް ލިބިގަންނާކަށް ނުވަތަ އުފުލާކަށް ނޭދެއެވެ. ޮކންމެ މީހަކުވެސް ބޭނުމީ ރަނގަޅުވުމެވެ.

އެމީހާއަށާއި ގައުމަށް ފައިދާވުމެވެ. މިކަމުގައި ހުރިހާ ޕާޓީތަކެއްވެސް އެއްޮގތެވެ. އެތާނގައިތިބެގެން ހަޅޭއް ލަވައި އަޑުގަދަޮކށް ހައިޖާނުއުފައްދަނީވެސް ރަނގަޅު އެދިގެންނެވެ. މިތާތިބެގެން އެއްޗެތިއުކާ އަޑުއަޑުލައްވާ ފާޑުފާޑުގެ ލަވަތައްކިޔާ

ތެޅިފޮޅެނީވެސް ހަމަ އެއްބޭނުމެއްގައެވެ. އަމިއްލަ ތިމާއަށާއި އާއިލާއާއި ގާތްރައްޓެހި އެކުވެރިންނަށާއި ގައުމަށް ހިތުގެ އަޑިން ހެޮޔއެދިގެންނެވެ. އިއްވާ އަޑުތަކާ ޮގވާ ޮގވެލިތަކާޮއ ޖައްސާ ވައްތަރުތަކުގައި ތަފާތު ހުއްޓަސް ހަގީގީ

ބޭނުމަކީ ހަމަ އެކައްޗެކެވެ. އެ ސީދީގެ ޕާޓީއާއި މި މަނިކުގެ ޕާޓީގައިވެސް ޮއތީ މައިގަނޑު އެއްވިސްނުމެކެވެ. ތަފާތުކުރުވަނީ ކުރިންބުނި ހުވަފެނީޮތށީގައި ޮއވެގެން

އިންސާނީ ސިކުނޑިތަކަށް ބާރުޯފރުވާ މި ނުރައްކާތެރި ނިޒާމެވެ. ގިނަބައިތައް ހިމަނާ ދިމިކުރަތީ އެވެ. މުޅިދުނިޔޭގައި ފަސާދައުފައްދައި ހަމަޖެހުންނަގާލައި

ވަކިންޮބޑަށް އިސްލާމީގައުމުތަކުގެ ދުވަސްދުއްވާލުމުގައި މިނުރައްކާތެރި ހަތިޔާރު ވަރަށްގިނަ ކާމިޔާބުތަކެއް ޯހދައިވެސްފިއެވެ.

އިންސާނާ އިންސާނަކަށްވާއިރު އޭނާގައި އަމިއްލައެދުމާއި މަވެތިވެގަތުމާއި ކުރިއަރައިދިއުމުގެ ޮގތް ހުންނަނީ އެތެރޭބަތާނައިގާ ހަރުލާފައެވެ. މި ނިޒާމުން އިންސާނާގެ މައްޗަށް ވެރިވެގަންނަނީ މިބުނި ސިފަ ތަކުގެ ތެރެއަށް ޖެހިލައި

ހުވަފެންދައްކައިގެންނެވެ. މިނިވަންކަމުގެ އަވައިގައި ހިތްއަނބުރުވާ ލައިގެންނެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވެގެންދަނީ އެޮގތާއި އެއުސޫލުތައް ގަބޫލުކުރެވި އެޮގތުގައި

އެފަރާތަށް އެނބުރެވި އެކަމުގައި ހައްޔަރުވެވުމެވެ. ވަށައިގެން ފެންނަ އެހެން ހުރިހާތަކެއްޗަކަށާއި ހެކިތަކަށް ފުރަގަސްދެވި ފިސާރިގަދައަށް އެނިޒާމުގެ ހުވަފެނީ ފޯރިއާއި ރަނގަޅުތަކުގައި ހައްޔަރުވެވުމެވެ. އަމިއްލަބާރުން ބޭރުވެވި ސިކުނޑި

ދޮވެވި މި ނުރައްކާތެރި ގިނަބައިތައްހިމަނާ ދިމިކުރަތީ ގެ ފަސްބައިގައި އެލިގަނެވުމެވެ. މިހިސާބަށް ކަންތައްދާއިރު އާއިލާ އާއި ގާތްރައްޓެހިން

އެކުވެރިންވެސް ނުފެނި ނޭނގި އަނބި ދަރިންނާއި ފިރިން އެއްބަނޑުއެއްބަފާ މީހުންވެސް އެނިޒާމަށްޓަކައި ގުރުބާން ޮކށްލަން ޖެހިލުމެއްނުވެވެއެވެ. މިއީ

އަހަރެމެންގެ މިރާއްޖޭގައި އެކަނި ފެނިސާބިތުވާ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. މިއަދުގެ ދުނިޔޭގައި އެތައްއެތައް ގައުމެއް މިނިޒާމުގައި ހަމަމިޮގތަށް ހަލާކުވެ ފުނޑުފުނޑު ވެގެން އެތިބަދަނީއެވެ. އެނގިއެނގި ތިބެގެން އަހަރެމެންވެސް މިތިބަގެން އޭގެ

ވަކިތަކުގައި ހައްޔަރުވެ ނިމެނީއެވެ. މިހެންނުވާން ހުރިހާ ބައިތަކެއްގެ މީހުންވެސް ބޭނުމެވެ. އެކަމަކު މިޮގތުގައި ތާށިވެ ފިތިބާރުވެ ހަމަނޭވާ ނުލެވިފައި ޮކށިއަރައަރާ

އަހަރެމެން ހަމަމިތިބީއެވެ. ހަދާނެޮގތެއް ނެތިގެނެއް ނޫނެވެ. ކަމުގެ ބުރަކަމާއި ނުރައްކާތެރިކަން ހީކޮށްލާފައި ކުރެވޭހިސާބުގައި ތިބި ކުރަންވީ މީހުން ކަމުންރެކެނީއޭ ބުނެލަން ކެރެއެވެ. ހެދޭނެޮގތްތައް އެބަހުއްޓެވެ. ކުރެވޭނެކަންކަން ބައިވަރެވެ. އެކަމަކު ކަން ކަމަކަށްވާނީ ކުރީމައެވެ.

ކަން ކަމަކަށްވަީނ އެކަމެއް ކުީރމަ!

16

ޢަބްދުهللا ފާރޫޤު ޙަސަން

ނެއެވެ. ހޭ ާއމިރުންާނ ދެކޮޅަށް ތެދުވަން ޖެ

ޕްޮރފެސަރ މުޙްސިނު ޢުޘްމާނީ ނަދުވީއަކީ އިންޑިޔާގެ ޙައިދަރު އާބާދު ޔުނިވަރސިޓީގެ ސްކޫލް ޮއފް ޢެރެބިކް ސްޓަޑީޒްގެ ޑީނެވެ. އަދި ޢަރަބި

އަދަބިއޔާތާބެހޭ ޑިޕާޓްމަންޓާއި، އިންގްލިޝް އެންޑް ޮފރިން ލެންގްއޭޖާބެހޭ ޑިޕާޓްމަންޓްގެ ރައީސެވެ. ލަކަނޫގެ ނަދުވަތުލް ޢުލަމާއުގެ އިންތިޒާމީ މަޖިލިސްގެ މެމްބަރެކެވެ. މަޖިލިސެ ތަޙްޤީޤާތު ވަ ނަޝްރިއްޔާތު އިސްލާމްގެވެސް އިންތިޒާމީ

މަޖްލިސްގެ މެމްބަރެކެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން ދުރުން ތަޢުލީމުދޭ މަރުކަޒެއް ކަމުގައި ސެންޓަރ ޮފރ އިސްލާމިކް އެޑިޔުކޭޝަންގެ ފައުންޑަރ މެމްބަރެވެ.

އުރުދޫބަހާއި އިނގިރޭސި ބަހާއި ޢަރަބިބަހުން ތިރީސް އެތައް ޮފތެއް ލިޔުއްވާފައިވާ މުޞައްނިފެކެވެ. އޭނާގެ އެންމެ ފަހުން ޝާއިޢުކުރެވުނު ތަސްނީފަކީ ޢުލޫމުލްޙަދީޘް

ފިލްހިންދި މިޮފތެވެ.އަޅުގަނޑުގެ ޮލބުވެތި އަޚުން ކަމުގައިވާ އަލްފާޟިލް މުޙައްމަދު ފަހްމީ ޙަސަނާއި އަލްއުސްތާޛު މޫސާ އަންވަރު ޙަސަނާއި އަލުއްސްތާޛު އަޙްމަދު މާޖިދު

ޢަލީގެ ފަރާތުން މި މަޒުމޫނު ލިޔުމުގައި ލިބިފައިވާ އެހީތެރިކަމަށްޓަކައި އެ ތިންބެއިންނަށް ޝުކުރު އަދާކުރަމެވެ.

އިސްލާމީ ދުނިޔެ ނިދީން ހޭލުން

ޝައްކެއްވެސް ނެތެވެ. އިސްލާމްދީނަކީ އިންސާނީ ޙަޔާތުގެ އެންމެ ފުރިހަމަ ނިޒާމެވެ. އިންސާނިއްޔަތު ޙިއްސާކުރާ އެންމެ ޖާމިޢު ނިޒާމެވެ. އިސްލާމީ ނިޒާމުގައި ހިމެނޭ އިޢުތިޤާދީ ބަޔާއި ޢިބާދާތުގެ ބަޔަކީ އެނިޒާމުގެ އަސާސީ ރުކުންތަކެވެ. ހަމައެފަދައިން ބޭނުންތެރި ވަގުތު ތަކުގައި ޖިހާދުކުރުމަކީވެސް އެނިޒާމުގެ މުހިންމު އަސްލެކެވެ. އިންސާނީ ތަހްޒީބާއި ތަމައްދުނުގެ ތަފާތު ދާއިރާތަކާއި އިޤްތިޞާދިއްޔަތާއި ސިޔާސަތުގެ ހުރިހާ ކަންކަމެއް އެނިޒާމުގެ ދާއިރާގައިވަނީ ޝާމިލުވެފައެވެ. އިންސާނުންގެ މިނިވަންކަމާއި، އިންސާނުންގެ

ހަމަހަމަކަމާއި، އިންސާނުންގެ އަސާސީ ޙައްޤުތަކަކީ އިސްލާމްދީނުގައިވާ ޙަޔާތުގެ ތަޞައްވުރުގެ މައި ތަޅުދަނޑިތަކެވެ. އިންސާނީ ޙަޔާތުގެ ޮކންމެ ދާއިރާއަކަށްވެސް

އެދީންވަނީ އިރުޝާދު ދީފައެވެ. މަގުދައްކައި ދީފައެވެ. އެހެންކަމުން ޢާއްމުޮކށް އިސްލާމީ ދުނިޔޭގައި ޚާއްޞަޮކށް ޢަރަބި އިސްލާމީ ދުނިޔޭގައި

މިހާރު ހިނގަމުންދާ ހޭލުންތެރިކަމާއި، އިސްތިބްދާދާ ދެޮކޅަށް ހަށިޮފޅައިލުމުގެ ޙަރަކާތްތަކަށްވެސް އިސްލާމްދީނުގެ ދާއިރާއިން އަލިކަމާއި ހިދާޔަތު ލިބޭން

ޖެހެއެވެ.ޝައްކެއްނެތެވެ. އިސްލާމީ ޤައުމުތައް މިހާރުދަނީ ޣަފްލަތުގެ ނިދީން

ހޭލަމުންނެވެ. ތެދުވެގެން ކުރިއަށް ހިނގައިގަތުމަށްޓަކައި ޯމޅިޔަށް ދެމެމުންނެވެ. ހުޅަނގުގެ ކެޕިޓަލިސްޓުންނާއި އިސްރާއީލުގެ ޒަޔަނިސްޓުންގެ ލަފައާއި އިރްޝާދުގެ

ދަށުން މުސްލިމުންނާއި އިސްލާމީވަންތަކަން ޮއބައިގަނެ ހަފުސްޮކށްގެން ތިބި ފާސިޤުވެރީންގެ ޖުއްބާތަކާއި ޯކޓު ފަޓުލޫނުތައް ވީދައި ކުދިކުދި ކުރަމުންނެވެ.

މިގޮތުންކުރެވޭ މަސައްކަތުގައި ބައެއް ޤައުމުތަކުގެ ފާސިޤު ޑިކްޓޭޓަރުންގެ ގަޔަށް )ހިނިއެރުމުގެ( ސަބަބުން އިންނަން ޮއންނަން ނުލިބިގެންވަނީ އަމިއްލަޔަށް

އިސްތިޢުފާ ދީފައެވެ. އަނެއްބައި ޤައުމުތަކުގައި ރައްޔިތުންގެ )ސުނާމީ( ތައް އެތަންތާނގެ އިސްތިބުދާދީ ކިއްލާތަކަށް ވަރުނުލައި ބިންދަމުން ދަނީއެވެ.

ރައްޔިތުންގެ އިޙްތިޖާޖުތަކާއި އަދުރުތަކުގެ )ކަޅުވިލާތައް( އެޤައުމުތަކުގެ އުދަރެސް ބައްދަމުން ގެންދަނީއެވެ. އިސްލާމީ ހުރިހާ ޤައުމުތަކެއްގެވެސް އަންނަ ފާސިޤުވެރީން މިހާރު ތިބީ ބިރުން ވިރިވިރިއެވެ. އެބައިމީހުން )ހިސާބު ދައްކަން( ޖެހޭދުވަސް އައިސްޖެހިއްޖެކަން އެބައިމީހުންނަށްވެސް ޤަބޫލު ކުރެވިފައިވާތީއެވެ.

)އިބަރަސްކަލާނގެ އިރާދަކުރައްވާ މީހަކަށް ވެރިކަން ދެއްވަމުއެވެ. އަދި، އިބަރަސްކަލނާގެ އިރާދަކުރައްވާ މީހެއްގެ ކިބައިން ވެރިކަން ވަކިކުރައްވަމުއެވެ.

ޯނޓް: މި މަޒްމޫނުގެ މައިގަނޑު އަސްލަކަށް ބަލައިފައިވަނީ މިޒަމާނުގެ ނަންހުރި އިސްލާމީ މުފައްކިރު ސައްޔިދު އަބުލްއަޢުލާ މައުދޫދީއާއި، މައުލާނާ އަބުލްކަލާމް އާޒާދުއާއި، ޕްރޮފެސަރ މުޙްސިން ޢުޘްމާނީ ނަދުވީގެ ލިޔުއްވުންތަކެވެ. މިތިން ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ސައްޔިދު އަބުލްޢައުލާ މައުދޫދީއާއި، މައުލާނާ އަބުލްކަލާމު އާޒާދަކީ

ރާއްޖޭގައިވެސް އިތުރު ތަޢާރުފަކަށް ބޭނުން ދެ ބޭފުޅުންނެއް ނޫނެވެ.

ޑރ. ޔޫސުފުލް ޤަރްޟާވީ

17

އަދި އިބަރަސްކަލާނގެ އިރާދަކުރައްވާ މީހަކު މަތިވެރި ކުރައްވަމުއެވެ. އަދި އިބަރަސްކަލާނގެ އިދާރަކުރައްވާ މީހަކު ނިކަމެތި ކުރައްވަމުއެވެ.( މި މާތް

އާޔަތުގެ ޢަމަލީ ތަފްސީރު ޯލމަތީން ފާޅުވާން ފަށައިފައިވާތީއެވެ.އިސްލާމީ ދުނިޔެ ހަލުވައިލި މިޢާއްމު ޙަރަކާތުގެ ސަބަބުތަކުގެ ތެރޭގައި ރައްޔިތުންގެ ފަރުދީ މިނިވަންކަމަށް ބާރުއެޅުމާއި، ވެރީން ޗާޓުގެ ތެރެއަށް ވެއްދުމުގެ ޝުޢޫރާ އެއްހަމައެއްގައި ޙަރަކާތްތެރިވަނީ އިނގިރޭސި

ކޮންޒާވެޓިވުންނާއި، އިސްރާއީލީ ޒަޔަނިސްޓުންނަށް މުސްލިމުންގެ ޢާންމުންކުރާ ނަފްރަތެވެ. އެއްވެސް ހަމައެއް ނަމައެއްނެތި އިސްލާމީ އެތައް ޤައުމުތަކެއް

ސުންނާފަތި ޮކށްފައިވާ އެމެރިކާދެކެ މުސްލިމުންގެ ހިތްތަކުގައިވާ ފޫހިކަމެވެ. އިސްލާމީ ގައުމުތަކުގެ ޗާޓުން ބޭރުގައި އުޅޭވެރީންވަނީ ޚުދު

އެމެރިކާއާއި އިނގިރޭސިވިލާތާއި އިސްރާއީލުގެ ރައްޔިތުންނަށް އެޤައުމުތަކުގައި ލިބިފައިވާ ފަރުދީ މިނިވަންކަމުންވެސް އިސްލާމީ ޤައުމުތަކުގެ ރައްޔިތުން

މަޙްރޫމުޮކށްފައެވެ. ޝަރީޢަތް ހިންގުމެއްނެތި ހިފައި ހައްޔަރުކުރުމުގެ ސިފައިގައެވެ. ފަރުދީ މިނިވަންކަމަށް ހުރަސް އެޅުމާއި މަޢުލޫމާތާއި ޚަބަރު ފެތުރުމުގެ

ވަސީލަތްތައް ތިމާމެންގެ މުށްދަށުލުމުގެ ސިފައިގައެވެ. އަދި މި ނޫންވެސް ބައެއްގެ ޚިޔާލަށްވެސް ގެންނަންދަތި އިސްތިބުދާދީ ޢަމަލުތަކުގެ ޒަރީޢާއިންނެވެ.

ހިތާމައިގެ ޮކޅެއްވެސް ނެތެވެ. އިސްލާމީ ޤައުމުތަކުގެ ޢާއްމުން އެބައިމީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ވެރީން އިޙްތިސާބު ކުރުމުގެ ޙައްޤުގެ ބޭނުން ހިފަން

ފެށުމާއެކު ބައެއް އިލްމުވެރީންގެ ފަރާތުންވަނީ އިސްތިބުދާދީ ސަރުކާރުތަކާ ދެކޮޅަށް ތެދުވުމަކީ މުޠުލަޤަށްހުރި ޙަރާމްކަމެއް ކަމުގައި ފަތުވާދޭން ފަށައިފައެވެ. ފަސާދައިން ކަޅިވެފައި ތިބޭ ފާސިޤު ވެރީންނާ ދެޮކޅަށް ޞުލްޙަވެރި މުޒާހަރާތައް

ކުރުންވެސް ހުއްދަ ނޫންކަން އަންގައިފައެވެ. ރައްޔިތުން އަދުރުމަކީވެސް )ޕެޓިޝަން ހުށަހެޅުމަކީވެސް( ޝަރްޢީޮގތުން މަނާ ކަމެއްކަން އިޢުލާން ޮކށްފައެވެ.

މިކަމުގައި އިސްވެ ތިއްބެވީ ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ މުސާރަ ޮބޑު މުފުތީންނެވެ. )ހައިއަތު ކިބާރުލް ޢުލަމާއު( އެވެ. ޮއޅުމެއްނެތް ޮގތުގައި މިއީ އިސްލާމީ އުންމަތުގެ މިޒަމާނުގެ ތާރީޚުގެ އިންތިހާދަރަޖައިގެ މުހިންމު ޙާދިޘާއެކެވެ.

މައްކާ ޮކންފަރެންސް

ރާބިޠަތުލް ޢާލަމުލް އިސްލާމީގެ ފަރާތުން 23، 24، 25 ޝަޢުބާން 1432 ގައި މައްކާގައި ޢިލްމުވެރީންގެ ޚާއްޞަ ޮކންފަރެންސެއް ބޭއްވިއެވެ. އެ ކޮންފަރެންސުގެ މަޤްޞަދަކީ މިޞްރާއި ތޫނިސްގެ އިސްތިބްދާދީ ކިއްލާތަކުގެ

ފާރުތައް ބިމާހަމަޮކށްލި ޠޫފާނީ ރާޅުތައް ސަޢޫދިއްޔާގެ ވިރާޘީ ރަސްކަމުގެ ކިއްލާއާ ހަމައަށް ޯފރިޔަނުދިނުމޭ ދެންނެވުމަކީ ކުށަކަށް ވެދާނެއެވެ. އާދެ،

އެޮކންފަރެންސްގެ މަޤްޞަދަކީ އިސްލާމީ ނިޒާމުގެ ހުރިހާ އަރިއަރި މައްޗަކުން އެ ނިޒާމާމެދު ބަލައިލުމެވެ. އިސްލާމީ އުންމަތުގެ ކުރިމަތީގައިވާ އައު މައުޟޫޢާމެދު ބަޙުޘްކުރުމެވެ. އިސްލާމީ ދުނިޔޭގެ ވަރަށްގިނަ ޢާލިމުންނަށް އެޮކންފަރެންސަށް ދަޢުވަތު އެރުވުނެވެ. ނަމަވެސް ވަރަށްގިނަ ޢިލްމުވެރީން އެބޭފުޅުންގެ ފުރޭފު

ހުށަހެޅުއްވިޔަކަ ނުދެއެވެ. އެބޭފުޅުން ޢުމްރާކުރައްވައިގެން އެނބުރިވަޑައިގަތީއެވެ. އެބޭފުޅުންނަކަށް ހެޮޔކަންތަކަށް އަމުރުކުރައްވައި މުންކަރާތް ނަހީކުރައްވާނެ

ތަންވަޅެއް ލިބިވަޑައެއް ނުގެންނެވިއެވެ. ހުށަހެޅުމުގެ ނަސީބު ލިބުނު ކަރުދާސްތަކަށްވެސް ބަޙުޘްކުރުމަށް ދެވުނީ އެންމެ ދެމިނިޓް އިރެވެ.

ކަން އެހެންހުރުމާއެކުވެސް މަޢުލާނާ ސަލްމާން ޙުސައިނީ ނަދްވީ ފަދަ ބޭކަލުން ވާހަކަ ދެއްކެވޭޯތ ހިތްވަރު ކުރެއްވިއެވެ. އެކަމަކު ދެމިނިޓުގެ ވަގުތުގެ ތެރެއިން ލިބިވަޑައިގެންނެވި ސިކުންތުޮކޅުގައި ކުރެއްވޭނީވެސް ޮކންކަމެއްޯތއެވެ.

ޢައްލާމާ ޔޫސުފުލް ޤަރްޟާވީއަކީ މިޒަމާނުގައި އިސްލާމީ އުންމަތުގައި ހުންނެވި ދެވަނައެއްނެތްފަދަ ޢާލިމެކެވެ. އޭނާގެ ވިސްނުންފުޅާއި ޚިޔާލުފުޅު ގެންގުޅުއްވާޮގތް ސަޢޫދއްޔާގެ ބައެއް މުފްތީންނާ ކިތަންމެ ތަފާތު ކަމުގައި ވިޔަސް އޭނާއަކީ ދީނީ މަރްޖިޢެއް ކަމާމެދު ޝައްކެއްނެތެވެ. ސަޢޫދިއްޔާގެ

ހައިއަތު ކިބާރުލް ޢުލަމާއަކީ ދީނީ މަރުޖިޢެއް ކަމުގައިވާ ފަދައިންނެވެ. އިސްލާމްދީނުގެ ޙަޤީޤީ މިޒާޖު ދެނެވަޑައިގަތުމާއި މިޒަމާނާ ގުޅުންހުރި ޢިލްމު ތަކުގައި އޭނާގެ ދަރަޖަ މަތިވެރިކަމަށް ބަލާއިރު ދީނީ ފަތުވާދެއްވާ ބޭފުޅުންގެ

ތެރެއިން އޭނާ ޮހވައި ނެގެއެވެ. އޭނާގެ މަޤާމު މާމަތިވެރިއެވެ. އޭނާއަކީ އިޖްތިހާދު ކުރެއްވުމުގެ ޤާބިލުކަން ލިބިވަޑައިގެން ހުންނެވި ބޭކަލެކެވެ. ނަމަވެސް

އޭނާއަށް އެޮކންފަރެންސުގެ އާދައިގެ ޖަލްސާއެއްގެ ރިޔާސަތު ބެލެހެއްޓެވުމުގެ ފުރުޞަތުވެސް އެރުވިފައެއް ނުވެއެވެ.

އާމިރުންނާ ދެޮކޅަށް ނިކުންނަންޖެހޭނެ

ޝައްކެއް ނެތެވެ. މިފަދަ ދަނޑިވަޅުތަކުގައި ސިޔާސީ ޙަރަކާތްތަކާއި، ވެރީން އިޙްތިސާބު ކުރުމާއި ފަރުދީ މިނިވަންކަމާއި، ދުލާއި ޤަލަމުގެ

މިނިވަންކަމާއި، އިސްލާމީ އުންމަތުގެ ޮމހުމާއި ޮގށްޖެއްސެވުމުގެ އަހްލުވެރީންނަށް ވަލިއްޔުލް އަމްރުން ޢަޒުލުކުރެއްވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިވަޑައިގެންފައިވޭޯތ ނުވަތަ

ނޫންތޯއާ މިފަދަ މުސްލިމުންގެ އިޖްތިމާޢީ ޙަޔާތާ ލާމެހިފައިވާ ކަންކަމުގައި ޢާއްމު މުސްލިމުންނަށް އިރުޝާދު ލިބުމަކީ ޮކންމެހެން ބޭނުން ކަމެކެވެ. )ނުނިމޭ(

އިޚްވާނުލްމުސްލިމީން ޖަމާޢަތަކީ އިސްލާމީ ދުނިޔޭގައި ޮއތް ސިޔާސީ ޚުދުމުޚްތާރިއްޔަތާ ދެޮކޅަށް އެންމެ ކާމިޔާބު ކަމާއެކީ މަސައްކަތް ކުރާ ޖަމާއަތް

18

ޑީޑީ ވިދާޅުވެފަ އެޮބތް ޕާޓީގެ ކުރީގެ ރައީސުންނަށް މަގާމުގަ ނުތިއްބެވުނީ ވެރިކަމުގެ ދަހިވެތިކަން ޮއތުމުގެ ސަބަބުން ކަމަށް. އެެހެންވީ އިރު

ޑީޑީ އަށް އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ޯވޓެއްނަގަން މިޖެހުނީ ކީއްވެގެންޯތ؟

ތެދުފުޅެއް އަޅުގަނޑު ބުނެފަ ޮއންނާނެ ކުރީގެ ރައީސުންނަށް ދިމާވެފަޮއތް މައިގަނޑު ކަމަކީ ވެރިކަމުގެ ޯކޅުންތަކޭ އެހެން ދަންނަވަންޖެހުނު

ސަބަބުތަކެއްވެސް ހުރި. އެއީ އަޅުގަނޑަށް ޕާޓީ ތެރެއިން ލިބެމުންދިޔަ މައުލޫމާތު ތަކަކީ އެކަހަލަ ޮގތަކަށް ކަންތައްތަކެއް ހުރުމުންކަމަށް. އެހެން

ނަމަވެސް އެއީ ކިހާވަރެއްގެ ހަގީގަތެއްޯތ ޮއޅުންފިލުވާލީމަ އެއީ ބަޔަކު ފަތުރާފަ ޮއތް ޮޕޮރޕެގަންޑާއެއްކަން ހާމަވެގެން ޮގސްފަ ޮއތީ. މިފަހަރު ޯނޮކންފިޑެންސްގެ

ވޯޓެއް ނެގުމުގެ މައިގަނޑު ސަބަބެއް ކަމަށް އަޅުގަނޑަށް ފާހަގަ ކުރެވެނީ ޑިޮމކުރަސީ ހަޖަމު ނުކުރެވޭ ޕާޓީގެ އިސް ފަރާތްތަކެއް ތިބުމުގެ ސަބަބުން ކަމަށް،

ޕާޓީގެވެސް އަދި ގައުމުގެވެސް ވެރިކަމުގެ އެއްވެސް ކަހަލަ ޝައުގުވެރިކަމެއް ހުރެގެން އެކަމަށް އަޅުގަނޑު މަސައްކަތް ނުކުރާކަން ތަކުރާރުޮކށް އަޅުގަނޑު

ސާބިތުވެސް ޮކށްދިނިން. ދެން ޯނ ޮކންފިޑެންސް ޯވޓެއް ނެގި ކަމަށް ބުނާ އިރު، އިލެކްޝަންސް ޮކމިޝަނުގައި ދަފުތަރު ޮކށްފައިވާ އެމްޑީޕީގެ އަސާސީ ގަވައިދުގައި ޮއންނަ ޮގތުން ޕާޓީގެ ރައީސާއި ނައިބު ރައީސްގެ އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ ޯވޓެއް

ނުވެސް ނެގޭނެ.

ރައީސް ނަޝީދަށް މިހާރު ޕާޓީގަ ޮއތް ރަސްމީ ހައިސިއްޔަތީ ޮކބައިޯތ؟

އަސާސީ ގަވާއިދު ބުނާ ޮގތުން އާއްމު މެންބަރެއްގެ ހައިސިއްޔަތު ޮއތީ، ދެވަނަ ހައިސިއްޔަތަކަށް ޮއންނާނީ ޕާޓީގެ ރިޔާސީ ޕްރައިމަރީގަ

ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވީ ޕްރައިމަރީ ކެންޑިޑޭޓެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން އަދި މިއަދާ ހަމައަށް.

ތި ވިދާޅުވަނީ ޕާޓީގެ އެންމެ އާއްމު މެންބަރެކޭ ރައިސް ނަޝީދެކޭ

އެއްވެސް ތަފާތެއް ޯނންނާނޭޯތ؟

އަސާސީ ގަވާއިދު ބުނާޮގތުން ޯނންނާނެ އެއްވެސް ތަފާތެއް.

އަޅުގަނޑުމެން އަމަލުކުރަންޖެހޭނީ އަސާސީ ގަވައިދަށް.

އަޅުގަނޑުމެންނަށް މިފެނުނީ މި މަހުގެ އެއް ވަނަ ދުވަހުގެ ރޭ ވެސް ޕާޓީގެ ހަރަކާތްތަކެއް ރައީސް ނަޝީދު އިސްވެ ހުންނަވައިގެން ކުރިއަށް

ގެންދެވިތަން. އެކަންތައް ކިހާވަރަށް ދޫޮކށްލާފަ ބާއްވާނަންޯތ؟

އަޅުގަނޑު ގަބޫލު ކުރާ ޮގތުގަ އެމްޑީޕީގެ ރަސްމީ ހައިސިއްޔަތު ޮއތް ރައީސަކީ އަދި ވެސް އަޅުގަނޑު. އެތައްހާސް ބަޔަކު ޯވޓުދީގެން ޮބޑު

އަގުލަބިއްޔަތަކުން އަޅުގަނޑު އިންތިހާބު ކުރިއިރުގަ ގަބޫލުކުރެވޭ ޮގތުގަ ޕާޓީގެ އާއްމު މެންބަރުން އަޅުގަނޑާ ހަވާލުޮކށްފަ ޮއތީ އަސާސީ ގަވާއިދު ނަގަހައްޓާ

ދެމެހެއްޓުން. އެހެންވީމަ އަސާސީ ގަވާއިދުގަ ކަނޑައެޅިފަވާޮގތުގެ މަތިން ޕާޓީގެ އެންމެހައި ކަންތައްތައް ހަމަމަގަށް އަޅުވައި ވީހާވެސް ސުލްހަވެރި ޑިޮމކްރެޓިކް ރީތި އުސޫލުން ކުރެވެން ހުރި މަސައްކަތް އަދިވެސް އަޅުގަނޑު ކުރާނަން.

މި މަހުގެ އެއްވަނަ ދުވަހުގެ ރޭ ހިނގާދިޔަ ކަންތައްތަކުން ފެނުނީ ތިވިދާޅުވި ކަންތައްތަކާ ހިލާފަށް ދިޔަތަން ނޫންޯތ؟

އެރޭ އެކަންޏެއްނޫން ތަކުރާރުޮކށް އެކަހަލަ ކަންތައްތައް ދާތީ އަޅުގަނޑު ކަންތައް ޮބޑުވަނީ. އަޅުގަނޑު ގަބޫލުކުރާ ޮގތުގަ އަޅުގަނޑުމެނަށް

ސިޔާސީ ގޮތުން ކަންތައްތައް ހާސިލުކުރެވޭނީ މަގުމައްޗަށް ނުކުމެގެން ހަޅޭފަޅޭ ޖަހައިގެނެއްނޫން. މަގުމަތީގަ ސުލްހަވެރި ހިނގާލުންތައް ސުލްހަވެރި ޮގތުގަ އިހްތިޖާޖްކުރުން އެއީ އަޅުގަނޑުވެސް ތާއިދުކުރާކަމެއް. ޤާނޫނު އަސާސީން ލިބިދީފަ ޮއތް މިނިވަންކަމެއް، އެކަމަކު އެލިބިދޭ މިނިވަންކަން ނަހަމަޮގތުގަ

އަނެއްމީހާގެ މިނިވަންކަމަށް އަރައިގަނެވޭ ޮގތަށް ބޭނުންކުރުމަކީ ޑިޮމކްރެޓިކް އުސޫލެއްކަމަކަށް އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެވޭ. ރާޅުގަނޑު ސަރަހައްދަށް ޮކންމެ ރެޔަކު 60 ނުވަތަ

80 ހާސް ރުފިޔާ ޕާޓީގެ ބަޖެޓުން ހަރަދުކުރެވިގެން ދާއިރުގާ ޕާޓީގެ މެންބަރުން

ތިބީ އުސްފަސްގަނޑަކު އެކަންޏެއްނޫން.

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސަރުާކރުވެއްޓުީނ ާޗޓުން ބޭރުވުމުންޑރ. ީޑީޑގެ ާޚއްސަ އިންޓަވިއު

އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ޑރ. އިބްރާހިމް ޑީޑީގެ މިހާރުގެ ވާހަކަތަކަކީ އެންމެންނަށްވެސް ވަރަށް މުހިއްމު ވާހަކަތަކަކަށް ވާނެއެވެ. އެމްޑީޕީ ވެރިކަމުގައި ޮއތް އިރުގައާއި މިހާރުގެ ހާލަތާގުޅޭޮގތުން ޑީޑީވަނީ ސަންގެ އެޑިޓަރު ސިނާންއަލީއަށް ވަރަށް ޚާއްސަ އިންޓަވިއުއެއް ދެއްވާފައެވެ. ތިރީގައި މިވަނީ އެ އިންޓަވިއުގެ މުހިއްމު ސުވާލުތަކާއި ޖަވާބުތަކެވެ.

19

48 ހާސް މެންބަރުން ތިބިއިރު ރާއްޖޭގެ އެކިއެކި ސަރަހައްދުގަ އެކިއެކި ކަންޮކޅުތަކުގަ އެބޭފުޅުންގެ ޖީބުން ހަރަދުޮކށްގެން ދަރަނިވެރިވެގެން ޕާޓީގެ ހަރަކާތްތައް ކުރިއަށް ނުގެންދެވިފަ ތިބި އެތައް ހާސް ބަޔަކު އެބަތިބި. މިއަދު ގަބޫލުކުރަންޖެހޭ ހަގީގަތަކީ

ރާއްޖޭގެ އެކި އެކި ކަންޮކޅުތަކުގައި އަޅުގަނޑުމެނަށް ލިބެންޖެހޭ ހައްގުތަކެއް ލިބިދިނުމުގަ ވަރަށް ޮބޑެތި ޮގންޖެހުންތަކެއް އެބަހުރި. އެކަން ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށްޓަކއި އެބޭފުޅުން

ނިސްބަތްވެވަޑައިގަންނަވާ ސަރަހައްދު ގައި ސިޔާސީ ހަރަކާތްތައް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް މުއާމަލާތްކުރުމުން ރައްޔިތުންނަށް އޭގެން ލިބިގެންދާނެ މަންފާ އާއި

މަލްޓިޕާޓީ ނިޒާމެއްގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބިގެންދާނެ މަންފާތަކެއް ހުންނާނެ، އެކަމަކު ދިގުދެމިގެންދާ ހަރަކާތެއްގެ ޮގތުގަ މުޅި މާލެ ތެރޭގަ ހަޅޭ

ފަޅޭ ޖަހާ މިކަހަލަ ކަންތައް ކުރުމުން އޭގެ ސަބަބުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް މިޕާޓީއަށް ސިޔާސީ ޮގތުން ވަރަށް ދެރަ ނިކަމެތި ޮގތްތަކެއް އެބަދިމާވޭ،

ތާއީދުކުރައްވާ ސައިލެންޓް ޯވޓްސް އެބަތިބި ބައިވަރު. އެމީހުންގެ ނިދި ނަގާލެވި

އެމީހުންގެ އާޢިލާތަކަށް ދަތި އުނދަގޫވެ، ތަންތަނުގެ ބިއްލޫރި ތަޅާ މާރާމާރީ ހިންގާ މިކަހަލަ ހާދިސާތަކެއް ހިނގާ ދިޔައީމަ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ތާއީދުކުރަން ތިބި އެތައް ބައެއްގެ ނުރުހުން

އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެބަ އަމާޒުވޭ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ގައުމީ މަޖިލީހުން

ގަރާރެއް ފާސްޮކށްފަ ޮއންނާނެ މަގުމަތީގެ

ހަރަކާތްތައް ހިންގާނެ ޮގތް ރޭވުމަށް 3 މެންބަރުންގެ ޮކމެޓީއެއް، އެކަމަކު އެތިން މެންބަރުންގެ ޮކމެޓީގެ މަޝްވަރާގެ މަތިންނެއްނޫން މިއަދާހަމައަށް މަގުމަތީގެ

ހަރަކާތްތައް ގެންދަނީކީ.

ރީޯކ މޫސާ މަނިކަށް ޕާޓީގަ ޮއތް ހައިސިއްޔަތަކީ ޮކބައިޯތ؟

ޤާނޫނީ އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތެއް ނެތް އާއްމު މެންބަރެއްގެ ހައިސިއްޔަތު ޮއންނާނެ،

ޕާޓީގެ ރަސްމީ އެއްވެސް ލިޔެކިއުމެއްގަ ނެތްޯތ މޫސާ މަނިކަކީ ޕާޓީގެ ވަގުތީ ޗެއަރ ޕާސަންކަން އެނގޭކަށް؟

އެބޭފުޅާ އަމިއްލަޔަށް އެހެން ލިޔުއްވާފަ ޮސއިކުރެއްވީމަ ޮއވެދާނެ، އެހެން ނަމަވެސް އައްޔަން ކުރުމުގެ ކަންތަކުގަ އެނގޭކަށް ފެންނާކަށް ނެތް،

މަނިކުފާނު މީޑިއާއަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުތަކުގަ ވިދާޅުވެފަ އެބަހުރި ޕާޓީގެ އާއްމު މެންބަރުން މަނިކުފާނާ ހަވާލުކުރައްވާފަ ހުރި މަސްއޫލިއްޔަތު

އަދާ ކުރުންމަތީ ދެމިހުންނަވާނެކަމަށް، ޕާޓީ ތެރެއިން މިކަމަށް ޖާގަ ޮއތް ކަމަށް ގަބޫލުކުރައްވަންޯތ؟

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހު މެންބަރުންވެސް އަދި ގައުމި މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންވެސް ކަންތައްތައް ވަމުންދާ ޮގތް ވިސްނިވަޑައިގެން ޒިންމާދާރުކަމާއެކީގަ މަސައްކަތް ކުރައްވާނެކަމަށް އަޅުގަނޑު އުއްމީދުކުރަނީ، އަދި ގައުމީ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ވިސްނުންފުޅު މިކަމުގަ ތަންޮކޅެއް ފުޅާޮކށް ގެންގުޅުއްވާ މުޅި ޕާޓީގެ

މަސްލަހަތާ ޕާޓީގެ ޮބޑު މަންޒަރަށްޓަކައި އެބޭބޭފުޅުން އަދިވެސް ހަމަ ޕާޓީގެ ރައީސް އާއި ނައިބުރައީސް ގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާ ކުރުމަށް ދިމާވެފަ ހުރި ހުރަސްތައް ގިރާ ކުރުމަށް ޮކށްދެވެން ހުރި މަސައްކަތްތައް ޮކށްދޭނެ ކަމަށް

އަޅުގަނޑު ގަބޫލުކުރަނީ. ވަކި ބޭފުޅަކު ބޭނުންވާތީ ހަމަ އެ ބޭނުންވާހާ ޮގތަކަށް ހުރިހާ ކަމެއް ކުރާން ޖާގަ ނުދެއްވާނެ ކަމަށް އަޅުގަނޑު ގަބޫލު ކުރަނީ.

މަނިކުފާނު ތި މާނަ ކުރައްވަނީ ރައީސް ނަޝީދަކީ ޑިކްޓޭޓަރޝިޕް ވެރިއެއް ކަމަށްޯތ؟

ހިނގާފަ ހުރި ކަންތައްތަކަށް ބަލާއިރުގަ އަދި ބައެއް ބޭބޭފުޅުންގެ ތުހުމަތުތަކަށް ބަލާއިރުގަ އެހެން ބުނެވޭނެ ޖާގަ އެޮބތް. އެއީ މިސާލަކަށް ޕާޓީ ނިޒާމުގެ ވެރިކަމެއް ހިންގަމުން ގެންދިޔަ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސަރުާކރުވެއްޓުީނ ާޗޓުން ބޭރުވުމުން

20

އިރުގަ ވެރިަކން ކުރާ ޕާޓީގެ ރައީސާ ސިޔާސީ ކަންކަމުގަ މަޝްވަރާ ނުކުރެވި ދިޔަ ދިޔުންވެސް އަޅުގަނޑަށް ފާހަގަ ކުރެވޭ އަދި މުޒާހަރާތަކާ އެކި އެކި

ހާދިސާތައް ހިނގަމުން ދާއިރުގާ އަޅުގަނޑު އަމިއްލައަށްވެސް މަޝްވަރާޮކށްގެން އޭގެ ސުލްހަވެރި ހައްލު ޯހދުމަށް އެތައްފަހަރަކު އެދިފަ ޮއތް ޮއތުމަށްވެސް އިޖާބައެއް ނުދެއްވާ އެމަޝްވަރާ ކުރުމުގެ ކަންތައް ތަކަށް އިސްކަން ނުދެވި ޮއތް ޮއތުން ފާހަގަ ކުރެވިގެން ދޭ. މަލްޓި ޕާޓީ ނިޒާމު ގެ ވެރިކަމެއްގައި

އިދިޮކޅު ފަރާތްތަކުން މުޒާހަރާ ކުރުމީ އެއީ ހަމަ ޯނމަލް ޕްޮރސީޖާ އެއް. އެހެން ކަންތައްތައް ވެގެން ދާއިރުގާ ޑިޮމކްރެޓިކް ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ސުލްހަވެރި ހައްލު

ޯހދަނީ މަޝްވަރާ ކުރެވިގެން، އަޅުގަނޑު ނުބުންޏަސް އެނގިވަޑައިގަންނަވާނެ އެއްވެސް ވަރެއްގެ މަޝްވަރާއެއް ހިނގާފަ ނެތްކަން.

ރައީސް ނަޝީދު ކުރެއްވީ ރައްޔިތުންގެ ވެރިކަމެއް ކަމަށް ގަބޫލު ކުރައްވަންތޯ؟ އަދި ރައީސް ނަޝީދާ މަނިކުފާނާ ކިހާވަރެއްގެ ގުޅުންތަކެއް މިދިޔަ

ތިން އަހަރުތެރޭގަ ޮއތްޯތ؟ ކިހާދުވަހެއްދޭޯތ މުއާމަލާތް ނުކުރެވި؟

ޕާޓީގެ ރައީސް ގެ ހައިސިއްޔަތުން އަޅުގަނޑާ އެއްވެސް މުއާމަލާތެއް ހިންގަވާފައެއް ނެތް، ދެން ރައްޔިތުންގެ ވެރިކަމޭ ހަމަ އެކަނި ބުނެފަ އެޮގތަށް

އަމަލު ނުކުރެވޭ ކަމަށް ވަންޏާ ވަރަށް ގިނަބަޔަކު ސުވާލު އުފައްދަވާނެ. ޮގތުން ދަންނަވާ ކަމަށް ވަނ މިސާލެއްގެ

ްޏާ ޯލކަލް ކައުންސިލްތައް ނުވަތަ ރަށްރަށުގަ ތިބޭ ކަތީބުންނަކީ ރައްޔިތުން

އިންތިހާބުޮކށްފަތިބޭ ބޭފުޅުންގެ ޮގތުގަ ހަދާ އެސަރަހައްދުގެ ހުރިހާ

ބާރުވެރިކަމެއް ރައްޔިތުންގެ އަތްމައްޗަށް ދޫޮކށްލުމުގެ މާތް

ނިޔަތުގަ ޯލކަލް ކައުންސިލް ގެ ގާނޫނެއް ފާސްކުރެވި އެޮގތަށް އަމަލުކުރެވެމުން ދިޔައިރުގަ އަޅުގަނޑުމެން އެޑްޮވކޭޓް ކުރަމުން މިގެންދިޔައީ މާލޭގަ ޮތއްޖެހިފަ

ޮއތް ސިޔާސީ ބާރުވެރިކަން ރައްޔިތުންގެ އަތްމައްޗަށް ދޫޮކށްލާ ވާހަކަ. އެކަމަކު މިއަދު ގިނަ ބަޔަކު އުފައްދާ ސުވާލަކީ ޯލކަލް ކައުންސިލްތައް އިންތިޚާބުވެގެން އައީމާ އެބާރުވެރިކަން ކިހާވަރަކަށް ދޫކުރެވިފަޯތ ޮއތީ ނޫނީ އިތުރަށް ބާރުތައް

ހިފެހެއްޓިފަޯތ ޮއތީ މީ އުފެދޭ ސުވާލެއް.

ކުރިއަށް ޮއތް ތަނުގައި ރައީސް ނަޝީދު ނުވަތަ ރީޯކ މޫސާ މަނިކު، އެބޭފުޅުން އެކަންތައްތައް ކުރައްވަމުން ގެންދިޔަ ޮގތަށް ޕާޓީ ތެރޭ ކަންތައްތައް

ކުރެވުމުގެ ޖާގަ ޑީީޑީ ދެއްވާނަންޯތ؟

ގާނޫނީ ޮގތުން ޕާޓީ ހިމާޔަތްޮކށް، ޕާޓީގެ އަސާސީ ޤަވާއިދު ހިމާޔަތްޮކށް އަސާސީ ޤަވާއިދުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ޮގތަށް އާންމު މެމްބަރުންނަށް

ހިދުމަތް ކުރުމުގެ ޖާގަ، ލިބޭޯތ ޤާނޫނީ ޮގތުން ކުރެވެންހުރި މަސައްކަތްތައް އަޅުގަނޑު އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ކުރިޔަށް ގެންދާނަން.

އެމް.ޑީ.ޕީ ގެ ގްރާސް ރޫޓް ލެވަލްގައި މަނިކުފާނަށް ތާއީދު ޮއތީ ކިހާވަރަކަށްޯތ؟

ތާއިދު ޮއތްވަރު ވަރަށް ސާފު ދެއްޯތ. ޕާޓީގެ ރައީސްގެ އިންތިހާބުގައިވެސް ފެނިގެން ދިއަ ދެއްޯތ.

ޕާޓީގެ ޮއފީހަށް ވަކިވަޑައިގެން މަސައްކަތް އެބަ ކުރައްވަންޯތ؟

ޕާޓީ ޮއފީހުގެ ކަންއްތައްތައް ހުންނަ ޮގތުން އަޅުގަނޑު ކުރިންވެސް ދަންނަވާލިހެން ވަގުތީ ޗެއާރ ޕާރސަން ހުންނަނީ އިދާރީ މުވައްޒަފުންނަށް

އަމުރުޮކށްފަ ރައީސް އަށް އެއްވެސް ކަހަލަ އިދާރީ މަސައްކަތެއް ޮކށް ނުދޭން، ކޮށްދީފިއްޔާ ވަޒީފާއިން ކަނޑާލާނެކަމަށް. އެހެންވީމަ އެއީ ފަސޭހަ ކަމަކަށްނުވޭ، ނަމަވެސް އަޅުގަނޑު ޮއފީހަށް ވަދެލާފައި ކުރެވެން ޮއތް ކަމެއް ވެއްޖެއްޔާމުން ކުރެވެން ޮއތް މިންވަރަކުން ކުރަމުން މި ގެންދަނީ. އޭގެ އިތުރުން އަޅުގަނޑު

ޖަވާބުދާރީ ވާންޖެހޭ ސިޓީތަކަށާއި، ސެކެރެޓަރީ ޖެނެރަލްއާއި ޮކމިއުނިކޭޓް ޮކށްގެން އެކަންތައްވެސް ކުރިއަށް އެބަ ގެންދަން.

ސެކަރަޓަރީ ޖެނެރަލް، ރަސްމީ މުއާމަލާތްތަކުގައި، ޕާޓީގެ އިދާރީ ޮއފީހުން މަނިކުފާނާއި، މުއާމަލާތް ކުރައްވަމުން ގެންދަވާޯތ މިހާރު؟

ޕާރޓީގެ ސެކެރަޓަރީ ޖެނެރަލް ކުރައްވާ.

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

21

ރައީސް ނަޝީދު އިސްތިއުފާ ދެއްވި ދުވަހު އެއްވެސް ވަރަކަށް މަނިކުފާނާއި މަޝްވަރާ ކުރެއްވެވިޯތ؟

އަޅުގަނޑާ ޕާޓީގެ ރައީސްގެ ހައިސިއްޔަތުން އެއްވެސް މަޝްވަރާއެއް ނުކުރައްވާ. އަޅުގަނޑުމެންނާއި ބައްދަލު ކުރެއްވެވި ކެބިނެޓްގައި އިސްތިއުފާ

ދެއްވެވުމުގެ ކުރިން. އަޅުގަނޑު އެދުވަހު ހަމަ ވަގުތުން ދެންނެވިން އަޅުގަނޑަށް ފެންނަ ކަމެއް ނޫނޭ އިސްތިއުފާ ދެއްވުމަކީ. އަދި އޭގެ ކުރީގައިވެސް

ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެސް އިޝާރާތަކަށް، ނަޝީދު ވިދާޅުވެގެން އިންޑިއަން

ހައި ޮކމިޝަނާއި ވެސް އޭރު އަޅުގަނޑުމެން މަޝްވަރާ ކުރަމުން ގެންދިޔައީ. އިންޑިއަން ހައިޮކމިޝަނަރ މަސައްކަތް ކުރެއްވީ ހުރިހާ ސިޔާސީ ޕާޓީއެއްގެ އިސްލީޑަރުން، ހާއްސަޮކށް އިސްޮކށް ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގައި ތަމްސީލު ކުރާ ޮބޑެތި ޕާޓީތަކުގެ އިސްބޭފުޅުންނާއި، އަޅުގަނޑުމެންނާއި އެކީގައި މަޝްވަރާ ޮކށްލައިގެން ސްޓޭޓްމަންޓެއް ނެރިފައި ޮކންމެވެސް ވަރެއްގެ ސުލްހަވެރި

ހައްލެއް ޯހއްދެވޭޯތ މަސައްކަތް ކުރައްވަމުން ގެންދަވަނިޮކށް، ރައީސް ނަޝީދު އެ ޮގތަށް ނިންމަވާ ކުރިއަށް ގެންދެވީ. އަޅުގަނޑު އޭރުގަވެސް ދެންނެވީން،

ރައީސް ނަޝީދުވެސް ވިދާޅުވެގެން މިކަހަލަ މުއާމަލާތް ތަކެއް ދަނިޮކށް އެޮގތަށް ނިންމި ނިންމެވުމަކީ އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ކަމެއް ނޫނޭ. އަދި އޭގެ އިތުރަށް ވެސް ރައީސް ނަޝީދު ބޭނުންފުޅުވެއްޖެކަމަށް ވެއްޖެއްޔާ ކެބިނެޓުން ނެގޭ ކުޑަ ޮކމެޓީއަކުން އިދިޮކޅު ފަރާތްތަކާއި އެކީގައި ނުވަތަ އެއްވެފައި ތިބި މީހުންނާއި

މުއާމަލާތް ނުވަތަ އެއްވެފައި ތިބި މީހުން ލީޑްކުރަންތިބި ބަޔަކާއި އެކީ މަޝްވަރާޮކށްލައިގެން މިކަމަށް އެދެވޭ ހައްލެއް ޯހދޭޯތ މަސައްކަތް ކުރަންވާނެ

ކަމަށް އަޅުގަނޑު ބުނިން.

މަނިކުފާނު އެ ޮގތަށް ވިދާޅުވީ އެއީ މަނިކުފާނަށް ގަބޫލުފުޅު ކުރެއްވުނީޯތ އެ ދުވަހު އެ ތަނުގައި ރައީސް ނަޝީދު އިސްތިއުފާ ދެއްވަން ޖެހޭ

ފަދަ ހާލަތެއް ނެތް ކަމަށް؟

އަޅުގަނޑަކަށް ނޭނގެ އެއްވެސް ބަޔަކު ރައީސް ނަޝީދަށް މަޖުބޫރު ކުރެއްވި ހާލަތެއް މެދުވެރިވި އޭރަކު. އޭރަކު ވިދާޅެއް ނުވޭ. މާ ފަހުން

ނޫންތޯ މަޖުބޫރު ހާލަތެއްގެ ވާހަކައެއް ކަމަށް ވިދާޅުވީ. އަޅުގަނޑު ގާތުގައި ވިދާޅު ނުވީމަ އެއަކަށް އަޅުގަނޑަކަށް އެޑްރެސް ކުރާކަށެއްވެސް ނޭނގުނު.

ހަމައެކަނި ވިދާޅުވީ ޑީޑީ ޮކންކަހަލަ ވާހަކައެއްހޭ ތި ދައްކަނީ، މި ޮއތީއެއްނުހޭ ފެންނަން. އެ އިޝާރަތް ކުރެއްވެވީ މަގުމަތީގެ ހަރަކާތްތަކަށް. އަޅުގަނޑު

ދެންނެވިން އާދޭހޭ، އަޅުގަނޑަށް ޮކނެމެވެސް ވަރަކަށް އެބަފެނެޔޭ. އަދި ޓީވީއިން އަޅުގަނޑަށް ފެންނަމުން ދިޔަޔޭ ފުލުހުން މިޔުޓިނީގައި ތިބިކަން.

އަދި އާންމުންގެ ގިނަ ބަޔަކު އެއްވެގެން، އިއްތިހާދުގެ ބޭބޭފުޅުން ތިއްބެވިކަން. އެކަމަކު އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ޮގތުގައި މިޔުޓިނީގައި ތިއްބެވި ބޭފުޅުން

ޑިމާންޑް ކުރައްވަމުން ގެންދެވީ އެންމެ ކަމަކަށް. އެއީ ފަސީހު ނިކުމެ ވަޑައިގެން ވިދާޅުވުމޭ ތިމަންނަމެންނަށް ގާނޫނާއި ހިލާފު އަމުރެއް ނުކުރައްވާނެ ކަމަށާއި، ތިމަންނަމެންނަށް މިޔުޓިނީއަށާއި، އަދި ކުރެވުނު ކަމަކަށް މާފުދެއްވާނެ ކަމަށް.

އެހެންވީމަ އަޅުގަނޑު ގަބޫލުކުރާ ޮގތުގައި ސިޔާސީ ޮގތުން ބަލާއިރުގައި އެންމެ ބަހެކޭ ބުނެލަން ވަނީ. ދެން ފަހުން ހަގީގަތުގައިވެސް އެ މިއުޓިނީ އެރޭންޖްޮކށް ނޫނިއްޔާ އެތަނުގައި ގަވާއިދާއި ހިލާފު ކަމެއް ކުރިއްޔާ ކުރުމުގެ އިސްޮކށް ހުރި

ބޭފުޅަކާއި ދޭތެރޭގައި ހަމަ ފިޔަވަޅު އެޅުއްވޭނެނޫންޯތއޭ.

ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަން ނިމިގެން ދިޔައީ ބަޣާވާތަކުން ކަމަށް ޑީޑީ ގަބޫލު ކުރައްވަންޯތ؟

ބަޣާވާތަކުންނޭ ކަނޑައެޅިގެން 100 ޕަރސަންޓް ބުނާނެ ޖާގަ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފެނިގެންދާނީ އަޅުގަނޑު ގަބޫލުކުރާ ޮގތުގައި މިނިވަން

ސ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ޖ

22

މުސްތަގިއްލު އިންވެސްޓިގޭޝަންއެއް ޮކށްފަ. އެހެންނޫން ޮޕލިހުން މިޔުޓިނީގައި ތިއްބެވި ތިއްބެވުމާއި އަދި ޮޕލިހުންގެ ފަރާތުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޓީވީ ތަކުން ފެނިގެންދިޔަ މަންޒަރުތަކުން ގަވާއިދާއި ހިލާފު އަމަލުތަކެއް ހިނގާފައިވާކަން

އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފާހަގަކުރެވޭ. އަޅުގަނޑު އެކަން ކުށްވެރިވެސް ކުރަން. އެކަން ހިނގާފަ ޮއތީ ކިހިނެއްޯތ، އެކަން ހިނގަން މެދުވެރިވީ ޮކން ސަބަބުތަކެއްޯތ، އެއީ

ހަގީގަތުގައިވެސް ބަލަންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް.

މިހާރު ރިޔާސީ އިންތިޚާބެއް ބާއްވައިފި ނަމަ ރައީސް ނަސީދަށް ވެރިކަން ކާމިޔާބު ކުރެއްވުމުގެ ފުރުސަތު ޮއތްކަމަށް ގަބޫލު ކުރައްވަންޯތ؟

ރައީސް ނަޝީދުއަށް ވެރިކަން ޯހއްދެވުމުގެ ފުރުސަތު ޮއތްޯތ ނެތްޯތ ނިންމާނީ ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން. ރައީސް ނަޝީދު ބައިވެރިވެ ވަޑައިގެންނެވި އިންތިހާބުތަކުގެ ނަތީޖާ ތަކަށް ރިޢާޔަތް ޮކށްގެން ދެން އަޅުގަނޑުމެންނަށް

އެއްޗެއް ބުނެވޭނީ. އަޅުގަނޑަކީ ފެންނަން ހުރި ހެކިތަކަށް ރިޢާޔަތް ކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތަކަށް ރިޢާޔަތް ޮކށްފައި އެއްޗެއް ބުނާ މީހެއް. އެޮގތުން އަޅުގަނޑަށް

ދެންނެވޭނީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރުގައި ރައީސް ނަޝީދަށް ލިބިވަޑައިގަތީ 24 ޕަރސަންޓް. އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވަތަން އެދޭޮގތަށް

ބައިވެރިވެގެން ލިބުނު ޯވޓު ތަކަކާއި އެކީގައި މެޯޖރިޓީ 54 ޕަރސަންޓް ލިބުނީ. މިއަދުގެ ހާލަތަށް ބަލާއިރުގައި ކުރީގެ ރައީސް ނަޝީދަށް ލިބިވަޑައިގެންނެވި 24 ޕަރސަންޓްއަށްވުރެ އިތުރު ޯވޓްލިބޭނެކަމަށް އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލުކުރެވޭ.

ނިސްބަތުން ކުރެވިފައި ހުރި ކަންތައްތަކެއް ހުރިކަން އަޅުގަނޑުމެން ގަބޫލުވެސް ކުރަންޖެހޭނެ. މި ކަންތައްތަކަށް ރިޢާޔަތްޮކށް ޯވޓުލިބޭނެ މިންވަރު އެއީ ރައްޔިތުން ނިންމާނެ ކަމެއް. އަޅުގަނޑުގެ ހިޔާލަކީ ކުރީގެ ލިބުނު ޕަރސަންޓްެއަށްވުރެ ޮބޑު ޕަރސަންޓެއް ލިބޭނެ. ފުރަތަމަ ބުރުގައި 50 ޕަރސަންޓްއަށް ވުރެ ގިނައިން ލިބޭނެ ކަމާއި މެދު އަޅުގަނޑަށް ސުވާލު އުފެދޭ. އެއީ ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ

މަސްރަހު މިވަގުތު ޮއތް ޮގތުން.

އެމްޑީޕީގެ ސަރުކާރުގަ ރާއްޖޭގައި ލާދީނީ ފިކުރު ޕްޮރޯމޓު ކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރި ކަމަށް ވާހަކަ ދެކެވޭ. މިކަމާ ކީކޭޯތ ވިދާޅުވަނީ؟

އަޅުގަނޑު ދަންނަވާލަން ބޭނުންވަނީ އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމެއްގައި ތިަކަހަލަ ކަންތައްތަކެއް ހިނގާކަމުގެ ވާހަކަތަކެއް ދެކެވިގެން ދިޔަ ކަމީ ޕާޓީގެ ރައީސްގެ ހައިސިއްޔަތުން ވަރަށް ހިތާމަ ކުރާ ކަމެއް. އެމްޑީޕީގެ މެނިފެސްޯޓ އަދި އެމްޑީޕީގެ އަސާސީ ޤަވާއިދުގައި އެއްވެސް ކަހަލަ ލާދީނީ ކަންތައްތަަކެއް

ހިންގުމުގެ ޖާގައެއް ދީފައެއް ޯނންނާނެ. އެހެންވީމަ ނެތް ކަމެއް ކުރިއަށް ގެންދާ ވާހަކައާއި ގެންދެވިފައި ޮއތް ވާހަކައެއް ދެކެވިގެން ދާ ކަމީ އަޅުގަނޑަށް ވަރަށް ހިތާމަ ކުރާ ކަމެއް. އަދި ކުރީގަ ތިޮގތަށް ވާހަކަ ދެކެވިފަ ޮއތް ޮއތުމުގެ އިތުރުން ރައީސް ނަޝީދު އިންޑިއާއަށް ކުރި ދަތުރެއްގައި ޮވޝިންގްޓަން ޯޕސްޓް ހެން އަޅުގަނޑަށްހީވަނީ، ދެއްވެވި އިންޓަވިއުއެއްގައި ރާއްޖޭގެ ތައުލީމީ މަންހަޖު ދީނާ ދުރުޮގތަކަށް ބައްޓަން ކުރެއްވުމަށް މަސައްކަތް ކުރެއްވެވި ކަމުގެ ވާހަކަ ދައްކަވާފައި ޮއތް ޮއތުމުން ކުރީގައި ދެކެވިފައި ހުރި ވާހަކަތަކަށް ޮކންމެވެސް ވަރެއްގެ ހަގީގީ ކުލަވަރެއް އަންނަކަން ފާހަގަކުރެވޭތީވެސް އަޅުގަނޑު އެކަމާ

ވަރަށް ހިތާމަ ކުރަން. އެއީ އަޅުގަނޑު ވަރަށް ކަންޮބޑުވާ ކަމެއް.

މަނިކުފާނުގެ ޢާއިލީ ކަންތައްތައް ކިހިނެއްޯތ؟

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ރަނގަޅު އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ.

އަނބިކަނބަލުން އަދި ކިތައް ބޭފުޅުން އެބަ ތިއްބެވިޯތ؟

ރޫސީ ވިލާތުގަ ކިޔަވަން ހުރި އިރު ކައިވެނި ކުރި މީހަކަށް ލިބިފަ ހުރިދަރިއެއް އެންމެ ޮދށީ ދަރިއަކީ އޭގެފަހުން އުފަން ރަށުން ކައިވެނި ކުރި ބޭފުޅާގެ ދެކުދިން، އޭގެފަހުން އަޅުގަނޑުމެން އަޮތޅު މަރަދޫ ބޭފުޅަކާ ކައިވެނި ކުރީ އެބޭފުޅާގެ ވެސް ދެއަހަރަށް ދާ ކުއްޖަކު ހުންނާނެ، ޖުމުލަ ހަތަރު ކުދިން

ތިބެނީ.

އަޅުގަނޑަށް މައުލޫމާތު ލިބިފަ ޮއތީ މިހާރު މަނިކުފާނުގެ ދެ އަނބިކަނބަލުން ތިއްބެވި ކަމަށް ރަނގަޅު މައުލޫމާތެއްޯތ؟

ރަނގަޅު މައުލޫމާތެއް އެންމެ ފުރަތަމަ ރޫސީ ވިލާތުގެ ކައިވެނި ވަރަށް ކުރީގަ ރޫޅިގެން ޮގސްފަ ވަނީ ތިން އަހަރު ދުވަހުގެ މުއްދަތަކަށް ފަހު. އެހެން ނަމަވެސް އެކައިވެންޏަށް ލިބުނު ދަރިފުޅު ކިޔެވުން ނިންމާލީވެސް މާލޭގަ ސީއެޗްއެސްއީ ނިންމާލާފަ ވިލާ ޮކލެޖް ނިންމާލާފަ މިހާރު ސައިޕްރެސް އަށް މަތީ

ތައުލީމު ހާސިލް ކުރުމަށް ޮފނުވާފަ ވީ.

އެބޭފުޅާގެ އުމުރުން ކިހާވަރެއްޯތ ވާނީ؟

21 އަހަރު ފިރިހެން ކުއްޖެއް

މަނިކުފާނުގެ ރަށުން ކައިވެނި ކުރި ބޭފުޅާގެ ޮކންކަހަލަ ކުދިއްނެއްޯތ ތިބީ؟

އެއީ އަންހެން ކުއްޖަކާ ފިރިހެން ކުއްޖަކާ، އެއްކުއްޖަކަށް 12 އަހަރު އަނެއްކުއްޖާ އަށް 8 އަހަރު. މަރަދޫ ބޭފުޅާގެ ޮދޅުއަހަރުގެ ކުއްޖެއް

ދެ އަނބިކަނބަލުންވެސް މިޮކޅުގަޯތ؟

ސ

ސ

ޖ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

23

ރޫސީ ވިލާތުގެ ކައިވެނި ދެތިން އަހަރު ތެރޭގަ ރޫޅިގެން ދިޔަވާހަކަ ވިދާޅުވެއްޖެ، ހިއްސާ ޮކށްލެވިދާނެޯތ ކީއްވެގެންކަން؟

ރޫސީވިލާތު ކައިވެންޏަކީ ވެސް ހަގީގަތުގަ ވަރަށް އެހެންކަހަލަ ޮގތަކަށް ދިމާވި ކައިވެންޏެއް. އެއީ އަޅުގަނޑު ސްކޫލު ނިންމާލާފަ އުމުރުން 19 އަހަރުގަ ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ދާންޖެހުނީ އޭރުވެސް ރަށުކުއްޖަކާ ރައްޓެހިވެގެން އުޅުނީ. ދެން އެކުއްޖާ އަމިއްލައަށް ރުޅިވީ ފެމެލީ ތެރެއިންވެސް ދިމާވި ސަބަބުތަކާ ހުރެ. އެހެންވެ

ޮކންމެވެސް ވަރެއްގެ މާޔޫސްކަމެއްގެ ތެރޭގަ އަޅުގަނޑަށް ހުރެވުނީ ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ދިޔައިރުގަ. އަޅުގަނޑު ކިޔަވަން އުޅުނު ޮކލެޖުން ހަމަ އެހެން ފެކަލްޓީއެއްގަ ކިޔަވަމުން ދިޔަ ކުއްޖެއް އެއީ އެކުއްޖާގެ

މިޒާޖާ އަޅުގަނޑާ ދިމާވެ ރަހުމަތްތެރިކަމުގެ ގުޅުން ބަދަހިވެގެން ދިޔައީ. އެކުއްޖާވެސް އިސްލާމްދީން ގަބޫލުޮކށް އެޮގތަށް އުޅެން ފެށީމަ

އަޅުގަނޑު ހިތަށް އެރީ ދީން ގަބޫލުކުރަންޏާ ވަކި އެތެރެ ވިޔަށް ބޭރުވިޔަސް ޯނންނާނޭ ޯގހެއް. ދީނީ ޮގތުން ބަލާއިރުގަ އިސްލާމް ދީނަށް އިތުރު ބޭފުޅަކު އައުންވެސް އެއީ ރަނގަޅުކަމެކޭ، އޭރުދެން ބަދަހިވި ގުޅުމުގެ ތެރެއިން ކައިވެނިޮކށްގެން ކުއްޖަކުވެސް ލިބުނީ.

ސްޓާފް ނާސް ޯކސް ނިމިގެން މާލެ އައިސް ދެ މީހުންވެސް ވަޒީފާގަ އުޅުނީ. ދެން ދިރިއުޅުމުގެ ކަންތައް ހުންނަ ދަތިޮގތުގެ ސަބަބުން ވަރަށް

ގިނަ ޗެލެންޖަސް ތަކާވެސް ކުރިމަތިވޭ، ބޭބެއާ އެކީގަ އޭރުއުޅުނީ ދަރިފުޅުވެސް ވަރަށް ކުޑަ، ދަރިފުޅު ބަލަން މަންމަމެން އޭރު ތިބެނީ. މަންމަ މެންނަކީ އަބަދުވެސް ކުރީގެ ސަގާފަތަށް ޯލބި ކުރާމީހުން. މަންމަ ބޭނުންވަނީ ވަގުތުން ބުރުގާވެސް އަޅުވަން. އެ ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިޔާ އެދިރިއުޅުމުގެ ސަގާފަތާ ވަރަށް ތަފާތު ކުއްލިޔަކަށް

ބަދަލެއްނުވާނެ، މަންމަމެން ބޭނުންވަނީ ވަގުތުން ބަދަލުތަކެއް އަންނަން ހުރިހާ ކަމެއްވެސް މިކަހަލަ ޮކންމެވެސް ވަރެއްގެ މިސްއަންޑަސްޓޭންޑިން

ތަކެއްވެސް ދިޔަ. ދެން ރޫސީވިލާތުގެ އަންހެނުންގެ މިޒާޖުވެސް ތަފާތުވެ ހިޔާލުތަފާތުވުން ހުންނަކަހަލަ މިޒާޖެއްގެ ބޭފުޅަކަށް ވީމާ

އެބޭފުޅާ ބޭނުންވީ އަޅުގަނޑު ރޫސީ ވިލާތަށް ޮގސް އެޮކޅަށް ދިރިއުޅުން ބަދަލުޮކށްލަން. އޭރު އަޅުގަނޑު ސަރުކާރުގެ ހަތަރު ޮބންޑެއްވެސް ޮއތް. އެހައިސިއްޔަތުން ވެސް އަޅުގަނޑަކަށް ދެވޭކަށެއް ނެތް. އަޅުގަނޑަކީ އަބަދުވެސް މި ވަތަން ދެކެ ޯލބިވާ މީހެއް. އެޮކޅުގަ ކިޔަވަން ހުރި އިރުވެސް ލިބޭ ޮކންމެ ޗުއްޓީއެއްގަވެސް ރާއްޖެ އަންނަން ރަށަށް

ވެސް ދަން. ބޭރަށް ދިއުމުގެ ހިޔާލެއް އަޅުގަނޑުގެ އެއް އިރެއްގަވެސް ނުހުރޭ. އެހެންވީމަ އަމުދުން އަޅުގަނޑަކަށް ދެވޭކަށެއް ނެތް. ދެން

އެހިސާބުން ސެޕަރޭޓްވާޮގތްވީ

ޑީޑީގެ ރޫސީ އަނބިކަނބަލުންނާ އެ ބަނޑަށް ލިބިވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅާއާ ގުޅުން ކިހިނެއްޯތ؟

އެގުޅުން ހަމަ އެޮއންނަ މިންވަރަކުން ޮއވޭ. އަޅުގަނޑަކީ އަބަދުވެސް އެޮއންނަ މިންގަނޑެއްގަ ގުޅުން ދެމެހެއްޓޭޯތ ޯފނުން

ނަމަވެސް މުއާމަލާތްޮކށް މިޮކޅުގަ ކިޔަވަން ހުރި އިރުވެސް ޗުއްޓީގަ ޮފނުވާ އެކަހަލަ ޮގތަކަށް ދަމަހައްޓަން އެޮއންނަންޖެހޭ ގުޅުން.

ދެބޭފުޅުންވެސް މިވަގުތު މާލޭގަ

ދެބޭފުޅުން ގުޅުން ކިހިނެއްޯތ؟

ދިވެހިންގެ އާދަކާދަ ހުންނަޮގތް ވަރަށް ސާފުޮކށް އެނގިވަޑައިގަންނަވާނެ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދީނީ ޮގތުން އެޮގތަށް ޖާގަ ލިބިފަ ޮއތްނަމަވެސް

ކޮމިއުނިޓީ ތެރޭގަ ބައެއްކަހަލަ ހިޔާލު ތަފާތުވުންތަކެއް ހުރުމާ އެކީވެސް ބައެއްކަހަލަ ދިރިއުޅުމުގެ ވިސްނުމުގެ އާދަކާދަ ހުންނަޮގތުން ޮކންމެވެސް ވަރެއްގެ ހިޔާލުތަފާތުވުންތަކެއް ޮއތީމަ ބައެއް ބޭބޭފުޅުން ދެކޭޮގތުގަ އެއީ

އެންމެ ރަނގަޅުޮގތަކަށް ނުވޭ. އެހެން ނަމަވެސް ހަގީގަތަކަކީ ދީނީ ޮގތުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކުރުން ހުއްދަކުރާ ޮކންމެ ކަމެއްގެ ރަނގަޅު މާނައެއް

އެކުލެވޭ އަޅުގަނޑަށް ދީނީ ޮގތުން ކަންތައްތައް ޮއޅުންފިލާފަ ހުރި މިންވަރަށް ބަލާއިރުގަ. މިކަހަލަ ބައިވަރު ސަބަބުތަކާ ހުރެ ޮކންމެވެސް ވަރެއްގެ ހިޔާލު ތަފާތުވުންތަކެއް ހުންނަކަމަށް ފާހަގަ ކުރެވޭ. އެހެން ނަމަވެސް އަޅުގަނޑު

އަބަދުވެސް ބަލަނީ މަސްލަހަތު ނުގެއްލޭ ޮގތަށް ކަނޑައެޅިފަ ޮއންނަ މިންގަނޑުގެ ތެރެއިން ރީތި ޮގތުގަ ގެންދެވޭޯތ އަނެއްހެން މާޮބޑުކަންތައްތަކެއް ދިމާނުވެ ވަރަށް

ސުލްހަވެރިޮގތުގަ ކުރިއަށް އެބަ ގެންދެވޭ.

މި ގޭގަޯތ ދެ އަނބިންވެސް ތިއްބަވަނީ؟

މިގޭގަ ދެފްޯލއެއްގަ

ކިހިނެއްޯތ ކުދިންގެ މެދުގަ ގުޅުން؟

ކުދިން ހަމަ އަޅުގަނޑުގެ އެންމެ ހަގު ދަރިފުޅު ދެކެ ވަރަށް ޯލބިވާނެ ހުރިހާ ބޭފުޅުންވެސް އެދަރިފުޅު ނުފެނި ގިނައިރުވެއްޖިއްޔާ ވަރަށް ފޫހިވެގެންވެސް

އުޅޭނެ.

މަނިކުފާނުގެ އުމުރުފުޅުން ކިހާވެރެއްޯތ؟45 އަހަރު

ޖ

ޖ

ސ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

ޖ

ޖ

ސ

ޖ

ސ

24

މާލޭގެ ބިމަކީ މިއަދު ރަނަށް ވުރެ އަގު ޮބޑު ބިމެކެވެ. ބިމުގައި ހުރި ފެން ޮލނެވެ. ޖެހިލަން ކަމުނުދާވަރަށް ތަޣަޔަރުވެސް ވަނީ ވެފަ އެވެ. ގަހެއް ހައްދާލަން ކަމުދާކަހަލަ ފަސްޮކޅެއްވެސް

ލިބޭނެ ދިމާއެއް ނެތޭ ބުންޏަސް ރަނގަޅުވާނެ އެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިއީ ރަނަށް ވުރެ އަގުޮބޑު ބިމެކެވެ. މާލޭގައި ބިންޮކޅެއް ލިބިފައި

ޮއތް މީހެއްނަމަ އެޮއތީ ރަންބިސް އަޅާ ކުކުޅެއް ލިބިފަ އެވެ. އަތުން ފައިން އިތުރު ކަމެއް ނުކުރިޔަސް، އަނބި ދަރިން ޮގވައިގެން

ތަނަވަސް ދިރިއުޅުމެއް އުޅެލެވިދާނެ އެވެ. ކަން ޮއތް ޮގތަކީ މިޔެވެ. އަމިއްލަ ބިމެއް ނުވަތަ ބިންޮކޅެއް މާލޭގައި ނެތް އެތައް ބަޔަކު، މި ފަސްގަނޑުގައި

ދިރިއުޅެމުން އެބަ ގެންދެ އެވެ. ތަންތަން ކުއްޔަށް ހިފައިގެންނެވެ. ލިބޭ އާމްދަނީއާ ނުބައްދަލު ޚަރަދެއް ޮކށްގެން އުޅެން ޖެހުނަސް ވެހެވެ. ކުލި އިންތިހާއަށް ޮބޑެވެ. އާއިލާގެ އެންމެން ރެއާ ދުވާލު ހޭޯބ ނާރާ މަސައްކަތް ޮކށްގެން ނޫނީ، ގިނަ މީހުންނަށް ޮއންނަނީ

އަނގަޔާ އަތާ ދިމާނުކުރެވިފަ އެވެ. ދަރިންނަށް ޮކންމެހެން ޮކށްދޭންޖެހޭ ކަންކަން ޮކށް ނުދެވިފަ އެވެ. މިފަދަ ހާލެއްގައި

މީހުން އުޅެމުން ދާއިރު، މިހާރަކަށް އައިސް ކުއްޔަށް ދޭ ތަންތަނުން އެޑްވާންސަށް ނަގާ ފައިސާވެސް އިންތިހާއަށް ޮބޑެވެ.

ގިނަ ތަންތަނުން އެޑްވާންސަށް ފައިސާ ނަގަނީ އެޮގތަށް އެކަން ނުޮކށް ވާން ނެތީމާކަން އެފަރާތްތަކުން ދައްކާ ވާހަކައިން އެނގެ އެވެ. ތަންތަން ކުއްޔަށް ހިފައިގެން އުޅޭ ބައެއް މީހުންގެ ވިޔާނުދާކަން ޮބޑީ އެވެ. އެތައް ދުވަހަކު އުޅެ، ތަން ބާޮކށްލާފައި

ދާއިރު، ތިންހަތަރު މަހުގެ ބިލު ނުދައްކާ ޮއވެދާނެ އެވެ. އެ ބިލްތައް ދައްކަން ޖެހެނީ ތަނުގެ ވެރިފަރާތަށެވެ. އެހެން ބަޔަކަށް އެތަން ދެވެން ޮއންނަނީ ޮބޑު ޚަރަދެއްޮކށް، މަރާމާތުތަކެއް ޮކށްގެންނެވެ. އޭގެތެރެއަށް އެއްކަލަ ބިލުތައްވެސް ވަންނަނީ އެވެ. އެޑްވާންސަށް

ފައިސާ ނަގަން ޖެހެނީ މިފަދަ ކަންކަން ދިމާވާތީ އެވެ. ރައްކަލަކަށެވެ.

ދެން ޮއތީ އެޑްވާންސަށް ނަގާ ފައިސާގެ ވާހަކަ އެވެ. އެޑްވާންސަށް ފައިސާ ނަގަނީ، ތަން ދޫޮކށްލާފައި ދާއިރު، ކުއްޔަށް ހިފި ފަރާތަށް އެފައިސާ އަނބުރާ ދިނުމަށް ޝަރުތުޮކށްފަ އެވެ. މަރާމާތެއް ކުރަން ޮއތްނަމަ، ދައްކަންޖެހޭ ބިލެއް ޮއތްނަމަ އެއަށް ކަނޑާފަ އެވެ. އެހެންނަމަވެސް ގިނަފަހަރު ކަންތައްވަނީ އެހެނެއް

ނޫނެވެ. ކިތަންމެ ޮބޑު އެޑްވާންސެއް ނަގާފައި ޮއތަސް ތަން ދޫޮކށްލާފައި ދާއިރު، އެއިން އެންމެ ފައިސާޮފއްޗެއް ވެސް ކުއްޔަށް ހިފިފަރާތަށް ލިބޭޮގތެއް ނުވެ އެވެ. ނުވަތަ މަދު ފަހަރަކު ނޫނީ

އިޚުާލސްތެރިާވށެވެ!

މުހައްމަދު ގާސިމްއުޑުދަށުން

ނުލިބެ އެވެ.ދާދި މިދާކަށްދުވަހު ޓީވީ އިން ކީ ޚަބަރެއް އަޑު އަހާފައި ޮކސްވި އެވެ. ކުއްޔަށްދޭން ތަނެއް ހަދާފައި، އެތަން ކުއްޔަށް ދޭން މީހަކު މަސައްކަތް ކުރި ވާހަކަ އެވެ. އެތަން ދައްކާފައި އެތައް ބަޔަކު އަތުން އޭނާ އެޑްވާންސަށް އެތައް

ބައިވަރު ފައިސާއެއް ނެގީޯޔލަ އެވެ. ޯޔލައެއް ނޫނެވެ. ޙަޤީޤަތެވެ. ފުލުހުންނާ ހަވާލާދީ ކީ ޚަބަރެކެވެ. ހިތަށް އެރި އެވެ. ދިވެހިންނާ ޖެހުނީމާ ޮކންމެ ކަމެއްވެސް މިޮއންނަނީ ހައްދުފަހަނަ އަޅާފަ އެވެ.މިއީ ޚަބަރެއްގެ ސިފައިގައި ކިޔަސް، އަޑު އަހާލާފައި

ދޫޮކށްލެވޭވަރަށް ވުރެ ސީރިޔަސް މައްސަލަ އެކެވެ. މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންގެ ތެރޭގައި ގިނަވާނީ ތަންތަން ކުއްޔަށް ހިފައިގެން އުޅޭ މީހުންނެވެ. އިރުއިރުޮކޅުން ތަނަކަށް ބަދަލުވާން މިޮއންނަނީ

ޖެހިފަ އެވެ. އެޑްވާންސަށް ފައިސާ ދައްކަން ނުޖެހޭތަނެއް މަދުވާނެ އެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިކަހަލަ މީހުންތަކެއް މުޖުތަމަޢަށް އިތުރުވާން

ފަށައިފިނަމަ، އިތުބާރު ކުރެވޭނީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ؟ ދަންނަ މީހުންނަށް ވުރެ ގިނަވާނީ ނުދަންނަ މީހުންނެވެ. އެޑްވާންސަށޭ ކިޔާފައި ފައިސާ ތަކެއް އަތުން ދޫޮކށްލާއިރު މިއީ ރަނގަޅަށް ކުރެވޭ ކަމެއްބާވައޭ ހިތަށް އެރުމަކީ މައްސަލައެކެވެ. ތެދުވެރި

މީހާއާމެދު ވެސް ކުރެވޭނީ ނުބައި ޝައްކެކެވެ.ޮކންމެ ކަމެއްވެސް ރާވަނީ ނުވަތަ ހަމަޖައްސަނީ

ދެފަރާތުގެ މަސްލަޙަތަށެވެ. އެއްވެސް މީހަކަށް އަނެކާއާ ދިމާއަށް އިނގިލި ދިއްނުކުރެވޭނެ ޮގތަކަށް ކަންކަން ކުރުމުގެ ޮގތުންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް ކަންކަމުގައި އިޚުލާސްތެރިކަމެއް ޯނންނަ ކަމަށް

ވަންޏާ، ދެން ކުރެވޭނެ ކަމެއް ޯނންނާނެ އެވެ. ކިތަންމެ ރަނގަޅަށް ކުރަން އުޅޭ ކަމެއްވެސް ދާނީ ޯގހުން ޯގހަށެވެ. އެކަކު ދެމީހަކު،

ތިން މީހަކު ކުރާކަމަކުން، އެންމެންނަށް އޭގެ ބުރަ އުނދަގޫ އުފުލަން ޖެހެންޏާ އެއީ ޯގހެކެވެ.

ނިކަން ވިސްނާލަބަލާށެވެ! ބަޔަކު މީހުން ކަންކުރާ ޮގތުގެ ސަބަބުން މިއަދު އެންމެންނަށް ވެސް މިޮއތީ އޭގެ ތަކުލީފު ޮކންމެވެސް ސިފައެއްގައި އުފުލަން ޖެހިފަ އެވެ. ތަނެއް ކުއްޔަށް ހިފާނަމަ، ޮބޑު އެޑްވާންސެއް ބަހައްޓަން ޖެހެނީ އެވެ. އެ ޮގތަށް

ބަހައްޓާ ފައިސާ ލިބޭނޭކަމުގެ ޔަގީންކަމެއް ގިނަމީހުންނަކަށް ޯނވެ އެވެ. ދެން ކުރިއަށް ޮއތް ތަނުގައި ޝައްކު އުފެދޭނީ،

އެޑްވާންސަށް ފައިސާތަކެއް ދޫޮކށްލާއިރު، ކުއްޔަށް ހިފަން އުޅޭތަން ލިބޭނެކަމާމެދުގަ އެވެ. އެކަކު އަނެކަކަށް އިޚުލާސްތެރި ވެވޭނަމަ، މިފަދަ ވާހަކަތައް މިފަދަ ޮކލަމްތަކުގައި ލިޔާކަށް ނުޖެހޭނެ އެވެ.

25

26

ސީނާ އަޙްމަދު ޒާހިރު

ރާއްޖޭގެ މިހާރުގެ ސަރުކާރާއި ކުރިމަތިވެފައިވާ އެންމެ ޮބޑު އެއް މައްސަލައަކީ ރާއްޖޭގައި އަމަލުކުރެވޭ ޤާނޫނުއަސާސީ އާއި ޚިލާފަށް ރާއްޖޭގައި

ރިޔާސީ އިންތިޚާބެއް ބޭއްވުމަށް ޮކމަންވެލްތުގެ މިނިސްޓްރީއަލް އެކްޝަން ގްރޫޕް )ސީމެގް( އިން ޮގވާލެއްވުމެވެ. ޮކންކަމެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކުރެއްވުމަށްފަހުގައިޯތއެވެ؟

ޮކން ޯހއްދެވުންތަކެއް ޯހއްދެވުމަށްފަހުގައިޯތއެވެ؟ ޮކންދިރާސާއެއް ކުރެއްވުމަށްފަހުގައިޯތއެވެ؟ ޮކން ތަޙްޤީޤެއްކުރެއްވުމަށްފަހުގައިޯތއެވެ؟ އެބޭފުޅުންނަށް އެ ނިންމެވުމާއި ހަމައަށް ވަޑައިގެންނެވުނުޮގތެއް، އެބޭފުޅުންގެ އެއްވެސް ރިޯޕޓަކުން

މިއަދާއި ހަމައަށް ހާމަކުރައްވާފައެއް ނުވެއެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް ޮހވިވަޑައިގަންނަވާފައި ހުންނެވި ބޭފުޅަކު

އެމަނިކުފާނުގެ ރިޔާސީ ދައުރު ފުރިހަމަކުރެއްވުމުގެ ކުރިން، އެމަނިކުފާނުގެ މަޤާމުން ވަކިވެވަޑައިގަންނަވައިފިނަމަ ކަންތައް ކުރަންޖެހޭ އުޞޫލު، ރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުއަސާސީގައި ބަޔާންކުރެވިފައިޮއވެއެވެ. އެ މަޤާމާއި ނައިބު ރައީސް

ހަވާލުވެވަޑައިގެންނެވުމެވެ. ހިނގަމުންދާ ރިޔާސީ ދައުރެއް ނިމެންދެން ނައިބު ރައީސް، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަމުގެ މަޤާމުގައި ދެމި ހުންނަވާޮގތަށެވެ. ޤާނޫނުއަސާސީގައި

ބަޔާންކުރެވިފައިވާފަދަ ޚާއްޞަ ޙާލަތެއްނައިސް، އެމުއްދަތުގެ ކުރިން، ރިޔާސީ އިންތިޚާބެއް ބާއްވާނަމަ މިހާރު އަމަލުކުރަމުންދާ ޤާނޫނުއަސާސީގައި އެފުރުޞަތު

ތަނަވަސްޮކށްދިނުމަށް އިޞްލާޙެއް ގެންނަންޖެހެއެވެ. އެ އިޞްލާޙް ގެންނަންވީ ކާކު ބުނެގެންޯތއެވެ؟ ކީއްކުރަންޯތއެވެ؟ ޮކންބޭނުމެއްގައިޯތއެވެ؟ އެ އިޞްލާޙް ގެންނަންވީ

ޮކމަންވެލްތުގެ މިނިސްޓީރިއަލް އެކްޝަން ގުރޫޕް)ސީމެގު( ގެ އެދުމަށްޯތއެވެ.؟ އެބޭފުޅުން އެޮގތަށް ބޭނުންފުޅުވަނީ ކީއްވެގެންޯތއެވެ؟ދައުރެއްގެތެރޭގައި ރައްޔިތުންގެ

ރުހުން ސަރުކާރަކަށް ޮއންނަ މިންވަރުޑެޮމކްރެޓިކް ނިޒާމުގައި ބެލެވެނީ ބޭއްވޭ ބައި އިލެކްޝަންތަކުންނެވެ. ސަރުކާރު ބަދަލުވުމަށްފަހު ރާއްޖޭގައި ބޭއްވުނު

ފުރަތަމަ ބައި އިލެކްޝަނުގައި ވެރިކަން ކުރާ ޕާޓީން މަޖިލީހުގެ ދެޮގނޑިވެސް ކާމިޔާބުކުރެއްވިއެވެ. އަދި ބައެއް ކައުންސިލް އިންތިޚާބުވެސް ކާމިޔާބުކުރެއްވިއެވެ. މިފަދަ ކަންކަމުގެ ބެލެނިވެރި ހުރިހާ ފަރާތަކުންނާއި އިދިޮކޅު ޕާޓީންވެސްވަނީ އެ އިންތިޚާބުތައް ރަގަޅުކަމަށް ޤަބޫލުޮކށްފައެވެ. މިހެން މިކަން ޮއތްއިރު ސީމެގުން

ދައްކަވަން މިއުޅުއްވަނީ ޮކން މަންޒަރެއްޯތއެވެ؟ ސީމެގު އިން މިވެދެވަޑައިގެންނެވެނީ ރާއްޖޭގެ ދާޚިލީ ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއަށްކަން އެމާތް ފުންނާބު އުސް ބޭފުޅުންނަށް

އެނގިވަޑައިގަންނަވާބާވައެވެ؟ މިޒަމާނުގައި، ޑެޮމކްރެޓިކް ނިޒާމުގައި ކަންކަން ހިނގާޮގތް ފުންނާބު ތިރި މީހުންނަށްވެސް އެނގެއެވެ. މިޒަމާނުގައި ޑެޮމކްރަސީގައި

“ފަހުބަސް” ބުނާފަރާތެއް ނުހުރެއެވެ. ޮކމަންވެލްތުއަކީ ގިނަ މެންބަރުންތަކުގެ މައްޗަށް އެކުލެވިގެންވާ ޮބޑު ޖަމްޢިއްޔާއެކެވެ. ޮކމަންވެލްތުގައި އާބާދީ އެއް ބިލިއަނަށްވުރެ ޮބޑެތި ޤައުމާއި

ދިހަހާސް މީހުންގެ އާބާދީގެ ކުދި ޤައުމުވެސް ހިމެނެއެވެ. ޮކމަންވެލްތު އުފެއްދުމުގެ ބޭނުމަކީ އިނގިރޭސި ވެރިކަމުގެ ދަށުގައި ހުރި ޤައުމުތައް މިނިވަންވުމުން،

އެ ޤައުމުތަކާއި ކުރިމަތިވާ ގިނަ ތަރައްޤީގެ އަދި އިޖުތިމާޢީ ޮގންޖެހުންތަކަކީ އެއްްމުލަކުން އަތުވެދާނެ ކަންކަމަށްވާތީވެ، އެކަންކަމާއި ބެހޭޮގތުން މަޝްވަރާގެ

މަޖިލީސްތަކުގައި ޮގތެއް ނިންމުމެވެ. ޚިޔާލު ބަދަލުކުރުމެވެ. ތަޖުރިބާތައް ޙިއްސާ ކުރުމެވެ. އަދި ޑެޮމކްރަސީ ހަރުދަނާކުރުމަށް މަސައްކަތް ޮކށް އެއްބަޔަކު އަނެއް

ބަޔަކަށް ވެދެވެން ޮއތް އެހީއެއް ވެދެވެން ޮއތް ފެންވަރެއްގައި ވެދިނުމެވެ. ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ބަދަލުވީ ރާއްޖޭގެ އެއްވެސްމީހަކުވެސް ހީކުރިޮގތަކަށެއް

ނޫނެވެ. ޚިޔާލަށްވެސް ގެނެވުނުޮގތަކަށެއް ނޫނެވެ. ރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ރައީސް ވެރިކަމުގެ މަޤާމުން އިސްތިޢުފާ ދެއްވުމަށްފަހު ޤައުމާއި މުޚާތަބުކުރެއްވި

ތަޤްރީރުގައި އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވެފައިވަނީ އެމަނިކުފާނު ވެރިކަމުން ދުރުވެވަޑައިގަތީ އަމިއްލަފުޅަށްކަމަށެވެ. ތެދުފުޅެކެވެ. ވެރިކަމުން ދުރުވެވަޑައިގެންނެވިއިރު

ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މާޙައުލުޮއތީ ވަރަށް ހޫނުޮކށެވެ. އަދި މާލެ “ކެކިއުތުރި އަރަނީ”އެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެމަނިކުފާނު ވާހަކަފުޅު ދެއްކެވިއިރު، އެމަނިކުފާނުގެ

ޮބޑީލެންގުވޭޖުން)ހަށިގަނޑުގެ ގުނަވަންތައް ހަރަކާތްތެރިކުރާޮގތުން( ގަދަކަމުން ވެރިކަަމުން ބޭލިކަމުގެ ކުޑަވެސް ނިޝާނެއް ނުފެނެއެވެ. ހާސްކަމާއި، ކަންޮބޑުވުމާއި،

މާޔޫސްކަމާއި،ދެރަވުން ފެނެއެވެ. ޮކމަންވެލްތު ކަހަލަ މުއައްސަސާއަކުން ބޭނުން ނަމަ އެތަނުގެ ތަޙްޤީޤު މުއްސަދިކުރުމުގެ ޮގތުން ދުނިޔޭގެ ނަން މަޝްހޫރު

ޮބޑީ ލެންގްވޭޖް ތަޖުރިބާކާރެއްގެ އެހީވެސް ޯހދިދާނެއެވެ. ސަބަބަކީ ވެރިކަން ބަދަލުވިޮގތުގެ ތަޙްޤީޤެއް “ރަގަޅަށް ގެންދިއުމަށް” ފަށާނެ ހިސާބެއް ނިމޭނެ

ހިސާބެއް ޯހދަން އުނދަގޫވާނެތީވެއެވެ. މިކަމުގައި އުޅޭނީ ދެ ޙީޔާލެއްގެ ބައެކެވެ. ޮކންމެޮގތެއް މެދުވެރިވެގެންކަމަށްވިޔަސް މިންވަރުކުރެއްވި ބަދަލަށް ތާއީދުކުރާ

ބަޔަކާއި ބަދަލަށް ތާއީދު ނުކުރާބައެކެވެ. އެއްބަޔަކު ބުނާނީ ބާޣީންނެވެ. އަނެއްބަޔަކު ބުނާނީ ޣައްދާރުންނެވެ.

ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ބަދަލުކުރެވުނީ އަސްކަރީ ބާރުންކަމަށް ވާނަމަ، ވެރިކަން ބަދަލުވުމަށްފަހު، އަސްކަރިއްޔާއަށް ލިބޭ ފައިދާތަކެއް ފެންނަންވާނެއެވެ.

ޔުނިޯފމް އެއްލާލުމަށްފަހު، ސަރުކާރުގެ މަތީ މަޤާމްތަކަށް ބަދަލުވެފައިވަނީ އެތަނުން ކިތައްމީހުންޯތއެވެ؟ އެމީހުންގެތެރެއިން ކެބިނެޓްގައި ބައިވެރިވަނީ ކިތައްމީހުންޯތއެވެ؟

ނުވަތަ ޮބޑެތި ކުންފުނިތަކުގެ ޗެއަރމަންކަމުގައި ތިބީ ކިތައްމީހުންޯތއެވެ؟ އަދި އެކަކުވެސް ނުފެނެއެވެ. ސަރުކާރުގެ ބައެއް މަތީ މަޤާމްތަކުގައި ތިއްބެވި އަސްކަރީ ފަހަތެއް ޮއތް ދެތިންބޭފުޅަކީ މާކުރިންވެސް އެބޭފުޅުން އަދާކުރެއްވި މަޤާމު ދޫކުރެއްވުމަށްފަހު އާދައިގެ ރައްޔިތުންގެ ޮގތުގައި އުޅުއްވި ބޭފުޅުންނެވެ.

އެބޭފުޅުންގެ ޚިދުމަތުގެ ދައުރުގައި އަދާކުރައްވާފައިވަނީވެސް އެބޭފުޅުން މަސައްކަތްކުރެއްވި މުއައްސަސާތަކުގެ އެންމެ އިސް މަޤާމެއް ނޫނެވެ. އެބޭފުޅުން ސަރުކާރުގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގެންފައިވަނީ “ޓެކްނިކަލް” ފަހަތެއް ޮއތް ބޭފުޅުންގެ ޮގތުގައެވެ. އެބޭފުޅުން ކުރިން މަސައްކަތްކުރެއްވި ދާއިރާ އަށް ތަޖުރިބާއާއިއެކު

ޚިދުމަތްކުރެއްވުމަށެވެ. މިހެންވުމާއިއެކު، ވެރިކަމުގައި ހުންނެވި ބޭފުޅަކު އަސްކަރިއްޔާއިން، ގަދަބާެރުން ވެރިކަމުން ދުރުކުރެވުނު ވާހަކައަކީ ހެއްކެއްނެތް،

ޤަރީނާއެއް ނެތް، ވާހަކައެކެވެ. ހަމައެކަނި ވާހަކައެކެވެ. ފުޯލކެކެވެ. ސީމެގުގެ މެންބަރުންގެ ޮގތުގައި އާބާދީ ޮބޑެތި ޤައުމުތަކުގެ ވަޒީރުންވެސް

ތިއްބަވާފާނެއެވެ. ކުދިއާބާދީގެ ޤައުމުތަކުގެ ވަޒީރުންވެސް ތިއްބަވާފާނެއެވެ. ވަރަށް ޢިލްމީ ބޭފުޅުންވެސް ތިއްބަވާފާނެއެވެ. ތަޖުރިބާކާެރު ބޭފުޅުންވެސް ތިއްބަވާފާނެއެވެ. އަދި އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމުގެ ރައްޓެހިންވެސް ތިއްބަވާފާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް

މަންދިޤުގެ އުޞޫލުން އެއްޗެއް ދަންނަވާނަމަ ދެންނެވޭނީ ދިވެހި ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ބަދަލުވިޮގތާއި، އަވަސް އިންތިޚާބެއް ބޭއްވުމަށް އެމުއައްސަސާއިން ޮގވާލެއްވި ޮގވާލެއްވުމަކީ، ރާއްޖޭގެ ޤާނޫނުތަައް ދިރާސާކުރެއްވުމެއްނެތި، ރާއްޖޭގެ ކުރީގެ

ސިޔާސީ މާހައުލާއި، މިހާރުގެ ސިޔާސީ މާހައުލު ފުންޮކށް މުރާޖާކުރެއްވުމެއްނެތި، އަވަސް އަރައިގަނެގެން ނިންމެވި، ޒިއްމާދާރުކަން ކުޑަ، އެ މުއައްސަސާއިން

ލަދުގަންނަންޖެހޭ ފެންވަރުގެ ނިންމެވުމެއްކަމަށެވެ. ޯގސް ހެދުމުގައި ކުޑައެއް، ޮބޑެއް، ޮމޅެއް، ދެރައެއް، މުއްސަންޖެއް، ފަޤީރެއް ނުޮއންނާނެއެވެ. ޮކންމެ ބަޔަކު ހެދިއަސް ޯގސްވާނީ ޯގހަށެވެ. މީގެ އެންމެ ހެއްވާ ކަމަކީ ސީމެގުން ނިންމަވާ ނިންމެވުމަކީ ރާއްޖޭގައި ހަރުދަނާ ޑެޮމކްރަސީއެއް ޤައިމުކުރުމަށް ނިންމަވާ ނިންމެވުން ކަމަށް

ފޫޅުކަނޑާލާކަމެވެ.

ން ާފ ސިކުނީޑގެ ޠޫ

27

ީޒނަތް ތެރި ވުމަށް މިންނުކުރެވިާދނެ ބައެއް

ކަންތައްޮކންމެ އަންހެނަކުވެސް ޒީނަތް ތެރި ވުމުގެ ޮގތުން ތަފާތު އެކި ކަންތައްތަކެއް ކުރެވޭޯތ ބަލައެވެ. ޮކންމެ މީހަކުވެސް ބޭނުން ވާނީ އަބަދުވެސް ރީތި ޮކށް ހުންނާށެވެ. އާންމު ޮގތެއްގައި ޯލގަނޑު ކުރިމަތީ ހުއްޓިގެން ހުރެ އަމިއްލަ ނަފްސާ ޮކށްލާ ބައެއް ސުވާލުތަކެއްވެއެވެ. އެޮގތުން

“އަހަރެންގެ ހަން އިތުރަށް މަޑުވާނީ ކީއްކުރީމަ ބާވައޭ؟”، “އަހަރެން މިއަށްވުރެ ރީތި ވާނީ ކިހިނެއްހެދީމަ ބާވައޭ؟”

“ޒީނަތް ތެރި ވުމުގެ ޮގތުން ކުރަން އެންމެ ފައިދާ ކުރުވަނިވި ކަންތައްތަކަކީ ޮކބައި ބާވައެވެ؟” މިއީ ހައްތަހާ ވެސް

ސުވާލެވެ.

28

އެސްފިޔައިގައި މަސްކަރާ ހާކާއިރު ދެފަހަރު ހާކާށެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ފަހަރު މަސްކަރާ ހާކާފައި ހިކެންދެން ބަހައްޓާށެވެ. އެއަށްފަހު

ދެވަނަ ފަހަރު ހާކާށެވެ. މަތީ އެސްފިޔަޮގތަށް ޮލލުގެ ތިރީ އެސްފިޔަތަކުގައި ވެސް ދެފަހަރު މަސްކަރާ ހޭކެމުން ޮލލުގެ ރީތިކަން

އިތުރަށް ފާޅު ވާނެއެވެ.

1

2 މޫނު ރަނގަޅަށް ޮދވުމަށްފަހު ޮކންމެ

ދުވަހަކުވެސް 10 ވަރަކަށް މިނިޓް ވަންދެން އާދައިގެ ޯޔގަޓް މޫނުގައި ހާކާފަ ބެހެއްޓުމަށްފަހު

ޮދވެލާށެވެ. ޯޔގަޓްގައި ހިމެނޭ ލެކްޓިކް އެސިޑް ގެ ސަބަބުން މޫނުގެ ހަން މަޑުޮކށްދީ ތާޒާކަން ގެނެސްދެއެވެ.

އެހެން ކަމުން މި އާޓިކަލް ގައި މި ބަލައިލަނީ ޒީނަތްތެރި ވުމުގެ ޮގތުން ކުރެވިދާނެ ބައެއް ކަންތައްތަކަށެވެ.

29

3މޭކަޕް ކުރަން ގެންގުޅޭ ބްރަޝް ތައް ޮދންނާށެވެ. މިކަމަކީ ޮކންމެހެން ކުރަން އާދަކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. ގަވައިދުން މޭކަޕް

ބްރަޝްތައް ޮދވެ ސާފު ނުކުރާނަމަ މޫނުގައި ބިހި ނަގައި މޭކަޕް ރީތިޮކށް ހާކަން އުނދަގޫވާނެއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން ބްރަޝްތައް ނުޮދންނަ ކަމަށްވާނަމަ ބެކްޓީރިއާތައްވެސް ފެތުރޭނެއެވެ. ބޭބީ ޝޭމްޕޫ އަކުން ހަފްތާއަކު

އެއްފަހަރު ކަހަލަ ޮގތަކަށް ބްރަޝްތައް ޮދވެވޭޯތބަލާށެވެ. އަދި ޮދވުމަށްފަހު ރަނގަޅަށް ހިއްކަންވެސް ޖެހޭނެއެވެ.

4ކާށި ކިރު ޯލޝަނެއްގެ ޮގތުގައި ބޭނުން ކުރާށެވެ. ކާށި ކިރަކީ

ވަރަށް ރަނގަޅު ޮމއިސްޗަރައިޒަރެކެވެ. އަދި މި ބޭނުން ކުރުމުން ހަންގަނޑު މަޑުވެ އަދި ގައިން މީރުވަސް ވެސް ދުވައެވެ.

ބްލެކްހެޑްސް އިން ރައްކާތެރިވާށެވެ. މޫނުގައި ބްލެކްހެޑްސް ނެގުމަކީ ވަރަށް އާންމު ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް ބްލެކްހެޑްސް

އިން ރައްކާތެރިވެ އެއިން ސަލާމަތްވެ ހުރުމަކީ މޫނު ރީތިޮކށް ބަހައްޓަން ބޭނުމިއްޔާ ޮކންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. ނިދުމުގެ ކުރިން އެކްޯޕލިއޭޓިން ފޭސްޮވޝް އަކުން މޫނު ރަނގަޅަށް ޮދވުމަކީ މިކަމަށްދެވޭ

ފަރުވާއެކެވެ.

5

ގިނަ މީހުން މޭކަޕް ކުރާއިރު އެހާޮބޑު އިސްކަމެއް ބުމައަކަށް ނުދެއެވެ. އެކަމަކު ބުމައިގައި ފަންސުރު ނާޅާނަމަ ބުމަ

ވަރަށް ޮބޑަށް އައިބުކަމަށް ދައްކާނެއެވެ. ހާއްސަޮކށް މޫނުގައި އެއްޮކށް މޭކަޕް ޮކށްފައި ބުމައެކަނި ދޫޮކށްލުމުން އެބައި މާޮބޑަށް ދައްކާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ބުމައިގެ ކުލަޔާއި ވީހާވެސް ގާތް ކުލައެއްގެ ފަންސުރެއް ނުވަތަ ފިހީގައި ޮލލުގައި ހާކައި އައިޝެޯޑ ހޭކުމަށްފަހު ވިއަސް ބުމަ ހުންނަ ޝޭޕަށް

އަޅާށެވެ. އަދި މިޮގތަށް އަޅާއިރު ދެބުމަ އެއްވަރަށް އަދި މާ ކުލަ ގަދަ ނުޮކށްވޭޯތ ބެލުން މުހިންމެވެ.

6

ފައިގެ ހަންގަނޑު ކުރަކިވެ ހަރުކަމުގައި ވާނަމަ ޒައިތޫނި ތެޮޔ ބޭނުން ކުރާށެވެ. މި ޮގތަށް ޮކންމެ ރެޔަކު ނިދުމުގެ ކުރިން ފައިގެ ހަންގަޑު މަޑުވަންދެން ތެޮޔހާކައިގެން ނިދާށެވެ.

އަދި އޭގެ ފަހުން ހަފްތާއަކު އެއްރޭ ތެޮޔހޭކުން މަދު ކުރެވިދާނެއެވެ.

7

!!!... ގެ ފޯނަކަށް ާގޅު ީމހުން ، ހަމަ އެކަނި މަސްވެރިންާނ ބަން ާޔ ފޯނު ނޮކި

ްްްްްް

ޮނކިޔާ ޯފނުގެ ވާހަކަ އެވެ. ޮނކިޔާ ޯފނު ވަރެއް ކުރިން ހަމަ ނެތެވެ. ޮނކިޔާ ފޯނެއް ނޫނީ ބޭނުން ކުރަން އެންގޭ މީހަކުވެސް އޭރު ނުހުރެއެވެ. އެހާ

ފަސޭހަ ޯފނެއް ނުލިބިގެން އެތައް ހާސް ބަޔަކު އޭރު މިރާއްޖޭގައި އުޅުނު އިރު މުޅި ދުނިޔޭގަ ވެސް އެންމެ ގިނަ އިން ވިއްކާ އެންމެ ގިނަ މީހުން ބޭނުންކުރާ ޯފނަކީ ހަމަ ޮނކިޔާއެވެ. އެހެނަސް މިހާރު މިދެންނެވި ހުރިހާ

ކަމެއް މިވަނީ ބަދަލުވެފައެވެ. މާޒީވެފައެވެ. ހަމަ އެކަނި މަސްވެރިންނާ ބަންގާޅު މީހުންގެ ޯފނަކަށް ޮނކިޔާ ޯފނުވެފައިވާ ކަމަށް ރާއްޖޭގެ ގިނަ ޒުވާނުން ދަނީ

ބުނަމުންޏެވެ...!!!އެކި އެކި ބުރޭންޑު ތަކުގެ، ސުމާރޓު ޯފނުތަށް މިރާއްޖޭގެ އެންމެން އަތުގަ ޮއތް ނަމަވެސް އިއްޔެއާއި ހަމައަށް ޮނކިޔާ ޯފނަކީ އެންމެ ގިނަމީހުން ބޭނުންކުރާ އެންމެ ގިނައިން ބާޒާރުގައި ވިއްކާ ޯފނެވެ. ނަމަވެސް މިއަހަރުގެ ފުރަތަމަ ތިން މަސް ދުވަސް ނިމުމާއި އެކު ސަމްސަން ކުންފުނިން ވިއްކި

ޯފނުގެ އަދަދު ގިނަވެ ޮނކިޔާ ކުންފުނިން ދަމަހައްޓަމުން އައި ރިޯކރޑު މިވަނީ ވައްޓާލާފައެވެ. ދުނިޔޭގަ އެންމެ ގިނައިން ވިއްކާ ޯފނަކީ ސަމްސަން ބުރޭންޑުގެ

ޯފނުތައްކަމަށް ރަސްމީޮކންމިވަނީ އިއުލާނުވެސް ޮކށްފައެވެ. ޮނކިޔާ ކުންފުނިން ވަނީ އެމީހުން ބަލިވެއްޖެ ކަން ޤަބޫލު ވެސް ޮކށްފައެވެ. ވުމާއެކު މިހާރު އުފެދޭ ސުވާލަކީ ޮނކިޔާ ކުންފުނީގެ ޯމބައިލް ޯފނު ވިޔަފާރި ވެއްޓިގެން މިދިޔައީ ޮކން ސަބަބަކާ ހުރެހެއްޔެވެ..؟ ޮނކިޔާ ޯފނު ވަރެއްނެތިގެން އުޅުނު ޒަމާން މާޒީވެ މިދިޔައީ ޮކން ޮމޅުކަމެއް ޮނކިޔާ ޯފނުގައި ނެތިގެން ހެއްޔެވެ.؟ ޙާއްސަޮކން ދިވެހި ޒުވާނުން ޮނކިޔާ ޯފނުތަކާއި ދުރައް ދިޔައިރު ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި ޮނކިޔާ ކުންފުނިން ދަމަހައްޓަމުން ދިޔަ

ރިޯކރޑު ވެއްޓިގެން ދާންޖެހުނު ސަބަބަކީ ޮކބައިހެއްޔެވެ.؟ މަސައްތަކުގައި އުޅޭ ބިދޭސީންގެ ނުވަތަ ބަންގާޅު މީހުންގެ ހާއްސަ ޯފނަކަށް ޮނކިޔާޯފނުވެ ދިވެހި މަސްވެރިންގެ އަތްމަތީ ޯފނެއްގެ ޮގތުގައި ޮނކިޔާ ޯފނު ވެގެން ދިޔައީޮކން

ސަބަބަކާ ހުރެހެއްޔެވެ..؟މަދު އަހަރުތަކެއްގެ ތެރޭގައި ޯފނުގެ ބާޒާރުގެ ޮބންތިޔަށް ވާދަވެރި އެޕަލް ކުންފުނިވެސް އަދި ޯފނު އުފައްދާ އެހެން ކުންފުނިތައްވެސް، ފަހަތައް ޖައްސާލުމަށް 70 އަހަރަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަސް ވެފައިވާ ސައުތު ޮކރެޔާގެ

ސަމްސަން ކުންފުނި ޖެހިލީ ވަރަށް ގިނަ ސަބަބު ތަކަކާ ހުރެއެވެ. ސަމްސަން ކުންފުނި އެމީހުންގެ ޯފނުގެ ވިޔަފާރި މެކުހަށް ޖެހީ އެންޑުޮރއިޑު ޯމބައިލް

ޮއޕަރޭޓިން ސިސްޓަމް ނެރުނު ހިސާބުން ފެށިގެން ކަމަށް ޓެކުޮނޮލޖީ ދާއިރާގެ މާހިރުން ދެކެއެވެ. އޭގެ ކުރިން ވެސް ސަމްސަން ޯމބައިލް ޯފނު ދުނިޔޭގެ

ބާޒާރުގައި ވިއްކަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް އެޕަލް އަދި ޮނކިޔާ ޯފނު ތަކާއި ގާތަށްވެސް ވިޔަފާރި އެއް ނުކުރެވެއެވެ. ބޭނުން ކުރާ މީހުންނާއި މާރައްޓެހި ޯފނެއް ކަމަކަށް ގިނަ ބަޔަކު ނުދެކެއެވެ. ޮއޕަރޭޓިން ސިސްޓަމް ފަސޭހަ

ނޫންކަމަށް ދިވެހިން ބުނެއެވެ.މަޝްހޫރު ޮނކިޔާ ޯފނުތައް މަރުވެގެން ދިޔައީ އެޯފނުތަކަށް

އެންޑުޮރއިޑު ޮއޕަރޭޓިން ސިސްޓަމް އަޅަން ބޭނުން ނުވީމަ ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު

ބުނަމުންދާއިރު އެޕަލް އައިޯފނުގެ ރީތި ކަމާއި ޮއމާން ކަމުގެ ޖާދޫގައި އެތައް މިލިއަން ބަޔަކު ޖެހިގެން ދިޔަ ވަގުތު އެންމެ ގިނަ ބަޔަކަށް އިހުސާސްވީ

އިންގިލި ކުރިން ޮކށްޓާލުމަށް ޮނކިޔާޯފނު ކަމުނުދާ ކަމަށެވެ. އަދި އައިޯފނުގެ ޮއމާން ކަމާއި ޮމޅުކަމުގެ ޖާދޫ ފަނޑުޮކށްލެވޭނެ ދެވަނަ ޯފނެއް ނުނެރެވޭނެ ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ބުނަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް މަދު ދުވަސްޮކޅެއް ފަހުން

އެންޑުޮރއިޑު ޮއޕަރޭޓިން ސިސްޓަމާއި އެކު ސަމްސަން އަދި އެޗު.ޓީ.ސީ ޯފނުތައް ނެރެއް ފެށިއެވެ. އެ ވަގުތު ޮނކިޔާ އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ޮއޕަރޭޓިން ސިސްޓަމް ސިންބިއަން ޯއ.އެސް ކަމުނުދާކަމަށް އެއްބަހެއް ނުވިއެވެ. އަދި އިންގިކުރިން

ޮކށްޓަން ފަސޭހަ ނޫން ކަމަށް ބުނި މީހުންގެ އަޑެއް ނޭހިއެވެ. ދަނޑިވަޅުގެ ބޭނުން ސަމްސަން ކުންފުނިން ހިފައި، އެމީހުންގެ ހުރިހާ

ސަމާލު ކަމެއް އެންޑުޮރއިޑުން ހިންގާ ޯފނުތައް އުފެއްދުމަށް ހުސްޮކށްލިއެވެ. އެންމެ ފަހުގެ ޮމޑެއްތަކުގެ ޯފނު އުފައްދައި، ރީތި އަދި އެހާމެ ފުރިހަމަ ސިފަތަށް

ހިމަނައިގެން އައިޯފނަށް ވުރެ ވަރުގަދަ ހާރޑުވެއަރއާއި އެކު ނެރެއްފެށިއެވެ. މިދިޔަ އަހަރުގެ އެންމެ ޮމޅު ޯފނަކީ ސަމްސަން ގެލެކުސީ އެސް ދޭއް ކަމުގައި ވުމީވެސް އޭގެ ހެއްކެކެވެ. އެއާއި އެކު އައިޯފނަށް ދެވި ހިފާފައިވާ ޒުވާނުންގެ މެދުގައި ސަމްސަން ސުމާރޓުޯފނުގެ ޮމޅު ވާހަކަ ދެކެވި މަޤުބޫލުވި ވަގުތު، ގެލެކުސީ ޯނޓު ކިޔާ ސައިޒުން ޮބޑު ޓެބުލެޓަކާއި އަދި ޖީބައްލެވޭ ޯފނެއްގެ ބޭނުންވެސް އެކައްޗަކުން ޮކއްލެވޭނެ ޯފނެއްގެ ޮގތުގައި އެޯފނު ނެރުނެވެ.

އައިޕެޑާއި އައިޯފނުވެސް ގިނަ ބަޔަކު ދޫޮކށްލުމަށް ފަހު ގެލެކުސީ ޯނޓު ތައް ޯހދަން ފެށުމަކީ މިއަދު ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި ސަމްސަން އެއްވަނަ ޯހދި އެއް

ސަބަބު ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ބުނެއެވެ. މަޝްހޫރު ޮނކިޔާ ކުންފުނި ދުނިޔޭގެ ދެވަނަ އަށް ވެއްޓުނަސް

އެމީހުން އަދި ޮއށްސިގެން ނުދާނެ ކަމަށް ދަނީ ބުނަމުންޏެވެ. ކުރިންވެސް އަޑި އަޅާޅިކަމަށާއި އަނޑިގަނޑަކަށް ފަހު އުސްގަނޑެއް އަންނާނެ ކަމަށް ޮނކިޔާ

ކުންފުނިން ބުނެއެވެ. އެޮގތުން މައިކުޯރޮސފްޓާއި ގުޅިގެން އުފައްދާ ސުމާރޓު ޯފނުތައް މިހާރުވެސް ވިއްކަމުންދާއިރު ވިންޯޑސް އަށެއް އަޅައިގެން މިއަހަރު

ފަހުޮކޅު އައު ޯފނުތަކެއް ނެރޭނެ ކަމަށް ޮނކިޔާއިން ވަނީ އިއުލާނު ޮކށްފައެވެ. އިންގިލި ކުރިން ޮކށްޓާލުމަށް ވިންޯޑސް އަށެއް، އެންޑުޮރއިޑަށް އަދި އެޕަލް އައި.

ޯއ.އެސް އަށް ވެސް ދޫނުކުރާނެ ކަމަށް ދަނީ ބުނަމުންޏެވެ. ޮކންމެ އަކަސް އެވަރެއް ނެތިގެން އޭރު އުޅުނު ޮނކިޔާ ޯފނުތަކުގެ

މަގުބޫލުކަން ރާއްޖެއިން މިވަނީ ފަނޑުވެފައެވެ. ޯފނުވިއްކާ ފިހާރަ ތަކުން ޮނކިޔާ ޯޓޗުބައްތި ޯފނު ގަންނަށްދާ ބަނގާލު މީހުން މިހާރު ގިނަ ވެފައިވިޔަސް މިއަހަރުގެ

ފަހުޮކޅު އެކަން ބަދަލުވެގެން ދިއުމަކީ ހަމަ ވެދާނެ ކަމެކެވެ. ވިންޯޑސް އަކީ އަދިވެސް ދުނިޔޭގެ އެންމެ ގިނަ ބަޔަކު ބޭނުން ކުރާ ޮއޕަރޭޓިން ސިސްޓަމަށް ވެފައި ވިންޯޑސް އަށެއްގެ ފުރިހަމަ ކަން ތަޖުރިބާ ޮކށްލުމަށް މިހާރު ދޫޮކށްފައި

ވުމުން އެންގި ހާމަވެގެން ދަނީ ވިންޯޑސް އަށަކާއި އެކު ޮނކިޔާގެ ޮމޅު ޯފނުތަކެއް ނިކުމެއްޖެ ނަމަ އެޯފނުތައް ވައިގަ ހިފާ، ގެއްލިފައިވާ މަޤާމު އަޅުން ޯހދުމަށް

އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެވެ.

އާދަމް ނަސީރު

30

31

ބޮީލވުޑް

ބޮީލވުޑް ާމ ސިާޔީސ: ސަީމާރ ރެީޑ

ޮބލީވުޑުގެ އަންހެން ތަރިންގެ ތެރެއިން މިހާރު އެންމެ އަގު ޮބޑު ތަރިއަކީ ޕްރިޔަންކާ ޯޗޕްރާއެވެ. ފިލްމު ޒަންޖީރުގެ ރިމޭކިންގެ ޯފރި ގަދަވަމުން އަންނަ އިރު، މި މަޝްރޫއުގައި އެންމެ ފަހުން

ބައިވެރިވި ޕްރިޔަންކާއަށް މި ފިލްމުން 9 ކުޯރޑު އިންޑިޔަން ރުޕީސް ލިބޭނެއެވެ. މިއީ މިހާތަނަށް ޮބލީވުޑުގެ އަންހެން ތަރިއަކަށް ފިލްމަކުން ލިބޭ އެންމެ ޮބޑު އަދަދުކަމަށް އިންޑިޔާގެ ދުވަހު

ނޫހެއްގައި ހާމަޮކށްފައިވެއެވެ.މީގެ ކުރިން މިފަދަ ބޮޑު އަގަކަށް ފިލްމު ކުޅެފައިވާ އެއް ތަރިއަކީ ކަރީނާ ކަޕޫރެވެ. އެއީ 5

ކުޯރޑު ރުޕީސް އަށެވެ. މިކަމާ މެދު ވާހަކަ ދައްކަމުން ޕްރިޔަންކާގެ ތަރުޖަމާނު ބުނެފައިވަނީ، ޕްރިޔަންކާއަކީ އަބަދުވެސް

އެންމެ ޮމޅު އަންހެން ތަރިކަމަށާއި، އެކަން މިހާރު ސާބިތުވެފައިވާ ކަމުގައެވެ.ޮބލީވުޑުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އަންހެން ތަރިންގެ ތެރެއިން މި ވަގުތު އެންމެ ޮބޑު އާމްދަނީއެއް ލިބޭ ތަރިންނަކީ، ކެޓްރީނާ ކައިފް )އެވަރެޖުޮކށް 3-1 ކުޯރޑު ރުޕީސް(، ވިދްޔާ ބާލަން )އެވަރެޖުޮކށް

3-2.5 ކުޯރޑު ރުޕީސް(، ދީޕިކާ ފަޑުޯކން )އެވަރެޖުޮކށް 2.5-1 ކުޯރޑު ރުޕީސް( އަދި އަނުޝްކާ ޝަރްމާ )އެވަރެޖުޮކށް 1.5-1 ކުޯރޑު ރުޕީސް( އެވެ.

ޕްރިޔަންކާ ޯޗޕްރާގެ ވިދުން ގަދަވެގެން ދިއުމަކީ، ޮބލީވުޑުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އައު ތަރީންނަށް ޮއތް ޮގން ޖެހުމަކަށް ވެދާނެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އަނުޝްކާ ޝަރްމާ އާއި ދީޕިކާ އަދި ކެޓްރީނާއަކީ

ކޮންމެ ފަދަ ވަގުތެއްގައި ވެސް އަގު ލިސްޓުގެ ކުރިން ޖާގަ ލިބިދާނެ ފަދަ ތަރީންނެވެ.

ޕްރިޔާދަރްޝަނީގެ ތޭޒްއިން ޮބލީވުޑަށް އަލުން އެނބުރި އައި ސަމީރާ ރެޑީ ބުނާ ޮގތުގައި ޮބލީވުޑަށް ވުރެ ދެކުނު އިންޑިޔާގެ ފިލްމު އިންޑަސްޓްރީ މާ ރަނގަޅެވެ. ސަމީރާ ދެކޭ ޮގތުގައި ޮބލީވުޑުގައި ހިފަހައްޓައިލެވޭނީ ސިޔާސީ އުކުޅުތައް ޮމޅަށް ދަންނަ ތަރީންނަށެވެ. ސިޔާސީ ގޭމު ރަނގަޅަށް

ކުޅެން ނޭނގެންޏާ އެ ތަރިއަކު ޖެހޭނީ ޮބލީވުޑާ އަލްވަދާއު ކިޔަން ކަމަށް ވެސް ސަމީރާ ބުނެއެވެ.އުމުރުން 29 އަހަރުގެ ސަމީރާ ދަނީ ދެކުނު އިންޑިޔާގެ ފިލްމު އިންޑަސްޓްރީގައި ވަރަށް ފުރިހަމަ

ކާމިޔާބީތަކެއް ހޯދަމުންނެވެ. “ތިބާއަކީ ތިބާގެ އަމިއްލަ ޝަހަރުގައި ރާނީއެއް ކަމަށް ވަންޏާ، އެހެން ތަނަކަށް ދިއުމުގެ ބޭނުމަކީ ޮކބާ؟” ދެކުނު އިންޑިޔާއަށް ނިސްބަތްވާ މި ބަތަލާ ސުވާލު ކުރިއެވެ. ސަމީރާ ރެޑީ އުފަންވެފައިވަނީ ދެކުނު އިންޑިޔާގެ އަންދްރަޕްރަދޭޝް ސްޓޭޓުގައެވެ. އަންދްރަޕްރަދޭޝްގެ ރަސްމީ ބަސް ކަމުގައިވާ ތެލުގޫ ބަހުގެ ފިލްމު އިންޑަސްޓްރީއަކީ ދެކުނު

އިންޑިޔާގެ ފިލްމު އިންޑަސްޓްރީތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ވަރުގަދަ އެއް އިންޑަސްޓްރީއެވެ. “ޓޮލީވުޑް” ގެ ނަމުން މަޝްހޫރު މި ފިލްމު އިންޑަސްޓްރީން އަހަރަކު އެތައް ފިލްމެއް ބާޒާރަށް

ނެރެއެވެ.އަމިއްލަ މާދަރީ ބަސް ކަމުގައިވާ ތެލުގޫ ބަހުގެ ފިލްމުތަކުގެ އިތުރުން ހިންދީ ފިލްމުތަކުގައި

ހަރަކާތްތެރިވާ ސަމީރާ ވަނީ ބެންގާލީ، ތަމަޅަ، މަލަޔާޅަމް އަދި ކަންނަޑާ ބަހުގެ ފިލްމުތަކުގައި ވެސް ހަރަކާތްތެރިވެފައެވެ. ހަމަ އެކަނި މިއަހަރު ވެސް އޭނާގެ 6 ފިލްމު ނުކުންނާނެއެވެ.

ސަމީރާ އެންމެ ފަހުން ހަރަކާތްތެރިވި ތޭޒް ފާހަގަ ކުރެވިފައިވަނީ އަހަރުގެ އެންމެ ޮބޑު އެކްޝަން ތްރިލަރގެ ޮގތުގައެވެ.

ޕްރިޔަންާކ ޗޯޕްާރ - އެންމެ އަގުބޮޑު ތަރި

32

އެސްޕިރިންކުޑަދަރިފުޅު ހުންއައުމުން އިހުޒަމާނުގައި ދުއްވައިގަނެވެނީ ޑިސްޕިރިން

)އެސްޕިރިން( ގުޅައެއް ލިބޭޯތއެވެ. ނަމަވެސް މިޒަމާނުގައި ކުޑަކުއްޖަކު ހުންއައުމުން އެސްޕިރިން ދިނުމަކީ މުޅިން މަނާކަމެކެވެ. އަށާރައަހަރުން ދަށުގެ

ކުދިންނަށް އެސްޕިރިން ދިނުމުން ނުރައްކާތެރި ސިއްޙީ ޙާލަތެއްކަމުގައިވާ ރޭއިސް ސިންޑްޯރމް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ޮބޑުކަމުން މިހާރު ކުޑަކުދިންނަށް ހުން

މަޑުކުރުމަށް އެސްޕިރިން ދިނުން ވަނީ ހުއްޓާލެވިފައެވެ. އަދި ދުނިޔެއަށް މަޝްހޫރު އެސްޕިރިން މިހާރުވަނީ އެއަށްވުރެ މާމުޙިއްމު ޯރލެއް އަދާކުރަން ފަށާފައެވެ.

އެސްޕިރިން އަކީ މިހާރު ހިތުގެ ބަލީގެ ބަލިމީހުން ގެ މިތުރެކެވެ. ބޭނުން ކުރަން މަޖުބޫރު ބޭސްލިސްޓު ގެ އެންމެ ބޭނުން ތެރި އެއް ބޭހެވެ.

ހިތުގެ ބަލިޖެހުމުގެ ފުރުސަތުޮބޑު ފަރާތް ތަކަށް ހިތުގެ ބަލި ޖެހުން ދުރުޮކށްދޭ ބޭހެކެވެ. ހިތުގެ ނާރެއްގެ ލޭހިނގުން ހުއްޓިގެން ނުވަތ ލޭހިނގުން މަދުވެގެން

ޮހސްޕިޓަލަށް ދިޔުމުން ދެވޭފުރަތަމަ ބޭހަކީ އެސްޕިރިނެވެ. ޮބޑުޮގޮހރު ގެ ކެންސަރާއި އަދި އެހެނިހެން ކެންސަރު ޖެހުން ދުރުޮކށްދޭ ބޭހެއްގެ ޮގތުގައިވެސް

އެސްޕިރިން ބެލެވެއެވެ. އަދި އެކިވައްތަރު ގެ ރިއްސުމަށް ޮބޑެތި މީހުން އަދިވެސް އެސްޕިރިން ބޭނުން ޮކށްއުޅެއެވެ.

މިސަބަބުތަކަށްޓަކައި ވަކިއުމުރަކަށް ދިޔުމުން ހުރިހާ އެންމެންވެސް އެސްޕިރިން ގެ ކުޑަ ޯޑޒެއްބޭނުން ކުރަން ރަނގަޅު ބޭހެއް ކަމުގައި ދުނިޔޭގެ ބައެއް ސިއްޙީ ތަޖުރިބާކާރުން ބުނާބުނުމަކީ ހައިރާން ވާވަރުގެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް މިހާތަނަށް ކުރެވިފައިވާ ދިރާސާ ތަކުގެ އަލީގައި އަދި މިއީ ކުރަން

އެދެވޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. ސަބަބަކީ ހިތުގެ ބަލިން ދުރުވުމަށް ޚާއްސަ ޮކށް ހިތުގެ ނާރެއްގައި ގަނޑު ލޭޮކޅެއް ތާށި ވެގެން ހިތް ހުއްޓުމުން ދުރުޮކށްދޭ ބޭހެއް ކަމުގައި އެސްޕިރިން ވިޔަސް އޭގެ ސަބަބުން މަދުން ނަމަވެސް ޮގޮހރުން

ލޭއައުން ފަދަ ނުރައްކާތެރިކަން ބައެއްފަހަރު ކުރިމަތިވާތީއެވެ. އެސްޕިރިން ގެ އެންމެ މުޙިއްމު މަސައްކަތަކީ ލޭގަނޑުވުން

ދުރުޮކށްދިނުމެވެ. އެހެން ކަމުން ގަނޑު ލޭޮކޅެއް ހިތުގެ ނާރެއްގައި ތާށިވުމުން ނޫނީ ބެދުމުން ހިތް ހުއްޓުމާއި ސިކުނޑީގެ ނާރެއްގައި ތާށިވުމުން ނޫނީ ބެދުމުން އެއްފަޅިވާގިނެތުމުން ރައްކާތެރިވުމަށް އެސްޕިރިން އަކީ ވަރަށް މުޙިއްމު ބޭހެކެވެ.

ހިތުގެ ބަލިޖެހިފައިވާ ބަލިމީހުންނާއި، އެއްފަޅި ވާގިނެތިފައިވާ ބަލިމީހުންނަށް އެސްޕިރިން އަކީ އިތުރަށް ބަލި ޮބޑު ވިޔަނުދިނުމަށް ޮކންމެހެން ބޭނުން ކުރަން

ޖެހޭ ބޭހެކެވެ. ހިތުގެ ބައްޔާއި އެއްފަޅި ވާގިނެތުމުގެ ބަލިން ދުރުހެލިވުމަށް ބަލިނުޖެހޭމީހުން އެސްޕިރިން ބޭނުން ކުރަން ނުޖެހުނަސް،

މިބަލިތައް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ޮބޑުފަރާތް ތަކުން ޮޑކްޓަރު ގެ ލަފާގެމަތިން އެސްޕިރިން ބޭނުން ކުރެވިދާނެއެވެ. ނަމަވެސް މިފަދަ ފުރުސަތު ކުޑަ ނުވަތަ ނެތް ފަރާތް ތަކުން ހިތުގެ ބަލިންނާއި އެއްފަޅި ވާގިނެތުމުގެ ބަލިން ސަލާމަތް ވުމަށް މިވަގުތަށް އެނބުރި ދާން ޖެހެނީ ކޭން ބުއިމުގެ އާދަތައް ބަދަލުކުރުމާއި އުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި ބަދަލުކުރުމެވެ. ބޭނުން ކުރައްވާ ކާނާ ގައި ޮލނާއި ތެޮޔ މަދުކުރުމާއި ޤަވާއިދުން

ކަސްރަތުކުރަން ފެށުމެވެ. އޭރުން ހިތުގެ ލޭނާރާއި ސިކުނޑީގެ ލޭނާރުގެ ބަލިތަކުން ސަލާމަތް ވުމުގެ ފުރުސަތު ކުޑަވާނެއެވެ.

މިއީ ބޭސްގުޅައެއް ބޭނުން ކުރުމަށް ވުރެ މާ ބުއްދިވެރި ޮގތެކެވެ.

ޑރ. އިބްރާހިމް ޔާސިރު

34

)ކުރީގެ އަދަދާ ގުޅޭ(

ރަޝާޤާއަކަށް ޖަވާބެއް ނުދެވުނެވެ. އޭނާއަށް މަޑުމަޑުން ހިނގައިގަނެވުނީ އެނދާ ދިމާއަށެވެ. ޒައިދު ވަދެ ޮދރު ލައްޕާ ތަޅުލި އެވެ. ރަޝާޤާ އެނދުގައި

ޖައްސައިލި އިރު ޒައިދު ފާޚާނާއަށް ވަދެއްޖެ އެވެ. އޭނާ ފެންވަރާލައިގެން ނިކުމެ ނިދަން ތައްޔާރުވެލައިގެން އައިސް އެނދުން ބާލީހަކާއި ބެޑްޝީޓެއް ހިފައިގެން

ހިނގައިގަތީ އޭނާ ނިދާ ޖަގަހައަށެވެ. ބާލީސް ނަގަން ޒައިދު ދިއްޮކށްލި އަތުގައި ރަޝާ ބޭނުންވީ ހިފާށެވެ. އެކަމަކު އެފަދަ ހިތްވަރެއް އޭނާއަކަށް ނުލިބުނެވެ.

އަތެއް ފަޔެއް ހަރަކާތެއް ނުކުރި އެވެ. ޮކޓަރިއަށް ވެރިވެފައިވާ ފަނޑު އަލިކަމުގެ ތެރެއިން ރަޝާއަށް ޮއވެވުނީ ބަލާށެވެ. ޒައިދަށް މިކަން ފާހަގަ ކުރެވޭ ހެނެއް

ހިއެއް ނުވެ އެވެ.ޒައިދު ޮގސް ބެޑްޝީޓް އަޅާލި އެވެ. ބާލީސް ބޭއްވުމަށްފަހު ޑްރެސިންގ

ޓޭބަލް ކައިިރިއަށް ޖެހިލާފައި ނެގިތަން ފެނުނީ ބާމޫފުޅި އެކެވެ. ދެންފެނުނީ ޮބނބިފަޅީގައި ބާމޫ އުނގުޅަންފެށި ތަނެވެ. މިއަދު އިހުސާން ޖެހިތަނުގަ އެވެ. މިމަންޒަރު ފެނުމާއެކު ރަޝާއަށް ހީވީ އޭނާ ހިތުގައި މީހަކު ދެއަތުން ބާރަށް

ހިފައި ފިތާލިހެންނެވެ. މެޔަށް ތަދުވެގެން ދިޔަ އެވެ. ދެޯލ ތެމުނީ ހައިރާންވާހައި އަވަހަށެވެ.

އެއީ އަހަންނަށްޓަކައި ޒައިދު ވީ ގުރުބާނީއެއްގެ ނަތީޖާ އެވެ. އެކަމަކު އެތަނުގައި އެއްޗެއް އުނގުޅާލަނުދެވުނު ތާނގައި އެތަނަށް ތަދުވޭޯތ ވެސް ފަހުން

އަހައިނުލެވުނެވެ. އަހަންނަކީ ކިހާ ޯގސް މީހެއް ހެއްޔެވެ؟ އެފަދަ ފިރިއަކު ލިބުމުން އަހަންނަށް ކަންތައް މިކުރެވެނީ ޮކންފަދަ ނިކަމެތި ޮގތަކަށްހެއްޔެވެ؟

ކައިވެނި ކުރިފަހުން މިހާރު މަހަކަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަސްވީ އެވެ. އެކަމަކު އޭނާއަށް އަދި އަހަރެންގެ ގާތުގައި ޮއވެ ނިދާލާނެ ފުރުޞަތުވެސް ނުދެވެ އެވެ. އެހެނޭ ކިޔައިފައި އޭނާ އަހަންނަށް ޮކށްދޭން ޖެހޭ ކަމަކަށް ފަރުވާ ކުޑައެއް

ނުކުރެ އެވެ.މިކަހަލަ ޚިޔާލެއްގައި ރަޝާޤާ ޮއއްވާ ޒައިދު ޮގސް ޮއޯށވެއްޖެ އެވެ. މިމަންޒަރު

ފެނުމުން ރަޝާޤާއަކަށް ޯނވެވުނެވެ. އޭނާ ތެދުވެއްޖެ އެވެ. މަޑުމަޑުން ހިނގައިގެންފި އެވެ. ޒައިދާ ދިމާއަށެވެ.

އޭނާ ޮގސް ޒައިދު ގާތު އިށީންނެވެ. ޒައިދު ޮއތީ އަނެއްފަރާތަށް އެނބުރި އެވެ.

މުހައްމަދު ާގސިމް، އއ. މަތިވެރިވަކި ނުވިނަމަ

އެހެންކަމުން ރަޝާޤާ އައިސް އިށީންކަމެއް ޒައިދަކަށް ނޭނގެ އެވެ. ރަޝާޤާ މަޑުމަޑުން އަތް ހިތްލައިލި އެވެ. އެއަތް ތުރުތުރު އަޅައެވެ. އެއަތަށް އޭނާގެ އެއްވެސް ބާރެއް ހިނގާހެނެއް ހިއެއްނުވެ އެވެ. އަތް ޮގސް ޖެހުނީ ޒައިދުގެ ބުރަކަށީގަ އެވެ. އެއާއެކު މަޑުމަޑުން ފިރުމަން ފެށުނެވެ. ޒައިދު ސިހުނެވެ.

އަވަސް އަވަހަށް ޯބ ހިއްލާ ބަލައިލެވުނެވެ. “ރަޝާ! ކީއްތިކުރަނީ؟” ޒައިދުގެ އަޑުގައި ހުރީ ހައިރާންކަމެވެ. އެވަގުތު އޭނާގެ

ކަންފަތުގައި ޖެހުނީ ރަޝާޤާގެ މަޑު ގިސްލުމުގެ އަޑެވެ.“ކިހިނެއްވީ؟” ޒައިދު ތެދުވެ އިށީންނި އެވެ.

ރަޝާޤާ އިނީ ކަޅިޖަހައި ނުލައި ބަލާށެވެ. ޒައިދުގެ މޫނަށެވެ. ދެޮލލަށެވެ. އެހެން އިރުކޮޅަކު އިނދެފައި ހަމަ ކުއްލިއަކަށް ޒައިދުގެ ގައިގައި ބައްދައިގެންފި އެވެ. “އައި ލަވް ޔޫ ޒައިދު. އައި ލަވް ޔޫ!” ރަޝާޤާގެ ތުރުތުރު އަޅަމުން ދިޔަ އަޑު ޒައިދުގެ ކަންފަތަށް ވަދެގެން ދިޔައީ އޭނާގެ މުޅި ހަށިގަނޑަށް ގުޑުން އަރުވާލާފަ އެވެ. ހަމަ ކުއްލިއަކަށް މުޅި އަނގައިން ކުޅު ހިކިއްޖެ އެވެ.

ހަށިގަނޑު ފިނިވެއްޖެ އެވެ. އެއާއެކު ފެނުނީ ޒައިދުވެސް ރަޝާޤާގެ ގައިގައި ބައްދައިގަތްތަނެވެ.

ރަޝާޤާއަށް ހޭލެވުނީ މީހަކު ޮކޓަރީ ޮދރުފަތުގައި ޖަހާލި އަޑަށެވެ. އެވަގުތު ކަންފަތުގައި ޖެހުނީ މަންމަގެ އަޑެވެ.

“ދަރިފުޅާ! ހާދަ ވަރަކަށް މިއަދު ތި ނިދަނީ. މިހާރު ޮއޮއތް ހަތްގަޑި ބައިވަނީ.”ރަޝާޤާއަށް ފުންމައިގެން ތެދުވެވުނެވެ. އެއާއެކު ސިކުނޑީގައި އެނބުރިގަތީ

ރޭގައި ހިނގައިދިޔަ ކަންތައްތަކުގެ ހަނދާން ތަކެވެ. ހިތަށް ވެރިވެގެން ދިޔައީ ލަދުވެތިކަމެވެ. އޭނާއާ ޖެހިގެން ކަހަލަ ޮގތަކަށް ޒައިދު ނިދާ މަރުވެފައި ޮއތެވެ. ޒައިދަށް ޮގވާކަށް ނުކެރުނެވެ. މަޑުމަޑުން އެނދުން ފައިބަން ކަމަށް ގަސްދުޮކށް ފުރަތަމަ ގެނައި ހަރަކާތާއެކު ކުއްލިއަކަށް ޒައިދު އޭނާގެ އަތުގައި ހިފައިފި އެވެ.

“އަދި މަޑުޮކށްބަލަ!” ޒައިދުގެ އަޑުގައި ހުރީ މަސްތީ އަސަރެކެވެ. ރަޝާޤާގެ މޫނު ރަތްވެގެން ދިޔަ އެވެ. ތުންފަތް މައްޗަށް ވެރިވި ލުއި ލުއި

ހިނިތުންވުމާއި މޫނުމަތީގައި ހުރި ލަދުވެތިކަމުގެ ރަތް ކުލައާ އެކުވުމުން ރަޝާޤާގެ މޫނުމަތީގެ ރީތިކަމާއި ނަލަކަން އެތައް ގުނައަކަށް އެރިކަހަލަ އެވެ. ޒައިދުގެ

މަސްތުން ޯފވެފައިވާ ހިތުގެ މަސްތު ދެގުނައަށް އެރި އެވެ.)ނުނިމޭ(