I

Li ni u

Sau 20 nm i mi k t i hi ng VI nm 1986, Vit Nam t mt nc tr tr, tng trng thp, tch ly phn ln nh vo vay mn bn ngoi, dn bc qua khng hong trm trng, n nay tr thnh mt nc c tc tng trng cao trong khu vc vi c ch qun l i mi, tng bc xy dng c vai tr ca mnh trong hi nhp khu vc v quc t.

Trong , ngun vn u t trc tip nc ngoi (FDI) gp phn quan trng trong qu trnh pht trin kinh t -x hi t nc, to ra tng doanh thu ng k, ng gp tch cc vo ngn sch, to vic lm v thu nhp n nh cho ngi lao ng, khng nh vai tr trong s pht trin kinh t, ng gp ngy cng ln vo tng sn phm quc ni (GDP) ca t nc v thc s tr thnh mt b phn cu thnh quan trng ca nn kinh t quc dn.Vi ch trng m ca nn kinh t, hnh thnh mi trng php l cho FDI, c gng to sn chi bnh ng, khng phn bit i x gia cc nh u t, Vit Nam gt hi c nhng thnh cng ngoi mong i trong vic thu ht u t trc tip nc ngoi trong 20 nm qua.

Ni dung chnh

1. Gii thiu chung v FDI t nm 1988-2007

1.1Trong thp nin 80, u thp nin 90 Dng FDI vo Vit Nam cn nh.n nm 1991, tng vn FDI Vit Nam mi ch l 213 triu la M. Tuy nhin, con s FDI ng k tng mnh t nm 1992 v t nh im vo nm 1996 vi tng vn ng k ln n 8,6 t la M.1.2. Trong khong thi gian 1991-1996 FDI ng mt vai tr quan trng trong vic ti tr cho s thiu ht trong ti khon vng lai ca Vit Nam v c nhng ng gp cho cn cn thanh ton quc t ca Vit Nam.1.3 Trong giai on 1997-1999,

Vit Nam tri qua mt giai on tt dc ca ngun FDI ng k, c th l 49% nm 1997, 16% nm 1998 v 59% nm 1999 do khng hong ti chnh chu .

1.4 Giai on 2000-2002: Gi tr FDI ng k tng tr li vo nm 2000 vi mc 25,8% v 2001 vi mc 22,6%, nhng vn cha c hai phn ba so vi nm 1996. Nm 2002, FDI ng k li gim xung cn khong 1,4 t la M, t khong 54,5% ca mc nm 2001.

1.5 Giai on 2002 nay

Tnh n cui nm 2006, cc nh u t nc ngoi t hn 70 quc gia v lc a u t vo Vit nam. Chu chim 60,8%, chu u chim 23%, chu M chim 7%. Nm nc u t ln nht u l cc nc chu bao gm Xin-ga-po, i Loan, Nht Bn, Hng Kng v Hn Quc - chim hn 59% tng vn ng k. Mi nh u t ln nht chim 80% tng vn u t vo Vit Nam.T thc tin thu ht TNN 20 nm qua cho thy kt qa thu ht v s dng vn FDI vo Vit Nam:

- Trc ht l thu ht vn: Tnh n cui nm 2007, c nc c hn 9.500 d n FDI c cp php u t vi tng vn ng k khong 98 t USD (k c vn tng thm). Tr cc d n ht thi hn hot ng v gii th trc thi hn, hin c 8.590 d n cn hiu lc vi tng vn ng k 83,1 t USD.iu ny cho thy du hiu ca ln sng FDI th hai vo Vit Nam.

- Bn cnh l tnh hnh tng vn u t: Cng vi vic thu ht cc d n u t mi, nhiu d n sau khi hot ng c hiu qu m rng quy m sn xut-kinh doanh, tng thm vn u t, nht l t nm 2001 tr li y. Tnh n ht nm 2007 c gn 4.100 lt d n tng vn u t vi tng vn tng thm hn 18,9 t USD, bng 23,8% tng vn u t ng k cp mi.

- Quy m d n: Qua cc thi k, quy m d n FDI c s bin ng th hin kh nng ti chnh cng nh s quan tm ca cc nh FDI i vi mi trng u t Vit Nam. Quy m vn u t bnh qun ca mt d n FDI tng dn qua cc giai on, tuy c trm lng trong vi nm sau khng hong ti chnh khu vc 1997. Thi k 1988-1990 quy m vn u t ng k bnh qun t 7,5 triu USD/d n/nm. T mc quy m vn ng k bnh qun ca mt d n t 11,6 triu USD trong giai on 1991-1995 tng ln 12,3 triu USD/d n trong 5 nm 1996-2000. iu ny th hin s lng cc d n quy m ln c cp php trong giai on 1996-2000 nhiu hn trong 5 nm trc. Tuy nhin, quy m vn ng k trn gim xung 3,4 triu USD/d n trong thi k 2001-2005. iu ny cho thy a phn cc d n cp mi trong giai on 2001-2005 thuc d n c quy m va v nh. Trong 2 nm 2006 v 2007, quy m vn u t trung bnh ca mt d n u mc 14,4 triu USD, cho thy s d n c quy m ln tng ln so vi thi k trc, th hin qua s quan tm ca mt s tp on a quc gia u t vo mt s d n ln (Intel, Panasonic, Honhai, Compal, Piaggio....).

2. FDI theo lnh vc u t qua cc nm 1988-2007

2.1. Lnh vc cng nghip v xy dng:

T khi ban hnh Lut u t nc ngoi nm 1987, Vit Nam ch trng thu ht FDI vo lnh vc cng nghip-xy dng. Qua mi giai on cc lnh vc u tin thu ht u t, cc sn phm c th c xc nh ti Danh mc cc lnh vc khuyn khch v c bit khuyn khch u t. Trong nhng nm 90 thc hin ch trng thu ht FDI, Chnh ph ban hnh chnh sch u i, khuyn khch cc d n: (i) sn xut sn phm thay th hng nhp khu, (ii) sn xut hng xut khu (c t l xut khu 50% hoc 80% tr ln), (iii) s dng ngun nguyn liu trong nc v c t l ni a ho cao.

Sau khi gia nhp v thc hin cam kt vi WTO (nm 2006), Vit Nam bi b cc quy nh v u i i vi d n c t l xut khu cao, khng yu cu bt buc thc hin t l ni a ho v s dng nguyn liu trong nc. Qua cc thi k, nh hng thu ht FDI lnh vc cng nghip- xy dng tuy c thay i v lnh vc, sn phm c th nhng c bn vn theo nh hng khuyn khch sn xut vt liu mi, sn phm cng ngh cao, cng ngh thng tin, c kh ch to, thit b c kh chnh xc, sn xut sn phm v linh kin in t... y cng chnh l cc d n c kh nng to gi tr gia tng cao v Vit Nam c li th so snh khi thu ht FDI. Nh vy, cho n nay cc d n FDI thuc cc lnh vc nu trn (thm d v khai thc du kh, sn xut cc sn phm cng ngh cao, sn phm in v in t, sn xut st thp, sn xut hng dt may...) vn gi vai tr quan trng ng gp cho tng trng kinh t, xut khu v to nhiu vic lm v ngun thu nhp n nh cho hng triu lao ng trc tip. C cu u t c chuyn bin tch cc theo hng gia tng t trng u t vo lnh vc cng ngh cao, lc du v cng ngh thng tin (IT) vi s c mt ca cc tp on a quc gia ni ting th gii: Intel, Panasonic, Canon, Robotech.v.v. Hu ht cc d n FDI ny s dng thit b hin i xp x 100% v t ng ho t 100% cho sn lng, nng sut, cht lng cao, do c nh hng ln n cc ch tiu gi tr ca ton ngnh.

Tnh n ht nm 2007, lnh vc cng nghip v xy dng c t trng ln nht vi 5.745 d n cn hiu lc, tng vn ng k hn 50 t USD, chim 66,8% v s d n, 61% tng vn ng k v 68,5% vn thc hin.

STTChuyn ngnhS d nVn u t (USD)Vn thc hin (USD)

1 CN du kh 38 3,861,511,815 5,148,473,303

2 CN nh 2,542 13,268,720,908 3,639,419,314

3 CN nng 2,404 23,976,819,332 7,049,365,865

4CN thc phm 310 3,621,835,550 2,058,406,260

5 Xy dng 451 5,301,060,927 2,146,923,027

Tng s5,745 50,029,948,532 20,042,587,769

Nhn xt: S d n vo cc ngnh cng nghip nh v cng nghip nng l rt ln. Tip theo l cc d n ca ngnh cng nghip thc phm v xy dng. Ngnh cng nghip du kh c s d n FDI t nht.

Nhn xt: Tng ng vi s lng d n, s vn u t vo cc ngnh cng nghip nng v cng nghip nh vn ng u, nhng s vn u t vo cc ngnh cng nghip nng c cao hn. iu ny l do cc ngnh cng nghip nng yu cu c quy m u t ln hn. Tip theo l s vn u t ca cc ngnh xy dng, cng nghip du kh v cng nghip thc phm. ng ch l ngnh cng nghip du kh c s d n u t t nht nhng li c sn vn u t cao hn ngnh cng nghip thc phm.

Nhn xt: S vn thc hin ca ngnh cng nghip nng vn ng u. Hu ht vn thc hin ca cc ngnh u tng ng vi s vn ng k v s d n. Duy ch c s vn thc hin ca ngnh cng nghip du kh li ng th hai. iu ny cho thy hiu qu thu ht vn thc t, trin khai d n ca ngnh cng nghip du kh l rt ln.

2.2. Lnh vc dch v

Nc ta c nhiu ch trng chnh sch, to iu kin thun li cho hot ng kinh doanh dch v pht trin t khi thi hnh Lut u t nc ngoi (1987). Nh vy, khu vc dch v c s chuyn bin tch cc p ng ngy cng tt hn nhu cu sn xut, tiu dng v i sng nhn dn, gp phn y nhanh tng trng kinh t. Mt s ngnh dch v (bu chnh vin thng, ti chnh, ngn hng, bo him, vn ti hng khng, vn ti bin, du lch, kinh doanh bt ng sn) tng trng nhanh, thu ht nhiu lao ng v thc y xut khu. Cng vi vic thc hin l trnh cam kt thng mi dch v trong WTO, Vit Nam tip tc y mnh thu ht FDI, pht trin cc ngnh dch v trc tip phc v sn xut v xut khu.

Trong khu vc dch v FDI tp trung ch yu vo kinh doanh bt ng sn, bao gm: xy dng cn h, vn phng, pht trin khu th mi, kinh doanh h tng khu cng nghip (42% tng vn FDI trong khu vc dch v), du lch-khch sn (24%), giao thng vn ti-bu in (18%) (xem bng).

STTChuyn ngnhS d nVn u t(triu USD)u t thc hin(triu USD)

1Giao thng vn ti-Bu in ( bao gm c dch v logicstics)2084.287721

2Du lch - Khch sn2235.8832.401

3Xy dng vn phng, cn h bn v cho thu1539.2621.892

4Pht trin khu th mi93.477283

5Kinh doanh h tng KCN-KCX281.406576

6Ti chnh ngn hng66897714

7Vn ho - y t gio dc2711.248367

8Dch v khc (gim nh, t vn, tr gip php l, nghin cu th trng...)9542.145445

Tng cng1.91228.6097.399

Trong nm 2007 tuy vn u t ng k tip tc tp trung vo lnh vc cng nghip (50,6%), nhng c s chuyn dch c cu u t mnh vo lnh vc dch v, chim 47,7% tng vn ng k ca c nc, tng 16,5% so vi nm 2006 (31,19%) vi nhiu d n xy dng cng bin, kinh doanh bt ng sn, xy dng khu vui chi, gii tr.v.v.

Nhn xt: S cc d n u t vo lnh vc dch v nhn chung l kh nhiu. Trong , cc dch v khc c s d n l ln nht. Tip theo l cc d n vo cc ngnh vn ha y t - gio dc, du lch khch sn, giao thng vn ti bu in, xy dng vn phng, cn h. Cc ngnh c s d n kh t ln lt l ti chnh-ngn hng, kinh doanh h tng KCN, KCX, pht trin th mi.

Nhn xt: Tng vn u t FDI trong lnh vc dch v kh khng tng ng vi s lng d n. Ngnh xy dng vn phng, cn h li c s vn u t cao nht. Tng t l cc d n pht trin khu th mi cng c vn u t kh cao. Ngc li, cn s d n ca cc d n trong cc dch v khc tuy ln nht, nhng vn u t ca n li khng nhiu lm. iu ny c gii thch do c th ngnh ngh, c ngnh ngh yu cu vn u t cao nh xy dng vn phng, cn h, cng c ngnh ngh yu cu vn u t thp.

Nhn xt: Ngnh c tng vn FDI thc hin cao nht l ngnh du lch-khch sn. Tip theo l ngnh xy dng vn phng, cn h cho thu hoc bn (1.892 triu USD). Nh vy c th thy l tnh hnh thu ht FDI ca ngnh ny trong thc t khng hiu qu nh ng k (9.626 triu USD). Ngoi ra, iu ny cng mt phn do c th cc d n ang trong qu trnh tip tc u t rt vn.

2.3. Lnh vc Nng Lm - Ng nghip

Dnh u i cho cc d n u t vo lnh vc Nng Lm ng nghip c ch trng ngy t khi c lut u t nc ngoi 1987. Tuy nhin n nay do nhiu nguyn nhn, trong c nguyn nhn ri ro u t cao trong lnh vc ny, nn kt qu thu ht FDI vo lnh vc Nng Lm ng cha c nh mong mun.

n ht nm 2007, lnh vc Nng- Lm- Ng nghip c 933 d n cn hiu lc, tng vn ng k hn 4,4 t USD, thc hin khong 2,02 t USD; chim 10,8% v s d n; 5,37% tng vn ng k v 6,9% vn thc hin, (gim t 7,4% so vi nm 2006). Trong , cc d n v ch bin nng sn, thc phm chim t trng ln nht 53,71% tng vn ng k ca ngnh, trong , cc d n hot ng c hiu qu bao gm ch bin ma ng, go, xay xt bt m, sn, rau. Tip theo l cc d n trng rng v ch bin lm sn, chim 24,67% tng vn ng k ca ngnh. Ri ti lnh vc chn nui v ch bin thc n gia sc chim 12,7%. Cui cng l lnh vc trng trt, ch chim gn 9% tng s d n. C 130 d n thu sn vi vn ng k l 450 triu USD,

Cho n nay, c 50 quc gia v vng lnh th u t trc tip vo ngnh nng-lm-ng nghip nc ta, trong , cc nc chu ( i Loan, Nht Bn, Trung Quc, Hng Kng,..) chim 60% tng vn ng k vo ngnh nng nghip (ring i Loan l 28%). Cc nc thuc EU u t vo Vit Nam ng k nht gm c Php (8%), qun o British Virgin Islands (11%). Mt s nc c ngnh nng nghip pht trin mnh (Hoa K, Canada, Australi)a vn cha thc s u t vo ngnh nng nghip nc ta.

Cc d n FDI trong ngnh nng-lm-ng nghip tp trung ch yu pha Nam. Vng ng Nam B chim 54% tng vn ng k ca ngnh, ng bng sng Cu Long 13%, duyn hi Nam Trung B 15%. Min Bc v khu vc min Trung, lng vn u t cn rt thp, ngay nh vng ng bng sng Hng lng vn ng k cng ch t 5% so vi tng vn ng k ca c nc.

STTNng, lm nghipS d nVn ng k (USD)Vn thc hin (USD)

1Nng-Lm nghip 803 4,014,833,499 1,856,710,521

2 Thy sn 130 450,187,779 169,822,132

Tng s 933 4,465,021,278 2,026,532,653

Nhn xt: S d n u t vo cc ngnh nng-lm nghip chim u th so vi ngnh thu sn.

Nhn xt: Tng ng vi s d n, vn ng k ca cc d n trong cc ngnh nng-lm nghip cng ln hn rt nhiu so vi ngnh thu sn.

Nhn xt: Tng s vn thc hin ca cc d n trong cc ngnh nng-lm nghip cng ln hn so vi cc d n trong ngnh thu sn. Tuy nhin, ti c hai ngnh ny, s vn thc hin vn cha t c mc nh trong ng k.a. Nhn xt chung:

T qu trnh nghin cu tnh hnh thu ht FDI theo tng lnh vc u t, chng ta c th a ra nhng kt lun chung v FDI theo lnh vc u t nh c cu lnh vc u t ca FDI ti Vit Nam v tnh trng thc hin cc d n, v.v.

Nhn xt: Qua 3 biu trn th ta thy, FDI vo Vit Nam ch yu l hai lnh vc cng nghip-xy dng v lnh vc dch v, trong lnh vc cng nghip-xy dng chim u th hn. Cn FDI vo lnh vc nng lm ng nghip th chu lp v so vi 2 lnh vc kia. iu ny rt ph hp vi nhu cu ca nc tip nhn u t l Vit Nam v nc ch u t (ch yu l cc nc pht trin - nhng nc m c t trng cng nghip v dch v chim u th so vi nng lm ng nghip). iu ny cng gii thch ti sao FDI lm cho c cu kinh t Vit Nam c s thay i v nn kinh t Vit Nam pht trin.

Ngoi ra, t vic phn tch cc s liu, cng c th nhn ra tnh trng vn thc hin khng bt kp vn ng k u t. S d nh vy, ngoi nguyn nhn khch quan l mt s d n ang cn trong qu trnh thc hin, th cng c rt nhiu d n ng k vn u t ln m khng a vn vo thc hin ng nh vy. Chng ta cn phi c nhng gii php hu hiu cho tnh trng ny.

3. nh gi tnh hnh hin ti

nh gi mt cc khch quan tnh hnh hin ti, cn phi da vo nhng s liu xc thc, c th y l bng s liu cc d n FDI cp mi trong 8 thng nm 2008 theo lnh vc u t (tnh ti ngy 22/8/2008)

STT Chuyn ngnh S d n TVT Vn iu l

I Cng nghip 455 22.522.619.286 7.101.473.485

CN du kh 7 10.572.380.000 2.310.380.000

CN nng156 9.589.546.033 3.835.654.887

CN nh198 1.729.908.289 654.806.576

CN thc phm 29 317.821.464 173.016.575

Xy dng65 312.963.500 127.615.447

II Nng lm ng nghip 35 200.855.331 116.937.151

Nng lm nghip 32 200.420.331 116.502.151

Thu sn3 435.000 435.000

III Dch v 282 23.600.922.426 6.030.030.561

Dch v 205 926.562.334 266.232.674

GTVT-Bu in 13 45.645.500 14.315.125

Khch sn-Du lch 21 8.773.878.875 1.783.405.000

Ti chnh-Ngn hng 1 18.200.000 18.200.000

Vn ha-Y t-Gio dc 12 419.586.764 28.197.362

XD h tng KCX-KCN 5 137.249.866 36.167.000

XD khu th mi 3 4.768.750.000 2.018.750.000

XD vn phng-cn h 22 8.511.049.087 1.864.763.400

Tng s 772 46.324.397.043 13.248.441.197

Ngun: Cc u t nc ngoi - B k hoch u t

T bng s liu trn, c th c nhng nhn xt nh sau v tnh hnh hin ti FDI theo lnh vc u t:

a. nh gi tnh hnh chung ca vic thu ht FDI hin ti theo lnh vc u t:

Qua s liu ca 8 thng nm 2008 nhn thy, c cu lnh vc u t ca FDI hin nay vn khng thay i. Chim u th vn l hai lnh vc cng nghip-xy dng v dch v, nng-lm-ng nghip vn chim t trng rt t trong vic thu ht FDI. Tuy nhin, FDI vo lnh vc dch v c xu hng pht trin dn ln, thm ch v mt tng vn u t cn ln t c lnh vc cng nghip-xy dng. Ngoi ra, FDI vo lnh vc dch v ang ci thin dn v cht. iu ny c th hin vic, s d n u t trong lnh vc dch v tuy khng nhiu (ch chim 37% tng s d n) nhng tng vn u t li kh cao (50% tng s vn u t). y l mt vic ph hp vi xu hng pht trin ca nn kinh t Vit Nam v ton cu: l gia tng t trng cc ngnh dch v trong c cu kinh t. V d ti cc nc pht trin nh M, Anh, Nht bn ngnh dch v thm ch cn chim 70% t trng trong nn kinh t quc dn.

b. nh gi tnh hnh thu ht FDI hin ti trong tng lnh vc

Trong lnh vc cng nghip-xy dng, chim u th vn l cng nghip nng, cng nghip nh v cng nghip du kh. Tuy nhin ngnh cng nghip du kh c s nhy vt v tng vn u t. Xem biu di y:

Trong lnh vc dch v, cc ngnh du lch khch sn v xy dng cn h, vn phng bn v cho thu vn dn u v tng vn u t v vn iu l tuy s d n khng cao. Ngoi ra, ngnh xy dng khu th mi cng kh pht trin, dn u v vn iu l v tng vn u t cng kh cao. Giao thng vn ti bu in dng nh c v chng li nhng c th ch l trong mt giai on nht nh.

Trong lnh vc nng-lm-ng nghip, vn l s chim u th tuyt i ca ngnh nng-lm nghip so vi ngnh thu sn trn c 3 mt: s d n, tng vn u t v vn iu l.3 nh gi trin vng u t nc ngoi theo lnh vc u t

3.1Trong lnh vc Cng nghip, xy dng

Cc nhm ngnh cng nghip: C kh, in in t, Cng ngh phn mm, Ha cht,mt s ngnh cng nghip c t trng v th trng xut khu ln (Ngnh cng nghip dt may - da giy; Ngnh sn xut g, th cng - m ngh)

- Cc ngnh c bit khuyn khch u t gm cng ngh thng tin, in t, vi in t, cng ngh sinh hc; ch trng cng ngh ngun t cc nc cng nghip pht trin nh Hoa K, EU, Nht Bn; ht sc coi trng thu ht FDI gn vi nghin cu pht trin v chuyn giao cng ngh.

- Cng nghip ph tr: Khuyn khch thu ht FDI vo ngnh cng nghip ph tr nhm gim chi ph u vo v nguyn-ph liu ca cc ngnh cng nghip, gp phn nng cao nng lc cnh tranh ca sn phm sn xut trong nc. thc y pht trin ngnh cng nghip ph tr, cn to iu kin cc d n sn xut lp rp cc sn phm cng nghip nhanh chng m rng quy m v th trng tiu th.

3.2 Trong lnh vc Dch v

Cc nhm ngnh dch v: Ti chnh ngn hng, Bo him, Kinh doanh bt ng sn, Bu chnh vin thng, Thng mi (ch trng thng mi quc t, Du lch, Logistics Hu cn, Y t, Gio dc)

- Ngnh dch v cn d a ln u t pht trin gp phn quan trng trong nng cao tc tng trng kinh t. Tng bc m ca cc lnh vc dch v theo cc cam kt quc t, to ng lc thc y cc ngnh kinh t khc pht trin nh dch v ngn hng, ti chnh; dch v vn ti, bu chnh-vin thng, y t, vn ho, gio dc, o to v cc lnh vc dch v khc.

Vi nh hng trn, tin hnh xem xt, gim bt cc lnh vc, ngnh ngh kinh doanh c iu kin i vi FDI c tnh ti cc yu t hi nhp v ton cu ha theo l trnh m ca; to bc t ph trong thu ht FDI bng vic xem xt y sm l trnh m ca i vi mt s lnh vc dch v, khuyn khch s tham gia ca khu vc t nhn vo pht trin h tng. C th l:

- Khuyn khch mnh vn FDI vo cc ngnh du lch, y t, gio dc-o to. M ca theo l trnh cc lnh vc dch v nhy cm nh ngn hng, ti chnh, vn ti, vin thng, bn bun v bn l.

- Khuyn khch FDI tham gia xy dng c s h tng k thut bng cc phng thc thch hp gm BOT, BT xy dng cng bin, cng hng khng, ng cao tc, ng st, vin thng, cp nc, thot nc nhm gp phn nng cp h thng kt cu h tng k thut p ng c yu cu tng trng nhanh ca nn kinh t.

3.3 Trong lnh vc Nng Lm - Ng nghip

Quan im, phng hng thu ht v s dng FDI vo nng nghip v nng thn n nm 2010 v tm nhn xa hn, B Nng nghip v Pht trin nng thn v B K hoch vu t xut: cn thu ht cho mc tiu to dng mt nn nng nghip hng ho mnh, hiu qu. Nng nghip l lnh vc cn u i u t, c k hoch chung cho ngnh v c th cho tng ngnh hng ch yu.

Danh mc, lnh vc c bit u i u t l: Trng v chm sc rng, nui trng cy con trn t hoang ho, vng cha khai thc. nh bt hi sn vng xa b. Nhn ging mi c hiu qu kinh t cao. Sn xut tinh ch mui.

Danh mc, lnh vc u i: sn xut thuc phng, tr su bnh cho cy trng vt nui. Sn xut my, thit b, ph tng my cho sn xut, ch bin nng, lm, ng nghip, lng thc , thc phm. Trng cy dc liu. Bo qun nng sn sau thu hoch, bo qun th phm. Sn xut nc hoa qu ng chai, hp. Tinh ch thc n gia sc, gia cm, thu sn. Dch v k thut nng, lm, thu sn, xy dng v pht trin ngnh ngh truyn thng. Sn xut giy, ba, vn nhn to trc tip t ngun nguyn liu trong nc.

Theo Lut u t nm 2005, nui trng, ch bin nng, lm thu sn, lm mui; sn xut ging nhn to, ging cy trng v ging vt nui mi l mt trong nhng lnh vc c hng u i u t. Ph hp chin lc pht trin ngnh, thu ht FDI nh hng theo ngnh hng, sn phm ch yu nh sau:

- V trng trt v ch bin nng sn, FDI tp trung vo cc d n xy dng cc vng trng v ch bin nng sn xut khu nh la go, cy lng thc, rau qu, c ph, cao su, ch... theo hng thm canh, nng cao cht lng, h gi thnh sn phm, i mi thit b cc xng ch bin.

- V chn nui v ch bin sn phm chn nui, FDI tp trung thu ht vo cc d n sn xut ging ln, b v gia cm c cht lng cao ti cc vng c iu kin thun li v lao ng, t ai, m bo v sinh mi trng khi pht trin chn nui vi quy m ln, ng thi tip tc thu ht u t sn xut thc n gia sc c cht lng cao.

- V trng rng - ch bin g, FDI tp trung vo cc d n sn xut ging cy c cht lng, nng sut cao nhm p ng nhu cu trng rng nguyn liu phc v ch bin g, lm sn.

(Ngun: Vin Kinh t TP. H Ch Minh, B K hoch v u t, B NN&PTNT...)

4.Tc ng ca FDI i vi nn kinh t

4.1. Mt tch cc:Khu vc kinh t c vn FDI ngy cng khng nh vai tr quan trng trong nn kinh t Vit Nam, l khu vc c tc pht trin nng ng nht.

V mt kinh t: - FDI l ngun vn b sung quan trng cho vn u t p ng nhu cu u t pht trin x hi v tng trng kinh t: ng gp ca FDI trong tng vn u t x hi c bin ng ln, t t trng chim 13,1% vo nm 1990 tng ln mc 32,3% trong nm 1995. T l ny gim dn trong giai on 1996-2000, do nh hng ca khng hong ti chnh khu vc (nm 2000 chim 18,6%) v trong 5 nm 2001-2005 chim khong 16% tng vn u t x hi; hai nm 2006-2007 chim khong 16% (Theo Nin gim Thng k c cu vn u t thc hin ca khu vc FDI nm 2003 l 16%, nm 2004 l 14,2%, nm 2005 l 14,9% v nm 2006 l 15,9%, c nm 2007 t trn 16%).

Vn FDI gp phn thc y tng trng kinh t t nc. T nm 1991-2000, GDP tng lin tc qua cc nm vi tc ng tng bnh qun mi nm 7,56%, trong : (i) 5 nm 1991-1995: tng 8,18% (nng lm ng tng 2,4%; cng nghip xy dng tng 11,3%, dch v tng 7,2%); (ii) 5 nm 1996-2000: tng 6,94% (nng lm ng tng 4,3%; cng nghip xy dng tng 10,6%, dch v tng 5,75%). Nh vy, n nm 2000 tng sn phm trong nc tng gp hn 2 ln nm 1990: (iii) 5 nm 2001-2005: tc tng GDP t 7,5% (nng lm ng tng 3,8%; cng nghip xy dng tng 10,2%, dch v tng 7%; (iv) Nm 2006 t 8,17% (nng lm ng tng 3,4%; cng nghip xy dng tng 10,37%, dch v tng 8,29% v (iv) Nm 2007 t 8,48% (nng lm ng tng 3,4%; cng nghip xy dng tng 10,6%, dch v tng 8,6%.

- FDI gp phn chuyn dch c cu kinh t v c cu lao ng, nng cao nng lc sn xut cng nghip:Trong 20 nm qua FDI ng mt vai tr quan trng cho s tng trng ca nn kinh t ni chung v cho ngnh cng nghip ni ring, trong tng bc tr thnh ngun u t quan trng ca Quc gia, gp phn pht trin cc ngnh cng nghip v to cng n vic lm cho ngi lao ng. Nhiu cng trnh ln hon thnh a vo sn xut, pht huy hiu qu u t, nhiu cng trnh trng im lm c s cho tng trng giai on sau c khi cng v y nhanh tin , nht l cc cng trnh in, du kh, cng nghip nng, cng nghip phc v xut khu...

Tc tng trng cng nghip ca khu vc kinh t c vn FDI cao hn mc tng trng cng nghip chung ca c nc, gp phn thc y chuyn dch c cu kinh t theo hng cng nghip ha, hin i ha (CNH, HH), tng t trng ca khu vc kinh t c vn FDI trong ngnh cng nghip qua cc nm (t 23,79% vo nm 1991 ln 40% nm 2004, 41% nm 2005 v nm 2006).

Gi tr sn xut cng nghip ca khu vc kinh t c vn FDI trong 5 nm qua chim trung bnh 42,5% gi tr sn xut cng nghip ca c nc. C th t trng trn tng t 41,3% vo nm 2000 ln 43,7% vo 2 nm 2004 v 2005. c bit, mt s a phng (Bnh Dng, ng Nai, Vnh Phc..) t l ny t n 65-70% gi tr sn xut cng nghip ca a bn.

FDI to ra nhiu ngnh cng nghip mi v tng cng nng lc ca nhiu ngnh cng nghip nh du kh, cng ngh thng tin, ha cht, t, xe my, thp, in t v in t gia dng, cng nghip ch bin nng sn thc phm, da giy, dt may Hin FDI ng gp 100% sn lng ca mt s sn phm cng nghip (du kh, thit b my tnh, my git, iu ha), 60% cn thp, 33% hng in t, 76% dng c y t chnh xc, 49% sn phm da giy, 55% sn lng si, 25% hng may mc.

FDI gp phn hnh thnh v pht trin trong c nc h thng cc khu cng nghip, khu ch xut, khu cng ngh cao tng i ng b v hin i, em li hiu qu s dng t cao hn mt s a phng t ai km mu m.

- FDI thc y chuyn giao cng ngh:FDI gp phn thc y chuyn giao cng ngh tin tin vo Vit Nam, pht trin mt s ngnh kinh t quan trng ca t nc nh vin thng, thm d v khai thc du kh, ho cht, c kh ch to in t, tin hc, t, xe my... Nht l sau khi Tp on Intel u t 1 t la M vo Vit Nam trong d n sn xut linh kin in t cao cp, gia tng s lng cc d n u t vo lnh vc cng ngh cao ca cc tp on a quc gia (Canon, Panasonic, Ritech.v.v)

Nhn chung, trnh cng ngh ca khu vc FDI cao hn hoc bng cc thit b tin tin c trong nc v tng ng cc nc trong khu vc. Hu ht cc doanh nghip c vn TTNN p dng phng thc qun l tin tin, c kt ni v chu nh hng ca h thng qun l hin i ca cng ty m.

Trong nng-lm-ng nghip, FDI to ra mt s sn phm mi c hm lng k thut cao v cc cy, con ging mi.

- Tc ng lan ta ca FDI n cc thnh phn kinh t khc trong nn kinh t:Hiu qu hot ng ca doanh nghip FDI c nng cao qua s lng cc doanh nghip tng vn u t, m rng quy m sn xut. ng thi, c tc ng lan ta n cc thnh phn khc ca nn kinh t thng qua s lin kt gia doanh nghip c vn FDI vi cc doanh nghip trong nc, cng ngh v nng lc kinh doanh c chuyn giao t doanh nghip c vn FDI. S lan ta ny c th theo hng dc gia cc doanh nghip trong ngnh dc hoc theo hng ngang gia cc doanh nghip hot ng cng ngnh. Mt khc, cc doanh nghip FDI cng to ng lc cnh tranh ca cc doanh nghip trong nc nhm thch ng trong bi cnh ton cu ha.

- FDI ng gp ng k vo NSNN v cc cn i v m:Cng vi s pht trin cc doanh nghip c vn FDI ti Vit Nam, mc ng gp ca khu vc kinh t c vn FDI vo ngn sch ngy cng tng. Thi k 1996-2000, khng k thu t du th, cc doanh nghip FDI np ngn sch t 1,49 t USD, gp 4,5 ln 5 nm trc. Trong 5 nm 2001-2005, thu ngn sch trong khi doanh nghip FDI t hn 3,6 t USD, tng bnh qun 24%/nm. Ring 2 nm 2006 v 2007 khu vc kinh t c vn FDI np ngn sch t trn 3 t USD, gp i thi k 1996-2000 v bng 83% thi k 2001-2005.

FDI tc ng tch cc n cc cn i ln ca nn kinh t nh cn i ngn sch, ci thin cn cn vng lai, cn cn thanh ton quc t thng qua vic chuyn vn vo Vit Nam v m rng ngun thu ngoi t gin tip qua khch quc t, tin thu t, tin mua my mc v nguyn, vt liu...

- FDI gp phn gip Vit Nam hi nhp su rng vo i sng kinh t quc t: Tc tng kim ngch xut khu ca khu vc FDI tng nhanh, cao hn mc bnh qun chung ca c nc, ng gp quan trng vo vic gia tng kim ngch xut khu ca c nc. Thi k 1996-2000, xut khu ca khu vc FDI t 10,6 t USD (khng k du th), tng hn 8 ln so vi 5 nm trc, chim 23% kim ngch xut khu c nc; nm 2000 chim 25%, nm 2003 chim 31%; tnh c du th th t trng ny t khong 54% nm 2004 v chim trn 55% trong cc nm 2005, 2006 v 2007.

FDI chim mt t trng cao trong xut khu mt s sn phm: 100% du kh, 84% hng in t, my tnh v linh kin, 42% sn phm da giy, 35% hng may mc Thng qua mng li tiu th ca cc tp on xuyn quc gia, nhiu sn phm sn xut ti Vit Nam tip cn c vi cc th trng trn th gii.

Trong lnh vc khch sn v du lch, FDI to ra nhiu khch sn cao cp t tiu chun quc t 4, 5 sao cng nh cc khu du lch, ngh dng p ng nhu cu khch du lch quc t, gp phn gia tng nhanh chng xut khu ti ch.

Bn cnh , FDI cn gp phn a nn kinh t nc ta tng bc hi nhp vi kinh t th gii, c bit trong lnh vc ti chnh, ngn hng.

V mt x hi:- FDI gp phn quan trng trong vic to vic lm, tng nng sut lao ng, ci thin ngun nhn lc:n nay, khu vc c vn FDI to ra vic lm cho trn 1,2 triu lao ng trc tip v hng triu lao ng gin tip khc theo kt qu iu tra ca WB c 1 lao ng trc tip s to vic lm cho t 2-3 lao ng gin tip phc v trong khu vc dch v v xy dng, gp phn nng cao phc li x hi, ci thin i sng mt b phn trong cng ng dn c, a mc GDP u ngi tng ln hng nm. Thng qua s tham gia trc tip vo hot ng ca cc doanh nghip c vn FDI, Vit Nam tng bc hnh thnh i ng cn b qun l, cng nhn k thut c trnh cao, c tay ngh, tng bc tip cn c vi khoa hc, k thut, cng ngh cao v c tc phong cng nghip hin i, c k lut lao ng tt, hc hi c cc phng thc, kinh nghim qun l tin tin.

Hot ng ca cc doanh nghip c vn FDI ti Vit Nam cng thc y cc doanh nghip trong nc khng ngng i mi cng ngh, phng thc qun l nng cao hn cht lng, sc cnh tranh ca sn phm v dch v trn th trng trong nc v quc t. c bit, mt s chuyn gia Vit Nam lm vic ti cc doanh nghip c vn FDI dn thay th cc chuyn gia nc ngoi trong m nhim cc v tr qun l doanh nghip cng nh iu khin cc quy trnh cng ngh hin i.

- FDI gp phn m rng quan h i ngoi, ch ng hi nhp kinh t vi khu vc v th gii:FDI gp phn quan trng trong vic xa b cm vn ca Hoa K i vi Vit Nam, to iu kin m rng quan h kinh t quc t theo hng a phng ha v a dng ha, thc y Vit Nam ch ng hi nhp kinh t khu vc v th gii, y nhanh tin trnh t do ho thng mi v u t. n nay, Vit Nam l thnh vin chnh thc ca ASEAN, APEC, ASEM v WTO. Nc ta cng k kt 51 Hip nh khuyn khch v bo h u t, trong c Hip nh thng mi Vit Nam-Hoa K (BTA), Hip nh t do ho, khuyn khch v bo h u t vi Nht Bn. Thng qua ting ni v s ng h ca cc nh u t nc ngoi, hnh nh v v th ca Vit Nam khng ngng c ci thin.

V mt mi trng: Theo kt qu iu tra nm 2002 (ca Vin Qun l kinh t trung ng), a s cc doanh nghip c vn FDI tun th cc tiu chun mi trng Vit Nam v c kt qu mi trng tt hn so vi s ng cc doanh nghip trong nc (c 77% doanh nghip c kt qu v cc thng s gy nhim mi trng thp hn tiu chun cho php ca Vit Nam). ng ch l 60% doanh nghip FDI trong lnh vc ch bin thc phm lp t thit b x l nc thi ng tiu chun (so snh vi t l 10% ca cc doanh nghip trong nc). Khng c doanh nghip FDI no c iu tra vi phm tiu chun mi trng Vit Nam.

4.2. Mt hn ch:Tuy t c nhng kt qu quan trng nu trn, nhng hot ng FDI ti Vit Nam cn nhng mt hn ch nh sau:

- S mt cn i v ngnh ngh, vng lnh th: Mc ch cao nht ca cc nh u t l li nhun.Do nhng lnh vc, ngnh, d n c t sut li nhun cao u c cc nh u t quan tm, cn nhng d n, lnh vc mc d rt cn thit cho dn sinh, nhng khng a li li nhun tha ng th khng thu ht c u t nc ngoi.

Cc nh FDI trong khi la chn a im trin khai d n u t thng tp trung vo nhng ni c kt cu h tng kinh t - x hi thun li, do cc thnh ph ln, nhng a phng c cng bin, cng hng khng, cc tnh ng bng l ni tp trung nhiu d n FDI nht. Trong khi , cc tnh mim ni, vng su, vng xa, nhng a phng cn c y nhanh tc pht trin kinh t, mc d chnh ph v chnh quyn a phng c nhng u i cao hn nhng khng c cc nh u t quan tm.

Tnh trng dn n mt nghch l, nhng a phng c trnh pht trin cao th thu ht c FDI nhiu, do tc tng trng kinh t vt qu tc tng trng trung bnh ca c nc. Trong khi , nhng vng c trnh km pht trin th c t d n FDI, tc tng trng kinh t vn thp.

i vi cc ngnh ngh cng xy ra tnh trng tng t, cc nh FDI ch u t vo cc ngnh c kh nng sinh li cao, ri ro thp, cn cc ngnh, lnh vc c kh nng sinh li thp, ri ro cao khng c s quan tm ca cc nh FDI.

- Tranh chp lao ng trong khu vc c vn u t nc ngoi cha c gii quyt kp thi. Cc tranh chp lao ng l kh trnh, c bit trong nhng thi im doanh nghip mi bt u hot ng, hoc khi doanh nghip gp kh khn v sn xut kinh doanh. Nhn chung ngi ch thng tr cng cho ngi lao ng thp hn ci m h ng c hng, khng tha nh vi nhu cu ca ngi lao ng. iu dn n mu thun gia ch s dng lao ng v ngi lao ng, dn n tnh trng nh cng bi cng lm thit hi cho doanh nghip.

FDI nc ta thu ht c hng nghn doanh nghip ca cc nc v vng lnh th khp th gii. iu cho thy tnh hp dn ca mi trng u t Vit Nam, ng thi cng th hin tnh a dng ca cc nn vn ha trong quan h gia ngi s dng lao ng v ngi lao ng trong cc doanh nghip FDI.

- S yu km trong chuyn giao cng nghNhn chung cng ngh c s dng trong cc doanh nghip FDI thng cao hn mt bng cng ngh cng ngnh v cng loi sn phm ti nc ta.

Tuy vy, mt s trng hp cc nh FDI li dng s h ca php lut Vit Nam, cng nh s yu km trong kim tra gim st ti cc ca khu nn nhp vo Vit Nam mt s my mc thit b c cng ngh lc hu thm ch l nhng ph thi ca cc nc khc. Tnh ph bin ca vic nhp my mc thit b l gi c c ghi trong ha n thng cao hn gi trung bnh ca th trng th gii. Nh vy mt s nh FDI c th li dng khai tng t l gp vn trong cc lin doanh vi Vit Nam.

Vic chuyn giao cng ngh t nc ngoi vo Vit Nam c thc hin thng qua cc hp ng v c c quan qun l nh nc v khoa hc cng ngh chun y. Tuy vy, y l mt hot ng cc k kh khn i vi cc nc tip nhn u t ni chung, k c Vit Nam, bi kh c th nh gi chnh xc gi tr thc ca tng loi cng ngh trong nhng ngnh khc nhau, c bit trong nhng ngnh cng ngh cao. Do vy, thng phi thng qua thng lng theo hnh thc mc c n khi hai bn c th chp nhn c, th k kt hp ng chuyn giao cng ngh. Kt lun

Vi vic coi khu vc kinh t c vn u t nc ngoi l mt b phn quan trng ca nn kinh t, ng gp ln vo tng trng GDP, sau 20 nm thu ht u t (1988-2007), Vit Nam to nn mt con s n tng: 20 nm, 98 t USD. y c coi l khu vc c tc pht trin nng ng nht nn kinh t, nh c tc ng lan ta n cc thnh phn kinh t cc, ngy cng ng vai tr quan trng trong s pht trin ca Vit Nam trn nhiu phng din: vn, cng ngh, nng cao kh nng thanh ton quc t, pht trin xut khu, gip Vit Nam hi nhp su rng vo i sng kinh t quc t cng nh y nhanh tin trnh t do ha thng mi v u t, to ra s hp tc v cnh tranh quy m ton cu

Trong thi gian va qua, c bit l trong 5 nm 2001 2005 khu vc u t nc ngoi ng gp khong 15,5% GDP. Gi tr xut khu ca khu vc u t nc ngoi (khng k du th) cng gia tng nhanh chng qua cc nm trong nm 2001 2005 t trn 34 t USD, ng gp 35% tng gi tr kim ngch xut khu ca c nc; tnh c du th t l ny l 56%. Ring nm 2006, xut khu t 14,6 t USD tng 30,1% so vi nm trc.

Trong vi nm gn y, rt nhiu doanh nghip c vn u t nc ngoi bt u c li. l mt nhn t ng khch l. FDI gip Vit Nam pht trin nhiu ngnh cng nghip v sn phm. Hin nay, FDI chim 100% v khai thc du, sn xut t, my git, t lnh, my iu ho nhit , thit b vn phng, . FDI cng chim 60% sn lng thp tm, 28% xi mng, 33% sn phm in/in t, 76% thit b y t.

FDI cng gip Vit Nam c mt bc tin ln hn vo cc th trng quc t, ci thin tim nng xut khu ca Vit nam.FDI chim mt t l ng k trong cc ngnh cng nghip ch o ca Vit Nam, c th l 42% cng nghip giy da, 25% trong may mc v 84% trong in t, my tnh v cc linh kin.

ng gp ca FDI cho Ngn sch Nh nc trong giai on 2001 - 2005 l khong 3,67 t -la M, vi mc tng np ngn sch nm sau cao hn nm trc, nm 2006 t 1,4 t USD, tng 36,3% so vi nm 2005.

Bnh qun trong thi k 2001 2006 khu vc c vn u t nc ngoi to vic lm thm cho khong 11 vn vic lm mi nm a tng s lao ng trc tip ca khu vc kinh t c vn u t nc ngoi tnh n cui nm 2006 ln 1, 13 triu ngi. Ngoi ra khu vc kinh t c vn u t nc ngoi to ra khong vi triu lao ng gin tip trong 6 nm qua.

FDI h tr Vit Nam mt cch tch cc trong vic m rng quan h kinh t i ngoi Vit nam gia nhp ASEAN, k kt tho thun khung vi EU, bnh thng ho quan h v tho thun thng mi song phng vi M.

Trn phng din c cu kinh t, FDI c tp trung v lnh vc sn xut. Cng nghip nng c xp hng u vi khong 21% tng FDI ng k, tip theo l xy dng v khch sn, nh .

Nng nghip, ng nghip v lm nghip ch chim khong 6% tng s vn cam kt mc d Chnh ph Vit Nam p dng nhiu bin php u i khuyn khch FDI trong nhng lnh vc ny.

S ng gp ca FDI vn th hin mt v tr tng i nh trong cc lnh vc dch v do vn cn ro cn ln. Cc lnh vc ny bao gm c ngn hng, vin thng, qung co, vn ho, y t v gio dc. Vi mi lo nu nh m rng cc lnh vc ny s nh hng ln n cc cng ty ni a hoc a cc lnh vc ny nm ngoi s kim sot ca Chnh ph, Chnh ph ban hnh hng lot quy nh hn ch FDI trong cc lnh vc ny (c th l d n 100% vn nc ngoi trong vin thng, qung co, ). Quy tc ny c th cn c thay i do Hip nh Thng mi Song phng v vic Vit Nam tham gia vo WTO.

ng gp theo lnh vc ca FDI th hin s thay i c cu trong sut 10 nm qua. Trong giai on u, trng tm ca dng FDI c v nh c t vo th trng dch v trong nc nh xy dng, khch sn v nh , nguyn liu xy dng, ngn hng v ti chnh, vin thng. Thi gian tri qua, nhiu hot ng FDI lin quan n sn xut hng xut khu nh may mc, in t, tr nn r nt hn. Xu hng ny dn n s thay i t khuyn khch v vn sang khuyn khch v cng nghip lao ng. iu c th d nhn thy qua vic tip tc gim quy m trung bnh ca d n u t. Xu hng ny phn nh s thay i ca cc chnh sch FDI t thay th hng nhp khu sang cc hng xut khu. Trn c s cc iu kin ca th trng, y khng phi l mt du hiu bt li.Mt yu t quan trng dn n s thay i trong m hnh FDI l s pht trin v s lng cc nh u t doanh nghip va v nh (SME).

Trong nhng nm ti y, Vit Nam vn c d on l mt trong nhng nc c mi trng u t hp dn nht, l tm im thu ht FDI. iu ny c da trn thc t nhng kt qu tch cc t c trong nhng nm gn y, nht l kinh t tng trng nhanh, mi trng u t c ci thin, vic chnh thc gia nhp T chc Thng mi Th gii WTO v vic M thng qua Quy ch thng mi bnh thng vnh vin i vi Vit Nam, uy tn ca nc ta trn trng quc t c nng cao, s to cho s gia tng dng vn u t nc ngoi vo nc ta trong nhng nm tip theo. ng thi Chnh ph Vit Nam cng s ch o thc hin mt lot cc nhm gii php nhm ci thin c s h tng, ci cch th tc hnh chnh, nng cao ngun nhn lc; nh hng li thu ht u t, u t c trng tm, trng im; song song l vic chn chnh vn gy nhim mi trng, cng ngh lc hu, s dng khng hiu qu cc ngun ti nguyn, nng lng, cp php t ph v quy hoch sn sng n nhn nhng c hi v nhng thch thc sp ti m nhng nh u t nc ngoi em li.

Nh vy, c th ni, sau hn 20 nm i mi, nn kinh t Vit Nam c bc chuyn i c bn t nn kinh t tp trung thnh nn kinh t th trng y , duy tr tc tng trng kinh t cao. Mc d Vit Nam vn cn mt khoch cch xa so vi cc nc pht trin v cn rt nhiu kh khn, song vi s iu hnh, iu chnh hp l, la chn chnh sch v l trnh ph hp ca Chnh ph Vit Nam v c bit l s ng gp tch cc ca khu vc kinh t c vn u t trc tip nc ngoi cng cc yu t thun li khc trong nc s tip tc a nn kinh t Vit Nam tip tc pht trin v ngy cng khi sc.

TI LIU THAM KHO Websites: www.mpi.gov.vn

www.vneconomy.com.vn Vn bn php lut:

Lut u t nc ngoi 2005

Ngh nh s 108 /2006/N-CP quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut u tPAGE 29