Udhezues kurrikular

7/24/2019 Udhezues kurrikular

1/224

1

REPUBLIKA E SHQIPRISMINISTRIA E ARSIMIT DHE SHKENCS

TIRAN, 2010


2/224

Udhzues kurrikular

2

Autorsia:

Instituti i Zhvillimit t Arsimit

Redaktor shkencor:

Prof.As.Dr. Marita HAMZAMa. Irida SINA

Ma. Elona MEHMETI

Redaktor letrar:

Gazmend KRASNIQI


3/224

Pr zhvillimin e kurrikuls s re t gjimnazit

3

T dashur nxns,

T respektuar msues, drejtor t gjimnazeve dhe specialist t arsimit,

T nderuar prindr,

Arsimi sht prgjegjsi e s sotmes ndaj s ardhmes s nj kombi.

Ne e kemi marr prsipr kt prgjegjsi duke e reformuar thell dhe n

mnyr t gjithanshme arsimin ton. Ne kemi pasur dhe kemi nj synim t

vetm: Fmijt tan t bhen t zot t prparojn e t gzojn nj Shqipri t

integruar europiane.

Sfida jon sht: Prparimi i shoqris nprmjet aftsimit t qytetarve

pr prfshirje aktive n ushtrimin dhe zhvillimin e demokracis me ritme t

larta t ekonomis s tregut t lir.

Nj prgatitje e shndosh n bankat e shkolls dhe n auditort e

universitetit sht parakushti i suksesit ton n prballjen e ksaj sfide.

Ju e dini se e shtuam me nj vit arsimin e detyruar dhe e paksuam, pome nj vit, gjimnazin. Nuk sht ky i vetmi ndryshim pr gjimnazin. Prmbajtja

e tij u transformua rrnjsisht. Tani, do nxns, bashk me prindrit e tij,

przgjedh itinerarin e vet lndor, q do t thot se secili vendos t msoj ato

lnd q i plqejn m shum e q i duhen pr t hyr dhe pr t vazhduar me

sukses institucione t arsimit t lart ose, sipas dshirs, edhe pr t filluar nj

veprimtari n tregun e puns.

Risit nuk kufizohen me kaq. N kt gjimnaz t ri, msuesve u duhett ndryshojn thell dhe t japin msim e t vlersoj nxnsit po ashtu si

kolegt e tyre n vendet perndimore. sht nj hop i madh, i shumpritur dhe

krejt i mundshm me prvojn tanim t grumbulluar prej vitesh, fal hapjes

ndaj informacionit bashkkohor.


4/224

Udhzues kurrikular

4

N kt Udhzues, q keni n dor, prshkruhet jo vetm struktura

e re e gjimnazit, por, me hollsi t mjaftueshme, shtjellohet filozofia e tij,

paraqiten prmirsimet kryesore q duhet t marrin prsipr msuesit, madje

dhe nxnsit, gjithashtu detyrimet e drejtorit t shkolls dhe t DAR/ZA-ve.

Kemi prpara nj ndrmarrje komplekse dhe interesante, e cila do t

prballohet me prkushtimin e msuesve, t specialistve dhe t drejtuesve,

edhe me ndihmn e vazhdueshme q ata do t ken.

Ju uroj t gjithve mbarsi!

Myqerem Tafaj

MINISTR


5/224


5

PRDORIMI DHE ZBATIMI I KTIJ UDHZUESI BHET

N PRPUTHJE ME GJITH BAZN LIGJORE

(VENDIME, RREGULLORE, UDHZIME

T MINISTRISE S ARSIMIT DHE SHKENCS)

PR MBARVAJTJEN E PUNS MSIMORE N GJIMNAZ


6/224

Udhzues kurrikular

6


7/224


7

PRMBAJTJA

1.KAPITULLI I PAR: KURRIKULA E RE.........................................11

1.1.

MISIONI I KURRIKULS........................................................11 1.2.

SYNIMET....................................................................................12

1.3. STRUKTURA E KURRIKULS S RE..................................14

1.4.

KURRIKULA PR NXNSIT ME NEVOJA TVEANTA...................................................................................18

1.5.

PLANI MSIMOR PR KURRIKULN BRTHAMT GJIMNAZIT........................................................................181.5.1 FUSHAT E T NXNIT.....................................................19

1.5.2. KURRIKULA BRTHAM..............................................20

1.5.3. ZGJEDHJA BRENDA KURRIKULS BRTHAM.......21 1.5.4. KURRIKULA ME ZGJEDHJE T DETYRUAR.............24

1.5.5 KURRIKULA ME ZGJEDHJE T LIR...........................301.6 PAKICAT ETNIKE OSE KULTURORE...................................43

1.7

KREDITET..................................................................................44

2.

KAPITULLI I DYT: AFTSIT NDRKURRIKULARE............482.1

AFTSIA E KOMUNIKIMIT...................................................48 2.2

AFTSIA E PRDORIMIT T MATEMATIKS.................512.3

AFTSIA E PRDORIMIT T TEKNOLOGJIS SNFORMACIONIT DHE T KOMUNIKIMIT (TIK) ..........53

2.4

AFTSIA E MENAXHIMIT T INFORMACIONIT............56 2.5 AFTSIA E ZGJIDHJES S SITUATAVE

PROBLEMORE.........................................................................592.6

AFTSIA E T MENDUARIT KRITIK.................................622.7

AFTSIA E T MENDUARIT KRIJUES...............................662.8

AFTSIA E T PUNUARIT N GRUP...................................682.9

AFTSIA E QNDRIMIT ETIK E SOCIAL..........................702.10

KOMPETENCAT ELS.........................................................72


8/224

Udhzues kurrikular

8

3.

KAPITULLI I TRET: PLANIFIKIMI I KURRIKULSNGA SHKOLLA....................................................................................74

3.1 DETYRIMET E SHKOLLS NDAJ NXNSVEPR KURRIKULN..................................................................74

3.2

HARTIMI I PLANIT MSIMOR T SHKOLLSPR NJ VIT SHKOLLOR..............................................................753.2.1 KURRIKULA ME ZGJEDHJE T DETYRUAR......................763.2.2 KURRIKULA ME ZGJEDHJE T LIR...................................773.2.2.1 PJESMARRJA E NXNSVE N PRFORCIM ...............773.2.2.2 SHTRIRJA E KURRIKULS ME ZGJEDHJE T LIR

N DISA KLASA......................................................................783.2.2.3 NDARJA E ORVE T KURRIKULS ME ZGJEDHJE

T DETYRUAR DHE ME ZGJEDHJE T LIR SIPASKLASAVE....................................................................................78

3.2.3 NDRRIMI I NJ LNDE ME ZGJEDHJE......................793.2.4 GJIMNAZE T SPECIALIZUARA...........................................80

3.2.5 PERSONELI MSIMDHNS..........................................80 3.2.6 MSUESI KUJDESTAR.....................................................82 3.2.7 RADHA E PUNS PR HARTIMIN E PLANIT

MSIMOR T GJIMNAZIT........................................................83

3.2.8 SI I PLOTSON SHKOLLA PARAPLQIMET ENXNSVE PR KURRIKULN ME ZGJEDHJE...................843.2.9 FORMIMI I KLASAVE ME ZGJEDHJE...........................86

3.3 KOMUNIKIMI ME NXNSIT DHE PRINDRIT ETYRE PR KURRIKULN ME ZGJEDHJE........................87

3.4

ORARI MSIMOR....................................................................883.5

CILI I MERR VENDIMET KURRIKULARE NSHKOLL?.................................................................................89

3.6 ROLI I DAR/ZA-S...................................................................90

4.

KAPITULLI I KATRT: MSUESI N KURRIKULNE RE.....................................................................................................93 4.1.

PLANI MSIMOR VJETOR I MSUESIT............................934.2.

PLANI DITOR I MSUESIT....................................................974.3.

OBJEKTIVAT E PROGRAMIT MSIMOR........................1014.3.1 PRSRITJA....................................................................1064.3.2 DETYRAT ME SHKRIM.................................................108


9/224


9

4.4.

PROJEKTET KURRIKULARE............................................1094.4.1 HARTIMI I NJ PROJEKTI KURRIKULAR NGA

NXNSIT.................................................................................1134.4.2 PLANIFIKIMI I NJ PROJEKTI KURRIKULAR NGAMSUESI (MSUESIT)............................................................118

4.5.

DETYRAT E SHTPIS.........................................................1304.6.

VLERSIMI I NXNSVE....................................................1324.6.1 VLERSIMI ME SHKRIM..............................................1334.6.2 VLERSIMI GOJOR........................................................1364.6.3 VLERSIMI I NXNSIT GJAT DEMONSTRIMIT T

VEPRIMTARIVE PRAKTIKE..................................................1384.6.4 VLERSIMI I MODULEVE PROFESIONALE..............139

4.6.5 PORTOFOLI I NXNSIT...............................................139 4.6.6 PAK FJAL PR MJESHTRIN E VLERSIMIT T

NXNSVE ME NOT.............................................................1404.6.7 ZHVILLIMI PROFESIONAL I MSUESVE..................1454.6.8 KRITERET E VLERSIMIT T NXNSVE................1474.6.9 VETVLERSIMI I MSUESIT.....................................1474.6.10 DISA DILEMA PRVLERSIMIN ME NOT.............148

4.7 NOTA MESATARE VJETORE E NXNSIT N NJ

LNDE......................................................................................1504.8 MBETJA N KLAS..............................................................1534.9

PARIMET E MSIMDHNIE-MSIMNXNIES..............1534.10

ROLI VENDIMTAR I DREJTORIT T GJIMNAZIT.......164

5.

KAPITULLI I PEST: MESATARET E NXNSIT,MATURA..........................................................................................1655.1

MESATARJA VJETORE PR NJ NXNS.....................1655.2 DFTESA E KLASS.............................................................168

5.3 MATURA SHTETRORE......................................................173

5.4

KRITERET E PROVIMIT PR LNDT MEZGJEDHJE...............................................................................1745.5

MBETJA N MATURN SHTETRORE...........................1755.6

MESATARJA E MATURS SHTETRORE.......................1765.7

MESATARJA E PRGJITHSHME E NJ NXNSI.........1765.8

DIPLOMA E GJIMNAZIT......................................................177


10/224

Udhzues kurrikular

10

SHTOJCA NR. 1.DISA SHEMBUJ T MODULEVE PROFESIONALE.......................181

SHTOJCA NR 2.MODELET E FORMULARVE PR KOHN DHE VENDINE KRYERJES S SHRBIMIT KOMUNITAR...................................189FORMULARI 1........................................................................................189SHRBIMI KOMUNITAR.....................................................................190SHRBIMI KOMUNITAR DSHMI....................................................190

SHTOJCA NR. 3.FORMULAR PR KURRIKULN ME ZGJEDHJE..........................192

SHTOJCA NR. 4.FORMULART Q NXNSIT DHE PRINDRIT E TYREDUHET T PLOTSOJN.....................................................................195

SHTOJCA NR.5.DFTESA E GJIMNAZIT.......................................................................220SHTOJCA NR.6. SI JAPIN MSIM MSUESIT N

SHQIPRI.................................................................................................221


11/224


11

1. KAPITULLI I PAR: KURRIKULA E RE

1.1. Misioni i kurrikuls

N botn e sotme me ndryshime t prshpejtuara, ku njohurit

grumbullohen e dyfishohen brenda pak vitesh dhe profesionet shndrrohen

thellsisht, madje zhduken e lindin shum t tjera brenda nj brezi, arritjet

shkollore kan kuptim vetm nse vlejn pr jetn dhe pr t nxnit gjat

gjith jets.

Shoqria e sotme ka nevoj pr individ t cilt prballojn ndryshimet,

prshtaten ndaj tyre, madje gjenerojn vet ndryshime. Jan kta individ q

do t ken sukses n t ardhmen.

Disa msues jan ende ngushtsisht lndor, megjithse shum nga

njohurit pr t cilat ata kmbngulin kaq shum dhe nxnsit prpiqen do

dit ti prvetsojn, do t treten dhe harrohen, ajo far mbetet, pasi harrohen

shum nga ato q jan nxn, jan konceptet dhe pikrisht kto jan m t

vyera.

Shkolla sht ngritur pr prparimin e nj komuniteti a vendi dhe

mishron prgjegjsin e nj brezi ndaj brezit pasues.

Edukimi shkollor shikon prtej lndve e moduleve dhe duhet t

aftsoj nxnsin t jetoj n demokraci dhe t prballet me vshtirsit n

ekonomin e tregut, duke u bazuar n njohurit.

Msuesi profesionist prfytyron te nxnsi prher t rriturin. Ky

sht misioni i vrtet i tij. Ai duhet ta nxit nxnsin q t krkoj dije edheprtej shkolls, pasi kjo do ti mundsoj atij suksesin pr nj prshtatje m t

mir me botn q e rrethon.

Modeli moral i sistemit arsimor sot sht shoqria demokratike.

Shkolla sht vendi ku msohet demokracia.

N kohrat q po jetojm, nxnsi ndryshon me ritme t shpejta. N


12/224

Udhzues kurrikular

12

kto kushte, msuesit i del si prgjegjsi t shtoj ritmin e prparimit vetjak,

sepse sfidat sot nuk jan vetm te prfitimi i njohurive t reja shkencore, por

kto t fundit duhet t vihen n funksion t formimit t personalitetit qytetar

t nxnsit.

Ndryshimet q ndodhin n shoqrin e sotme dhe njohurit e reja

shkencore me t cilat prballemi do dit, jan piknisja dhe pikmbrritja

e kurrikuls. Shkolla sht krijuar q t formoj nj njeri t suksesshm n

jetn personale, n shoqri dhe n pun. Ka ndryshuar vetm portreti i tij dhe

portreti tanim sht prfunduar qkur aspirata e njzshme sht integrimieuropian, pra, sht qytetari i Europs moderne.

Synimet e kurrikuls n funksion t modelit t ri t shkolls prekin aspektin

vetjak, shoqror dhe ekonomik t nxnsit. Kto t fundit jan detajuar si m

posht:

1.2. Synimet

Sistemi yn arsimorsynon t kontribuoj n:

Realizimin e potencialit t individit dhe zhvillimin e mtejshm t

ktij potenciali.

Prparimin e shoqris nprmjet aftsimit t qytetarve pr prfshirje

aktive n ushtrimin dhe zhvillimin e demokracis.

Mbarvajtjen e ekonomis s tregut t lir nprmjet aftsimit t

forcave t puns pr t prballuar ritme t larta t rritjes ekonomike

dhe t zhvillimit teknologjik.

Kurrikula e gjimnazit ka pr synim ti siguroj secilit nxnszhvillimin e tij maksimal etik, intelektual, fizik, social dhe estetik q ai t jet

i zoti pr t nxnit gjat gjith jets, q t mendoj n mnyr kritike, krijuese

dhe eksploruese, tu prshtatet ndryshimeve, t ket vetbesim, t dij t

punoj n grup dhe t jet i gatshm t ofroj prpjekjet e tij pr mirqenien,


13/224


13

prparimin, lirin e demokracin e vendit e m gjer.

Kurrikula e gjimnazit synon t pajis secilin nxns me njohuri,

aftsi dhe qndrime t cilat ti bjn t mundur:

T arrij mirqenien vetjake (aspekti vetjak);

T jap ndihmes pr shoqrin (aspekti shoqror);

T ndihmoj n zhvillimet ekonomike dhe publike t vendit (aspekti

ekonomik).

SYNIMET N ASPEKTIN VETJAK

Kurrikula e gjimnazit synon q do nxns t bhet i aft: T njoh ant e tij t forta dhe t dobta. T ket besim n veten e tij. T kuptoj t drejtat e tij dhe ti mbroj ato. T ket nn kontroll ndjenjat dhe sjelljet e tij. T njoh prgjegjsit e tij ndaj vetes dhe ti prmbush ato. T praktikoj nj mnyr t shndetshme jetese. T ket interes pr msimin e vazhdueshm gjat gjith jets.

T prshtatet ndaj ndryshimeve. T vendos pr veten ambicie t larta dhe t mundshme. T siguroj mirqenien e vet shoqrore. T siguroj mirqenien e vet ekonomike.

SYNIMET N ASPEKTIN SHOQROR

Kurrikula e gjimnazit synon q do nxns t bhet i aft:

T njoh t drejtat e individve t tjer, ti respektoj dhe ti

mbroj ato. T kuptoj t drejtat shoqrore t komuniteteve q u prket,

ti respektoj dhe ti mbroj ato (familja, shkolla, vendi i tij dhem gjer).

T punoj n grup. T jet tolerant dhe t arrij kompromise. T mbaj nj qndrim t hapur, t pavarur e kritik ndaj ideve t reja.


14/224

Udhzues kurrikular

14

T mirkuptoj larmin e kulturave shoqrore. T shfaq interes t vazhdueshm ndaj ndryshimeve shoqrore. T mbaj qndrim pozitiv ndaj prmirsimeve shoqrore. T ndihmoj n prmirsimet shoqrore t komuniteteve q u

prket (familja, shkolla, , vendi i tij dhe m gjer). T ushtroj forma demokratike n ndrveprimet shoqrore.

SYNIMET N ASPEKTIN EKONOMIK

Kurrikula e gjimnazit synon q do nxns t bhet i aft:

T bj zgjedhjet e tij t suksesshme ekonomike; T bj zgjedhjet e tij t suksesshme t karriers; T kuptoj prgjegjsit e tij ndaj mirqenies ekonomike t

komuniteteve t cilve u prket (familja, shteti, rajoni dhe mgjer) dhe ti prmbush kto prgjegjsi;

T kuptoj prgjegjsit e tij n mbrojtjen e mjedisit dhe tiprmbush kto prgjegjsi;

T shfaq interes t vazhdueshm ndaj politikave dhe nismave

ekonomike q kan t bjn me komunitetet t cilave u prket; T kuptoj nevojat e brezave t ardhshm dhe t kontribuoj n

prmbushjen e tyre.

T zbrthyera n objektiva kto synime do t ndihmojn n nj

mbarvajtje m t mir te msimdhnies dhe msimnxnies.

Shkollat dallohen nga njra-tjetra nga uniteti i nj vizioni modern dhe

nga prpjekjet e prbashkta pr ta realizuar at.

1.3. Struktura e kurrikuls s re

Me kalimin nga gjimnazi 4-vjear n at 3-vjear, Ministria e Arsimit

dhe Shkencs miratoi strukturn e re t kurrikuls, duke i dhn fund periudhs

s gjimnazit t profilizuar.

Gjimnazi me dy profile, natyror dhe shoqror, ishte nj hap i mir prpara


15/224


15

n krahasim me paraardhsin e tij, sepse n vend t nj kurrikule t njjt pr t

gjith nxnsit, u kalua, pr her t par, n przgjedhjen nga vet nxnsit.

Kurrikula n gjimnazin e ri sht e organizuar n kurrikul brtham

dhe kurrikul me zgjedhje. Kurrikula brtham sht e detyruar dhe e njjt

pr t gjith. Kurrikula me zgjedhje prbhet nga: kurrikula me zgjedhje t

detyruar dhe kurrikula me zgjedhje t lir.

Lista e lndve me zgjedhje t detyruar miratohet nga Ministria e

Arsimit dhe Shkencs, ndrsa lista e lndve/moduleve me zgjedhje t lir

hartohet nga shkolla. Nxnsi duhet t przgjedh vet n t dyja listat.Nxnsi merr vendime tri her pr itinerarin e tij kurrikular dhe e bn

kt n fillim t do viti shkollor, kurse n gjimnazin e profilizuar mund t

zgjidhte vetm nj her, n klasn e 11-t.

Modeli i tanishm dhe ai i profilizuari zbatohen sot nga vende t

ndryshme.

Ndrsa n gjimnazin e profilizuar nxnsit ndahen n dy grupe pr nga

paraplqimet, tani, sipas strukturs s re, przgjedhjet individuale jan shum

m t larmishme. Kjo shumllojshmri zgjedhjeje i ofron nxnsit mundsint prballoj me sukses ndryshimet dhe t prshtatet me kurrikuln me

zgjedhje. Prve ksaj, mundsohet nj specializim m i ngusht i nxnsve,

p.sh., vetm n kimi dhe biologji dhe jo n profilin natyror q prfshinte,

ve kimis dhe biologjis, edhe fizikn e matematikn.

N strukturn e re t gjimnazit, nxnsit u kushtojn m shum koh

lndve t prbashkta, n krahasim me kohn q u kushtonin n strukturn

e gjimnazit t profilizuar, sidomos po t kemi parasysh q ky i fundit zgjastekatr vite, pasi n t prfshihej edhe klasa e nnt.

Ky organizim i mundson nxnsit nj formim t prgjithshm

m t plot. Prvojat dshmojn se nj baz e plot msimdhnieje i bn

nxnsit m t zot pr fardo dege t shkolls s lart, prfshir dhe degt

profesionale.


16/224

Udhzues kurrikular

16

Kurrikula brtham, e cila prmbledh lndt e prbashkta pr t gjith,

sht projektuar si e mundshme pr tu prballuar nga t gjith nxnsit.

Kurrikula e gjimnazit synon t mishroj njhersh dy t drejta t

nxnsve:

E drejta e shanseve t barabarta,

E drejta pr t qen i ndryshm.

E drejta pr t qen i ndryshm, n mnyr m t hapur prmbushet

nprmjet lndve/moduleve me zgjedhje. Kjo do t thot se secili nxns

przgjedh ato lnd ose module t cilat e favorizojn pr nj bllok t caktuarprofesionesh.

Nj nga detyrat e gjimnazit sht paraprgatitja e nxnsve pr

shkolln e lart. Mirpo nj pjes e nxnsve e vlerson gjimnazin si nj

periudh pr formimin e nj kulture t prgjithshme, e cila do tu bhet e

muar gjat gjith jets. Ka nxns, dhe ata mund t shtohen me kalimin

e viteve, q paraplqejn t ndjekin gjimnazin jo thjesht sepse u lehtson

hyrjen n shkollat e larta, pasi nuk e kan planifikuar kshtu karriern e tyre,

por sepse dshirojn t ushtrojn nj profesion t fituar prmes kurseve tformimit profesional.

Shkolla e lart i ka dyert t hapura edhe pr nxnsit e notave 7-8,

madje edhe pr ata t notave 5-6, pra, pr kdo q ka n dor diplomn e

maturs. Kjo do t thot se kurrikula me zgjedhje t detyruar, madje dhe ajo

me zgjedhje t lir, duhet t ken oferta q t jen t prshtatshme pr t tri

nivelet e nxnsve. N veanti, kjo do t thot q edhe kurrikula me zgjedhje

t lir, t ciln e harton vet shkolla, do t duhet t prmbaj lnd/module pr

t gjitha nivelet e nxnsve, prfshir nivelin e notave 5-6.Kurrikula me zgjedhje t lir sht trsisht n dor t shkolls, por

duhet t bhet kujdes q ajo t mos jet e tejmbushur me njohuri t vshtira.

sht n dor t shkolls t mos e teproj. Sigurisht, shkolla duhet t ofroj

edhe lnd/module posarisht pr nxnsit shum t mir.

Kurrikula brtham konsiderohet e mjaftueshme pr t prballuar


17/224


17

fardo dege t shkolls s lart. Kurrikula me zgjedhje e lehtson kt prballje,

madje shton gjasat pr t dal fitues n konkurrimin pr deg t paraplqyera.

Ka prher nj dilem pr peshat q duhet t zn n gjimnaz kurrikula

brtham dhe ajo me zgjedhje.

Pikpamja e kurrikuls s re sht se prvetsimi i lndve t kulturs

s prgjithshme nuk prfundon me arsimin baz, por duhet t vazhdoj deri

n klasn e fundit t gjimnazit.

Kjo pikpamje sht konkretizuar n kurrikuln e re me nj prqindje t

lart t kurrikuls brtham. Nga ana tjetr, nj ngushtim i tepruar i kurrikulsme zgjedhje do t vshtirsonte prmbushjen e veoris s gjimnazit si nj

periudh ku nxnsit prfitojn nj specializim t mjaftueshm.

Pesha aktuale e kurrrikuls me zgjedhjesht nj kompromis me

mundsin e zbatimit t tanishm t saj.

Nj shtim i ksaj peshe do tu mundsonte m mir nxnsve t

specializoheshin n nj nga blloqet e tyre t paraplqyera: shkencor, shoqror,

profesional dhe tregu i puns, vese ky shtim rrezikohet t komprometohet

gjat zbatimit tani, thjesht pr shkak t prvojs ende jo t pjekur sa duhet tshkollave.

Kjo do t thot se, n nj perspektiv afatmesme dhe, aq m shum,

afatgjat, dora-dors me prmirsimin trsor t kushteve t zbatimit, menuja

e kurrikuls me zgjedhje do t duhet t zgjerohet, pa cnuar, gjithsesi,

sigurimin e formimit baz t t gjith nxnsve t gjimnazit.

Larmia e itinerareve individuale kurrikulare nuk shterrohet vetm nga

kurrikula me zgjedhje. Brenda vet kurrikuls brtham gjenden disa mundsi

t tjera t studimit t nxnsit. Si do t detajohet m posht, n programet e

lndve t caktuara, si t arteve, aftsimit pr jetn dhe teknologjis, ofrohen

zgjedhje sipas paraplqimeve t nxnsve dhe, her-her, sipas rrethanave lokale.

Madje edhe brenda disa lndve me zgjedhje, nxnsit, prsri, kan ofertn pr

t przgjedhur. Kjo do t thot se hapsira przgjedhse e nxnsve n kurrikuln

e tanishme t gjimnazit sht m e gjer sesa ofron kurrikula me zgjedhje.


18/224

Udhzues kurrikular

18

1.4. Kurrikula pr nxnsit me nevoja t veanta

Nxns me nevoja t veanta konsiderohen ktu ata q jan me aftsi t

kufizuara mendore ose fizike dhe ata q gzojn prirje veanrisht premtuese

n nj fush t caktuar t nxni.

Pr nxnsit me aftsi t kufizuara, Dispozitat Normative prshkruajn

kriteret e pranimit n gjimnaze t posame, t cilat funksionojn vetm pr

ata, ose n gjimnaze t zakonshme.

Kta nxns, n gjimnazet e zakonshme, nse nuk e kan t mundur q

t prparojn n nj lnd brtham, si sht edukimi fizik dhe sportet, ose

n disa linja t tyre, do t duhet t plotsojn kushtet e marrjes s diploms s

maturs duke zgjedhur lnd ose module me or msimore t njvlershme.

Pr nxnsit me prirje veanrisht premtuese, kurrikula mundson

nivelin e avancuar pr disa lnd, ndrsa vet shkolla mund t ofroj n

kurrikuln e saj t lir edhe lnd ose module t nivelit shum t lart pr nj

specializim t caktuar.

Ndr veprimtarit jashtkurrikulare jan edhe prgatitjet pr

olimpiadat, konkurset ose garat, ku prfshihen kta nxns.

Nj shkoll mund t krijoj, me koh, tradita t spikatura n

mirtrajtimin e nxnsve me nevoja t veanta, t njrit nga t dy grupet,

duke e pasuruar posarisht kurrikuln me zgjedhje.

1.5. Plani msimor pr kurrikulb brtham t gjimnazit

Plani msimor i gjimnazit parashikon 36 jav msimore n klasat e

10-ta dhe t 11-ta dhe 33 jav n klasn e 12-t. Java msimore pr t tri

klasat: e 10-t, e 11-t, dhe 12-t, ka 30 or msimore.

Nj shkoll ka t drejt t shtoj orarin msimor edhe me deri n 2

(dy) or n jav.

Kto or do t prdoren vetm pr kurrikuln me zgjedhje t detyruar.

Qllimi i ktyre orve shtes sht q t prmbushen sa m mir


19/224


19

krkesat e nxnsve pr lndt me zgjedhje t detyruar.

Vendimi pr shtesa n orar duhet br doemos n marrveshje me nxnsit

dhe prindrit e tyre. DAR/ZA-ja duhet njoftuar doemos pr kt vendim.

Ort shtes nuk zhvillohen n dy ditt e fundjavs, t shtunn ose t

dieln.

Veprimtari jashtshkollore, si piknik, ndeshje sportive etj., mund t

zhvillohen gjat fundjavs, por prher me lejen me shkrim t prindrve, kurse

kurrikula, madje dhe shrbimi komunitar planifikohen pr ditt e zakonshme

t msimit.

1.5.1 Fushat e t nxnit

Kurrikula e gjimnazit prbhet nga nnt fusha t nxni.

N renditjen alfabetike, kto jan:

Artet

Edukimi fizik dhe sportet

Gjuha e huaj Gjuha shqipe dhe letrsia

Karriera dhe aftsimi pr jetn

Matematika

Teknologjia

Shkencat natyrore

Shkencat shoqrore

Zakonisht, do fush e t nxnit prbhet nga disa lnd msimore (Shih

tabeln 1).

N tabeln 1tregohen lndt pr seciln fush t nxni.


20/224

Udhzues kurrikular

20

Tabela 1: Lndt pr do fush t nxni

Nr. Fushat Lndt

1 Artet

Muzika

Vallzimi

Teatri

Arti pamor

Historia e artit

2 Edukimi fizik dhe sportet Edukimi fizik dhe sportet

3 Gjuha e huaj Gjuha e huaj e par

4 Gjuha shqipe dhe letrsia Gjuha shqipe dhe letrsia

5Karriera dhe aftsimi pr

jetn

Aftsimi pr jetn

Karriera

6 Matematika Matematika

7 Shkencat natyrore

Kimia

Fizika

Biologjia

Shkenca e toks, e mjedisit dhe e hapsirs

8 Shkencat shoqroreQytetaria

Historia

Gjeografia

Ekonomia9 Teknologjia

Teknologjia e informacionit dhe e komunikimit (TIK-u)

Teknologjia

1.5.2. Kurrikula brtham

Secila fush t nxni prfaqsohet n gjimnaz nga kurrikula brtham

dhe nga kurrikula me zgjedhje.

Plani msimor i kurrikuls brtham jepet (n tabeln 2).

Tabela 2: Plani msimor pr kurrikuln brtham n gjimnaz

Nr. Lndt Klasa e10-t

Klasae 11-t

Klasa e12-t

1 Artet 1 1 1

2 Edukimi fizik dhe sportet 2 1

3 Gjuha e huaj e par 3 3 4


21/224


21

4 Gjuha shqipe dhe letrsia 3 3 4

5 Karriera, aftsimi pr jetn 1 1 1

6 Matematika 3 3 4

7 Kimia 2 2

Fizika 2 2

Biologjia 2 2

Shkenca e toks, e mjedisit dhe e hapsirs 2

Shkencat natyrore 2

8 Qytetaria 2 1

Historia 1 2 2

Gjeografia 1 2Ekonomia 2

9 TIK-u 2 1

Teknologjia 2

Gjithsej: 26 23 24Prqindja e kurrikuls brtham: 87% 77% 80%

1.5.3. Zgjedhja bnda kurrikuls brtham

N fushn e arteve dhe n at t aftsimit pr jetn, nxnsve u jepet

e drejta e zgjedhjes s lndve/moduleve lndore brenda fushs. Kshtu, prfushn e arteve ofrohen gjasht lnd.

a) FUSHA E ARTEVE

Fusha e arteve prbhet nga gjasht lnd:

Muzika,

Krcimi,

Teatri,

Arti pamor,

Historia e artit,

Historia e artit botror

Fusha e arteve ka gjithsej 105 or pr t tri vitet. Shkolla sht e

detyruar q do nxnsi ti siguroj pr artet 105 or.


22/224

Udhzues kurrikular

22

Shkolla duhet t bj mos q t gjith nxnsit t msojn ndr

katr lndt e para t arteve, d.m.th.: muzika, krcimi, teatri dhe arti pamor.

Muzika, krcimi, teatri, arti pamor jan programuar t studiohen secila gjat

tre semestrave (1.5 vite shkollore). Pra, nj nxns gjat gjimnazit duhet t

studioj n dy nga kto katr lnd.

Kshtu, nj nxns q zgjedh n fillim muzikn, e mson at n klasn

e 10-t dhe e vazhdon n gjysmn e klass s 11-t. M pas ai vazhdon me

lndn e teatrit: e fillon n gjysmn e dyt t klass s 11-t dhe e mbaron n

prfundim t klass s 12-t.Kur shkolla nuk ka mundsi t ofroj lndt m sipr, ajo vendos t

zhvilloj historin e artit shqiptar n klasn e 10-t dhe historin e artit botror

n klasn e 11-t dhe t 12-t.

Mund t ndodh q nxnsi e fillon n klasn e 10-t me historin e

artit shqiptar, pastaj vazhdon t gjith historin e artit botror dhe kshtu e

prfundon detyrimin e tij n fushn e arteve pr kurrikuln brtham.

Historia e artit botror sht e prbr nga katr module: Muzika,

Krcimi, Teatri dhe Arti pamor.Nxnsi, pasi t mbaroj historin e artit shqiptar n klasn e 10-t,

mund t krkoj lndn e muziks. Ky nxns e fillon lndn e muziks n

klasn e 11-t dhe e mbyll n klasn e 12-t, por pa i mbushur t 105 ort.

Pr t mbushur 105 ort n fushn e arteve, ai mund t przgjedh nj nga

modulet e historis s artit botror. Megjithat, ka nj kufizim: nxnsit nuk

i lejohet t przgjedh modulin e muziks te Historia e artit botror, po qe

se ka przgjedhur lndn e muziks. Ai duhet t przgjedh nj modul tjetr,

afrsisht me aq or msimore sa t mbushet numri 105 i orve msimore.Nxnsve u duhen br t qarta kto larmi mundsish.

Nse pr disa nxns shkolla nuk e ka t mundur t prballoj me

personelin e saj katr lndt e para, ajo krkon vet ose me ndrmjetsin

e DAR/ZA-s, plotsimin e msuesve t arteve. Pr kt, drejtori i shkolls

duhet t sigurohet q n qershor.


23/224


23

Vetm nse shkolla nuk siguron dot ndonjrn nga katr lndt e para

(muzika, teatri, krcimi, arti pamor), qoft edhe pr nj pjes t nxnsve, ather

ofron pr ta lndn Historia e artit shqiptar ose/dhe Historia e artit botror.

Gjimnazet, n qytetin ku e ka qendrn DAR-ja, duhet t sigurojn pr

t gjith nxnsit msimin e dy prej katr lndve t para t fushs s arteve.

Sipas mundsive t saj, shkolla vendos se sa klasa paralele do t hapen

pr seciln nga pes lndt. P.sh., nj shkoll me katr klasa t 10-ta, hap dy

klasa pr lndn e muziks, nj klas pr teatrin dhe nj klas pr historin

e artit shqiptar.

b) FUSHA E EDUKIMIT T KARRIERS DHE E AFTSIMIT PR JETN

Fusha e edukimit t karriers dhe e aftsimit pr jetn prbhet nga dy lnd:

Edukimi i karriers,

Aftsimi pr jetn.

Secila nga kto dy lnd ka afrsisht numr t barabart orsh msimore.

Ato zhvillohen n tre semestra (1.5 vite shkollore).

Programi i lnds Aftsimi pr jetn prmban tri module:- Edukimi shndetsor (18 or),

- Sjellja e sigurt (18 or),

- Ndihma e par (18 or).

N klasn e 10-t do t zhvillohen ort e edukimit shndetsor dhe nj

nga dy modulet e tjera. Shkolla vendos vet se cilin nga dy modulet e tjera,

Sjellja e sigurt apo Ndihma e par, do t zhvilloj n klasn e 10-t.

Programi prmban m shum se 18 or msimore pr modulin Edukimi

shndetsor, saktsisht 48 or, kurse detyrimi te kurrikula brtham sht vetm18 or msimore. Sipas plqimeve t nxnsve, shkolla vendos se cilat tema t

edukimit shndetsor do t msoj nxnsi si pjes t lnds brtham.

Pra, nj klas ose do t msoj Siguria e jets + Ndihma e par,

ose Siguria e jets + 18or Edukimi shndetsor, ose Ndihma e par +

18 or Edukimi shndetsor.


24/224

Udhzues kurrikular

24

N tabeln 3 sht nj shembull pr nj gjimnaz me dy klasa t 10-ta. Tabela

tregon numrin e orve javore pr kurrikuln me zgjedhje t detyruar.

Tabela 3: Shembull pr gjimnaz me dy klasa

Klasa e 10-t A Klasa e 10-t BShndeti (6 or)

T ushqyerit e shndetshm (12 or)

Gjithsej: 18 or

Shndeti (6 or)

Edukim seksual (6 or)

Edukimi mbi HIV-SIDA-n (6 or)

Gjithsej: 18 or

1.5.4. Kurrikula me zgjedhje t detyruar

Tabela 4: Kurrikula me zgjedhje t detyruar (or n jav pr klas)1

Fushat Lndt Klasa e10-t

Klasa e11-t

Klasa e12-t

2 Edukimi fizik dhe

sportet

Lojra sportive (1) (1) (1)

3 Gjuha e huaj e dyt AnglishtFrngjisht

Italisht

Gjermanisht

Spanjisht

Gjuha greke

Gjuha maqedonase

etj.

22

2

2

2

2

2

22

2

2

2

2

2

22

2

2

2

2

2

4 Gjuha shqipe dhe

letrsia

Gjuha shqipe dhe

letrsia

(1) + (1) 2 1

5 Karriera, aftsimi

pr jetn6 Matematika Matematika 2 2 1

1N tabel disa numra jan shnuar n kllapa. Ato tregojn se lnda mund t przgjidhetnga nxnsit edhe n disa klasa t tjera. sht fjala pr lnd t cilat mbyllen brenda nj vitishkollor.


25/224


25

7 Shkenca natyrore Kimia 2 2

Fizika 2 2

Biologjia 2 2

8 Shkenca shoqrore Trashgimia kulturore

Sociologjia

Psikologjia

Filozofia

2 2

2

2

(2)

(2)

(2)

2

Historia 2 2

Gjeografia 2Ekonomia 2+2

9 TIK-u TIK-u 1 1 1

Teknologjia 1

P.sh., lnda me zgjedhje Lojra sportive mund t przgjidhet nga

nxnsit n seciln klas; Psikologjia mund t przgjidhet edhe n klasn e

12-t, po ashtu Sociologjia, dhe, Trashgimia kulturore e klass s 11-t.

Nxnsi i przgjedh kto lnd n klasn pasuese, kur nuk i ka zhvilluar

m par ose ka qen mbets n to.

Gjithsesi, n do rast, lnda me zgjedhje ndiqet nga nxns t s

njjts klas, bie fjala, vetm nga nxnsit e klass s 12-t, kur flitet, p.sh.,

pr psikologjin.

Plani msimor i kurrikuls me zgjedhje t detyruar, i paraqitur tek

tabela e msiprme, mund t pasurohet n vitet e ardhme me vendim t

MASh-it.

Kurrikula me zgjedhje t detyruar sht n disa lloje.

Kto jan: Niveli i thelluar.

Gjuha e huaj e dyt.

Lnd t tjera me zgjedhje, t cilat jan pr t gjith nxnsit.

Zgjedhje e detyruar brenda lnds brtham.


26/224

Udhzues kurrikular

26

a) NIVELI I THELLUAR

Programi i nivelit t thelluar

Niveli i thelluar i nj lnde nnkupton njhersh: trajtim i lnds n nivel m t lart vshtirsie dhe zgjerim i prmbajtjes n krahasim me lndn brtham, por prsri

me nivel m t lart vshtirsie se ai i lnds brtham.

Niveli i thelluar zgjerohet m tej me dy mnyra:

Shtohen tema t reja brenda nj kapitulli brtham.

Shtohen kapituj t rinj.

M posht sht lista e lndve brtham, t cilat kan edhe nivelin ethelluar, bashk me ort prkatse javore.

Tabela 5: Lndt e thelluara dhe ort prkatse javore

Lnda Klasa e 10-t Klasa e 11-t Klasa e 12-t Shuma

Biologjia 2 2Ekonomia 2 2

Fizika 2 2

Gjeografia 2 2

Historia 2 2

Kimia 2 2Gjuha shqipe dhe

letrsia 2 2 1 5

Matematika 2 2 1 5

TIK-u 1 1 1 3

Niveli i thelluar i nj lnde brtham ka programin e vet, i cili sht i

miratuar nga MASh-i.

Msuesi

Pr zhvillimin e nivelit t thelluar, si rregull, przgjidhet msuesi q


27/224


27

dallohet ndr t tjert pr nivel t lart shkencor dhe pr suksese me nxnsit

shum t mir n Maturn Shtetrore ose/dhe n olimpiada.

Msuesi lndor i klass s 9-t kshillon nxnsit q, sipas mendimit

t tij, mund dhe duhet t ndjekin nivelin e thelluar t nj lnde brtham.

Msuesi lndor dhe ai kujdestar kshillojn q t ndrpres nivelin e

thelluar at nxns i cili jep shenja t qarta se nuk mund ta prballoj at.

Vlersimi i nxnsve

Lnda brtham dhe niveli i saj i thelluar jan dy lnd t veanta.

Secila prej tyre ka faqe m vete n regjistr, pra, edhe notat e veta. Secila ka

notn e vet prfundimtare vjetore.

Organizimi i klasave pr lndt e nivelit t thelluar mund t bhet

sipas njrs nga kto dy mnyra:

Nxnsit zhvillojn, p.sh., matematikn brtham, bashk me nxnsit

e tjer dhe vetm nivelin e thelluar e zhvillojn m vete;

Veohen nxnsit q kan krkuar,p.sh., matematikn e thelluar, n

nj klas m vete, me t ciln zhvillohet e gjith lnda e matematiks

(brtham dhe e thelluar).

Kur lnda brtham dhe ajo e thelluar zhvillohen n mjedise t

ndryshme, msuesi nuk i zhvillon gjat orve t kurrikuls brtham krkesat

me nivel m t lart vshtirsie, por nxnsve u jep detyra shtpie shtes nga

ajo tem. Msuesi nuk merret n ort e kurrikuls brtham me zgjidhjen e

ktyre detyrave shtes. Kjo pun u prket orve t nivelit t thelluar.

GJUHA SHQIPE DHE LETRSIA E THELLUAR

Gjuha shqipe dhe letrsia e thelluar zhvillohet n t tri vitet e gjimnazit.

N klasn e 10-t prbhet nga dy module me nga 36 or secili.


28/224

Udhzues kurrikular

28

Nxnsi mund t zgjedh vetm njrin nga kto dy module ose t dy

bashk.

N klasn e 11-t, gjuha shqipe dhe letrsia e thelluar sht e pandar

n module dhe z 2 or n jav.

b) LND T TJERA ME ZGJEDHJE T DETYRUAR

Kto jan lnd pr t gjitha nivelet e nxnsve. Disa prej tyre kan

karakter kryesisht zbatues, si: biologjia e zbatuar, fizika e zbatuar dhe kimiae zbatuar.

N tabeln m posht tregohen kto lloj lndsh.

Tabela 6: Lnd t tjera me zgjedhje t detyruar

Lnda Klasa e 10-t Klasa e 11-t Klasa e 12-t Shuma

Biologjia e zbatuar 2 2

Filozofia 2 2

Fizika e zbatuar 2 2Historia me zgjedhje e

klass s 11-t 2 2

Kimia e zbatuar 2 2

Psikologjia 2 2

Sociologjia 2 2

Trashgimia kulturore 2 2 4

Nxnsi nuk sht i detyruar q t przgjedh bashk nivelin e

thelluar dhe nivelin e zbatuar t nj lnde.P.sh., nxnsi nuk sht i detyruar

q t przgjedh biologjin e zbatuar dhe biologjin e thelluar. Ai mund

ti przgjedh q t dyja, po qe se i duhen, por mund t przgjedh vetm

biologjin e zbatuar ose vetm at t thelluar.

Po kshtu pr t dy llojet e historis. Edhe n trashgimin kulturore

mund t przgjidhet vetm njra, ajo e klass s 10-t ose ajo e klass s 11-

t; ose edhe t dyja.


29/224


29

c) GJUHA E HUAJ E DYT

Pr nxnsit q vijn nga arsimi baz me gjuh t huaj t par jo

gjuhn angleze, shkolla duhet t bj mos q tu ofroj si gjuh t huaj t

dyt at angleze.

Nxnsi mund t msoj edhe dy gjuh t huaja t dyta si lnd me

zgjedhje t detyruar.

Nxnsit q nuk kan msuar ndonj gjuh t huaj n arsimin baz,

do t duhet t nisin nga fillimi nj gjuh t huaj. Kta nxns nuk mund tprfshihen n lndn brtham t gjuhs s huaj t par, pasi kjo lnd sht

vazhdim i asaj gjuhe t huaj t ciln e kan msuar n arsimin baz. N kt

rast t veant, nxnsi do t przgjedh nj gjuh t huaj t dyt nga kurrikula

me zgjedhje.

Shkolla duhet t bj mos q tu siguroj nxnsve vazhdimin e

gjuhs s huaj q ata kan msuar n arsimin baz.

N t dyja kto raste t veanta, nxnsi nuk i plotson ort e kurrikuls

brtham, sepse bn tri or n jav m pak gjat gjimnazit. Ai duhet ta plotsojkt boshllk me or t kurrikuls me zgjedhje.

d) ZGJEDHJE E DETYRUAR BRENDA NJ LNDE

Nj pjes e orve msimore t nj lnde sht e prbashkt pr t gjith

nxnsit, kurse pjesa tjetr nuk sht e till; ajo prmban zakonisht projekte.

Shkolla ose nxnsit do t zgjedhin midis disa projekteve sipas kushteve pr

ti realizuar, por edhe sipas interesave lokale ose t vet nxnsve.

E till sht lnda Trashgimia kulturore, e cila prbhet nga dypjes. Ajo q sht e prbashkt pr t gjith nxnsit q e kan przgjedhur

at, dhe pjesa tjetr ku ka disa oferta dhe u takon nxnsve dhe shkolls t

przgjedhin n mes tyre.


30/224

Udhzues kurrikular

30

1.5.5 Kurrikula me zgjedhje t lir

Shkolls nuk i vjen nga MASh-i prmbajtja e kurrikuls me zgjedhje

t lir, por e vendos vet.

Kurrikula me zgjedhje t lir sht n disa lloje.

Kto jan:

Modulet lndore,

Modulet profesionale,

Prforcimi, Projektet kurrikulare n nivel shkolle ose disa klasash,

Shrbimi komunitar.

a) MODULET LNDORE

Moduli lndor sht nj organizim kurrikular q prcjell njohuri,

aftsi dhe qndrime pr nj shtje t caktuar t lnds. Modulet lndore q

zhvillohen n gjimnaz mund t jen module pr t cilat ka tekste msimore t

miratuara nga MASh-i, module pr t cilat ka vetm programe t miratuaranga MASh-i, apo module q mund ti hartoj vet shkolla.

M posht jepen shpjegime pr secilin lloj moduli.

1. Module lndore n tekstet shkollore

T tilla jan lndt e fushs s arteve dhe lnda e aftsimit pr jetn.

Ato lnd t arteve, t cilat nuk jan prfshir te nj nxns n lndt

brtham, shkolla, nse mund, ia ofron si lnd me zgjedhje t lir.P.sh., nsenxnsit e nj klase kan zgjedhur si lnd brtham muzikn, ather,

shkolla, nse mund, n po at vit shkollor, i ofron asaj klase si lnd me

zgjedhje t lir historin e artit ose krcimin, ose teatrin, ose artin pamor.

Ky shembull sht detajuar n tabeln e mposhtme.


31/224


31

Shembull:

Kurrikula brtham Kurrikula me zgjedhje t lir

Klasa e 10-t Klasa e11-t

Klasa e12-t

Klasa e 10-t Klasae 11-t

Klasa e 12-t

Muzik

(36 or)

Muzik

(18 or)

Krcim

(18 or)

Krcim

(33 or)

Historia e artit

shqiptar (36

or)

---- Historia e artit

botror,

Moduli Muzika

Duke vazhduar n t njjtn ide, po ilustrojm nj shembull t dyt me

temat e edukimit shndetsor.

Shembull:

Kurrikula brtham Kurrikula me zgjedhje t lirShndeti (6 or)

T ushqyerit e shndetshm (12 or)

Gjithsej: 18 or

Alkooli dhe drogat e tjera (12 or)

Barnat (ilaet) (6 or)

Edukim seksual (6 or)

Edukimi mbi HIV-SIDA-n (6 or)

Barnat (ilaet) (6 or)

Edukim seksual (6 or)Edukimi mbi HIV-SIDA-n (6 or)

Gjithsej: 18 or

Shndeti (6 or)

T ushqyerit e shndetshm (12 or)Alkooli dhe drogat e tjera (12 or)

2. Module me programe t miratuara nga MASh-i

Module t tilla jan:

Modulet1. Njeriu dhe ndryshimet klimatike

2. Lojrat sportive:

2.1 Basketboll

2.2 Volejboll

2.3 Futboll

2.4 Hendboll


32/224

Udhzues kurrikular

32

3. Module t tjera lndore, t cilat zhvillohen nga vet shkollat

Tema modulesh t tilla mund t jen:

Mjeshtria skenike

o Nj regjisor ose aktor, n rastin m t mir, por edhe msuesi i

artit (teatrit) ose i gjuhs shqipe dhe letrsis, mund t vn n

sken nj pjes teatrale ose nj fragment t saj. Nxnsit kan nj

rast t mir pr t zhvilluar nj modul t integruar, pasi do t duhet

t njihen mir me periudhn historike, sidomos me zakonet e saj,

si p.sh., veshjet, t analizojn nj vepr letrare, t ushtrohen n t

folurin korrekt etj.

Jetshkrimi i personazheve t shquara t shkencave, t historis, t arteve

o Jeta e nj njeriu t madh lehtson t kuptuarit e zhvillimeve

t shkencs, t historis ose t arteve dhe sht njhersh nj

shembull moral.

Valle popullore t vendit ose t huaja, apo krcime moderne.

Shkolla mund t bashkpunoj me organizma, t tilla si OJF,

fondacione etj., madje edhe me gjimnaze t tjera ose shkolla profesionale,

pr t shkmbyer module t gatshme. Shkolla mund t prshtat module t

prgatitura nga t tjer, por sht ekipi kurrikular i shkolls ai q prcakton

se cili do t bj prshtatjen. T till mund t jen msues t asaj shkolle,

specialist, pedagog, veprimtar t OJF-ve ose fondacioneve etj.

Gjithashtu, msues t shkolls, vet ose n bashkpunim me specialist

apo pjestar t komunitetit, krijojn module, d.m.th. hartojn programin e

moduleve dhe shkruajn prmbajtjen e tyre.

Modulet, t cilat i krijon vet shkolla, duhet t jen t zhveshura nga tgjitha llojet e diskriminimeve q prshkruhen n ligjet e Republiks s Shqipris

dhe n dokumentet ndrkombtare t nnshkruara nga Republika e Shqipris2.

2Ekipi kurrikular i shkolls kujdeset q t gjitha modulet t jen t zhveshura nga t gjithallojet e diskriminimeve q prshkruhen n ligjet e Republiks s Shqipris dhe n doku-mentet ndrkombtare t nnshkruara nga Republika e Shqipris.


33/224


33

b) MODULET PROFESIONALE

Modulet profesionale ofrojn zotrimin e njohurive dhe t shprehive

pr miniprofesione t cilat vlejn pr tregun e puns. Fjala nuk sht pr

profesione t mirfillta q duan shum koh pr tu zotruar, si profesioni i

hidraulikut ose i elektricistit.

Modulet profesionale do t ken doemos edhe njohuri t reja teorike,

por, n radh t par dhe kryesisht, ato duhet t ken natyr praktike.

Secili nxns sht i detyruar t certifikohet pr nj numr minimalorsh msimore n modulet profesionale. Ky kufi minimal, pr t tri vitet,

sht gjithsej 36 or.

Nj nxns mund t shlyej detyrimin e tij pr modulet profesionale

edhe brenda nj viti shkollor.

Ashtu si pr modulet lndore, edhe modulet profesionale mund t

shkmbehen ose t prshtaten nprmjet bashkpunimit me organizma, t tilla

si OJF, fondacione, madje edhe me gjimnaze t tjera. Burim i pasur modulesh

profesionale jan shkollat profesionale, kompani private, organizata biznesi etj.Vet msuesit e shkolls mund t hartojn module profesionale t cilat

i shkojn prshtat profilit t tyre, si: msuesi i teknologjis, i fiziks, i kimis

etj. Shkolla mund t punsoj me koh t pjesshme specialist pr t zhvilluar

module profesionale. Specialist t till mund t zhvillojn modulin n nj

ose m shum gjimnaze.

Nxnsit mund t ndjekin nj modul edhe n nj shkoll profesionale

ose n nj gjimnaz tjetr.3

Module profesionale mund t zhvillohen edhe n mjedise joshkollore,

p.sh., n nj restorant. N kto raste instruktori duhet t ket licencn e

trajnimit pr specialitetin prkats.

N regjistr nuk shnohet thjesht Modul profesional, por shkruhet

edhe tema e plot e modulit.

3 Ky kalim mund t rregullohet edhe me miratimin e nj rregulloreje t posame.


34/224

Udhzues kurrikular

34

Nj modul profesional mund tu ofrohet nxnsve kur msuesi ose

instruktori kan kompetencn e mjaftueshme profesionale dhe kur sht

siguruar plotsisht baza materiale e nevojshme.

P.sh., nj modul pr vreshtarin mund t jet mjaft i prshtatshm,

por shkolla duhet t siguroj bazn materiale t mjaftueshme.

Dy module profesionale kan program dhe tekst t gatshm. Kto

jan Guida turistike dhe Fotografia dhe fotoshopi. Secila prej t dyjave

zhvillohet prgjat nj viti shkollor.

Nj gjimnaz mund t jet i prir pr modulet profesionale. N kt rast,gjimnazi ofron n kurrikuln me zgjedhje t lir vetm module profesionale,

pra jo edhe module lndore. (Do ti duhet t prmbush vetm detyrimin pr

shrbimin komunitar dhe projektet n nivel shkolle ose disa klasash pr t

cilat shkruhet pak m posht).Disa shembuj t moduleve profesionale jepen n shtojcn nr. 14.

c) PRFORCIMI

Prforcimi sht ndihmes pr nxnsit me vshtirsi n t nxn. Aiplanifikohet nga shkolla vetm pr lndt brtham.

Qllimi i prforcimit sht tu jap mundsi nxnsve q t arrijn

nivelin minimal t objektivave t arritjeve pr nj lnd.

Msuesi e planifikon prforcimin duke u piknisur nga programi i

lnds pr at klas, por, nse e shikon t nevojshme, ai mund t trajtoj edhe

njohurit e klasave paraardhse.

Programi vjetor i prforcimit i nj lnde, pr nj klas t caktuar t

gjimnazit prmban: nivelin minimal t atyre objektivave t arritjeve, t cilat i prshkruan

programi lndor,

nivelin minimal t atyre objektivave t arritjeve, t cilat i prshkruajn

programet lndore t klasave paraardhse.4 Shtojca nr.1 sht e ilustruar n fund t ktij dokumenti.


35/224


35

Gjat zhvillimit t prforcimit, msuesi prcakton prmbajtjen e orvemsimore edhe nga:

sugjerimet e msuesit lndor pr mangsit e nxnsve t tij,

krkesat e vet nxnsve.

Pr nj lnd, n nj vit shkollor, prforcimi zhvillohet pr 36 or

msimore, nga 1 or n jav.

Msuesi

sht e dshirueshme q prforcimi pr nj nxns t zhvillohet po

nga msuesi i lnds brtham, por nuk sht e detyrueshme. Msuesi q

przgjidhet pr prforcimin, duhet t dallohet pr prvoj t suksesshme me

nxnsit n vshtirsi t nxni.

Pr nxnsit q nuk e kan msuesin e vet lndor msuesin e prforcimit,

bashkpunimi i rregullt i msuesit t prforcimit me msuesin lndor pr

mangsit tipike dhe progresin e ktyre nxnsve sht nj procedur e

detyrueshme. Kta msues takohen periodikisht sipas nj kalendari t miratuarnga drejtori i shkolls.

Msuesi i prforcimit, prve shpjegimeve q u jep nxnsve n lidhje

me lndn, u cakton atyre edhe detyra shtpie, t cilat nxnsit i mbajn n

fletore t veant.

Nxnsi, n bashkpunim me msuesin, gjat ktij procesi plotson

portofolin e tij t progresit, i cili prmban fletoren e detyrave t shtpis,

detyra t kontrollit etj.

Ort msimore t prforcimit prfshihen n ngarkesn zyrtare tmsuesit.

Ora e prforcimit prfshihet n orarin e shkolls, ashtu si lndt ose

modulet e tjera.


36/224

Udhzues kurrikular

36

Vlersimi i nxnsve

Nxnsi nuk vlersohet me not prfundimtare pr prforcimin,

megjithat, vlersohet me not n detyrat e kontrollit ose pr prgjigjet e tij

n or t veanta. Vlersimet jan: Shum mir, Mir dhe Dobt.

N faqen e posame t regjistrit pr prforcimin, kto vlersime

shnohen shkurt, prkatsisht me shkronjat S, M dhe D.

Kreditet:

Nxnsi fiton kreditet e prforcimit (36 or msimore = 1 kredit), vetmn qoft se ai kalon n lndt pr t cilat sht kryer prforcim. Kur nxnsi

mbetet n lndn prkatse, ai nuk fiton kredite pr prforcimin e kryer.

d) PROJEKTET KURRIKULARE N NIVEL SHKOLLE OSEDISA KLASASH

Secili nxns sht i detyruar t marr pjes n nj numr orsh

msimore pr projekte n nivel shkolle ose disa klasash. Pr t tri vitet, numri

i orve sht gjithsej 18.T 18 ort q nj nxns ka detyrimin t punoj n projekte t tilla,

mund t realizohen brenda nj viti shkollor ose t ndahen n m shum se nj

vit shkollor.

Kto or jan t planifikuara pr tu zhvilluar n mjedise msimore,

nn drejtimin e drejtprdrejt t msuesit ose t msuesve, dhe shnohen n

regjistr po ashtu si ort e tjera msimore.

N regjistr nuk shnohet thjesht Projekt kurrikular, por shkruhet

edhe tema e plot e projektit.Temat e projekteve t tilla vendosen nga ekipi kurrikular i shkolls,

pas propozimeve dhe shkmbimit t mendimeve me msuesit, me nxnsit

dhe prindrit e tyre, me prfaqsues t tjer t komunitetit shkollor dhe t

qeverisjes vendore, gjithashtu me OJF ose fondacione etj.

Krkimi i temave t prshtatshme kryhet m shum nga ekipi kurrikular


37/224


37

i shkolls, i cili mbledh sugjerimet nga msuesit, nga nxnsit, nga prindrit e

nxnsve, doemos nga prfaqsues t qeverisjes vendore; gjithashtu ai heton

mundsit e bashkpunimit me organizma qeveritare dhe joqeveritare. Ekipi

kurrikular ia rekomandon temat drejtorit t shkolls, i cili pret miratimin dhe

kontributin e bordit t shkolls.

Ekipi kurrikular i shkolls cakton ngarkesn n or msimore t secilit

msues t prfshir n nj projekt t till.

Projekte t tilla mund t ofrohen dhe t zhvillohen nga organizma

jashtshkollor, si: OJF, ambasada etj. N kto raste, t dy palt, shkolladhe organizmi q merr prsipr realizimin e projektit, nnshkruajn nj

marrveshje ku prcaktohen detyrimet e t dyja palve, objektivat e arritjeve

t nxnsve dhe mnyrat e vlersimit t tyre. N marrveshje saktsohet dhe

numri i orve msimore q u llogaritet msuesve t cilt bashkpunojn n

zhvillimin e projektit.

Prgjegjsin pr mbarvajtjen e projektit e ka shkolla, pikrisht,

ekipi i msuesve q sht ngarkuar pr zhvillimin e projektit dhe drejtoria e

shkolls q ndjek ecurin e nxnsve.Nj veori e nj projekti t till sht q ndrmerret prtej nj klase

t vetme. Ktu prfshihet e gjith shkolla, ose nj projekt i caktuar merret

prsipr nga paralelet e nj klase apo t dy klasave (p.sh., klasat e 10-ta A dhe

B, ose klasa e 10-t dhe klasa e 11-t).

Zakonisht, temat e projekteve komplekse zbrthehen n nn-tema,

t cilat merren prsipr nga nj paralele ose grupe nxnsish brenda nj

paraleleje, ku secili nxns ka nj detyr t prcaktuar qart.

P.sh., nse tema e projektit do t ishte Ndotja n zonn ku banojm,kjo mund t zbrthehet n nn-tema n mes klasave, d.m.th. n fusha t

veanta ekspertize. T tilla nn-tema mund t jen: Legjislacioni

ekzistues pr mbrojtjen nga ndotjet, Ndotja akustike n zonn ton,

Ndotja e ajrit ose Kompanit e biznesit q shkaktojn m shum ndotje

etj.


38/224

Udhzues kurrikular

38

Projektet kurrikulare mundsojn nj nivel t lart integrimi kurrikular.

Shum fusha t nxni prfshihen n t njjtn koh n realizimin e projekteve

kurrikulare.

Vlera e veant e ktyre projekteve sht q ato t jen t zbatueshme

n jetn e prditshme.

Projekti kurrikular nuk sht i barasvlershm me nj veprimtari

jashtshkollore.P.sh., festimi i dits s vers sht veprimtari jashtshkollore

dhe nuk duhet prfshir n projektet kurrikulare.

e) SHRBIMI KOMUNITAR

Shrbimi komunitar i nxnsit sht veprimtari konkrete e kryer nga

nxnsit, jasht orarit msimor, pa shprblim financiar, n dobi t:

njerzve n nevoj (t smurve, t droguarve, handikapve, jetimve,

t varfrve, t papunve, t moshuarve, fmijve etj.);

komunitetit (simbrojtja e mjedisit nga ndotja, organizimi i veprimtarive

sociale komunitare etj.).

Synimi i shrbimit komunitar sht t prforcoj prgjegjsit e

nxnsit si individ i nj komuniteti.

Objektivat e prgjithshm tshrbimit komunitar jan:

t formoj te nxnsit prirjen pr vullnetarizm si nj qndrim gjat

gjith jets;

t formoj te nxnsit prirjen pr tu prkujdesur pr njerzit n nevojsi nj qndrim gjat gjith jets;

ti ndrgjegjsoj nxnsit pr nevojat e komunitetit;

ti informoj nxnsit rreth prpjekjeve pr kujdes social n

komunitet;

ti bj nxnsit t ndihen t vlefshm pr komunitetin;


39/224


39

t jap prvoja t cilat u duhen nxnsve pr jetn e prditshme dhe

karriern.

Shrbimi komunitar mund t kryhet:

pran organizatave jofitimprurse q zhvillojn shrbime komunitare;

pran qendrave publike t shrbimit komunitar;

n institucione t sektorit publik, si: spitale, azile, erdhe, kopshte,

shkolla etj.; n komunitet, me miratimin e titullarve t institucioneve shtetrore

prkatse: pr gjelbrimin, pastrimin apo mirmbajtjen e nj zone,

pr t ndihmuar familje t cilat nuk kan mundsi fizike t prballojn

nevojat e jets s prditshme etj.;

n shkolln ku nxnsit msojn (p.sh.: kujdesi pr hapjen e nj

ekspozite mbi nj tematik sociale me rndsi pr jetn e komunitetit;

ngritja dhe mirmbajtja e nj kndi sportiv; krijimi dhe/ose

mirmbajtja e nj mjedisi t gjelbruar, n formn e patronazhit menxnsit e klasave m t ulta etj.).

Nuk prfshihet te shrbimi komunitar pjesmarrja n:

veprimtari pr biznese private;

veprimtari pr pjestar t familjes, pr njerz t afrt;

veprimtari ekstrakurrikulare t shkolls (si: konkurse, ndeshje sportive

etj.).

Nuk duhet t reduktohet shrbimi komunitar n pastrimin e mjediseve

t shkolls.

Gjat tri viteve t gjimnazit, secili nxns duhet t kryej gjithsej 18

or shrbim komunitar.

Ndarja e orve n vite bhet sipas veorive t veprimtarive. Nxnsi


40/224

Udhzues kurrikular

40

nuk sht i detyruar t kryej shrbim komunitar n do vit, megjithat,

rekomandohet nj shprndarje pak a shum e njjt, sidomos pr t mos

mbingarkuar vitin e fundit t gjimnazit.

Nuk sht e thn q t gjith nxnsit e nj klase t kryejn t njjtin

lloj shrbimi komunitar.

Nj nxns mund ta prfundoj shrbimin e tij komunitar edhe brenda

nj viti shkollor.

Shrbimi komunitar mund t kryhet edhe gjat pushimeve t vers.

N kt rast ort llogariten pr vitin pasardhs.Pr informimin e nxnsve rreth shrbimit komunitar, shkolla

planifikon n orarin msimor 1-2 or, t cilat organizohen n baz klase,

paraleleje ose m gjer. Ktu ftohen prfaqsues t institucioneve q

prgjigjen ose ndrmarrin veprimtari t prkujdesjes komunitare, prfaqsues

t qeverisjes vendore, bashkis ose komunave. Rekomandohet q n takime

t tilla t ftohen edhe prindrit e nxnsve.

Pr shkmbimin e prvojave dhe mbresave ndrmjet nxnsve rreth

shrbimit komunitar, planifikohen n orarin msimor 1-2 or n vit, t cilatorganizohen, si rregull, n baz klase, por nuk prjashtohet edhe organizimi

m i gjer.

Nxnsit tregojn pr veprimtarit e kryera, vlerat q kan pasur pr

ta, mbresa t veanta, madje edhe sugjerime se si mund t prmirsohen.

Bisedat duhet t jen t lirshme dhe jo n form raportimi.

Nj nxns mund t plotsoj ort e shrbimit komunitar vetm me nj

veprimtari ose me disa veprimtari t t njjtit lloj, apo t llojeve t ndryshme,

n t njjtin institucion ose n institucione t ndryshme.Lloji i shrbimit komunitar, vendi ku do t kryhet dhe veprimtarit

prkatse planifikohen nga nxnsi (nxnsit) n bashkpunim me prindrit,

shkolln dhe institucionin ose individt prfitues.

sht e rndsishme t kihet parasysh q nxnsi sht ai q zgjedh

shrbimin komunitar. Nxnsi ndihmohet t zgjedh nprmjet informacionit


41/224


41

q i jep shkolla dhe nprmjet informacionit q siguron n rrug vetjake dhe

me ndihmn e prindit.

Shrbimi komunitar mund t organizohet me grupe t vogla nxnsish,

me t gjith klasn ose individualisht.

Prindi duhet t miratoj me shkrim prfshirjen e fmijs s tij n nj

shrbim t caktuar komunitar. Shkolla duhet t informoj prindin pr gjithka

q ka t bj m shrbimin komunitar n trsi dhe, n veanti, pr shrbimin

q ka zgjedhur fmija i tij. Prindi ka t drejt t propozoj pr fmijn e tij

llojin e shrbimit komunitar ku mund t prfshihen edhe nxns t tjer.Prindi ka t drejt edhe t ofroj falas lehtsira pr kryerjen e shrbimit

komunitar (p.sh., transportin etj).

Pr mbarvajtjen e shrbimit komunitar, n shkoll ngrihet nj

komision, i cili prbhet nga msuesit q prgjigjen pr mirkryerjen e ktij

shrbimi nga nxnsit. Komisioni i shrbimit komunitar kryesohet nga nj

nndrejtor ose nga drejtori i shkolls.

Komisioni i shrbimit komunitar:

siguron pr nxnsit informacion t mjaftueshm pr shrbimet e

mundshme komunitare;

shqyrton dhe miraton shrbimet komunitare t propozuara nga

vet nxnsit/prindrit, t cilat nuk prfshihen n listn e ofruar

nga shkolla;

harton nj list pr shrbimet e mundshme komunitare dhe ua ofron

nxnsve n formn e nj menuje (prfshir edhe propozimet e

miratuara t nxnsve / prindrve).

Pr mbarvajtjen e veprimtarive t shrbimit komunitar pr nj grup nxnsish,

kryesisht mbi baz klase, prgjigjet nj msues.


42/224

Udhzues kurrikular

42

Msuesi prgjegjs ka pr detyr:

T planifikoj dhe t realizoj ort msimore t shrbimit komunitar t

cilat prfshihen n orarin msimor;

T vzhgoj mirkryerjen nga nxnsit t veprimtarive t planifikuara;

T shqyrtoj plotsin dhe saktsin e dshmive pr shrbimet

komunitare t nxnsve.

Msuesi ndjek veprimtarin e nxnsve n vendet ku ata kryejn

shrbimet komunitare. N planin e tij ditor: shnon qllimin e vizitave dhe

nxnsit q do t vzhgoj, prshkruan bisedat me prfituesit e shrbimit dhe

konstatimet e veta pr cilsin e shrbimit nga nxnsit.

Msuesi, dora-dors, merr masa pr t prmirsuar cilsin e shrbimit

komunitar pr secilin nxns.

Koha e puns s msuesit pr shrbimin komunitar prfshihet n

ngarkesn zyrtare msimore t tij dhe sht gjithsej 18 or pr t tri vitet pr

nxnsit e nj klase.

Gjat kryerjes s veprimtarive t nj shrbimi komunitar nxnsiplotson portofolin e tij, i cili prmban kto nntema:

Plani i shrbimit komunitar (synimi, prmbledhja e veprimtarive q

do t kryej),

Prshkrimi i veprimtarive q ka kryer, prfituesit, kohn e zhvilluar,

Prshtypjet e veta dhe t t tjerve,

T tjera, si fotografi etj.

T gjitha kto ia dorzon msuesit prgjegjs dhe ato i shrbejn prti prezantuar n ort e shrbimit komunitar q organizohen n shkoll.

Pr kryerjen e shrbimit komunitar nxnsi nuk vlersohet me not.

Nj shrbim komunitar i kryer nga nj nxns vrtetohet me nj

dshmi sipas nj formati standard. Nj nxns siguron aq dshmi sa shrbime

t ndryshme komunitare kryen.


43/224


43

Dshmia firmoset nga nj prfaqsues i institucionit prfitues t shrbimit

dhe nga msuesi prgjegjs. Kur shrbimi komunitar kryhet n shkoll, dshmia

firmoset nga nj prfaqsues i drejtoris dhe nga msuesi prgjegjs.

Nj nxns e siguron nj dshmi kur ka kryer shrbimin n sasin dhe

n cilsin e synuar.

Nxnsi mund t mos e siguroj dshmin, nse prfaqsuesi i

institucionit prfitues ose msuesi nuk e firmos at. N kt rast, personi q

nuk firmos, paraqet zyrtarisht me shkrim arsyet.

Nxnsi q nuk siguron dshmin, duhet t prsris aq or shrbimikomunitar sa nuk ka fituar. Pr klasat e 10-ta dhe t 11-ta, shrbimi mund t

prsritet n klasn pasuese. Pr kto klasa nxnsi nuk konsiderohet mbets,

kur nuk e merr dshmin.

N faqen e regjistrit pr shrbimin komunitar, pr do nxns shnohet

numri i orve t ktij shrbimi nga secili nxns n klasn e 10-t, t 11-t, t

12-t dhe vendi ku shrbimi sht kryer.

Shnim.Prvojat e shrbimit komunitar mund t shrbejn pr tema projektesh

kurrikulare, me kushtin q ato t jen t lidhura me njohurit e nj ose disa lndve.

N shtojcn nr. 2 jepen5formulart (modeli i formularit pr kohn

dhe vendin e kryerjes s shrbimit komunitar, udhzuesi pr plotsimin e

formularit t shrbimit komunitar, modeli i dshmis s shrbimit komunitar,

udhzuesi pr plotsimin e dshmis s shrbimit komunitar), q i takojn

shrbimit komunitar.

1.6 Pakicat etnike ose kulturore

Kurrikula e gjimnazit favorizon edhe synimet arsimore pr pakicat

etnike ose kulturore.

5 Shtojca nr. 2 sht e ilustruar n fund t ktij dokumenti.


44/224

Udhzues kurrikular

44

Nprmjet kurrikuls me zgjedhje, nxnsit nga pakicat etnike ose

kulturore e kan hapsirn t forcojn aftsit komunikuese n gjuhn amtare

dhe t zgjerojn e thellojn njohurit rreth t drejtave t tyre, historis,

trashgimis s tyre materiale e shpirtrore etj.

N kurrikuln me zgjedhje t lir, n fardo shkolle, mund t hartohen

programe t lndve e moduleve me zgjedhje, t cilat synojn forcimin e

identitetit t ktyre pakicave.

FORMAT E KURRIKULS ME ZGJEDHJE PR DO FUSH T NXNI

Format e kurrikuls me zgjedhje pr do fush t nxni jepen n kt tabel.

Nr Fushat Niveli ithelluar

Lnd t tjerame zgjedhje

Modulelndore

Moduleprofesionale

Prforcim

1 Artet

2 Edukimi fizik dhe

sportet

3 Gjuha e huaj

4 Gjuha shqipe dhe

letrsia5 Karriera dhe

aftsimi pr jetn

6 Matematika

7 Shkencat natyrore

8 Shkencat shoqrore

9 TIK-u

Teknologjia

1.7 Kreditet

Secila lnd dhe secili modul kan kreditet e veta.

SI LLOGARITET NUMRI I KREDITEVE T NJ LNDE OSE MODULI?

Numri i krediteve t nj lnde ose moduli gjendet duke pjestuar

numrin e orve msimore q lnda/moduli ka n planin msimor me numrin

e javve msimore.


45/224


45

Pr klasat e 10-ta dhe t 11-ta,numri i krediteve t nj lnde ose moduli

gjendet duke pjestuar numrin e orve vjetore t lnds ose modulit n planin

msimor pr 36 (Klasa e 10-t dhe e 11-ta kan nga 36 jav msimore secila).

P.sh.:

a) Matematika brtham e klass s 10-t ka 3 kredite, sepse:

108 (or n planin msimor) = 3 kredite

36 (jav msimore)

b) Shrbimi komunitar ka krediti, sepse:18 (or n planin msimor) = 1/2 krediti.

36c) Prforcimi ka 1 kredit, sepse:

36 (or n planin msimor) = 1 kredit

36

d) Nj modul q ka 10 or msimore n klasn e 12-t ka 0,3 kredite,

sepse:

10 (or n planin msimor) = 0.36

kredite.33

Pr klasn e 12-t,numri i krediteve t nj lnde ose moduli gjendet

duke pjestuar numrin e orve vjetore pr 33.

P.sh.: matematika brtham e klass s 12-t ka 4 kredite, sepse:

132 or msimore gjithsej = 4 kredite.

33 jav msimore

Kreditet q nj nxns merr pr nj lnd, nuk kan t bjn me numrin

e mungesave q ai nxns mund t ket n at lnd gjat vitit shkollor.

Kur nxnsi ka not kaluese vjetore n nj lnd, i fiton kreditet e saj.

Kur sht pakalues, nuk i fiton ato kredite.

6Numri i krediteve rrumbullakoset me nj shifr pas presjes dhjetore.


46/224

Udhzues kurrikular

46

SHTAT KRITERE PR KREDITE

Kriteri 1

Numri minimal i krediteve q duhet t siguroj nj nxns n gjimnaz,

sht 90.

Numri maksimal i krediteve q nj nxns mund t marr, sht 96

(Nxnsi merr 96 kredite, po qe se zhvillon nga 2 or shtes n jav).

Sikundr do t sqarohet m posht te nxjerrja e mesatares s gjimnazit,

nj nxns q merr m shum se 90 kredite, nuk sht i favorizuar pr kt

mesatare, por mund t jet m i prgatitur pr karriern q aspiron.

Kriteri 2

Nga 90 kreditet, 73 kredite i prkasin kurrikuls brtham dhe 17

kredite i prkasin kurrikuls me zgjedhje.

Kriteri 3

Numri i krediteve t kurrikuls me zgjedhje t detyruar sht nga 10

deri n 12, kurse i kurrikuls me zgjedhje t lir sht nga 5 deri n 7.

Tabela 6: Skema e ndarjes s krediteve

Lloji i kurrikuls Kurrikula

brtham

Kurrikula me zgjedhje

Numri i krediteve

73

17

Me zgjedhje t detyruar Me zgjedhje t lir

10-12 5-7

Kriteri 4

Kur nj gjimnaz zgjedh dhe mundson t zhvilloj m shum se 30or n jav, lndt mbi ort shtes (30) przgjidhen nga kurrikula me zgjedhje

t detyruar.

N kto or shtes, nxnsi mund t przgjedh vetm lnd me

zgjedhje t detyruar. Kshtu numri maksimal i krediteve n kurrikuln me


47/224


47

zgjedhje t detyruar bhet 18 kredite.

Kriteri 5

Nxnsi q n fund t vitit shkollor sht kalues n lndt brtham,

por mbetet vetm n lndt/modulet me zgjedhje, kalon n klasn pasuese, por

nuk fiton kreditet e lndve/moduleve me zgjedhje ku sht mbets. Nxnsi

ka t drejt ti fitoj kto kredite n klasat pasardhse n po ato lnd/module

ose n t tjera q i zgjedh n fillim t vitit shkollor.

Kriteri 6

Nxnsit q mbetet n klas, nuk i njihen kreditet e fituara n at klas,

me prjashtim t atyre t fituara pr shrbimin komunitar dhe pr ato module

profesionale t cilat dshmohen me certifikat.

Kriteri 7 Mbajtja shnim e numrit t krediteve

Msuesi kujdestar mban shnim pr do nxns numrin e krediteve qka fituar n do vit shkollor, sipas formatit t mposhtm.

Nr Emri

mbiemri

Brtham Me zgjedhje

t detyruar

Me zgjedhje t lir Totali

Profesi

onale

Proje

kte

Ln

dore

T

tjera

Gjithsej

73 10-12 1 1 2 3-5 5-7 90

1

2

...

Msuesi kujdestar udhzon nxnsit q t plotsojn pr veten e tyre kt

tabel. Gjithashtu, prindi njoftohet pr t.


48/224

Udhzues kurrikular

48

2. KAPITULLI I DYT: AFTSIT NDRKURRIKULARE

AFTSIT

N kt Udhzues, do t prmenden aftsit q nxnsi i zotron

nprmjet kurrikuls shkollore.

Aftsit hyjn n pun n prballimin e situatave pr t cilat nuk

mjafton thjesht t kujtuarit e njohurive.

Aftsit ndrkurrikulare q do t zhvilloj kurrikula e gjimnazit, jan:

aftsia e komunikimit,

aftsia e prdorimit t matematiks,

aftsia e prdorimit t teknologjis s informacionit dhe t komunikimit (TIK),

aftsia e menaxhimit t informacionit,

aftsia e zgjidhjes s situatave problemore,

aftsia e t menduarit kritik,

aftsia e t menduarit krijues,

aftsia e t punuarit n grup, aftsia e qndrimit etik e social.

2.1 Aftsia e komunikimit

Me komunikim do t kuptojm dhnien dhe marrjen e informacionit,

t ideve dhe imazheve, si dhe transmetimin e ndjenjave.

N do lnd dhe modul, nxnsit ushtrohen t komunikojn.

Sipas natyrs s fushave t t nxnit, ku m shum e ku m pak, nxnsit

komunikojn me shkrim t zakonshm, me simbole shkencore ose muzikore,

me ann e figurave ose lvizjeve, n gjuhn shqipe ose n gjuh t huaj.

N kt Udhzues do t bazohemi vetm n komunikimin n gjuhn

shqipe, duke marr n konsiderat se komunikimi pr lndt e gjuhve t

huaja sht paraqitur n udhzuesin e gjuhve t huaja.


49/224


49

N mnyr q t formohet te secili nxns nj kultur e shndosh

komunikimi, duhet q do msues t bj prpjekje t vazhdueshme q tu

transmetoj nxnsve kt frym komunikimi gjat gjith viteve shkollore.

Praktikisht kjo do t thot se, jo vetm msuesi i gjuhs shqipe, por

cilido msues do ta ket parasysh gjat vlersimit me not drejtshkrimin,

drejtshqiptimin, pasurin e fjalorit dhe pastrtin e tij, si dhe mirstrukturimin

e fjalive dhe t prezantimeve. Kjo do t thot se, p.sh., edhe n detyrat e

kontrollit me shkrim n lndn e matematiks, msuesi do t qortoj gabimet

gjuhsore t nxnsve. Gjithashtu, edhe n provimet me goj.N t gjitha fushat e t nxnit, msuesit duhet ti japin mundsin

secilit nxns q t bhet i aft t komunikoj qart, sakt dhe kuptueshm,

duke prdorur larmi mnyrash.

do msues, krahas synimeve lndore, duhet t ket edhe synimet e

mposhtme, t cilat i takojn posarisht komunikimit n gjuhn shqipe.

Synimet(sipas katr formave t komunikimit) jan kto:

T FOLURIT

Secili nxns t bhet i aft tu transmetoj t tjerve me goj

informacione, ide, ndjenja dhe imazhe n mnyr t sakt, t qart, t plot,

t mirstrukturuar dhe bindse, duke prdorur:

a) nj fjalor gjithnj e m t pasur;

b) mnyrn m t prshtatshme t komunikimit me goj n varsi t

auditorit q i paraqitet.

T DGJUARIT

Secili nxns t bhet i aft:a) t jet dgjues i vmendshm;

b) t veoj qart paqartsit q i dalin nga dgjimi i parashtrimeve t

t tjerve;

c) ti bj pyetje folsit pr paqartsit e tij;

d) t bj komente rreth parashtrimeve t t tjerve.


50/224

Udhzues kurrikular

50

T LEXUARIT

Secili nxns t bhet i aft:

a) t lexoj me shpejtsin dhe saktsin e mjaftueshme pr t kuptuar

nj tekst7;

b) t veoj qart moskuptimet q i dalin gjat leximit;

c) t prdor strategji t larmishme dhe t prshtatshme pr t kuptuar,

duke reflektuar mbi nj tekst t shkruar.

T SHKRUARIT

Secili nxns t bhet i aft tu transmetoj me shkrim t tjerve

informacione, ide, ndjenja dhe imazhe n mnyr t sakt, t qart, t plot,

t mirstrukturuar dhe bindse, duke prdorur:

a) nj fjalor gjithnj e m t pasur,

b) larmi mnyrash t parashtrimeve me shkrim,

c) mnyrn m t prshtatshme t komunikimit me shkrim n varsi tauditorit q i paraqitet.

Msuesit e gjuhs shqipe dhe letrsis, jan ata q mbartin

prgjegjsin e ngarkuar nga drejtoria e shkolls pr ti aftsuar msuesit e

tjer t komunikojn n nj gjuh t prshtatshme me nxnsit, duke i br

kta t fundit komunikues t zot.

Prve t tjerave, t gjith msuesit duhet t jen trajnuar pr

strukturimin dhe vlersimin e nj eseje dhe, n prgjithsi, pr prezantimet

me shkrim ose me goj.

7 Teksti mund t jet me shkrim t zakonshm; me simbole shkencore, muzikore, figurative;mund t jet shkruar n gjuhn shqipe ose n gjuh t huaj; mund t jet paraqitur n letrose me ann e mjeteve multimediatike.


51/224


51

2.2 Aftsia e prdorimit t matematiks

Punsimi dhe jeta e prditshme po prshkohen gjithnj e m shum

nga njohuri t reja dhe nga nevoja e burimeve t larmishme t informacionit, t

cilat, n shkall t ndryshme, kan, thuajse prher, nevojn e matematiks.

Duke qen nj faktor i suksesit dhe prbrs i t nxnit gjat t gjith

jets, n kurrikuln shkollore, matematika jo vetm q sht nj lnd me nj

numr t privilegjuar orsh, por, njhersh, mohet si ndrlnd.

N t gjitha fushat e t nxnit, msuesi duhet ti jap mundsin secilitnxns t zbatoj nga matematika e nxn n shkoll.

do msues duhet, pareshtur, tu jap prgjigje pyetjeve: Ku ta zbatoj

matematikn shkollore n lndn time? A mundem n kt kapitull? Po n

kt or msimore?

Nj tekst i duhur u jep prgjigje t knaqshme ktyre pyetjeve dhe do

t ishte, kshtu, nj lehtsues i mir pr msuesin, por, sido q t jet teksti,

ai nuk mund t mjaftoj.

Matematika, qoft brtham, qoft ajo e thelluar, pr nj zbatim tsuksesshm t saj n lndt e tjera duhet t priret fort nga zbatimet n shkencat,

n teknologjit, n dukurit reale dhe n jetn e prditshme. Nga ana tjetr,

pa kt prirje, matematika e gjimnazit e zbeh kontributin e saj n shumicn e

programeve t studimit t shkollave t larta.

sht e vrtet se lndt nuk i kan njsoj hapsirat e prdorimit t

matematiks, por, gjithashtu sht e vrtet se t gjitha lndt kan mundsi t

prdorin matematikn, dhe kto mundsi shtohen fal kshillimit me msuesit

e matematiks.

Gjithmon ekziston rreziku q detyrimi ndaj matematiks t reduktohet

n aritmetikn fillestare, d.m.th. n katr veprimet, dhe n statistikn fillestare,

d.m.th. n prpilimin e tabelave t thjeshta numerike, duke i privuar nxnsit

nga prvetsimi m i thell dhe m interesant i vet lnds.

N projektet kurrikulare ose n detyrat tematike sht, prgjithsisht,


52/224

Udhzues kurrikular

52

m i mundshm integrimi i matematiks, por msuesi nuk duhet t lr pa

shfrytzuar do rast t volitshm te detyrat e shtpis, ndrsa n provimet

me shkrim, her pas here, nuk duhet t mungojn krkesa ku zbatohet

matematika.

Disa shembuj m posht vlejn thjesht pr t dshmuar pasurin e

mundsive:

Temperatura e trupit, pulsi, jetgjatsia, denduria e nj smundjeje,

pastaj kndvshtrime t ndryshme n shqyrtimin e nj popullsie, si: sipas

moshs, gjinis, arsimimit etj.

M tutje, analiza t statistikave pr shtje sociale dhe ekonomike,

si: punsimi, buxheti e t tjera m specifike, si: kursi i kmbimit t valutave,

kursimi i energjis. Pr mprehjen e analizs kritike, nxnsve do tu bnte

mir, p.sh., t hetonin saktsin e statistikave n reklamat ose median e

shkruar.

Nxnsit mund t zgjedhin vet tema t veanta dhe t punojn

individualisht ose n grupe t vogla brenda nj afati q mund t shkoj edhe

disa jav, n t cilat matematika sht nj mjet q thellon prvetsimin elnds.

Temat, jo rrall, mund t ojn n njohuri t thelluara matematike dhe

varet nga interesimi i nxnsit dhe nga ndihmesa e msuesit t matematiks

q t prezantohen projekte me vlera t spikatura thelluese.

Megjithat duhet pranuar se qendra e rndess e temave t tilla

nuk sht matematika, por nj bashksi njohurish t lnds. Kshtu, nse

n lndn e ekonomis nj grup nxnsish mbledh t dhna rreth kursit t

kmbimit t lekut me dollarin gjat nj viti fiskal, i paraqet grafikisht dhee mbyll me kaq. Pra, nuk kemi t bjm me nj integrim t matematiks n

lndn e ekonomis. Analiza e shkaqeve t luhatjeve t kursit t kmbimit,

ndikimi i politikave bankare n to e t tjera koncepte t lnds s ekonomis,

prbjn prmbajtjen e vrtet t tems. Matematika e demonstron veten si

nj ndihmse e pazvendsueshme pr nj analiz t mir.


53/224


53

Kthimi i matematiks n nj fill q prshkon tej pr tej kurrikuln, sht

nj pun e t gjith msuesve, me nj qndrim t njzshm, por prgjegjsit

jan msuesit e matematiks, jo vetm se bashk me t mund t projektohen

tema integruese t disa lndve me matematikn, por, mbi t gjitha, pr ti

trajnuar msuesit e lndve t tjera.

sht prgjegjsi e drejtuesve t shkollave q t sigurojn partneritetin

e mjaftueshm n mes msuesve, madje shkmbimet e mendimeve dhe

prvojave me koleg prtej shkolls.

2.3 Aftsia e prdorimit t teknologjis s informacionitdhe komunikimit (TIK)

Brenda fare pak dhjetvjearsh TIK-u sht kthyer n nj mnyr

jetese. Bota moderne tanim sht n gjendje varsie prej tij dhe zhvillimi

sht aq i vrullshm, sa mund t kaloj imagjinatn.

M shum n saj t TIK-ut, msuesi i sotm jo vetm nuk sht m

zotrues i vetm i informacionit q nxnsit duhet t prvetsojn, por as

rekomanduesi i vetm. Burime gati t pafundme dixhitale t informacionitjan t hapura pr nxnsit dhe ata vijn n shkoll me njohuri, gjykime,

opinione dhe pyetje t cilat msuesi duhet ti konsideroj si pjes t kurrikuls

n trsin e saj. Nuk sht m tabu pr msuesin prgjigja Do t mundohem

q pyetjes suaj ti prgjigjem n ditt n vijim, madje sht nj shembull i

shndetshm pr nxnsit.

TIK-u sht lnd n kurrikuln e gjimnazit, por m shum sht

ndrlnd.

Mund t thuhet se msuesi nuk ecn me hapin e kohs, po qe se nuk

shton n ambicien e tij profesionale prdorimin e TIK-ut gjat zhvillimit t

programit msimor.

do msues, pa ndonj prjashtim, duhet ti jap mundsin secilit

nxns q t prdor n lndn e tij njohurit dhe shprehit q nx n lndn

e teknologjis s informacionit dhe t komunikimit.


54/224

Udhzues kurrikular

54

Secili msues t prkujdeset vazhdimisht q do nxns i tij:

a) t krkoj e t gjej informacion elektronik;

b) t hetoj, t bj parashikime dhe t zgjidh situata problemore me

ndihmn e mjeteve elektronike;

c) t paraqes e t prezantoj punn e tij duke prdorur nj larmi mediash

dixhitale;

d) t bashkpunoj me bashknxnsit nprmjet komunikimit elektronik;

e) t jet kritik ndaj mjeteve elektronike dhe t njoh ant negative t tyre.

Pajisja e gjimnazeve me kompjuter, desktop dhe laptop, bashkme projektort dixhital, si dhe instalimi i internetit, ka krijuar menjher nj

situat t re shum premtuese.

Krahas mirpritjes, madje entuziazmit, t msuesve dhe t nxnsve

ndaj pajisjes s shkollave me kt teknologji moderne, disa rreziqe jan

t mundshme. Ndaj ia vlen t shpjegohen pr ti parandaluar. Por sht e

rndsishme q edhe prindrit t vihen n dijeni pr kto rreziqe.

Nj nga prfitimet m me vler prej TIK-ut sht shtimi i kohs s t

nxnit. Ashtu si ka marr fund, tanim, periudha e t msuarit vetm prmesnj teksti, shpejt do t marr fund edhe t dhnit msim vetm me shkums

e tabel t zez. Koha e shprdoruar pr vizatime t skemave, figurave ose

grafikve, eliminohet menjher nga pamjet dixhitale. Gjithashtu, fal CD-ve

t posame, nxnsi mund t ndjek dinamikn e dukurive dhe t ngjarjeve,

madje t kap shpejt ndikimin e ndryshimit t disa parametrave te nj dukuri.

Kto e t tjera t tilla rritin prqindjen e kohs s t nxnit brenda 45 minutave

dhe, po qe se shkolla u krijon nxnsve akses edhe pas msimit, shtohet koha

e t nxnit edhe pasdite.Msuesi duhet t prdor TIK-un n mnyr efikase, q t krijoj pr nxnsit

nj ambient t prshtatshm msimnxnieje. P.sh, q nxnsi t njihet me

peizazhet e Shqipris, msuesi mund tu shfaq atyre nj CD ku ka peisazhe t

krahinave t ndryshme. Gjat ksaj kohe, msuesi mund ta ndrpres nj moment

shfaqjen e CD-s dhe tu bj nxnsve pyetje mbi at q kan vzhguar.


55/224


55

Prdorimi i TIK-ut sht nj zgjedhje e msuesit, e cila mund t mbrohet

vetm kur msuesi sht i bindur se kshtu, dhe jo ndryshe, nxnsit po mendojn

m mir e m shum dhe po kuptojn m mir e m shum. Vet prdorimi i

kompletit laptop+ projektor dixhital sht nj laborator virtual, por demonstrativ,

t paktn aktualisht. Nxnsit jan, n kt rast, shikues e dgjues dhe msuesit i

duhet t mirmbaj teknikat q e prfshijn me gjith mend nxnsin n pamjet

q i shfaqen njra pas tjetrs n perden e madhe prball.

Msuesit i duhet t kontrolloj rregullisht objektivat e t nxnit. A po

prmbushen ato m mir? Nj vetvlersim i msuesit nprmjet pyetjeve tzgjuara pr veten dhe analizs s sprovave me shkrim, testeve ose minitesteve,

i siguron atij mbajtjen e situats nn kontroll.

Prdorimi i TIK-ut nuk sht i vetmi mjet n msimdhnie, ai nuk

zvendson po ndihmon n nj zhvillim m t kndshm t ors msimore.

P.sh., ekspozimi i grafikve t gatshm e kursen kohn, por nuk zvendson

dobin e ndrtimit t grafikve me laps dhe letr nga vet nxnsit.

Ka msues q tani po mendojn se laboratort tradicional, si ai i

fiziks ose i kimis, po dalin t panevojshm. Prkundrazi, eksperimentetme dorn e nxnsit, n prgjithsi manipulimet reale prej tij, pra, jo vetm

virtuale, mbeten t pazvendsueshme n prvetsimin e qndrueshm t

ktyre lndve.

Nj anim i tepruar ndaj informacionit elektronik krijon mangsi tek

aftsimi i nxnsit n qmtimin e informacioneve. Nxnsi duhet t ushtrohet q

t vjel informacione edhe nga libra, manuale, fjalor e t tjera si kto, gjithashtu

t strvitet pr t nxn prmes dgjimit, p.sh., t radios ose incizimeve.

sht e domosdoshme t mbahet nj baraspesh ndrmjet tipeve tndryshm t informacionit, si nj pasuri e nxnsve e cila do tu vlej pr t

nxnit dhe suksesin gjat t gjith jets.

Kthimi i TIK-ut n nj fill q prshkon tejprtej kurrikuln, sht pun

e t gjith msuesve, por lehtsuesit jan msuesit e TIK-ut dhe disa nxns

me prirje t spikatura.


56/224

Udhzues kurrikular

56

Msuesve u duhet t familjarizohen me TIK-un aq sa t mos frenohen

n prdorimin e tij. Si n do risi themelore, edhe kt msuesi nuk mund ta

prballoj vetm.Kjo sfid mund t lehtsohet me t paktn tri veprime t njkohshme:

Shkolla t krijoj mediatekne saj, ashtu si ka bibliotekn e saj,

d.m.th. t koleksionoj dhe t vr n dispozicion CD, DVD dhe

materiale t tjera q msues t ndryshm krijojn apo prdorin gjat

nj viti. Nuk mjafton q shkolla t ket materiale dixhitale, p.sh., pr

matematikn. Disa msues nuk do t jen n gjendje ti prdorin

ato, nse nuk strviten. Kt strvitje e marrin prsipr msuesit m

t thelluar. Pra, n planin vjetor t shkolls prfshihen dhe takime

profesionale posarisht pr laboratort virtual. Qllon q disa

shkolla kan nevoj m shum se t tjerat t ndihmohen pr zbatimin

e TIK-ut n msimdhnie-msimnxnie. DAR/ZA-ja organizon rrjetet

profesionale. Jan grupime me afro 20 msues t s njjts lnd, tcilt shkmbejn prvojat e tyre t suksesshme dhe drejtohen nga nj

msues me prvoj t spikatur profesionale. sht nj metod shum

e frytshme pr t gjith msuesit. DAR/ZA-t e mira jan t mira edhe

n organizimin e ktyre rrjeteve.

2.4 Aftsia e menaxhimit t informacionit

N ditt tona, zhvillimi i informacionit sht i shumllojt dhe n

ndryshim t vazhdueshm. Pr t zhvilluar te nxnsi aftsin e t krkuaritt informacionit edhe prtej teksteve shkollore sht e rndsishme q dhe

vet msuesi t krkoj ide jasht kurrikuls shkollore. Kurrikula aktuale e

gjimnazit e mon tekstin si nj burim t rndsishm, por t pamjaftueshm

pr msuesin.

Pse kshtu, derisa nj tekst i mir ka informacion t bollshm lndor?


57/224


57

Sepse, sado t bollshm dhe t prditsuar ta ket informacionin nj

tekst, ai nuk mund t prmbaj konkretizime nga lokaliteti ku gjendet shkolla

dhe as t pasqyroj ngjarjet m t reja komunitare, rajonale apo botrore.

Duke krkuar informacione edhe prtej kurrikuls s shkolls, msuesi

i bn nxnsit kureshtar. Kjo metod pune do t nxit nxnsit t bjn pyetje

q nuk i kan prgjigjet tek teksti. Msuesi, gjithashtu, prgatit pyetje t cilat i

kan prgjigjet n informacionet e gjetura jasht librit shkollor.

Gjithashtu, msuesi nuk duhet t jet lexues me z i tekstit, por

interpretues i tij dhe kjo do t thot se prher gjen dika t re pr t shtuar, nmnyr q ta bj lndn m interesante dhe m t kuptueshme.

Pr tu prshtatur sa m mir me kurrikuln aktuale t gjimnazit, msuesi

duhet t jet i zoti t krkoj dhe t menaxhoj si duhet informacionin.

Pse sht e rndsishme q nxnsi ta krkoj vet informacionin?

Jan, t paktn, dy arsye t forta:

Arsyeja e par

Informacioni i tekstit sht gjysm i gatshm, me qllim q ttretet leht nga nxnsit. Teksti ka theksime t fjalve dhe t pohimeve t

rndsishme, ndarje sqaruese n nn-tema, madje e ndihmon lexuesin edhe

n metodn e prpunimit t informacionit prmes pyetjeve e problemave dhe

e strvit q t vetvlersohet.

Kjo sht mir, por nuk sht e mjaftueshme. Informacionet nga

burimet e tjera, ndryshe nga informacioni i teksteve msimore, jan n gjendje

bruto. Nxnsit i duhet ti prpunoj ato, d.m.th. t veoj thelbsoret dhe t

paqartat, ti prmbledh e ti integroj me njohurit lndore.

Kjo sht nj strvitje n situat reale dhe vlen drejtprdrejt pr

nxnsin q t bhet lexues i pavarur dhe, sidomos, lexues pr gjith jetn.

Arsyeja e dyt

Informacionet e shumta nxisin te nxnsi formn e t menduarit kritik,

sepse gjat krkimit t informacionit nxnsi ballafaqohet me fakte t jets


58/224

Udhzues kurrikular

58

s prditshme, me interpretime t teorive t ndryshme dhe me opinione nga

fusha t ndryshme t nxni.

Pr kto arsye, edhe tekstet me informacione t bollshme dhe t ribotuara

me prditsime kan nj rubrik t posame, n t ciln nxnsve u

rekomandohen adresa interneti ose botimesh. Informacionet q msuesi dhe

nxnsi krkojn, nuk jan vetm ato t shkruara ose t dhna me mjetet e

teknologjis s informacionit dhe t komunikimit. Gama e tyre sht m e

gjer dhe prfshin biseda me prindrit dhe me specialist, vizita n ekspozita,

n muze, n institucione dhe kompani biznesi, vzhgime t dukurive natyroreose shoqrore. Msuesi przgjedh ose ofron ndrmjet tyre sipas paraplqimeve

t tij pedagogji

Documents

Udhezues kurrikular